Focus Archi nl #01 by Eurobest Products

HET REFERENTIEMAGAZINE VOOR ARCHITECTEN

Milaan Design Week 2014

DE BELGISCHMILANESE CONNECTIE Orde van Architecten

HERVORMING ALS DRINGENDE NOODZAAK

Zoom

-GEPRINT HUIS

Mitsubishi ElEctric WarMtEpoMpEn

Gedaan met twijfelen. Kies resoluut voor betrouwbare en energiezuinige warmtepompen van Mitsubishi Electric. Met een warmtepomp verwarmt u onafhankelijk van fossiele brandstoffen en bespaart u op energie, niet op comfort. Zowel onze Ecodan lucht/water als onze lucht/lucht warmtepompen garanderen u comfort, zelfs tijdens de strengste winters. Dankzij gepatenteerde technologieën staan onze warmtepompen in voor verwarming en productie van sanitair warm water, het hele jaar door. En dit zonder vermogensverlies tot -15°C buitentemperatuur. Eenvoudig, rendabel en betrouwbaar. Waarom zou u nog twijfelen? Neem vandaag nog contact op via 0800/908 89. Wij begeleiden u graag bij het selecteren van de juiste warmtepomp.

Van woningbouw tot industriële toepassingen, voor een oplossing op maat surf naar www.mitsubishi-electric.be

EDITO De firma Eurobest Products is al 20 jaar lang gespecialiseerd als uitgever van vakbladen. Zowel in België als in het buitenland. Vandaag en morgen stellen wij onze specifieke knowhow en onze beproefde competenties ten dienste van architecten en de bouwsector. Focus Archi, het nieuwe vakblad voor de Belgische architecten, wil inclusief en constructief zijn. Wij willen de spelers uit onze beide gewesten, zowel Nederlands- als Franstaligen, de mogelijkheid bieden om zich te uiten en elkaar wederzijds te verrijken door hun ervaringen te delen. België is voor tal van internationale bedrijven een testland alvorens zij hun producten op de wereldmarkt aanbieden. Laat ons blijven onze knowhow, onze ervaring, onze cultuur en ons enorm potentieel ten dienste van elkaar zetten. Afgaand op de omzet van de bouwsector zien we dat het beroep van architect een drager is van nieuwe technologieën en een krachtig economisch potentieel voor ons land vormt. Focus Archi neemt de taak op zich om de informatie aan te reiken die voor de ontwikkeling van dit potentieel nodig is. Daarom richten wij ons tot u, architecten, met de vraag ons alle informatie over te maken die u wil delen en uw meest ambitieuze en waanzinnige projecten uit de doeken te doen. We richten ook een oproep aan alle bedrijven die innovatieve producten en concepten ontwikkelen om uw nieuwigheden en informatie met ons te delen, zodat we ze tot bij onze lezers kunnen brengen. Laat ons vandaag samen bouwen aan morgen. Alain Lhoir, uitgever

UITGEVER - PUBLICATION MANAGER Alain Lhoir 065 66 06 92 info@echoscoiffure.be HOOFDREDACTIE Lionel Lhoir +32 (0)497 06 92 01 lionel.lhoir@focusarchi.be JOURNALISTEN Pascal Dewulf, Eduard Coddé, Sylvie Reversez

GRAFISCH BEHEER Virginie Carlino virginie@eurobest.be

VERTALING Gitracom 02 735 84 55

VERDELING Gratis via de post : 17.000 exemplaren

LAY-OUT Éléonore Cucca eleonore@eurobest.be

ADMINISTRATIE Joséphine Carlino 065 66 06 92 jcarlino@eurobestproducts.com

DRUKKERIJ Drukkerij Van der Poorten n.v. Diestsesteenweg 624 3010 Kessel-Lo België

PUBLICITEIT Lionel Lhoir +32 (0)497 06 92 01 lionel.lhoir@focusarchi.be Morgane Dupont +32 (0)474 69 89 04 morgane.dupont@focusarchi.be

VERSCHIJNING Februari Mei September December

MEI/JUNI/JULI 2014 #01

Bouwen aan morgen

4 INHOUD

HET REFERENTIEMAGAZINE VOOR ARCHITECTEN

ZOOM 6 Een huis uit de printer 12 Leven in 3D 34 Atypisch architectonisch

INTERVIEW 14 Orde van architecten Hervorming als dringende noodzaak 46 Architectenbureau creĂŤert nieuwe thuis 50 Woonkwaliteit is een droom van alle leeftijden

INSPIRATIE 20 Inspiratie 36 Milaan Design Week 2014: de Belgisch-Milanese connectie

PRIKKEL 42 Caleidoscoop 44 Lezen!

D[ECO] 54 Hommage aan het genie van Le Corbusier

Foto’s genomen in het PASS (Parc d’Aventures Scientifiques) in ‘de trémies’, een zaal met sobere lijnen die werd herontdekt tijdens de herinrichting van deze oude kolenmijn, die dankzij de Franse architect Jean Nouvel een heel ander aanzien heeft gekregen. Met deze foto kan FOCUS Archi terugkeren naar de primaire waarden van de architectuur, ‘de mens’ als centrum van alle architecturale creaties. We kunnen fier zijn op ons verleden, zonder te vergeten om resoluut naar de toekomst gericht te blijven zodat ons beroep kan vooruitlopen op de noden van onze maatschappij.

Foto: Lisa Carletta Retouche: Antoine Melis Vormgeving: Pierre Gorzala & Sandrine Duprez Make up/hair: Brigitte Petit Model: Tan Ni @Crystal Model Management dank aan het PASS

6 ZOOM

Een huis uit de printer

Zowat vierhonderd jaar geleden startten ze in Amsterdam met de aanleg van de grachtengordel die de stad vandaag haar zo gegeerde eigenheid geeft. Een ware revolutie voor die tijd om de mobiliteit en bereikbaarheid van Amsterdam als handelsstad naar ongekende hoogtes te stuwen. Vandaag heeft er bij diezelfde grachtengordel echter een nieuwe omwenteling plaats. Het Amsterdamse DUS Architects startte er bij de Noorder Grachtengordel met de bouw van een, jawel, life-size 3D-geprint grachtenhuis in stijl met de traditionele huizen van weleer, pittoreske trapgevels incluis. Een erg bijzonder project zo blijkt, boordevol architecturale aha-momenten en een absolute wereldprimeur. TEKST : PASCAL DEWULF FOTO’S : DUS ARCHITECTS

« Bij DUS Architects zien we een toekomst voor large-scale 3D-printing waarbij je modellen voor huizen simpelweg kan downloaden van het internet en vervolgens door een large-scale 3D-printer om het even waar ter wereld kan uitprinten. » Martine de Wit, co-founder en partner bij DUS Architects

8 ZOOM

D-printing en -productietechnieken zijn vandaag volwassen waardoor grootschalige projecten ondertussen eveneens hun doorgang vinden in de architectuur. Het in Amsterdam gevestigde DUS Architects sprong vrij snel op de 3D-kar en dat maakt hen vandaag tot één van de toonaangevende architectuuragentschappen inzake 3D-printing in de bouw. Sterker nog: ze gaan de uitdaging aan en halen een heuse krachttoer uit om het eerste levensgrote 3D-geprinte huis ter wereld te realiseren. Dat doen ze aan de Noorder Grachtengordel in Amsterdam die binnen afzienbare tijd dus op een absolute wereldprimeur zal kunnen rekenen.

Levensecht 3D-bouwproject Eén van de bezielers achter het ‘3D-print canal house’ is DUS Architects co-founder en partner Martine de Wit. «In maart van dit jaar hebben we de bouwplaats waar we het 3D-print huis aan het realiseren zijn, opengesteld voor publiek», zo vertelt de Wit. «De eerste twee blokken van het huis zijn ondertussen door onze 3D-printer gerealiseerd en het begint langzaam aan te voelen als een echt huis, weliswaar volledig geprint in 3D. Bedoeling is om het project verder uit te spreiden gedurende de komende drie jaar. Het gaat hier immers niet om een commercieel project dat binnen strikte deadlines dient opgeleverd te worden maar wel om een onderzoeksproject waaruit we willen leren wat largescale 3D-printing op termijn kan gaan betekenen voor architectuur maar ook bijvoorbeeld op stedebouwkundig vlak. Het « Alle gebouwdelen, ‘3D-print canal house’ is dan ook geen traditioneel bouwproject. Dit waaronder de project is voor de architecturale façades, vloeren wereld volledig onontgonnen terrein en technisch dat wij bij DUS Architects aan het meer uitdagende uitkammen zijn. Het is met andere elementen als woorden een hybride initiatief dat zich beweegt op het kruispunt bijvoorbeeld ronde, van een bouwproject en een rozet-ramen onderzoeksinitiatief. Bottom line: al printen we via de doende leren we wat de technische ‘KamerMaker’, uitdagingen maar ook de specifieke onze in eigen gevoeligheden zijn wanneer je als architectuurbureau een levensecht beheer ontwikkelde bouwproject realiseert middels 3D-printer, een large-scale 3D-printer en levensgroot. » plastickorrels als bouwstenen in plaats van de traditionele bakstenen, cement en beton. Dit noemen wij Martine de Wit, co-founder en partner Research by Doing (R&Do).» bij DUS Architects

Zes meter hoge printer Om dit revolutionair project levensvatbaar te maken moesten ze bij DUS Architects alvast alle zeilen bijzetten en het - spreekwoordelijke - wiel opnieuw uitvinden. Dat deden ze middels de ‘KamerMaker’ een muurhoge printer die hen in staat stelt om volledige, fullsize woonruimtes in één ruk via 3D uit te printen. Martine de Wit: «De ‘KamerMaker’ is een kanjer van een 3D-printer van ruim zes meter hoog die we zelf

bouwden en in Amsterdam Noord in de voortuin van ons kantoor in een woonwijk hebben neergepoot. De printer drukt af met diverse soorten bioplastic en in de toekomst ook met gerecycleerd plastic. De ‘KamerMaker’ is echter veel meer dan een machine. Het is onderdeel van één van de onderzoeksgebieden van het project, namelijk de realisatie van large-scale digitale producten en de daarbij horende 3D-printtechnieken. Hiervoor werken we trouwens samen met een rist belangrijke partners. Large-scale 3D-printing in de architectuur kan als het ware beschouwd worden als een nieuw ambacht waarvan we de leercurve, levensvatbaarheid en mogelijkheden via het ‘3D-print canal house’ zullen kunnen inschatten.»

Onmiddellijk voordeel Het voordeel van 3D-printing van een bouwproject laat zich al voelen tijdens de ontwerpfase. Martine de Wit: «Bij traditionele bouw wordt er in de ontwerpfase eveneens gewerkt via 3D-simulatie. De reële omzetting gebeurt daarbij echter pas op de bouwplaats. Eventuele anomalieën in het ontwerp zullen bijgevolg ook slechts aan het licht komen op de bouwplaats zelf. Bij een project gerealiseerd via 3D-printing loopt dat toch even anders. Voor het ‘3D-print canal house’ worden de verschillende onderdelen van het huis immers eerst via een kleine 3D-printer gedrukt, in mekaar gepast en vervolgens getest

ÂŤ De vertaalslag van ontwerp naar effectief bouwproject verloopt een stuk makkelijker. Je vertrekt immers van een uitgetekend digitaal 3D-model dat je vervolgens via een digitale fabricagemethode rechtstreeks uit een 3D-printer laat komen. Je kan je de efficiency gains die dat oplevert wel inbeelden. Âť

11 10

5 3 9

Martine de Wit, co-founder en partner bij DUS Architects 8 6 7 1 2

10 TETIERE 10 ZOOM

op coherentie. Pas wanneer het ontwerp vanuit zowel technisch, bouwkundig als esthetisch aspect optimaal is, wordt gestart met het 3D-printing proces op levensgrote schaal via de ‘KamerMaker’.»

3D-personalisatie Nog een bijzonder interessant facet van het 3D-printing procédé dat ze bij DUS Architects gebruiken is de personalisatie van de verschillende bouwelementen. Large-scale 3D-printing laat immers toe om zonder veel omhaal op vraag van de bouwheer specifieke ornamentele of decoratieve elementen snel in het bouwproject te integreren. Martine de Wit: «In traditionele bouw kosten gepersonaliseerde eisen van de bouwheer op het vlak van decoratie en ornamentiek van bijvoorbeeld façades doorgaans een arm en been. Met de nieuwe 3D-printing technieken teken je die decoratieve elementen echter snel bij op het 3D-model van de façade en druk je het geheel vervolgens even makkelijk af. Dat scheelt financieel gelijk ook een flinke slok op de borrel. De vertaalslag van ontwerp naar effectief bouwproject loopt bovendien een stuk makkelijker. Je vertrekt immers van een uitgetekend digitaal 3D model dat je vervolgens via een digitale fabricagemethode rechtstreeks uit een 3D-printer laat komen. Je kan je de efficiency gains die het proces genereert ongetwijfeld inbeelden.»

