06 τεχνικεσ επεξεργασιασ μεταλλων oppi untracht by Fakiolas Yannis

Χερούλι πόρτας τύπου μοχλού με μορφή πουλιΟύ, σε χυτό μπρούντζο από τον Mirko, επαργυρωμένο, επιφα

νειακά οξειδωμένο και γυαλισμένο στο χέρι. Παραγγε λΙα της εταιρείας Yale & Towne Mfg. CO., Η.Π.Α . The

Ya/e & Townc Mfg Company.

Χερούλι πόρτας τύπου μοχλού με διακόσμηση από τον φυτικό κόσμο, σε χυτό μπρούντζο και αρχαϊκό φινίρι

σμα από τον

Company,

Καμπάνα από χυτό αλουμίνιο. από τον

1963.

ολικό ύψος:

Don Drumm,

ίντσες.

θύρα από χυτό σίδηρο, διακοσμημένη με κρύσταλλο χαλαζΙα, σχεδιασμένη και κατασκευασμένη από τον

GeofTrey CΙarke, London, ΑΥΥλία, για το Ναό St. James, Shere, κοντά στο Guilford, Surrey, ΑγγλΙα. WorshipfuΙ Company ofGo/dsmilhs, London, ΑΥΥλία.

426

Mirko,

Η.π.Α .

lταλία .

Thc Ya/c

ι:ι:

Towne Mfg.

«Αποστολήι), γλυπτό από χυτό αλουμίνιο από τον

de Swart.

ΦωΤΟΥραφία

Jan

de Swart.

427

«ο κινημαΤΟΎράφος", Ύλυπτό χυμένο σε μπρούντζο (με την τεχνική του «χαμένου κεριού») από τον Α . Van Ύψος: 60 εκ. και πλότος 120 εκ. Η επιφάνεια

KIeeck.

είναι φινιρισμένη στιλπνή με κηλίδες πορφυρής πατί νας . ΦωΤΟΥραφία

ΑΡΎυροποίιηλ τη αΎιcράφα σχεδιασμένη από τον R. Adams. Αnλί α . ιcαι φτιαΎμένη από την ε ταιρεία H.J . Co. LId. London. Αnλία . Το κόσμημα έ Ύινε απ:ό μο νοκόμματο κερί πο υ του δόθηκε καμπύλο σχήμα ιc6τω

από θερμό νερό . Worshipfu/ Company of GoJdsmiIhs, Londo n, A yyλiα. Φωτoyρaφία Pel~r Parkinson.

42~

Ron

pιιrtrίdge.

Ασημέ νιο χουλί, ύψους 2 1/ 2 ιντσών~ από τη .Florence Nach . New York , Η . Π .Α . , με μοντέλο lρτιαΎμένο εξ ολοκλήρου αnό ραβδι6 κε ριού, ραβδιά ή σύρμα Ι(αι XυτεUΜένo σε φυγοκεντρική μηχανή Xύτεuσης. ΦωΓΟ yρaφIα Nach.

που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την κα

σκληρή μέχρι μαλακή, ανάλογα με τις προ

τασκευή ε νός συγκεκριμένο υ χυτού.

σθήκες . Χρησιμοποιείται στο 'Χυτήριο ως λιπαντικό και αποκολλητικό των χυτών από

Μελισσοκηρός

Σημείο τήξης :

61-65°C Σημείο ανάφλεξης: 468-482°F Ειδικό βάρος: 0,95-0,96 (στους 25"C). Το κερί αυτό εκκρίνεται από τις ε ργάtιδες μέλισσες, με σκοπό την κατασκευή των κη ρυθρών τους. Το χρώμα του εξαρτάται από

τα καλούπια και στη στίγευση μεταλλικών φύλλων σε μήτρες.

ΠΕΤΡΕΛΑϊκοl ΚΗΡΟΙ ΟΙ πετρελαϊκοί κηροί είναι παραπροϊό

τα άνθη από τα οποία τρέφονται οι μέλισσες

ντα της βιομηχανίας του αργού πετρελαίου,

και από την ηλικία της κυψέλης. Το εξευγε

προερχόμενα από την κλασματική απόστα

νισμένο κερί γίνεται με το λιώσιμο και το

ξή του. Οι κύριοι τύποι , όλοι αλειφατικής

ανεπεξέργαστου κεριού

βάσης, είναι οι παραφίνες, τα παρασκευά

ενώ ο λευκός μελισσοκηρός έχει υποβληθεί

σματα πετρολάτουμ και οι μικροκρυσταλ

φιλτράρισμα του

σε λεύκανση με χημικά μέσα. Το κερί αυτό

είναι βιοσυμβατό με όλα σχεδόν τα άλλά κεριά και με τα φυτικά έλαια, όταν θερμαί νεται ελαφρά είναι πλαστικό και χρησιμο ποιείται για χυτά ακριβείας . Σπερματοκηρός ή Σπερματσέτο

Σημείο τήξης: 130-120Ψ

(45-49°C) Σημείο ανάφλεξης: 470-48όψ Ειδικό βάρος: 0,935-0,946 (στους 25°C). Ο σπερματοκηρός έχει ζωική προέλευση (ονομάζεται και κητοκηρός) και παίρνεται από την εγκεφαλΙΚή κοιλότητα και το λίπος

της φάλαινας . Καθαρίζεται και απαλλάσσε ται από τις ελαιώδεις ουσίες με υδραυλικό φιλτράρισμα. Είναι πολύ εύθρυπτος στις συ νηθισμένες θερμοκρασίες κοι είναι άοσμος και άγευστος.

λικοί κηροί. Η σκληρότψα εξαρτάται από τον κρυσταλλικό 'Χαρακτήρα, την ύπαρξη ή απουσία πετρελαίου και το σημείο τήξης. Παραφίνη

Σημείο τήξης:

118-165"F (48-74°C) 400-470oF 0,88-0,92.

Σημείο ανάφλεξης: Ειδικό βάρος:

Η παραφίνη, μια σκληρή, στερεή, 'Χημι

κώς αδρανής κηρώδης ύλη χρησιμοποιείται για την υπένδυση φιαλών από γουταπέρκα

που περιέχουν υδροφθορικό οξύ. Πετρολάτουμ

Σημείο τήξης:

106-145"F (41-63°C)

Σημείο ανάφλεξης: μεγ. 640°F Ειδικό βάρος: 0,815-0,865 (σε υγρό

65°C).

Από μαλακό ως ημίσκληρο υλικό, άγευ στο και άοσμο, το πετρολάτουμ παράγεται επίσης σε ημίρρευστη μορφή, οπότε καλεί ται πήκτωμα ή ζελέ πετρολάτουμ .

ΟΡΥΚΤΟΙ ΚΗΡΟΙ

Οζοκηρίτης Σημείο τήξης:

145-182°F (63-83°C) Σημείο ανάφλεξης: 500-580"F Ειδικό βάρος : 0,95-0,96. Ο οζοκηρίτης είναι ένα προϊόν πισσάνθρα κα, που 'Χρησιμοποιείται σε μορφή μιγμά

των για την παραγωγή ενός «ξηρού» τύπου κεριού .

Κερεζίνη

Μικροιφυσταλλικός κηρός

Σημείο τήξης:

140-2000 F (60-93°C) Σημείο ανάφλεξης: 500-580oF Ειδικό βάρος : 0,915-0,935. Οι διάφορες ποιότητες μικροκρυσταλλι κού κηρού καλύπτουν μια πλατειά πεΡΙΟ'lή ιδιοτήτων από το κολλώδες και το πλαστικό

μέχρι το σκληρό και στερεό . Ένας οξειδω

μένος τύπος λιώνει στους

180-2000 F και είναι ένα σκληρό στερεό υλικό. .

Σημείο τήξης:

128-185 0 F (53-85°C) Σημείο ανάφλεξης: 400-500"F Ειδικό βάρος: 0,88-0,935. Η κερεζίνη είναι μια ομάδα ορυκτών κη

ΦΥΤΙΚΟΙ ΚΗΡΟΙ

Κολομβιανός κηρός

ρών, που προέρ'Χονται από εξευγενισμένο

Σημείο τήξης:

και λευκασμένο οζοκηρίτη. Χρησψοποιεί

Σημείο ανάφλεξης:

ται, συνδυασμένη με παραφίνες, για την πα

Ειδικό βάρος:

ρασκευή συνδυασμών με ποικίλη υφή από

116-120'F (46-49'C) 470-490oF 0,971-0,982.

Παράγεται από τους καρπούς ενός θάμνου

429

της

Κολομβίας.

φλούδα

του

καρπού

αφαιρείται με βράσιμο στο νερό και το επι-

κών και βερνικιών .

πλέον στρώμα , που περιέχει το κερί ξαφρί ζεται και στραγγίζεται για να απομονωθεί το κερί. Το κολομβιανό κερί ε ίναι συμβατό με όλα τα φυτικά, ζωικά και ορυκτά κεριά και

χρησιμοποιείται

για

την

παρασκευή

λειαντικών και στιλβωτικών μέσων.

ΈJ(ει

πράσινο χρώμα και είναι αρωματιιcό.

κές ουσίες, για την παραγωγή μιγμάτων με

ειδικές ιδιότητες, που αφορούν στη σκληρό για J(άραξη , τον κολλώδη ή προσφυτικό

J(αρακτήρα, τη θερμοκρασία τήξης , την

Σημείο τήξης:

122-133°F (50-56°C) ανάφλεξης: 385-400°F

ακρίβεια αναπαραγωγής και τον συντελε στή θερμικής διαστολής . Ανάλογα με τη

Ειδικό βάρος: Ο,975.{),984. Το κερί αυτό

Τα κεριά συνδυάζονται συνήθως με άλλα υλικά, που J(αρακτηρίζονται ως προσθετι

τητα ή τη μαλακότητα, την καταλληλότητα

Tαπωνιιcός ιcηρός

Σημείο

ΠΡΟΣΘΕΤιΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΩΝ ΚΗΡΩΝ

tJ(tl κομμιώδη

υφή, που θυμί

ζει περισσότερο λίπος παρά κερί, και προ έρχεται από το προστατευτικό περίβλημα των μικρών καρπών του δέντρου

σύνθεσή τους, τα τροποποιημένα αυτά κε

ριά καλύπτουν μια περΙΟJ(ή σημείων τήξης από τους 100 μέJ(ΡΙ τους 200°F, περίπου. Ένα από τα πιο συνηθισμένα προσθετικά

sumac, φυό

μέσα είναι φυσικές ρητίνες, που J(ρησιμο

μενου στην lαπωνία. Το κερί παίρνεται με

ποιούνται σε διάφορες αναλογί ε ς, σύμφωνα

πίεση, λιώνεται, φιλτράρεται και λευκαίνε

ται. Είναι συμβατό με το μελισσοκέρι και χρησιμοποιείται για την παρασκευή στιλ βωμάτων και λιπαντικών των μετάλλων.

