Meten is weten, of: hoe de computer steeds dichter op onze huid gaat zitten
Mei 2013
Een bericht uit FMT HQ
Poeh! We hebben enorm veel gedaan de afgelopen maand. Bijvoorbeeld bezochten we de events The Next Web en Quantified Self Europe. Daar hielden we maar liefst 45 (!) interviews met nationale en internationale toppers. En daar werd duidelijk dat mens en machine steeds meer in elkaar overgaan. Dat de computer steeds dichter op onze huid gaat zitten. Daar gaat deze editie van het Fast Moving Magazine over. Over de ontwikkeling dat we dankzij de mobiel en sensoren steeds meer meten en weten. En wat we daar van kunnen leren. En dat ‘wearable computing’ de trend van het moment is. En wat bijvoorbeeld zo’n Google Glass ons gaat brengen. Interessante materie! Je weet, via Fast Moving Targets kun je veel meer zien en lezen, maars eens per maand bundelen we de hoogtepunten voor onze Fast Moving Members. Krijg je dit magazine tot je en ben je nog geen member voor een tientje per maand? Word het HIER Groet namens Fast Moving Targets, Erwin Blom Dank voor Quantified Self foto’s, er.ramirez
i
C HAPTER 1
Quantified Self Europe 2013 voelt als internet 1997: stilte voor een grote storm Zo’n 300 mensen die geïnteresseerd zijn in data en menselijk gedrag streken in mei in Amsterdam neer voor het event Quantified Self Europe 2013. Een bijzonder tweedaags evenement. Vanwege het onderwerp, wat kunnen we met hedendaagse technieken meten en weten en hoe kunnen we daarmee gedrag veranderen, maar zeker ook door de sfeer
van het evenement. Die doet heel erg aan de midden jaren negentig denken. De beginjaren van het internet. De stilte voor een grote storm. Het begin van revolutionaire ontwikkelingen waarvan we nog niet precies weten waar ze toe gaan leiden. (Dankzij sponsor Amsterdam Economic Board kon Fast Moving Targets verslag doen. Dank!)
In 1994 werkte ik bij de VPRO. Dat jaar begon de omroep haar zogenoemde digitale afdeling. De groep mensen in Nederland die actief met internet bezig was, was nog klein. Velen kenden elkaar. Ze waren bezig met de Digitale Stad, ze waren XS4ALL aan het opzetten, ze werkten aan de nieuwe taal Java, ze waren bezig met het onderzoeken van de mogelijkheden van nieuwe techniek. Ze waren aan het dromen van kansen en nieuwe werelden. Ze werkten samen, ze deelden kennis. Sommigen vanuit een ideaal dat kennis vrij moest zijn en communicatie wereldwijd. Anderen vanuit technische fascinatie dat het onmogelijke mogelijk gemaakt moest worden.
derzoeken. Voor sommigen simpelweg omdat het kan, voor anderen omdat het de wereld een betere plaats maakt.
We staan aan de vooravond van iets groots
En dan gaat het uiteindelijk natuurlijk over veel meer dan de meten is weten component van Quantified Self. Want natuurlijk is het leuk en waardevol om je stappen automatisch te meten met een armband of modern horloge en zo aan je conditie te werken. En is het handig dat je op je mobiel kunt bijhouden wat je eet om zo aan een gezonder eetpatroon te werken. Maar dat zijn slechts stappen naar een wereld waarin mens en computer naar elkaar toegroeien, dat zijn opmaten naar een tijd waarin sensoren alle facetten van wat we doen of doormaken kunnen vastleggen en dat gevolgen heeft. Dat is een route naar computerkracht die overal is en waar we niet meer bij hoeven nadenken.
