eworld Aldizkaria nº 0009

Laguntzen du

0009. zkia.

doakoa

2019ko urria

gadgetWorld

digitalWorld

gameWorld

healthWorld

startupWorld

SeaBubbles: ur gaineko taxiak

PINa desagertzear

Age of Wonders 5: sagaren jarraipena

Brainguard: agur migrainei

BiziPoz: adinekoekin lanean

Merkalan, lana protagonista Datozen urriaren 21 eta 22an, astelehen eta asteartean, Merkalan enplegu azoka egingo da Kursaal Elkargunean. Aukera aparta izango da lana bilatzen dutenek lana eskuratzeko egun dauden eskaintza berrien inguruko informazioa jaso dezaten; baina ez hori bakarrik, izan ere aretoan 700 lan-eskaintza ezberdin aurkituko dituzte.

Enpresek ere euren eskaintzen berri eman ahal izango dute azokan zehar kokatuko diren postuetan. Lan-elkarrizketak egiteko aukera izango dute interesdunek, aurretik hitzordua eskatuz gero. Horrez gain, orientazioa emango da lanari loturiko gai ezberdinen inguruan edo curriculum vitaea osatzen ikasteko...

Prestakuntza eta ekintzailetzaz ere hizpide izango dira.

Aretoan aurkitu ahal izango dira informazio-puntu tekniko bat eta erabilera anitzeko eremu bat, workshop bat alegia, mini solasaldiak, enpresa-proiektuen erakustaldiak, hitzaldiak, esperientzien aurkezpenak, etab, eskainiko dituena. Lana, beraz, protagonista.

Informazio gehiago, eWorld Aldizkariko urriko ale honetan.

2

eWorld aldizkaria

infoWorld

2019 urria

INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK

BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK SAIOLAN BIC GIPUZKOA ARRASATE BIC BIZKAIA EZKERRALDEA KBI DIGITAL DEUSTOKABI ZITEK BILBAO BEAZ BIZKAIA IKERBASQUE SPRI, S.A. BILBAO LAB COWORKING BILBO COWORKING EHUB! COWORKING PLAZA DEL GAS ALZOLA COWORKING ESPACIO OPEN THE MAKERY BIC BIZKAIA AMARA COWORKING BIC GIPUZKOA BERRILAN KUTXA KULTUR ENEA IMPACT HUB DONOSTIA GALERNA STUDIO COSPACESS BERRIUP ACELERADORA DE STARTUPS LABE-DIGITAL GASTRONOMY LAB ASUAKOWORKING EIBAR COWORKING COWORKING KABITAN COWORKING IRUN KOMOREBI COWORKING WELINK COWORKING INIZIA SENDA15 COWORKING COCUBO COWORKING GUREKIN COWORKING CO-VI COWORKING VITORIA COWORKING VITORIA - OFIWORKING HUB GASTEIZ 2GETHER BIZIA METXA - EMPRENDE CEIN BIC ARABA COWORKING MUTILVA ORIZONT SODENA DESARROLLO DE NAVARRA LA TIERRA COLABORA COCOWORKING PAMPLONA AGORA COWORKING TALLER 14 COWORKING COWORKING EL CUBO BLANCO CENTRO GEOINNOVA INNOBASQUE

Arrasate Arrasate Barakaldo Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Derio Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Erandio Eibar Hondarribia Irún Irún Leioa Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Noain Miñano Mutilva Alta Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Zamudio

EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU

Goiru Kalea, 1 Edif. A 4º Goiru Kalea nº 1, Edificio A 4º Avenida Altos Hornos de Vizcaya nº 33 Matiko Kalea nº 6 Unibertsitate Etorbidea nº 24 T.S. de Ingenieros de Bilbao, Urquijo s/n 2ª planta Sabino Arana Etorbidea nº 8 María Díaz Haroko Kalea nº 3 Edif. Plza. Bizkaia Alameda Urquijo nº 36 4ª Planta Done Bikendi Kalea, 5 Avda. Ferrocarril, 10 Quintana, 4 Calle Pablo de Alzola nº 2 Deustuibarra, 70 A Uribitarte Pasalekua nº 3 Astondo Bidea, Edificio nº 612 C/ Maestro Santesteban, nº 3 4º Mikeletegi Pasalekua nº 83 Pº Duque de Mandas nº 52 Andre Zigarrogileak Plaza nº 1 Planta 3 Ametzagaña Kalea nº 25 Federico García Lorca nº 2 bajo Zuatzu Kalea, 7 Bajo 1 Plaza de las Cigarreras, 1 Edificio Enekuri Dpto. 9 Txikito de Eibar nº 8 bajo Donostia Kalea nº 25 Hospital Santa Margarita Kalea nº 1 Letxumborro Hiribidea nº 92 Paseo Landabarri nº 1 Dpto. 103 Avenida Miguel de Unamuno nº 3 San Prudencio Kalea nº 6 Cubo Kalea nº 1 Paseo Juan Pablo II nº 32 bajo Salvador de Azpiazu Ibilbidea nº 13 Brusela Hiribidea nº 3 Pintore Kalea nº 13 Bulevar de Mariturri Kalea nº 42 Floria Kalea nº 60 Calle San Prudencio nº 6 2ª Planta Plaza Cein, nº 5 Calle Albert Einstein nº 15 Calle Nueva nº 8 Oficina 11 Avenida Carlos III nº 36 1º Avenida Carlos III el Noble nº 36 3ª Dcha.

Calle Larrabide nº 21 San Pedro nº 43 Avda. Marcelo Celayeta nº 75 2ª Pl. Nave AA3 Ofic 34 Calle Emilio Arrieta nº 11 Bis Piso 7 Pta. 2 Pascual Madoz nº 5 C/ Luis Morondo Urra nº 8 bajo A C/Laida Bidea nº 203

943 712 072 943 712 072 944 184 100 944 205 379 944 139 108 946 013 936 944 395 622 944 052 660 944 037 000 946 941 104 688 684 348 946 212 930 946 854 652 944 751 275 946 033 596 944 030 606 943 474 660 943 000 999 943 001 217 943 458 485 608 001 406 943 320 369 943 942 117 676 450 580 609 505 216 688 734 292 620 557 404 843 630 967 630 202 866 944 979 301 945 014 500 945 138 264 945 562 267 945 254 122 676 938 803 945 711 960 945 710 670 945 148 442 945 139 560 945 032 674 848 426 000 945 298 282 948 983 399 848 421 942 848 421 942 626 888 185 948 383 808 672 177 693 686 831 760 646 422 742 948 117 137 944 209 488

BILBOKO UDALAK DIRUZ LAGUNDUTAKO PROIEKTUA DA, ORDEA, BERE EDUKIA ERAKUNDE ONURADUNAREN ERANTZUKIZUN ESKUSIBOA DA

UPV/EHU Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea, 83. 48015 - BILBAO Tel.: (+34) 946 013 651/ 652 E-maila:cde@ehu.eus http://www.ehu.eus/es/web/cde/home

Deustuko Unibertsitatea Liburutegi Unibertsitarioa Ramón Rubial, 1. 48009 - BILBAO Tel.: (+34) 944 139 417 E-maila: begona.prado@deusto.es http://www.iee.deusto.es Nafarroako Unibertsitatea Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa. 31080 IRUÑA Tel: 948 425 634 E-maila: cee@unav.es EUROPE DIRECT CEDERNA GARALUR. NAFARROA Barriobide, 40, 001 bulegoa 31013 ANSOAIN Tel.: 948 206 697 E-maila:europadirect@cederna.es EUROPE DIRECT HAZI Granja Modeloa,z/g 01192 ARKAUTE Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es EUROPE DIRECT BIZKAIA Simón Bolivar Kakea, 8B 48010 BILBAO Tel.: 946 072528 E-maila: europedirect@fundacionede.org http://www.europedirectbizkaia.org EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu, dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka.

EUROPE DIRECT DONOSTIA Prim kalea,14 2D 20006 DONOSTIA Tel.: 943 470 962 E-maila:europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net Informazioa, orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.

EKINTZA HONEK GIPUZKO AKO FORU ALDUNDIKO LAGUNTZA JASO DU

EDITOREA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Alameda Recalde nº 27 Planta 2 Oficina 2 48009 Bilbao

KOORDINATZAILEAK: Jon Lasa eta Irene Urizar.

MATERIALAK BIDALTZEA ETA KONTAKTUAK : C/ Particular de Ategorrieta nº 2 Bajo Local 10.

20013 Donostia. Tfnoa.: 943 053 488 http://www.elperiodicouniversitario.com posta-e: asun@europedigitalhub.eu Lege Gordailua: BI-2079-2017 ISSN: 2603-6207

ARGAZKIAK: Cristina Domínguez eta Irene Urizar.

LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa, Ana Belén Sánchez, Irene Urizar, Lourdes Sánchez, Unai Urizar eta Cristina Domínguez.

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa.

KOLABORATZAILEA: Universitario Vasco Navarro S.L. Uni. PUBLIZITATEA: Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/ Nafarroa: 629 229 185 Fundación Orienta Zaitez Fundazioa ez du bertan azaltzen diren iritzi eta edukien gaineko ardurarik hartzen.

gadgetWorld

2019 urria

Etorkizuneko taxia, Sena ibaian

P

aris etorkizuneko taxia probatzen egon da egunotan. “Sea Bubble� izena dauka eta uretako ibilgailu da, elektrikoa eta ez kutsakorra. Garraio mota hau Sena ibaian ipini da proban, hirian zehar mugitzeko modu berriak esploratzeko xedearekin, kutsadura atmosferikoa dela eta.

Nabigatu ezezik, ibilgailu hauek uraren gainetik metro erdi batera planeatu eta 12 eta 30 kilometro orduko abiadura har dezakete. Zaratarik eta olaturik gabe, hidrogenozko bere motorrak ez du karbono dioxidorik ekoizten.

Ibilgailuak lau bidaiari eta gidari bat eramateko gaitasuna du. Beira-zuntz arineko osagaiez eta dentsitate altuko aparrarez egina, bi motore elektrikoren bidez higiarazten da, portuetan birkarga daitezkeen litioko bateriak erabiltzen dituenak.

Gainera, arraroa iruditu arren, bidaia oso lasaigarria da, izan ere ez dago zorabioak sortzen dituen mugimendu bortitzik. Bereziki pentsatua dago hiria ikuspegi desberdin batetik bisitatu nahi duten pertsonentzat.

10 euro baino gutxiagoren truke bidaiako ataskoak ekidin ahal izango dira eta hiriburu frantsesaren paisaiaz disfrutatu ere ibaitik. Taxien sare berritzaile honen abiatzea 2020ko udaberrirako espero da.

