SUBIEKTYWNA MAPA TORUNIA by Fundacja Fabryka UTU

Teksty: Krzysztof Gutfrański, Katarzyna Jankowska, Marta Kołacz, Marta Karalus, Daniel Muzyczuk, Agnieszka Pindera, Joanna Zielińska, Katarzyna Radomska Projekt i skład: Hakobo.art.pl Zdjęcia: Katarzyna Jankowska, Ernest Wińczyk, Matylda Hinc, Katarzyna Jankowska, Ewa Doroszenko ISBN: 978-83-929875-7-4, Toruń 2010 Katalog można kupić w księgarni CSW lub zamówić pod adresem: ksiegarnia@csw.torun.pl

W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy patrzyliśmy na Toruń oczami zaproszonych na krótkie pobyty rezydencyjne artystów, a także najmłodszych mieszkańców miasta. W książce Subiektywna mapa Torunia spotykają się ich wizje i odkrycia. Poprzez spacerowanie, dokumentacje, mapowanie, opisywanie, przetwarzanie, naprawianie i inne twórcze metody pracy odkrywaliśmy miasto na nowo. Książka zachęca do alternatywnego poznawania miasta i indywidualnych poszukiwań. Przedsięwzięcie jest szeroko zakrojoną próbą wyjścia poza utar-

Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu ul. Wały Gen. Sikorskiego 13, 87-100 Toruń www.csw.torun.pl

ty schemat pewnych automatycznych skojarzeń związanych z Toruniem; w związku z powyższym pośród kluczowych pojęć projektowych nie znajdziemy zestawu gotyk-piernik-Kopernik. Pojawiają się natomiast pojęcia z zakresu antropologii, socjologii miasta oraz działania w przestrzeni publicznej. Subiektywna Mapa Torunia to projekt zrealizowany przez Centrum Sztuki Współ-

czesnej Znaki Czasu w Toruniu i Fundację Fabryka UTU przy udziale środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Celem projektu było zebranie i dystrybucja niekonwencjonalnej wiedzy na temat miasta, odnalezienie i udokumentowanie najciekawszych mitów miejskich, historii, osobliwości i wydarzeń artystycznych związanych z najnowszą, XX i XXI-wieczną historią miasta.

SKIEGO

BR RO CH ŁA W A LE S BO

SO BI A JA N

SK A

MA TE JK

JA NA

STROMA

SK IE

GOS

RYBAK

RYBAKI

BUL WAR F

MIKOŁAJA

KOPERNIKA

B LU

WAŁY

A NO W OM IE JS KI LN A

PIA

NN M IE CZ

PI ER NI KA RS KA

SZ PI TA

A OL W

ŚWIĘ

AW S

TEG

A W KO M ZA

ST OW S

JĘ

LEŚNA

RY NE

ŚWIĘTE GO JÓ ZEFA

LWOWSKA

ŁA W A

IKA WARYNSK

CIASN

R WA BUL

A UTT

AUG

A TR ALD

U ROM

O JAKUB

SKI

LFIJ

ADE

FIL

SO FA WIŃSKIE

JÓ

SKA

U IK N

IEGO

LUDW

LAR

ST AN

ES KI EG O

NA KO ŁŁĄTA JA HUGO

ŹRÓD LANA

ŚWIĘTE GO JÓ ZEFA

A MIŁ A SZOSA OKRĘŻN

NA ĘŻ KR AO OS

OREGO STEFANA BAT

LSKIE WOJSKA PO

OW SZ

ul. Przedzamcze 5

KIE

WA R

ILAD

ELF

I PIEŁUSZK

IJSK

O PO . JERZEG

Martwa Wisła

SKIE

Y DAN

SUD

MAJ

A PIŁ ZEF

T JÓ

ul. Gagarina 11

A WSK DYBO

SKA

ÓR

WS JA KU

GROB

ul. Mickiewicza 7

ul. Mickiewicza 9

i forma takiej architektury podkreślają funkcję, którą ona sprawuje. Warto zwrócić uwagę na oryginalny maszt flagowy, który zachował się na fasadzie budynku.

umiejscowiony. Taki sam zabieg został zastosowany w znajdującym się tuż obok, zaprojektowanym przez Edwarda Lacha gmachu CSW z 2008 roku.