156-163 0 F (69-73°C)

τών και απολιθωμάτων) και το ήλεκτρο ή

Το κερί καντελίλλα βρίσκεται υπό μορφή λεπιών. που καλύπτουν ένα άγριο καλαμο ειδές φυτό του βόρειου Μεξικού και του νό τιου Τέξας. Το φυτό εμβαπτίζεται σε βρα στό νερό που περιέχει μια ποσότητα θειϊκού οξέος, το κερί ανεβαίνει στην επιφάνεια,

στραγγίζεται.

όπως η μαστίJ(α (προϊόν ενός είδους φυστι

τίνες όπως το κοπάλ (προϊόν διάφορων φυ

Ειδικό βάρος Ο,982.{),993 .

και

υλικού. Χρησιμοποιούνται μαλακές ρητίνες

ελάτου της' Απω Ανατολής) ή σκληρές ρη

Σημείο ανάφλεξης: 465-490Ψ

ξαφρίζεται

θυμητά J(αρακτηριστικά του βελτιωμένου

κιάς) και το νταμάρ (προϊόν ενός αειθαλούς

Κηρός Kαvτελίλλα

Σημείο τήξης:

με την φύση του αρχικού κεριού και τα επι

Το

υλικό,

σκληρό, ελαφρά κολλώδες και γυαλιστερό συνδυάζεται J(ωρίς προβλήματα με όλα τα φυτικά και τα ζωικά κεριά. ΧρησιμΟΠQιεί ται στις εργασίες J(ύτευσης ακριβείας. Κηρός Καρναούμπα

Σημείο τήξης: 180-187"F (82,5-86°C) Σημείο ανάφλεξης: ελαJ(. 570·C Ειδικό βάρος: Ο,996.{),998.

Το κερί αυτό εξάγεται από τα φύλλα του δέντρου καρναούμπα, ενός είδους φοίνικα, που φύεται στη βορειοανατολική Βραζιλία

κεJ(ριμπάρι (απολιθωμένη ρητίνη με

φυτική

προέλευση).

aPJ(IK1i

Άλλες προσθετικές

ουσίες είναι ο Ιαπωνικός κηρός και το Κι νεζικό λίπος, που κρατούν τα κεριά κολλώ δη ακόμα και στις συνηθισμένες θερμοκρα

σίες. Για τη βελτίωση των ιδιοτήτων των κεριών που χρησιμοποιούνται για την κα

τασκευή μοντέλων μεγάλων γλυπτών έργων

προστίθεται πρόβειο λίπος και βωδινό λί πος, που δίνουν μια J(αρακτηριστικά δυσά ρεστη οσμή όταν εξατμίζονται από τη θερ μότητα του λιωμένου μετάλλου ; Τα κεριά γλυπτικής κυκλοφορούν στην αγορά σε J(ύ

μα ή σε μορφή φύλλων. Άσχετα με το τι βελτιωτικό περιέχει το τροποποιημένο κερί, πρέπε ι να

rptXEt

και

να ιcαίyεται τελείως χωρίς να αφήνει υπα

λείμματα, που θα μπορούσαν να οδηΥήσουν σε ένα ιcαKoyεμισμένo ή πορώδες χυτό.

και ονομάζεται τοπικά «δέντρο της ζωής».

Το

κερί παίρνεται από τα αποξηραμένα

φύλλα με θέρμανση. Το λεπτόκοκκο υλικό

ΕΙΔΙΚΑ ΚΕΡΙΑ φγΓΟΚΕΝΤΡIΚΗΣ χγΤΕγΣΗΣ

σε μορφή σκόνης λιώνεται και φιλτράρεται.

Τα κεριά αυτά αναπτύJ(θηκαν αΡJ(ικά για

Είναι εύθρυπτο, σκληρό, λιπαρό και στιλ

οδοντοτεJ(νική J(ρήση, όπου η ακρίβεια έJ(ει

πνό . Βρίσκει πολλές εφαρμογές στη J(ύτευ

θεμελιώδη σημασία. Είναι πιο ραφινιρισμέ

ση ακριβείας και στην παρασκευή λιπαντι-

να από τα κεριά που χρησιμοποιούνται στα

430

μοντέλα των μεγάλων γλυπτών και τόσο τα

είναι εφοδιασμένα με θερμομονωτική λαβή.

χαρακτηριστικά τους όσο και ο τρόπος χρή

Χρήσιμα, επίσης , μπορούν να φανούν σε

σης τους τελούν υπό περιορισμούς εξειδί

ορισμένες

κευσης και αυστηρό έλεγχο. Γενικώς, πρέ

εργαλεία λινόλεουμ, μαχαιρίδια σε μορφή

πει να στερεοποιούνται γρήγορα, να είναι

πέννας, εργαλεία διαμόρφωσης μετάλλων,

περιπτώσεις

διάφορα

κοπτικά

αρκετά ανθεκτικά ώστε να διατηρούν . το

βελόνες και χαρακτικά εργαλεία. Για το

σχήμα τους κατά τον χειρισμό τους, να δου

μαλάκωμα του κεριού και τη διευκόλυνση

λεύονται εύκολα, να παρουσιάζουν ελαχι

της μορφοποίησής του με ελάχιστη επιφα

στοποιημένες διαστολές, να εκ ρέουν εύκο

νειακή αλλαγή, θα χρειαστεί ζεστό νερό

λα από το καλούπι σε λογικά χαμηλή θερ

(θερμοκρασίας κατώτερης από το σημείο τή

μοκρασία και να καίγονται χωρίς υπολείμ

ξης του κεριού). ΦυσιΊCά, η ίδια η φλόγα είναι κι αυτή ένα

ματα.

Τα περισσότερα κεριά του είδους αυτού

εργαλείο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί

χρωματίζονται σκόπιμα από τους παραγω

για το λιώσιμο του κεριού, για τη μορφο

γούς τους, χωρίς όμως να λείπουν και κεριά

ποίηση διάφορων κομματιών και για την

που αφήνονται στο φυσικό τους χρώμα. Κυ

υποβοήθηση πολλών άλλων επεξεργασιών.

κλοφορούν στο εμπόριο σε μορφή λουρί

Τα κοπτικά εργαλεία χρησιμοποιούνται

δων, χοντρών και λεπτών ραβδιών, φύλλων,

για τη δημιουργία των βασικών σχημάτων

ημικυκλικών διατομών και στερεής πάστας.

και ανοιγμάτων και οι σπάτουλες για την

Τα φύλλα και τα λεπτά ραβδιά (σχεδόν σύρ

προσθήκη κεριού και την ανάπτυξη ενός

ματα) πουλιώνται στις Η.Π.Α. με διαστά

σχεδίου. Το εργαλείο κρατιέται πάνω από

σεις της κλίμακας

συνήθως συ

την πηγή θερμότητας επί τρία ή τέσσερα

σκευασμένα σε σχετικώς μικρές ποσότητες.

δευτερόλεπτα και έπειτα φέρεται σε επαφή

. Οταν

με το κερί, το οποίο λιώνει. Η ενέργεια αυτή

B&S gauge,

επιθυμείται μεγάλη ακρίβεια διαστά

σεων, όπως στην περίπτωση των δαχτυλι

μπορεί να γίνει είτε για τη σύνδεση δύο τε

διών, η ανοχή συστοδιαστολής δεν πρέπει

μαχίων είτε για την προσθήκη κεριού σε

να υπερβαίνει το

5-10%.

Σε σχέση με τη

ρευστή κατάσταση, με τη συγκράτησή του

θερμική συστοδιαστολή, θα πρέπει να ση

σε μια κοιλότητα που μοιάζει με κουτάλι,

μειωθεί ότι εκτός από το είδος του κεριού

στη σπάτουλα και την μεταφορά του σε μια

άλλοι σημαντικοί παράγοντες είναι το υλι

άλλη μάζα κεριού. Η ίδια σπάτουλα μπορεί

κό επένδυσης του μοντέλου (δηλαδή, το

να χρησιμοποποιηθεί για την κοπή κεριού,

υλικό κατασκευής του σώματος του καλου

τη

πιού) και η φύση του χυτευόμενου μετάλ

απεριόριστου αριθμού επιφανειακών υφών.

λου, μια και όλα αυτά ασκούν επίδραση στη συστοδιαστολή του χυτού προϊόντος.

δημιουργία οπών και την ανάπτυξη ενός Μέχρις ορισμένου σημείου, το τι είναι

δυνατό να γίνει με ορισμένα εργαλεία καθο ρίζεται από τα χαρακτηριστικά του κεριού,

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΡΙΟΥ

Τα

χρησιμοποιούμενα

για

την

Ο τεχνίτης πρέ"ει να ξέρει τα κεριά και να εκμεταλλεύεται τις δυνατότητές τους. Για

μορφο

τον αρχάριο, ο χρόνος που διατίθεται για τη

ποίηση του κεριού εργαλεία μπορούν να εί

γνωριμία του με τα κεριά και τους τρόπους

ναι λίγα και απλά. Χρειάζεται επίσης κά

χρήσης τους δεν είναι με κανένα τρόπο χα

ποια μορφή θέρμανσης, που εξασφαλίζεται

μένος χρόνος. Η περιοχή πλαστικότητας,

συνήθως με μια λυχνία

σκληρότητας,

ματος

Bunsen

ή οινοπνεύ

με ένα ηλεκτρικό μάτι. Μια σπά

αντοχής,

συνεκτικότητας,

προσφυτηκότητας, ευθρυπτότητας και άλ

τουλα, μερικά παλιά οδοντιατρικά εργαλεία

λων

με διάφορα κοπτικά ή διατρητικά άκρα, λί

ασφαλώς μεγάλη αλλά αν την μάθει κανείς,

γα εργαλεία προσθήκης υλικού από άνθρα

τα ωφέλη είναι μεγάλα.

παρόμοιων

χαρακτηριστικών

είναι

κα ή ανοξείδωτο χάλυβα και ένα μυτερό και

Μερικά κεριά, είναι αρκετά σκληρά, ώστε

κοφτερό μαχαίρι ή ένα χειρουργικό νυστέρι

να σκαλιστούν και ύστερα να στιλβωθούν

είναι πάντα πολύ χρήσιμα. Μπορούν επίσης

τριβόμενα με ένα κομμάτι μπαμπάκι ή με

να αυτοσχεδιασθούν σιδερένια κοπτικά ερ

μαλακή βούρτσα κάτω από κρύο τρεχούμε

γαλεία σύμφωνα με τις ανάγκες, αλλά όταν

νο νερό . Για τον σκοπό αυτό μπορεί επίσης

χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με θέρ

να χρησιμοποιηθεί ένα λείο κομμάτι φθαρ

μανση πρέπει να έχουν αρκετό μήκος ή να

μένου δέρματος σαμουά.