SeaBubbles Hydroptère-ren atzean ingeniari aeronautikoak eta kirolariak dira SeaBubbles-en. Hamarkadak daramatzate itsasontziak hegan egiten eta behin batean, publikoarentzat erabilera onuragarriarentzat jar zitzaketela konturatu ziren.

- Ikuspegia: Konpainian uste dute kutsadura eta sare globala ongizatea ez ezik, pertsonen mugikortasun askatasuna ere arriskuan jartzen dutela.

Izan ere, 2050. urtean 4.000 milioi auto egongo dira kaleetan, eta denak energia garbiek elikatzen badituzte ere, oraindik ere trafiko astuna sortuko da. Mugikortasunaren etorkizuna uretatik igoko dela uste dute, bide natural eta historikoa, aspalditik gutxietsi dena hirietan.

Zer egiten dute Mundu osoan zehar uretarako bideak irekitzen dituzte, jendearentzat autoen abiaduran ibiltzeko modu berri bat sortuz, ohiko kabina baten prezioagatik, ingurumenean eta hirietako azpiegituretan inolako eraginik izan gabe. Oraingoz

prest dagoen zero eraginpeko garraio ekosistema bakarra da. Beraz, gogoratu James Bond-en autoa, denentzat eskuragarri dagoela orain, baina zero olatuekin, zero zaratarekin eta CO2 isuririk gabe.

Ubide bideetan ibiltzeko esperientzia ahalik eta onena egiten dute SeaBubbles-en. Modu honetan, jendea pozik egongo da irtenbide ekologikoena eskaintzen duen garraio mota aukeratzean.

Finean, SeaBubbles-en borroka egiten pertsonentzat mugikortasun askatasuna lortzeko hirian.

Parisek etorkizuneko taxia probatu du Sena ibaian, ur gainekoa eta ez kutsagarria Non egongo dira bost urtetan?

50 hiritan daude dagoeneko dagoeneko, garraioaren sistemetan integratuta eta jendearen eguneroko ohituretan. Eta horrek geroz eta jende gehiago inspiratzen badu errepideen ordez ur-bideak hartzera, mundu osoko hirietarako aurrerapen ikaragarria izango da. Jendeak hiriaren patua aldatzeko aukera izango du, aldi berean.

eWorld aldizkaria

3

4

eWorld aldizkaria

2019 urria

gadgetWorld

Taularik gabeko skateboardak

M

inimalismoa skateboardaren mundura iritsi da ere. Izan ere, Hammacher Schlemmer enpresak produktu interesgarri bat atera du merkatura, taularik gabeko irristailu bat.

Produktu guztiekin egun gertatzen den bezala, skateboard postmodernoak eremu berriak konkistatzen saiatzen ari dira eta patinetearen kontzeptu tradizionalak apurtzen saiatzen ari dira.

Post Modern Skateboardek, berez, horrela funtzionatzen dute: oinak gomazko gurpil batzuetan kokatzen dira eta suge mugimenduarekin eginez aurrera egin beharra dago, ondoren longboard batekin egingo litzatekeen moduan. Longboardaren kasuan bezala, ordea, konektatu gabeko bi gurpil baino ez daude.

Funtsean, oinak gurpiletan blokeatuta daudenez, pentsa daiteke erortzea ez dela hain dibertigarria izango. Baina irristailu zirkularrak hari luzagailu batekin datoz, gurpilak lotzeko, hasiberrien mesederako.

Konpainia Konpainia ohartu da gurpilak konektaturik ez daudenez, pilotuek 720 Âş-ko bira erraz egin dezaketela, geldialdia lortzeko aski delarik oineko behatzak lurrean ipintzea. Bestetik, gurpilek 10 hazbeteko diametroa dutenez, belar motz eta zikinkeria gainazalen gainetik joan ahal izango da. Post Modern Skateboard-ak 100 dolarreko prezioa du.

Skateboard-en historia Skateboarding (edo skate, laburbilduz) kiroil bat da. Bertan lurraren gain edo ariketa horretarako zehazki gaitutako azaletan, adibidez aldapetan edo barretan, toki batetik bestera mugitzen da taula baten gainean.

Desplazamenduan zehar trikimailu ezberdinak egin daitezke. Trikimailu hauek, besteak beste, taula lurretik altxatzea eta irudiak, kokapenak edo itzulipurdiak airean egitea dira.

Lehen skater-ak 1940 hamarkada amaieran sortu ziren Kalifornian, surflari batzuk olaturik

ez zegoela ohartuta, ezin zutenean bere kirol gogokoena egiteko aukerarik. Inork ez daki nor izan zen lehen taularen sortzailea, izan ere surflari askok ideia bera izan zuten denbora berdinean. Lehenengo monopatinak Los Ă ngeles Kaliforniako denda batek egin zituen eta surf taula baten antza zuten, patinen gurpil batzuekin.

Ideia honakoa zen: surflariak zerbait edukitzea aisialdirako geldirik egon beharreko garaietan.

Hau dela eta, hasieran skate-a kalean surfa egitea bezala ezagutua zen, lehen skater-ak gaur baino teknika surflari bat zutelarik.

60. hamarkadan, Kalifornia hegoaldeko surk taulen fabrikatzaileak skate taulak eraikitzen hasi ziren modu profesionalago batean. Taldeak egiten hasi ziren kirola babesteko eta, gainera, Iparramerikako telebista saio batek, "Surf's Up" deitua, skate-a sustatu zuen zerbait berria, freskoa eta dibertigarria bezala.

Iraultza berria skateboardean: taularik gabe patinatzen 70. hamarkada: garapena 70. hamarkadan zehar zenbait berrikuntza garatzen hasi ziren monopatinen eraikuntzan, poliuretanoko gurpil batzuekin hasita, askoz ere arinagoak, ordura arte erabiltzen zirenak metalikoagoak baitziren. Aldaketa hau berebizikoa izan zen skatearen ospearentzat, gurpil berri hauek trakzioa eta heltzea modu esangura-tsuan hobetzen zute eta.

Horrela, taularen gainean egiten ziren mugimenduak arinagoak eta dinamikoagoak ziren. Hemendik aurrera monopatinaren teknika garatzen joan zen surfarenaz aldenduz, estilo berri bat sortuz.

Garai honetan ez ziren oraindik skatepark-ak existitzen. Beraz, skater-ak hiriko guneetan elkartzen ziren, hala nola urtegiak, piszinak, zelaiguneak, eskilarak eta barandak. Hasiera hau dela eta, skatea hiriko kiroltzat jotzen da, alternatiboa, beste kirol batzuk horiek praktikatzeko gune espezifiko bat daukaten bitartean, hau edozein hirigunetan praktika daitekeelako, beti ere taularen gainean patinatzeko baldintzak ematen badira.

Urteak joan ahala, geroz eta jende gehiagok hori eskatu ondoren, 2016ko abuztuaren 3an, COIk (Nazioarteko Komite Olinpikoa) skateboard-a barneratu zuen kirol olinpiko bezala. Hortaz, Tokio 2020an kirol txapelketa onenetariko bat ikusi ahalko da alor honetan.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

5

6

eWorld aldizkaria

2019 urria

gadgetWorld

Maleta adimentsua D

uela zenbait urte aurrerapen nabarmen bat gertatu zen maleten munduan: atxiki zizkieten gurpilei esker, asko erraztu zen maletak lagunduta leku batetik bestera joateko egin beharreko esfortzua. Teknologia, hala ere, aurrera doa eta, orain, Travelmate konpainiak askoz haratago joatea erabaki du. Enpresa honek Kalifornian (AEBk) du bere egoitza eta maleta robot bat aurkeztu du, jabea toki guztietara jarraituko duena maleta arrastatu edo bultzatzeko beharrik gabe.

Ezaugarriak Zeintzuk dira, beraz, mundu guztia txundituta utzi duen maleta honen ezaugarriak? Telefono adimentsuetan aurki daitekeen aplikazio baten bitartez kontrolatzen da, 11 kilometro orduko abiaduraz mugitzen da gehienez eta oztopoak ekiditea ahalbidetzen duten sentsore batzuk ditu.

Maleta hiru tamainatan dago eskuragai, baita kolore askotan ere, bertikalki edo horizontalki mugi daiteke eta baimena ematen du bidaiariak beste poltsa edo maletaren bat gainean ipintzeko. Bere mugimenduak norabide anitzekoak dira. Bateria erraztasunez ken daiteke, baita erabili ere beste ia gailu guztiak kargatzeko ere USB portu baten eta korronte hartze estandar baten bitartez.

Horrez gain, barruan sartu duzun guztiak zenbat pisatzen duen adierazten dizu ere, oso garrantzitsua den zerbait check-in-a egin beharreko orduan, gehiegizko bagajea ez ordaintzeko. “Maletak praktikan robot batek bezala funtzionatzen duenez, adimen artifiziala eta ikasketa automatikoa erabiltzen ditu bere mugimenduak optimizatzeko. Bere norabide orotako gurpilek

egonkortasun handiago ahalbidetzen dute, mugimendu-eremu bat ere beste modu batean lor ez zitekeena�, adierazten dute enpresatik.

Mugikor batetik kontrola Ikusi beharko da, egiaz maleta hau jendetza askoren artean mugitu ahal izango den, fabrikatzaileek promes egiten duten bezala. Berdinberdin kolpeak eta marradurak jasaten dituen, ohiz aeroportuetan bestelako maletei gertatzen zaien bezala.

Maleta adimentsu hau Las Vegaseko CES azokan aurkeztu zen, beste berrikuntza askoren artean. Enpresaren webgunearen bidez eskura daiteke dagoeneko, nahiz eta esan beharra dago maleta ez dela segituan ematen. “Eskakizun maila handi bat ari gara jasotzen. Zure eskaera 90 egunen barruan beteko da erosketatik aurrera�, dio Travelmate-ren webguneak.

Prezioei dagokienez, txikienak carry on ereduak (55x20x40 zm), 1.099 dolar balio ditu (886 euro). Tamaia ertainak (69x29x49 zm) 1.295 dolar kostatzen ditu (1.044 euro), eta handienak, berriz, (75x31x52 cms), 1.495 dolar (1.205 euro).

Maletak sentsoreak ditu oztopoak gainditu ahal izateko Guztiz ekipatuta Travelmatek bi USB portu ditu gailuak kargatzeko, helduleku ergonomiko bat, kandadu adimentsu bat, distantzian blokea daitekeena, hiztunak, bateria bat hurbileko sentsoreak.

Bere gurpilen mekanismoak mugikortasuna errazten diote, ibilgailu txiki bat balitz bezala.

Gainera, GPS teknologia du bere baitan, maleta non dagoen jakiteko lapurketa kasuan.

