Laguntzen du
0003. zkia.
doakoa
2018ko uztaila
gadgetWorld
gameWorld
digitalWorld
smartcityWorld
startupWorld
Waymo, gidatze adimentsu autonomoa
Fortnite jokoaren erronkarako prest
XXI. mendeko mugikorrak
Adimen artifiziala eta zibersegurtasuna
Roberto Diez-Martinez, ondarea zainduz
Bidaiatu autobus guztiz elektrikoan Martxan da, dagoeneko, Donostiako errepideetan barrena Gipuzkoako lehen autobus artikulatu guztiz elektrikoa. Dbus konpainiak atera du eta Irizar Taldeak fabrikatu du ie tram modeloa. Ibilgailuak, oraingoz, 28Amara-Ospitaleak linea betetzen du. Gipuzkoa mugikortasun elektrikoaren munduko abangoardian kokatzen da horrela. Zein dira bere ezaugarriak? 18 metroko autobus bat da, ez du batere kutsatzailerik igortzen
eta isila da. Horrez gain, diseinu aurreratua du eta estetika aerodinamiko erakargarria. Barruan, elementuak nola kokatuta dauden ikusita, ibiltzeko errazagoa dela esan likete, autobusaren bi zati nagusien artean leku gehiago baitago. Leihoak handiagoak direnez eta beheko aldean leihoak dituenez, argitasun handiagoa ere badu. Beste nobedade azpimarragarri batzuk ere baditu: adibidez, lau ate ditu; lehena sartzeko da eta beste hirurak jaisteko. Autobusa-
ren atzerako ispiluen ordez kamerak ditu, ibilgailuaren kanpoaldea ikusteko; argi handiago dauka barrualdean, eta eserlekuak beste modu batean antolatuta daude; barruko argiak led dira; erdialdeko hauspoa zabalagoa da, eta argitsua: USB atakak ditu eserleku guztietan eta litio ioizko bateriak dauzka, potentzia-dentsitate handikoak eta bizitza baliagarri luzekoak baitira. Zeren zain zaude autobusa hartzeko?
2
eWorld aldizkaria
infoWorld
2018 uztaila
INFORMAZIO EUROPARREKO ZENTROAK
BERRIKUNTZAKO ZENTRUAK SAIOLAN BIC GIPUZKOA ARRASATE BIC BIZKAIA EZKERRALDEA KBI DITIAL DEUSTOKABI ZITEK BILBAO BEAZ, P.S.A. IKERBASQUE SPRI, S.A. BILBAO LAB COWORKING BILBAO COWORK ALZOLA COWORKING ESPACIO OPEN THE MAKERY BIC BIZKAIA BIC GIPUZKOA BERRILAN AMARA COWORKING KUTXA KULTUR ENEA IMPACT HUB DONOSTIA GALERNA STUDIO A9 COWOEKING ESPAZIOA COWORKING SPACE SS BERRIUP ACELERADORA DE STARTUPS ASUAKOWORKING EIBAR COWORKING COWORKING KABITAN COWORKING IRUN KOMOREBI COWOEKING WELINK COWORKING INIZIA SENDA15 COWORKING COCUBO COWORKING GUREKIN COWORKING CO-VI COWORKING VITORIA COWORKING VITORIA - OFIWORKING HUB GASTEIZ 2GETHER BIZIA METXA - EMPRENDE CEIN BIC ARABA COWORKING MUTILVA ORIZONT SODENA DESARROLLO DE NAVARRA LA TIERRA COLABORA COCOWORKING PAMPLONA AGORA COWORKING TALLER 14 COWORKING COWORKING EL CUBO BLANCO CENTRO GEOINNOVA INNOBASQUE
Arrasate Arrasate Barakaldo Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Bilbao Derio Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Donostia Erandio Eibar Hondarribia Irún Irún Leioa Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Vitoria-Gasteiz Noain Miñano Mutilva Alta Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Pamplona Zamudio
Goiru Kalea, 1 Edif. A 4º Goiru Kalea nº 1, Edificio A 4º Avenida Altos Hornos de Vizcaya nº 33 Matiko Kalea nº 6 Unibertsitate Etorbidea nº 24 Plaza Ingeniero Torres Quevedo nº 1 Sabino Arana Etorbidea nº 8 María Díaz Haroko Kalea nº 3 Urkixo Zumarkalea nº 36 C/ Done Bikendi nº 5 C/ Zugastinovia nº 7 (La Casilla) Calle Pablo de Alzola nº 2 Ribera de Botica Vieja nº 70 Uribitarte Pasalekua nº 3 Astondo Bidea, Edificio nº 612 Mikeletegi Pasalekua nº 83 Calle Maestro Santesteban nº 3 4º Pº Duque de Mandas nº 52 Andre Zigarrogileak Plaza nº 1 Planta 3 Ametzagaña Kalea nº 25 Ametzagaña nº 9 behea Federico García Lorca nº 2 bajo Portuetxe Kalea nº 23 Edificio Enekuri Dpto. 9 Txikito de Eibar nº 8 bajo Donostia Kalea nº 25 Hospital Santa Margarita Kalea nº 1 Letxumborro Hiribidea nº 92 Paseo Landabarri nº 1 Dpto. 103 Avenida Miguel de Unamuno nº 3 San Prudencio Kalea nº 6 Cubo Kalea nº 1 Paseo Juan Pablo II nº 32 bajo Salvador de Azpiazu Ibilbidea nº 13 Brusela Hiribidea nº 3 Pintore Kalea nº 13 Bulevar de Mariturri Kalea nº 42 Floria Kalea nº 60 Calle San Prudencio nº 6 2ª Planta Mocholí Kalea Calle Albert Einstein nº 15 Calle Nueva nº 8 Oficina 11 Avenida Carlos III nº 36 1º Avenida Carlos III el Noble nº 36 3ª Dcha. Calle Larrabide nº 21 San Pedro nº 43 Avda. Marcelo Celayeta nº 75 2ª Pl. Nave AA3 Ofic 34 Calle Emilio Arrieta nº 11 Bis Piso 7 Pta. 2 Pascual Madoz nº 5 C/ Luis Morondo Urra nº 8 bajo A C/Laida Bidea nº 203
943 712 072 943 712 072 944 184 100 944 205 379 944 139 108 946 013 936 944 395 622 944 052 660 944 037 000 946 941 104 944 020 995 946 854 652 944 751 275 946 033 596 944 030 606 943 000 999 943 474 660 943 001 217 943 458 485 608 001 406 657 713 374 943 320 369 943 942 117 609 505 216 688 734 292 620 557 404 843 630 967 630 202 866 944 979 301 945 014 500 945 138 264 945 562 267 945 254 122 676 938 803 945 711 960 945 710 670 945 148 442 945 139 560 945 032 674 848 426 000 945 298 282 948 983 399 848 421 942 848 421 942 626 888 185 948 383 808 672 177 693 686 831 760 646 422 742 948 117 137 944 209 488
UPV/EHU Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea. Lehendakari Aguirre Etorbidea, 83. 48015 - BILBAO Tel.: (+34) 946 013 651/ 652 E-maila:cde@ehu.eus http://www.ehu.eus/es/web/cde/home
Deustuko Unibertsitatea Liburutegi Unibertsitarioa Ramón Rubial, 1. 48009 - BILBAO Tel.: (+34) 944 139 417 E-maila: begona.prado@deusto.es http://www.iee.deusto.es Nafarroako Unibertsitatea Zuzenbideko Eraikina. Campus Unibertsitarioa. 31080 IRUÑA Tel: 948 425 634 E-maila: cee@unav.es EUROPE DIRECT CEDERNA GARALUR. NAFARROA Barriobide, 40, 001 bulegoa 31013 ANSOAIN Tel.: 948 206 697 E-maila:europadirect@cederna.es EUROPE DIRECT HAZI Granja Modeloa,z/g 01192 ARKAUTE Tel.: 945 0003 208 http://www.hazi.es EUROPE DIRECT BIZKAIA Simón Bolivar Kakea, 8B 48010 BILBAO Tel.: 946 072528 E-maila: europedirect@fundacionede.org http://www.europedirectbizkaia.org EBri buruzko informazio orokorra eta kontsulta espezializatuak eskintzen ditu, dibulgazioko ekitaldeak egiten ditu eta lan-gela bat dauka. EUROPE DIRECT DONOSTIA Prim kalea,14 2D 20006 DONOSTIA Tel.: 943 470 962 E-maila:europedirect@kaebnai.net http://kaebnai.net Informazioa, orientazioa eta europar herritartasunarekin erlazionaturiko eskubideei buruzko aholkularitza, parte-hartze aktiboa eta gaztetasuna eskaintzen ditu.
