Ethiopië: het jaaroverzicht en de weg vooruit

Credit: Bureau van de eerste minister van Ethiopië

• De gebeurtenissen van 3 november

In de vroege uren van 3 november 2020 hebben afvalligen van het Volksbevrijdingsfront van Tigray (VBFT) het Noordelijk Commando van de Ethiopische Nationale Defensiemacht aangevallen en duizenden Ethiopische legerofficieren en hun gezinnen gedood - een barbaarse en wrede daad. Het Noordelijk Commando was samengesteld uit mannen en vrouwen uit verschillende geografische regio’s en etnische achtergronden van het land. Deze commandotroepen, die blijk gaven van een ongeëvenaard patriottisme en toewijding aan de bescherming van het volk en het grondgebied van hun land, bleven gedurende 20 jaar verenigd.

Negatieve elementen die loyaal zijn aan het VBFT hebben begin 3 november deze federale militaire basis op verschillende plaatsen in Tigray aangevallen na de militaire communicatie te hebben gestoord. Deze negatieve elementen hebben de controle over het hoofdkwartier van het Noordelijk Commando in Mekelle overgenomen en de commandotroepen die de nationale soevereiniteit beschermen in de rug gestoken. Door dit naamloze verraad zijn duizenden Ethiopische soldaten omgekomen en zitten anderen in de val.

Volgens de wet van het land is de regering verplicht de soevereiniteit van het land te beschermen wanneer de aanval van binnenuit komt.

De regering is daarom begonnen met een repressief optreden om de leiders van de criminele groepering te arresteren en voor de rechter te brengen, en om de militaire officieren die zij gevangen hadden genomen, vrij te laten. De federale regering was in staat haar doelstellingen in korte tijd te verwezenlijken. De ondergedoken VBFT-restanten hebben de situatie sindsdien echter verlengd met een egoïstische operatie ten koste van de bevolking, inclusief het creëren van menselijke schilden en het ronselen van kindsoldaten.

• Onverzettelijkheid van het VBFT en daaruit voortvloeiend conflict

Sinds de regering onder leiding van Dr Abiy Ahmed aan de macht is gekomen, heeft zij de afgelopen twee en een half jaar geprobeerd een politieke dialoog met het VBFT en andere politieke partijen in het land op gang te brengen als onderdeel van de hervorming. Het VBFT bleef echter onverzettelijk tegen elke vorm van dialoog en lokte uiteindelijk een conflict uit door begin november 2020 het Noordelijk Commando van de Ethiopische Nationale Defensiemacht (ENDM) aan te vallen.

Na afloop van de politieoperatie heeft de regering zich geconcentreerd op de wederopbouw van wat tijdens de operatie verloren was gegaan en op het verlenen van de nodige humanitaire hulp aan de bevolking van Tigray. Gedurende meer dan acht maanden nam de regering 70% van de totale humanitaire voorziening voor haar rekening. Hij nodigde ook VN-agentschappen en verscheidene humanitaire organisaties in de regio uit, met als doel de humanitaire hulp te versterken om de noodlijdenden te bereiken. De ondergedoken dissidenten gingen echter door met hun egoïstische daad om het conflict te verlengen door zich te hergroeperen en de vreedzame bevolking van Tigray als menselijk harnas te gebruiken. Alles moest worden opgeofferd om het conflict aan te wakkeren.

• Nultolerantie voor schendingen van de mensenrechten

Tijdens het conflict hebben zich verschillende betreurenswaardige incidenten voorgedaan, waaronder vermeende schendingen van de mensenrechten en op gender gebaseerd geweld. De regering heeft benadrukt dat zij deze schendingen absoluut niet tolereert en heeft via haar gerechtelijke instantie een onderzoek ingesteld. Tevens heeft zij de bevoegde regionale en internationale instanties verzocht een onafhankelijk onderzoek in te stellen. Het UNOHCHR en de Ethiopische mensenrechtencommissie (EMRC) hebben een maandenlang onderzoek naar de zaak verricht en op 3 november 2021 een eindverslag uitgebracht. De regering, die haar belofte nakwam, verwelkomde het onderzoeksrapport en kondigde de oprichting aan van een interministeriële werkgroep om de aanbevelingen uit te voeren. Het is echter betreurenswaardig en onaanvaardbaar dat het UNOHCHR in december een politiek gemotiveerd parallel toezichtmechanisme heeft gelanceerd zonder zelfs maar de voltooiing van de werkzaamheden van de interministeriële werkgroep force af te wachten.

• Belangrijkste elementen: van de unilaterale afkondiging van een staakt-het-vuren tot de eerste minister die de troepen naar de overwinning leidt

Op 28 juni 2021 heeft de Ethiopische regering een eenzijdig staakt-hetvuren afgekondigd om de problemen in verband met de toegang van humanitaire hulp aan te pakken en, wat het belangrijkst is, om de rehabilitatie- en wederopbouwinspanningen in de regio Tigray te versterken. Het VBFT negeerde echter het besluit van de regering en ging door met zijn wrede aanvallen, waardoor het conflict zich uitbreidde naar de aangrenzende regio’s Afar en Amhara. Terwijl de groep delen van deze regio’s bezette, beging het VBFT in verscheidene steden wreedheden, waaronder verkrachting, plundering en massamoord op burgers, hetgeen leidde tot verdere ontheemding en een humanitaire crisis.