Maleta ikusgarri honen gurpilek edozein norabide har dezakete, LED argiak txertatuta dituelarik. Haririk gabeko teknologiaz eta Bluetooth-ez garatua izan da telefono adimentsu batetik kontrolatua izateko, urrutiko kontrol bat izango balitz bezala.

Esan bezala, produktua ez da batere merkea eta jada eskura daiteke. Zehazki, joan den urteko otsailean ipini zen salgai. Estatu Batuak, Europa eta Japonia izan ziren lehenak bere banaketarekin hasten.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

7

8

eWorld aldizkaria

appWorld

2019 urria

Q, laguntzaile asexuala

G

enero-aurreiritziekin amaitzeko teknologian. Hori izan da VIRTUE eta Copenhagen Pride iparraldeko taldearen helburua Q-ren sorkuntzean: ahots neutroa duen lehen laguntzailea da, hau da, bere ahotsa ez du zerikusirik ez emakumearen ahotsarekin, ezta gizonaren horrekin ere. Produktu hau South by Sothwest azkoka ospetsuan (SXXW) aurkeztua izan zen, gizartean teknologiak duen eragina hizpide duen azoka hori Austinen egiten da (Texas AEBk).

Enpresa teknologikoek ikusi ahal izan dutunez, erabiltzaileek gizonezko edo emakumezko ahots bat nahiago dute eszenatokiaren arabera; baina zer gertatzen da genero tradizionalei dagokien ahotsik entzun nahi ez duten horiekin? Orain arte, gizonezkoaren ahotsa rol autoritarioetan erabiltzen zen, banku edo aseguru-etxeetako aplikazioetan, adibidez; emakumezkoaren ahotsa, aldiz, zerbitzuetara bideratutako roletan erabiltzen zen gehiago, Amazoneko Alexa, Appleko Siri edo Microsofteko Cortana bezala. Q delakoak estereotipo hauen amaiera ekarriko du.

Julie Carpenter giza-portaerako eta robotekin elkarrekintzako ikertzailea da. Honek uste du ez dagoela arrazoirik hirugarren aukera bat ez egoteko. “Teknologian generoaren ikuspegia sartzeak lagun dezake jendeak teknikak egokitzea eta erosoago egotea”, ziurtatzen du. Carpenter honekin ari da pertsona horiei buruz, zeintzuk beren ezaugarri fisikoak gizonezkoari edo emaku-

mezkoari dagozkie, baina ez horregatik beren identitateak horienak izan behar dutenak (genero ez bitarra edo hirugarren generoa).

Q-ren sortzaileetako bat den Emil Asmussen-ek dio jendea harrituta dagoela horrelako produktu bat ez zelako existitzen. “Ez bitarrek diote telefonoa irekitzea eta hirugarren aukera bat izatea, barne senti daitezen”.

Ahots neutro baten garapena posible izan da Anna Jørgensen-en ikerketei esker, Kopenhageneko Unibertsitateko linguista bat, bere ikerketa akademikoa erabili duena genero ez bitarreko ahots baten parametroak definitzeko. Ikertzaileak iazko udaran hasi ziren lanean proiektuan. Gizonezko eta emakumezko ahotsen parametroak ez zituzten bost ahots grabatu zituzten. Modulazioko software berezi bat erabili zuten eta maila neutrora aldatu zituzten ahotsa ikerketa bidez.

Jada ahots modulatuak ikerketa batean frogatuak izan dira europar mailan, 4.600 pertsonekin, zeintzuk ahots bakoitza 1etik (gizona) 5era (emakumea) puntuatzea eskatu zitzaien. Inkesten ondoren ahots bat modulatzea lortu zuten, neutrotzat jo zuten bat lortu arte.

Genero ez bitarreko ahots bat garatu ondoren, hurrengo pausoa da adimen artifizialeko egitura eraikitzea. Sortzaileak, ordea, handizaleagoak dira eta espero dute Q ez bakarrik smartphone edo tablet-etako ahots laguntzailea izatea, baizik eta ahots hori entzun dezagula metroko geltokietan, zinemetan edo antzerkietan. “Q sortua izan zen erabilgarri izateko lau firma teknologikoentzat, alegia Microsoft, Apple, Amazon eta Google.

Oraindik ez da ezer gertatu, baina elkarrizketetan gaude enpresa batzuekin”, ziurtatu du Ryan Sherman sortzaileetako batek. “Eta horietako hirurekin harremanetan gaude dagoeneko”, gehitu du Emil Asmussen talde sortzaileko kideak.

Hirugarren generoa Herrialde asko hirugarren generoa identitate txartelan aitortzen hasi dira. Alemaniak 2013an sexua ez zehaztea lortu zuen jaiotzaagirian, eta iaz aitzindaria izan zen Europan Gobenu germaniarrak hirugarren generoa onartzea lortu zuen legerian.

Danimarka, Malta, Danimarka, Irlanda, Grezia, Portugal, Noruega eta Holanda generoaren autodeterminazioa onartzen duten taldearen parte dira, hau da, pertsonek ez dute justifikatu behar bere identitatearen aldaketa legala diagnostiko kliniko batekin. Espainian egoera zaharkitua geratu da, mediku-diagnostiko bat beharrezkoa delako, aurretik tratamendu hormonal bat beharrezkoa izanik.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

9

10

eWorld aldizkaria

2019 urria

digitalWorld

Circadionic, argiztapen publiko adimentsua

H

iri adimentsu batek aukerarik al du bere argiztapen publikoa eraginkorra egin, energia aurreztu eta igorpen kutsatzaileak ekiditen eta, aldi berean, hirritarrentzat osasuntsu bilakatzeko? Hori da "gizakian zentratutako argiztapena" kontzeptuak jasotzen duten ideia, Setga enpresa espainiarrak Circadionic teknologiaren bitartez errealitate bihurtu duena: Sanxenxo, Pontevedra eta Vilagarcía de Arousako bezalako hirietan jarritako argiak igortzen duten argia gizakiaren bihotz-erritmora, hau da, bere erloju biologikora egokitzeko gai dira.

Circadionic delako Setgak patentatu duten teknologia bat da, argiztapen publikoaren argi mailak eta kolorearen tenperatura egokitzeko gai dena. Gizakian zentratutako argiztapenaren oinarria ondokoa da: argi-mailen eta Tenperaturaren Kolore Korrelazionalaren (CCT, ingelesez) argiztapenak pertsonen erritmo kardiakoak hobe ditzakeela, baita bere gogo-aldartea zorroztasun bisuala eta errendimendua ere. Honek jauzi bat suposatzen du argiztapenaren garapenean, bere jasangarritasunaz eta eraginkortasunaz harago doana.

Argia eta erritmo zirzadiarrak Argia faktore gakoa da erritmo zirzadiarretan.

National Institute of General Medical Sciencesen arabera, aldaketa fisikoak, mentalak eta jarreretakoak dira, giza-gorputzak bere eguneko zikloan jarraitzen dituenak. Horrela, gauean zehar, jasotzen ditugun argi-mailak eta kolore-mailak (CCT) oso baxuak dira. Maila horiek garunak detektatzen ditu eta melatoninako kopuru ge-

hiago ekoizten hasten da, logura sentitzera eramaten gaituen hormona.

Jasotzen ditugun argi eta kolore-tenperatura mailak igotzen doaz goizetik aurrera bere puntu gorenera arte egunaren erdian, adierazten diguna esna egoteko garaia dela. Ziklo guzti hau gizakiaren barneko erlojuaren parte da eguneko 24 orduetan.

Ideia honen gain, eta oinarri izanda osasun on bat mantentzeko beharrezkoa dela sistema zirzadiarrak modu egokian funtzionatu behar duela, Setgak xede honekin argiztapenaren erabilpen egoki bat egiteko modua ikertu zuen, argiztapen sistema adimentsu eraginkor eta jasangarri bat garatzeaz gain.

Argiztapen publiko adimentsua gizakiaren erloju biologikora egokituko da Circadionic: teknologia galego patentatua Setga enpresa galiziarrak Circadionic teknologia garatu du, ahalbidetzen duena luminaria berak tonu ezberdinak lortzea eguneko ordu bakoitzerako, lortuz ñabardura horiek hirien argiztapen publikoan ematea, farolen argiztapena aldatu behar gabe.

Konpainiak azaltzen duen arabera, udazkena eta neguko arratsaldeetan, 17:30-18:00ak aldera gautzen duela, LED Circadionic teknologiak koloreko tenperatura kokatuko du maila neutro batean, 4200 kelvin-en (argi txuria) gain, “kale komertzialetako ekintza mantentzeko helburuarekin”, argitzen dute arduradunek.

20:30etik aurrera, hiritarrak etxera itzultzen direnean eta melatoninaren jarioa hasten denean, “kolorearen tenperatura maila beroagoetara gutxitzen da, 2700-3000 kelvin artean”.

Konpainiak esan du sektoreko eragile eta enpresek argiztapen on bat bilatzen ari direla hiri adimentsuentzat, izan ere argi artifiziala osatzen dute argi ikusgarriak, erradiazio ultramoreek (UM) eta infragorriek (IG). Zergatik ardura hau orain? Kezka bat baitago LED luminaria batzuetatik etorritako argiak zer eraginari duenari buruz erregulazio zirzadiarrean eta gaixotasun sistematiko lotuetan.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

11

12

eWorld aldizkaria

digitalWorld

2019 urria

Gestamp eta Tecnalia, adimen artifizialagatik sarituak

T

ecnalia ikerketa eta garapen teknologikoko zentroa eta Gestamp enpresa sarituak izan dira Europan, 4.0 industriako ekoizpen-prozesuetan hobekuntza energetikoak diagnostikatzeko xedearekin garatu duten sistema adimentsuagatik. DatSci Awards sariak Big Data Value Association elkarteak sustatzen ditu, eta ondoko alorretako Europako ekimenik onenak saritzen dituzte urtero: big data, datuen tratamendua eta adimen artifiziala, bai eta haiek industrian eta gizartean duten erabilera.

Azken urteko ekimenik onenak hil honetan argitaratu dituzte eta EAEko teknologia izan da irabazle “Adimen artifizialaren 4.0 industriako erabilerarik onena� kategorian. Kategoria horretan, ospe eta esperientzia handiko erakundeak izan dituzte lehiakide Tecnaliak eta Gestampek, hala nola Accenture eta Telekom Innovation Laboratories.

Teknologiak NAIA I4.0 (Neurtu eta Aditu Industrian Aurrezteko) izena du, eta industria-instalazioetan efizientzia energetikoaren gabeziak diagnostikatzeko sistema adimendun bat da.