Όσο πιο φινιρι-

431

==-=------

::3

Σπάτουλες μορφ ο πο ίησης κεριού. Εργαλεία χάραξης κεριού.

=='""""' σμένο είναι το μοντέλο τόσο λιγότερη είναι

λο, μπορεί να αΡ'ιίσει η κατασκευή των

η εργασία που χρειάζεται για το φινίρισμα

«αγωγών». Οι αγωγοί αυτοί, που σχηματίζο

του χυτού. Μερικά μοντέλα μπορούν επίσης

νται με κερί έξω από το μο ντέλο και περι

να γυαλισθούν με το ελαφρό και γρήγορο

βάλλονται αργότερα από το πυρίμαχο υλ ικό

πέρασμα πάνω από γυμνή φλόγα .

επένδυσης, αποτελούν στο στάδιο του λιωσί ματος του ιcεριoύ το σύστημα που οδηγεί το λι ωμένο μέταλλο στην κοιλότητα του κα λουπιού . Το σύστημα αποτελ είται από το

ΚΑΤΑΣΚΕγΗ ΑΓΩΓΩΝ ΣΤΟ ΜΟΝΤ Ε ΛΟ

. Οταν έχει συμπληρωθεί το 432

κυρίως μοντέ-

άνοιγμα και τον αντίστοιχο κύριο αγωγό

τροφοδότησης και από πρόσθετους βοηθη-

, Ι

~=-======ι....., -=::-~

~~;_~B:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::;::

Μια ποικιλία εργαλείων για μορφοποίηση, εΎιcyλυφή

και τελική διαμόρφωση κέρινων μοντέλων 'Υια καλού πια επένδυσης. Μικρές σπάτουλες και οδοντιατρικά εργαλεία είναι κάτι το πολύ συνηθισμένο αλλά πολλά

tpyuleia μπορούν να αυτοσχεδιασθούν .

Εδώ παρουσιά

τουλες ) και κοπτικά εΡΥαλε ια που ιιcανoπoιoύν τις ανά γκες επεξε ργασίας του ιcεριoύ . Μπορούν να θε ρμαν θούν και να κρατηθούν ζεστά όσο Icpa'tOEt η μορφο ποίηση "[οι,) ιcεριoύ. Th~ Kerr DentaJ Η.π.Α .

Manufacturing CO,

ζονται μεριιcές οδοντιατρικές σπαθΙδες (μΙΙCρές οπ6-

τικούς αγωγούς που βοηθούν τη μεταφορά

σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες. Αυτοί

του λιωμένου μετάλλου στα βαρύτερα μέρη

πρέπει να είναι όσο γίνεται πιο κοντοί και

του χυτού.

δεν επιτρέπεται να πλησιάζουν ο ένας στον

Οι βοηθητικοί αυτοί αγωγοί γίνονται με λε

άλλο σε απόσταση μικρότερη του

πτότατα ραβδιά κεριού

τοστού. ·Ενα βαρύ δαχτυλίδι δεν χρειαζεται

12 ή 14 gauge,

ή και

παρά

ένα

μόνο

1,2

εκα

λεπτότερα , όταν το χυτό είναι λεπτεπίλεπτο

ίσως

ή μικρό. Χρησιμοποιείται ένας όσο πιο μι

εκτός από το κύριο άνοιγμα τροφοδότησης.

βοηθητικό αγωγό ,

κρός αριθμός βοηθητικών αγωγών γίνεται,

Κατά τη χύτευση μεγαλύτερων κομματιών,

433

ΕΠΑΝΩ : Η χυτή ασημένια καρφίτσα του

mers.

R. Dhae·

στιλβωμένη και συμπληρωμtνη. Η δημιουργία

της ακολούθησε την επόμενη σειρό. ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΗ

ΧΥΤΕΥΣΗ

ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ Ο καλλιτέχνης·ΤΕχνίτης

Dhaemers

ΣΕ

ΚΑΛΟΥΠΙΑ

δείχνει τη

μέθοδό

Ι. Τα υλικά δημιουργ[ας του κέρινου μοντέλου, που παροοσιάζεται εδώ, είναι : ροζ φύλλο κεριού 11 16 (Kerr), κερί αγωγών τροφοδότησης και χοντρύτερο ροζ

ftpyu·

σκληρό κερΙ, σJΣάΤOυλα. JΣαλιά οδοντιατρικά εΡΎαλεΙα

ρο, από το κέρινο μοντέλο, μέσω της χύτευσης,μέχρι τη συμJΣλήρωση . ΦωΤΟΥpaφίες Margarer Dha~m~rs.

ιcαι μαχαίρι και λυχνία αερίου (μποροίιν να χρησιμο· ποιηθοίιν ΙCαι άλλες χηΎές θερμότητας) .

του για την κατασκευή μιας ιcαpφίτσας από χυτό

434

Το οβάλ σχήμα της καρφ.ίτσας αποκόn:τεταΙ.Δπό το ροζ κερΙ με τη λεπίδα ενός μαχαιριού.

Το κομμάτι κεριού θερμαίνεται πάνω στη φλόγα Ύια

να μαλακώσει και να ,Jn:OptOEt να μορφοποιηθεί. ΑρκεΙ το πέρασμα επάνωQπό τη

Το τράβηΎμα του κεριού συνεχίζεται και το σχέδιο Ύίνεται όλο και πιο πολύπλοκο .

7. Στο

φλόγα.

ροζ κερ{ της βάσης Ύίνονται ανοίγματα με θέρ

μανση του μικρότερου άκρου της σπάτουλας στη

φλό

Υα και σπρώξιμο του θερμού άκρου τη ς μέσα στο κcρί. Η σπάτουλα κινείται γύρω -γύρω για να δημιουργήσει το επιθυμητό σχήμα' όταν χρειά ζεται ξαναζεσταίνεται .

ένας βοηθητικός αγωγός μπορεί να οδηγεί

θα διευκολύνει την είσοδο του μετάλλου

στο άκρο ή στα βαρύτερα μέρη. Τα βαρύτε

στην κοιλότητα του καλουπιού. Στο είδος

ρα μέρη χρειάζονται περισσότερο μέταλλο

αυτό καλουπιών συνήθως δεν χρειάζονται

ιc:αι παγώνουν τελευταία ενώ ταυτόχρονα

κανάλια εξαερισμού, αντίθετα με ότι συμβαί

χρειάζονται πρόσθετο μέταλλο από τον βο

νει στις άλλες τεχνικές Ίύτευσης: αυτό οφεί

ηθητικό αγωγό, εξ αιτίας της μεγαλύτερης

λεται κυρίως στο ότι τα Ίυτά που γίνονται

συστολής.

με φυγοκεντρική χύτευση έχουν μικρό μέ

Όλα τα λεπτά κέρινα ραβδιά (<<σύρμα

γεθος και αρκεί η διαφυγή των αερίων που

τω» πρέπει να συγιc:λίνoυν από τα διάφορα

γίνεται μέσα από τους πόρους του ίδιου του

σημεία του μοντέλου σε ένα σημείο έξω και

ΤΟΙΊώματος των καλουπιών.

πάνω απ'

αυτό που θα γίνει αργότερα το

άνοιγμα τροφοδότησης με ρευστό μέταλλο. Στο σημείο όπου το πλέγμα των αγωγών

ακουμπάει το μοντέλο μπορεί να προστεθεί

«ΑΝΕΒΑΣΜΑIι ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ

κι άλλο κερί' αυτό, μετά την τήξη θα κάνει

ΤΟ μοντέλο πρέπει ύστερα να «(ανεβαστεί»)

το άνοιγμα μεγαλύτερο στο σημείο αυτό και

σε μια διάταξη κατασκευής του ανοίγματος

435

Η σπάτουλα θερμαίνεται πάνω από τη φλόγα και

λιώνεται σ' αυτή λΙγο πορφυρό σκληρό κερι. Η σπά τουλα ξαναπερνιέται πάνω από τη φλόγα και το κερί

Πρόσθετο κερί τραβιέται επάνω από τη φόρμα, διαι

ρώντας την σε τμήματα καθώς εξελίσσεται η διαμόρ φωση του σχεδίου.

τραβιέται κατά μήκος του οβάλ σχήματος της καρφί τσας πριν κρυώσει.

Χρησιμοποιώντας το μικρό άκρο της σπάτουλας προστίθεται στη φόρμα μια διακοσμητιΚή εξωτερική μπορντούρα. Για τον σκοπό αυτό λιώνεται πάνω στη

φόρμα κερί αγωγών :φοφοδότησης 11

16, που συνδέεται

με ταυτόχρονο άγγιγμα του κεριού και της φόρμας, στο

9. Προστίθενται αγωγοί τροφοδότησης (κερί αγωγών 11 16) στη ράχη της μορφής για να προετοιμασθεί η δου λειά για το στάδιο της χύτευσης. ΟΙ αγωγοί τοποθετού νται σε απόσταση 1/2 ίντσας ο ένας από τον άλλο και συντρέχουν όλοι σε ένα KεντΡΙΙCό σημείο .

σημείο της ένωσης, με.ο θερμαινόμενο άιcρo μιας σπά

τουλας. Το κερί κόβεται στο επιθυμητό μήκος με θερμή σπάτουλα.

τροφοδότησης, η επιφάνεια της οποίας έχει

τη σης. Ο κοίλος χώρος του εξογκώματος

πρώτα καλυφθεί με ένα λεπτό στρώμα κε

της διάταξης ανοίγματος τροφοδότησης γε

ριού ή λαδιού για να διευκολυνθεί ο μεταγε

μίζεται με σκληρό κερί, για να εξασφαλι

νέστερος αποχωρισμός της από το μοντέλο.

σθεί ένα σημείο όπου οι αγωγοί τροφοδό

Οι διατάξεις αυτές γίνονται από μέταλλο ή

τησης από κερί θα ενωθούν με τη διάταξη.