Lakmoesproef Het ‘3D-print canal house’ is ook de ultieme lakmoesproef op het vlak van materiaalkeuzes inzake large-scale 3D-printing. Martine de Wit: «Voor de eerste twee blokken van het huis hebben we gebruik gemaakt van een hotmelt waarvoor we samenwerken met Henkel. Binnenkort gaan we echter aan de slag met een nieuw mengsel op basis van onze interactie met het Duitse bedrijf. Een belangrijk facet van het ‘3D-print canal house’ is voor ons dan ook het onderzoek naar materialen en materiaalsamenstelling voor large-scale 3D-printing. Cruciale factoren in die optiek zijn uiteraard de stijfheid, draagkracht, stabiliteit, duurzaamheid, ... van de gebruikte materialen. Maar er zijn veel meer onderzoeksgebieden die we trachten te coveren: het eigenlijke print proces, de werking van de ‘KamerMaker’, het materiaalonderzoek, de constructie, het ontwerp zelf maar ook hoe je meer intelligente elementen kan meenemen in het 3D-print proces zoals bijvoorbeeld de integratie van zonnepanelen en last but not least het urbanistische aspect. Hoe ga je met andere woorden om met het ‘stad maken’ binnen die digitale context?»

Werkplaats verhuist naar bouwplaats Het lijkt er in die optiek alvast op dat large-scale 3D-printing een substantiële impact zal hebben op de mix van mensen en middelen op de bouwwerf maar Martine de Wit nuanceert die uitspraak. Martine de Wit: «Je verplaatst als het ware je werkplaats naar de bouwwerf waar je op basis van primaire grondstoffen

« Het zal niet zo zijn dat er door large-scale 3D-printingtechnieken minder mensen op de bouwplaats aan de slag zijn. Alleen zullen ze andere vaardigheden inzetten dan vandaag. » Martine de Wit, co-founder en partner bij DUS Architects

de verschillende onderdelen van een huis print via een 3D-printer. Zo haal je dus belangrijke delen van traditionele bouw waaronder productie, transport en specifieke delen van het bouwproces voor een stuk uit de vergelijking wat zeker tot winst op het vlak van efficiëntie zal leiden. Het zal echter niet zo zijn dat er door large-scale 3D-printing technieken plots veel minder mensen op de bouwplaats aan de slag zijn. Alleen zullen ze andere vaardigheden inzetten dan vandaag. Daarenboven blijven heel wat traditionele aspecten van de bouw ook in tijden van large-scale 3D-printing broodnodig zoals warmte- en geluidsisolatie omdat de 3D-geprinte materialen die we vandaag gebruiken bijvoorbeeld geen warmte-isolerende eigenschappen hebben. Mogelijk gaan we op termijn echter ook experimenteren met isolerende materialen.»

Ecologisch voordeel Een ander belangrijk aspect is ecologie en architectuur: vandaag de dag gaan die twee dingen immers haast hand in hand. Ook daar scoren large-scale 3D-printingtechnieken schijnbaar erg hoog. Martine de Wit: «Uit hetgeen we vandaag weten, kunnen we nu al afleiden dat los van elke factor die meespeelt large-scale 3D-printing een stuk ecologischer is dan traditionele bouw. Het is geen groot geheim dat de (traditionele) bouwsector een substantiële producent van afval is. Met large-scale 3D-printing in de bouw kan je die afvalberg als het ware quasi neutraliseren. Productie door middel van 3D-printing levert namelijk helemaal geen afval op. Daarbij kan een foutief geprint of niet meer bruikbaar gebouw of bouwelement eenvoudig hergebruikt worden. Dat recyclageproces kan uiteraard niet eindeloos doorgaan, maar de voordelen zijn duidelijk. Bij 3D-printing gebruik je bovendien enkel het materiaal dat je nodig hebt, niet minder of meer. Geen overschotten of overbodige materialen: een behoorlijk ecologisch voordeel dus.»

3D-printing waarbij je modellen voor huizen simpelweg kan downloaden van het internet en vervolgens door een large-scale 3D-printer om het even waar ter wereld kan uitprinten.»

« We willen de mensen laten zien dat large scale 3D-printed architectuur de komende decennia een nieuwe revolutie zal ontketenen die voor hen een erg positieve impact zal hebben. » Martine de Wit, co-founder en partner bij DUS Architects

Positieve impact Het ‘3D-print canal house’ wil echter veel meer zijn dan een architecturale primeur. Martine de Wit: «We hebben onze 3D-printer, de ‘Kamermaker’ neergepoot midden in een woonwijk van Amsterdam Noord. Zo kunnen mensen langslopen, observeren en leren hoe die nieuwe 3D-printing technieken nu eigenlijk in hun werk gaan. De belangstelling is alvast erg groot. We willen met zo’n vernieuwend project naast de architecturale uitdagingen als architectuuragentschap dan ook trachten een pedagogische taak in te vullen. We willen de mensen met andere woorden laten zien dat large scale 3D-printed architectuur de komende decennia een nieuwe revolutie zal ontketenen die voor hen een erg positieve impact zal hebben.»

Twee werelden Eens klaar moet het ‘3D-print canal house’ een centrum voor innovatie worden. Martine de Wit: «We willen dat het een plek wordt waar je innovatie in de bouw kan laten zien. We willen het huis daarbij vorm geven als een echt huis met elektriciteit, stromend water waar je kan verblijven, kan koken... Kortom, een levensecht huis net zoals de andere grachtenpanden in Amsterdam.» Op de vraag welke toekomst ze bij DUS Architects voor 3D-printing in de bouw zien, is Martine de Wit alvast duidelijk: «Het zal volgens ons geen ‘of’ verhaal (traditionele bouwtechnieken versus large-scale 3D-printing) worden maar mogelijk wel een ‘en-en’ story. Dat betekent dat 3D-printing in de toekomst naar alle waarschijnlijkheid zij aan zij zal gebruikt worden met technieken uit de traditionele bouw. Met andere woorden: de 3D-printer als toevoeging aan de traditionele gereedschapskist. Zo kan je gelijk putten uit het beste van twee werelden. Bij DUS Architects zien we alvast een toekomst voor large-scale

12 ZOOM

Innovatief

Gesofisticeerd

Jake Evill ontwikkelde het innovatieve ‘Cortex’ concept dat op termijn wel eens komaf zou kunnen maken met vervelende, jeukende gipsverbanden voor het helen van breuken. jakevilldesign.dunked.com

Deze ring van Nervous Systems werd ontworpen middels selectief laser sinteren (SLS) met als basis 3D-printing. Gebruikte materialen zijn nylon en plastic. www.n-e-r-v-o-u-s.com

Leven in

TEKST & SAMENSTELLING: PASCAL DEWULF

3D-printing is hot. Toen de technologie nog in de kinderschoenen stond, waren we al snel tevreden met een gammel voorwerp dat in de verte ergens op een vaasje leek. Vandaag is 3D-printing evenwel volwassen en zijn de toepassingen legio. Een blik op een aantal leuke, verrassende en vooral vernieuwende 3D-printing ontwerpen.

De toekomst begint nu

Met de CubeX Trio kan u kleine voorwerpen (275mm x 265mm x 240mm) met meerdere kleuren in 3D uitprinten zoals bijvoorbeeld een schaalmodel van een huis maar ook deze wedges bijvoorbeeld. www.cubify.com

Donkere zijde

De ‘Dark Side’ collectie van Michaël Malapert is gebaseerd op numerieke modellering en geïnspireerd door de knowhow van origami, de Japanse kunst van het papier vouwen. www.michaelmalapert.com

Geluid om te voelen

Shapeways The Vibe laat toe om uw favoriete geluid via SoundCloud om te vormen tot een, jawel, 3D-geprinte case voor uw smartphone. Zo krijgen de geluidsgolven van uw geliefkoosde toon meteen vorm. www.shapeways.com

Opvallend

De ‘Highgate’ bril is een opvallend ontwerp dat topdesigner Ron Arad ontwierp voor brillenmerk PQ. Het gebruikte materiaal voor het 3D printing proces is nylonpoeder. www.pq-eyewear.com

Rock-’n-roll in 3D

Olaf Diegel combineerde zijn liefde voor rock-’n-roll met zijn expertise in rapid product development en additive manufacturing om deze waanzinnig mooie 3D-geprinte gitaar te creëren. De ganse body van de ‘Spider’ 3D-gitaar bestaat uit één stuk. O.Diegel@massey.ac.nz

Barok

De Belgische architect en designer Isaie Bloch geeft klassiek bestek met behulp van 3D- printing technieken een haast futuristische look. De vormen alsook het materiaal, 18-karaats goud, verlenen het bestek een erg opulent, barok aspect. eragatory.blogspot.be

Herkenbaar

Batoidea is de naam van de soort kraakbeenvissen waartoe ook de pijlstaartrog behoort. De lijnen van Peter Donders’ ‘Batoidea’ zijn dan ook erg herkenbaar. De mal van dit zitelement werd eerst 3D geprint en vervolgens gerealiseerd in aluminium. www.peterdonders.com

Designicoon

Zopas werd dit 3D-printing ontwerp, ‘Bloom’ van Patrick Jouin, toegevoegd aan de permanente collectie van het Montreal Museum of Fine Arts (MMFA). ‘Bloom’ varieert in lichtsterkte door de bloemblaadjes die naar binnen of buiten klappen. www.mgxbymaterialise.com

State-of-the-art

De ‘Algue’ werd ontworpen door Xavier Lust en is een tafellamp die twee state-of-thearttechnologieën combineert: een LED-lichtbron en 3D-stereolitografie printtechnieken. www.mgxbymaterialise.com

Traditie en moderniteit

Het Nederlandse Studio Macura ontwierp deze 3D-geprinte bladwijzer in de vorm van een miniatuurduif. Traditie en moderniteit op z’n best gecombineerd dus. Beschikbaar in vier kleuren. www.studiomacura.com

14 INTERVIEW

ORDE VAN ARCHITECTEN

Hervorming als dringende noodzaak De ‘Orde van Architecten’ is een algemeen bekend in de oren klinkend begrip en toch is het voor velen, inclusief de architecten zelf, ook een relatief onbekend gegeven. De Nationale Raad, de ‘Conseil francophone et germanophone de l’Ordre des Architectes’ (Cfg-OA) en de ‘Vlaamse Raad van de Orde van Architecten’ zitten nochtans niet stil. Meer zelfs, sinds de praktische splitsing in twee taalsecties is er duidelijk sprake van een nieuwe dynamiek. Voor onze eerste editie van het magazine Focus Archi leek het ons dan ook nuttig om de werking en doelstellingen van deze voor het beroep van architect zo belangrijke instelling toe te lichten. Jean Thiry, Voorzitter van de Franstalige Raad (Cfg-OA) en Dirk Mattheeuws, woordvoerder en lid van de Vlaamse Raad van de Orde van Architecten, stonden ons graag te woord. TEKST : EDUARD CODDÉ

VLAAMSE RAAD VAN DE ORDE VAN ARCHITECTEN

Grote bedrijvigheid achter de schermen De Orde van Architecten is voor elke architect die het beroep uitoefent een vanzelfsprekende zaak, zo vanzelfsprekend allicht dat het nauwelijks opvalt waar deze instelling allemaal mee bezig is en wat er de laatste tijd zoal gerealiseerd is. Focus Archi had een boeiende en openhartige ontmoeting met Dirk Mattheeuws, Provinciaal Voorzitter OostVlaanderen, woordvoerder en lid van de Vlaamse Raad van de Orde van Architecten.

p de website van de ‘Nationale Raad van de Orde van Architecten’ vinden we terug dat er al sinds 2005 gewerkt wordt aan communautaire hervormingen. Op 30 september 2005 werd unaniem een officieel akkoord goedgekeurd om de oprichting van autonome raden per taalgemeenschap met een overkoepelend overlegorgaan als einddoel te stellen. Sinds juli 2008 fungeert de Vlaamse Raad als afdeling van de Nationale Raad van de Orde van Architecten. Helaas blijkt die nochtans duidelijke doelstelling vandaag officieel nog steeds niet helemaal afgerond. Dirk Mattheeuws: “Het is jammer te moeten vaststellen dat de hervorming van de Nationale Raad ontaard is in een octopus. Het was nochtans goed begonnen: de hervorming was ingeschreven in het regeerakkoord, met minister Sabine Laruelle als sleutelfiguur. Helaas werd zij als voogdijminister van het dossier gehaald en verhuisde de hervorming naar drie andere personen zonder gevolg”. “De Vlaamse architecten wensen een confederaal model, maar dat loopt grotendeels parallel met wat de Nationale Raad van de Orde van Architecten nastreeft, maar er is helaas veel tijd verloren gegaan met gekibbel” verduidelijkt Dirk Mattheeuws. “Vele politieke partijen hebben zich gemoeid met de materie. Diverse voorstellen werden ingediend, o.a. door de CD&V (6/05/2010 en 31/08/2010), NVA (17/12/2010), VB (22/12/2010), MR (3/03/2011), enz. Het laatst ingediende wetsvoorstel omvat een Professionele Kamer voor Brussel, Wallonië en Vlaanderen. Een nationale overlegstructuur blijft ook in de toekomst wenselijk, maar we moeten vooral confederaal verder. In dat kader wordt nog voor de verkiezingen van 25 mei 2014 een poging gedaan om een memorandum op te stellen waarin de afbakening van de bevoegdheden duidelijk staat neergeschreven. Dat memorandum kan dienen als voorbereidende tekst voor een nieuw regeerakkoord”.