Tecnaliak eta Gestampek garatu dute elkarrekin, eta 2018an ontzat eman zuten Gestampen instalazioetan. SPRIren laguntza izan du, Hazitek programaren bidez. NAIA I4.0 sistemak fabrikazio-industriaren eraldaketa sustatzen du, digitalizazioaren, datu-analisiaren eta ikaste automatikoaren bidez. Gaur egun, produktuaren garapen- eta industrializazio-fasean dago.

Datu-analisiko teknikak aplikatzen ditu, sistemak askotariko datu historikoen multzo batetik ikas dezan: elektrizitatearen, gasaren eta aire konprimatuaren kontsumoak, zenbait mailatan neur-

tuak -fabrika, prozesua, makina- eta energiakontsumoaren eta fabrikako ekoizpenaren arteko kausalitate-erlazioa. NAIA I4.0 sistemak fabrikako kudeatzaileari laguntzen dio prozesuko kontsumoak ulertzen eta fabrika eraginkortasunez kudeatzen, dirutan asko aurreztuta, ekoizpenari kalterik egin gabe.

Sari honekin, Gestampek eta Tecnaliak digitalizazioaren alorrean egindako ibilbidea aintzatesten da. Izan ere, Europako DatSci sariak alor horretako saririk ospetsuenak dira. Sariak datuen zientziaren alorreko I+G+B industrian erabiltzea aintzatesten du, baita zientziak eta Europako ikertzaileek enpresetan eta gizartean duten eragina ere.

Gestamp eta Teknalia Europan sarituak, 4.0 industrian efizientzia energetikoa hobetzeagatik Gestampi buruz Gestamp Espainiako enpresa multinazional bat da, automobil-fabrikatzaile nagusientzat goi-ingeniaritzako osagai metalikoak diseinatzen, garatzen eta fabrikatzen espezializatua. Diseinu berritzaileko produktuak garatzen ditu, ibilgailuak gero eta seguruagoak eta arinagoak izan daitezen, eta, hala, hobeak izan daitezen energia-kontsumoari eta ingurumen-eraginari dagokienez. Karrozeria, txasis eta mekanismoen alorreko produktuak egiten dituzte.

Konpainiak 100 industria-instalazio baino gehiago (beste 2 eraikitzen ari da) eta 13 I+Gko zentro dauzka 22 herrialdetan, eta 43.000 langile baino gehiago, mundu osoan. 2018an 8.548 milioi euro fakturatu zituen. Gestampek Espainiako etengabeko merkatuan kotizatzen du GEST burtsa-sinboloarekin.

TECNALIAri buruz Ikerketa eta garapen teknologikoko zentro bat da TECNALIA, erreferentziakoa Europa osoan.

Hogeita hamar herrialdetako 1.400 aditu ditu, guztiak ere teknologia BPG bihurtu eta gizakion bizi-kalitatea hobetzen biziki saiatzen direnak, enpresentzat negozio-aukerak sortuz.

digitalWorld

2019 urria

PSD2, iraultza ordainketa digitalean

A

zken asteotan zure bankuaren posta elektronikoren bat jasoko zenuen agian, ordainketa digitalen inguruko Europako araudi berria (PSD2 delakoa) aplikatzen hasi dela esanez.

Eta, ziurrenik, online bankura edo aplikaziora jo ahal izateko, zure sartzeko kodeaz gain, hemendik aurrera egiaztapen-kode bat beharko duzula adierazi dizute, zure entitateak berak emango dizun kode bat alegia. Sendotutako egiaztapen-sistema da aurrekoa ("strong customer authentication"), arautegi berriaren neurri nabarmenetako bat.

Zergatik da beharrezkoa?

EBOk, Estatuko Buletin Ofizialak, joan den azaroak 24an argitaratu zuen 19/2018 Lege Dekretu Ofiziala, ordainketa zerbitzuena eta finantzen materiako premiazko neurriena. Modu honetan, Direktiba 2015/2366ren transposizioa egiten zen, ordainketa digitalen zerbitzuetakoa, PSD2 siglez ezagutua ingelesez (Payment Directive Services 2), eta bere aplikaziorako data bezala 2019ko irailak 14 ipintzen zen.

Araua ezartzen den araudi delegatuarekin osatzen da, besteak beste, bezeroaren egiaztapen berridartuko aplikaziorako baldintzak, dioena online ordainketak egiteko beharrezkoa dela hurrengo faktoreen artean bi eman behar direla: erabiltzaileak duen zerbait (smartphone bat), badakien zerbait (pin bat) edo den zerbait (hatzaztarna bat edo aurpegi-ezagutza).

Entitate gehienek hautatu duten sistema kode baten bidalketa da SMS baten bitartez telefono mugikorrera.

Zer da PSD2?

Bere ingeleseko siglek kontsola edo bideo-joko baten izena gogorarazten dute, baina egiaz euro-

par zuzendaritza bat da ordainketa digitalen bideei buruzkoa, segurtasuna hobetzen duena eta babesa indartzen duena eragiketetan, erraztuz, gainera, "Open Banking" ezagutua dena, kontsumitzailea aukerez betetako unibertso baten aurrean ipintzen duena bere finantzei dagokienez.

PSD2-k bi zerbitzu motatan eragina du ere: ordainketen hasierari dagokiona kontsumitzailearen kontutik komertzioarenera; eta kontuen gehikutzari dagokiona, bezeroari buruzko informaziora jotzea ahalbidetzen duena TTPS-ei (Trusted Third Party Services, Konfiantzako Hirugarren Zerbitzuak), beti ere bezeroak bere onarpena eman badu. Modu honetan, erabiltzaileak, adibidez, lanean ari den entitate finantziero guztiak bil ditzake aplikazio bakar batean, edo "konfiantzako" hirugarren hauek, Espainiako Bankuan erregistratuak, finantziazioko hautabideak eskain diezaizkiola bere ondasunen egoeraren arabera.

Kostuen murriztapena Finean, PS2D-ren helburua da ordainketak errazagoak, arinagoak eta ziurragoak izatea, baina baita eragile finantziero ezberdinek produktu eta zerbitzu berritzaileak eskain ditzatela, bezeroaren beharretara lotuak. Berehalako ondorioa: bitartekarien murriztapena eta, beraz, kostuena ere.

Ez dira egongo gainordainik bezeroak ordainketa-bide jakin bat aukeratzeagatik. Erabiltzailearen erantzukizuna mugatzen du ere iruzurrezko eragiketetan gehienezko 50era arte, gaur egun 150 izanik.

JosĂŠ MarĂ­a ViĂąals Burtzako Ikasketen Berrikuntza Digitaleko eta Fintech-eko irakasle da. Honen arabera, direktiba berriak lehenago eta geroago bat markatzen du ordainketen munduan.

"PSD2-k gure bizitzetan aldaketa garrantzitsu bat suposatuko du, maila europarran ordainketen sektorea berrituko baitu", baieztatzen du.

eWorld aldizkaria

13

14

eWorld aldizkaria

gameWorld

2019 urria

Age of Wonders: Planetaren erorialdia

P

lanetfall Triumph Studiosek garatua eta Paradox Interactivek argitaratua, Age of Wonders: Planetfall bideo-jokoa gurean dugu. 4X txanda bideratutako estrategia jokoa da, Age of Wonders seriearen bosgarren atala eta zientzia fikziozko ezarpena du. Microsoft Windows, PlayStation 4 eta Xbox One euskarrietarako dago eskuragarri joan den abuztutik aurrera.

Kataklismo ezezagun batek ekarri zuen Star Union, galaziarteko gizakien gobernua. Fakzioek nagusitasunaren alde borrokatzen dute eta gizateriarentzat etorkizun berri bat eraiki nahi dute; prozesuan, Batasunaren kolapsoaren atzean dagoen misterio kosmikoa desegiten dute.

Jolasak sei fakzio desberdin ditu abiaraztean, eta bakoitzak unitate eta jokatzeko era desberdinak ditu. Adibidez, Amazon-a giza-emakume bat da, dinosauroak erabiltzen dituena euskarri eta arma gisa; bestetik, Kir'ko intsekto antzeko espezieen multzoa da, eta horiek gorputza delitu gisa erabiltzen dute. Jokalariak fakzioetako komandante baten kontrola hartzen du: planeta arakatu, diplomazian aritu, operazio ezkutuak eta espioitza jarduerak babestu eta gerra deklaratu dezakeen buruzagi pertsonalizagarria.

Prozeduraz sortutako munduko mapa sektore desberdinetan banatuta dago. Sektore bakoitzak bi bioma desberdin ditu, non ekoizpena, elikagaia, ikerketa eta energia aprobetxatu daitezkeen. Itxaropen horiek areagotu egin daitezke biometan mugarriak diren egiturak jarriz. Jokalariak hedatzen diren heinean, hiri gehiago kontrolatuko dituzte eta horietako bakoitza bananbanan kudeatu daiteke. Jokalariek mapan baliabideak uka ditzakete ikerketak egiteko eta etsaiak diren kanpalekuak inbaditzeko, teknologia bereganatzeko.

Mapan, jokalariek frakzio neutroak topatuko dituzte, jokalarien frakzioarekin aliatu ahal izateko eta borrokarako laguntza osagarria eskaintzeko. Jolasak "Doomsday tech" aurkezten du, azkenean, suntsipen masiboko armak desblokeatzen dituen trebetasun zuhaitza. Jokalariak itsas flotak eta hegazkinak eraiki ditzake ere, bere frakzioaren botere militarra areagotzeko.

Txandaka oinarritutako lurreko borrokak goitik beherako ikuspegia erabiltzen du. Jokalariak unitate militar eta tropa desberdinak kontrolatzen ditu gudako eremuan duten kokapena gidatuz eta estalkiak har ditzaten, sua irekitzeko eta taktikak erabiltzeko aginduak emanez. Txandaka, unitate bakoitzak hiru ekintza egin ditzake.

Jokalariek etsaia "geldiarazi" dezakete, eta horrek eraso bereziak eten eta ekintza puntu bat galtzea eragiten du. Mekanika berri bat sartzen da eta bertan jaurtitako planoek kalte erdiak sortuko dituzte. Unitate militarrak mod eta ekipamendu ezberdinekin berritu daitezke, borrokarako eraginkortasuna areagotzeko.

Age of Wonders sagako bosgarren atala da hau, estrategia jokoa Garapena Jokoa Triumph Studios-ek garatu du eta Paradox Interactive-ek argitaratu du, estudioa eskuratu zuena 2017an. 2015aren erdialdean hasitako jokoaren garapena da, Age of Wonders serieko fantasia ezarrita utzi zuen zientzia-fikziorako. Izan ere, taldeak gai eta ideia berriekin esperimentatu nahi izan zuen. Hedatutako diplomazia Paradox Development Studios-en estrategia joko handietan inspiratu zen. Gerrako zonaldeak konplexuagoak ziren bertikalagoak eta suntsitzaileak zirelako Wonders III.aren Aroarekin konparatuz.