Als in een iets latere fase in bijvoorbeeld 1997 de voorhoede van digitaal Nederland in tentjes bijeenkomt op bijeenkomsten als Hacking In Progress zie je dan ook zowel techneuten die als ‘picklockers’ sloten ontgrendelen omdat het kan, als wereldverbeteraars die bespreken hoe internet voor echte democratie gaat zorgen. De rest van de wereld heeft nog weinig weet van het onderwerp, maar een groep van een paar honderd man voelt dat we aan de vooravond van grote veranderingen staan. Dat zelfde gevoel overheerst bij wie twee dagen op Quantified Self Europe rondloopt. Een community van gelijkgestemden die allerlei kanten uit beweegt en niet precies weet waar we naar op weg zijn, maar wel dat we aan de vooravond staan van grote technologische veranderingen met enorme maatschappelijke impact. En dat we die mogelijkheden moeten on-
Straks is computerkracht overal Net als in die midden jaren negentig is een kleine groep bezig met ontwikkelingen waar de grote groep nog niks van weet. Net als in die tijd speelt bij die voorhoede geld nog geen enkele rol. Het gaat bij deze groep niet over business, maar over onderzoeken van techniek en mogelijkheden. Wie er toen bij was en nu rondloopt herkent het gevoel: hier is iets bijzonders aan de hand, hier staat iets groots te gebeuren.
Van meetbare naar maakbare mens Het is een weg van de meetbare mens naar de maakbare mens. De data die we zelf en met sensoren verzamelen vertelt een verhaal, die data leert lessen en helpt je controle te 3
hebben over lijf en leden. Pratend op Quantified Self gaat het natuurlijk ook over stappentellers en voedseltrackers, maar ook over wat we met alle data die we verzamelen kunnen. Of wat er gebeurt als we straks nog meer controle krijgen over lijf en leden als printing van organen mogelijk is of als de mens tweehonderd wordt of als we telepatisch met vrienden en familie in contact staan ‌ Het is op die momenten dat je als nuchtere Hollander denkt: dit gaat me boven de pet. Dit is ver van mijn bed. Maar tegelijk voel je dat deze groep denkers en doeners een weg voor zich ziet die ingeslagen gaat worden. Net als midden jaren negentig toen dat internet nog klein was, maar de voorhoede met zijn visies en visioenen mijlenver vooruit was. En de wereld en mogelijkheden die de pioniers van toen voor zich zagen, zijn meer dan werkelijkheid geworden ‌ Techniek is neutraal Of nieuwe mogelijkheden alleen maar goed zijn? Nee. Of er geen gevaren dreigen? Natuurlijk. Maar uiteindelijk is het wat Kevin kelly zegt: techniek is neutraal, wat we er mee doen bepaalt de mens. Met een 3D-printer kun je kunst maken en kun je wapens maken. Zo zal het met andere nieuwe technieken ook gaan. Maar daar zijn we uiteindelijk zelf bij. Erwin Blom
4
C HAPTER 2
Maarten den Braber: Quantified Self gaat wereldwijd impact hebben Maarten den Braber, één van de organisatoren van de conferentie Quantified Self Europe, kijkt tevreden terug. Twee dagen kwamen zo’n 300 mensen van over de hele wereld in Amsterdam bij elkaar om te praten, discussiëren, voorbeelden te laten zien en persoonlijke experimenten te delen. Met Quantified Self als gemeenschappelijke deler. De
beweging waarin het draait om meten en daardoor weten. Of zoals Den Braber het in Top Names zegt: “What did you do, how did you do it and what did you learn?”