λάστιχο σε διάφορα μεγέθη, που ταιριάζουν

Ύστερα, το μοντέλο ανεβάζεται στο άνοιγ

στις διαστάσεις της χρησιμοποιούμενης ΙCά

μα. στην κορυφή του ιcώνoυ. με όλους τους

σας, ή μπορεί να έχουν απλώς τη μορφή

συγκλίνοντες αγωγούς τροφοδότησης ενω

ενός

κέντρο

μένους στο άνοιγμα της διάταξης κατα·

υπι'φχει ένα κωνικό ή στρογγυλό εξόγκωμα

σκευής του ανοίγματος τροφοδότησης. Η

με ένα μικρό κενΤΡΙΚό άνοιγμα, που σχημα

ένωση αυτή γίνεται με το αΙCOύμπισμα ιcαι

τίζει το ιcoίλωμα, το οποίο θα οδηγήσει αρ

των δύο σημείων με μια θερμαινόμενη σπά

γότερα, τη στιγμή της χύτευσης, το λιωμένο

τουλα, όσο το κερί είναι μαλακό. Η διάταξη

μέταλλο στο άνοιγμα και αγωγό τροφοδό-

κεντρώνει αυτομάτως το άνοιγμα τροφοδό-

436

κώνου

χωρίς

φλάντζα.

Στο

\ /ι \\\ 10.

'Οτον συμπληρωθούν 0\ αγωγοί, η διάταξη δια·

μόρφωσης ανοιγμάτων τροφοδότησης, στην περίπτω· ση αυτή από λάστιχο, ΎεμΙζετοι στο κοίλο κεντρικό

μέρος της με σιcληρό "ερΙ Μερικοί ΤΕχνίτες βάζουν στο σημείο αυτό μια ειδΙΚή μεταλλική περόνη. Τότε, η φόρμα αυτή συνδέεται με το κερί (που βρίσιcεται στο άνοιγμα του ΙCέντρoυ της δ ιάταξης) στην κορυφή του κώνου των αγωγών. Η φόρμα από κερί βουρτσίζεται πρoσειcτιιcά με έ να διαβρεΙCΤΙKό υΎρό (αφαιρετικό φυ σαλλίδων)Υιανα σπάσει η επιφανειαιcή τάση, και αφή νεται να σΤΕΎνώσε ι επί IS λεπτά.

ΕΕΟΠΛΙΣΜΟΣ ΧΥΤΕΥΣΗΣ ΣΕ ΚΑΛΟΥΠΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ

Από αριστερά προς τα δεξΙά : δονητής , βαθμονομημέ νος OYKOμεΤΡΙΙCός σωλήνας , δοχείο uλικού επένδοοης,

11 . ΤΟ μίγμα επένδυσης με βάση κριστοβαλίτη ετοιμά ζεται σύμφωνα με τις οδηγίες του παραγωγού . Εδώ ανακατεύεται με σπάτουλα του χεριού, αλλά θα μπορού σε να χρησιμοποιηθεί και ένα κάλυμμα με χειροκivητο μίκτρο.

δύο εύιcαμπτα μπωλ από λάστιχο, -χειρoιcίνητo μίκτρο σε μέγεθος ταιριαχτό με το άνοιγμα των μπωλ, σπάτου λα και πινέλο . The Kerr DcntaJ Mfg CO, Η.π.Α.

437

12.

Το μΙΎμα επένδυσης. που έιει ταιρα συνεKτιιcότητα

13.

Η επένδυση του ιcεριoύ αφήνεται να m'ιξει. πράγμα

ανάλοΥη με τη χτυπημένη "ρέμα, α~ώνεται πάνω σε

που απαιτεΙ περί

ολόκληρο το μοντέλο με τη βοήθεια πινέλου. Χρειάζε· τοι προσοχή γιο να αποφευχθεΙ η παγίδευση φuσαλλt δων αέρα 11011 αυτές θα περάσουν στο χυτό.

νη~ με αμίαvtο τοποθετεΙται γύρω από τη φόρμα, σε επαφή με τη διά1αξη διαμόρφωσης των ανοιγμάτων tρOφOδότησης. Σκοπός της επtνδυσης με αμίαντο είναι το να προβλεφθεί χώρος Ύια τη διαστολή της επένδυ

10 20

λεπτά. Μια κάσα «φOδραρισμt

σης ιcατά το «ψήσιμό. της .

15. 14. Το υλιιcό επένδυσης που χρειάζεται για να γεμίσει η

Η ιcάσα τοποθετείται στον δονητή ΙCαl ΥεμΙζεταl με

το υλιιcό επένδuσης . ΦαΙνεταl η επένδuση αμιάντου.

ιcάσα ΙCΩΙ να ουμπληρωθεΙ 10 ιcαλoύπι . τοποθετείται σε

. Οτον

δονητή για να φύγουν οι φυσαλλΙδες αέρα. Τώρα έχει

δονητής για να φύγουν προς την εξωτεριιcή επιφόνεια οι φuοαλλΙδες του αέρα.

τη συνεκτικότητα μιας παχύρρευστης ιcρέμας.

γεμίσει η ιcάσα ξοναβάζεται σε λειτουργία ο

τη σης, έτσι ώστε να ευθυγραμμισθεί με το άνοιγμα

απόχυσης

του

χωνευτηρίου.

σύνδεση πρέπει να είναι στερεή αλλιώς θα εμφανιστεί αργότερα κίνδυνος σπασίματος του μοντέλου, όταν το υλικό επένδυσης το ποθετηθεί σε δονητή για την αφαίρεση των θυλάιcων αέρα και των φυσαλλίδων που πε ριέχονται σ' αυτό .

438

Αν υπάρχει λόγος αμφιβολίας για τη στε

νω), υπάρχει κίνδυνος να σχηματισθεί στο

ρεότητα της σύνδεσης, μπορεί να εισαχθεί

μέρος αυτό ένας θύλακας αέρα που θα εμπο

στο μοντέλο μέσω του ανοίγματος του κώ

δίσει τη ροή επαρκούς για το τμήμα του

νου μια ειδΙΚή μεταλλική περόνη. Στην περί

αντίστοιχου χυτού μετάλλου.

πτωση αυτή, το κοίλωμα του κώνου μπορεί

Σεμια τέτοια περίπτωση χρειάζεται η δη

να γεμισθεί αντί κεριού με πλαστελίνη ή η

μιουργία ενός καναλιού ανύψωσης του με

περόνη μπορεί να θερμανθεί και να εισαχθεί

τάλλου στο μέρος που οδηγεί προς τον

μέσα από το κερί.

να

σχηματιζόμενο από την διάταξη δΙάνοιξης

αφαιρείται αΡΥότερα, μετά τη χύτευση και

στομίου τροφοδότησης κώνο, δηλαδή προς

σκλήρυνση του υλικού επένδυσης του μοντέ

το επάνω μέρος της επένδυσης του μοντέλου

λου, και πριν από την αφαίρεση της διάτα

με πυρίμαχο υλικό. Έτσι, το κερί θα μπορεί

Η περόνη πρέπει

ξης κατασκευής του ανοίγματος.

να απομακρυνθεί εύκολα από την περιοχή

Α ν δεν υπάρχουν διαθέσιμες διατάξεις

αυτή του καλουπιού και θα διευκολυνθεί η

κατασκευής ανοιγμάτων, μπορούν αντί γι

ροή του μετάλλου στο μέρος αυτό κατά τη

αυτές να χρησιμοποιηθούν μη σκληρυνόμε

φυγοκεντρική χύτευση.

νοι πλαστικοί πηλοί. Τα υλικά αυτά μπο

Είναι δυνατή η τοποθέτηση και στερέω

ρούν να μορφοποιηθούν σε κωνική βάση

ση περισσότερων από ένα μοντέλων σε μια

και να στερεωθούν σε ένα πλακίδιο αμΙα

κάσα για την ταυτόχρονη κατασκευή πολ

ντου ή ένα κομμάτι τζάμι και μετά την προ

λών χυτών, αρκεί να υπάρχει αρκετός χώ

σθήκη μιας περόνης να περιβληθούν με την

ρος, έτσι ώστε να μην ακουμπούν το ένα στο

κάσα.

άλλο και η κάσα να μπορεί να δεχθεί την απαιτούμενη ποσότητα ρευστού μετάλλου.

Μερικά παραδείγματα σχετικά με τη δυνα μικότητα της κάσας βοηθούν στο να δια

ΤΟΠΟθΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ

μορφωθεί μια γνώμη ως προς το ζήτημα αυ

Τα περισσότερα μοντέλα δεν χρειάζονται

τό. Μια κάσα διαμέτρου

3 Ι /2

ιντσών και

άλλη φροντίδα κατά την τοποθέτησ11 τους

ύψους

εκτός από το να τους εξασφαλισθεί ένα διά

επτά ουγγιές χρυσού, ανάλογα με το μέγε

κενο με τα τοιχώματα και τη βάση της κά

θος του χωνευτηρίου και το μήκος βραχίονα

σας, έξι τουλάχιστο χιλιοστών στην περί

της μηχανής φυγοκεντρικής χύτευσης. Μια

πτωση των μικρών ειδών και δώδεκα χιλιο

μηχανή με βραχίονα

στών, το συνηθέστερο διάκενο, προκειμέ

κυλινδρική κάσα διαμέτρου

νου για αντικείμενα και κάσες κανονικού

ύψους

μεγέθους. Οι πολύ μεγάλες κάσες απαιτούν

ουγγιές χρυσού ιcαι πιθανώς Ι 3 ουγγιές αργύ

ιντσών μπορεί να δεχθεί μέχρι και

ιντσών που έχει

ιντσών και

ιντσών μπορεί να δεχθεί μέχρι

διάκενο μέχρι δυόμισυ εκατοστών, για να

ρου . Η διαφορά βαρών ανάμεσα στα μέταλ

δεχθούν την υπένδυση αμιάντου και να εξα

λα με τον ίδιο όγκο αντιστοιχεί στη διαφο

σφαλισθεί επαρκής αντοχή στο καλούπι με

ρά των ειδικών τους βαρών. Για λόγους οι

το ανάλογο πάχος υλικού επένδυσης του

κονομίας και ελαχιστοποίησης του χρόνου

μοντέλου, κατά την εκδίωξη του κεριού με

απομάκρυνσης του χυτού διαλέγεται η μι

θέρμανση και κατά τη φυγοκεντρική χύτευ

κρότερη κάσα που μπορεί να εξυπηρετήσει

ση του μετάλλου, που προκαλεί ισχυρές

το χρησιμοποιούμενο μοντέλο.

εσωτερικές

τάσεις

και

πιέσεις.

Πάντως,

ανεξάρτητα από το μέγεθος του μοντέλου θα πρέπει να ληφθούν υπόψη μερικές ειδικές παρατη ρήσεις.

ΑΠΑΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΡΙΝΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ

επιφάνεια του μοντέλου, που βλέ

Για να μπορέσει το υλικό επένδυσης να

πει το άνοιγμα τροφοδότησης, έίναι επίπε

τρέξει ομοιόμορφα γύρω από το μοντέλο

. Οταν η

δη το μοντέλο πρέπει να αποκτά κλίση, έτσι

και να κάνει τέλεια επαφή με την επιφάνειά

ώστε να διευκολυνθεί η κατοπινή ροή του

του, έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η πιστή

μετάλλου. Αν ένα τμήμα του μοντέλου εκτεί

αναπαραγωγή των λεπτομερειών της Χ"lρίς

νεται κάτω από τη σύνδεση του οποιουδή

πόρους και φυσάλλίδες, πρέπει να μειωθεί η

ποτε αγωγού τροφοδότησης ή κάτω από το

μεσεπιφανειακή τάση . Αυτό γίνεται με ένα

άνοιγμα που υπάρχει στον κώνο (όταν το

εμπορικό παρασκεύασμα σε υγρή μορφή,

μοντέλο κρατιέται με τον κώνο προς τα πά-

που περιέχει ένα διαβρεKΤΙΙCό μέσο και με το

439

νιού, στο οποίο προστίθεταί μια ποσότης

υπεροξειδίου του υδρογόνου-οξυζενέ.

ΥΛΙΚΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΚΕΡΙΝΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ

ΤΟ συνηθέστερα χρησιμοποιούμενο και

ευρύτερα

κυκλοφορούν

υλικό

περιέχει κριστοβαλίτη (ορυκτό

επένδυσης

SiO,

κρυ

σταλλωμένο σε οκτάεδρα, που οφείλει το ονομά του στο ότι προέρχεται από την πε

ριοχή

Corro, San Cristobal

του Μεξικού).

Το υλικό μπορεί επίσης να περιέχει λεπτή

σκόνη πυρογενούςδιοξειδίου του πυριτίου" 16. Η επΙνδυση αφήνεται να πήξει, πράγμα που απαιτεί

ο ρόλος του κριστοβαλίτη στο μίγμα είναι

"αι περισσότερο, ανάλογο με"tΟ μέγεθος

πολύ σημαντικός γιατί επιτρέπει στην επέν

της κάσας. Αν χρειαστεί. τυχόν περίσσευμα υλικού

δυση να αντέχει στην απότομη θέρμανση

15-30 λεπτά ή

"αθαρίζε"tαι για να έρθει πρόσωπο με "(ην "άσα.

και ψύξη χωρίς να ραίζει ή να σπάει. Για τη διατήρηση των οξειδίων του πυριτίου σε κατάσταση σταθερής αιώρησης σ;ο νερό και την αποφυγή της καθίζησής τους προ στίθεται μερικές φορές ένα ορυκτό ένυδρο

θειικό ασβέστιο. από το οποίο γίνεται κι η γύψος των

Παρισίων.

Η γύψος είναι το

πραγματικό συνδετικό μέσο ενώ η γύψος των Παρισίων περιέχει μερικά πρόσθετα που ρυθμίζουν το ιξώδες και τον χρόνο πή

ξης του μίγματος. Η σκλήρυνση ή πήξη του υλικού είναι αποτέλεσμα του σχηματισμΟύ αλληλεμπλεκόμενων κρυστάλλων κατά την

ενυδάτωση του θειϊκού ασβεστίου και την προσρόφηση ελεύθερου νερού από τις προ σθετικές ουσίες. Η γύψος δεν περιέχει οξε ογόνα

διαβρωτικά συστατικά,

που θα

μπορούσαν να προσβάλουν τις κάσες, τα χυτά ή τον φούρνο. Το επόμενο στάδιο είναι το {(ψήσιμοι>, σκοπός "(ου οποίου είναι η αφαίρεση όλης της υΥρασίας από την

19.

επένδυση "αι το διώξιμο με ροή "αι "άψιμο του κεριού

από το καλούπι χωρίς να μείνει ούτε ίχνος. Το «ψήσι μο» θα αφήσει μια καθαρή κοιλό"tητα σ"tην οποία θα εισρεύσει το λιωμένο μέ"tαλλο, γεμίζοντάς "(η "(ελείως εκεί όπου υ:ιιι:ήρχε "(Ο κερΙ Ο Dhaemers αφήνει τουλά

X10"to 3 ώρες,

oυYηeto"tεpa 4-6 ώρες, «ψησίμα"tος» ανά λογα με το μέγεθος του χυτευόμενου αντικείμενου. Το καλούπι είναι έτοιμο για χύ"tευση όταν έχουν φι)γει "αι τα τελευταία ίχνη άνθρακα KOI"tO καλούπι έχει απο κτήσει ένα λευ"ό χρώμα κόκκαλου.

Η ανάμιξη του συνδετικού υλικού πρέπει· να γίνεται με προσοχή, έτσι ώστε να εξα σφαλίζεται ο μέγιστος ελεύθερος χρόνος εργασίας πριν από την πήξη και ταυτόχρο να η κατάλληλη συνεκτικότητα (ρευστό τητα) εγγύηση της πιστότητας αναπαραγω

γής των επιφανειακών λεπτομερειών του

μοντέλου. Η ανάμιξη αποτελεί ένα κρίσιμο στάδιο της όλης διεργασίας της μορφο ποίησης του μετάλλου με φυγοκεντρική χύ

οποίο «βάφεται>, το κερί. Το μοντέλο εμβα

τευση. Ο απαιτούμενος εξοπλισμός περι

πτίζεται μερικές φορές στο νερό ή βάφεται

λαμβάνει ένα ελαστικό μπωλ ανάμιξης, μια

προσεκτικά σε όλη την επιφάνεια, με τη

σπάτουλα ή ένα μεγάλο κουτάλι (στην περί

βοήθεια ενός πινέλου.

Η περίσσεια του

πτωση που η ανάμιξη γίνεται με το χέρι) ή

υγρού απομακρύνεται από το μοντέλο με

ένα

πιεσμένο αέρα. Για τον ίδιο σκοπό της

ένα γυάλινο ποτήρι

μείωσης της επιφανειακής τάσης μπορεί να

τρική κλίμακα, ένα κύπελλο δοσιμέτρησης

'Χρησιμοποιηθεί διάλυμα πράσινου σαπου-

υλικού, ένα δονητή (για την αφαίρεση των

440

μηχανικό

χειροκίνητο

100

αναμικτήρα,

κυβ. εκ. με ογκομε

17. Η διάταξη μορφοποίησης ανΟΙΎμάτων τροφοδότη σης αποχωρίζεται από την κάσα . Στην περΙπτωση αυτή η δΙάταξη είναι λαστιχένια και συνεπώς εύκαμπτη. Αν

18. ·Οταν αφαιρεθεί η δΙάταξη (αριστερά) μένει στο καλούπι ένα βαθοίΙλωμα (δεξΙά). Στο κοίλωμα αυτό θα

έχει χρησιμοποιηθεΙ περόνη πρέπει να έχει αφαιρεθεί από πριν. Το κερί στο κύπελλο του ανοίΎματος τροφο

ριοχή αυτή Ύ ια να την κάνει λεΙα έτσι ώστε το μέταλλο να μπει ανεμπόδιστα στην κοιλότητα του καλουπιού .

δότησης διαιcόπτει την επαφή με τους αΎωΎούς του κα

ΤΡέξει το λιωμένο μέταλλο . Ο Dhaemers ξίΙνει την πε

λουπιού.

δυναμικότητα της κάσας, είναι και οι παρα κάτω:

Κριστοβαλiτης (κύπελλα)

Νερό (.κυβ. εκατοστά)

1/3 2/3

25 50

112

ΙΙΟ

3 1/ 2

255

Για το μίγμα είναι ικανοποιητικό το νερό

της βρύσης. Αφήνεται μια περίπου ώρα σε ηρεμία για να διαχυθεί ομοιόμορφα ο αέρας

και να σταθεροποιηθεί η θερμοκρασία στην

αποδεκτή περιοχή των

70-80oF.

Το ψυχρό

τερο νερό θα επιμηκύνει τον χρόνο πήξης της επένδυσης ενώ το θερμότερο θα τον συ Η φωΤΟΎραφία αυτή είναι εκτός σειράς αλλά πα ρεμβάλλεται Ύια να δειχθεί η εμφάνιση ενός ατελώς

20.

ντομέψει.

συμπληρωμένου flψησίματος~. Οι σκοτεινές περιοχές

Το υλικό επένδυσης πρέπει να έχει κι αυ

στην επένδυση είναι αποθέσεις άνθρακα που δεν έχουν καεί λόΎω έλλειψης επαΡKOUς χρόνου . The Kerr Dental Mfg CO, Η . ΠΑ

τό την ίδια περίπου θερμοκρασία. Ο χρόνος

πήξης είναι γύρω στα οκτώ με δεκαπέντε λεπτά, ανάλογα με το μίγμα. Μικρές ποσό τητες μπορούν να αναμιχθούν σε ένα μικρό

φυσαλλίδων από τη μάζα) και ένα πινέλο με μαλακές τρίχες.

μπωλ ανάμιξης από ελαστικό, ενώ για μίγ ματα προοριζόμενα για μεγαλύτερες κάσες χρησιμοποιούνται μεγαλύτερα μπωλ. Πρέ πει να παρασκευάζεται περισσότερο υλικό επένδυσης από όσο θεωρητικά χρειάζεται,

ΠΑΡΑΣΚ ΕΥΗ ΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ

Η συνιστώμενη αναλογία νερού και σκό νης κριστοβαλίτη είναι Ι μέρος νερού προς

νεται στο μπωλ . Η μετρημένη ποσότητα του

κριστοβαλίτη. Μερικές δοκιμα

κριστοβαλίτη προστίθεται βαθμιαία, όσο το

στικές αναλογίες, που εξαρτώνται από τη

μίγμα ανακατεύεται με σπάτουλα ή ένα μεγά-

2,2

μέρη

έτσι ώ ..τε να είναι βέβαιο ότι η κάσα θα γεμίσει τελείως . Το νερό μετριέται και χύ

441

λο κουτάλι. Το υλικό επένδυσης είναι έτσι

να στεγνώσει. Καθώς το μοντέλο ξηραίνε

παρασκευασμένο, ώστε να αναμιγνύεται με

ται, μπορεί να προετοιμασθεί η κάσα, αρχί

το νερό εύκολα και ομαλά , χωρίς σβώλους,

ζοντας με τη μέτρηση της περιφέρειας της

προς ένα πολτό με συνεκτικότητα κρέμας,

με ένα κομμάτι σπάγγο και με επί πλέον

που ανακατεύεται με τη σπάτουλα επί

ανοχή διαμέτρου

λεπτά. Παραπέρα αφαίρεση των φυσαλλί

περίπου χιλιοστών. Το

πρόσθετο αυτό μήκος διαμέτρου επιτρέπει

δων γίνεται με τη στερέωση του ελαστικού

την υπένδυση (το «φοδράρισμα») της κάσας

μπωλ, με το περιεχόμενό του 3 πάνω σε ένα

με ένα φύλλο αμιάντου πάχους

μηχανικό δονητή. Πρόκειται για μια ηλε

στών. Το ύψος (ή πλάτος) του αμιάντου πρέ

1,5

χιλιο

κτροκίνητη μηχανή με ρυθμιζόμενες μετα

πει να είναι περί τα

βλητές ταχύτητες. Η μηχανή έχει μια δονού

από το ύψος της κάσας,έτοι ώστε να υπάρ

μενη πλάκα που αναγκάζει τις φυσαλλίδες

χει ακάλυπτος χώρος

του αέρα να ανέβουν στην επιφάνεια του

τόσο στον πυθμένα όσο και στο επάνω μέ

χιλιοστά μικρότερο

12 6

περίπου χιλιοστών,

πολτού και να φύγουν στον ελεύθερο αέρα.