Taldeak Age of Wonders III-ren iritzia baloratu du eta hainbat hobekuntza egin ditu, hala nola sistema ekonomikoaren konplexutasuna areagotzea jokatzeko jokalari gehiago sartzeko aukera eskainiz.

Taldea ere saiatu zen fakzio bakoitza bereziagoa egiten, jokatzeko abantaila eta ezaugarri desberdinak emanez.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

15

16

eWorld aldizkaria

smartcityWorld

2019 urria

Teknologia eskualde isolatuentzat T eknologia irtenbide bat bezala agertu da Espainiako herrien erdia baino gehiagorentzat, hau da, egun 1.000 biztanle baino gutxiago dituzten herrientzat. Eskualde horien biztanleria oso urria da, Laponia eta Norvegiaren maila berdinean.

Lerro honetan mugitzen da #MoverEspaña programa, HP enpresak teknologia eta berrikuntza eskualde horietara eramateko xedearekin beste multinazional batzuekin abiatu duen ekimena.

Programa honetarako prestatu diren ekintzen artean dago "La España Vacía" Hackathona, Gaztela eta Leongo Arte Garaikideko Museoan (MUSAC), azaroaren 9an eta 10ean egingo dena. #MoverEspaña ekinena azaroaren 4ko astean hasiko da Leongo hirian, makina bat ekitaldirekin: I+E Fundazioak Hustutako Espainiaren inguruan egin duen ikerketa baten aurkezpena, horien artean. Horrez gain, programazioko heziketasaioak izango dira landa-eremuko eskoletako irakasleentzat, HPko adituek emango dituztenak.

Herri hauetako alkateentzako lehen heziketak emango dira ere teknologiako puntako gaietan: Adimen Artifizialetik blockchainera, esaterako.

“La España Vacía” Hackathon-a #MoverEspaña programaren asteak barne du, azaroak 9an eta 10ean, "La España Vacía" Hackathon-aren ospakizuna, Gaztela eta Leongo Arte Garaikideko Museoan (MUSAC), non aplikazioetako 80 garatzaile baino gehiagok topo egingo dute, ideiak emateko eta irtenbideak eta

proiektuak sortzeko, hutsik dauden herrialdetan aukerak eta zerbitzuak sortzeko.

26 ordutako iraupena izango du eta parte-hartzaileak denbora horretan zehar beren ideia errealitate bihurtzen saiatuko dira etengabe.

Proiektu irabazleek golardo bezala jasoko dute, sari ekonomiko garrantzitsuez gain, #MoverEspaña programan parte hartzen duten multinazionalen mentorizazioa urte batean zehar.

#MoverEspaña ekimenak teknologiaz eta berrikuntzaz bete nahi ditu hutsik dauden eskualdeak Talentua, lana eta lankidetza bat Ekimenak, gainera, Seres Fundazioaren laguntza du, Cotec Fundazioaren lankidetzarekin, zeinaren bitartez proiektu horiek Alkateen eta Berrikuntzaren Nazioarteko Kongresuan aurkeztu ahal izango dituzte. Aipatu behar da bertan parte hartu nahi duen edonork www.hpdscds.com webgunean dagoeneko eskuragai dagoen inprimakian izena eman beharko du, plazak agortuak baitaude.

“Programa honekin berrikuntza eta teknologia berriak batu nahi ditugu guztioi kezkatzen gaituzten egoeretan praktikak eta irtenbideak bilatzen laguntzeko, 'España Vacía' kasua bezala; hori posible dela uste dugu talentu onena, lana eta enpresa liderren lankidetza batzen duzunean”, esan zuen Miguel Ángel Turradok, HP SCDS-eko zuzendari orokorrak, ekimenaren aurkezpenean.

HP SCDS HP Solutions Creation & Development Services HP Inc taldeko enpresa lider bat da, etorkizunari begiratzen diona konbentzituta hori burutzeko modu onena hori asmatzea dela. Berritzen dute bere jarreraren eta erantzukizunaren parte bezala. HP SCDS-n teknologiaren indarrean sinisten dute, baina batez ere pertsonen indarrean hori erabiltzen dutenean. Bere balioetan lana zimendatzen dute: sormena, zuzentasuna, gogoberotasuna, konfiantza eta errespetua, pertsonak direlako lehena. Firma bezala bikaintasuna aintzat hartzen dute. Balioa euren lanean ematea da beren obsesioa.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

17

18

eWorld aldizkaria

trainingWorld

2019 urria

Merkalan, lanaren azoka

L

anbidek Merkalan enplegu eta formakuntza azoka antolatu du, non Euskadiko enpresen eta enplegu-eskatzaileen premiak bilduko diren. Ekitaldia urriaren 21ean eta 22an, astelehen eta asteartean egindo da, Kursaal Elkargunean. Ordutegia 9:00etatik 17:30era izango da, sarrera librea eta doakoa izango delarik. Laneko elkarrizketak egiteko, ordea, hitzordua eskatu beharko da aldez aurretik.

Azoka honako hauei zuzenduta dago: alde batetik, enpresei, Euskadiko 100 enpresa baino gehiagok ordezkaritza zuzena eta/edo zeharkakoa izango dutelarik ekitaldian; beste alde batetik, pertsonei, azokan hainbat profiletako 700 lanpostu baino gehiago eskainiko baitira eta elkarrizketa profesionalak egingo baitira eta.

dutenentzat; urte asko daramatentzat lanpostuan eta ez dutenetzat titulaziorik; profesionaltasun-ziurtagiri bat lor dezaketenentzat.

- Ekintzailetza: Zuzendua norbere buruzagi propioa izan nahi dutenei; aholkularitza behar dutenei administrazio-izapideetan, negozio-plana martxan jartzeko eskura dituen baliabide ekonomikoei buruz, jarduera hasteko kudeaketen aholkularitzari eta abarri buruz.

700 lan-eskaintza Merkalan azokan

Merkalanen arlo tematiko ezberdinak izango dira: - Eskaera: Enplegu bat bilatu nahi dutenentzat, informazioa jaso nahi dutenentzat jakiteko zer urrats egin behar duten enplegu bat bilatzeko, Lanbiden izena emateko, zer bulego dagokien jakiteko, zer nolako zerbitzuak eskaintzen dizkieten ezagutzeko, eta euren datuak webetik nola auto-kudeatu ditzaketen jakiteko: NireLanbidenet...

- Orientazioa: Jakin nahi dutenentzat zer nolako bilaketa egin behar duten eta nola prestatu behar diren sartu ahal izateko. Euren curriculuma nola idatzi behar duten jakin behar dutenentzat egokia izango da ere, hau da, eredu ezberdinik ote dagoen, elkarrizketa pertsonala prestatzeko teknikarik ote dagoen, aurkezpengutunak idatzi behar ote diren, etab. Sare sozialak erabiltzen ikasi nahi dutenentzat zuzendua ere, enplegua eta gainerako baliabide guztiak bilatzeko edo hobetzeko.

- Formakuntza: Aproposa burua trebatu behar dutenentzat enplegua bilatzeko edo hobetzeko; formakuntza-ikastaroetan izena eman nahi

Deituak Enpresen eta erakundeen stand propioak izango dira Kursaalean zehar. Horrela, enpresa parte-hartzaileeik euren proiektua ezagutarazi ahal izango dute langile egokiak bilatu ahal izateko.

Enplegu-eskatzaileek lana aurkitzeko aukera paregabea izango dute ere: bertaratuko diren enpresek eskaintzen dituzten lanpostuetan aurkeztu ahal izango dute, nazioarteko enplegua EURESen bidez ezagutu ahal izanik eta enplegu publikoaren deialdien berri izateko aukera izanda.

Enpresentzako zerbitzuak ere jorratuko dira, izan ere zer nolako zerbitzuak ematen dizkion Lanbidek enpresari jakin ahal izango da, baita nola lagundu ahal duen Lanbidek enpresaburu moduan.

Horretaz aparte, lan-eskaintzak Lanbiden nola kudeatu daitezkeen erakutsiko da: Laguntza-lerro ezberdinak, Gazteen Itzulera, Lehen Aukera, Kontrataziorako Laguntzak... Langileen formakuntzarako programei eta laguntzei buruzko informazioa zabalduko da (HOBETUZ).

Beste guneak Aiputatako guztiaz gain, beste espazio batzuk aurkitu ahal izango dira. Lehenik eta behin, Informazio-puntu teknikoa: Informazio teknikorako espazio nagusia, Lanbideren langileen eskutik, informazio puntuala behar duten edo arlo batera edo bestera zuzendu nahi duten pertsona guztientzat, beren premien arabera.

Eta bigarrenik, Erabilera anitzeko eremua (workshopak): Mini solasaldiak, enpresa-proiektuen erakustaldiak, konferentziak, esperientzien aurkezpenak, etab.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

19

20

eWorld aldizkaria

trainingWorld

2019 urria

“Garaia-Lan�: Hezkuntza, Ekintzailetza eta Enpresa (E3)

G

araia Teknologia-parkea ekintzailetza, giza eta gizarte balio argiak dituen proiektua da. Barne-lankidetza eta berrikuntza bultzatzeko topagune bihurtzeko helburuarekin sortu zen.

GARAIA-LAN proiektuak hiru helburu nagusi ditu. Alde batetik, enpresen lehiakortasuna handitzea, denboran zehar iraunkorrak izan daitezen; bestetik, inguruneko jarduera ekonomikoa dibertsifikatzen lagunduko duten sektoreetan enpresa berriak sortzea; eta, azkenik, kalitatezko enplegu iraunkorra sortzea, etorkizunak -dagoeneko orainaldi bihurtua- mahai gainean jarri dituen joera eta eskaera berrietara egokitua.

Helburu horiek lortzeko, GARAIA-LAN izeneko coworking- eta lankidetza- proiektua jarri dute martxan zeinak unibertsitateko ikasleak (MUMGEP), Parke Teknologikoan dauden enpresak eta kanpotik datozen baina inguruko enpresekin lankidetzan diharduten bestelako profesional batzuk batuko dituen.

Garaia-Lan espazio fisiko bat baino askoz ere gehiago da. Ezagutza partekatzeko gunea da, loturak sortzekoa, ekosistema aberats eta garapen etengabekoa eratzeko gunea, non ahalik eta etekin handiena aterako zaien inguruko enpresen arteko sinergiei, kanpotik datozenei eta unibertsitatetik ateratzen den talentuari.