Heel wat wapenfeiten De vele disputen over de organisatie van de structuren ten spijt, is er gelukkig ook al heel wat gerealiseerd door de Vlaamse Raad van de Orde van Architecten. Zo is de overstap van een papieren visum naar een digitaal visum een belangrijke stap in het vereenvoudigen van de administratieve verplichtingen voor de architecten. Het visum hoort verplicht bij elke

Dirk Mattheeuws, Provinciaal Voorzitter Oost-Vlaanderen, woordvoerder en lid van de Vlaamse Raad van de Orde van Architecten

bouwaanvraag die wordt ingediend en de digitale versie kan nu 24/24 via de website worden geregeld, wat een belangrijke tijdsbesparing oplevert. Een ander belangrijk wapenfeit is dat het uiteindelijk sinds 1 juli 2007 toegestaan is om het beroep van architect uit te oefenen binnen een vennootschap. Spelregels hiervoor zijn dat de zaakvoerder(s)/ bestuurder(s) van de vennootschap architecten moet(en) zijn en dat minstens 60% van de aandelen en stemrechten in handen moet zijn van architecten. Deze doorbraak wordt ook wel ‘Laruelle vennootschap’ of architect-rechtspersoon genoemd. Voorheen kon een architect enkel als natuurlijke persoon het beroep uitoefenen en was bijgevolg ook persoonlijk aansprakelijk voor de uitgevoerde werken, met vol risico voor zijn privévermogen. Wanneer een architect het beroep uitoefent via een vennootschap, wat een rechtspersoon met beperkte aansprakelijkheid kan zijn, dan kan hij de verhaalmogelijkheden tegenover zijn privévermogen beperken, daar dit privévermogen in principe gescheiden is van het beroepsvermogen. De vennootschap moet wel haar burgerlijke aansprakelijkheid laten verzekeren. Dirk Mattheeuws: “Wat de onder collega’s fel betwiste eenzijdige aansprakelijkheid van de architecten betreft, is er een belangrijk keerpunt te melden: het Grondwettelijk Hof erkende de discriminatie tussen architecten en aannemers op het vlak van aansprakelijkheid en de noodzaak zich hiervoor te verzekeren”. De Nationale Raad van de Orde van Architecten heeft op dit ogenblik als enige rechtspersoonlijkheid. “Tijdens de laatste editie van Batibouw werden promoties gevoerd die de kosten voor de architect

16 INTERVIEW

tot nul herleidden” merkt Dirk Mattheeuws op. “Voor ons absoluut onaanvaardbaar. Daarop heeft de Nationale Raad van de Orde van Architecten een stakingsvordering ingesteld om deze agressieve publiciteitscampagne een halt toe te roepen”.

Geduld oefenen Naast de gerealiseerde zaken zijn er onvermijdelijk ook heel wat verzuchtingen die nog wachten op een definitieve oplossing. Dirk Mattheeuws: “De administratieve vereenvoudiging die we zo nodig hebben, is nog niet echt gelukt. Erger nog, het lijkt er sterk op dat de administratieve druk op de architecten nog toeneemt, alles nog complexer wordt. Nemen we maar de hemelwaterverordening als één voorbeeld. Daar tegenover staat dat de erelonen onveranderd blijven en bijkomend onder druk komen te staan”. Gelukkig is het einde van een lang traject in zicht voor wat de digitale bouwaanvraag betreft. Eerstdaags volgt de publicatie in het Staatsblad.

Eerlijk ereloon “De architect draagt met zijn beroep bij tot de openbare orde en waakt over het patrimonium” stelt Dirk Mattheeuws. “Daar hoort een eerlijke vergoeding bij!”. De Vlaamse Raad van de Orde van Architecten wenst de erelonen te sturen, is minstens voorstander van het publiceren van richt-erelonen. “Er lopen hierover met de Raad voor de Mededinging bij de FOD Economie en er wordt samengezeten met buitenlandse Ordes om na te gaan hoe dit probleem op Europees niveau kan aangepakt worden” vult Dirk Mattheeuws nog aan. Hoewel Europa zich verzet tegen een vastgelegd ereloon, bestaat dat in Duitsland wel en is daar wettelijk geregeld. Een eerlijk ereloon schept bovendien ruimte om stagiairs te betalen en beter te begeleiden. Aansluitend op het belang van een eerlijk ereloon is er de noodzaak om een eerlijke wedstrijdvergoeding te kunnen afdwingen. Vooral grotere bouwprojecten kiezen voor een wedstrijdformule om het architectenbureau te selecteren, maar de niet geselecteerden blijven in de kou staan, hebben veelal veel tijd en middelen geïnvesteerd in de wedstrijddeelname.

Een druk bezette agenda De Vlaamse Raad van de Orde van Architecten heeft nog heel wat punten op de agenda staan waarvoor ze zullen blijven ijveren. Hoog genoteerd is de verplichte aansprakelijkheidsverzekering voor aannemers, die een einde moet maken aan de eenzijdige aansprakelijkheid die op de architect weegt. Verzekeringsmaatschappij Protect biedt een dergelijke polis nu al aan, waar projectmatig de 10-jarige aansprakelijkheid van alle bouwpartners verzekerd wordt. De polis wordt steeds afgesloten voor de ruwbouwwerken, maar voorziet tevens in een waarborg voor de ‘niet gecontroleerde delen’, zijnde de afwerking. Een volgend actiepunt is de opvolgingsprocedure voor architecten wanneer de opdrachtgever de samenwerking vroegtijdig stopzet. “De architect moet zo’n voorval melden aan zijn Provinciale Raad” verduidelijkt Dirk Mattheeuws. “Daar start de opvolgingsprocedure. De vlotte opvolging is absoluut noodzakelijk in het belang van het bouwproject, omdat stabiliteit en conformiteit met de geldende regelgeving moet bewaakt blijven. Er kan eventueel klacht ingediend worden tegen de bouwheer via het Parket”. De Vlaamse Raad van de Orde van Architecten werkt bewustmakingscampagnes uit gericht op de gemeentelijke overheden, om het belang van de tussenkomst van architecten te benadrukken.

Zoals er een duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen juristen enerzijds en anderzijds advocaten ingeschreven aan de balie, moet er ook duidelijkheid bestaan over de verschillen tussen een gediplomeerd architect en een architect die ingeschreven is bij de Orde. Samen met de Nationale Raad ijvert de Vlaamse Raad voor een duidelijkere taakomschrijving voor het architectenberoep. “De taakinhoud moet concreter voorgeschreven worden om de wetgeving duidelijker te maken” pleit Dirk Mattheeuws. ‘Een blijvend twistpunt - waar enkel de wetgever dus een einde aan kan stellen - is de vraag of de taak van de architect eindigt bij de ruwbouw winddicht, of eindigt wanneer het gebouw geschikt is voor het gebruik waarvoor het bestemd is. De meerderheidsopvatting binnen de Orde van Architecten is gewonnen voor de laatst genoemde visie”. Nog een thema dat de aandacht opeist, is de door Europa gewenste uniformiteit van de stageperiode voor afgestudeerde architecten. In België worden 5 jaar studie gevolgd door 2 jaar verplichte stage. Tijdens die stageperiode mag de afgestudeerde al wel optreden als architect, wat afwijkt van wat in andere Europese landen gangbaar is. Naast de vooropgestelde hervorming van de ‘stage’ werkt de Vlaamse Raad ook aan een permanente vorming. Tot slot vermelden we nog de vooropgestelde hervorming van de ‘tuchtraad’ binnen de Orde. Momenteel zijn de leden van de tuchtraad geen beroepsrechters. Het zijn verkozen leden uit de Provinciale Raden die zetelen in de tuchtraad. Het is de bedoeling om beroepsrechters uit de Rechtbank van Eerste Aanleg samen met architecten te laten zetelen in de tuchtraad. Een meer dan drukke agenda, maar met de dynamiek die we mochten aanvoelen bij onze gesprekspartner hebben we alle vertrouwen dat heel wat agendapunten binnenkort als wapenfeiten zullen geboekt staan. www.architect.be

Werking De Nationale Raad van de Orde van Architecten werkt voornamelijk beleidsmatig, in het bijzonder het bepalen en doen naleven van de voorschriften van de plichtenleer voor het beroep van architect. De Orde houdt toezicht op de eer, de discretie en de waardigheid van de leden van de Orde in de uitoefening of naar aanleiding van de uitoefening van hun beroep. Zij doet aangifte bij de rechterlijke overheid van elke inbreuk op de wetten en reglementen tot bescherming van de titel en van het beroep van architect. Het is een publiekrechtelijke instelling, niet te verwarren met een beroepsvereniging als bv. NAV of BVA, die zich toespitsen op de feitelijke uitvoering van het architectenberoep. Een week voorafgaand aan de bijeenkomst van de Nationale Raad vergaderen de Vlaamse Raad van de Orde van Architecten en de ‘Conseil francophone et germanophone de l’Ordre des Architectes’ afzonderlijk. De tien Provinciale Raden van de Orde van Architecten hebben een uitvoerende functie. Zij verzekeren o.a. de controle op stages, brengen advies uit over de erelonen, houden zich bezig met de deontologie.

‘CONSEIL FRANCOPHONE ET GERMANOPHONE DE L’ORDRE DES ARCHITECTES’

In de bres voor het beroep en de bouwheer De Orde van Architecten werd nu meer dan 50 jaar geleden opgericht. Het is een publiekrechtelijke instelling met als missie: ‘De deontologische regels bepalen voor het beroep van architect en deze ook laten respecteren. Ze waakt over de eer, de discretie en de waardigheid van de leden van de Orde in de uitoefening van het beroep. Zij klaagt bij de gerechtelijke instanties elke inbreuk aan tegen de wetten en reglementen die de titel en het beroep van architect beschermen (art. 2 van de wet van 26/06/1963 m.b.t. de oprichting van de Orde van Architecten)’. Sinds de wet van 2008 is deze nationale instelling samengesteld uit twee taalsecties: de ‘Conseil francophone et germanophone de l’Ordre des Architectes’ (Cfg-OA) en de ‘Orde van Architecten – Vlaamse Raad’. Voor Jean Thiry, President van de Conseil francophone et germanophone, ligt de nieuwe inrichting van de structuren in 2008 aan de basis voor een nieuwe dynamiek om de Orde te laten uitgroeien tot een moderne instelling, in de geest van de evoluties die het beroep kent en met oor voor de belangen van de leden.

inds 2008 komen de beide taalsecties afzonderlijk samen en kennen een autonome werking. Ze komen jaarlijks een tiental maal samen in de Nationale Raad, waar gemeenschappelijke beslissingen worden genomen. Op 21 oktober 2013 werd een gezamenlijk wetsvoorstel voor de hervorming van de Orde van Architecten ingediend bij de politieke verantwoordelijken, met name de Eerste Minister, de Voogdijminister en de Staatssecretaris voor institutionele hervormingen. De tekst bevestigt de vaststelling van de beide taalsecties dat een communautaire hervorming van de Orde noodzakelijk is, dit met het oog op een modern en efficiënt beheer van de instelling die optimaal de belangen van de leden en het beroep moet dienen. Jean Thiry: “We hebben geen nood aan een echte koepel die boven de beide vleugels heen staat. De beide raden moeten en zullen zichzelf verder ontwikkelen, zich versterken en autonoom functioneren. Een nationaal overlegplatform blijft wel onontbeerlijk, omdat beide secties streven naar een verdere professionalisering van het architectenberoep en bijgevolg ook belang hebben bij een uniforme visie op opleiding en vorming. Internationale contacten worden ook bij voorkeur vanuit een nationale koepel onderhouden. Zo is het essentieel dat de diploma’s nationaal erkend worden, zodat architecten uit beide landsdelen in het ganse land hun beroep kunnen blijven uitoefenen”.

Jean Thiry, Voorzitter van de Franstalige Raad

Optimisme en gedrevenheid Er is duidelijk optimisme voelbaar voor wat de toekomst betreft. De ‘Conseil francophone et germanophone de l’Ordre des Architectes’ heeft bovenop de doelstelling de consument te beschermen, het streven het beroep dat voortdurend evolueert te verdedigen en te promoten. Jean Thiry: “Het beroep evolueert voortdurend. Het is al lang een multidisciplinair gegeven en zal dat nog meer worden in de toekomst die voor ons ligt. Voor de architect is het van groot belang het overzicht te bewaren op elke opdracht, te beseffen waar het wenselijk is om beroep te doen op specialiseten om elkaar versterkend tot een beter eindresultaat te komen. Orkestleider zijn, betekent niet dat je ook elk instrument moet kunnen bespelen”. De grote verantwoordelijkheid die bij de architect wordt neergelegd is voor de ‘Conseil francophone et germanophone de l’Ordre des Architectes’ een gegeven waarvoor grote waakzaamheid aan de dag wordt gelegd. Jean Thiry blikt over de grenzen en schetst de situatie in Frankrijk: “Voor projecten kleiner dan 170 m² is de tussenkomst van een architect niet langer vereist. Dat moest bouwen goedkoper maken, maar resulteerde in de praktijk in een gevoelige daling van de kwaliteit. Vandaag gaan heel veel stemmen op om deze situatie terug te keren en opnieuw architecten in te schakelen… zoals in België het geval is!”.

18 INTERVIEW

Orde van Architecten Negatieve concurrentie

In België zijn er 13.716 architecten ingeschreven bij de Orde, waarvan ongeveer 6000 Franstaligen voor Wallonië en Brussel.