BILBOKO UDALAK DIRUZ LAGUNDUTAKO PROIEKTUA DA, ORDEA, BERE EDUKIA ERAKUNDE ONURADUNAREN ERANTZUKIZUN ESKUSIBOA DA EKINTZA HONEK NAFARROAKO GOBERNUAREN LAGUNTZA JASO DU
EKINTZA HONEK BIZKAIKO FORU ALDUNDIAREN LAGUNTZA JASO DU
EDITZAILEA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa Alameda Recalde nº 27 Planta 2 Oficina 2 48009 Bilbao
KOORDINATZAILEAK: Jon Lasa eta Irene Urizar.
MATERIALAK BIDALTZEA ETA KONTAKTUAK : C/ Particular de Ategorrieta nº 2 Bajo Local 10. 20013 Donostia. Tfnoa.: 943 053 488 http://www.elperiodicouniversitario.com posta-e: asun@europedigitalhub.eu Lege Gordailua: BI-2079-2017 ISSN: 2603-6207
ARGAZKIAK: Cristina Domínguez eta Irene Urizar.
LAGUNTZAILEAK: Jon Lasa, Ana Belén Sánchez, Irene Urizar, Lourdes Sánchez, Unai Urizar eta Cristina Domínguez. DISEINUA ETA MAKETAZIOA: Fundación Orienta Zaitez Fundazioa. KOLABORATZAILEA: Universitario Vasco Navarro S.L. Uni. PUBLIZITATEA: Bizkaia/ Gipuzkoa/ Araba/ Nafarroa: 629 229 185 Fundación Orienta Zaitez Fundazioa ez du bertan azaltzen diren iritzi eta edukien gaineko ardurarik hartzen.
gadgetWorld
2018 uztaila
Lehen autobus artikulatu guztiz elektrikoa
Z
erbitzua ematen hasi da Donostian lehen autobus artikulatu guztiz elektrikoa, Irizar Taldeak fabrikatutako ie tram modeloa. Ibilgailua aurreratua da eta 6 hilabetez egongo da Dbuseko 28-Amara-Ospitaleak linean, proiektu pilotu baten barruan, ea nola funtzionatzen duen probatzeko egoera errealean eta bidaiarriak garraiatzen. Proiektuaren aurkezpen-ekitaldian parte hartu zuten Donostiako Alkate Eneko Goiak, Dbuseko Zuzendari Gerente Igor Gonzalezek, Irizar Taldeko Zuzendari Nagusi José Manuel Orcasitasek eta Diputatu Nagusi Markel Olanok, iraunkortasunaren aldeko apustu sendoa eta iraunkortasunarekiko konpromisoa berretsita. Denek azpimarratu zuten honen moduko proiektuekin hiria eta Gipuzkoa mugikortasun elektrikoaren munduko abangoardian kokatzen direla.
Donostia mugikortasun elektrikoaren abangoardian kokatzen da Ezaugarriak Irizarren ie tram-a 18 metroko autobus bat da, ez du batere kutsatzailerik igortzen (0 igorpenak) eta isila da. Horrez gain, diseinu berritzailea dauka, estetika aerodinamiko erakargarria. Barruan, elementuen kokapenari esker errazago da ibiltzea, autobusaren bi zati nagusien artean leku gehiago baitago, eta argi gehiago dago, leihoak handiagoak direlako eta beheko aldean leihoak dituelako. Ibilgailuak Dbuseko flotan ohikoak diren erosotasun eta segurtasuneko elementu guztiak ditu, hala nola erdiko atetik sartzeko arrapala teleskopikoa, gurpildun aulkietarako edo haur kotxeetarako erdialdean dituzten bi lekuak edo entretenimenduko edukiak edo zerbitzuari buruzko informazioa ematen duten autobus barruko pantailak. Autobusa Irizar Taldearen teknologiarekin fabrikatu da, eta beste nobedade azpimarragarri hauek ere baditu: ❙ Lau ate ditu autobus artikulatuek eduki ohi dituzten hiru ateen aurrean. Lehen atea sartzeko da eta beste hirurak jaisteko.
Autobusaren atzerako ispiluen ordez kamerak ditu, ibilgailuaren kanpoaldea ikusteko. ❙ Autobusak argi gehiago dauka barrualdean, eta eserlekuak beste modu batean antolatuta daude. ❙ Barruko argiak led dira. ❙ Erdiko aldeko hauspoa zabalagoa eta argitsua. ❙ USB atakak eserleku guztietan. ❙ Litio ioizko bateriak ditu, potentzia dentsitate handikoak eta bizitza baliagarri luzekoak baitira. ❙
Karga geltokian Autobusa gauean kargatzen da, Kotxetegietan, baina, halere, aukerako karga bat ere egin behar du ibilbidean zehar. Aukerako karga hori 28 autobus linearen burualdeko geltokian egingo da, Miramonen, han jarri baita horretarako behar den azpiegitura elektrikoa. Autobusak, Miramoneko linea bukaerako geltokira iristen den bakoitzean, gutxi gorabeherako 5-6 minutuko karga bat egingo du. Autobusak pantografo bat dauka, zeina autobusaren sabaian zabaltzen den eta karga zutoinarekin konektatzen den, 500kW-potentziako karga jasotzeko. Autobusa martxan jarrita, posible izango da urtean 120 tona CO2 gutxiago igortzea eguratsera. Aldi berean, beste urrats bat gehiago emango da Donostiako autobus flota elektrifikatzeko bidean eta, bereziki, 28 linearen erabateko elektrifikazioan, zeina Dbuseko linearik erabiliena baita eta urtean bidaiari kopururik handiena erregistratzen duen autobus linea Euskadin.
eWorld aldizkaria
3
4
eWorld aldizkaria
gadgetWorld
2018 uztaila
Komun adimenduna
G
ure latitudean oso ezagunak ez izan arren, Japonian komun ontzi adimendunak -eta garbitzen gaituztenak- oso ohikoak dira. Orain, Xiaomik eremu honetan ere sartu du muturra, gadget berri batekin; alegia, “Smartmi� Small Smart Toilet Seat komun ontzi adimendunarekin. Mota honetako ontzien ezaugarri nagusia da ur-zurrustaren posizioa, uraren presioa eta tenperatura erregula daitezkeela. Komunerako ontzi berri honek hau guztia eskaintzen du, baita beste funtzio interesgarri batzuk ere, adibidez txistu bat eman ontzian ordu erdi baino gehiago eserita daramagunean. Bestetik, uz-zurrusta tenperaturan doi daiteke 39 graduetara arte. Ontzi adimentsu honek eseritzen garen kokapena detektatzen du eta zonalde hauek berotzen ditu zeramikako berogailu bati esker. Gainera, automatikoki doi ditzake uraren presioa eta ur eta eserlekuaren tenperatura. Bestalde, Wifi konektibitatea du ere arrazoi oso xume batengatik: MI Band 2 eskumuturreko bat badaramagu, jakin dezake zein pertsona eseri den une bakoitzean eta tenperatura eta presio doikuntzak egokitu automatikoki. Mugikorrarentzako app batetik ere jakin dezakegu komunean norbait eserita dagoen, honen esterilizazioa, baita zortzi kolore-inguruneren artean aukeratu ere. Ontziak 152 euroko prezioa du eta egia esan firma honen gadget bitxietariko bat da.
Xiaomik iragarri ahala, komun-ontzi hau eskuragarri izango da mundu guztian hiru urtetan.
Testuingurua Xiaomik mota orotako gadget eta osagarrietara ohituta gauzka, Hala nola mugikor, tablet, eramangarri, smartwatch edo kameretatik etxeko gauzetara, adibidez platerak, edalontziak, eskuoihalak, maletak edo edredoiak. Baina hau da konpainiaren azken gadgeta: teknologiaren eransketa bat eguneroko erabilera duen aparatu batetara: komuna edo WC. Europan hedatuena komun eta bidet bat izatea da. Hala eta guztiz ere, Japonian (baita Europan ere lau izar edo gehiagoetako hoteletan) paper asko aurreztea baimentzen duen sistema eroso eta erabilgarri bat aurkitzen da. Izan ere, arestian aipatu ahala, komun hauek bi ur-zurrusta erregulagarri ditu, presioan eta tenperaturan.