Quantified Self kan over uiteenlopende zaken gaan, van hele praktische toepassingen die inmiddels al een grote(re) markt hebben bereikt zoals de FitBit of de Nike Fuel Band waarmee je zonder verder nadenken activiteit kunt meten, tot experimenten waarbij geluk of persoonlijke groei worden gelogd. Ervaringsdeskundig Den Braber is zelf ervaringsdeskundige. Hij heeft een ECG apparaat op zijn telefoon, heeft een horloge dat hartslag en de reactie van je huid kan meten, hij gebruikt een FitBit, een stappenteller, meet regelmatig zijn eigen temperatuur, zijn hersengolven en maakt elke dag om 20.36 een foto. Het leert hem dingen over zichzelf. “Ik ben bijvoorbeeld heel duidelijk meer gespannen tien minuten voor een presentatie dan vlak daarvoor. Wat ik daarmee moet weet ik nog niet, maar voordat ik het had gemeten wist ik het nog niet.” Ook de dagelijkse foto op een vast tijdstip zou hem inzicht kunnen verschaffen: zit hij dan bijvoorbeeld altijd voor de televisie of achter de computer? Maar vooralsnog zit er voor Den Braber geen diepere gedachte of drijfveer achter het experiment. Het is voor hem een vorm van uncurated loggen: iets vastleggen zonder duidelijk vooropgezet doel. “Het fascineert me.” Meer dan nerds Onlangs kwamen op de conferentie twee dingen samen: de techniek en de mensen. Een bevlogen, enthousiaste community die nu al de mogelijkheden ziet en onderzoekt van techniek die zich ontwikkelt. “Een heel breed scala aan mensen: wetenschappers, enthousiastelingen, hackers, onderzoekers,
bouwers (…) Het is groter dan een paar nerds bij elkaar komend in een hotel in Amsterdam die het toevallig interessante technologie vinden. Het is de breedte van de mensen die betrokken zijn die mij vertellen dat het een wereldwijde impact gaat hebben.” Naast vaststellen wat er mogelijk is en daarmee experimenteren, wordt er veel gepraat over de maatschappelijke implicaties. Want meten voor jezelf is één ding, wanneer er gemeten gaat worden voor bijvoorbeeld verzekeringsmaatschappijen is dat een ander verhaal. Want die zouden hun premies weleens kunnen gaan aanpassen wanneer er onvoldoende bewogen wordt of er andere omstandigheden zijn die ervoor zorgen dat je een hoger risico hebt om ziek te worden. Die discussie wordt niet uit de weg gegaan. “Door met de grotere partijen te gaan praten, de discussie aan te gaan. (…) Want je kunt ook niet praten, maar dan ben je verder van huis.” Zoeken naar evenwicht Den Braber gaat ervan uit dat er mensen zullen komen die te ver zullen gaan. Net zoals er nu mensen zijn die vinden dat Facebook te ver gaat. Door daar nu al vanuit te gaan en mee bezig te zijn, zijn er mensen die tijdig op de rem kunnen gaan staan. Dat zal een dynamisch proces blijven. “Vergelijk het met democratie. Democratie is ook geen statisch proces. Het is niet ideaal. Het is het minst slechte dat we kunnen hebben, maar we zijn daarmee in ieder geval beter af dan met een dictatoriaal systeem.” Het blijft dus in beweging. “Nu met internet en straks ook met de nieuwe technologie zullen we continu moeten zoeken naar een equilibrium: hoe zorgen we ervoor 6
dat het iedere keer weer goed gaat.” Toch denkt Den Braber dat de wereld uiteindelijk beter af is met dan zonder technologie: “Ik denk echt dat we met technologie een aantal structurele problemen gaan oplossen waar we meer voordeel dan nadeel van gaan hebben.” (Een verslag van Leonieke Daalder) Bekijk de aflevering van Top Names
7
C HAPTER 3
Quantified Self in interviews: van samen afvallen tot oneindig leven De community van Quantified Self Europe, de groep van mensen die technology inzet om mens en geest beter te leren begrijpen en in te zetten om gezonder of gelukkiger te worden, is divers. Van sprekers die voor zich zien dat de mens met gemak 200 wordt tot mensen met eenvoudige mechanismen om samen af te vallen tot kunstmatige
drankjes die ons van alle benodigde stoffen voorzien. Een selectie, bekijk alle 21 interviews die Leonieke Daalder hield hier.