6 – De toename van de administratieve De werking van de Orde wordt volledig gedragen De Orde van Architecten betreurt de belasting en de onzekerheid bij het indienen door de bijdragen van de geregistreerde ‘negatieve’ concurrentie tussen architecten, van de bouwaanvraag weerhouden heel wat architecten. De inschrijving is verplicht om sinds de professionele ordes geen vaste kandidaat-bouwers hun plannen uit te voeren. het beroep van architect te mogen uitoefenen. barema’s voor prestaties van architecten De ‘Conseil francophone et germanophone de De Orde bestaat uit 10 Raden van de Orde, meer mogen opleggen, wat ontaarde in l’Ordre des Architectes’ pleit voor duidelijkheid die bevoegd zijn op het vlak van discipline, dramatische gevolgen. “Vandaag is er m.b.t. de bouwvoorschriften, een verlichting inschrijving, enz. Elk van die raden bestaat uit sprake van een echte wildgroei tot zelfs van de procedure en kortere wachttijden, 7 effectieve mandatarissen en 7 toegevoegde koehandel!” stelt Jean Thiry. “De druk op de die ook daadwerkelijk gerespecteerd mandatarissen, in hun taken bijgestaan door uurtarieven is onhoudbaar. Sommige landen, worden. Tevens wordt erop gewezen dat juridisch raadgevers (magistraten of advocaten). waaronder Duitsland hebben besloten om de administratieve kosten verbonden aan toch wettelijke barema’s vast te leggen. Er het bekomen van een bouwvergunning sterk wordt werk gemaakt om op Europees niveau toch de mogelijkheid te kunnen verschillen van gemeente tot gemeente. scheppen barema’s vast te leggen, dit in het belang van de consument 7 – Dat het beroep van architect voortdurend evolueert, is voor en de vrije concurrentie”. iedereen duidelijk. Een permanente bijscholing ligt dan ook voor de hand. De Nationale Raad van de Orde van Architecten besliste dat een dergelijke bijscholing voor alle architecten verplicht zal worden in de loop van dit jaar. In dit kader is er een akkoord over het toekennen Actiepunten naar de overheid van vormingscheques door het Waalse en Vlaamse gewest. Jammer In het kader van de verkiezingen die dit jaar op 25 mei plaatsvinden genoeg sluit het Brusselse gewest zich hier niet bij aan. De ‘Conseil publiceerde de ‘Conseil francophone et germanophone de l’Ordre francophone et germanophone de l’Ordre des Architectes’ dringt er des Architectes’ een memorandum onder de titel ‘Les 8 essentielles dan ook op aan deze discriminatie weg te werken. pour les architectes & les citoyens’ (acht essentiële voorstellen voor 8 – Eveneens in het kader van de administratieve vereenvoudiging architecten en burgers). wordt aangedrongen op het spoedig operationeel maken van een 1 - Het wettelijk monopolie van de architect beperken. online systeem voor het indienen van de bouwaanvraag, waarbij de Het beroep van architect wordt beschermd door de wet van 20 Orde graag haar ervaring op het vlak van deze materie wil delen. februari 1939, maar werd niet gevolgd door koninklijke besluiten die de taken van de architect preciseren voor zowel de conceptuele fase als de opvolging van de uitvoering. Het is dan ook wenselijk dat dit Bouwheer sensibiliseren en assisteren wordt rechtgezet met een KB waarin de lijst die door de Orde werd opgesteld wordt overgenomen. De ‘Conseil francophone et germanophone de l’Ordre des Architectes’ 2 – Een betere toegankelijkheid tot de rechtspraak. communiceert zowel naar haar leden als naar het publiek. De Orde moet over een wettelijk kader kunnen beschikken die toelaat “Met de campagne ‘Enkel een architect kan zoveel voor u doen’ willen waar nodig in het belang van het beroep en de uitoefening ervan de we naar het grote publiek het nut en belang van het beroep promoten” nodige stappen te kunnen zetten bij de rechtbanken, dit ter verdediging licht Jean Thiry toe. “Een architect doet heel veel voor zijn klant en van de eigen belangen, de individuele of collectieve belangen van de dat willen we verduidelijken. Deze campagne draagt de noodzaak architecten en klanten. uit van de tussenkomst van een architect in elke bouwfase, of het 3 – Vandaag is nog teveel misbruik mogelijk van het woord ‘architect’ door nu gaat om het creatieve proces, het advies en de begeleiding van het te koppelen aan diverse voorvoegsels die voor verwarring kunnen de bouwheer, evenals de onvermijdelijke administratie, de opvolging zorgen bij de consument. De ‘Conseil francophone et germanophone van de werken, enz.”. de l’Ordre des Architectes’ dringt dan ook aan op een aanpassing van Op de website www.ordredesarchitectes.be is ook een zeer handige de wet van 20 februari 1939 om hierrond duidelijkheid te scheppen tool uitgewerkt door de Cfg-OA, waarmee de bouwheer zelf benaderend en elke samenvoeging te verbieden. kan bepalen hoeveel uren een architect voor zijn project zal in de weer 4 – De ‘Conseil francophone et germanophone de l’Ordre des zijn. Daarnaast voorziet dezelfde website ook in een zoekmachine voor Architectes’ heeft richtlijnen opgesteld voor de ‘best practices’ bij het het opzoeken van een architect waarvan de ervaring en specialiteit omgaan met openbare aanbestedingen en dit in het belang van alle best aansluit bij het vooropgestelde bouwproject. betrokken partijen en in het bijzonder van de bouwheer. Jean Thiry: “We zijn zeker niet zomaar een clubje van architecten. 5 – Het verplicht opleggen van de verstrenging van de EPB-regelgeving We nemen positie t.o.v. de overheid in het belang van de bouw, de tot passief in de periode 2015 - 2017 is niet aanvaardbaar voor de woningkwaliteit en nemen het op voor de bouwheer wanneer he gaat ‘Conseil francophone et germanophone de l’Ordre des Architectes’. om de haalbaarheid van het bouwen en de leefbaarheid”. Het is niet zo dat men zich verzet tegen een evolutie naar passief, maar de verplichting is er teveel aan. Bovendien wil het hoofdstedelijk www.ordredesarchitectes.be gewest Brussel de passiefnorm nog sneller doorvoeren dan het Waalse gewest. Een meer geleidelijke overgang naar lage tot zeer lage energie woningen geniet de voorkeur. Jean Thiry: “Een realistische visie op bouwen is essentieel voor ons. Passief mag dan ook geen doel op zich zijn. Duurzaamheid gaat immers veel verder, heeft met zoveel factoren te maken, waaronder de levenswijze van de bewoners zelf”.

Bouwstenen van een betere toekomst Silka Klimaatwand Meer comfort en minder kosten dankzij stralingswarmte en thermische inertie

Ontdek de basis voor de rust- en zorgcentra van morgen Xella heeft de beste troeven in huis

Bezoek onze gratis infodagen!

Volg ons op

Xella België

Ecologisch

Passief

Luchtdicht

Economisch

Inschrijven via www.xella.be

Thermisch comfort

De ‘verzilvering’ van onze maatschappij is een feit en stelt vele uitdagingen naar de toekomst toe. Voor onze rusthuizen, zorgcentra, serviceflats, enz. van morgen zijn de bouwmaterialen van Xella een uitstekende basis. Ze zorgen dat elk gebouw duurzaam, energie-efficiënt en aangenaam om in te wonen is. Elke uitstraling is mogelijk: gedurfd Xella BE nv/sa Kruibeeksesteenweg 24 • 2070 Burcht • T 03 250 47 00 F 03 250 47 06 • ytong-be@xella.com modern met een afwerking in pleister, hout, metaal, ... of traditioneel met gevelsteen. De uitstekende thermische en kostenbesparende eigenschappen van Ytong, Silka of Hebel garanderen een optimaal wooncomfort het hele jaar door. Xella BE nv/sa • Kruibeeksesteenweg 24 • 2070 Burcht • T 03 250 47 00 • F 03 250 47 06 • ytong-be@xella.com

www.xella-mobile.be

20 INSPIRATIE 20 TETIERE

Knokke-Heist

Bilzen Nijvel Ghlin

Luik

Made in Belgium Wat hebben een watertoren, een gemeentecrèche en een kantoorgebouw met elkaar gemeen? Geïnspireerde architecten, mooi ingerichte ruimten, nieuwe perspectieven met een persoonlijke insteek, ongeziene materialencombinaties, een verzorgde en elegante design. Elk nummer van Focus Archi biedt u in foto’s een groothoekbeeld van de meest gedurfde en innoverende realisaties. Inspiratie om uw creativiteit te stimuleren. Van Luik via Nijvel tot Knokke-Heist, een overzicht over de taalgrenzen heen met 100% Belgische realisaties om u te inspireren, te doen dromen en uw fantasie de vrije loop te laten.

22 INSPIRATIE 22 TETIERE

BEDRIJVENVERZAMELGEBOUW ‘T WALLETJE KNOKKE-HEIST - 2014 3D-dambord voor bedrijven in ontwikkeling Het bedrijfsverzamelgebouw wordt ontworpen als uitbreiding van een bestaand bedrijventerrein. Een flinke strook groen zorgt voor buffering naar de dorpskern van Westkapelle. Het bedrijfsverzamelgebouw geeft de aanzet voor het invullen van de derde fase van het bedrijventerrein. Uitgangspunten bij het ontwerp waren enerzijds het creëren van een landmark, maar anderzijds ook moduleerbaarheid en flexibiliteit, toegankelijkheid en duurzaamheid. Het gebouw krijgt een voorbeeldfunctie en wordt het symbool en kloppend hart van het bedrijventerrein. Een voorbeeld wat betreft architecturale kwaliteit, functionaliteit, flexibiliteit, aanpasbaarheid, gebruiksvriendelijkheid, toegankelijkheid, comfort, ruimte- en materiaalgebruik, kortom: duurzaamheid.

Het bedrijfsverzamelgebouw moet onderdak bieden aan een voortdurend veranderende samenstelling van bedrij ven. Door gebruik te maken van een logische kolommenstructuur, vaste kernen voor circulatie en technieken, lichte akoestische wanden en een modulaire gevelopbouw, is een plan ontwikkeld dat blijvend kan mee evolueren met de gebruikers. Bedrijfsruimtes krijgen elke een aparte toegang, en indien nodig, een toegang voor vrachtwagens. In ruimer perspectief vormt het bedrijventerrein een schakel aan de Natiënlaan, een belangrijke invalsweg van Knokke vanuit het hinterland. Langs deze as, die als eindpunt het Casino van Knokke heeft, bevinden zich verschillende functies zoals het NMBS-station, golfterreinen, het nieuwe ziekenhuis.

Architectenbureau: Buro II Archi+I • www.b2ai.com • Foto’s: Klaas Verdru

24 INSPIRATIE 24 TETIERE

LOFT MM – Bilzen, Belgium 2011-2013 Design, comfort en functionaliteit ten dienste van een handicap De loft is specifiek ontworpen als een appartement voor een rolstoelgebruiker, maar toch is er niets dat zelfs van verre aan een handicap doet denken.De materialenkeuze voor de leef- en slaapvertrekken creëert een elegante, rustige sfeer. De ingebouwde kasten zijn uitgevoerd in fijne keramische materialen die in de regio geproduceerd zijn. Aan de buitenkant van het gebouw is door de herbestemming van de benedenverdieping de vooringang aangepast om een helling naar de voordeur van de klant aan te leggen, een nieuwe gemeenschappelijke ingang voor de bovenburen en – in de gemeenschappelijke hal – een tweede ingang naar het appartement van de klant.Binnenin zijn de keukenbenodigdheden, de koelkast, de oven en de kleren langs de muren opgeborgen achter schuifpanelen van

ruw gezaagd eikenhout.Met een druk op de knop kan de bewoner de keukenkasten tot op de hoogte van het aanrecht laten zakken, zodat alles vanuit een rolstoel bereikbaar is, en tegelijk ook het kookgedeelte uit het zicht verdwijnt.Een gelijkaardige strategie wordt toegepast in de badkamer, waar het toilet en de wasbak door een groot paneel gescheiden zijn van de ruimte waarin zich de douche, de wasmachine en de droger bevinden.Dit paneel kan worden gedraaid om alleen de wasmachine en de droger aan het gezicht te onttrekken (alleen de douche blijft dan zichtbaar) of beide te verhullen. In dit laatste geval wordt de badkamer tot logeerkamer omgevormd. Bijna al de meubelen zijn op maat ontworpen, zowel voor het gemak van de bewoner, als

om te voldoen aan de Belgische normen voor woningen voor mensen met een fysieke beperking.De eettafel voor vijf personen is aan beide uiteinden voorzien van ingebouwde rekken en loopt schuin naar de keuken, waardoor een discrete ruimte voor de klant wordt gecreëerd.Het bed, met een ‘zwevend’ bureau aan het hoofdeinde, voldoet aan alle technische eisen van een ziekenhuisbed. Het is in de hoogte verstelbaar, zowel in zijn geheel als aan het hoofd- en het voeteneinde, en is uitgerust met verwijderbare zijdelingse beschermingsrails. In een speciaal ontworpen lamp, die kan draaien om zowel het bed als het bureau te verlichten, zijn elektronische knoppen ingebouwd waarmee zowel het bed als andere nabijgelegen elektronische apparaten kunnen worden bediend.

Architectenbureau: C.T.Architects • www.cta.be • Foto’s: Tim Vandevelde

26 INSPIRATIE

nieuw he t vAkblAd voor Architecten

Het referentiemagazine voor arcHitecten

milaan design Week 2014

de BelgiscHmilAnese cOnnectie Orde van Architecten

zoom

HervOrming Als dringende nOOdzAAk

-geprint Huis

een nieuw communicAtiekAnAAl in een vAkwereld in voortdurende ontwikkeling InspIreren

Informeren

Het idee aanbrengen, de vonk die de aanleiding is voor het project en die noodzakelijk is om de architect aan te zetten tot creĂŤren, innoveren en ontwerpen dankzij een constante voeling met de artistieke wereld.