5. BANK KAMELEON

ul. Uniwersytecka 17

7. HARMONIJNA HARMONIJKA

Zbudowany w 1929 roku Gmach Ubezpieczalni Społecznej (obecnie znajduje się tu Miejska Przychodnia Specjalistyczna) to przykład reprezentacyjnego, modernistycznego budynku. Zaprojektowany przez Kazimierza Ulatowskiego (patrz punkt 4) gmach, łączy funkcjonalność z przepychem starożytnych budowli. Tympanon nad wejściem głównym dekoruje płaskorzeźba, która została wykonana

ul. Fosa Staromiejska 1a

6. ŚWIĄTYNIA MEDYCYNY

ul. Wały gen. Sikorskiego 15

Zbudowany w 1934 budynek mieszkalny projektu Wery i Kazimierza Sylwestrowiczów posiada wiele cech stylu funkcjonalistycznego w architekturze polegającego na uznawaniu funkcji każdego budynku za główny czynnik przy jego projektowaniu. Konstrukcja

Bank BGŻ został zaprojektowany przez Mariana Lalewicza w latach 1937-1939 i jest unikalnym toruńskim przykładem architektury modernistycznej wykonanej z cegły, czerpiącej inspiracje między innymi z budowli gotyckich. Poprzez wybór ceglanego materiału na fasadę budynek banku miał wkomponowywać się w gotycką starówkę Torunia, obok której został

przez zaprzyjaźnionego z Ulatowskim rzeźbiarza – Ignacego Zelka. Warto również zajrzeć do wnętrza budynku, gdzie zachowało się wiele dekoracyjnych detali, m.in. fontanna.

Pochodzący z 1935 roku modernistyczny budynek, ze względu na swój wygląd nazywany jest przez torunian Harmonijką. Był to pierwszy w Toruniu gmach wykonany techniką tzw. lanego betonu. Jego nowoczesna forma, dekorowana rytmicznymi, pionowymi pasami wzdłuż całej fasady zaprojektowana została przez Jerzego

Wierzbickiego. Obecnie mieści się tu Wydział Humanistyczny UMK.

8. AWANGARDOWA WILLA ul. Kasprowicza 14-16

A ZK

4. FUNKCJONALNA KAMIENICA

AŃ

D ŁÓ

WSKA NIESZA

Idea wzniesienia kawiarni w pobliżu ruin toruńskiego zamku krzyżackiego pojawiła się w latach 70. XX wieku, podczas prac mających na celu konserwację terenu z ruinami zamku krzyżackiego. Felicjan Polakowski – projektant Zamkowej, postanowił wznieść nowoczesny, lekki pawilon, którego taras miał stwarzać dogodne warunki do obserwacji malowniczej ruiny. Dziś kanciasta bryła umieszczona na zabytkowych murach ma równie wielu przeciwników, co zwolenników. Na pewno jest świadectwem odważnej architektury tamtych czasów.

12. KAMPUS UMK

PRZY

11. ZAMKOWA RESTAURACJA

PLAC POKOJU TORUŃSKIEGO

K OWS DYB

3. O CZYM SZUMI LAS?

Pochodzący z 1931 roku budynek Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych zaprojektowany przez Kazimierza Ulatowskiego, wykonano w stylu klasycyzującego modernizmu, który charakteryzował się przestronnymi budowlami, o reprezentatywnym wyglądzie, dającymi użytkownikom poczucie komfortu i wygody. Głównego wejścia do „Lasów” pilnują dwa potężne niedźwiedzie wykonane przez toruńskiego artystę Ignacego Zelka.

E CZ AM RNA DZ MU ZE POD PR WA STO MO

K RYNE

MOS

Kamienica na rogu ulicy Słowackiego i Matejki jest przykładem stylu klasycyzującego modernizmu. Zawiera nawiązania do „architektury okrętowej” czyli takiej, która przypomina statek, np. zaokrąglony narożnik jest niczym dziób okrętu, na którym urządzono taras na wzór mostku kapitańskiego. Podobny budynek, o zaokrąglonym narożniku znajduje się także na rogu ul. Mickiewicza i Matejki. Architektem tej zbudowanej w 1935 roku kamienicy jest Bronisław Jezierski.

SIK ORS

hala wystawowa. Pomimo nowoczesnego wyglądu, wewnątrz kryje się trójnawowy układ bazylikowy (przestrzeń podzielono na 3 części, z których środkowa jest najwyższa i posiada dodatkowe okna; wymyślony w starożytności układ bazylikowy był przez wieki często stosowany przy budowaniu kościołów). Niestety podczas rozbudowy zmieniono pierwotny kształt, dodając aneksy z ciemnego szkła. Obecnie hala również pełni funkcję targowo-wystawienniczą jako Centrum Targowe PARK.