Gutenberg moment Yuri van Geest is een van de organisatoren van Quantified Self Europe. hij vertelt hoe hij meten in zijn leven verwerkt. Hoe het er voor zorgt dat hij bewuster en gezonder leeft. Voor hem betekent Quantified Self meer controle. Hij ziet het als een onderdeel van Doe Het Zelf Gezondheidszorg. Het is een van de bouwstenen van een wereld die sterk gaat veranderen. Volgens Van Geest leven we qua democratisering van de gezondheidszorg in een tijd die evenveel impact gaat hebben als de uitvinding van de boekdrukkunst voor de democratisering van het geschreven woord. Bekijk het interview
Data vertelt een verhaal Mark Leavitt raakte bij Quantified Self in Portland Oregon betrokken omdat hij ervan overtuigd is dat QS tot meer geluk leidt. "I realised I had to change my lifestyle because my life was wrong food, no exercise, too much time on the computer, etcetera. Quantified Self helped me because it makes you accountable in a numeric way. The data has power because it tells you a story." Hij viel 50 pond af en begon te trainen en dat na een leven van overwicht en op de bank hangen." Bekijk het interview
Tevredener personeel David Reeves werkt voor Limeade, een bedrijf dat ondernemingen en organisaties helpt om met Quantified Self technieken ‘the workforce’ te verbeteren. Ze zorgen er voor dat werknemers zich meer bewust worden van hun fysieke conditie, maar ook hoe gelukkig of ongelukkig ze zijn. Om daar vervolgens aan te gaan werken. Bedrijven die hier aandacht aan besteden hebben enerzijds lagere ziektekosten en anderzijds maakt tevredener personeel een aantrekkelijker werkgever. Bekijk het interview
Voor iedereen Instabeat is een monitoring tool voor zwemmers. "A ground breaking swimming monitor mounted on your goggles that tracks, stores, and displays instant feedback of your heart rate to reach your training goals." Hind Hobeika was zelf top zwemster en zag een publiek voor haar product. Maar volgens haar kan Quantified Self een rol in ieders leven spelen. Ook omdat veel mensen, zeker in de sport, al veel van zichzelf vastleggen zonder dat ze het Quantified Self Noemen. Bekijk het interview
Nieuwe tv-vormen Het waren niet alleen de selftrackers die zich in Amsterdam verzamelden, ook mensen uit aanpalende industrieën toonden interesse. Zo was Ian Forrester van de R&D afdeling van de BBC van de partij omdat hij ervan overtuigd is dat sensoren voor input van ‘tv-programma’s’ kunnen gaan zorgen. Dat mensen andere inhoud of andere verhalen voorgeschoteld krijgen afhankelijk van hun context en bijbehorende data. Bekijk het interview
Betere keuzes Nell Watson is van Poikos, een techniek om je lijf te meten. Met twee foto’s van de webcam maakt Poikos een 3D model van je lichaam. Handig om online kleding te kopen. Zo begon Poikos. Maar Nell kwam erachter dat jeelf in beeld brengen tot zelfbewustheid leidt en in haar geval tot 15 kilo afvallen. “It helped me getting to the perfect me. It can be interesting for others well, that's why i'm here." Bekijk het interview
Pillen en poeders Mikko Ikola heeft 3 bedrijven en is de oprichter van Quantified Self Finland. He legt zijn gewicht vast, zijn vetpercentage, zijn uren slaap en andere zaken. Hij heeft een visie op QS, maar wil ook vertellen over Soylent. Het boeit hem dat op kunstmatige wijze een drankje te maken is dat alles bevat dat een mens nodig heeft. De vetten, de vitaminen, alles. En dat met olijfolie, pillen en poeders. “je hoeft zo niet over eten na te denken. dat scheelt tijd.� Bekijk het interview
Eeuwig leven Stuart Calimport is van The Human Memome Project. Volgens hem kan Quantified Self helpen het leven te verlengen. Dat we in de toekomst 200 kunnen worden, is voor hem helder. Maar dat is voor Stuart niet genoeg. "Nothing short of living forever would be good enough for me." Hij monitort onder meer bleod, testosteron, stemming en zelfvertrouwen. In het gesprek vertelt hij wat hij daar van leert. Maar ..."with experimenting you find more questions than answers." Bekijk het interview
C HAPTER 4
Mens en computer steeds dichter op elkaar Quantified Self is onderdeel van een groter verhaal. Van de samensmelting van mens en machine. De computers die steeds natuurlijker dichter op ons lijf gaan zitten. Op The Next Web was zogenoemde ‘wearable computing’ het centrale onderwerp dat mensen bezighield. Bijvoorbeeld in de vorm van Google Glass, de bril van Google waar-
mee je in je scherm omgevingsdata kunt zien en met woordcommando’s foto’s en video’s kunt maken. De Amerikaan Robert Scoble had hem bij zich en iedereen wilde even door zijn glazen kijken. (Bekijk alle interviews die Erwin Blom en Roeland Stekelenburg voor Fast Moving Targets op The Next Web hielden. Met dank aan sponsor Keepgo)
Goed en kwaad Jochem Koole van Deloitte was voor het eerst op The Next Web en kwam er enthousiast vandaan. Volgend jaar is hij weer van de partij. Gevraagd naar de belangrijkste trends, snijdt hij het centrale thema aan: ”De trends zijn algemeen bekend. Maar hier krijg je er achtergrondinformatie bij. De belangrijke trends zijn voor mij big data en wearable computing zoals de Google Glass die Robert Scoble hier liet zien. Daarnaast zie je dat alles twee kanten heeft. Je kunt goed en kwaad doen met technologie. We moeten daar verantwoordelijk mee omgaan.” Bekijk het interview
Een nieuwe revolutie Frank Meeuwsen (The Incredible Adventure): “Ik heb de Google Glass opgehad en had daarmee mijn iPhone momentje. Toen de iPhone in 2007 voor het eerst naar Nederland kwam, stond iedereen om dat apparaat heen, iedereen wilde hem zien en voelen en proberen. Dat was een bijzonder moment. Dat had ik nu weer. Iedereen die de Google Glass opzet krijgt een glimlach omdat ie het gevoel heeft in de toekomst te kijken. Onze kinderen gaan door deze ontwikkeling de wereld heel anders beleven. Net zoals de iPhone een revolutie heeft veroorzaakt en voor een nieuwe economie heeft gezorgd en voor nieuwe sociale conventies, gaat de Google Glass dat doen.”
Schizofreen Oscar Kneppers (Rockstart): “Robert Scoble liet in zijn presentatie zien hoe we door wearable computing en sensoren steeds efficienter kunnen leven en hoe we steeds meer controle hebben over ons leven, steeds betere deals hebben als we langs een schap lopen, etcetera. Dat gaat in mijn woorden samengevat heel erg over controle en consumeren.” “Een andere technologie waar ik al jaren mee bezig ben is de verfijning van mijn intuîtie door yoga en meditatie. Die twee zaken staan haaks op elkaar, dat voelt schizofreen. We weten straks alles wat om ons heen gebeurt, maar ontwikkelen daardoor onze intuîtie minder. Ik wil onafhankelijk zijn en altijd aanwezige data maakt ons afhankelijk” Bekijk het interview
Op naar een tijd van sensoren Robert Scoble vertelt dat Google Glass lifechanging voor hem is. Hij gaat zijn huis niet meer uit zonder Google Glass. “We gaan naar een tijd van sensoren, big data, wearable computers, locatie gebonden data en gegevens van sociale netwerken. Dat zorgt voor zeer persoonlijke apparaten. Die ook naar voren kijken. Wat is mijn volgende afspraak? Die je gaan helpen en je leven meer efficient maken. En de privacy vraag? Mijn leven is interessanter geworden door het opgeven van een deel van mijn privacy. Ik ontmoet meer leuke nieuwe mensen, kom daardoor op interessantere plekken. Maar als je in een minder vrij land woont is dat heel anders, natuurlijk.” Bekijk het interview