Duidelijke en objectieve informatie geven in synergie met het nieuws uit de bouwsector. Grenzen verleggen dankzij boeiende reportages en interviews.

lIonel lhoIr Architect redActie & publiciteit

morgane Dupont Architect redActie & publiciteit

t.+32 (0)497 06 92 01 lionel.lhoir@focusarchi.be

t.+32 (0)474 69 89 04 morgane.dupont@focusarchi.be

stImuleren Belangstelling en enthousiasme opwekken via blootstelling aan nieuwe ontwerpen van hier en elders. Focus op de nieuwigheden en de niet te missen afspraken om de zinnen te prikkelen.

28 INSPIRATIE 28 TETIERE

UITBREIDING GEMEENTELIJK KINDERDAGVERBLIJF NIJVEL - 2013 Hoekige golf

Een passief gebouw in een groen kader. De architectuur is volledig in overeenstemming met de functie van het gebouw (de speelse wereld van het kind), de ligging (integratie t.o.v. het bestaande gebouw en het nabij gelegen park) en het milieu.

Het gebruik van hout voor zowel de structuur als voor de gevels was een logische keuze, omwille van z’n warme uitstraling en zijn technische kenmerken. De grootte en de positionering van de gevelopeningen geven langs de Wereldlaan

uitdrukking aan ‘de wereld van het kind’, evenals de kleuren die gebruikt zijn in het interieur.

Architectenbureau: Buro II Archi+I • www.b2ai.com • Foto’s: Filip Dujardin

30 INSPIRATIE 30 TETIERE

Sauvenière - Luik - 2009 Bioscoop met gedestructureerde volumes ten dienste van de 7de kunst Behalve de verwijzingen naar de theateren filmwereld heerst momenteel een trend naar uniformisering van de moderne bioscoopcomplexen wegens de indrukwekkende technische ontwikkelingen en de economische beheercriteria. In die context onderscheiden bioscopen zich tegenwoordig behalve de programmatie nog

enkel op het gebied van het onthaal en de kwaliteit van de openbare ruimten. Het project is een concreet gevonden voorwerp (vier zalen) zoals een klif en geeft een indruk van twee bovenmaatse lichamen die in een te klein perceel samengeperst zijn. De functies zijn op opportunistische wijze in de verschillende overblijvende ruimten ondergebracht. Het

verkeer wordt omheen, langs of doorheen de verschillende elementen van het gebouw geleid, wat een opeenvolging van scenografieën tussen het bouwwerk en de stad biedt. Van buitenaf verraadt niets het mysterie van de zalen. Architectenbureau: V+ • www.vplus.org Foto’s: Alain Janssens

32 INSPIRATIE

Watertoren - Ghlin ‘Mikado’-inspiratie Deze watertoren, waarvoor een 50 meter hoge infrastructuur moest worden gebouwd, is een ware blikvanger in het landschap. De watertorens die wij kennen, zijn afgewerkte vormen die in het algemeen volgens een eenvoudige extrusie zijn ontwikkeld of in het beste geval door de wenteling van een profiel rond een centrale as. Hoewel deze ontwikkelingsbasis een beeld oplevert dat rationeel lijkt door zijn eenvoud, een beetje naar het voorbeeld van een vele malen

vergrote recipiënt, is ze toch gebaseerd op een logica die uitgaat van het vat en die aan het landschap wordt opgedrongen. Het asymmetrische ontwerp interesseert ons omdat het volgens ons op meer subtiele wijze de context en de grote afstand oproept op uiterst gevarieerde wijzen naargelang het gezichtspunt. De verticale belastingen steunen immers hoofdzakelijk op de vier bovenste uiteinden van de respectievelijke X- en V-vormige zuilen.

Een andere vernieuwing is dat de kuip van 2000 m3 van de watertoren niet wordt beschouwd als een natuurlijke massieve verlenging van de poten, maar als een element dat op een voetstuk is geplaatst. Het principe van het platform biedt daardoor flexibiliteit bij een eventuele toekomstige reconversie van het watertoren. Een lichte gevel in staalgaas rondom de kuip verleent het hoog opgestelde volume een elegante transparantie.

Architectenbureau: V+ • www.vplus.org • Foto’s: 354 Photographers

34 ZOOM

Miniatuurversie

Ook als architect wilt u af en toe uiteraard nog wel eens met de blokjes spelen, weliswaar op een manier zoals grote mensen dat doen. Speciaal daarvoor ontwierp LEGO, de LEGO Creator Expert sets. Met deze set, bestaande uit 2.989 verschillende onderdelen, bouwt u alvast uw hoogstpersoonlijke (miniatuur)versie van het Opera House in het Australische Sydney. www.lego.com

Atypisch architectonisch TEKST & SAMENSTELLING: PASCAL DEWULF

Een productieve kantooromgeving begint voor een (interieur-) architect bij een leuke, lichte en vooral efficiënte en veelzijdige werkruimte. Wij helpen u in die optiek alvast een eindje op weg.

Betoverend

Geurexperten Ashleigh & Burwood brengen de zomer tot bij u in kantoor dankzij deze ‘Natural Elements’ aromalampjes op basis van natuurlijke, botanische en minerale elementen die volgens een eeuwenoud katalytisch verbrandingsconcept hun aroma subtiel vrijgeven.

Aandachtstrekker

Oki Sato van Nendo ging een samenwerking aan met BoConcept en ziedaar: in een onvervalst east meets west sfeertje bevat ‘The Fusion’ collectie onder andere een kanjer van een sofa, een prachtige tafel, bijhorende stoelen en tal van leuke accessoires die de show stelen. www.boconcept.be

Wereldwijd

Heel wat architecturale trends ontstaan in de hotellerie, horeca en op shoppinglocaties. Niets beter dus dan deze uitgave van ‘Architecture Now! Eat, Shop and Drink’ uitgegeven bij Taschen. Het boek bevat op dat vlak een reader’s digest van de architecturaal meest bijzondere gelegenheden wereldwijd. www.taschen.com

Levensecht

ViewAR is een bijzonder handige app die u toelaat om een 2D-grondplan live in 3D te bekijken via uw tablet of smartphone. Voorts kan u met de app bijvoorbeeld ook een lege kamer visualiseren (door de camera van uw smartphone/tablet op de lege kamer te richten) en on the spot invullen met virtueel meubilair dat u in de app kiest. Beschikbaar via de iTunes store.

3D printing met Photoshop

Nieuw in de update van Adobe Creative Cloud (CC) is de ondersteuning voor het bewerken en printen van 3D-modellen. Maar er is meer: de update laat u toe 3D-modellen te bewerken, meteen te laten printen en bezorgen door het Nederlandse Shapeways. www.adobe.com

Inspirerend

De ‘Bux’ poefjes van Dutch Summer passen alvast perfect in een kantoor dat persoonlijkheid uitstraalt. www.dutchsummer.com

Ruimte genoeg

Of u nu met een schets aan de slag bent of een 3D-visualisatie ontwerpt op uw computer, een goede werktafel is onmisbaar. ‘Marina’ van Extremis biedt u op dat vlak alvast ruimte genoeg. Aan de formele kant kan u een meeting beleggen. Aan de andere zijde wat meer ontspannen. www.extremis.be

Magie

‘Magic Plan’ is een handige app die u toelaat om een kamer op te meten via uw iPad en vervolgens om te zetten in een plan. Gewoon uw iPad in wijzerzin richten op de verschillende hoeken van de kamer en vervolgens die hoeken via de app virtueel verbinden. Beschikbaar via de iTunes store of de Google Play store.

Toegankelijk 3D

Productieve workflow

Ook i.materialise wil 3D-printing makkelijk en toegankelijk maken. Daarom ontwikkelde het bedrijf een plugin voor Google SketchUp die u bijstaat in de creatie van een schaalmodel voor 3D-printing. De manier van werken is eenvoudig: gewoon de plugin voor SketchUp downloaden en installeren en via een wizard wordt uw ontwerp vervolgens in SketchUp klaargemaakt om in 3D te printen. i.materialise.com

Een zichzelf respecterend architectuuragentschap kan haast niet zonder mogelijkheid om hoogwaardige grootformaat plattegronden, technische tekeningen, foto’s, ... in-house af te drukken. De HP Designjet T520 ePrinter koppelt in die optiek een compacte vormgeving aan een productieve workflow met wifi om van waar ook ter wereld een afdruk te lanceren. www.hp.com

36 INSPIRATIE

Milaan Design Week 2014: de Belgisch-Milanese connectie Het mag gezegd: België was naar goede traditie ruim vertegenwoordigd op de jaarlijkse hoogmis van design, het Salone Internazionale del Mobile 2014, kortweg de Milaan Design Week 2014. Heel wat bekende Belgische namen gaven er acte de présence maar ook minder bekende ontwerpers waagden het erop en deden de Belgische driekleur alle eer aan. TEKST & FOTO’S: PASCAL DEWULF | MOUPILA | CLOUDSWIMMERS

Aha-moment Het moet gezegd: het Salone Internazionale del Mobile in Milaan is zowat de globale benchmark voor alles wat van ver of dichtbij met indoor/outdoor inrichting, decoratie en architectuur in de brede zin van het woord te maken heeft. Met een jaarlijks bezoekersaantal van gemiddeld een kleine driehonderdduizend mensen is het een absolute must voor de interieurarchitect en een aaneenschakeling van aha-momenten voor de architect. Tijdens de Milaan Design Week wordt bovendien niet enkel nagedacht over pure productoplossingen. Naar jaarlijkse traditie wordt er eveneens ruimte gemaakt voor reflectie over architectuur en wonen in het algemeen.

Wonen en leven ‘Where Architects Live’ was tijdens de Milaan Design Week 2014 bijvoorbeeld een originele installatie geïnspireerd door toonaangevende, hedendaagse architecturale concepten van de woonruimte, bijna als een soort van socio-culturele duiding van het Salone Internazionale del Mobile. Acht wereldvermaarde architecten waaronder David Chipperfield, Zaha Hadid, Marcio Kogan, Daniel Libeskind en Bijoy Jain/Studio Mumbai gaven daarbij hun visie op het concept ‘kamer’ en hoe ook hun interieur er kan uitzien. Het onderliggende idee van de expo was daarbij het feit dat van alle designdisciplines (interieur)architectuur het meest onderhevig is aan evolutie en daarom ook het meest geschikt om

te experimenteren. ‘Where Architects Live’ was dan ook meer dan zomaar een expo. Het gaf eveneens een inkijk op de concrete visie van de verschillende architecten op wonen en leven.

Designtalent uit eigen land Dat brengt ons gelijk bij designtalent uit eigen land. Naar jaarlijkse traditie zetten immers ook Belgische designers en (interieur-) architecten steevast hun beste beentje voor tijdens de Milaan Design Week. Naast heel wat bekende namen waagden evenveel minder bekende Belgische designers hun kans om er in het oog van het internationale publiek te lopen. Zowat zevenenvijftig Belgische ontwerpers, bedrijven en ateliers stelden er bijvoorbeeld hun nieuwste werk voor onder de vlag ‘Belgium is Design’. Het is ondertussen het derde jaar op rij dat dit gezamenlijke Vlaamse, Brusselse en Waalse initiatief loopt tijdens de Milaan Design Week en met succes. Zo krijgen ook minder bekende maar getalenteerde designers een evenwaardige kans om zich kenbaar te maken bij een internationaal publiek.

Perfecte habitat Onder de vlag ‘Belgium is Design’ resideerden onder andere Studio Segers, Kaspar Hamacher, Kuppers & Wuytens, Richard Hutten en Tim Baute, 5 designers die nauw samenwerken met

38 INSPIRATIE

Deze 3D-geprinte koffiekopjes van het Belgische Cloudswimmers zijn een uitstekend voorbeeld van 3D-geprinte keramiek.

Mookum. Dat is de naam van een designhub die voortdurend op zoek gaat naar jong en beloftevol designtalent. Mookum heeft zich ondertussen succesvol weten te profileren als een collectief ontstaan uit een reële behoefte in de designwereld, namelijk jonge designers ondersteunen in de transitie van concept naar ‘verkoopsklaar’ product. Mookum gaat voor curated design dat een verschil maakt, bestemd voor hedendaagse liefhebbers van design en bijzondere objecten. De perfecte habitat dus voor ontwerpers die hun ideeën willen omzetten in levensvatbare producten.

Dubbele bodems Dit jaar was ‘Belgium is Design’ eveneens voor de derde opeenvolgende maal te gast in de Triennale di Milano. Het Belgische designcollectief exposeerde er de tweeledige tentoonstelling ‘Reflections’. Het ene luik draaide om spiegels in alle mogelijke vormen en maten, het andere keek breder naar allerlei objecten die gebruik maken van een reflecterend oppervlak en zo toevallig of intentioneel een lichtspel veroorzaken. Resultaat: een visueel verhaal vol dubbele bodems, lichtreflecties en de meest diverse

objecten gaande van kleerhangers tot handtassen, uitgevoerd in spiegelmateriaal. Daarbij waren alle spiegels die binnen ‘Reflections’ getoond werden van de hand van Belgische designers.

