אינהאלט: פארווארט ___________ מכתבים ___________ זכותים ___________ דברות קודש
...אמנם ע”י שנעשה שותף בביהכ”נ ...קונה לו עיר למעלה, דהשורש דלמעלה הוא העיקר ,ובכח המצוה שמשתתף לצורכי ביהכ”נ נקנה לו בשמים ערים גדולות ובצורות. (דברי יואל פ’ ויצא)
בס"ד
פארווארט ביהמ"ד "ברך משה" דקהל יטב לב דסאטמאר לאנדאן יצ"ו כי אתן אתכם לשם ולהלה וואס ביהמ"ד "ברך משה דסאטמאר" איז ,איז איבעריג מסביר צו זיין ,נאכדעם וואס תלי"ת האבן מיר זוכה געווען ,אז דאס ביהמ"ד איז פקיע שמיה אינעם גאנצן שטאט, אלץ א ביהמ"ד וואס איז מיוסד אויף עבודת התפלה ,ווען מידי שבת בשבתו נעמען זיך צוזאם צענדליגער אינגעלייט ,מסלתה ומשמנה פון קהלתינו הקדושה ,אפצורעכטן די תפילות שב"ק מיט א דערהויבנקייט. א שטייגער ווי צדיקים האבן אפגעטייטשט דעם מאמר הזוה"ק "צלותא דמעלי שבתא" ,אז דאס דאווענען טוהט "אויפהייבן" דעם שב"ק .און טאקע אזוי; אנגעהויבן פון פרייטאג צו נאכטס ,טוהט שוין אפקלינגען אין ביהמ"ד דער "קול ה' בכח" ,א קול גדול ולא יסף ,פון אברכים החשובים ובעלי בתים נכבדים ,וואס האבען
זיך קובע מקום געווען ביי אונז אין ביהמ"ד, און הייבן אן דעם "הודו לה' כי טוב" מיט א געוואלדיגן התרוממות הנפש ,ווער רעדט נאך די מזמורים פון לכו נרננה ,לכה דודו, לא תבושו ,מזמור שיר ליום השבת ,דאס התלהבות שטייגט העכער און העכער, דערנאך קומט א קאכעדיגער מעריב און אזוי אויף דעם אופן ביז צום סיום התפלה. אויף דעם שטייגער גייט אויך צו דאס דאווענען שבת בייטאג ,וואו מען דאווענט מיט א ברען אז ס'קען זיך שפירן ווי די ווענט דאווענען מיט ,ביי קריה"ת הערשט א שטילקייט אין גאנצען ביהמ"ד ,אפילו בין גברא לגברא איז כמעט שטיל .תפלת מוסף איז אן עקסטערע תפילה פאר זיך ,כאילו מ'הייבט ערשט יעצט אן ...אא"וו. אבער דער קלימאקס פונעם שב"ק, איז בשעת סעודה שלישית ,רעווא דרעווין, וואס ווערט אפגעראכטן מיט א גרויסען התעוררות ,בפרט די זמירות ,קבלת עול
מלכות שמים און דברי תורה דורך הגה"צ דומ"ץ דבית מדרשינו שליט"א ,וואס איז מפורסם אלץ נואם בחסד עליון ומשפיע רוחני אויף א גרויסן פארנעם.
להתאסף ולהתחזק און אזוי אויך איז ברייט באקאנט די מסיבות מרעים ,און סעודות מלוה דמלכה, וואס ווערט אפגעראכטן מפעם לפעם ,צו מקיים זיין דעם פסוק "איש את רעהו יעזורו ולאחיו יאמר חזק" ,ווי ס'שפירט זיך ממש דער "הנה מה טוב ומה נעים שבת אחים גם יחד" ,דאס אלעס גיבט א געוואלדיגן חיזוק פאר יעדן איינעם מבאי בית מדרשינו, זיך צו שטארקן איבער אלע נסיונות און שוועריגקייטן פון לעבן .ווי אויבן דערמאנט, איז דאס אלעס שוין גוט באוואוסט ביים ציבור אנ"ש ,און ס'איז א שאד מאריך צו זיין
איבער דעם ,ווייל ס'וועט זיין אין די בחינה פון "כל המוסיף גורע"... אבער וואס מיר וועלן יא דא איבערגיין מיט עטליכע ווערטער ,איז דער כראנאלאגישע סדר ,פארוואס און וויאזוי דאס ביהמ"ד איז נתייסד געווארן ,און ווי עס וואקסט כסדר עד היום הזה .וואס זענען די פראבלעמען וואס האבן זיך געמאכט יעצט? און וואס איז די לעזונג דערפאר?
ורוח הקודש אומרת כן ירבה וכן יפרוץ ווי יעדער איינער מאנ"ש געדענקט, איז אין סוף פון די תש"ס יארן האט זיך געמאכט ביי אונז אין ביהמ"ד הגדול דקהלתינו דער "סאטמאר'ער פראבלעם" ,וואס פלאגט כמעט יעדן סאטמאר'ן ביהמ"ד איבער דער גארער וועלט ,ד.מ .אז די ביהמ"ד ווערט צר מהכיל ...פון אריינצונעמען אין זיך דעם ציבור הגדול בלעה"ר. יעדער געדענקט ווען בשנת תש"ע האט מען צוזאם געשטופט דאס ביהמ"ד ,און צוגעלייגט נאך א שורה אויף די דרום זייט פון ביהמ"ד ,און אין די הייליגע טעג האט מען געמוזט צובויען א חדר אין פאליש ,אבער דאס איז נאך אלץ געווען צו ווייניג צו קענען סעטלען דעם פראבלעם ,אז ס'איז נישטא קיין זיץ פלאץ פאר די אברכים ,אנ"ש וואס קומען צו יעדן יאר בלעה"ר .אסאך עצות און געדאנקען ,איינס מער רעאליסטיש און איינס ווייניגער ...זענען ארויפגעברענגט געווארן צו
לעזן דעם פראבלעם. איינס פון די גאר שטארקע פלענער וואס זענען געלעגן דעמאלטס אויפן טיש איז געווען צו מרחיב זיין די גבולי הקדושה בביהמ"ד הגדול ,אדער גאר צובויען א וכדו'. שטאק די חברי הנהלת קהלתינו הקדושה, אינאיינעם מיט די גבאים געטרייע פון ביהמ"ד ,האבען איבער געטראכט אלע פלענער ,און געזיצען זענען ביי די אסיפות הנהלת הקהלה, דן צו זיין וואס קען געטוהן ווערן צו לינדערן דעם גרויסן ענגשאפט אין ביהמ"ד.