Komun ontzia mundu osoan izango da eskuragai hiru urte barru Xiaomik, horrela, errazago ipintzen du mota honetako ontzi bat jartzea komunean Xiaomi Zhimi Smartmi produktuarekin. Espainian prezio beretsuko beste irtenbide batzuk dauden arren, Xiaomiko ontziak akabera zainduago bat du eta funtzionaltasun gehiago ditu. Gainera, bere diseinua oinarritua dago komun japoniarretan, ikono berdinekin. Hauek laguntzen dute ezagutzeko zertarako den gauza bakoitza, Xiaomiko hizkiak txineran baitatoz. Esan bezala, Xiaomik ura berotzen du guk nahi dugun tenperaturan, ontzia berotzeaz gain. Mugimedu eta presio-erregulatzailedun masajesistema bat du eta presio eta temperatura erregula daitezkeen bi zurrusta ditu: bata uzkirako eta bestea emakumezkoaren garbitasunerako (garbiketa-modu leuna barne). Espainian erosiz gero, norberak ipini beharko du bere etxean edo iturgin bati deitu. Prozesua oso erraza da bi irteera edo gehiago dituen kolektore batekin, bata zisternarako eta beste zurrustadun ontziko sistemarako. Gainera, korronteko entxufe bat izan behar da gertu. Gadgeta salgai dago eta jakina, laster aterako dira resellerrak.
gadgetWorld
2018 uztaila
Waymo, gidaririk gabeko autoa
2
009 urtean, Google gidatze adimentsu autonomoaren arloan sartu zen, epe luzerako proiektu arriskutsuen bere dibisioaren bidez; ondoren dibisioa enpresa independente bihurtu zen, Waymo deiturik. Urte hauetan, konpainiak bere ibilgailuak trafiko irekian ipini ditu martxan, baina beti per-tsona bat bolantean zegoela, segurtasunagatik. Baina, orain, aurrerapauso bat eman du, eta test horiek eserlekuan inor egon gabe egiten hasiko dela iragarri du. Lehen fase honetan, konpainiako langileak izango dira Chrysler Pacifica monobolumen hauetan joango direnak segurtasuneko gidaririk gabe. Xedea da laster bidaiari boluntarioak eramatea, doako zerbitzu hau eska ahal izango dutenak mugikorreko aplikazio baten bidez, lanera joateko, haurrak ikastetxera eramateko edo etxera itzultzeko gauean festa baten ondoren. Saio hauetako ekintza-eremua Chandlerren eremu hautatu batzuetara mugatua dago, Arizonan, Phoenixeko aldiri bat (Estatu Batuak). Hala ere, Waymok aurreikusia du zonaldea handitzea Phoenixeko eremu metropolitar guztira. “Waymorekin bidaiatzeko esperientzia errutinan bihurtzea nahi dugu, erabiltzaileak bere eguneroko beharretarako horretara jo dezatela”, baieztatu zuen John Krafcik-ek, konpainiako presidente exekutiboaka Web Summit hitzaldian, Portugalen. “Guztiz autonomoak diren autoak hemen daude”, ziurtatu zuen.
Ibilgailuak errepidean Fiat Chrysler (FCA) automobil-taldea Googlekin akordio batetara iritsi zen Pacifica modeloaren ehun unitate fabrikatzeko, guztiak ezpezifikoki egokituak gidatze autonomoaren proiektuan erabiltzeko. Horregatik dituzte erabilpen honetarako sensore eta software beharrezkoak. 2009tik, Googlen ibilgailu autonomoek 3,5 milioi milia baino gehiago ibili dituzte oro har (5.632.704 km) Iparramerikako 20 hiritako errepide publikoetatik. Bere proba-zirkuitoan
20.000 test espezifiko baino gehiago egin ditu egoera ezberdin, arraro eta ezohikoei aurre eginez. Saio erreal hauetaz gain, simulazio birtualetan ere askoz gehiago egin ditu. Waymok bere zerbitzuak probatu zituen familien talde batekin jakiteko bezeroek zer nahi duten garraio batean. Horren ondoren, enpresak bere ekintza-eremua zabaldu zuen, bere blogaren bitartez metropolitar eremuko 4,5 milioi biztaneleei auto-proba hauetan parte hartzera gonbidatuz. Ibilgailuek giza-operadore bat eramango dute bolantearen atzean, bere parte-hartzea beharrezkoa baldin bada edo berrelikadura behar baldin badu. Waymoren saiakera honen helburua jendeak auto autonomo bati zer eskatzen dion, nola erabiltzen duen eta zerbitzu hori bere bizitzan nola txertatzen duen jakiteko. Partehartzaileek auto horiek egunero edozein ordutan erabili ahal izango dituzte. Horrela, Silicon Valleyk gidatze-autonomoaren teknologiaren aldeko lasterketa bat bizi du, modelo honek automobilgintzako industria eraldatuko duen apustuarekin, urre-meatz bat bihurtuz enpresentzat. Horrekin guztiarekin, Waymok emaitza teknologiko onenetako bat lortu du, Fiat Chrylerrekin itun bat izateaz gain. Konpainia askok uste dute erabiltzaileek auto autonomoak zerbitzu bat bezala bilatuko dutela, ez berezko auto bat izateko. Bestale, Uber auto autonomoekin saioak egin dituzten beste konpainietako bat da.
eWorld aldizkaria
5
6
eWorld aldizkaria
appWorld
2018 uztaila
4.0 Industriarako App-Storea martxan
I
K4-Ikerlan parte hartzen ari da 4.0 Industriarako etorkizuneko App-Storearen sorreran. IK4-Ikerlan zentro teknologikoa Virtual Factory Operating System (vf-OS) proiektu europarreko bazkideetariko bat da, eta proiektuaren helburua da 4.0 Industriarako software aplikazioak ezarri eta deskargatzeko plataforma bat sortzea. Plataforma horrek Android edo IOS marketplaces-en antzera funtzionatuko du. Sektore guztien arteko komunikazioa eta lankidetza optimizatzea ez ezik, espero da vf-OS proiektuarekin negozio aukera berriak agertzea, plataformaren erabiltzaile-profil desberdinen arteko interakzioen ondorioz. Garapen horrek fabrikazioko software aplikazioak (vApps) behar dituzten enpresen eta aplikazio horiek garatzen dituzten enpresen arteko elkargune bat ekarriko du. Sistemak aplikazio berritzaileak sortzeko ingurune bat emango die garatzaileei, eta enpresei, berriz, jada existitzen diren aplikazioak aurkitu edo eskuratzeko edo aplikazio berrien garapen leku bat. vf-OS sistema eragile irekia izango da, eta sistema nukleo batek, aplikazioen programaziorako interfaze batek eta datuak komunikatzeko eta biltegiratzeko sistema aurreratu batek osatuta egongo da. Hori dena plataforma batean ostatatuko da, eta plataforma horrekin enpresek softwarea instalatu ahal izango dute ondoren software garatzaileek sortutako aplikazioak deskargatzeko.
Europar Batasunak I+G bultzatzeko duen Horizonte 2020 programak finantzatzen du vf-OS proiektua, eta Factories of the future ekimenaren barruan sartzen da, non balio erantsi handiko teknologiak garatzen baitira etorkizuneko lantegiak deiturikoetarako, ICE (Information Catalyst for Enterprises) enpresa britainiarrak gidaritzapean. IK4-Ikerlan, Mondragon Assembly eta Valentziako Unibertsitate Politeknikoa ez ezik, MANU-KETeko kideak baitira, proiektua parte hartzen ari dira, baita ere, Europako 6 herrialdetako 11 erakundek. Proiektu honek Europar Batasuneko Ikerketa eta Berrikuntza Horizonte 2020 programaren laguntza jaso du, 723710 zenbakidun akordioa jarraituta.