Creatieve hub Ook het Belgische ‘De Invasie’ vzw is zo’n creatieve hub die jong Belgisch talent uit tal van disciplines een forum geeft om zichzelf kenbaar te maken binnen de designwereld. Zij trokken eveneens met een hele rist jonge, beloftevolle Belgische designers richting Milaan Design Week 2014 waaronder ‘Haute Cuisine’, Ilona Van den Bergh of ook het Gentse Cloudswimmers. In de Ventura Lambrate (één van de vele hubs van Milaan Design Week 2014, nvdr) toonde Cloudswimmers hun eerste ontwerpen aan het publiek. ‘CloudOne’ is een in polyamide 3D-geprinte hanglamp die dankzij haar ontwerp een intrigerend lichtpatroon op het plafond projecteert. Ook lieten ze er ‘Cloudcups’ zien, een erg geslaagd voorbeeld van 3D-geprinte keramiek.

Het Belgische Cloudswimmers toonde tijdens de Milaan Design Week 2014 onder andere ‘CloudOne’, een in polyamide 3D-geprinte hanglamp die dankzij haar ontwerp een intrigerend lichtpatroon op het plafond projecteert.

Het Belgische Moupila liet zich tijdens de Milaan Design Week 2014 opmerken met ‘Nocturne’, een intiem sfeer- en nachtlampje uit kwartierse eik, verbonden met fijne zwaluwstaartjes.

Aanstormend talent Nog zo’n jong collectief van aanstormend Belgisch designtalent dat van zich liet horen op Design Milaan 2014 is Moupila. Mieke Keukelier van Moupila: «We toonden er in premiere onze nieuwste creatie ‘Nocturne’, een intiem sfeer- en nachtlampje uit kwartierse eik, verbonden met fijne zwaluwstaartjes. Twee baantjes in flinterdun ‘bladkoper’ - tegelijk esthetisch en functioneel - brengen de stroom uit de oplaadbare batterijtjes in het ‘podium’ naar het ledje. Het ‘podium’ dat door het ledlampje als een mini-theaterspot wordt uitgelicht met gedempt warm licht, biedt plaats aan kleine objecten. Geliefde kleinnoden, verzamelstukken, souvenirs, … kunnen elkaar zo afwisselen om hun ‘avondvoorstelling’ te geven op de verlichte scène en ons opnieuw onder te dompelen in de sfeer die we ermee associëren. Daarnaast hadden we onze ‘Bobby’ bank opnieuw meegenomen, zowel de indoor versie van vorig jaar aangevuld met een nieuw prototype voor buitengebruik. Hiervoor hebben we de MEG-plaat van Abet Laminati gebruikt. Dat is een mooie, bruine volkern zonder gekleurde afwerkingstoplaag.»

De ‘Collectionaire’ van het Belgische Moupila is een multifunctionele kast zonder bestaand hangen sluitwerk uitgevoerd in Europese eik die kracht en veelzijdigheid uitstraalt.

40 INSPIRATIE

Mooie toekomst Mieke Keukelier is alvast erg enthousiast over de deelname van Moupila aan de Milaan Design Week 2014. Mieke Keukelier: «Dit jaar lokte ‘De Invasie’ met de groepstentoonstelling ‘Belgen’ opnieuw veel volk naar een nieuwe en grotere locatie met mooi daglicht en een zonnige tuin. Onze nieuwste creatie, ‘Nocturne’, kwam er mooi tot zijn recht in de verduisterde ruimte van de expo. We kregen enorm veel positieve reacties. Het ontmoeten van ‘soortgenoten’ en een hele week samen doorbrengen is heel verrijkend en inspirerend op zich. Het is dan ook niet te verbazen dat er regelmatig samenwerkingsverbanden ontstaan. Wij hebben alleszins het gevoel dat steeds meer jonge mensen bezig zijn met het zelf ontwerpen (en evt. ook uitvoeren) van objecten. Voor een deel zal dit gevoel misschien te verklaren zijn door het feit dat we zelf steeds meer ondergedompeld zijn in de wereld van design en dus per definitie meer designers tegen het lijf lopen, maar de startende creatievelingen schieten toch als paddestoelen uit de grond. Wanneer we alleen al kijken naar de jonge designers die lid zijn van het platform ‘De Invasie’ komen we al een heel eind. Er zit alleszins veel talent in ons land en we zijn ervan overtuigd dat met de juiste ondersteuning Belgisch design een mooie toekomst heeft.»

www.focusarchi.be Wilt u op onze Website vermeld Worden? of ons een adresWijziging melden?

neem contact met ons op!

Aankruisen wat van toepassing is: Ik wil op de website vermeld worden. Ik wil het tijdschrift graag ontvangen in het

Frans /

Nederlands

Ik wens het tijdschrift niet langer te ontvangen Ik wil graag een adreswijziging melden

Het referentiemagazine voor arcHitecten

Huidig adres: Architectenbureau: ................................................................................................ BTW: ........................................................... Naam: ........................................ Voornaam: ................................................................................................................................ Adres: ............................................................................................................................................................................................. Postcode: ................................... Gemeente: ................................................................................................................................ Tel.: ............................................ Mail: ..........................................................................................................................................

Nieuw adres (iN geval vaN adreswijzigiNg): Adres: ............................................................................................................................................................................................. Postcode: ................................... Gemeente: ................................................................................................................................ Tel.: ........................................... Mail: ..........................................................................................................................................

Terugsturen: Eurobest Products/Focus Archi 311, rue des Vaches - 7390 Quaregnon Fax: 065 66 61 75 of via contact@eurobest.be

Tijdens de zomer worden ook mooie tentoonstellingen opgezet waarin architectuur langs alle kanten wordt belicht. Design, steden in mutatie, architectuur in oorlogstijd en landschapsarchitectuur: architectuur gezien door een Caleidoscoop en evenveel redenen om het atelier uit te trekken om er na de zomer verlicht en geĂŻnspireerd naar terug te keren! TEKST & SAMENSTELLING: SYLVIE REVERSEZ

12.02 >15.06 14

100 ans de design 100 jaar design door 100 years design by dâ&#x20AC;&#x2122;architectes belges belgische architecten belgian architects w w w. a t o m i u m . b e /m o b i l i a

w w w.designbysign.com

42 PRIKKEL

Caleidoscoop

REGARD(S) EN MUTATION Tot 13/07/2014 BAM, Mons www.bam.mons.be De inwoners van Mons, dat in 2015 hoofdstad van Europa wordt, zien hun stad langs alle kanten veranderen. Drie fotografen en een videast kregen de opdracht om deze transformatie vanuit hun eigen gevoeligheid en visie weer te geven. Dit werk in uitvoering is momenteel te zien in het BAM onder de leiding van Marc Mawet van architectenatelier Matador.

MOBILIA. 100 JAAR DESIGN VAN BELGISCHE ARCHITECTEN Tot 15/06/2014 Atomium, Brussel www.atomium.be De grote liefde van de Belgische architecten voor design dateert niet van gisteren. Mobilia geeft een overzicht van de ontwikkelingen tijdens de voorbije eeuw aan de hand van de creaties van 30 architecten. De tentoonstelling bestrijkt drie verdiepingen van het Atomium en wil een licht werpen op de link tussen architectuur en design vanaf de Art Nouveau tot heden.

BERNARD TSCHUMI Tot 28/07/2014 Centre Pompidou, Parijs www.centrepompidou.fr Het Centre Pompidou verwelkomt de eerste grote retrospectieve in Frankrijk van het werk van architect en theoreticus Bernard Tschumi. Aan de hand van een selectie originele tekeningen, maquettes, schetsen en collages, waarvan de meeste nooit eerder aan het publiek zijn getoond, herbeleven we de ontwerpstadia van zijn grootste projecten.

RE:WORK BRUSSEL. Ruimte voor industrie, logistiek en groothandel in de stad. Tot 15/06/2014 deSingel, Antwerpen www.desingel.be RE:WORK presenteert het resultaat van een internationale master class waaraan 38 studenten uit Brussel, Barcelona, Manchester en Bordeaux hebben deelgenomen. De studie gaat over de uitdaging voor Brussel om zijn demografische groei en de toekomst van zijn verouderende industriële infrastructuur te beheren. De tentoongestelde projecten werpen een nieuw licht op de manier waarop de stad en de economische spelers naast elkaar bestaan als uitgangspunt voor de duurzame ontwikkeling van de Brusselse grootstad.

ARCHITECTUUR IN UNIFORM

Van 20/06/2014 tot 31/08/2014 BOZAR, Brussel www.bozar.be België onderscheidt zich op briljante wijze inzake landschapsarchitectuur, vandaag net als gisteren. Om deze realiteit te illustreren zal Forms of Gardens focussen op een van de bevoorrechte richtingen in het ontwerpen van tuinen: de zoektocht naar zuivere vormen. Deze thematiek wordt aangekaart aan de hand van tekeningen van Jean Canneel-Claes, die dicht bij de architect Victor Bourgeois stond, en de verzameling gipsmodellen van de hedendaagse landschapsarchitect Erik Dhont.

ARCHITECTURE EN UNIFORME projeter et construire pour la 2 e guerre mondiale exposition du 24 avril au 8 sept. 2014 cité de l’architecture & du patrimoine - palais de chaillot 1 place du trocadéro, paris 16 e - m o trocadéro citechaillot.fr

Une éqUipe de camoUfleUrs aU travail aU fort belvoir, virginie, ètats-Unis. illUstration dans modern camouflage de robert p. breckenridge © dr

FORMS OF GARDENS

Tot 08/09/2014 Cité de l’Architecture et du Patrimoine, Parijs www.citechaillot.fr Architecture en uniforme staat in het teken van de diepe impact die de Tweede Wereldoorlog had op de bebouwde omgeving. Door de oorlog en de wederopbouw van de landen werd de praktijk van de architectuur voortgestuwd naar het moderne tijdperk om in te spelen op uitdagingen zoals het ontwerp van de fabrieken, de uitvinding van prefab-systemen of nog de bouw van de schuilkelders. De tentoonstelling blikt terug op deze grondige wijzigingen van de architectuur tijdens deze duistere jaren.

1914-1918 EN NADIEN. Monumenten, mausolea, begraafplaatsen, oorlogsschade... Van 17/06/2014 tot 28/09/2014 CIVA, Brussel www.civa.be Ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de Grote Oorlog snijdt CIVA het thema aan van de herdenkingsarchitectuur (mausoleum, militaire begraafplaats, enz.) die na de oorlog door architecten is tot stand gebracht. Er is aandacht voor het gedachtengoed van Jean-Marie De Busscher, de auteur van “L’art patriotico-tumulaire”, en voor de tekeningen die Henri Derée tussen 1914 en 1918 in gevangenenkampen maakte.

44 PRIKKEL

BEHIND THE GREEN DOOR

Behind the Green Door is de vrucht van de research van Rotor voor de gelijknamige tentoonstelling, die in 2013 werd opgezet in het kader van de Architectuurtriënnale van Oslo. Het werk is bedoeld als een kritische reflectie over het begrip duurzaamheid en de paradoxen errond als dominerend element in de hedendaagse architectuurpraktijk. Het is verrijkt met bijdragen van architecten, onderzoekers en critici uit heel de wereld. De specificiteit en het belang van het werk liggen in de afstand waarmee het thema wordt behandeld, “net zoals een archeoloog uit een andere wereld”, om een frisse kijk te leveren die afgestemd is op de realiteit van het onderwerp. Welke inspanningen worden geleverd om duurzaamheid concreet tot stand te brengen in onze huidige wereld? En wat zijn de resultaten? De antwoorden op deze vragen zijn te vinden tussen de 600 voorwerpen die op de tentoonstelling worden gepresenteerd en die in het boek zijn opgenomen. Zij vormen een basis voor vraagstelling en denkwerk om duurzaamheid op nieuwe manieren aan te pakken. Rotor (Brussels) Behind the Green Door. A Critical Look at Sustainable Architecture through 600 Objects Oslo Architecture Triennale Publisher, Oslo, april 2014 ISBN 978-82-999370-1-6

Lezen! Van de geschiedenis van de architectuur tot de duurzame ontwikkeling ervan... er zijn thema’s te over om de leeshonger van architecten te stillen. Getuige daarvan deze eclectische selectie die zowel zich verdiept in de lessen uit het verleden, als ver vooruitblikt naar een vernieuwde architectuur, en tussendoor ook even stilstaat bij de huidige knowhow van het beroep. TEKST & SAMENSTELLING: SYLVIE REVERSEZ

SUSTAINABLE DESIGN III

Sustainable design III stelt de werken voor van de laureaten van de Global Award for sustainable architecture. Met deze prijs worden jaarlijks architecten bekroond die nieuwe ervaringen op het gebied van duurzame ontwikkeling voorstellen. Het boek is een mooi voorbeeld van de mondialisering en de densiteit van het debat over de relaties tussen architectuur, grondstoffen en ontwikkeling. Genoeg stof om de toekomst wat lichter tegemoet te zien... Marie-Hélène Contal & Jana Revedin Sustainable design III. Vers une nouvelle éthique pour l’architecture et la ville Editions Alternatives Een co-editie met Cité de l’architecture & du patrimoine ISBN : 978-207254-337-1

MADE IN WOOD

Made in wood geeft in 192 pagina’s een inspirerende stand van zaken over de houtbouw in onze contreien. Dit rijkelijk geïllustreerd boek stelt 25 projecten voor van eengezinswoningen waarbij hout is gebruikt in verschillende fasen van de bouw en geeft een overzicht van de knowhow die onze bedrijven hebben opgedaan sinds de invoering van hout in onze bouwgewoonten. Anne Norman, Etienne Bertrand Made in Wood. L’art de construire en bois Belgique – France – Luxembourg Editions Mardaga, Brussel, april 2014 ISBN 978-2-8047-0199-4

edited by angelique Campens

Juliaan lampens

The architecture of the Belgian modernist Juliaan lampens (1926) goes beyond designs for conventional living and instead suggests a utopian avant-garde of living without barriers. He experimented with the use of raw concrete and created sculpture-like exteriors leading onto open vistas.