CKIC OPA

JAGIELLOŃS

OK SZER

ŻEG

BYD

FRYDERYKA CHOPINA

ZY PR

IŃS

20 21 13

A OK

N YT CZ

FO S

EŁM CH

YSZE

N. GE ŃSKA LY FRANCISZKA WA

KRASIŃSKIE

S OW ĄK AJ AP D R

KON

A Ł S I W A K R Z E RYBAKI

YB PRZ

WŁ

IEJSKA STAROM

BYDGOSKA

ZYGMUNTA

YS AD

ICZA MICKIEW ADAMA

IEG RSK

SIKO

Róg ULICY Słowackiego i Matejki

ZYGMUNTA KRASIŃSKIEGO

ADAMA MICKIEWICZA

A AW

PIEKAR

2. CAŁA NAPRZÓD!

ADAMA MICKIEWICZA

KIE

A CZYK

KRASZE

WSKIEGO

HAR

RYK

HEN

REŃ

IGNACEGO

WŁA

ECKA ERSYT UNIW

O RW

JÓZEFA

AWA

Ł DYS

C RNOŚ

ADAMA MICKIEWICZA

NIA

A SOLID

GOS

ALEJA

ADAMA ASNYKA

BYD

D NA

E CZ

JULIUSZA SŁOWACKIEGO

SEBASTIANA KLONOWICA

D ZIĄ

IEGO

9 JULIUSZA SŁOWACKIEGO

AN EF

A GAŁCZYŃSK

JULIANA TUWIMA

O ILDEFONS

SZKI

IU KOŚC

KONSTANTEG

JULIANA FAŁATA

ĄD

I DZ

MIŃ EŁ

żow

dzie

Mło

WŁADYSŁAWA BRONIEWSKIEGO

SZO

KICH

BAŻYŃS WA AWA DYSL

KERTA JANA DE

ÓW

E ÓZ

JAN

A OS SZ

JULIANA FAŁATA

TEJKI JANA MA

ŁUKASIEWIC

POD

WŁA

A W TA

S GU

C OR

GÓR

ION

IGNACEGO

GRUDZIĄDZKA

JURIJA GAGARINA

USZA

TADE

BARTOSZA GŁOWACKIEGO

Krzyża

KAROLA OLSZEWSKIEGO

JÓ

A OW RT

JOACHIMA LELEWELA

LEG

JA GA GA

M BE

WĄSK A

KIE

JANA KILIŃSKIEGO

IŃ ŁM

BIC

A AN JT RE ZA US DE TA

WIĄZOWA

PODGÓRNA

o rwoneg go Cze Polskie

OGRODOWA

IŃ

LEGIONÓW

EŁ

WIC

O SP

SIE

OS SZ

ŁU

HENRYKA SIENKIEWICZA

Zaprojektowana przez Edmunda Płockiego, schowana w szeregu domów przy ulicy Słowackiego, Willa Mittlenera mimo swego 80-lecia, wciąż zachwyca nowatorską, asymetryczną formą i półkoliście wygiętym tarasem. Będąc na miejscu, warto również zwrócić uwagę na malutką, zabytkową szklarnię umieszczoną na parterze niedaleko wejścia do budynku.

WA NO LO BA

AC E

ECKIE

LDZK

WILEŃSKA

IGN

ŚNIAD

JOACHIMA LELEWELA

NWA

AŃ

EFA

Z IC AN GR

ZEJA

GRU

HENRYKA SIENKIEWICZA

* artysta rezydent to osoba, która przyjeżdża, z reguły na zaproszenie instytucji lub kuratora, do jakiegoś miejsca na określony czas, aby w nim mieszkać i tworzyć.

JĘDR

STANISŁAWA WYSPIAŃSKIEGO

Rozpoczyna się wiosna, pogoda sprzyja spacerom, a my zachęcamy was do odkrywania waszego miasta i poszukiwania w nim rzeczy niezwykłych i niecodziennych, a jednocześnie, takich, które zazwyczaj dorośli mijają w pośpiechu. Możecie również dorysować własne, ciekawe dla was miejsca, a następnie, zabierając do kieszeni ten przewodnik, wybrać się na wspólną przechadzkę z rodzeństwem czy też kolegami i koleżankami.