Zoals de situatie vereiste, kondigde Abiy Ahmed Ali, eerste minister van de FDRE en opperbevelhebber van de Ethiopische Defensiemacht, op 22 november 2021 aan dat hij persoonlijk de strijd tegen het VBFT op het slagveld wilde leiden. Dit besluit gaf het Ethiopische leger een belangrijke morele stimulans en leidde tot een reeks overwinningen, waarbij in iets meer dan een week twee maanden van opmars van de rebellen in de regio’s Amhara en Afra werden teruggedraaid. Het eerste grote gebied dat de regering heroverde was de stad Chifra in de regio Afar. Op 1 december kondigde het de herovering van Shewa Robit aan, en een dag later heroverden het leger en de geallieerde milities Lalibela, een historische stad die beroemd is om zijn uit rots gehouwen kerken uit de 12e eeuw. In de daaropvolgende dagen heroverde de regering alle strategische steden in de regionale staten Amhara en Afar en verdreef zij het VBFT uit alle

gebieden die zij had bezet. Op 23 december 2021 gaf de federale regering het leger opdracht de wacht te houden in de pas bevrijde gebieden.

• Vooroordelen van sommige leden van de internationale gemeenschap en de media

Sinds het uitbreken van de oorlog hebben sommige leden van de internationale gemeenschap en verschillende media, ondanks de inspanningen van de regering om de verschillende problemen waarmee zij wordt geconfronteerd, waaronder vermeende schendingen van de mensenrechten en de humanitaire situatie, aan te pakken, ervoor gekozen de regering onder druk te zetten en te chanteren op basis van valse premissen, die hun oorsprong vinden in de propaganda van het VBFT.

We mogen niet vergeten dat er een mediacampagne werd opgezet om de mensen te doen geloven dat “Addis Abeba aan het vallen was”, terwijl de regering bleef beweren dat Addis Abeba rustig was. Hetzelfde geldt voor de intense propaganda tegen de onlangs afgesloten nationale verkiezingen, waarbij werd beweerd dat Ethiopië niet klaar was voor een democratisch proces. In beide gevallen bleken deze negatieve campagnes vals te zijn. Anderzijds, telkens wanneer het VBFT gruwelijke misdaden begaat, is er een wijdverspreide onderrapportage en aarzeling om de daden te veroordelen. Alleen al sinds september heeft het VBFT 240 mensen, waaronder meer dan 100 kinderen, standrechtelijk geëxecuteerd bij aanvallen op ontheemde gezinnen die hun toevlucht hadden gezocht in een gezondheidscentrum en een school in de wijk Galcoma in Afar. Evenzo werden meer dan 200 burgers in Chena, meer dan 600 burgers in Kobo en meer dan 100 burgers in Kombolcha in de Amhara-regio standrechtelijk geëxecuteerd. Ze gebruikten ook verkrachting als oorlogswapen. Op enkele uitzonderingen na halen deze gruweldaden van de criminele groep echter niet de voorpagina’s van de kranten en worden zij niet onderzocht. Dit heeft de junta aangemoedigd door te gaan met haar programma om conflicten uit te lokken en afleiding te zoeken in gebieden waar conflicten aan de gang zijn. Het is nog steeds onduidelijk waarom de bevoegde internationale instanties geen vragen stellen over de kaping van meer dan 1000 VN-vrachtwagens door leden van het VBFT, terwijl de humanitaire situatie moet worden aangepakt.

• Toekomstperspectieven:

Sinds zij in april 2018 aan de macht kwam, heeft de regering van premier Abiy zich volledig ingezet om veelzijdige hervormingsprogramma’s te ondersteunen en aan te sturen. Hoewel de regering het afgelopen jaar haar inspanningen vooral heeft moeten richten op de verdediging van het land tegen de existentiële dreiging die van de oorlogvoerende groep uitgaat, zijn de beloften die in de beginfase van de hervorming zijn gedaan, nagekomen.

Het afgelopen jaar heeft Ethiopië lovenswaardige resultaten geboekt, ondanks een breed scala aan uitdagingen. Zij heeft met succes één van de meest democratische en inclusieve verkiezingen in de geschiedenis van het land gehouden; zij is erin geslaagd de verspreiding van Covid-19 in te dammen en tegelijkertijd de impact van de pandemie op haar economie te beheersen; en de regering is ook doorgegaan met het invoeren van nieuwe hervormingsmaatregelen in diverse sectoren, waarmee de in april 2018 gelanceerde hervormingsprogramma’s worden geconsolideerd.

Ethiopië, een land dat rijk is aan diversiteit, herbergt ook mensen en partijen met uiteenlopende standpunten over diverse kwesties van nationaal belang. De Nationale Dialoogcommissie, die naar verwachting spoedig zal worden opgericht, zal zeker bijdragen tot het bevorderen van de nationale consensus door het verkleinen van deze verschillen, waardoor uiteindelijk de kloof over belangrijke beleidskwesties tussen de politieke elite en de samenleving in het algemeen zal worden overbrugd. Het aanslepende conflict is ook een kwestie die door dit nationale mechanisme en onze continentale organisatie, de Afrikaanse Unie, zou kunnen worden opgelost. Ethiopië heeft duidelijk gemaakt dat het de Afrikaanse Unie verwelkomt om de vredesinspanningen te ondersteunen.

Ethiopië is een lichtend voorbeeld van veerkracht en weerstand tegen externe uitdagingen door de eeuwen heen. Ethiopiërs zijn tegen alle verwachtingen in verenigd gebleven, met een kleurrijke geschiedenis van soevereiniteit en onafhankelijkheid. Dit zijn feiten die in aanmerking moeten worden genomen om deze natie te begrijpen. Het lijdt geen twijfel dat het land een zeer moeilijke periode doormaakt, die echter niet onoverkomelijk is. Haar vrienden en partners mogen dit niet uit het oog verliezen. Het wordt tijd dat de internationale gemeenschap en de vrienden van Ethiopië erkennen en steunen dat de nationale inspanningen, gekoppeld aan de inzet van het continent, het land in staat zullen stellen een stap voorwaarts te zetten bij het oplossen van de huidige veiligheidssituatie in het land.