Plataformak 4.0 industriarako software aplikazioak ezarri eta deskargatzeko balioko du IK4 Ikerlan IK4-Ikerlan zentro liderra da ezagutzaren transferentziari eta enpresari balio lehiakorra gehitzeari dagokionez. Bikaintasuna bilatzen dute I+G+b-n, bezeroen premietara etengabe egokituta eta enpresa errealitatetik hurbil egonda. Bere misioarekin leial izanda, 1974az geroztik egunero-egunero ari dira soluzioak garatzen, bere bezeroei lehiakorragoak izaten laguntzeko. Mondragon Korporazioko kooperatiba kide bat dira eta IK4 Research Alliancerekin elkartuta daude. Transferentzia teknologikoa, ikerketa propioak eta langileen prestakuntza erabat espezializatua konbinatzen dituen lankidetza eredu bikain bati esker, gaur egun IK4-Ikerlan herrialdeko enpresa garrantzitsuen konfiantzako lankide teknologikoa da. Bere helburua gauzatzeko, espezializazio teknologikoko hiru unitatetan egituratuta daude: Elektronika, Informazio eta Komunikazioko Teknologiak; Energia eta Potentzia Eletronikoa; Fabrikazio Aurreratua.
publizitatea
2018 uztaila
eWorld aldizkaria
8
8
eWorld aldizkaria
gameWorld
2018 uztaila
Fortnite, biziraupena jokoan
F
ortnite biziraupena eta mundu irekia genereko bideo-joko bat da. Epic Games eta People Can Fly enpresek garatua da eta 2017ko uztailaren 25ean merkaturatu zen Microsoft Windows, macOS, PlayStation 4 eta Xbox One plataformetarako. 2018 urtean doako bideo-joko edo free-to-play bihurtuko dela iragarri zen. Zein da argumentua? Bada, auskalo zer arrazoirengatik, gizakien % 98 bat batean desagertu zen behin Lurratik, eta geratzen ziren biztanleak ohartu ziren zeruak estalita zeudela kolore moreko ekaitzez. Ekaitz horiek karkasa (husks) izeneko munstroak sortzeko ahalmena zuten; giza itxurako izakiak ziren, zonbien antzekoak, pertsona biziak eraso zituztenak. Bizirik atera zirenek ekaitzen kontrako Ezkutuak eraiki ahal izan zituzten, ekaitz-lainoak desagerrarazi zituztenak eta karkasen erasoak gutxitu zituztenak eta erabili zituztenak ere bizirik dirauten baseak sortzeko mundu osoan zehar. Horrela, jokalaria base hauetako baten komandantea da. Bere ardura ekaitzen aurkako ezkutu hauetatik ateratzea da baliabideak, bizirik daudena eta beste aliatu batzuk bilatzea da bere ezkutua hedatzen laguntzeko eta Lurrari bere egoera normala itzultzeko.
Nola jokatu Gaur egun, Fortnitek jokatzeko bi modu eskaintzen ditu: jokalari bat ingurunearen aurka, Mundua Salbatu moduaz ezagutua dena, eta jokalari bat beste baten aurka, Battle Royale edo bataila erreala. Azken mota hau 2017ko irailean eskaini zen modu independente doako bezala, eta ez du joko nagusiaren beharrik. Mundua Salbatu modua joko kooperatibo gisa deskribatzen da, biziraupenaren motakoa, non
erronka den esploratzen saiatzea, baliabideak bilatzea, armak fabrikatzea, fortifikazioak eraikitzea, mota orotako tranpak ipintzea eta munstro inbasoretako olatuen aurka borroka egitea. Tim Sweeneyk, Epic Gameseko fundatzaileak, jokoa deskribatu zuen “Mirecraft eta Left 4 Deaden arteko gurutzaketa bat” bezala. Jokoa txandakatzen da operazio-base ziur bateko baliabideak administratzetik gero misioetara ateratzera, eta misioak osatuz baliabide gehiago aurkitzeko eta sariak jasotzeko aukera dago, jokoan aurrera egin ahal izateko.
Jokoak doako beste modu bat dauka: Battle Royale
Historia Fortnite lehen aldiz ezagutarazi zen Skype Video Game Awards sarien gertaeran, 2011 urtean, Cliff Bleszinsky Epic Gameseko Diseinuko zuzendari-ohiak aurkeztutako aurrerakin baten bidez. Lana konpainiaren aurreko ekoizpenetatik alderatzen da. Bleszinskik azaldu ahala, “Epic Gamesek gauzak pixka bat aldatu nahi zituen eta zerbait ezberdina eta dibertigarria egin” Fortnite-ekin. Berak jokoa honela deskribatu zuen: “mundu bat non esploratzen duzun, jasotzen duzun, eraikitzen duzun eta, azkein, bizirauten duzun”. Erabiltzaileek 6 urte luze itxaron eta gero, azkenik Fortnite kaleratu zen 2017. urtean. Urte horretako ekainak 26an iragarri zen Fortnitek 500.000 kopia baino gehiago saldu zituela eskaera digitalen bidez aldez aurretik. Abuztuak 18an, Epic Gamesek baieztatu zuen bideojokoak milio bat baino gehiago jokalari zituela. Bestalde, Fortniteko modu doakoak, Fortnite: Battle Royalek, 10 milioi jokalariak gainditu zituen bi astetan bakarrik bere irteeraren ondoren. Honekin guztiarekin, erraza zen aurreikustea bideojoko honek kritika on eta sari ugari jasoko zituela. Esate baterako, Eurogamer-ek 32. postuan kokatu zuen 2017 urtean plazaratutako 50 bideojoko onenen artean. Bestetik, 2017ko Global Game Awards sarien banaketan, hirugarren postuan geratu zen Biziraupeneko joku onenen artean eta bigarren postuan Doako joku onenen artean, Battle Royalerekin. Amaitzeko, 2018ko 22. Webby Sarietan, Joku Lehiakor onenaren saria jaso zuen.
publizitatea
2018 uztaila
eWorld aldizkaria
9
10
eWorld aldizkaria
digitalWorld
2018 uztaila
Nola ekidin mugikorreko datuak lapurtzea?
I
az 180.000 mugikor baino gehiago lapurtu ziren Espainian; duela lau urte baino 10.000 gutxiago, Barne Ministerioak dioenez. Dena den, gailu asko osten dira oraindik ere. Eta hau ez da smartphone-erabiltzaileek aurre egin beharreko arrisku bakarra. Izan ere, pentsa dezagun zer informazio pertsonal gordetzen dugun gure gailu mugikorretan: kontaktuak, argazkiak, kodeak, elkarrizketak, medikutxostenak, baita banku-datuak ere. Informazio hori 'galdu' dezakegu terminala fisikoki lapurtzen badigute, baina bada beste arrisku bat Interneten partekatzen ditugun datuekin -online bankua eta antzeko aplikazioak edo sare sozialak erabiliz gero-. Beraz, nola berma dezakegu gure datuen eta mugikorren ziurtasuna eta pribatutasuna? Gaur egun, gure gailuak datuak metatzeko balio duen tiraderak balira bezala erabiltzen ditugu. Kaspersky Labek egindako ikerketa baten arabera, galdetuen % 90ek argazkiak eta bideoak gordetzen dituzte; % 89k email pertsonalak; % 84k kontaktu baten informazioa; eta % 79k testu pertsonalak edo mezuak.
Fabrikatzaileen erantzukizuna “Fabrikatzaileak garatzen dituen gailuen segurtasuna zaintzeko erantzukizuna du, adibidez, ekoizpen-katea kontrolatuz hasieratik bukaerara”, nabarmentzen du Mikel Fernández BQ konpainiako Software zuzendariak. Hala ere, adierazten du garrantzitsua dela erabiltzaileek ulertzea “markak eremu honetan nahasten badira ere, guk ez badugu gure smartphonen segurtasuna zaintzen -toki ez ofizialetatik aplikazioak jaitsiz, wifi ezezagunetara konektatuz…-, ateak irekitzen ditugu zaurgarritasun posibleetara”.
Duela gutxi eman den Cambridge Analyticaren eskandalua Facebookeko milioika kontuetatik datuak filtratzeagatik ez da lehenengoa ezta azkena ere izango. 2016an ezagutzera eman zen Estatu Batuetako presidente den Donald Trumpen kanpaina polemikoa. Honekin guztiarekin, badu tokia galdetzeak honakoa: kontziente al gara zer suposatzen duenaz gure datuak partekatzea Interneten?; zaintzen al ditugu gure datuak behar bezala? Erabiltzaileek jakin beharko lukete non buka daitezkeen beren email edo argazkiak eta zeintzuk izan daitezkeen ondorioak.