BIELAŃSKA

JÓZ

JÓZEFA WYBICKIEGO

DOB

MIKOŁAJA REJA

Zapraszamy na niezwykły spacer do miejsc, których w większości nie znajdziecie w toruńskich przewodnikach turystycznych, Śladami architektów i artystów, którzy już kilkadziesiąt lat temu w Toruniu tworzyli rzeczy nowoczesne, Odwiedzając te miejsca, możecie sami się przekonać czym jest nowoczesność i czy nowoczesne jest to, co nowe czy też to, co nowatorskie? Na mapie zaznaczyliśmy też kilka zielonych miejsc, gdzie można schować się w Toruniu i odpocząć, przysłuchując się na na przykład dźwiękom przepływającego w pobliżu strumienia. Przez ostatni rok CSW odwiedziło również kilku artystów zwanych rezydentami*. Na mapie możecie odnaleźć ślady ich pobytu i historie, które po sobie pozostawili.

ul. Słowackiego 56

JANA KASPROWICZA

I NIE TYLKO...

1. DOM ASYMETRYCZNY

MIKOŁAJA REJA

SU BIEK TYWNY SPACER PALCEM PO MAPIE

architektów Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcy, których prace zaliczane są do polskiej awangardy architektonicznej. Architekci byli członkami ugrupowania Praesens głoszącego zerwanie z tradycyjnymi formami w architekturze i sztukach plastycznych, a także uprzemysłowienie i standaryzację budownictwa w celu zapewnienia tanich, wygodnych mieszkań.

(patrz punkt 8). Bryła bloku została zaprojektowana w stylu architektury okrętowej (patrz punkt 2). Ostatnia kondygnacja, gdzie mieści się taras, jest lekko cofniętaco optycznie wydaje się zmniejszać budynek.

Kampus uniwersytecki UMK to zespół budynków powstałych w latach 70. XX wieku. W centrum studenckiego miasteczka umieszczono bibliotekę, aulę i rektorat – miejsca będące „sercem uczelni”. Rozwiązanie kampusu jest bardzo przyjazne dla jego użytkowników – wśród budynków można spacerować zadaszonymi chodnikami. Projektanci chcieli, aby studentom przyjemnie upływał czas podczas nauki, i użyli do budowy wielu naturalnych materiałów np. cegły, drewna i kamienia. W centrum Kampusu znajduje się wielki basen, przy którym można odpocząć podczas ładnej pogody.

13. ZEGAR – UFO Park – Dolina Marzeń

10. HALA WYSTAWOWA ul. Szosa Bydgoska 3

9. DOM OKRĘT ul. Mickiewicza 34/36

Utrzymana w estetyce funkcjonalizmu (patrz punkt 4) willa przy ulicy Kasprowicza jest dziełem słynnych

Zbudowany w latach 1934-1935 blok mieszkalny został zaprojektowany przez wybitnych polskich architektów Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcę

Zaprojektowany przez architekta Kazimierza Ulatowskiego (patrz punkt 4 i 6) budynek powstał w 1928 roku. Była to wówczas największa w Polsce

W samym środku Doliny Marzeń stoi wielki zegar słoneczny w kształcie ogromnej kuli, którego autorami są Henryk Siwicki i Ewelina Szczech-Siwicka – małżeństwo rzeźbiarzy. Kompozycja zegara przedstawia →

orbitę ziemską (płyty godzin) wokół słońca, które symbolizuje kula. Na każdej z płyt godzinowych znajduje się odpowiednio pochylona analema czyli figura w kształcie ósemki, którą otrzymamy, jeśli zaznaczymy pozycję Słońca o tej samej porze dnia w ciągu roku.

14. GRZYB TORUŃSKI Róg alei 500-lecia i ul. Bydgoskiej

16. DEKORACJE W KOSMICZNYM KLIMACIE Aula UMK, ul. Gagarina 11 Fasadę gmachu auli Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zdobi wielkie, dekoracyjne panneau (czyli płaszczyzna dekoracyjna zdobiąca powierzchnie ściany) składające się z kilkudziesięciu, emaliowanych płyt przedstawiających koliste, wielobarwne kompozycje. Treść przedstawienia nawiązuje oczywiście do symboliki astralnej, postaci wielkiego astronoma i patrona uczelni oraz gwieździstej mapy nieba. Kolorowa mozaika jest darem artysty Stefana Knappa dla toruńskiego uniwersytetu w 1973 roku.

17. ZAGADKA! POMNIK CZY ŁAWKA?

ramę toruńskiej starówki od strony Wisły. W okresie letnim można się tam dostać za pomocą słynnej łódki Katarzynki, która wozi turystów z jednego brzegu na drugi.

prowadzą tu galerię. Jest to najdłużej działający projekt tego typu na świecie. Co miesiąc można tu obejrzeć kolejny, zaprojektowany przez artystów billboard.