ρος του τοιχώματος της κάσας. Η υπένδυση

Οι έμμονες επιφανειακές φυσαλλίδες σπά

αμιάντου

ζονται εύκολα με τη σπάτουλα. Μετά την

διαστολής του υλικού επένδυσης του μοντέ

ενεργεί

ως

αποσβεστήρας

της

δονητική επεξεργασία απαέρωσης, το υλικό

λου κατά το διώξιμο του κεριού και τη χύ

είναι έτοιμο για εφαρμογή με πινέλο ή για

τευση. Η υπένδυση διαστέλλεται κατά τη

χύτευση:

θέρμανση δύο περίπου φορές περισσότερο

Συνιστάται η συμμόρφωση με τις οδηγίες

από το μέταλλο της κάσας και η επί πλέον

των παραγωγών ως προς την αναλογία νε

διαστολή αντισταθμίζεται από τον αμίαντο,

ρού και σκόνης , που δίνει τα καλύτερα απο

που συμπιέζεται εύκολα. Το βούτηγμα της

τελέσματα. Αν η αναλογία του νερού αυξη

φόδρας αμιάντου, μια φορά και για σύντομο

θεί, ο πολτός γίνεται λεπτόρρευστος και

διάστημα, σε νερό θα επιτρέψει τη σφιχτή

έχει μικρή μόνο αντοχή' κατά την παραμο

εφαρμογή του στο εσωτερικό τοίχωμα της

νή, το αιώρημα μπορεί να παρουσιάσει δια

κάσας . Ταυτόχρονα, η προσροφημένη από

χωρισμό φάσεων ενώ το σκληρυμένο υλικό

τον αμίαντο μικρή ποσότητα νερού θα τον

θα γίνει πορώδες, με αποτέλεσμα την τραχύ

εμποδίσει να πάρει πολύ υγρασία από το

τητα της εσωτερικής επιφάνειας της κοιλό

μίγμα επένδυσης κατά την απόχυσή του επά

τητας του καλουπιού. Ο διαχωρισμός φά

νω στο μοντέλο.

σεων όπως και η καθίζηση των στερεών

σωματίων ελαχιστοποιείται με το να μειω θεί στο ελάχιστο δυνατό ο χρόνος που με

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΠΕΝΔ ΥΣΗΣ

σολαβεί ανάμεσα στην παρασκευή και τη

ΜΕ ΧΥΤΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΤΟΥ

χύτευση από το ένα μέρος και τη σκλήρυν

Μετά την εφαρμογή και ξήρανση του τα

ση από το άλλο. Τυχόν σβώλοι που δη

σεονεργού απαερωτικού μέσου, εφαρμόζε

μιουργούνται εξ αιτίας ατελούς ανάμιξης θα

ται πάνω στο μοντέλο με ένα μικρό μαλακό

εμφανισθούν αργότερα ως φυσαλλίδες αέ

πινέλο μια ποσότης υλικού επένδυσης, έτσι

ρα ,

ώστε να δημιουργηθεί ένα προκαταρκτικό

που θα περικλείουν και μη

σκληρυμέ

νο υλικό. Η υγρασί" του βασικού υλικού

επίστρωμα ενώ το μοντέλο είναι προσαρμο

είναι ένας παράγων που μπορεί να επηρεά

σμένο

σει την αναλογία νερού

επένδυσης

ανοίγματος τροφοδότησης με μέταλλο. Στη

αλλά αν το δοχείο που περιέχει το αρχικό

φάση αυτή πρέπει να αποδοθεί μεγάλη προ

υλικό κλείνεται στεγανά μετά κάθε αφαίρε

σοχή, για να καλυφθούν τελείως τόσο το

- υλικού

στη

διάταξη

μορφοποίησης

του

ση υλικού και φυλάγεται σε ξηρό μέρος, το

μοντέλο όσο και το σύστημα τροφοδότησης

πρόβλημα αυτό δεν έχει, υπό κανονικές

-χωρίς να παγιδευθούν στη μάζα φυσαλλίδες

συνθήκες, σημαντική έκταση.

αέρα, για-ιί αν αυτές αφεθούν να παραμεί νουν θα μεταφερθούν στο χυτό όταν αυτό αποκτήσει τη

στερεή του μορφή. Χρησι

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΥΠΕΝΔΥΣΗΣ ΑΠΟ ΑΜΙΑΝΤΟ

μοποιείται επαρκής ποσότης υλικού επέν

ΤΗΣΚΑΣΑΣ

δυσης για να σχηματισθεί ένα στερεό κά

Τώρα θα πρέπει να επιστρέψουμε στο ση

λυμμα πάνω σε ολόκληρη την επιφάνεια του

μείο, όπου το κέρινο μοντέλο έχει «βαφεί»

μοντέλου και του συστήματος τροφοδότη

με το απαερωτικό διάλυμα και έχει αφεθεί

σης. Το όλο αφήνεται να ξηρανθεΙ επί

442

περίπου λεπτά. -·Επειτα τοποθετείται στην

του, για να μη σπάσει η σύνδεση ανάμεσα

κάσα με τη διάταξη

μορφοποίησης του

στο μοντέλο και στο σύστημα τροφοδότη

ανοίγματος τροφοδότησης, σε επαφή με ένα

σης . Η δονητική ενέργεια απομακρύνει τις

κομμάτι τζάμι . Γύρω από το εξωτερΙΚό της

παραμένουσες ποσότητες φυσαλλίδων αέρα

κάσας μπορεί να τοποθετηθεί ένα δαχτυλίδι

και συμπυκνώνει την επένδυση γύρω από το

από πλαστελίνη και να πιεσθεί έτσι, ώστε

προεπιστρωμένο μοντέλο. Αν κατά τη συ

να καλύψει τη σύνδεση ανάμεσα στις πλευ

μπύκνωση σχηματισθεί κενός χώρος στο

ρές της κάσας και της διάταξης μορφο

επάνω μέρος της κάσας, προστίθεται νέος

ποίησης του ανοίγματος τροφοδότησης, για

πολτός , πριν αφεθεί το σύστημα για να στε

να μη τρέχει υλικό επένδυσης από κει μετά

ρεοποιηθεί.

τη χύτευση του . Τότε, το στηρικτικό κομμά

Η αφαίρεση του αέρα γίνεται μερικές φο

τι τζαμιού θα μπορεί να πάρει την κατάλλη

ρές και με μια μονάδα αvτλiας κενού. Η χρή

λ η κλίση καθώς θα χύνεται ο πολτός του

ση μονάδας κενού κάνει περιττή την προεπί

υλικού επένδυσης μέσα στην κάσα. Ο πολ

στρωση του μοντέλου επειδή επιτρέπει την

τός πρέπει να φτάνει σχεδόν «πρόσωπο» με

αφαίρεση όλου του αέρα. Πάντως, το μοντέ

το επάνω μέρος του τοιχώματος της κάσας.

λο μπορεί και πάλι να «βαφεί» με απαερωτι

Η κεκλιμένη θέση επιτρέπει τη διαφυγή του

κό μέσο, για λόγους πρόσθετης ασφάλειας.

αέρα και την αποφυγή της παγίδευσης του κάτω από το μοντέλο.

Στην περίπτωση αυτή η κάσα δεν γεμίζε ται μέχρι τα χείλη της. Τοποθετείται κάτω

.. Υ στερα, το τζάμι ξαναπαίρνει την οριζό

από τον κώδωνα κενού και η αντλία τίθεται

ντια θέση και προστίθεται υλικό μέχρι να

σε λειτουργία. Η αντλία δουλεύει μέχρις

φτάσει στα χείλη της κάσας . Το όλο σύ

ότου ο επιταχυνόμενος αναβρασμός της μά

στημα τοποθετείται ύστερα στον δονητή,

ζας του υλικού επένδυσης γίνει μια έκλυση

που

φυσαλλίδων με σταθερό ρυθμό (από

ρυθμίζεται

Πλήρες

σ ύστημα

στη μικρ6τερη

φυγοκεντρική ς

ταχύτητά

χύτεuoη ς

(χωρίς

προστατευτικό αοπίδια) . Κέντρο, μηχανή φυγΟΚΕντρι κής χύτευσης . Αριστερά, τσιμπίδες ιcαι κοίτ ε ς ιcασών.

Κάτω ,

χωνευτήρι ο.

Δεξιά ,

διαταξη

διαμόρφωση ς

ανΟΙΎμ{ιτων τροφοδότηση ς.

ΕπΔνω απ'

δλ.

αυτά κάσε ς

επένδυση ς σ ε διάφορα μεγέθη . Σημε ιώστε τη σηκωμέ νη περόνη αναστολής στο φορείο του χωνευτηρίου . Thc Kcrr [ΚΠΙΒΙ MFg. Co, H.n.A (σελ . 449).

443

μέχρι Ι λεπτό). Η στερεωμένη σε ελατήρια

πλάκα, που καλύπτεται με ένα πλακίδιο από ελαστικό,

μπορεί να δονηθεί αυτομάτως

πριν από την δημιουργία κε νού και μετά την άρση του , για να επιτραπεί στο υλικό επέν δυσης να τρέξει ελεύθερα γύρω από το μο

ντέλο. Έπειτα , το κενό που τυχόν απομένει στην κάσα γεμίζεται, πριν αρχίσει η Πήξη, με την απαιτούμενη ποσότητα πολτού.

ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΕΡΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΛΟΥΠΙ

Η κάσα αφήνεται σε ηρεμία, σε επαφή με

τον ελεύθερο αέρα, μέχρις ότου αρχίσει η πήξη του υλικού επένδυσης. Ο χρόνος πα ραμονής κυμαίνεται από Ι μέχρι

3 ώρες,

ανά

λογα με το μέγεθος της κάσας και με την

21.

Προετοιμαζόμεν:ο Ύια 'Χύτευση, το μέtαλλο πρέπει

να ζUΥισθεί. Ο Dhaemers uπολογΙζει την ποσότητα του μετ6λλου που χρειάζεται πολλαπλασιάζοντας το βάρος

του κέρινου μοντέλου επί

13 (στα δαχτυλίδια) και προ 1/ 4 - 1{2 ουγγιάς (στις ιcαρφίτσες).

ποσότητα του υλικού. Όταν αρχίσει η πή

σθέτοντας ύστερα

ξη, το υλικό που βρίσκεται στην κορυφή

σκεται στο xωνεuτήριo . πάνω στη μηχανή χυτεοοης .

μπορεί να επιπεδωθεΙ με ένα λεπτό επίπεδο μεταλλικό αντικείμενο, Π.χ. με ένα μεταλλι κό χάρακα. Οι επί πλέον ποσότητες που ξε

χειλίζουν από τα πλευρά της κάσας πρέπει να αφαιρούνται . Το μπωλ ανάμιξης πρέπει να καθαρίζεται με χαρτί και τα υπολείμματα

Το μέταλλο θερμαίνεται με λίγο συλλΙπασμα όσο βρί Αυτό γίνεται ακριβώς πριν έχει ετοιμασθεΙ η κάσα με την ε·πένδυση να βΎει από τον φούρνο 'Ι\γησίματος». Μόλις είναι έτοιμη , η κάσα τοποθετεΙται στην ιc:oΙτη της (επάνω αριστερά) πίσω από το χωνευτήριο. Ο βρα χίονας, που φέρει την ιcάσα ιcαι το χωνευτήριο,εξι

σορροπΕ:"Ιται με τον βραχίονα που φέρει τα βάρη , Η

μηχανή , που δουλε6ει με ελατήριο, «κουρδΙζεται» τρεις φορές . Ο βραχίονας κρατιέται υπό τάση, τραβώντας πάνω μια περόνη από τη βάση .

του υλικού δεν αφήνονται να τρέξουν στην αποχέτευση γιατί θα προκαλέσουν βουλώ ματα, αν συσσωρευθούν σε σημαντικές πο

ροή μετάλλου, το βαθούλωμα που έχει γίνει

σότητες.

από τη διάταξη τροφοδότησης μπορεί να

Όταν η πήξη σε επαφή με τον αέρα έχει συμπληρωθεί, η επένδυση δε

σιcαλισθεί με ένα μαχαίρι. Α ν για ιcάπoιo

δείχνει σημά

λόγο η εργασία δεν μπορεί να συνεχισθεί

δια εξωτερικής υγρασίας. Τη στιγμή αυτή

αμέσως, το ιcαλoύπι μπορεί να μπει ιcατά μέ

μπορεί να αφαιρεθεί η διάταξη μορφοποίη

ρος αλλά όχι για πολύ χρόνο, γιατί η υπέν

σης του ανοίγματος τροφοδότησης. Αν,

δυση μπορεί να ξηρανθεί υπερβoλιιcά' λίΥη

όπως συνιστάται, έχει επιστρωθεί ελαφρά

υγρασία βοηθάει στην απoμάιcρυνση του

με κερί ή πετρέλαιο, η αφαίρεση δε

κεριού κατά το «ψήσιμΟ) του καλουπιού.

θα πα

ρουσιάσει δυσκολίες. Βγάλτε την πλαστελί

Προσοχή: Το υλιιcό υπένδυσης δεν πρέ

νη από το τζάμι και σηκώστε την κάσα.

πει να πέφτει κάτω ή να χτυπιέται. Κάτι τέ·

Αφαιρέστε την περόνη, αν έχει χρησιμο

τοιο θα μπορούσε να πpoιcαλέσει ορατές

ποιηθεί, χαλαρώνοντας την πρώτα μαλακά

ρωγμές στο τελειωμένο χυτό και ίσως να το

με μια πένσα . Για να αποχωρίστε τη διάτα

ιcαταστpέψει.

ξη διαμόρφωσης τροφοδοσίας, βάλτε την

Το «ψήσιμο» δεν πρέπει να αρχίζει πολύ

άκρη μιας σπάτουλας ανάμεσα στη μεταλ

πρόωρα, γιατί η πολύ γρήγορη εξάτμιση

λική διάταξη και την επένδυση και σπρώξτε

υγρασίας σε ψηλές θερμoιcpασίες θα προ

την πρώτη μακρυά με ελαφρά πίεση . Αν η

ιcαλέσει την ταχύτατη διαστολή του υλιιcoύ

διάταξη είναι α700 ελαστικό μπορεί να χα

υπένδυση ς, την εμφάνιση ρωγμών ιcαι την

λαρωθεί με τα δάχτυλα. Θα .γίνει ένα σπάσι

πλή·ρ.η ιcαταστρoφή του. Οι ρωγμές στην

μο ανάμεσα στο κερί του κώνου της διάτα

υπένδυση εμφανίζονται στο χυτό ως φλας,

ξης και στο σημείο όπου οι αγωγοί τροφοδό

που προεξέχει από την ιcυpίως μεταλλική

τησης συνδέονται στο ιcoινό τους άνοιγμα.

επιφάνεια. ΦυσΙΙCά, το φλας συνήθως μπορεί

. Οταν

αφαιρεθεί η διάταξη, αποκαλύπτεται

να αφαιρεθεί, αλλά μπορεί να εμφανισθεί

το σύστημα τροφοδοσίας στο κέντρο της

και σε ιcpίσιμες θέσεις, οπότε θα υποβαθμι

επένδυσης. Για να εξασφαλισθεί μια ομαλή

σθεί το σχέδιο ή η εμφάνιση του χυfού. Η

444

22.

' Ηδη το μέτ αλλο έχει στερεοπο ιηθε ί και πρέπει να

ξαναθερμανθεί για να πάρει την υγρή μορφή , αφού πα

σπαλισθεί μ ε λίγο έ τοιμο εμπορικό συλλίπασμα . Ο βραχίονας της μηχανής τραβιέται προς τα πίσω και η

23. Όταν το μέταλλο χάσει το κόκκινο χρώμα το\l και td καλούm έΊει ιφUΏΣει , η κάσα τοποθετ εΙ ται κάτω από τρεχο ύ μενο κρύο νερό. Έτσι διαλύεται τελείως η επένδυση κοι αποκαλύπτεται το χυτό.

συγlφατηΤΙΙCή περόνη αφήνεται να πέσει στη βάση . ' γστερα , ο βραχίονας ελευθερώνεται και η πίεση τ ου ελατηρίου τον -Υυρίζει με μεγάλη τ αιιnητα . Η φυγό κε

ντρη δύναμη προκαλεί τη ροή το υ λι ωμένου μετάλλου μ έσα από το άνοιγμα του χωνευτηρίου κατευθείαν στα ανοίγματα τροφοδότ ηση ς του καλουπιού. γεμίζοντας τελε ίως τη ν κοιλότητά του .

24. Το

'Χ υτό που έχε ι αποκαλυφθ ε ί από το καλούπι , με

25.

Ίχνη υλ ικού επένδυσης πο\l δεν έφυγαν με το νερό

προσκολλημ ένο τ ο σύστημα χύτευσης και τις μπουκα

αποσπώνται μ ε θέρμανση το υ μ ε τάλλου και ε μβάπτιση

δούρες. Αφαι ρούν ται με τσιμπιδάκι ή πριόνι και 'Χρη σιμ οποιούνται ως συμπλήρωμα σκραπ κατά την επόμε

σε διάλυμα θειϊκού οξέος 10% και καθαρό νερό. Ύστε ρα το αντικείμενο φινίρεται με τ ους γνωστούς

νη χύτευση.

τρόπους .

δημιουργία «παρασχίδων» στην εσωτερική

τή η διάβρωση του εσωτερικού του καλου

επιφάνεια του ιcαλoυπιoύ ε ίναι ένας άλλος

πιού.

κίνδυνος της πολύ γρήγορης έναρξης του

Σκοπός του «ψησίματος» είναι η αφαίρε

«ψησίμαΤΟζ», που εμφανίζεται κατά τα πρώ·

ση και των tελευταίων ιχνών του κεριού

τα στάδιά του. Οι σχίζες, τα τσιπ ή οι ακανό-

από το καλούπι, η βαθμιαία αφαίρεση του

νιστοι κόκκοι που μπορεί να αποσπασθούν

χημικώς συνδεδεμένου νερού από το υλικό

από την εσωτερική κοιλότητα του ΙCαλOυ·

της υπένδυσης (που αλλιώς θα δημιουργή

πιού εγκλείονται στη μάζα του μετάλλου

σει πόρους στο χυτό) και το ανέβασμα της

κατά τη στερ εο ποίησή του . Από την πολύ

θερμοκρασίας της υπένδυση ς στο κατάλλη

γρήγορη ροή του κεριού είναι επίσης δυνα-

λο σημείο έτσι ώστε να το καλούπι να μπο-

445

Χυτό μανιιcι:τόιcoυμπα από άργυρο

στtρλιγκ.

Jean

CΙaude

Champagnat.

Ρarίι;, Γαλλία. Έγινε ένα δαχτυλικό αποτύπωμα στο ιcερί . που μεταφέρ

θηκε στο χυ1ό. ΦωΤΟΥρaφία Jacquelinι' Guillot. Connaissance dc... Arts..

Χρυσό δαχτυλίδι 18 Champagnat. Paris.

Κ από τον J .C. Γαλλlα. Η μέ θοδος της χύτευση ς επιτρέπει την αναπαραγωγή οποιασδήποτε σχεδόν φυσικής στερεής μορφή ς. Στο δα χηιλίδ ι αιιτό ένα πραγματικό φυτό

Χυτό χρυσό δαχτυλΙδι 18 Κ με δια μά ντι. από τον J.C. Champagnat. Paris. Γαλλία. Η επιφάνεια δουλι:ύ

τηκε μ ε σμίλη για να πάρει μια εντr.λώς ιδιαίτερη υφή. ΦωίΟΥραφiα

D cl Bocca.