Aholkuak Daniel Vidal abokatua da Cubelawsen eta zibersegurtasuneko irakaslea The Valley Digital Business Schoolen. Berak dio segurtasuna eta pribatutasuna kontzeptu anaiak direla. Adituaren arabera, “segurtasunik gabe ezin daiteke pribatutasunik egon, izan ere ziurra ez den terminal edo sistema bat 'ate ireki' bat da ezaguera publikora pribatua izan beharko lukeen zerbait, informazio pribatu horren erabilpen txarrarekin. Eta pribatutasunik gabe zaila da segurtasunik egotea”. Biak garrantzitsuak izan arren, Vidalek dio beti gailendu behar dela segurtasuna. Datuen Babeseko Agentzia Espainiarrak (AEPD) eta Zibersegurtasuneko Institutu Nazionalak (INCIBE) Interneteko Pribatutasuneko eta Segurtasuneko Gida argitara berri dute. Han gailuek babesteko gomendatzen dute, beti egongo baita galera edo lapurketaren arriskua. Kontuan izan, beraz, honako gomendioak: 1. Pantaila blokeatu. Pantailaren blokeorako kode bat erabiltzea gomendatzen da, dela patroiarekin, zenbakiekin edo beste sistema bat; eta informazioa zifratu gure smartphonaren edukia babesteko galdu edo lapurtua izango balitz. 2. Segurtasuneko tresnak. Mugikorra lokalizatzeko, informazioa desinstalatzeko edo terminala lapurtua izango balitz blokeatzeko balio duten tresnak badaude. 3. Denda ofizialetan deskargatu. Android gaituetan, bakarrik Play Storetik jaitsi aplikazioak, eta Apple Storetik sagarraren markako gailuak badira. Horrek bermatzen digu app horiek fabrikatzaileen segurtasuneko kontrolak pasa dituztela. 4. Wifi sare publikoak zaindu. Ekidin behar da wifi sare ezezagunetara konektatzea eta, publikoekin konektatzeko kasuetan (liburutegiak, aireportuak edo kafetegiak, adibidez), ez trukatu informazio pribaturik ezta sartu ere, adibidez, online-bankura.
publizitatea
2018 uztaila
eWorld aldizkaria
11
12
eWorld aldizkaria
digitalWorld
2018 uztaila
Mobile World Congress: 2018an espero dena
U
rtero bezala, Mobile World Congress gertaera entzutetsua ospatu zen Bartzelonan, milaka pertsona biltzen dituena eta promozio-iturri garrantzitsua dena Kataluniako hiriburuarentzat. Otsailaren 26tik martxoaren 1era izan zen kongresua. Mobile World Congress-a (laburturik, MWC), 2006tik Bartzelonan urtero ospatzen den mundubiltzarra da eta, mugikor teknologiari dagokionez, munduko gertakizun garrantzitsuena. Mobile World Congress-en, teknologia-marka nagusiek beren berritasunak eta urtean zehar azalduko diren modelo berriak aurkezteko leku nagusia dute. Hau dela eta, MWC-a teknologia munduaren jomugan dago. Mobile World Congress-eko edizio honetan hauexek izan dira berri nabarienak: 1. Gauzen Interneta: Agian ospetsuena eta bala-bala dagoen esaldia “gauzen Interneta� (Internet Of Things, ingelesez) da. Hau, objektu adimentsuetan bihurtzen ari diren eguneroko objektuei dagokien kontzeptua da, adibidez: bonbilak, gabon argiak, bozgorailuak, presio-eltzeak, hotz gailuak, etab. 2. Gaming mugikorrak: Momentuz ereduak dira soilik, baina egia esan, teknologia aurrera
doan moduan, mugikorrak bideo joko munduaren atal garrantzitsu izatea bilakatzearen aldeko apustua gero eta handiagoa da. 3. Retro moda: “Retro�-a modan dago, edozein lekutan ikusi daitekeen gauza da eta telefonia ez da atzean geratuko, noski. Hau dela eta, 90. urteko itxura duten mugikorrak ateratzen ari diren markak daude.
Hobekuntzak Berriez eta joerez gain, Mobile World Congress-ak smartphone-etan eta tabletetan urtean zehar agertuko diren hobekuntzak jaso zituen: 1. Pantaila: Pantailak gero eta garrantzi handiagoa du. Ez da tamainaren gauza soilik, 6 hazbetekoak, orain gehienek ez dute ez markorik ez botoirik eta erresoluzio handia dute. Pantaila malgua duten mugikorrak ere aurkeztu dira. 2. Kamera: Argazki kamera ere protagonista izan da. Atzealdeko kamera bikoitza bai kalitatea hobetzeko bai sakonera efektua lortzeko, ia modelo guztietan azaltzen da. Baita irristatzen den kamera deitzen dutena atera dute (gailuaren barnetik ateratzen da), Smartphone-aren aurrealdetik ezer atera ez dadin. 3. Segurtasuna: Hau asko kezkatzen gaituen gauza da. Smartphone-a gero eta gehiago erabiltzen dugu eta gure bizitzaren zati eta datu kopuru handia sakelean daramagu. Hau dela eta, gailu berriek hatz-marka irakurlea dute, bai aurrealdean, atzealdean edo pantailaren behealdean. Honez gain, telefono guztiek aurpegi onarpenarekin datoz jada. 4. Bateria: Ez dugu egun guztian zehar bateria betetzearen ardurarekin egon beharrik izango. Edizio honetan, 10.000 mAh-ko bateria duten hainbat Smatphone aurkeztu dira, hobeto esanda: erabilera normalean 4 eguneko iraupena dutenak. 5. Memoria: Burutik ezin kendu dugun beste arazo bat memoria da. Enpresak hauen jakinean egonik, gailuen barneko memoria handitu dute. 256GB barneko memoria eta kanpoko txartelarekin 400GB-raino handitu daitezkeen Smatphone-ak daude. Ez duzu sekulan esan beharko aplikazio bat jaisteko memoriarik ez duzula!
publizitatea
2018 uztaila
eWorld aldizkaria
13
14
eWorld aldizkaria
trainingWorld
2018 uztaila
Ekintzailetzaren ingurunea bat eginda
J
oan den ekainaren 20an, asteazkenarekin, CITA Emprende ekimenak leku izan zuen Donostiako Tabakaleran. Jardunaldi oso batean zehar, ekintzailetzaren inguruneko eragile guztiek batzeko aukera izan zuten, eta elkarrekintzan aritu ziren aukerarekin. Izan ere, han egin zuten topo startupen eta enpresa txiki eta ertainen arduradunek inbertitzaileekin. Hartara hitzaldiak, mahai-inguruak, elkarrizketak eta feedbackak izan ziren, besteak beste, Tabakaleran. Guztira, 300 pertsona inguruk parte hartu zuten ekitaldian. CITA Emprende hiru aretotan zegoen banatuta. Lehenik eta behin, Zinema Aretoan, hitzaldiak eta solasaldiak izan ziren, enpresa garrantzitsuen arduradunen eskutik, non publikoak bere galderekin parte hartzeko aukera izan zuen. Topaketa bat Egile Taldeak, Hispavistak eta AVSk batera egin zuten, 'Intraekintzailetza DNAn' izenburupean. José Tesán Alonsok, Kereoneko Partner eta Inbertsioetako Zuzendariak moderatu zuen solasaldi hau, non parte-hartzaile bakoitzak, alegia, Eduardo Junkera Egile eta CIDETECeko presidenteak, Miguel Ángel Carrera AVSko fundatzaile eta CEOk (Chief Executive Officer) eta Miren Elósegui HispaVista Digital Makers-eko Negozio-Unitateko arduradunak beren esperientziak azaldu zituzten ekintzailetzaren munduan. Esate baterako, Eduardo Junkerak adierazi zuen giza-faktoreak, batzutan, zailtasunak dakartzala kudeadetzeko orduan ekintzailetzan. Izan ere, badira kasuak non pertsonak bere interesak proiektuaren interesen gain kokatzen dituen. Horregatik, bere hitzetan, “batzutan, ekintzailearen profila ez dator bat proiektuare-
narekin”. Hori dela eta, Junkerak esan zuen “apaltasuna” oso garrantzitsua dela ekintzailetzan. “Gertatu izan da proiektu bat geldiarazi behar izatea pertsona jakin baten eskutan uzteagatik”, aitortu zuen Junkerak. Honen harira, Miren Elóseguik HispaVistako esperientzia agertu zuen. Elóseguik kontatu zuen behin hiru urte itxaron behar izan zutela ekintzaile bat aurkitzeko sozietate berri bat martxan ipintzeko. Izan ere, “guk jausgailurik ez egotea nahiago dugu”. “Norbaitek jausgailuarekin lan egiten duenean badaki gaizki ateratzen bazaio beste lanpostu batean ipiniko zaiola, eta hori izan da batzutan gure porrotaren arrazoia”, azaldu zuen. “Jausgailurik gabe lan eginez gero, batek ahal duen guztia uzten du proiektuan”, esan zuen Elóseguik.