20. DOLINA MARZEŃ

24. JAK W BANKU! Rynek Nowomiejski 16

Dolina Marzeń to niewielki park zlokalizowany w samym centrum Torunia, w pobliżu placu Rapackiego, w miejscu dawnych zabudowań fortecznych. Znajdują się tu malownicze, przeznaczone nie tylko dla marzycieli zakątki, tędy przepływa też Struga Toruńska zwana popularnie Baszką.

21. SZŁECIŁECIŁECIŁECIŁE CIŁECIŁECIŁECIŁECIŁECIŁ ECIŁECISZ Czyli Toruńska Baszka

Park na Bydgoskim Przedmieściu

Pochodząca z 1843 roku zabytkowa, drewniana altana, zwana przez torunian „Grzybkiem”, swoją nazwę zawdzięcza przypominającej grzyba sylwetce. Umiejscowiona wśród zieleni na rogu ul. Bydgoskiej i al. 500-lecia w pewnym okresie pełniła nawet funkcję przystanku dla tramwaju konnego. Z miejscem ustawienia Grzybka wiążą się różne legendy, jedna z nich mówi, że jego powstanie zawdzięczać należy Napoleonowi; rzekomo pod nim właśnie wódz jadł obiad w czasie wyprawy na Moskwę.

Marmurowa ławka ku czci wielkiego klasyka niemieckiego romantyzmu, Fryderyka Schillera, wykonana w 1909 roku z okazji 150. rocznicy urodzin pisarza, to ciekawy przykład tworzenia rzeczy pamiątkowych, ale jednocześnie użytecznych. Na ławce można odpocząć po długim spacerze, a w zwieńczeniu oparcia odnajdziemy płaskorzeźbiony profil poety.

Plac Rapackiego

15. DOM NIE TYLKO DLA DZIECKA ul. Szeroka 6

W budynku przy ulicy Szerokiej 6 mieścił się kiedyś sklep z artykułami dla dzieci, o czym przypomina wciąż istniejący na elewacji od strony ulicy Podmurnej stylowy napis Dom Dziecka. Kamienica posiada bogatą dekorację, której warto przyjrzeć się bliżej: jej fasadę i elewacje zdobią płaskorzeźby przedstawiające dzieci, które bawią się lub też pozują przed nami w strojach pracujących dorosłych: hutnika, pielęgniarki. Towarzyszą im bajkowe zwierzęta: łabędzie, sarny, sowy, a także ryby. Jeśli wejdziemy do wnętrza, gdzie obecnie mieści się sklep, odnajdziemy także wiele innych, wartych uwagi detali, w tym radosne malowidło przedstawiające karuzelę, na której wspólnie bawią się dzieci różnych narodowości i ras.

Nazywany Heliosem pomnik ku czci Mikołaja Kopernika, projektu Józefa Kopczyńskiego ustawiono na placu Rapackiego w 1973 roku z okazji jubileuszu 500. urodzin Mikołaja Kopernika. Rzeźba przedstawia układ heliocentryczny, czyli taki w którego centrum jest słońce (Helios). Na cokole rzeźby można odczytać napis Sol omnia regit co znaczy „Słońce wszystkim rządzi”.

19. WYSPA Z WIDOKIEM NA TORUŃ Kępa Bazarowa Kępa Bazarowa to niewielka wyspa znajdująca się między Wisłą a jej odnogą – Małą Wisłą, zlokalizowana na drugim brzegu, na przeciwko starówki Torunia. Porastający ten obszar las stanowi ciekawy rezerwat przyrody. Jest to również miejsce, z którego można podziwiać pano-

26. CSW Toruńskie Centrum Sztuki Współczesnej w ubiegłym roku organizowało pobyty twórcze dla zagranicznych artystów. Te tak zwane „rezydencje artystyczne” polegały na krótkich, tygodniowych, wizytach w naszym mieście twórców mieszkających na stałe w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii czy Rumunii. Richard Grayson to pięćdziesięciotrzyletni artysta i kurator mieszkający dziś w Londynie, którego prace cechuje specyficzny humor. Interesuje go wszystko to, co dzieje się w kulisach naszej rzeczywistości – bada niestworzone historie, niepotwierdzone plotki i legendy, ujawnia sekrety. W naszym mieście stworzył serię kilkunastu akwarel przedstawiających banki znajdujące się na starówce. Przypominają malownicze pocztówki chętnie kupowane przez odwiedzających miasto turystów, jednak znając Richarda kryje się w nich jakaś tajemnica...