394 m2 dituen langune berri hau irekita, Garaiak indartu egingo du hezkuntza eta enpresa biak sistema bakar batean uztartzearen alde egindako apustua. Gune eroso eta atsegin batean enpresa jardueraren bat gauzatzeko beharrezkoak diren elementu guztiak bilduko dituen espazioa izango da. Aparkalekuan, auto elektrikoak kargatzeko puntuak izango dira, bai eta bizikletak aparkatzeko guneak ere, eta proiekzio ekipamenduz hornitutako bi bilera gela, office bat eta atseden gune bat‌ Gune berri honek 38 coworkerrentzat izango du tokia, nola enpresak, hala unibertsitateko kideak.

Teknologia-parkea hezkuntzaren eta enpresaren arteko lankidetzarako gune bilakatzeko ekimena da hau GARAIA-Lan GARAIAn, Coworking-a lan egiteko modu berritzailetzat hartzen dute, espazio fisiko bat partekatzen duten sektore eta diziplina desberdinetako pertsonekin, non proiektuen arteko lankidetza sustatzen baita, baliabideak eta ideiak konektatuz.

Lanerako gune erreal bat, oso azpiegitura lehiakor batekin, berrikuntzaren erdigune geografikoan, Debagoieneko enpresa garapen teknologikoarekin, unean uneko enpresa eta profesionalik kualifikatuenez inguratuta, ekintzaletzan aritzeko eta enpresa proiektuak garatu ahal izateko.

Espazioak aukera ematen du beste profesional eta enpresa sektore batzuekinlan dinamika eta harreman baliagarriakgaratzeko, ikasteko behar diren baliabide tekniko eta humano guztiekin, ekintzailetzan eta esperientzian oinarrituta.

GARAIA-n zerbitzuak eskaintzen dira ekintzailetzarako, enpresa, bulegontzako eta lursailentzako. Horrez gain coworking bat dute, alokatzeko gelak eta guneak, eta bulego birtual bat ere. Horretarako, zerbitzuen katalogo zabal bat diseinatu dute, proiektuaren bizitzan zehar agertzen diren beharrei erantzuteko, sortzen den unetik hasi eta sendotu arte.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

21

22

eWorld aldizkaria

2019 urria

trainingWorld

10 ekitaldi zure agendarentzat Z

orionez, gure geografia guztian berrikuntza eta ekintzailetza hizpide dituzten ekitaldi asko eta ezberdinak ditugu. Zoritxarrez, ordea, ezinezkoa da guztietara bertaratzea. Beraz, 2 edo hiru aukeratu ondoren gomendatuko dizkizugunen horien artean eta agendan ipini beharko zenituzke.

Zergatik bertaratu? Bada ez bakarrik han ezagutuko dituzun pertsonengatik (balizko bazkideak, inbertsoreak, bezeroak...), baizik eta baita merkatuan dauden joeren berri izateko, tech mundua nondik nora doan jakiteko, eta topaketa hauek pizgarri bat direlako zure motibazioarentzat eta sormenarentzat.

- BBSC - Bilbo. Gure ingurune hurbiletik hasiko gara, alegia Bilbon ospatzen den BBSC Biscay Bay Startup Campusen. Han ilusio eta lan handia ipintzen dute ahalik eta gehiena eman ahal izateko eta interesa duenak lehen pausoak eman ditzan startupen munduan informazio osoenarekin.

- Web Summit - Lisboa. Forbes aldizkariak dio "planetako teknologiari buruzko jazoerarik garrantzitsuena" dela. 1200 hizlari baino gehiago dituzte; beraz, zure burua asaldura bizian egongo da ekitaldiak irauten dituen 4 egunetan zehar. Bertan munduko startup eta konpainia berritzaileenek hartzen dute parte.

- 4 Years from Now (4YFN) - Bartzelona.

2020 urtea hasteko hitzordu ona da hau, zure motibazioa ON moduan egongo baita. Otsailaren 24tik 26ra egingo da Bartzelonan. Sarrerak ez

daude salgai oraindik, baina iragarri dute hurrengo edizioko hizlari bat izango dela Jens Riegelsberger, Google-en UX-eko zuzendari dena.

- Startup OlĂŠ - Salamanca. Zalantzarik gabe, ekintzailetzako ekimen hau ezin da falta zure 2020ko agendan. Gainera, aurten BBSC-k eta Startup OlĂŠ-k lankidetzan ari dira aurten. Horrela, BBSC Awards-etako irabazleetako bat zara, parte hartzeko aukera izango duzu Salamancan ospatu ohi den gertaera honetan.

Urte osoan zehar startupen munduko ekitaldi ezberdinak egiten dira Espainian - TEDx lokalak. TED hitzaldiak etengabe ikusteko aukera eskaintzen du ekitaldi honek. Toki ezberdin askotan egin ohi dira, beraz ziurrenik horietako bat zure gertu izango duzu.

- Fuck Up Nights - Bartzelona. Ekintzailetzako jazoeretan ohikoa da kasu arrakastatsuez hitz egitea eta ez porrota izan dutenei buruz.

Guztiz alderantzizkoa gertatzen da Fuck Up Nights-en planeta guztian zehar. Azken topaketa Bartzelonan izan zen irailaren 12an. Saio bakoitzean hiru pertsonek beste guztiekin beren porrotak partekatzen dituzte, izan ere, besteen akatsez ikastea onuragarria da.

- Alhambra Ventures - Granda. Aurtengo edizioa uztaila hasieran ospatu zen, baina kontuan hartu beharreko ekitaldi bat da, hegoaldeko ahalduntzeko jazoerarik garrantzitsuenetako bat baita.

- Creative Mornings - Madril, Bartzelona, Valentzia. Sormeneko komunitateak abiatutako hitzaldi sorta hau mundu oso hiri ezberdinetan ospatzen da. Zoritxarrez ez da inoiz gehiago ospatuko Espainian, baina aintzat hartu beharrekoa da hurbileko hirietan ospa daitekeelako.

- Emprende Hitzordua - Donostia. Udan ospatu ohi da Donostian. Startupen, enpresa txiki eta ertainen eta inbertsoreen arteko topaketa gunea da, beraien arteko lankidetza akordietara iristeko.

trainingWorld

2019 urria

eWorld aldizkaria

Blockchain Afrikan T

anzaniako presidente John Pombe Magufuli, Afrika Ekialdeako gobernu-instituzio guztietan dagoen ustelkeriaren kontra borroka egin nahi duen munduko liderretako bat da. Ustekabeko bisita bat egin zuen Finantzen Ministeriora presidentza hartu zuen egunean, publikoaren konfiantza lortuz ustelkeriaren aurkako gudan.

Tanzaniako gobernua baikor da eta blockchainak ustelkeriarekin bukatu duela uste du, sektore publiko guztietako langile mamuen arazoa konponduz. Izan ere, langile mamuek 195,4 $ lortzen dituzte soldata gisa. Tanzania, hala ere, ez dago bakarrik borroka honetan.

Uganda, Hegoafrika, Etiopia, Nigeria, Ghana eta Afrikako beste nazio batzuek blockchain teknologiarengana jo dute finantza-delituekin bukatzeko.

2018ko maiatzean, Ugandako presidente Yoweri Kaguta Musevenik DLT erabiltzen hastea erabaki zuen herrialdeko eta baita Afrika ekialdeko komunitatearen ekonomia bultzatu nahian. “Blockchaineko kide hauek euren artean konfiantza dute eta SACCO unibertsalak bezalakoak dira. Kideek kontabilitateko liburuetara sarbidea dute, kontziente baitira nola enpresariak kaltetuak direnaz merkatal sekretuengatik", esan zuen Yowerik.

Hartze masiboa Ekainean, Keniako gobernuak adierazi zuen blockchain teknologia erabiltzea planeatzen ari zela 500.000 etxebizitzen eraikuntza gainbegiratzeko, 2020 urterako, beharra duten hiritarrentzat.

Hegoafrikako Erreserba Bankua blokeen kate bat probatzen ari da, Ethereum-en (ETH) oinarritua, bankutik bankura transakzioak egiteko.

2018ko ekainean, Nigeriako aduanen zerbitzua banatutako liburu nagusiko (DLT) teknologia erabiltzen hasi zen, baikorra pentsatuz dirusartzeak % 50ean igoko dituela, ustelkeria murriztu ondoren.

Madagaskarren, DLT eta Gauzen Interneteko plataforma publiko batek, Ambrosius izenekoa, zaporeko produktuen firma frantses batekin elkartua, Premium Goods izenekoa, banilla-bourbonerako bermeak eskaintzen ditu.

Bestetik, Ghanan, Bitland, DLTko enpresa lokal bat, erregistratu gabe dituzten ondasun tituluak dituzten lurren jabeei laguntzen ari da beren arrastoak jarrai dakizkiekeen erregistroak sortzen. 2018ko uztailean Ghanako gobernua IBMrekin elkartu zen DLTko gaitasunak sortzeko, lurren administrazioan erabilia izan zedin.

Ulermeneko memoranduma ondoren erredaktatu zen akordioa legalizatzeko, Coinidolen txostena-

ren arabera. Ekialde Ertaineko eta Afrikako IBMko Zuzendari Orokor den Takreem El-Tohamy honakoa esan zuen: "Ghanako merkatal bazkideen talde batekin ari gara hau egiten, ezaguera eta teknologiaren transferentzia ziurtatuz"

Blockchain teknologia ezarri du Afrikak kafearen eta langile mamuen ustelkeriarekin amaitzeko Orain edo inoiz ez 2018ko maiatzean, IOHK-ek DLT ikerkuntzako enpresa batek, Hong Kongen egoitzarekin, Etiopiaren gobernuarekin lankidetza egin zuen, kafe horniketa katea gainbegiratzeko, nekazariek onura asko lor zezaten.

Dalton Kisanga-k, Dar es Salaameko Teknologia Institutuko informatika irakasleak, hau esan zuen: "Blockchainak aldaezina den informazio arrasto bat sortzen du, transakzio bakoitzean trazabilitate oso bat ahalbidetzen duena".

Gainera, martxoan, Starbucks-ek proiektu pilotu handi bat hasi zuen, Kolonbia, Ruanda eta Costa Ricako nekazariei ahalbidetzen diena beren kafe aleen jarraipen eraginkor bat egitea.

Hala eta guztiz ere, Jason Eisen, Utu-ren fundatzaile eta CEO da, DLTko startup bat, oinarria duena Kenian (Nairobi). Honakoa aipatu zuen Eisenek: "Benetan hunkigarria dena da Afrikan teknologiako pila bat eraikitzen ari direla, azpiegitura eta aplikazio deszentralizatuak, kontinentearen behar berezietara egokitzen direnak ".