הרחבת גבולי הקדושה מיטן התייעצות פון הגה"צ אב"ד ור"מ שליט"א איז ארויפגעברענגט געווארן דער געדאנק פון עפענען א ביהמ"ד ,מיועד ספעציעל פאר די פרישע אינגעלייט ,וואס קומען צו צו אונזער קהילה .דער רב שליט"א
האט זייער שטארק אויסגעלויבט דעם געדאנק לכשעצמו ,און האט ארויסגעברענגט ,אז דאס וועט אוודאי זיין א געוואלדיגע געלעגנהייט פאר די אינגעלייט זיך צו קענען דערהייבן און שטייגן אין עבודת השם מיט א רואיגקייט. פארשטייט זיך – האט שליט"א רב דער ארויסגעברענגט – אז מען וועט מוזן שטעלן א איש על העדה ,וואס זאל אנפירן מיט'ן ביהמ"ד ,און זיין דארט דער מנהיג רוחני, כידוע וואס רביה"ק בעל ברך משה זי"ע פלעגט אלץ דערמאנען דעם באקאנטן מאמר פון הייליגן רבין רבי אלימלך זי"ע אז א מקום וואס האט נישט קיין ראש ,ווערט דער בעל דבר דער ראש... דער פלאן איז געווארן געברענגט ביים קומענדיגן אסיפת ראשי הקהלה וחברי הנהלת הקהלה ,וואס האבן באשטעטיגט דעם פלאן ,און האבן מחליט געווען אויפצונעמען אלץ דומ"ץ ביהמ"ד, הרה"ג ר' יחיאל יחזקאל הלוי אינזליכט שליט"א ,וואס איז ברייט באקאנט ביי יעדן איינעם אלץ ת"ח ובר אוריין ,עובד ה' ביגיעה ובמסירות נפש ,און דערהויבענער משפיע רוחני ,באמרותיו הטהורים נוטפות חן ,און
ספעציעל איז דער דיין שליט"א איבערעגעבען בלב ונפש פאר די פרישע אינגעלייט להדריכם בעצה ובתושי' ולדעת את המעשה אשר יעשון. און ווי פארשטענדליך וועט אלעס ווערן געפירט על פי עצתו הוראתו והדרכתו פון הגה"צ המפו' אב"ד ור"מ דקהלתינו שליט"א ,און שטיין בנשיאות כ"ק מרן רבינו הגה"ק שליט"א.
והיה ראשיתך מצער שב"ק פר' לך לך תשע"ב ווערט אריינגעקריצט אין ספר "קורות ימי הדורות" פון ק"ק סאטמאר לאנדאן יע"א מיט גאלדענע אותיות ,אלץ דעם ערשטן שבת פונעם ניי- געשאפענעם "ביהמ"ד ברך משה דסאטמאר" וואס ווערט גערופן לשמו ולזכרו הטהור פון רביה"ק בעל "ברך משה" זיעועכי"א. דער התרגשות ביי חסידי סאטמאר איז געווען ספעציעל גרויס ,ווען דער ביהמ"ד איז געווען די סאמע ערשטע ביהמ"ד ,אדער מקום תורה ותפלה ,על אדמת אייראפע ,וואס איז קרוי על שמו פון רביה"ק זי"ע. א גרויסער ציבור פון אברכים חשובים און בעלי בתים נכבדים האבען זיך צוזאמען גענומען צו דאווענען בצוותא חדא אינעם נייעם ביהמ"ד ,וואס איז דאן געווען סטאנציאנירט אינעם צייטווייליגן לאקאל בביהמ"ד בארדיוב אויף מארסב"י ראו"ד. אבער נאך צוויי וואכן האט מען גלייך געזעהן אז צוליב דער ריבוי עם בלעה"ר ,וועט מען נישט קענען דאווענען אין דעם מקום געהעריג ,האט מען ביים קומענדיגן אסיפת
הקהל מחליט געווען ,אז מען וועט בעטן די הנהלת הבית רחל צו שענקען א פלאץ ,ס'זאל דארט קענען באשטימט ווערן דער מקום לתורה ולתפלה לבית מדרשינו .נאכן זיצן מיט די הנהלת הבית רחל, און נאך וואס מען האט באקומען זייער רשות און גרייטקייט מיט צו שטיין מיט דעם דבר קדוש פון מייסד זיין דעם ביהמ"ד ,האבן זיך תיכף אריינגעווארפן עטליכע ענערגישע אינגעלייט ,עסקנים נמרצים ,ובראשם די צוויי געטרייע גבאים פון ביהמ"ד מיום הווסדה ועד היום הזה ,ה"ה האברך המופלג ברוך הכשרון מוה"ר מנשה לייב גלאנץ הי"ו ,ומשנהו בדומה לו האברך ברוך המופלג מוה"ר הכשרון קלונימוס אליעזר קארנבלי הי"ו ,צו מסדר זיין אלעס על צד היותר טוב.