25. HISTORIA KOŁEM SIĘ TOCZY

18. SŁONECZNE RZĄDY

ul. Franciszkańska 15/21 ul. Piekary 53 Tytuł to zapis dźwiękonaśladowczy pochodzący z warsztatów z Krzysztofem Topolskim, które odbyły się ramach projektu Subiektywna Mapa Torunia. Spróbuj odnaleźć w Toruniu miejsca, w których przepływa Baszka. Wysłuchaj jej w skupieniu. Wybierz ulubione dźwięki. Postaraj się naśladować je swym głosem. Zapisz swój (od)głos za pomocą liter, sylab, wyrazów. Miłej zabawy!

22. GALERIA NAD WISŁĄ ul. Przybyszewskiego 6 Galeria „Nad Wisłą” to prywatna galeria założona z inicjatywy Mariana Stępaka, artysty i wykładowcy Wydziału Sztuk Pięknych UMK. Zajmuje niewielką przestrzeń w starym domu usytuowanym nad samą Wisłą. Galeria organizuje wystawy indywidualne i zbiorowe prac ciekawych artystów współczesnych.

23. NAJMNIEJSZA GALERIA W TORUNIU Galeria Rusz, ul. Szosa Chełmińska 37 Billboard na ulicy Chełmińskiej to najmniejsza w Toruniu przestrzeń wystawiennicza. Jej twórcy, Joanna Górska i Rafał Góralski, od 1999 roku

gospodarzy robiły domowe porządki? W wielkim skrócie tak właśnie działa Roland. Jeśli kiedykolwiek zauważycie coś tak błahego, jak na przykład zszyty grubymi nićmi baner reklamowy, możecie być pewni, że macie przed oczyma dzieło tego artysty.

Jednym z „rezydentów” CSW był też tajemniczy Daniel Malone – chociaż właściwie trudno powiedzieć jak ten sympatyczny nowozelandczyk naprawdę się nazywa ponieważ w jego paszporcie widnieje nazwisko pana Jabłuszko (Billy Apple). Podczas pobytu w Toruniu Daniel odkrywał krok po kroku historię miasta, jego mieszkańców i architektury. Zauważył ,że wyjątkowo często natykał się na różnego rodzaju okręgi. Znajdował je w planach popularnych budynków, na arenie żużla, na boisku, w usytuowaniu dawnych murów miasta. Daniel ma swoją własną teorię na ten temat...

POMOCNY „SKRZAT” Od dłuższego czasu większości działań szwajcarskiego artysty Rolanda Rossa przyświeca jedna zasada: Nie dać się złapać! Pamiętacie historie o skrzatach, które pod nieobecność

Toruń jest również inspiracją dla nowych projektów, jakie wkrótce będzie można zobaczyć w Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu. Zapraszamy! Już 25 marca otwarta zostanie wystawa Wypełniając puste pola poświęcona jest Jerzemu Ludwińskiemu (19302000) mieszkającemu w Toruniu, jednemu z najważniejszych teoretyków i kuratorów sztuki XX wieku. Jerzy Ludwiński traktował przestrzeń galerii w kategoriach pracowni, dynamicznego miejsca gdzie tworzą artyści i powstaje sztuka. Kuratorowany przez Piotra Lisowskiego projekt będzie przypominał formą nietypową podróż, która przybliży różnorodną działalność Jerzego Ludwińskiego. Przestrzeń wystawy stanie się aktywnym polem spotkania historii ze współczesnością, nowatorskich idei głoszonych przez krytyka i prac artystów, którzy się do nich odwołują. Na wystawie będzie więc można zobaczyć między innymi prace Stefana Müllera - architekta, urbanisty i teoretyka architektury najnowszej, który w swoich wizjonerskich projektach z lat 70. zaproponował między innymi stworzenie na wysokości 2000–2500 metrów nad Ziemią samonośnej konstrukcji, na którą zostałyby przeniesione ludzkie siedziby. Ciekawą propozycją jest też projekt Katarzyny Krakowiak zainteresowanej związkami przestrzeni i dźwięku. W Centrum Sztuki artystka zaprezentuje... monumentalną układankę. Wystawa na, której zobaczymy ponadto prace Włodzimierza Borowskiego, Jana Chwałczyka, Wojciecha Gilewicza, Rafała Jary i Mateusza Kuli a także obiekty z Fundacji Moje Archiwum potrwa do 20 maja. Partnerzy programu edukacyjnego CSW: