Pravni okvir za zaštitu i upravljanje kulturnim dobrom Crne Gore Politički okvir za zaštitu i upravljanje kulturnom baštinom, održivim

KULTURNA BAŠTINA CRNE GORE

Crna Gora, koju karakteriše izuzetna raznovrsnost predjela, kao i različite kulture koje su se smjenjivale na njenoj teritoriji od praistorije do danas, ima bogato i raznovrsno kulturno nasljeđe. Prostirući se na relativno maloj teritoriji, kulturni prostor Crne Gore formirao se kroz istoriju pod uticajem Mediterana, centralne i istočne Evrope i orijentalnih civilizacija i kultura. Raznovrsnost arhitektonskih formi nepokretnih kulturnih dobara, kao i bogatstvo muzejskih postavki, arhiva, i biblioteka su materijalni dokaz specifičnog kulturnog miljea Crne Gore. Ukoliko bi se pojam nasljeđa shvatio malo šire, kao nešto što „uključuje sve aspekte okruženja koji nastaju kao posljedica interakcije između ljudi i mjesta tokom vremena“, vidi se da se kulturno nasljeđe sastoji od različitih slojeva nepokretnog, pokretnog i nematerijalnog nasljeđa, uključujući kulturne predjele kao najšire i najobuhvatnije kategorije kulturnog nasljeđa. Kulturna dobra, koja se vrednuju kao dio kulturnog nasljeđa od opšteg interesa – samo su jedan segment ukupnog kulturnog nasljeđa koje država nastoji da sačuva kroz proces valorizacije. Nakon izglasavanja novog Zakona o kulturnom dobru (2010.), započet je proces revalorizacije kulturnih dobara na čitavoj teritoriji Crne Gore. U skladu sa Zakonom, Registar kulturnih dobara bi trebalo da bude javno dostupan svima koji žele da se upoznaju sa njegovim sadržajem. Nažalost, Registar kulturnih dobara Crne Gore nije javno dostupan na internetu. Prema podacima koji su stigli iz Uprave za zaštitu kulturnih dobara 2019. godine3, u Crnoj Gori bilo je: • 817 primjera nepokretnih kulturnih dobara; • 579 komemorativnih spomenika koji su pod režimom zaštite; • 630 pokretnih kulturnih dobara; • 19 nematerijalnih kulturnih dobara. Pored toga, u Crnoj Gori postoje kulturna dobra za čiju su zaštitu pokrenute inicijative, kao i mnogobrojna nepokretna kulturna dobra za koje se vjeruje da posjeduju očigledan kulturni značaj. Iako se razumijevanje koncepta kulturnog nasljeđa proširilo, nisu svi segmenti kulturnog nasljeđa adekvatno zastupljeni među zvanično registrovanim dobrima Crne Gore. Oni obično ne sadrže nimalo ili sadrže samo poneki primjer vernakularne arhitekture, industrijskog nasljeđa ili arhitekture 20. vijeka. Postoje četiri dobra u Crnoj Gori koja se nalaze na spisku UNESCO Liste svjetske kulturne baštine. Jedan je prirodni lokalitet, Nacionalni park Durmitor, a preostala tri su lokaliteti kulturnog nasljeđa: prirodno i kulturno-istorijsko područje Kotora, i dva

3 Annex 2: Resursi za razvoj kulturnog turizma, u sklopu Programa razvoja kulturnog turizma Crne Gore s Akcionim planom 2019 – 2021. 11