Laguntzen du

23

24

eWorld aldizkaria

healthWorld

2019 urria

Brainguard, migrainaren aurka

M

igrainak jasaten al dituzu? Buruko min jasangarriak dituzu noizean behin? Bada hemen duzu arazo horri aurre egiteko sortu berri den produktu bat.

Imajina ezazu aplikazio batek zure migrainako hurrengo erasoa iragarri eta konponbidea lor dezakeela migraina agertu baino lehen.

Brainguard-ek algoritmo bat garatu du, seinale fisiologiko eta hemodinamiken aldaketak denbora errealean interpretatuko dituena. Ikasketa automatikoen tekniken bitartez migraina-erasoen iragarpena eskaini daitezke. Teknologia hau gailu eramangarri batean txertatua dago, zeinak erabilpen erraza eta erosoa ahalbidetzen dien gaixoei.

Bizi-parametroak Zer neurtzen da migrainak iragartzeko? Migraina bat gertatu baino lehen bizi-seinaleak daude. Monitorizazio jarraiak ahalbidetzen du denbora errealean anomaliak ezagutzea ahalbidetzen du eta hurrengo migraina batez informatzen du. Zer neurtzen da, beraz? Gorputzeko tenperatura, erritmo kardiakoa, ekintza elektrodermikoa, azaleko tenperatura, lo-erritmoa eta oxigenoa odolean.

ematen du. Adimen artifizialari esker, lortutako informazioa elkarlotu daiteke eta hurrengo migraina erasoaren iragarpen bat egin. Batezbesteko 25 minututako iragarpenak bezeroei ardura egokiak hartzen laguntzen die, beren bizitza kalitatea hobetzeko.

Aurretiaz sendagaia hartzeak bere eraginkortasuna hobetzen du. Migrainako tratamendu batzuk mina guztiz ezaba dezakete denbora-tarte nahikoarekin hartzen badira.

Mingrainaren aurretik Brainguard-ek etengabe seinale biomediko multzoa neurtzen du. Algoritmoak seinale horietan aldaketak ezagutzen ditu eta etorriko den batez abisua ematen du. Honek ahalbidetzen du minari aurre egitea hori gertatu baino lehen.

Behar baino lehen tratamendua iragartzeari esker, mina guztiz edo maila esanguratsuan desagertzen da.

Irtenbide digital hau saritua izan da, izan ere Brainguar-en berrikuntzan, zientzian eta zehaztapenean sinisten dute. Beraz, laburbilduz, batezbesteko 25 minututako iragarpeneko horizontea du eta iragarpen zehaztapena % 75ekoa da.

Bizitza hobetu Migraina pertsonalizatu eraginkor baten baten iragarpeneko gakoa da Brainguard-en ikasketa automatikoaren algoritmo bakarra.

Brainguard-en software-a ikasketa automatikoko azken belaunaldiko eredu estatistikoetan oinarritzen da. Sistemak neurtutako datuak ikasten ditu eta berrelikadura pertsonalizatu bat

Egiten duena Brainguard-ek aldagai fisiologikoak monitorizatzen ditu, modu ez intrusiboan, eta iragarpen pertsonalizatuko algoritmo bat erabiltzen du migraina noiz gertatuko den detektatzeko. Telefonoan alarma bat jasoko da, mina eragozteko ekin ahal izateko edo, gutxienez, egoerara egokitzeko. Hitz gutxitan, Brainguard-ek bizitza hobe bat izaten laguntzen du.

Zerbitzuak - Migrainaren iragarpen zehatza: Brainguardek migrainaren minaren krisiaren iragarpen zehatz bat ahalbidetzen du adimen artifiziala erabiliz gailu eramangarri batean, ez intrusiboa.

- Aplikazioa: Brainguard-en aplikazioak etengabe bere aldagai fisiologikoak monitorizatzen ditu, sintoma iragarleak ezagutzen ditu eta migrainaren hasierako krisien alertak ematen ditu.

- Zure aurrerapena jarraitzen du: Brainguarden aplikazioak zure datuak argi eta garbi erakusten ditu, hobetzearen jarraipen bat egiteko.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

25

26

eWorld aldizkaria

blockchainWorld

2019 urria

Blockchaineko adituak NASArako

N

ASA agentzia estatubatuarrak geroz eta harreman estuagoa du blokeen katearekin. Zer ekarpen egin dezake, baina, teknologia honek esplorazio estatalera?

Bitcoinari etorkizun aparta iragartzen ziotenak ez zeuden oker, nahiz eta ez zioten honi erreferentzia egiten. Kripto-txanponak edo blockchainean oinarritzen diren teknologiak bere hazkunde meteorikoa finkatzen du, eta ia modu literalean gainera, aire eta espazioko sektorean guztiz sartuz.

Duela gutxi NASAk lan-eskaintza bat argitaratu zuen LinkedIn plataforman: datuen zientzialari bat bilatzen zutela eta kripto-txanponekin eta blockchaineko arloan izandako eskarmentua hautagaia aukeratzerakoan aintzat hartuko zutela gaineratzen zuen iragarkiak.

Sare sozialean zehazten zuten moduan, kontratatua izango zen hautagaia aplikazio berritzaileak garatu beharko zituen espazioko agentzia estatubatuarraren propultsio eta erreakzioko laborategiaren zeharkako eremuetan, ondokoetan besteak beste: robotika, adimen artifizialea, misioaniztun sistemak, lainoaren konputazioa, azken belaunaldiko hegaldiko hardwarea eta laguntzaile digital adimentsuetak.

Blokeen katearen aipamenak zenbaitzun arreta piztu duen arren, aipatu behar da konpainia denbora zertxobait daramala teknologia honek bere sektorean izan dezakeen erabilgarritasuna esploratzen. Hain zuzen ere, aurreko urtarrilean proposamen bat argitaratu zuten aireko trafikoa kudeatzeko HyperLedger-en oinarrituz, blockchainerako kode irekiko plataforma bat.

Proiektu honek, onartzen zuten orduan, komunikazio ziur, pribatu eta anonimo bat ahalbidetzen zuen aireontzi eta lurrean baimendua dagoen kide baten artean.

Blokeen katearen aukerak industria honetan ez dira segurtasunaren eremura murrizten. Duela ia urte bat, NASAk 300.000 euro baino gehiagorekin finantzatu zuen ikerkuntzako proiektu bat, blockchain sare bat garatzen zuena Ethereum-en oinarritua, kontratu adimentsuen azpiko teknologia bat erabiltzen duena ontziek automatikoki detekta ditzaten espazioan flotatzen diren hondakinak eta saihestu ditzaten modu autonomoan.

Bere aldetik, Agentzia Espazial Europarrak bere interesa erakutsi du blokeen katean. 2017an, txosten bat argitaratu zuen, non bere erabilpena laudatzen zuen logistikan, ordainketen sistemetan aplikatzeko abantailak eta bere maneiukortasuna denbora errealean lan egiteko orduan datu aldagarriekin. Badirudi blockchainera joko dutela, gutxienez beren prozesu administratiboak sinplifikatzeko.

Gainera, garrantzitsua da kontuan izatea teknologia hau erabilgarria izan litzatekeela ontzi bat osatzen duten pieza bakoitzaren arrastoa jarraitzeko horniketa katean zehar. Zerbaitegatik, sektore aeroespazialean lan egiten duten konpainien % 86 blockchain teknologia sartzea pentsatu dute hurrengo bi urteetan, Accenture aholkularitzaren ikerketa baten arabera.

NASA NASA (National Aeronautics and Space Administration ingelesez: Aeronautika eta Espazioaren Agentzia Nazionala) Estatu Batuetako espazioaren gobernu-agentzia da. NASA 1958ko uztailaren 29an sortu zen National Aeronautics and Space Act delakoaren bitartez.

1957ko urriaren 4ean, espaziorako sobietar programak munduko aurreneko satelitea (Sputnik 1) jaurti zuen. Estatu Batuetako Kongresuak mehatxutzat hartu eta Eisenhower presidenteak eta bere aholkulariek, hilabete batzuen buruan, agentzia federal berria sortzeko erabakia hartu zuten. Agentzia berri honen helburua militarra ez zen espazio gai guztiak kudeatuko zituen. DARPA izenekoa gai militarretaz arduratuko zen, handik gutxira sortutako espazio misioak NASAn integratu ziren.

1958ko uztailaren 29an Eisenhowerrek NASA sortzen zuen akta sinatu zuen. 1958ko urriaren 1ean lanean hasi zen, lau laborategi eta 8000 inguru langilerekin.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

27

28

eWorld aldizkaria

startupWorld

2019 urria

Startupak dira etorkizuna

E

ric Schmidt Googleko sortzaile eta presidenteak honako hau azaldu zuen duela zenbait urte: "Espainiako etorkizuna ezagueraren eskutik dator eta horretarako berrikuntzarako espazioa behar dugu". Horrez gain, ondokoa iragarri zuen: "enplegu berrien % 75 startup delakoetatik etorriko da Espainian�.

Egia esan, Eric Schmidt ez zegoen oker. Izan ere, duela zenbait urtetik hona enpleguak behera egin du enpresa handietan. Bere langilegoa igotzen duen Airbnb edo Uber bakoitzagatik, bere garaian industria burutu zuen X Corporation bat dago langileak galtzen merkatuan jarraitu ahal izateko edo borrokan ere bere negozio eredua eta logistika guztiz aldatzeko.

Eta gogora dezagun: Airbnb eta Uber bere garaian startup txikiak izan ziren eta arrazoi batengatik, agian beren sortzaileen bikaintasun eta erabakitasunagatik, enpresa handi eta menderatzaileetan bihurtu ziren.

Termino orokorretan ez gara negozio txikiez ari, baizik eta startupez: izaera disruptiboa duten enpresak dira, hazkundeko botere handi bat aurkezten dutenak, negozio eredu eskalagarri baten bidez, eta bere hasierako faseak bideratzen dituena produktuaren/zerbitzuaren balioztapenerako merkatuan.

Zergatik, baina, fokua ipini startupetan? Kontua da 5 urte baino gutxiago duten startupek, hazkunde handia dutentek, konpainia tradizional batek baino azkarrago sortzen dituela lanpostuak, eta enplegu horretako askok batezbestekoa baino altuagoak diren soldatak ordaintzen dituzte.

Kauffman Fundazioko (ekintzailetzan espezializatua dagoen zentro bat) ikerketa batek erakusten du nola 1977 urtetik, Estatu Batuetan, startupek batez beste 2,34 milioi enplegu sortzen dituztela urtean. Enplegu kopurua 3 milioietara iristen zen 2009an krisialdia baino lehen.