With contributions by angelique Campens sara noel Costa De araujo Joseph Grima Jan Kempenaers Hans ulrich Obrist Francis strauven

asa publishers

JULIAAN LAMPENS

De verrassend miskende architect Juliaan Lampens heeft enkele architecturale meesterwerken nagelaten die na de Tweede Wereldoorlog in België zijn gebouwd. De gebouwen zijn als beeldhouwwerken uitgevoerd in ruw ontkist beton volgens een ruimtelijk woningconcept dat volledig nieuw was voor die tijd. Zijn architectuur opent zich naar buiten toe en is vrij van interne obstakels om vloeiende ruimtes te creëren waarbij het samenspel tussen binnen en buiten op de voorgrond staat. Het werk bundelt analyses en visies van verschillende specialisten zoals Francis Strauven en Hans Ulrich Obrist. De herdruk van de uitverkochte uitgave van 2010 moet dringend (her)ontdekt worden. Angélique Campens (Uitg.) Angélique Campens, Sara Noel Costa De Araujo, Joseph Grima, Jan Kempenaers, Hans Ulrich Obrist and Francis Strauven. Juliaan Lampens MER. Paperkunsthalle – AsaMER Herdruk – Engelse uitgave ISBN: 9789461170057 ISBN-13: 9789461170057

DESIGNERS FRANÇAIS ET LEUR INTERIEUR

ARTS & ARCHITECTURE 1945-49

Het werk verzamelt het beste uit de eerste vijf jaargangen van het revolutionair Amerikaans architectuurtijdschrift “Arts & Architecture”. De publicatie heeft een ruime bijdrage geleverd om de moderne Amerikaanse architectuur in het voetlicht te plaatsen, in het bijzonder met het beroemde programma Case Study House. Deze selectie oude documenten vormt een indrukwekkende en unieke getuigenis over de moderne architectuur van over de grote plas.

Portret van het Frans design aan de hand van de persoonlijkheden van 15 designers, waaronder Matali Crasset en Mathias Kiss. Het boek onthult de persoonlijke interieurs van de designers om de vele facetten van de geest van het Franse design te doorgronden. Marie Farman, Diane Hendrikx Les designers français et leur intérieur Editions Mardaga, Brussel, april 2014 ISBN 978-2-8047-0196-3

Benedikt Taschen, David F. Travers Art & Architecture 1945-49 Taschen, mei 2014 ISBN 978-3-8365-5102-1

46 INTERVIEW 46 TETIERE

Architectenbureau creëert nieuwe thuis

Architect Gregory Nijs en zijn echtgenote Nadia Jottard vormen een sterke tandem.

Bruggen bouwen tussen verleden en toekomst Klaarchitectuur werd een negen jaar geleden opgericht door Gregory Nijs die architectuur studeerde in Diepenbeek. In 2012 vervoegde zijn echtgenote Nadia Jottard het bureau om de organisatie in goede banen te leiden. Het architectenbureau stelt de ‘beleving’ van hun ontwerpen centraal en oogst daarmee veel succes, waardoor de actuele huisvesting uit zijn voegen barst en de nood aan een nieuwe thuis zich duidelijk liet voelen. TEKST : EDUARD CODDÉ

n zijn projecten wil architect Gregory Nijs vooral zijn eigen ding doen. Daarvan kan al helemaal niet afgeweken worden wanneer het om de eigen werkplek gaat. De zoektocht naar een nieuwe thuis kende een eerste eindpunt met de aankoop van een oude stroopwinkel in Sint-Truiden. Alle voorbereidingen waren al getroffen om een grondige renovatie van het pand aan te vatten, toen de architect een ‘te koop’-aankondiging in de gaten kreeg die betrekking had op een leegstaande kapel. Merkwaardig genoeg had hij een tiental jaar eerder al eens de kans gekregen dat pand te bezoeken, wat een diepe indruk had nagelaten. In die tijd was de investering echter onoverkomelijk, omdat de kapel samen met een groter blok werd verkocht. Nu lagen de kaarten anders en moest Gregory Nijs niet twijfelen om over te gaan tot de actie: het bordje ‘te koop’ wisselde van de kapel naar de stroopwinkel en het team van Klaarchitectuur kon zich volop uitleven in nieuwe plannen voor het verworven pand met uitgesproken ‘beleving’-potentieel.

Architect Gregory Nijs wil vooral zijn eigen ding doen en dat geldt al helemaal als het om het ontwerp voor de huisvesting van het eigen bureau gaat.

Graven in het verleden Hoewel het pand als ‘kapel’ wordt aangeduid, blijkt dat niet helemaal te kloppen met de eigenlijke historische achtergrond. De traceerbare geschiedenis gaat terug tot de 16e eeuw, maar veel details zijn er niet bekend. Wat wel kon worden teruggevonden is dat het pand aanvankelijk een landbouwgebouw, een schuur en/of stal, met voor die functie luxe-uitvoering was. Een goed zichtbare toegang verwijst dan weer duidelijk naar het gebruik van koetsen. Dat zowat iedereen het over een kapel heeft, is het gevolg van de toevoeging van een bakstenen koor in 1872, tevens het best bewaarde deel van het geheel, dat ooit deel uitmaakte van het Begaardenklooster in Sint-Truiden. Monumentenzorg besliste in 1997 tot klassering van het pand, wat betekent dat het maximaal in zijn oorspronkelijke staat moet bewaard blijven. “Klaarchitectuur heeft naam gemaakt met moderne tijdloze architectuur en beleving van architectuur. De herbeleving van de kapel, ze opnieuw een toekomst geven, staat niet haaks op onze filosofie, maar is een geweldige uitdaging die daar perfect in kadert” argumenteert Gregory Nijs de keuze. Nadia Jottard vult aan: “Voor onze klanten kwam de aankoop van de kapel helemaal niet als een verrassing. Zij vonden het zelfs een logische zaak dat wij met dat pand wat zouden beginnen”.

Projectie in de toekomst Hoewel het gebouw aan de buitenzijde eerder gesloten oogt, met grote traditionele bak- en zandstenen muurvlakken, is het voor Klaarchitectuur een uitgemaakte zaak dat ze de kapel zullen openstellen voor passanten, die mogen meegenieten van wat er binnenin te beleven valt. Anderzijds is het absoluut de bedoeling om de structuur en de imponerende zichten binnen het gebouw te bewaren. De buitenmuren worden gekaleid. Van de oorspronkelijke vensters van het landbouwgebouw bleef niets bewaard. Gelukkig bleven de hoge rondboogvensters met metalen verdeling die dateren uit de 19e eeuw wel grotendeels intact. Enkel jammer dat het geen kunstglasramen zijn.

Het uitzicht op het 15m hoge fraaie dakgebinte dat een steil zadeldak uit Vlaamse pannen draagt, zal maximaal bewaard blijven.

48 INTERVIEW

Terugblik en vooruitblik

De bestaande dakconstructie stelt het creatieve team voor een dilemma: niet-isoleren is vandaag zeker als architectenbureau ‘not done’, maar wel isoleren doet afbreuk aan het karakter van het pand. Gregory Nijs beschouwt dit project vooral als de ‘verrijzing van het pand’, omdat het bouwwerk aan de basis zo mooi en karaktervol is. “De binnenzijde willen we maximaal conserveren in de staat waarin deze zich bevindt” licht hij toe. “We zullen ons beperken tot opkuisen, maar zeker niet overgaan tot reconstrueren”. Het koor krijgt een nieuwe toekomst als ontvangstruimte met een sterke belevingswaarde. De gewenste kantoorruimte zal transparant in de ruimte worden uitgezet. De architecten bepaalden een glazen volume dat de omtrek van het gebouw volgt. Gregory Nijs: “Aanvankelijk dachten we eraan om een kantoorvloer in het gebouw op te hangen. Deze aanpak zou echter het uitzicht op het geheel schaden. Dat bracht ons op het idee om de kantoren beneden in te richten en een verhoogde centrale vloer als multifunctionele ruimte in te brengen. Zo creëren we een uitkijkplatform op het 15m hoge originele dakgebinte, dat een steil zadeldak uit Vlaamse pannen draagt”. De sanitaire voorzieningen kunnen buiten de kapel ondergebracht worden, omdat er aanpalend aan het gebouw nog een klein braakliggend terrein ligt waarvoor een bouwvergunning wordt uitgereikt. De beschikbare oppervlakte laat toe om naast het sanitair blok ook een trap en lift weg te werken, waardoor de circulatiefuncties buiten het hoofdgebouw blijven. Hoofddoel voor het project is om al het bestaande te behouden, zodat het verleden van het pand leesbaar wordt op de wanden. Er zijn zelfs nog enkele wandschilderingen die smeken om te worden blootgelegd…

Vermoedelijk zal het nog bijna twee jaar duren vooraleer Klaarchitectuur zijn nieuwe thuis zal kunnen betrekken. Het team wil niets aan het toeval overlaten en zal ook zelf instaan voor het volledige ontwerp van de inrichting en bemeubeling. “Het mag vooral geen banale invulling van de ruimte worden” krijgen we te horen. “We willen een goed doordacht ontwerp uitbroeden”. Ook de lichtstudie wordt door het architectenbureau zelf gedaan. Half september organiseert het architectenbureau een tentoonstelling in de kapel die de definitieve ontwerpen zal tonen, evenals een overzicht van meer dan 15 jaar architectuurbeleving door Gregory Nijs en zijn bureau Klaarchitectuur. “We hebben het ontwerp voor onze nieuwe thuis klaar, maar we zijn er ons tevens terdege van bewust dat dit project nog een heel andere invulling zou kunnen krijgen” geeft Gregory Nijs toe. “Er zijn nog zovele mogelijkheden die onze creativiteit prikkelen”. Nadia Jottard vertrouwt ons toe: “Het blijkt ontzettend moeilijk te zijn om voor een eigen projectrealisatie zoveel beslissingen te nemen. We moeten onszelf deadlines opleggen, zo niet lopen we het risico in de creatieve fase te blijven trappelen en de concrete realisatie alsmaar voor ons uit te schuiven”. Klaarchitectuur - www.klaarchitectuur.be

Klaarchitectuur zal ook het volledige ontwerp van de inrichting en bemeubeling op zich nemen.

Ook de lichtstudie wordt door het architectenbureau zelf gedaan.

projectoproep

zin om uw reacties te delen? Focus Archi geeft u het woord!

Stuur uw gerealiseerde projecten op samen met de volgende informatie: • een beknopte presentatie van uw bureau • expliciete foto’s van het project • toelichting bij het architecturaal gedeelte van het project dat u wilt voorstellen • Uitleg over de moeilijkheden waarmee u tijdens de realisatie van het project werd geconfronteerd.

AArzel niet om contAct met ons op te nemen. dit is een grAtis service voor Architecten!

LioneL Lhoir

Morgane DuponT

Architect redActie & publiciteit

T.+32 (0)497 06 92 01 lionel.lhoir@focusarchi.be

T.+32 (0)474 69 89 04 morgane.dupont@focusarchi.be

50 INTERVIEW 50 TETIERE

De Regenboog / Roeselare

Woonkwaliteit is een droom van alle leeftijden De snelle vergrijzing van de bevolking is een feit, maar senioren blijven ook langer fit en gezond, waardoor de keuze voor een RVT langer kan worden uitgesteld. Iedereen pleit voor zo lang mogelijk zelfstandig ‘thuis’ wonen, al dan niet mits omkadering met aangepaste diensten. Dat vereist een aangepast woningaanbod. ‘De Regenboog’ in Roeselare geeft het voorbeeld. TEKST : EDUARD CODDÉ

nitiatiefnemers zijn Francis Verstraete en zijn echtgenote An Van Hemeldonck. “Wij noemen ons project wonen met diensten, vergelijkbaar met wat lange tijd als serviceflats werd gepromoot. Ons concept biedt echter meer privacy, meer individuele aanpassing voor wat de diensten betreft en ligt vooral ver verwijderd van de besloten rusthuissfeer” verduidelijkt het echtpaar. “De Regenboog is een 100% privé-initiatief, geniet bijgevolg geen subsidies, maar wel een volwaardige erkenning, daar het initiatief volstrekt beantwoordt aan alle opgelegde normen en reglementen”. ‘De Regenboog’ laat zich best beschrijven als een appartementsgebouw met erkende zorgverstrekking. De ligging in hartje Roeselare is een opmerkelijke troef, gezien hierdoor de verweving met het leven in het stadscentrum maximaal bewaard blijft.

Een lange aanloop Roeselare herwon in het begin van de 21e eeuw een nieuwe dynamiek. Als eerste stap werd het hoekgebouw aan de Iepersestraat aangekocht, waar een zaak in regenkleding gevestigd was die de naam ‘De Regenboog’ droeg. Francis Verstraete: “We twijfelden tussen de ontwikkeling van

een appartementsgebouw of het zoeken naar een andere bestemming voor de verworven bouwplek. Gezien onze ervaring met de bouw van RVT’s en serviceflats, viel onze keuze op dat laatste, maar dan wel met een eigen invulling”. De erkenning voor de uitbating volgde in 2005. De bouwaanvraag werd in drie fasen ingediend en de laatste vergunning werd in 2010 toegekend. In de tussenliggende periode werden verschillende aanpalende panden verworven, waardoor de nodige ruimte ontstond voor een zeer aantrekkelijke woon- en leefomgeving. Architectenbureau URA Architecten bvba uit Brussel tekende het ontwerp samen met 3Architecten en Architecten Tytgat-Remen, beide bureaus gevestigd in Roeselare.