מזמור שיר חנוכת דאנערשטאג נאכט פר' ויצא תשע"ב, האבן זיך צוזאם גענומען אנשי שלומינו צו אן עלעגאנטן "חינוך מסיבת הביהמ"ד" וואס איז פארגעקומען אין היכל החדש פונעם ביהמ"ד ,בראשות הגה"צ אב"ד ור"מ דקהלתינו שליט"א, און אלע אנדערע רבני ודייני אנשי שלומינו שליט"א, מיט אינאיינעם די ראשי הנהלת הקהלה און אלע חברי הקהלה. בשעת'ן מעמד האט מען געהאט די זכיה צו הערן דברות קודש מלהבות אש פון כ"ק מרן רבינו הגה"ק שליט"א וואס האט גערעדט דורך א הו"ק א"פ ,און בתוך דברות קדשו האט ער ארויסגעברענגט די נקודות וואס א סאטמארער ביהמ"ד דארף צו האבן; דער ענין פון תפלה בקול ובהתלהבות, לערנען פארן דאווענען ,און נאך הוראות למעשה. מיט די צענטראלע דרשה האט
אויפגעטראטן הגה"צ אב"ד ור"מ שליט"א, וואס האט ארויסגעברענגט בתו"ד דעם געוואלדיגן תועלת פון א ביהמ"ד וואס איז מיוסד פאר אינגעלייט ,ווי זיי וועלען קענען שטייגן ,און האט אפעלירט צום ציבור צו שטיין צו הילף פאר די עסקנים פונעם ניי געגרינדעטן ביהמ"ד, מיט אלע הוצאות וואס קומט אונטער ביים אוועק שטעלן א ביהמ"ד .אזוי אויך האט ער ארויס דאס געברענגט חשיבות פונעם דיין שליט"א וואס וועט שטיין – און שטייט בראש פונעםביהמ"ד ,אז ער איז דער פאסיגער און ריכטיגער מענטש אויפן פאסיגן און ריכטיגן ארט... דערנאך האט דער דיין שליט"א אויפגעטראטן מיט דברי ברכה ודברי תורה לכבוד המעמד, און אוועקגעשטעלט די פעסטע יסודות פאר'ן ביהמ"ד לויט די הוראות פון מרן רבינו שליט"א ,וואס ער האט פערזענליך איבער געגעבן.
הכל בתר רישא גריר דער ערשטער שבת אינעם נייעם לאקאל איז געפראוועט געווארן מיט א געוואלדיגן ברען ,פרייטאג צו נאכטס האבן מיר געהאט דעם כבוד אז כבוד הגה"צ דער רב שליט"א ,אינאיינעם מיט די ראשי הקהלה, און צענדליגער בעלי בתים נכבדים ,זענען געקומען דאווענען אינעם נייעם ביהמ"ד .נאך מנחה האט דער רב שליט"א אויפגעטראטן מיט דברי תורה ,און ארויסגעברענגט אז דער שבת איז די ריכטיגע התחלה און פתיחה פאר נאך שיינע שבתים ,וואס וועלן אפגעראכטן ווערן דא אין ביהמ"ד ,און נאכגעזאגט דעם באקאנטן מאמר חז"ל אז עתידין בתי כנסיות להקבע בארץ ישראל ,דארף מען זעהן אז דער ביהמ"ד זאל אויך זיין ראוי נקבע צו ווערן אין ארץ ישראל ,און משיח זאל קענען אנצייגן אויף דעם ביהמ"ד אז דא האבן געדאווענט אינגעלייט וואס האבן מקרב געווען די גאולה .אויף דעם פארנעם איז געפראוועט געווארן דער גאנצער שבת קודש ,וואס דאס איז טאקע געווען די ריכטיגע הכנה צו די קומענדיגע לעכטיגע שבתים וואס זענען שוין געפראוועט געווארן עד היום הזה.
"אמר אדם צר לי המקום" אדורך זענען שוין קרוב צו פיהר יאהר זינטן התייסדות הביהמ"ד ,און ב"ה יעדן שב"ק ווערט דאס ביהמ"ד אנגעפילט מיט צענדליגער מתפללים ,און ספעציעל אין שיינע
שבתים אדער ימים טובים ,איבערהויפט ווען עס קומט די הייליגע טעג ,ווען דער פארלאנג פונעם ציבור איז פאר מערערע זיצן ,סיי אין עזרת אנשים און סיי אין עזרת נשים ,אבער דאס פלאץ איז צו ענג ,צוצושטעלן די נויטיגע צאל פלעצער ווי עס דארף צו זיין. אזוי אויך פעלט שטארק זייער געהעריגע די פון הצטרכות א ביהמ"ד ,א שטייגער ווי ביה"כ פארן ביהמ"ד ,און איבערהויפט פאר די עזרת נשים, א קאווע שטיבל להחיות נפש כל חי וכדו' .ובכלל ברויך דאס ביהמ"ד זעלבסט באקומען מער א צורת ביהמ"ד ווי איידער א שולע עס-זאל, כדי צו ערמעגליכן דאס דאווענען מיט ריינע מחשבות און הרחבת הדעת. אסאך קאפ און מח איז שוין אריינגעלייגט געווארן צו טרעפן א לעזונג ,וואס מען קען טוהן צו ענדערן דעם צושטאנד .פארשטייט זיך אז אויפגעבן אויף דעם יעצטיגן אכסניא איז נישט געווען קיין רעדע ,נאך וואס די חשוב'ע און געטרייע הנהלת הבית רחל,
טוען אונז געבן דאס פלאץ אומזינסט חנם בלי כסף ,אן די הויעכע רענט קאסטן וואס וואלט געקאסט ערגעץ אנדערש ,און ווידער זאל מען יעצט גיין זיך אריינלאזן אין די אומגעהויערע הוצאות פון קויפן א פלאץ פאר א מאיאנטעק מיט געלט ,און עס איינרישן ,אדער אפילו בלויז דינגען א פלאץ וואס וועט אפקאסטן רענט ממון ודמים א יעדן חודש ,דאס קומט אינגאנצן נישט אין באטראכט.