Ekintzaileek, startupek, enpresa txiki eta ertainek, azeleratzaileek... parte hartu zuten Beste ekintzak CIA Emprendeko beste zonalde bat Zeta Aretoa zen, non solasaldi batzuen ostean, lehendik hitzordutako ekintzaile eta inbertitzaileen arteko topaketak eman ziren, bai taldeka, bai bi pertsonen arteko elkarrizketak bezala. Bestalde, Kultur Kluba Aretoan BIC Start Up! Day ekimena ospatu zen. Ekimen berritzaile honen lehen edizioa zen hau, eta ez azkena, antolakuntzak adierazi ahala. Hemen, publikoaren aurrean hiru eremutako 10 startupen ordezkarik beren proiektuak aurkezten zituzten 3 minututan zehar. Ondoren, zenbait adituk beren iritziak ematen zituzten entzundako proiektu eta aurkezpenei buruz. Industria 4.0, Energia eta BioOsasuna eremuetako startupek parte hartu zuten ekintza honetan, 10 startup arlo bakoitzeko. Ekimen honen helburua hirukoitza zen: alde batetik, balioan ipini BIC eta starkupetan egiten den lana eta horri ikusgaitasuna eman; bestetik, startupek aukera izan zezatela agente adituen aldetiko feedback baliotsua jasotzeko (azeleratzaileak, inbertsio-fondoak...); eta amaitzeko, aitzakia on bat izatea profil guzti hauek batzeko hemendik gauza interesgarri asko ateratzeko.
smartcityWorld
2018 uztaila
eWorld aldizkaria
9.200 milioi euro Europa Digitala programarako?
E
uropako Batzordeak Europa Digitala programa proposatu du, EB aurrekontuan 9.200 milioiko inbertsio batekin, 2021-2027 epe luzerako. Europak aurrean dituen desafio digitalak jorratzen ditu Programak, Batzordearen ustetan, “geroz eta handiagoak� direnak. Superkonputazioa, adimen artifiziala, zibersegurtasuna, ziberkonpetentzia, hezkuntza, teknologia digitalak gizartera hedatzea eta ekonomia dira Europa Digitalaren eremuak, Europar Batzordeak hala proposatuta. Komisioak ulertzen du EBk garatu duela arauzko inguru bat aro digitalerako gai dena, lagunduta joan behar dela finantziazio eta inbertsio berdin eta handinahiekin. Programa berri honen proposamen hau jokoan sartzen da puntu honetan, EBren lehiakortasuna hobetzen ahaleginduko dena eta Europako gaitasun estrategiko digitalak indartzen ere. Gaitasun horiek, Andrus Ansipen arabera, Merkatu Bakar Digitaleko presidenteorde arduraduna, ondorengo eremuetan zentratzen dira: “adimen artifiziala, superkonputazioa, zibersegurtasuna, ziberkonpetentziak eta administrazio elektronikoa, horiek guztiak aintzat hartuak EBko zuzendarien ustez eremu gakoak EBko lehiakortasunerako etorkizunean�.
Superkonputazioa Superordenagailuen eremuan, 2.700 milioiko inbertsioa proposatzen dute, superkonputazioko eta datuen prozesaketako laguntzetako proiektuetan Europan. Programak xede du superordenagailu bat zabaltzea eta mundu-kategoriako datuen azpiegitura bat exaeskalako gaitasunarekin [trilioi bat kalkulu (1018) segunduko] 2022-23 aldia baino lehen, eta exaeskala osteko ekipamenduak 2026-27 baino lehen. Modu horretan EBk eskaintza teknologiko independente eta lehiakor bat izango du, aplikazioetan bikaintasuna lortuko du eta superkonputazioaren erabilgarritasuna eta erabilpena handiko dira.
Adimen artifiziala Adimen artifizialari dagokionez (AI), aurreikusten da 2.450 milioi euroko inbertsio bat adimen artifizialaren onura maximoa ateratzea sustatzeko, kontuan izanik AIk sortutako aldaketa sozioekonomikoak, baita bermatzea ere eremu etiko eta juridiko egoki bat ipintzea. Bai-
ta proposatzen da ere sarbide hobe bat AIri buruzko saio eta esperimentazioko instalakuntzetara Estatu kideetan.
Zibersegurtasuna eta Ziberkonpetentzia Zibersegurtasuneko eremurako, 2.000 milioi zuzenduko dira. Honen oinarrian daude 2017ko irailean aurkeztutako zibersegurtasuneko neurri sorta zabala eta EBko lehen ekintza legegilea, 2018ko maiatzean indarrean ipini zena. Ziberkonpetentziari dagokionez, 700 milioi euro zuzenduko dira, oraingo eta etorkizuneko herritargo aktiboak modu errazean aukera izan dezan ziberkonpetentzia aurreratuak jasotzeko heziketa-ikastaroen eta lanpostuko praktika-aldien bidez, bizitokia duen bere Estatu kideaz independente.
Teknologia digitalak gizartean Azkenik, programak proposatu du zuzentzea 1.300 milioi euro teknologia digitalen erabilpen orokorrera ekonomia eta gizarteko sektore guztietan. Aurreikusten da administrazio eta zerbitzu publikoetako eraldatze digitala eta EB mailan bere elkarrekintza, baita sarbidea erraztea teknologia eta ezaguera espezializatuetara enpresa guztientzat, bereziki 'pyme'ak.
15
16
eWorld aldizkaria
socialWorld
2018 uztaila
Laguntzen du
Heziketa digitala, politikaren lehentasun
T
elefónica Fundazioak 'Gizarte Digitala 2017' txostena aurkeztu berri du. Ekitaldi honetan, Fundazioko presidente-ohi den César Aliertak bere iritziak azaldu zituen egungo hezkuntza digitalari buruz. Horren harian, Aliertaren iritziz, heziketa hori indartzeko “herrialde honetan eskaintzen den hezkuntza aldatu”, egin behar da; izan ere, “1980an balio zuena jarraitzen baita irakasten”. Telefónica Fundazioko presidente-ohiak ziurtatu zuen beharrezkoak direla ezaguera digitalak dituzten 2,5 milioi gazteak Administrazio Publikoen eta enpresen beharrak asetzeko, eta presakako gauza dela hezkuntza digitala hobetzea. Honekin guztiarekin, Aliertaren hitzetan, “heziketa digitalak politikaren lehentasun bat izan behar luke”. Aliertaren aburuz, enpresak ere erronka honetan nahastu behar dira eta dagoeneko Telefónica hori egiten ari da. Horren adierazle da Telefónica izatea bigarren enpresa munduan heziketara zuzendutako langile gehien dituena,
Dagoeneko, planetan, mugikor-lineak gehiago dira biztanleak baino
600 pertsonekin bere dibisio guztietan. Telefónica Fundazioko txostenak adierazten du ere bakarrik hiritarren % 31k konpetentzia digital aurreratuak dituela eta % 23ak oinarrizko gaitasun digitalak dituela. Horrela, ia-ia herritargoaren erdiak eraldatze digitalari aurre egiteko beharrezkoak diren konpetentzia digitalik ez du.
Pribatutasuna eta segurtasuna Aliertak baieztatu zuen ere pribatutasuna eta segurtasunaren hobetzeak ere direla gizarte digitalaren beste bi erronka nagusi. Telefónicako presidente-ohiak uste du erraza izango litzatekeela lortzea aurrerapen esanguratsu bat eremu honetan Komisio Europarra konbentzituko balitz arau erregulatzaile berri bat onartzeko, Amerika Latinoak eta gainerako planetak bultzatuko baitu. Halaber, Telefónica Fundazioko txostenak erakusten du gazteria erdia 'mobile first' dela ia: bere denboraren % 90 eta 100aren artekoa sarean kontsumitzen dute mugikorraren pantailaren gain. "Ia mobile only belaunaldi bat da", gaineratu zuen Telefónica Fundazioko zuzendari orokor den José María Sanz-Magallónek. Ikerketak nabarmentzen du ere dagoeneko badirela planetan linea mugikor gehiago biztanle baino. % 103ko sartze batera iritsi da zerbitzu honetan, eta susperraldian dauden munduko zonaldetan % 70 inguruan daude.