Akoestische en thermische kwaliteiten Het ontwerp is ontstaan rond een ‘centraal plein’, dat ook publiek toegankelijk is. De bouwvoorschriften schreven een hellend dak voor en uniformiteit van materialen. Dat leidde ertoe dat een groot deel van het gevelvlak in Engelse pannen is uitgevoerd - in de massa gekleurd en op zeer hoge temperatuur gebakken - die een visuele doorstroming laten zien, waarmee het ontwerp verwijst naar het feit dat het leven in ‘De Regenboog’ gewoon doorgaat en geen

geïsoleerde plek voor senioren betekent. Het complex is opgetrokken op een betonnen kelder en voorzien van ondergrondse parkeerplaatsen voor de bewoners. Voor de verticaal dragende muren viel de keuze op Silka-elementen met 21 cm dikte. Francis Verstraete: “De keuze voor Silka heeft vooreerst te maken met de zeer snelle verwerking, maar ook de massadichtheid, de akoestische isolatiekwaliteit en de goede prijs/kwaliteit-ver houding. Bovendien zijn vandaag steeds meer aannemers vertrouwd met de verwerking van Silka, wat ons toelaat af te wegen wat we met eigen mensen bouwen en wat we uitbesteden in onderaanneming”. De gewelven meten 8,70 m en maken een indeling in telkens twee standaard appartementen à 67 m² mogelijk. De binnenmuren zijn in gipskartonplaten opgetrokken. Het complex werd in zijn geheel gerealiseerd, met een

kraan op het ingesloten plein. Op de drukste dagen waren tot 50 mensen aan de slag op de werf. Het geheel werd in exact twee jaar en drie maand voltooid.

Wonen met service Het complex omvat in totaal 72 wooneenheden, met een oppervlakte variërend tussen 54 en 115 m² en de mogelijkheid waar nodig beroep te doen op diensten en zorgverlening op maat. Aanpalend aan de inkomhal met receptie is het dienstencentrum ingericht, met een kapperssalon, een pedicure en een kinesist. Een verpleegcentrum zit in de opstartfase en zal op termijn permanentie bieden voor zowel interne bewoners als externen. In het verlengde van de inkomhal ligt de ‘muziekhoek’ met piano en de ‘brasserie’ waar ’s middags ook vers wordt gekookt voor de bewoners. De brasserie kijkt uit op het centrale plein, waar bij goed weer het terras heel wat aantrekkingskracht uitoefent.

52 INTERVIEW Technische fiche Bouwheer: vzw Regenboog Roeselare Architecten: URA Architecten bvba (Brussel), 3Architecten (Roeselare), Architecten Tytgat-Remen (Roeselare). Hoofdaannemer: Verstraetebouw nv (Roeselare)

Alle deuren zijn afgestemd op rolstoelgebruik, wat ook geldt voor de badkamers, die voorzien zijn van een inloop/ inrijdouche en een WC met veiligheidsgreep. Elk appartement is uitgerust met een beeldscherm en noodoproepsysteem. Vanuit dit systeem kunnen berichten verstuurd worden, informatie opgevraagd, enz. De beveiliging voorziet tevens in een monitorfunctie, waarmee de bewoner(s) een teken van leven geven door om een bepaald tijdsinterval (vb. 12u) een symbool op het scherm aan te raken. Veiligheid en beveiliging waren een prioriteitspunt op de agenda van de initiatiefnemers. Zo beschikken de bewoners over een elektronische badge (token) om de lift in werking te zetten. An Van Hemeldonck: “We hadden de bedoeling om zo weinig mogelijk hindernissen in het gebouw te

hebben die de vlotte doorloop voor de bewoners zouden bemoeilijken, maar hen tevens een maximaal gevoel van veiligheid te bieden. Vreemden komen er niet zomaar in!”. De bewoners betalen een forfaitaire dagprijs, waarin huur, vaste dienstverlening en volledige syndic vervat zitten. Andere diensten worden à la carte verrekend. De Regenboog : www.regenboogroeselare.be

Ann_BERKER_1930_A+_FR+FL_Layout 1 07/11/13 15:20 Page2

Een knowhow in wandapparatuur met draaibediening !

Reeds jarenlang is de ontwikkeling van draaischakelaarprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s een erezaak voor Berker. Vandaag kunnen wij u series aanbieden die uw interieur echt zullen aankleden : de Serie 1930 met een uitvoering in Rosenthal porselein (wit of zwart), de Serie Glas en de Serie R.classic die beschikbaar is in 4 verschillende materialen en deel uitmaakt van het programma GENERATION

www.hager.be

54 D[ECO]

Hommage aan het genie van Le Corbusier De Zwitsers-Franse architect en stedenbouwkundige Le Corbusier werd op 6 oktober 1887 geboren als Charles-Édouard JeanneretGris. Zijn gedrevenheid liet hem toe de eigenlijke architectuur te overstijgen; hij stelde zichzelf tot doel mensen te helpen in het proces van het wonen (‘savoir habiter’). Le Corbusier zag de eenheid tussen exterieur en interieur, projecteerde zijn visie als architect dan ook op het totale wonen. Dat leverde hem de erkenning als ‘architect van de twintigste eeuw’ op. TEKST : EDUARD CODDÉ

et markante werk en zijn denken inspireerden het Belgische ARTE, internationaal geprezen voor zijn hoogwaardig en creatief behang, om begin dit jaar een collectie te introduceren als hommage aan Le Corbusier. Overigens realiseerde Le Corbusier in zijn latere periode één enkel bouwwerk in België: het Phillips-paviljoen op de wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel, dat zich helaas vandaag niet meer laat bewonderen. Le Corbusier was veel meer dan architect alleen. Hij liet ook een indrukwekkend aantal ontwerpen voor meubels en behangpapier na. Nog een andere verwantschap tussen de Arte-visie op behang en het denken van Le Corbusier is dat de beroemde architect sterk geloofde in de hechte samenwerking tussen architecten, ingenieurs, industriële ontwerpers en kunstenaars. Dat was uniek in Europa en nooit eerder gezien. Le Corbusier was bovendien overtuigd van de enorme mogelijkheden van machinale serieproductie.

De veelzijdigheid van standaardisatie Le Corbusier was geobsedeerd door de orde in de natuur. Hij zocht gedreven naar rationele structuren, eenvoudige materialen en standaardisering, een zoektocht die zijn wortels heeft in de ascetische en harmonieuze doctrine van het ‘Orphisme’. Le Corbusier hield van een monniksleven, kon zich urenlang in afzondering terugtrekken. Zijn obsessie voor structuur en standaardisatie leidde tot een standaardpallet van materialen en kleuren. Zijn architecturale kleurenpallet ‘Polychromie architecturale’ wekte aanvankelijk veel verbazing, maar geniet tot op heden grote waardering. Hij stelde een eerste kleurenpallet samen in 1931. In 1959 volgde een tweede. Zijn kleurentheorie was gebaseerd op slechts enkele kleurnuances en hun esthetische afgeleiden. Hij bracht telkens een kleurenwaaier uit onder de naam ‘Salubra’. De eerste, zeer puristisch samengestelde waaier telde 43 kleurnuances. De tweede uit 1959 baseerde op 20 basistinten. Zijn ‘polychromie’ bestond uiteindelijk uit 63 unieke kleurnuances, die sinds 1968, enkele jaren na zijn dood, beschermd en beheerd worden door ‘La Fondation Le Corbusier’. Voor wat de unieke kleurenwaaiers betreft, verkreeg ‘Les Couleurs Suisse AG’ van ‘La Fondation Le Corbusier’ het wereldwijde mandaat en de exclusieve rechten om ze te bewaken en te promoten. Het Belgische ARTE verkreeg de toelating om de kleuren te gebruiken voor het ontwikkelen van een unieke collectie muurbekleding als eerbetoon aan de architect. Voor de ontwerpers van ARTE stond het ganse oeuvre van de man, die algemeen als één der belangrijkste grondleggers van het modernisme wordt erkend, ter beschikking als inspiratiebron, met een accent op het begin van de 20e eeuw. De uitdaging van de grootmeester werd geruggensteund door de indrukwekkende knowhow die binnen het bedrijf aanwezig is. Zo lieten

5656TETIERE D[ECO]

nieuwe technieken en materialen toe om de progressieve concepten van Le Corbusier te laten opleven in unieke en sensationele muurbekleding met een hedendaagse ‘look & feel’.

Salubra I en Salubra II De kleurenwaaiers Salubra I (1931) en Salubra II (1959) vormden in het verleden al de basis voor collecties behangpapier. Ze kopiëren lag absoluut niet in de bedoeling van ARTE, wel ze te herinterpreteren in de huidige tijdsgeest, met de huidige materialen en productietechnieken, maar met het volle respect voor zijn denkwijze en visie. De inspiratie voor de ‘Le Corbusier’-collectie van ARTE beperkt zich niet tot zijn revolutionaire kleurenwaaiers, maar vermengt de specifieke kenmerken van zijn uitgebreide en vooruitstrevende oeuvre. Het creatieve team van ARTE liet vijf exclusieve designs en daarmee combineerbare uni’s ontstaan onder de noemer van de ‘Le Corbusier’-collectie, die als zeer universeel toepasbaar voor de meest uiteenlopende interieurs mogen bestempeld worden. Een originele en warme ‘touch & feel’ van authenticiteit zijn de krachtlijnen die in elk van de subcollecties terugkeren.

Le Corbusier in vijfvoud ‘PAVILION’ staat in het teken van de liefde van Le Corbusier voor primitieve kunst en tentconstructies. ARTE liet zich inspireren door de tentstructuur van het Philips-paviljoen op de Expo 58 te Brussel en combineerde deze met de organische, imperfecte en warme elementen van primitieve kunst. Door met glansverschillen in het papier te spelen, ontstond een esthetisch reliëf. De speciale omgang van de architect met vensters, die hij als perforaties in de gevel beschouwde die het uitzicht van de panden bepalen, en in het bijzonder de ritmiek die hij hierbij toepaste, lag aan de basis voor ‘UNITY’. Als specifieke voorbeeld namen de ontwerpers de raampartij van het gebouw ‘Unité d’Habitation’ in Marseille. Het behangpapier is geperforeerd met nagels en daarna ingekleurd. Een subtiele glans voegt aan het ontstane reliëf nog een extra en onverwachte dimensie toe. Versterkt beton, een constante in Le Corbusier’s werk, vormde de uitgangsbasis voor ‘STONE’. ARTE bedacht een fusie met de marmerprints die de grootmeester in zijn eigen behangpapier gebruikte. Speciale technieken en een mix van texturen en materialen laten een bijzonder rijke en tactiele muurbekleding ontstaan, waarvan de glans en het uitzicht wijzigt door de invloed van de lichtinval. De vierde subcollectie luistert naar de naam ‘DOTS’ en grijpt terug naar het stippenpatroon dat Le Corbusier in 1931 toepaste in zijn collectie behangpapier voor Salubra S.A. Het stippenpatroon was ingegeven door de kleine perforaties in het karton dat hij vaak voor zijn tekeningen en collages gebruikte. ARTE bleef verregaand trouw aan het ontwerp van Le Corbusier, maar gaf het een heel eigen touch door toepassing van innovatieve printtechnieken en een inkt met reliëf, die verschijnt en verdwijnt onder specifieke lichtinval.

5858TETIERE D[ECO]

De tweede behangcollectie van Le Corbusier uit 1959 inspireerde ARTE voor de vijfde subcollectie, ‘SQUARES’ gedoopt. ‘SQUARES’ toont grote witte oppervlakken omringd door een grid van kleine vierkantjes, op regelmatige intervallen onderbroken, door verschillende elementen in onverwachte posities te plaatsen. ‘SQUARES’ verwijst naar de visie van Le Corbusier op de integratie van vensters in gebouwen. De ARTE-creatievelingen namen in het bijzonder de ‘Brise Soleil’ in de Assembly Building van Chandigarh onder de loep. Voor de productie wordt geen traditioneel geprint papier gebruikt, maar met warmte een vorm in een stof geperst, waardoor een driedimensionaal effect ontstaat. Het resultaat oogt niet alleen fantastisch, het voelt ook heel bijzonder aan, terwijl de combinatie van de gebruikte materialen een positieve invloed heeft op de akoestiek in de ruimte. Onder de naam ‘TINTS’ stelt de ‘Le Corbusier’-collectie nog dertien uni’s voor, een selectie uit de warme, authentieke kleuren van het architecturaal kleurenpalet ‘Polychromie architecturale’. Na het overlijden van Le Corbusier op 27 augustus 1965 in het Franse Roquebrune-Cap-Martin, werd nooit eerder toestemming gegeven om zijn kleuren en ideeën toe te passen in nieuwe collecties behangpapier of muurbekleding. Het Belgische ARTE slaagde er wel in om de uitdrukkelijke goedkeuring van ‘Les Couleurs Suisse AG’ te bekomen. Een bewijs van hun wereldwijd erkend meesterschap waar we met zijn allen graag van zullen genieten.

biossun jouw natural open space een stukje paradijs in je achtertuin evolis 100 | 8500 kortrijk | info@biossun.be

INFO: Tel 056 249 049 | www.biossun.be