ֲהכִ ינֹנּו לִ ְבנֹות לְ ָך ַביִ ת לְ ֵׁשם ׁשָך (דה”י א' ָק ְד ֶ כט טז)
בסייעתא דשמיא און מיט די הילף פון אונזערע געטרייע בעלי אכסניא ,די הנהלה פון בית רחל ,זענען די ענערגישע עסקנים פון אונזער ביהמ"ד ,ובראשם העסקן הנמרץ הרב יהודה ארי' קאפף הי"ו ,מראשי הנהלת הביהמ"ד ,אויפגעקומען מיטן יעצטיגן
פלאן צו פאגרעסערן און פארדאפלען דעם ביז יעצטיגן היכלא דביהמ"ד .און אויך צו בויען א שיינעם גרויסן ווייבער שוהל, צוגעשטעלט מיט אלע באקוועמליכקייטן, און א פראכטפולער אוצר הספרים ,מיט אלע ספרים וואס א ביהמ"ד דארף צו האבן, כדי צו זיין א צענטראלער מקום פאר תורה און תפילה אא"וו .דער פלאן איז געווארן אויפגעארבעט דורך א באוואוסטן ארכיטעקט וואס דאס אליין האט אפגעקאסט א שיינע מטבע .און אזוי אויך איז עס באשטעטיגט געווארן דורך די הנהלה פון בית רחל כדי לפאר ולרומם את בית ה'.
ויקחו לי תרומה -ועשו לי מקדש אבער פארשטייט זיך פון זיך אליין אז אונטערנעמען אזא פראיעקט קומט נישט צופיס און איז נישט לייכט ,און דאס ציהט אריין אין אומגעהויערע הוצאות .וואס נעמענדיג און באטראכט אז אזא רעלאטיוו יונגער ביהמ"ד וואס האט נישט קיין שום געהעריגע הכנסה ,ווי צ.ב.ש .מקוה ,אדער אפילו עליות וואס ווערן פארקויפט פאר בעלי בתים פאר העכערע סכומים וכדו', מיינט דאס אז די עסקנים וועלן בשו"א נישט קענען אנגיין אן דעם הילף פונעם ציבור .און ווי עס ווערט געברענגט ,אז די הקדמה צו "ועשו לי מקדש" איז "ויקחו לי תרומה"... אזוי ווי די וועלט דערציילט ,אז דער הייליגער רבי ר' זושא זי"ע האט אמאל געזאגט אז אידן האבן אינזין ביי ובכן תן
עליות לתורה מנדב געווען גרויסע סכומים – הרבה יותר מכפי יכלתם - וואס קומט אן צו א סך הכל פון קרוב צו פופציג טויזענט פונט! אבער אין הקומץ משביע את הארי ,און דער גרעסערער חלק פונעם פראיעקט ליגט אויפן איבריגן ציבור מאנ"ש החשובים והנדיבים בעם ,צו נושא בעול זיין עם הציבור צו העלפן ענדיגן די בוי ארבעט כדי שנוכל לברך על המוגמר בקרוב ובשעטומ"צ.
פחדך; ובכן געלט ,תן געלט, פחדך געלט ...האבן צדיקים דאס ממתיק געווען אז כדי צו האבן יראת שמים דארף מען האבן געלט א בחינה פון אם אין קמח אין תורה ,אזוי אויך האבן זיי געזאגט "ובכן תן כבוד" ,און "ובכן יתקדש שמך ה"א" איז אויך געלט .כדי צו בויען א שיין ביהמ"ד ס'זאל זיין לתפארת ולכבוד להשי"ת דארף מען האבן א געוואלד מיט געלט.
הזמן קצר והמלאכה מרובה
בואו חשבון דער אויבנאן ביים מעמד היסוד פון ביהמ"ד ברך משה פון ר .צו ל .הרה"ח ר' יעקב עסטרייכער שליט"א מטובי קהלתינו ,הרה"ח הישיש ר' יוסף אייזיק לעוו שליט"א מטובי קהלתינו ,הרה"ג ר' מאיר מארקאוויטש שליט"א מו"ץ בקה־ לתינו ,הגהצ אב"ד ור"מ דקהלתינו שליט"א ,הרה"ג ר' יחזקאל אינזליכט שליט"א דומ"ץ ביהמ"ד ,הרה"ח ר' אלי' שרייבער שליט"א מטובי קהלתינו
ווי אויבן דערמאנט איז מען שוין געזעסן מיט בארימטע ארכיטעקטן ,און אזוי אויך מיט גוטע און פארלעסליכע בוי-מייסטערס ,וואס נאכן אדורכגיין אלע פלענער זענען מיר ערשטוינט געווארן צו הערן אז אזא פראיעקט ציהט זיך אריין אינעם אומגעהויערן סכום פון א "פערטל מיליאן פונט"! אבער נישט אזא קהילה און ביהמ"ד ווי "סאטמאר" ווערט דערשראקן פון הערן אזא סכום ,און זיכער נישט אין לאנדאן, וואס דא איז דער צענטער פון צדקה וחסד פאר אלע סאטמארער מוסדות איבער דער גארער וועלט ,ומכאן יוצא צרכי עמך בית ישראל לכל העולם כולו ,און חזקה אויף אנשי שלומינו אז זיי וועלן אויפנעמען די עסקנים
בסבר פנים יפות ,און אנטקעגן קומען מיט שיינע און גרויסע סכומים.
ויתנדבו הקהל לבנות הבית עס איז וויכטיג צו באטאנען אז די חשוב'ע אינגעלייט ומתפללי הביהמ"ד האבן במשך דעם פארגאנגענעם יו"ט פסח ביי די
ווי אויך ווערט די גאנצע ארבעט געמאכט אין זייער א קורצע תקופה ,צוליב וואס די שולע איז יעצט פארשפארט אויף די זומער האלידעיס ,און ביז געציילט וואכן מוז מען זיין גרייט צו קענען צוריק עפענען דעם בנין פאר די שולע .פון איין זייט איז דאס א מעלה אז וואס שנעלער עס ווערט געמאכט אלץ ביליגער קאסט דאס ,אבער פון די אנדערע זייט איז מען אנגעוויזן אויף די שנעלע און באלדיגע פינאנציעלע הילף פונם ציבור כדי צו קענען באצאלן די געשיקטע ארבעטער זייער פארדינטע געהאלט.
ונתתי להם בביתי ובחומותי יד ושם "הנותן מתנה לחברו צריך להודיעו" לרגל די געלעגנהייט פון און פארגרעסערן, איבערבויען, פארשענערן דעם ביהמ"ד ,ווערט געגעבן די מעגליכקייט צו קויפן זכותים לנצח אינעם היכל ובנין ביהמ"ד .אנגעהויבן פונעם "שם היכל הביהמ"ד" אא"וו אלע אנדערע זכותים ווי בייגעלייגט דא אינעם בראשו"ר, וואס אוודאי וועלן זיך אנשי שלומינו צוכאפן צו דעם און קויפן גרויסע זכותים לעולמי עד ,וואס די תורה ותפילה פון דעם ביהמ"ד וועט גיין לזכות פון די חשובע נדבנים און חלק כחלק יאכלו, ויאכלו פירותיהם בעולם הזה והקרן קיימת לעלם הבא .און אזוי ווי רביה"ק בעל דברי יואל זי"ע האט אמאל געזאגט פארוואס הייסט א זיץ אין א ביהמ"ד א שטאט (אזוי פלעגט מען רופן אינדערהיים א זיץ אין ביהמ"ד) ,ווייל ווען מען קויפט אויף דער וועלט א זכות אין א ביהמ"ד איז דאס א זכות וקנין נצח לעולם הבא ,און אפילו אויב דא קוקט עס אויס ווי א קלייניגקייט ,אבער בעולם העליון ווערט עס גערעכנט ווי א גאנצע שטאט .די אלע זכותים וואס וועלן געקויפט ווערן וועלן פאראייביגט ווערן לעולמי עד ,למזכרת נצח ,לאות ולעדות, פארן נדבן לו ולזרעו אחריו עד עולם. דאס אלעס קען באצאלט ווערן מיט לייכטע פעימענטס דורך "דיירעקט דעביטס" אויף א לענגערע תקופה ,וואס מיר קענען
העלפט פארגרעסערן און פארשענערען דאס ביהמ"ד עס זאל קענען האבן א קיום אויף ווייטער ביתר שאת וביתר עוז .און אין דעם זכות וועלן מיר אלע געהאלפן ווערן מיט שפע ברכה והצלחה ,און זוכה זיין צו השראת השכינה, וואס דאס איז די סגולה פון א ביהמ"ד ,אזוי ווי עס שטייט אין די ספרים הקדושים אויפן פסוק ועשו לי מקדש ,אויב מען מאכט פארן אויבערשטן א מקדש מעט ,דעמאלסט איז ושכנתי בתוכם ,איז מען זוכה צו השראת השכינה ,און אויב עס איז דא השראת השכינה, א טייל פונעם ציבור ביים מעמד היסוד בשעת די איז מען דאך זוכה צו אלעם גוטן, דב"ק פון כ"ק מרן רבינו שליט"א אם אני כאן הכל כאן ...און בקרוב וועלן מיר זוכה זיין אז דער ביהמ"ד דערפאר באקומען הלוואות תומ"י אויף צו וועט גיין קיין ארץ ישראל צוזאמען מיט אלע קענען אנגיין מיט די ארבעט אומגעשטערט. אנדערע בתי מדרשים ,עתידין בתי כנסיות ובתי מדרשות שבחו"ל להקבע בארץ ישראל, און אוודאי וועט זיין א כבוד און פראכט אז אזא שיינער ביהמ"ד וועט אנקומען קיין ירושלים ,שתבנה ותכונן במהרה בימינו ,און א ספעציעלע שמחה און זכות וועט זיין פאר די עוזרים ומסייעים צו אהער שטעלן אזא צום שלוס קומען מיר מיט א בקשה שיינעם ביהמ"ד. מעומק הלב צום גאנצן ציבור אנ"ש :ביטע און ביז צו די קרעטשמע ...זאל מען שטרעקט אויס א יד עזרה צו העלפן מיט דעם אויך געבענטשט ווערן מיט אלעם גוטן גראנדיעזן פראיעקט להגדיל כבוד קהלתינו שתרחמינו עוד בגלותי לגאלנו ,מיט שמחה הקדושה ,מען ברויך אייער הילף ,מען ברויך ונחת והרחבת הדעת בקרוב גיין קעגן משיח אייער שטיצע ,און מען ברויך אייער חיזוק! צדקינו ומלכינו בראשינו אמן.