Euskadiko kasua Euskadiri dagokionez, 2017 urtean aurrerapen handiak izan dira IKTen erabilpenarekin harremana duten alderdi guztietan hiritargoaren eta enpresen aldetik. Halaber, giza eta ekonomia-baliabide asko erabili dira Administrazio Publikoen zerbitzuen hobetzeari zuzenduta. Lanean jarraitzen ari da zerbitzu hauek modu askoz ere azkarragoan erabiliak izan daitezen horiek zuzenduta dauden personen eta erakundeen aldetik. Bereziki nabaria da belaunaldi berriko banda zabalaren hedatzea (Mbp >100), lurraldean estaldurako maila altu bat lortzen duena. Azken urtean, Eusko Jaurlaritzako 1.700 dependentzietara iristen den azpiegituren inbertsioak eta enpresalde guztietara banda zabal azkar eta ultrazkarra eramatea uzten duten finantziazio-ekintzek, hurbilduz ere hiri-inguruko zonalde landatarretara, Euskadiko Gizarte Digitalean jauzi kualtitatibo bat suposatuko dute.
publizitatea
2018 uztaila
eWorld aldizkaria
17
18
eWorld aldizkaria
2018 uztaila
healtWorld
Proba klinikoa irentsi eta medikuari bidali wifiz
K
apsula honek zelula biziak oso potentzia baxuko osagai elektronikoekin konbinatzen ditu. Egiaztatu ahal izan da sentsore hau hemorragiak detektatzeko gai dela sabelean. Kapsula hau ez dago egina sintesi kimikoetatik abiatuta, ohiko farmakoak bezala. Ez du, ezta ere, inongo gaixotasunik tratatzeko xederik. Haren helburua digestio-arazoak adieraztea da. Oraingoz, irentsia izateko diseinatua izan den txip elektroniko hau txerriekin probatua izan da bakarrik, baina emaitzak oso etorkizun handikoak izan dira. Mark Mimeeren hitzetan, sentsorearen sortzaileetako bat, Massachusettseko Institutu Teknologikokoa (MIT), EEBBn, “erronka hemorragiak detektatzea zen soilik kapsula irentsiz". Gaixoetara jauzia emateko, ingeniari arduradunak sentsorearen tamaina txikitzen ahalegindu ziren lehenengo (oraingoak 3,81 zentimetro neurtzen ditu) eta ikertu zenbat denbora biziraun dezaketen kapsulan bidaiatzen duten zelula bakterianoak digestio-traktuan. Ideia ere da “beste gaitz gastrointestinal batzuk diagnostikatzea, hemorragiez gain”, dio Mimeek. Science aldizkariak argitaratutako artikulu baten arabera, txip honen sekretua da konbinatzen dituela zelula biziekin egindako sentsoreak potentzia oso baxuko osagai elektronikoekin. “Horrela,
Txip elektronikoa txerriekin probatu da eta emaitzak oparoak izan dira
detekta ditzakegu seinale biologikoak gorputzean haririk gabeko erantzun bihurtzen direnak, ia denbora errealean", gehitzen du Timothy Luk, ingeniaritza elektriko, informatika eta ingeniaritza biologikoko irakaslea bazkideak MITen.
Beste gaixotasunetarako Asaldura oso zehatz batetan zentratuz, traktu gastrointestinaleko hemorragia, MITeko ingeniari taldeak E. coliko zepa probiotiko bat disenatu zuen, argi-seinale bat emateko gai dena hemo izena duen odol-osagai batekin topo egiten duenean. Bakteria hori 3.81 zentimetrotako sentsore bateko lau putzutan ipini zuten, mintz erdiiragazgaitz batek estalita, uzten duena digestio-inguruko molekula txikiak hauen bidez hedatzea. Putzu bakoitzaren azpian fototransistore bat dago, zelula bakterianoek ekoizten duten argi kopurua neur dezakeena eta informazioa igorri mikroprozesadore batera, haririk gabeko seinalea bidaltzen diona gertuko ordenagailu edo telefono batera. “Lan honen helburua da sistemaren diseinua eta integrazioa konbinatzeko detekzio bakterianoaren potentzia ahalmen oso baxuko zirkuituekin osasunaren detekzioko aplikazio garrantzitsuak egiteko", laburtzen du Anantha Chandrakasanek, gailuaren beste sortzaileetako batek. Digestio mailan, dio Javier Crespo Marqués de Valdecillako (Santander) Ospitale Unibertsitarioko digestioko nagusiak, “mota honetako gailuek lagun gintzaketen determinatzen heste narritakorreko sindromea duten pazienteen profilak, mikobiota motaren arabera". Txerrietan, sentsore honek egiaztatu du zehaz zitekeela sabelean odola zegoen ala ez. Hori dela eta, atea irekitzen da gaixotasun ezberdinak detektatzeko beste bakteria aldatuak miatzera.
publizitatea
2018 uztaila
eWorld aldizkaria
19
20
eWorld aldizkaria
healthWorld
2018 uztaila
Azala zaintzeko sentsore bat
O
sansunari aplikaturiko teknologia erabilera pertsonalekoa gero eta tarte handiagoa ari da irabazten. CES 2018 (Consumer Technology Association) teknologia-azokan, La Roche-Posay firmak sticker elektroniko txiki bat aurkeztu zuen, larruazalean aplikatzen dena UV izpiak neurtzeko eta gaixotasun dermatologikoak aurreikusteko. Neurria 2 mm bider 9 mm-ko du, eta azkazal batean, beso batean edo aguzkipean dagoen gorputzaren edozein tokitan ipini daiteke. iOS eta Androidentzako erabilgarria den aplikazio baten bitartez, informazioa helarazten du larruazala zaintzeko eta berreralbigarria da. Adabaki honen aurreko bertsioa, Argentinan eskuragai, 5 egunetan zehar erabiltzeko diseinatuta dago eta tamaina handiagoa du, baina eskaneatua izan daiteke ere mugikorrarekin egiaztatzeko nola dagoen minduta larruazala eguzkiaren erruz.
Kalteak ekidin L'Orealek, zaintze eta edertasun pertsonalera zuzendutako konpainiak, horrela, aurrerapauso bat egitea erabaki du larruazalaren zainketaren teknologian. Sentsore honen sorkuntzak UV izpien kopurua kontrolatzen lagunduko du eguzkira erakusgai dagoen azalean. Modu honetan, min konponezinak ekidin ahal izango dira, ondorio oso kaltegarriak ekar zituzketenak. Azaleko minbiziaren indizeak modu esanguratsuan hazi dira azken urteetan. Hori dela eta, L'Oreal konpainiak UV Sense gailua aurkeztu zuen aipaturiko CES 2018 azokan. Honek dimentsio oso txikiak ditu eta ez da batere nabarmena.
Teknologia oso erabilgarria da mota honetako xede hain eraginkorretan aplikatzen denean, osasuna zaintzen baitu eta pertsonen bizi-kalitatea hobetzen du eta. Sticker eletroniko hau, esan bezala, larruazalaren edozein tokitan ipini daiteke. Honek lagunduko du jakiten, eguzki-izpiek azala ukitzen dutenean, noiz ari diren iristen une arriskutsuak. Horrela, gaixotasun dermatologikoen indizea gutxitu ahal izango da, geroz eta gehiago ohikoagoa den gaitz bat, alelgia. UV Sensek txosten zehatzak bidaltzen ditu iOS eta Androidentzat erabilgarri izango den aplikazio baten bitartez. Bere dimentsio txikiei esker, 2 mm lodieran eta 9 mm diametroan, bakoitzak edozein tokitan erabili ahal izango du, oso nabarmena ez den batean, adibidez, azkazala, sorbalda..., beti ere eguzki-izpietara erakusgai egonda. Berrerabilgarria denez gero, pertsonaliza daiteke azalean disimulatzeko. Gailu txiki honek biltzen dituen datuek esaten dute zure azalerako eguzki-izpiak noiz izan daitezkeen kaltegarri, zeu informatuz eta neurri egokiak har ditzazun gaitz larriak ekiditeko. UV Sense sentsorearen prezioa 40 $tan balioztatzen da salneurri erreferentziala bezala eta mundu-mailan eskuragai izango da 2019 urtetik aurrera.