Beste konpainia guztiak, barne autoenpleguak edo duela mendeak ezarri zirenak, lan deusezleak dira, galduz, elkarrekin, milioi bat lanpostu garbi.

Enpresa tradizionalek baino 5 aldiz lanpostu gehiago sortzen dituzte startupek Harrigarria Konparaketan, 5 urte baino gehiago dituzten enpresek 450.000 lanpostu sortu zituzten, besterik ez. Beraz, argi geratu da startupek konpainia tradizionalek baino 5 aldiz lanpostu gehiago sortzen dituztela, berrikuntzari esker, automatizazioari esker, eta adimen artifiziala eta machine learning bezalako teknologiei esker, e-commerce-en kasuan, adibidez. Argi geratu da, hortaz, ekosistema guztietan ondo ordainduak dauden lanpostuez gozatu nahi bada, hauek elikatzeko ahalik eta ahal den guztia egin behar dela.

Aurkikuntza honek enplegu politika estandarrak aldatzea ekar lezake. Instituzio publikoek eta politikariek komunikabideen estereotipo ohikoenak islatzeko joera dueta enplegu aldaketari buruz ekonomian, panorama orokor oso zabal batean zentratuz -langabezia-tasa nazionala bezala-, enpresa handietan egin ohi diren aldizkako kontratazioak bezalaxe. Ikuspegi honek norabide oso arriskutsu bat eragiten dute eta arreta ez dago ipinita egon behar lukeen lekuan.

Finean, azkenean datu argi eta zehatzak daude erakusteko enpleguaren hazkundea sustatzeko politika eraginkor batek startupen aintzatespen zentral bat hartu behar duela kontuan.

Gaur egun startupek hainbeste garrantzia irabazi dute, ezen munduko herrialde aurreratuetan horri buruzko ekitaldi, hitzordu, azoka eta deialdi ezberdin antolatu ohi direla. Espainia ez da gutxiago eta geografiako hiri ezberdinetan ekintza ezaberdin ugari ematen dira, startupen eta inbertsoreen arteko topaketak erraztuz.

publizitatea

2019 urria

eWorld aldizkaria

29

30

eWorld aldizkaria

2019 urria

startupWorld

“Zahartzea naturala izatea nahi dugu” B eren belaunaldi osorako eredu izan daitezkeen Eider Etxebarriak eta Beatriz Santamaríak Bizipoz zuzentzen dute 2015. urtetik. Kooperatiba horrek zahartze aktiboa sustatzen du, adinekoek “gizarteari itzul diezaioten bildutako ezagutza guztia”. Horretarako, Bizipozek egungo errealitateari erantzuten dioten programak diseinatzen eta garatzen ditu: bizitza-itxaropena handituz doa eta pertsonek ondo bizi nahi dute, gizartearen parte aktibo izanda. Beatrizek eta Eiderrek Gipuzkoa eta Bizkaiko udaletxe eta enpresetan lan egiten dute, baina ezagunak dira ere Estatu-mailan. Elkarrizketa honetan Eiderrek Bizipozi buruzko xehetasun gehiago konta-tzen dizkigu eta adinekoekin lan egitea nolakoa den azaltzen digu ere.

Zer da Bizipoz?

Pertsona adintsuen ahalduntzea sustatzen dugun kooperatiba bat gara. Daukaten talentua ikusten dugu, talentu seniorra, eta zahartze aktiboa sustatzen duten programak diseinatzen deta garatzen ditugu. Egungo behar bat ikusi genuen, bizitza itxaropena asko handitu dela, jendea geroz eta gehiago bizi dela, eta erronka da urte horiek modu onean bizi ditzatela eta posible den ahalik eta era onenean. Guk, pertsonek gizartearen parte aktibo izan nahi dutenez, tresnak ematen dizkiegu ondo bizi daitezen eta gizartearen partaide izan daitezen.

Zer filosofia dago Bizipozen atzetik?

Gure filosofia da zahartzea naturalizatu nahi dugula, zartzea naturala izan dadila. Jaiotzen garenetik hiltzen garenera arte zahartzen ari gara eta hori gizarteari hedatu nahi diogu modu normal eta natural batean. Adinarengatik dagoen bazterketaren aurka borrokatzen dugu ere eta zahartzaroarekin harremana duten estereotipo guztien kontra. Jendeak urteei bizitza eman diezaiela nahi dugu eta bizitzari urteak, ondo eta pozik bizi daitezela. Gu ere nagusiak izango gara eta guretzat izango den gizarte hori eraiki nahi dugu.

“Jendeak urteei bizitza eman diezaiela nahi dugu, ez urteak bizitzari” Zein ekintza mota antolatzen dituzue?

Udaletxeetan heziketak eta tailerrak ematen digutu, normalki praktikoak eta dinamikoak, gaiaren arabera. Udaletxe bakoitzak errealitate ezberdin bat du. Beraz, errealitate bakoitzera moldatzen gara, herri bakoitzean zer behar den ikusi eta horien arabera, lankide sorta bat dugu: erizainak, medikuak, psikologoak, abokatuak, ekonomialariak, entrenatzaile pertsonalak, elikatzaileak… Batik bat osasuna, adimen emozionala, teknologia berria eta ekonomia jorratzen ditugu. Bestalde, erretiratuen-etxeen batzordeekin lan egiten dugu eta tresna ezberdinak ematen dizkiegu modu ezberdin batean lan egin dezaten, izan ere urte askotan zehar pertsona erretiratuen elkarteek paper oso garrantzitsu bat izan dute, behar oso zehatz batzuei erantzun diete, baina orain pertsona erretiratuaren profila asko aldatu da. Aire berria behar dute, heziketa lidergoari buruz, komunikazioa, nola iritsi erretiratuaren profilera, nola diseinatu ekintza erakargarriak pertsona mota berri hauentzat… Udalerri askotan ez dira zentro oso erakargarriak. Zentro hauek erronka handi bat dute ere eta elkarte hauei laguntzen diegu.

Zeintzuk dira pertsona nagusien aldetik entzuten dituzuen kexa errepikatuenak?

startupWorld

Batez ere erretiroaren prestaketari dagozkienak, orain kooperatiba batzuetan hori lan egiten ari baita. Jendea prestatzen ari da modu egokian, baina berria da eta oso enpresa gutxik egiten dute. Eta jazoera askotan jende askori entzun diogun zerbait da.

Kezka handia dago ere etxebizitzaren gaiarengatik. Ez dakite zer gertatuko den etxebizitzarekin. Bere garaian etxe bat erosi zuten, semealabak izan zituzten, bakoitzak bere bizitza egin zuen eta bapatean jendea etxe oso handi batekin aurkitzen da bi pertsonentzat, eta alargun geratzen badira, pertsona bakar batentzat. Badaude eredu batzuk Holandan hasi zirenak, Holandan, adibidez, co-housing-a bezala, komunitate-etxebizitzak direnak, non bakoitzak bere apartamentua edo gunea duen eta komunitatezerbitzuak edo parte amankomunak dauden, egongela edo sukaldea bezala, eta beste zerbitzu batzuk, hots, erizainak, medikuak, ariketa fisikoa egiteko… Iparraldeko herrialdeetan bogan dago eta geroz eta gehiago ezagutzen ari da. Interesa duen zerbitzu bat da, edo gutxienez, hausnarketara eramaten du, batik bat jende helduari.

“Adinekoekin lan egitea oso atsegingarria da”

Zer gomendatuko zenieke proiektu bat martxan ipintzean pentsatzen ari diren gazteei?

Proiektu batekin hasi baino lehen, oso ondo aztertu behar zergatik egingo duzun; behar bat bilatu, baina behar erreal bat. Hau da, “nik uste dut hau beharrezkoa eta interesgarria dela, baina egiaztatuko dut”. Behar zehatza bilatu eta jende askorekin egiaztatu eta feedback asko entzun. Modu horretan, aldatzen zoaz, ikuspegi berriak ematen… Beti burua irekiarekin joan behar gara feedback zintzoak jasotzeko hobetu ahal izateko. Proiektuaren lehen ideia ziuraski garatuko da eta aldatuz eta hobetuz loango da. Jendea buru irekiarekin joan behar da kritika konstruktiboak jasotzeko.

Lan asko egin, oso saiatua izan gauzak ez baitira oparitzen, eta irabaziak iritsiko dira. Asko erein behar da.

Zeintzuk dira zuen hurrengo helburuak Bizipozen?

Bi ditugu. Geroz eta lan gehiago daukagu eta taldea handitu nahi genuke, baina zentzuarekin; gurekin, gure filosofiarekin bat datorren profil bat, pertsona nagusiekin lan egitea atsegin duena…

eWorld aldizkaria

2019 urria

Printzipioz Euskadin lan egiten ikusten gara, udaletxeetan, hemengo enpresetan, baina Euskaditik kanpo lankidetzak sortu zaizkigunez maila estatalean, guk maila estatalean enpresa erreferente bat izatea nahi dugu zahartze aktiboari dagokionez, bai udaletxe edo enpresetan lan eginez, edo unibertsitateetan ere ikerketak eginez edo liburuak argitaratuz… Enpresa erreferente bat izateko eta talde eta mugen hazkundeko prozesu horretan gaude.

Zaila al da pertsona nagusiekin lan egitea?

Ez dakit zaila den ala ez… Guri asko gustatzen zaigu; oso atsegingarria da. Pixka bat ahaztuta daude; badirudi jendeak adin bat betetzen duela eta ez dagoela ordezkatua edo ez dela existitzen.

Guri asko gustatzen zaigu profil honekin lan egitea. Oso esker onekoak dira. Zure lana ondo egiten baduzu, entzuten badiezu eta beraiekin bazaude, ematen dizuten eskerrak sortzen duen sentsazioa nik ez dut sekulan ezagutu. Eta zaila, bizitzako guztia bezala: pertsonekin lan egitea da eta bakoitzak geure istorioak ditugu. Beharrezkoa da heziketa, pertsona nagusiekin egoten jakitea, mota askotakoak baitaude, alargun geratu berri direnak, gaixoak… Baina nik ez nuke esango zaila denik, niri asko gustatzen zait.

Zein mezu bota nahiko zenuke pertsona helduei buruz?

Asko dakiten pertsonak dira, asko bizi izan dutenak maila pertsonal eta profesionalean. Asko dakite eta askotan ez dakite edo ez dute erakusten. Horregatik, niri gustatuko litzaidake hau irakurtzen duen edozein pertsonak bultzada bat Jason dezala gauze egiteko, beldurrik izan ez dezala nahi duena egiteko, ikasi, erakutsi… www.bizipoz.org

31