למען בית ה' אלוקינו אבקשה טוב לך
יום ב' לס' ועשית הישר והטוב וגו' תשע"ה לפ"ק
למען אחי ורעי אדברה נא ,ולמען בית השם אלקינו אבקשה ,ולמען ידידות בית ,בית המדרש דקהילתינו קהל יטב לב ה"ה הבית מדרש ברך משה לשמו ולזכרו של מרן זצללה"ה .וכידוע, הביהמ"ד יסודתו יסוד איתן ע"פ פקודת קודש של מרן רבינו שליט"א ,אשר הקים דברו מריחוק מקום ופלל בעזרה וירדה האש -ודבר המלך ודתו הגיעלתוך עמקי לבבות של בני קהילתינו -ועמדו ושמעו מרחוק מהו דבר השם ברמה -וע"פ הוראת והדרכות אלופינו ומדריכנו הגה"צ האב"ד ור"מ שליט"א - פתחו שערים שערי צדק לבא בם להודות לשם השם ובשבת יפתח -וגם בימים טובים ובראשם בימיםהנוראים -והן הן התפילות בהתלהבות ובחמימות - וגם לרבות עת רעוא דרעוין -בקול השם בכח וקול השם בהדר -הדרא דלא אפשר למיפרט בשפתוותא כולם אהובים וכולם ברורים -וכולם רוצים בהמ"הלעשות רצון קונם -ושואפים ומשתוקקים כאיש
אחד ובלב אחד. אבל בזאת תדע ,כי לא משום שנתקיים בנו כי ירחק ממך המקום -ובנית על מקומך -ואדרבא הלא זהו חלק בלתי נפרד מהביהמ"ד הגדול -אשר מאפס מקום אמרנו -הכר נא זאת מצאנו -חדר לפנים מחדר מאחינו בשרינו -ועוד מעלה אחת לפני המקדש בעזרה -כי והיה וכי אברך בא יבא ברנה להתחתן פה -הלא בזמן ובתקופה המוקדם - עומדות היו רגליו -מלבא לפנים מן הפתח -כי הבית הגדול צר מהכיל ומלא על גדותיו -וע"כ יהי' נא בעיניכם בית מדרשינו כחדר קטן המחובר להגדול ובה ימצא לנפשו נחת -עד עת ישובון הנה -ואישאל אחיו יחדיו ידבקו -ונמצא כעומד ומתפלל בזוית זו ונמצא בזוית אחרת -ובאמת יהיו תואמים יחדיו. ובשיטה אחרונה -אחרון הכביד -כבוד בית המדרש אשר אמנם לעת כזאת יאמר מה טובו אוהליך -בעזהשי"ת -וכן יעזור וישלח עזרתו מקדש להתפלל כדת כראוי וכנכון אכן כבר נודע הדבר כי באמת כבוד בית המדרש אין כאן ,ותוארפני מקדש מעט איננה על תילה בנוי' -וע"כ שיחי"ם לקוממ"ה לדמו"ת וחידו"ש מסימ"ה -אבל לאידך גיסא עדני"ם עצמ"ה ופרחי"ם לשלמ"ה -וכל העול מוטל על המתפללים שיחי' וכל זה אכניס בק"ל וחומ"ר אשר טרחו בגופא ובממונא -יתר הרבה מכפי יכלתם -כדי שלא להטיל ממון על שאר היהודים וידידים ונכבדים -וע"כ אין אנו מבקשים אשר בכסף מלא יתננה - אלא לעת חננה כי בא מועד -וכבר מצפים לראותה בבנינו -ובסיוע שיש
שיסייע למוסדותיו הק', וגם ישמח מש"ה -ויואל מש"ה בתפלה למש"ה -ובבר"ך מש"ה -להטיב לנו בייט"ב ל"ב ובייט"ב פני"ם בכלל ,ובקדושת שבת ובקדוש"ת יו"ט בפרט, ובזכות הרחבת גבולי הקדושה במקדש מעט נזכה למקדש הגדול והקדוש ע"ל הגאול"ה בקרוב ומלכינו בראשינו ,אמן.
בו ממש די להשיב מה שאין הבור מתמלא מחולייתו ,ובודאי כאו"א יתן לפי הבנתו וטובת לבו וכריע וכאח אתו עמו כן ינתן.
הכו"ח למען קדושת ביהמ"ד, ולמען כבוד הציבור אנ"ש החשובים והנכבדים שיחי'
ובטוחים אנו בכוחו של מייסדי הקהלה -רביה"ק זצוק"ל -אשר הבטיח מי
יחיאל יחזקאל הלוי אינזליכט
זכותים ונתתי להם בביתי ובחומתי יד ושם טוב שם עולם אתן לו אשר לא יכרת
שם הבנין £50,000
קויפט אייך איין איינס פון די גיוואלדיגע זכותים א זכות לנצח נצחים
היכל הבית המדרש
עזרת נשים וחדר השיעורים
ארון הקודש
£36,000
£25,000
£25,000
אוצר הספרים
חדר הקאווע
שער ביהמ"ד החיצון
£18,000
£18,000
£18,000
שער ביהמ"ד הפנימי
שער עזרת נשים
זכות הבימה
£10,000
£10,000
£10,000
עיר קאנדישען
נר למאור
נר תמיד
£10,000
£5,600
£5,000
עמוד הדיין שליט"א
עמוד הרב שליט"א
עמוד הבעל תפלה
£5,000
£5,000
£5,000
אבני שהם
אבני זהב
אבני כסף
אבני נחשת
אבני מילואים
£3,600
£2,500
£1,800
£1,000
£500
נאך א סאטמארער בית המדרש
נאך א רינגעלע
מיר געפינען די וואך אין די סדרה יעקב אבינו א האט געזאגט מה נורא גוטן טאג המקום הזה אין זה כי אם בית אייך אלע ,ביי אונז איז אלקים ,יעקב אבינו האט געדאווענט אין נאך טאג אבער איך שטעל מיך מקום המקדש מתקן געווען תפלת ערבית, פאר אז ביי אייך איז שוין ביינאכט ,א האט ער געזאגט מה נורא המקום הזה אין זה גוטן אווענט כל הקהל הקודש וואס איז כי אם בית אלקים ,יעדעס מקום וואס אידן זיך צוזאמגעקומען לכבוד די נייע ביהמ''ד קומען זיך צוזאם -מ'איז מייחד פאר א מקום וואס מ'בויט אויף ,ועל צבאם די חשוב'ע רב תפלה – איז א מקדש מעט און אויף דעם איז ־ פון די קהלה אין לאנדאן ואתו עמו כל העוס שייך צו זאגן מה נורא המקום הזה אין זה כי קים במלאכת הקודש. אם בית אלקים דארף מען זען די אלע וואס קומען זיך צוזאם דאווענען אין דעם ביהמ"ד, מ'איז זיך צוזאמגעקו־ בעזהשי"ת ,מ'איז מייחדמען וועגן די נייע ביהמ"ד, אזויווי דאס אלטע ביהמ"ד חסיד’ישע אידן האבן מייחד א נייע מקום תפלה -זאל מען טאקע וויסן ,זאל מען איז ענג אויף שבת ,נישטא גענוג פלאץ ,נישטא גענוג געווען א בית התפלה ...זיך האלטן פאר די אויגן ,מה פלאץ צו זיצן און דאווענען דאס איז געווען וואס מ'האט נורא המקום הזה אין זה כי געהעריג ,האט מען מייחד מקבל געווען בלב ובנפש צו אם בית אלקים ,ס'איז נישט עפעס אנדערש נאר א בית געווען א נייע מקום תפלה וויסן ...ס'איז א מקום נורא ,אלקים ,וזה שער השמים פאר שב"ק ,יעצט איז מען ...מ'קומט זיך צוזאם צו די תפלות פון א איד גייען זיך צוזאמגעקומען לכבוד דאווענען און לערנען און דיע ארויף צום הייליגן באשע־ די פעולה חשובה וואס פער. קומט פאר ביי אונז אין די נען דעם הייליגן באשעפער. חסיד'ישע אידן האבן קהלה אין לאנדאן.
דברות קודש מכ"ק מרן רבינו הגה"ק שליט"א
ע"י הוק-אפ ,אצל מסיבת לחיים ליל ששי פ' ויצא תשע"ב
לרגל פתיחת שערי בית מדרשינו פארן הייליגע באשעפער ,איידער מ'זאגט מייחד געווען א בית התפלה דארף מען וויסן נשמת כל חי ,מוז מען ארויסברענגען ,די נשמה אז דאס איז א מקום "מה נורא המקום הזה" יתירה זאל אויך האבן נהנה געווען ,די נשמה דאס איז געווען וואס מ'האט מקבל געווען בלב יתירה איז נישט נהנה נישט פון עסן און נישט ובנפש צו וויסן אז דאס מקום מה נורא המקום פון טרינקען ,די נשמה יתירה איז נהנה פון לער־ הזה ס'איז א מקום נורא ,ס'איז נישט געמאכט נען און דאווענען ,מ'דארף אנזעטיגן די נשמה א געווארן א פלאץ וואו מ'קומט זיך צוזאם צו דאפעלטע -יתירה -ווי א געהעריגע נשמה ,די שמועסן ,מ'קומט זיך צוזאם צו דאווענען און נשמה יתירה אויף שבת דארף מען לערנען עס לערנען און דינען דעם הייליגן באשעפער ,א זאל זיין לחם משנה דאפע־ חסיד'יש ביהמ"ד אפי' עס איז בלויז אויף שבת ,שבת שבת קודש אינדערפע לט תורה דאפעלט תפלה, א גאנצע וואך דאווענט מען איז נאך דאפעלט אז ס'איז ע לע קומען מען דארף רי מיט התלהבות ,שבת דארף דאך דא א נשמה יתירה, די נשמה יתירה דארף אויך רנען פאר מ'שטעלט זיך מען דאווענען מיט מער נהנה זיין פון לערנען און דאווענען ... ,איידער מ'זאגט התלהבות ,א גאנצע וואך לערנט מען פארן דאווענען, דאווענען. פארן ותשבחות שירות שבת דארף מען מער לע־ מ'איז מייחד א ביהמ"ד הייליגע באשעפער ,איידע רנען ,מען דארף דאפעלט פאר שב"ק דארף מען ער מ'זאגט נשמת כל חי ,לערנען ,ס'איז דאך דא א וויסן ,שבת קודש אינד־ נשמה יתירה נישט שניידן ערפרי דארף מען קומען מוז מען ארויסברענגען ,די פון דעם דארף נאר מען צו־ לערנען פאר מ'שטעלט נשמה יתירה זאל אויך האבן געבן מזון רוחני. זיך דאווענען ,מ'קען נישט געווען, נהנה מ'איז מייחד א מקום אויפשטיין קומען אין פאר תפלה פאר אינגעלייט, ביהמ"ד גיין אין מקוה מ'זאל זען עס זאל זיין א חסיד'יש ביהמ"ד ,א מ'שטעלט זיך דאווענען ,און אזוי זאגט מען חסיד'יש ביהמ"ד איז נישט בלויז דאס חיצו־ נשמת ,נשמת כל חי תברך את שמך ה' אלקי־ ניות ,מ'קומט אין ביהמ"ד מ'גייט א שטריימל נו דאס זאגט זיך נישט אזוי פשוט ,דאס דארף מיט א בעקיטשע – אוודאי ס'איז זייער גוט ,א מען האבן איידער מ'זאגט שירות ותשבחות
חסיד'יש לבוש איז זייער חשוב – אבער א חסיד'יש ביהמ"ד מיינט וואו מ'דאווענט ווי חסיד'ישע אינגעלייט מ'דאווענט ווי א חסיד מיט א ברען מיט א פלאם פייער.
די ערשטע זאך דארף מען זיך מקבל זיין נישט צו שמועסן ביים דאווענען ...די גבאים זאלן אכטונג געבן אז מ'זאל נישט שמועסן ,נישט ביי פסוקי דזמרה ,נישט ביי הויכע שמו"ע ,און נישט ביים ליינען
די ערשטע זאך דארף מען זיך מקבל זיין נישט צו שמועסן ביים דאווענען ,מ'קומט אריין דאווענען שטעלט מען זיך דאווענען ,יעצט דארף מען דאווענען דע לפני מי אתה עומד פאר וועם שטייט מען מ'איז עומד ומתפלל לפני מלך מלכי המלכים הקדוש ברוך הוא דע לפני מי אתה עומד וואו שטייט מען פאר וועם דאווענט מען פארן הייליגן באשעפער מ'דארף שטיין באימה ופחד פארן הייליגן באשעפער אין ביהמ"ד ,מה נורא המקום הזה ,א מקום נורא ,מורא מקדש ,דאס דארף מען צו וויסן ווען מ'קומט אין ביהמ"ד.
סדרה ,אבער מ'טוט עפעס, מ'מוז עפעס לערנען פארן דאווענען און אזוי קען מען זיך שטעלן דאווענען פארן הייליגן באשעפער.
קומען אין ביהמ"ד ווען מ'שטעלט זיך דאווענען דעמאלטס זיך דערמאנען איך גיי הערשט יעצט צו טרינקען א קאווע, דאס טאר נישט זיין ,אוודאי אז מ'דארף טרינקען א קאווע דארף עס זיין פארן דאווענען אבער נישט טרינקן קיין קאווע בשעת'ן דאווענען ,צי מ'טרינקט קאווע בשעת'ן דאווענען צי מ'דאוענעט בשעת'ן טרינקן קאווע דאס איז נישט קיין וועג פון חסיד'ישע אידן, חסיד'ישע אידן גרייטן צו אלע צרכי גשמיות גענוג צייטליך אז מ'זאל קענען באצייטענס זיך שטעלן דאווענען ,און נאכדעם דאווענען מיט אן התלהבות.