Bateriarik gabe Sentsore berri hau bateriarik gabe funtzionatzen da eta hatz lodian, esate beterako, ipin daiteke. UV Senseren laborategitik jakinarazten duten bezala, "gailuak 3 hilabetera arteko datuak bil ditzake eta ikusgaitasuneko joerak erakutsi denboran zehar berehalako gaurkotzekin�. Halaber, UV Sense mugirreko aplikazio batekin dator, bai iOS bar Androiden, sentsorearen bitartez datuak itzuliz eta helaraziz haririk gabeko NFC (Near Field Communication) teknologia erabiliz. Adituen arabera, aplikazioak informazio erakargarria eskaintzen du kontsumitzailearentzat, zehazten duena honek noiz izan behar duen arreta UV izpietara ikusgai dagoenean. "Datuak profil batean sartzen dira, erabiltzailearen erakusketa-maila deskribatzen duena, aholku gehituekin babeserako eta eguzki-segurtasuneko ohiturak sustatzen dira horrela, hala nola itzalean denbora pasatzea edo eguzki-babeskia aplikatzea maiztasunarekin�, diote.
publizitatea
2018 uztaila
eWorld aldizkaria
21
22
eWorld aldizkaria
startupWorld
2018 uztaila
“Ekitea da herrialde bati bizitza ematen diona”
R
oberto Diez-Martinezek ezin du gehiago eskatu... arlo profesionalari dagokionez behintzat. Izan ere, Ikan Biotech bere enpresa 2015ean sortu zuenetik, bi sari irabazi berri ditu. Sariek Robertoren eta bere talde osoaren ahaleginak golardatu dituzte. Alde batetik, Ikan Biotech Espainiako Enpresarik Onena eta Bioteknologiaren arloko Onena izendatua izan da; eta bestetik, Ekintzailea XXI Saria jaso du Robertok. Elkarrizketa honetan, hainbat gai izan ditu hizpide Robertok: bere burua, Ikan Biotech, ekintzailetza, etorkizuna, gazteria…
mundu guztia itsututa dago amerikar ametsarekin, erreferente bat izan ahal izatearekin EEBB, Alemania, Frantzia, Suiza, UK, etab. bezalako herrialdeetan bizitzen, eta guk uste genuen eta uste dugu honek ez duela horrela izan behar. Zergatik egin behar ditugu aberats beste herrialde batzuk gurean lortu ditugun ezaguerekin? Zergatik ezin diogu gizarteari itzuli berak eman digun guztia?
“Zergatik aberastu beste herrialde batzuk gurean lortu ditugun ezaguerekin?”
Denbora gutxian Espainiako Enpresa Onena eta Onena Bioteknologiako modalitatean, eta Ekintzailea XXI Sariak lortu dituzue. Nola paso dituzu abiste hauek? Zalantzarik gabe, esan dezakegu mota honetako albisteak beti direla ongi etorriak, ez sariarengatik beragatik, baizik eta aurreko urteetan egindako esfortzuaren aitorpen bat esan nahi duelako. Albistea jaso genuenean shockean geratu ginen, espero ez duzun zerbait da eta oso urrun ikusten duzuna, edo hobe esanda, enpresa handi, ehun urtetik gorakoak eta oso indar-tsuak direnei lotuta. Nola jaio zen Ikan Biotech sortzeko ideia? Esan behar da hiru fundatzaileek genituen motibazioetako bat zela gure lurraldeari itzultzea gure heziketan inbertitu zen guztia. Gaur egun
Zertan nabarmentzen da Ikan Biotech sektore bereko enpresekin alderatuz? Lehen enpresa izatean mundu mailan non erabiltzen den erreferente izaten ari den eta izango den modelo bat osagaiak entseatzeko orduan patologia eta giza-infekzioen aurrean, gure kasuan, mikrobiologia eta onkologiaren eremuan. Baina nabarmendu beharrekoa da ere Ikan osatzen duen gizatalde handia, berezko bizitza duen enpresa hau ibili dadila egiten duena, askotan bakarrik. Zein izan da enpresaren bilakaera? Jakina, hasieran gure balio gehitua esplotatzen genuen, gure osagai desberdintzailea, baina mundu hau motela da, ikatzeko tren bat da, asko elikatu behar dena azkartasuna har dezan, eta beste adar berri bat sartzea erabaki genuen, ekotoxikotasuna. Honek baimena eman zigun finantza-gihar jakin bat hartzea proiektu zailago batzuk egiteko, onkologia bezala. Zeintzuk dira zuen hurrengo helburuak?
Roberto Diez-Martinez, Ikan Biotech-eko Zuzendari Exekutiboa.
❙
Mikrobiologian, gure helburu gertuena da lortzea osagai mikrobiano-kontrako bat, nekazaritza eta abelzaintzako sektorean erabiliko dena. Buru belarri gaude horretan.
❙
Onkologiari buruz, tresna batekin amaitu nahi dugu, lagunduko duena gaixoen tratamendu pertsonalizatuetan eta espero dugu ez bakarrik tratamendua hobe dezala, baita bizi-baldintzak ere.
startupWorld
Beti nahi izan zenuen ekintzaile izatea edo egoerengatik ekitera derrigortua ikusi zenuen zeure burua? Geldirik egotea atsegin duen pertsona bat ez naiz ni, eta logikoki, badaude gogaitzen nauten eta atsegin ez ditudan gauzak eta kexatzen naiz. Biologoa, Biokimikoa eta Biomedikuntzako doktore naiz eta herrialde honetan, askotan, nire belaunaldian, biologo hitza esatean azkar katalogatzen zaituzte, ara Ana Obregón bezala!, irudikatuz esfortzu asko kostatu dizuna iraingarria ere izan daitekeela. Beste herrialde batzuetan, aldiz, pentsatzen duten lehen gauza da eta zertan zaude lanean orain? onkologia? ingurumena?, etab. Beste puntu kritiko bat derrigortu nindunea inkon-tzienteki ekitea eta hemen erakustea da denak garela baliotsuak eta denek gauzak eman ditzakegula gure gizarteari lagutzeko, eta logikoki, egin dezatela gizarte hau B+Gz (Berrikuntza + Garapena) blaitzea. Zer da ekintzaile izatearen onena eta txarrena? Hoberena, zeure nagusia zara. Ez dituzu zenbait erabakiei buruz azalpenik eman behar Edo zevk tuzu azken erabakia. Argi eta garbi, txarrena zuzenenan harremanetan dago onenarekin, azken erabakia duzu baina‌ erabaki on bat al da? eragina izan al dezake enpresan? hau edo beste egiten badut, nola eragingo du epe ertain-luzera?
2018 uztaila
eWorld aldizkaria
23
Nola ikusten duzu ekintzailetzaren gaia Espainian? Nire eremuan, bioteknologian, uste dut pisu garrantzitsu bat izaten hasi dela. Beste sektore batzuetan, hala nola automobilgintza, ingeniaritzako eremu ezberdinak, etab., uste dut finkatutagoa dagoela. Hala ere, ekitea arazo bat da Espainian. Jendeak, inbertitzaileek, nahi dute dena ordurako edo atzorako, errentagarritasun handiak ikusi nahi dituzte epe laburrean, baina B+G ibilbide luzeko sektore bat da, batzutan 10 urte baino gehiagokoa, itzulpen hori egiaz izateko.
"Ekitea arazo bat da Espainian. Inbertitzaileek errentagarritasun handiak nahi dituzte epe laburrean" Hiru urtetan bakarrik zuen pertsonala 3 pertsona izatetik 14 pertsona izatera pasa da, sariak jaso dituzue, New Yorkeko Rockefeller Universityrekin hitzarmen bat sinatu duzue... Zein da zuen arrakasta lortzeko sekretua han denboratarte txikian?
Argi dago faktore bat iraunkortasuna dela, baina faktore nagusia eta beti sustatzen duguna Ikanek duen giza-taldea da. Beti diogu gure langilerik gabe ez garela ezer, eta hori % 100ean egia da. Kontrakoa dion enpresa batek gezurra dio eta zalantzan nago munduko enpresa batek hori esan dezakeen. Han dago benetan Ikanen boterea, hor dago sekretua. Zer aholku emango zenieke negozio bat ekitea argi ez duten gazte horiei? Emango niekeen lehen aholkua da hausnarketarako une bat har dezatela da, galdetzea ekin duen jendeari eta horren alde onak eta txarrak analizatzea. Jakina, amets bat baldin badute, horregatik borroka egin dezatela, inork esan ez diezaiela ezin ez dutela mundu guztia delako gai eta mundu guztiak duelako indar nahikoa bere ametsa bete ahal izateko. Amaierara arte borroka egin dezatela eta negozio bat sortzen badute eta hondatzen bada, ez daitezela kezkatu, eseri daitezela, analiza dezatela zergatik izan zen porrot hori eta berriz jaiki eta ekin dezatela. www.ikanbiotech.com