דאס זעלבע איז ,מ'שטעלט גבאים זאלן אכטונג געבן ,זאל זיין די גבאים אין ביהמ"ד מ'קומט אין ביהמ"ד דארף מען זען דירעקט אויף דעם ,ביי הויכע שמו"ע און ביי זייער שטארק מדייק צו זיין הן פרייטאג צו־ פסוקי דזמרה ,שמו־ נאכטס און הן שבת עסט מען נישט ,די בייטאג אריינצוקומען אין ביהמ"ד צייטליך אריינצוקומען אין ביהמ"ד צייטליך דאווענען הייבט זיך אן ביי מה טובו ,מה טובו דאווענען, פארן־ דאווענען ,פאר'ן דאווענען שבת אהליך יעקב משכנו־ דאווענען שבת אינדע רפרי -ווי מ'האט געש־ אינדערפר י ...מוז מען קומען אין ביהמ"ד ל�ע תיך ישראל ,ביי מה מועסט -מוז מען קומען רנען ,זיך קובע זיין א שיעור ,צי זאגן תהלים ,אדער טובו הייבט זיך אן די אין ביהמ"ד לערנען ,לערנען גמ' תוס' ,אדער לערנען מיט א קינד ,אדער דאווענען ,דעמאלטס זיך קובע זיין א שיעור ,איז מען מעביר סדרה ,אבער מ'טוט עפעס ,מ'מוז דארף מען שוין זיין אין ביהמ"ד ,דעמאל־ צי זאגן תהלים, אדער עפעס לערנען פארן דאווענען און טס דארף מען אנהייבן לערנען גמ' תוס' ,אדער לערנען מיט א קינד ,אזוי קען מען זיך שטעלן דאווענען צו דאווענען ,דאווענען מלה במלה ,די גבאים אדער איז מען מעביר פארן הייליגן באשעפער.
זאלן אכטונג געבן אז מ'זאל נישט שמועסן ,נישט ביי פסוקי דזמרה, נישט ביי הויכע שמו"ע ,און נישט ביים ליינען.
א חסיד’יש ביהמ"ד מיינט וואו מ'דאווענט ווי חסיד’ישע אינגעלייט מ'דאווענט ווי א חסיד מיט א ברען מיט א פלאם פייער
די זעלבע זאך ,חסיד'ישע אידן קומען זיך צוזאם ביי של"ס ,מ'זינגט זמירות ,ס'שטייט שוין אין ישמח משה פ' ברכה מ'זאגט אין די זמירות ביי של"ס די דריי טעותים וואס די ס"מ גייט זיך לעתיד טועה זיין ,פרעגט מען די קשיא וויאזוי קען ער זיך טועה זיין מ'זאגט עס יעדע וואך וויאזוי קען ער מאכן א טעות האט די ישמח משה געזאגט ווען אידן קומען זיך צוזאם און מ'זינגעם זמירות פארן הייליגן באשעפער איז די שטן נישטא געפינט ער זיך נישטא .אזוי דארף מען פירן א של"ס ווי חסיד'ישע אידן, פילן אן ערנסטקייט אינעם שבת קודש ,זמירות פארן הייליגן באשעפער לכבוד שבת קודש, מ'זעצט זיך ארום די טיש אויף א חסיד'ישע אופן ,ווי חסיד'ישע אינגעלייט. אויף דעם זאל די חשובע רב ממנה זיין איינער וואס זאל דארט זיין ,אן איש מורם מעם ,פון די חשו־ בי העדה ,מורי הוראה ,איינער פון דער וואס האט זקנה – וואס זה שקנה חכמה, זאל ער זיין דארט אין ביהמ"ד ,לע־ רנען ביי של"ס,
דאווענען ,כדי עס זאל געבן כבוד ,מרומם זיין די כבוד פון די ביהמ"ד.
בכלל ,מ'איז נישט אפגעטיילט פונעם אלטן ביהמ"ד ,דאס איז א רינג־ עלע די נייע ביהמ"ד ,מ'זאל זען זיך צו האלטן צוזאמען ,ס'איז דאך נאר אויף שבת ,א גאנצע וואך דארף מען זען ווייטער צו קומען אינעם גרויסן ביהמ"ד ,און צו האלטן די שיעורים ,לערנען ,צי בחברותא צי ברבים, דאווענען א גאנצע וואך אינאיינעם ,מ'זאל האלטן א קשר.
און אוודאי די רב זאל האלטן אן אויג ,אן עינא פקיחא אויף די נייע ביהמ"ד די נייע מקום תפלה ,ס'זאל זיך טאקע פירן אזויווי עס דארף צו זיין ,אזויווי עס פאסט פאר א סאטמאר'ע ביהמ"ד.די אייבירשטער זאל העלפן מ'זאל האבן סייעתא דשמיא מרומם זיין קרן התו־ רה ,די אייבירשטער זאל העלפן די תפלות וואס מ'דאווענט דארט זאל נתקבל ווערן בר־ חמים וברצון ,ביז די הייליגע באשעפער וועט העלפן ,מיר וועלן זוכה בכלל ,מ'איז נישט אפגעטיילט פונעם אלטן זיין אקעגן צו ביהמ"ד ,דאס איז א רינגעלע די נייע ביהמ"ד ,גיין דעם גואל מ'זאל זען זיך צו האלטן צוזאמען ,ס'איז דאך צדק בב"א .
נאר אויף שבת ,א גאנצע וואך דארף מען זען ווייטער צו קומען אינעם גרויסן ביהמ"ד ,און צו האלטן די שיעורים ,לערנען ,צי בחברותא צי ברבים ,דאווענען א גאנצע וואך אינאיינעם, מ'זאל האלטן א קשר.