αρχικά επιμεταλλώθηκε ηλεκτρολυ

τικά. ίι στερα χυτr.ίιθηKε σε χωριστά

μέρη . τακτοποιήθηκε ιcαι κολλήθη κε

ι: τερογενώς.

Φωίο'(ραφία

Dc!

Bocc:I.

Χριισ ή

καρφίτσα

από

την

Ruth Radakovich , Encinitas. CaΙjω fornia. Η.η.Α. Τμήμα χυτού με την τcχν ική το ι) «χαμένου KCplOίI .. που

χρησιμοποίησ ε ρο" ς

Yucca.

ως

ΠΟΗ

μοντέλο

ύστr.ρα

οπό

κάηκαν.

ΦωΤΙΙΥραφία Fι'rdirιand BnL'...L·h. (βλ . βάση σελ.

Χ υτό ασημένιο δαΧΤlJλίδι το\) Ορ ρί UnIracht. Κοίλες επιφανειακές

448) .

Πλάγια άποψη του ίδιοι) δαχτυλι διοιί.

φόρμ ες χρησιμοποιήθηκαν ως μέσο

σύλληψη ς του φωτός. ΦωΤΟΥραφι'α

Lcx Ticc. ρεί να δεχθεί το λιωμένο μέταλλο. Κατά τη

υψηλών θερμοκρασιών στα αρχικά στάδια

διάρκεια του ψησίματος συμβαίνουν τα ακό

του ψησίματος είναι κάτι που έχει ιδιαίτερη

λουθα . Η θερμότητα προσβάλλει το κερί και

σημασία.

το υλικό υπένδυσης. Η εξωτερική στοιβάδα

ψησίματος και όταν το αρχικό κερί έχει κα

του κεριού εισδύει στους πόρους του εσωτε

ταναλωθεί από τη θερμότητα. μπορεί να

ρικού της υπένδυσης, βοηθούμενη από τους

έχουν σχηματισθεί υπολείμματα άνθρακα

υδρατμούς που σχηματίζει η υγρασία του

που πρέπει κι αυτά να απομακρυνθούν . Ο

υλικού της. Με τον τρόπο αυτό το κέρινο

άνθραξ εμφανίζεται στην εξωτερική επιφά

πρότυπο διαστέλλεται χωρίς υπερβολική

νεια της υπένδυση ς με μορφή μαύρων κηλί

πίεση, που θα μπορούσε να δημιουργήσει

δων, πράγμα που αποτελεί ένδειξη όχι κα

ρωγμές στην υπένδυση. Το κερί διαστέλλε

λού (ψησίματορ> . Η συνέχιση του ((ψησί

ται σε μεγαλύτερο βαθμό από την υπένδυση,

μαΤΟζ»

προκαλώντας καταπονήσεις και φορτίσεις

κρασία θα επιτρέψει την εξάλειψη και των

στην υπένδυση και γι' αυτό. η αποφυγή

τελευταίων ιχνών άνθρακα και θα δώσει μια

446

Κατά τις διjο πρώτες ώρες του

στην ψηλότερη επιτρεπτή θερμο

υπένδυση με καθαρό λευκό-κοκκαλί χρώμα.

καλύτερος έλεγχος επιτυγχάνεται σε έναν

Αν το κερί δεν απομακρυνθεί τελείως από

αποκηρωτικό φούρνο ή κλίβανο με πυρόμε

το καλούπι και αφεθεί το υπόλειμμα άνθρα

τρο ακριβείας . Οποιαδήποτε κι αν είναι η

κα

να γεμίσει τους πόρους της υπένδυση ς,

τελική θερμοκρασία αιχμής και το χρονο

τότε ο αέρας που εκτοπίζεται και οι ατμοί

διάγραμμα πύρωσης, η θερμική διεργασία

που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της χύ

πρέπει να είναι βαθμιαία, χωρίς απότομες

τευσης του λιωμένου μετάλλου δε

μεταβολές, και η θερμοκρασία να παρακο

θα μπορέ

σουν να διαφύγουν στο περιβάλλον και θα

λουθείται με ακρίβεια. Μια ήπια θέρμανση

1Ιροκαλέσουν είτε σπάσιμο στο καλούπι εί

την πρώτη ώρα στους 200Ψ ακολουθούμενη

τε ζημιές στο χυτό με διάφορους τρόπους.

από θερμοκρασία

Η ιδεώδης κατάσταση "ψησίματος» επι

300°F είναι μια καλή δια 6OO'F και πάνω η θερμο

δικασ:ία. Από τους

τρέπει την από κάτω θέρμανση της κάσας

κρασία μπορεί να αυξάνεται ταχύτερα μέχρι

τότε, το λιωμένο κερί περνάει πρώτα από το

τους

άνοιγμα τροφοδότησης (η κάσα έχει τοπο

ώρας. Ο θερμικός αυτός κύκλος είναι ικα

θετηθεί με το άνοιγμα τροφοδότησης προς

νοποιητικός για τα περισσότερα διακινού

τα κάτω) και ακολουθεί μια προοδευτικά

μενα με τα χέρια χωνευτή ρια και για τις κά

ανοδΙΚή πορεία, με αποτέλεσμα τη

σες συνηθισμένης δυναμικότητας. Α ν πρό

γρήγο

1200 "F,

κατά την έναρξη της έκτη ς

ρη μείωση της πίεσης. Ο καλύτερος φούρ

κειται να απομακρυνθεί μια μεγάλη ποσό

νος "ψησίματος» είναι αυτός που θερμαίνε

τητα κεριού,ο χρόνος θέρμανσης μπορεί να

ται με αέριο από κάτω και εξαερίζεται για

φτάσει τις

να φεύγουν τα αέρια. Οι ηλεκτρικοί κλίβα

η θερμοκρασία δεν θα αφεθεί να ξεπεράσει

νοι με θερμαντικά στοιχεία στη βάση τους

τους Ι 200°F γιατί σε ψηλότερες θερμοκρα

είναι καλοί για το "ψήσιμω> των καλουπιών,

σίες η υπένδυση αρχίζει να σπάει, με αποτέ

αλλά τα στοιχεία αυτά πρέπει να προστα

λεσμα να χαθεί το καλούπι .

τεύονται με ένα πυρίμαχο ράφι, για να απο

8 ώρες, αλλά σε

καμιά περίπτωση

. Επειτα, η υπένδυση πρέπει να ψυχθεί 370-480oC ή' στη θερμοκρασία εκείνη,

φεύγεται η άμεση επαφή τους με το λιωμένο

στους

ιc::ερί. Το ις;ερί λιώνει , τσιτσιρίζει. καίγεται

που προσφέρεται για να δεχθεί το καλούπι

και καπνίζει

το χρησιμοποιούμενο συγκεκριμένο μέταλ

και όλα αυτά επηρεάζουν τον

χρόνο ζωής των θερμαντικών στοιχείων του

λο . Γενικώς , η θερμοκρασία αυτή είναι

κλΙβανου. Α ν δεν υπάρχει ούτε ο πρώτος ού

500'F κάτω

τε ο δεύτερος τύπος κλιβάνου, μπορεί να

λου . Η μείωση αυτή της θερμοκρασίας είναι

χρησιμοποιηθεί με ικανοποιητικά αποτελέ

απαραίτητη γιατί ένα πολύ θερμό καλούπι

σματα ενας φούρνος ψησίματος πορσελά

θα κρατήσει το λιωμένο μέταλλο στη ρευ

νης ή εφυάλωσης με θερμικό έλεγχο . Στην

στή κατάσταση για πολύ χρόνο, πριν από

200-

από το σημείο τήξης του μετάλ

πέρίπτωση αυτή μπορεί να είναι αξιοσύστα

Τ11 στερεοποίησή του, με αποτέλεσμα τη με

το το αναποδογύρισμα της κάσας μετά την

γάλη συστολή και την εμφάνιση πόρων στο

πρώτη ώρα (κατά την οποία παρέμεινε στο

χυτό. Από το άλλο μέρος, όταν το καλούπι

φούρνο με το άνοιγμα τροφοδότησης προς

είναι πολύ ψυχρό θα προκαλέσει την πρόω

τα κάτω) , η τοποθέτηση της σε ένα τρίποδο

ρη στερεοποίηση του λιωμένου μετάλλου

με πλέγμα χρωμονικελίνης και, ύστερα από

στο εσωτερικό του και μπορεί να οδηγήσει

μια ώρα παραμονής στη θέση αυτή, το νέο

στην παραγωγή ατελούς χυτού. Για τον άρ

αναποδογύρισμά της. Για τον χειρισμό της

γυρο στέρλιγκ αρκεί μια θερμοκρασία κα

θερμής κάσας πρέπει να χρησιμοποιηθούν

λουπιού

τσιμπίδα και γάντια απο αμίαντο .

με το κράμα, συνιστάται μια περιοχή θερ

Ο χρόνος του ψησίματος εξαΡ'ιάται από

700'F

μοκρασιών

ενώ για τον χρυσό , ανάλογα

800-9500 F.

Ο χρυσός λίγων κα

το μέγεθος της κάσας και την ποσότητα του

ρατιών χρειάζεται μικρότερη θερμοκρασία

κεριού του μοντέλου . Οι μικρές Χάσες με

από τα κράματα χρυσού πολλών καρατιών.

λεπτεπίλεπτα μοντέλα μπορούν να απαιτή

Η θερμική διαστολή της υπένδυσης από

σουν δύο μόνο ώρες ενώ οι μεγαλύτερες κά

κριστοβαλίτη από τη θερμοκρασία του δω

σες χρειάζονται

ματίου στους

3-6

ώρες και μερικές φορές

400°C είναι περίπου 1,2% ενώ 700°C φτάνει το Ι ,4%. Ο ρυθμός αυτός

περισσότερες. Το χρώμα της υπένδυσης εί

στους

ναι καλός δείκτης της συμπλήρωσης του

διαστολής είναι αρκετός για να αντισταθμι-

"ψησίματος» .

σθεί η συνηθισμένη συστολή των λιωμένων

Συνιστώμενος

κύκλος

(<ψησίματος".

πολύτιμων μετάλλων κατά την περίοδο της

•• 7

· Αλλο χροοό δαχτυλ ί δ ι από Leighlo n με ιιανο ιχτ ή» δομή .

44Η

τον

σθηκι: μ ι: την οξε ίδωση ΤΟI , φόντου

Χ"τ<'ι χρυσό δαχτυλίδι μι: tύπάζ ι Ο'Η) τυν Hcnri Le igh Io n. Τα ά γκ ι στρα στι:ρtωση ς τη ς πr.ΤΡας [ίναι μ έ

και

ρο ς

ΧΙΗΙΙ

Υ'ΡlJσύ

δαχτυλίδι

τοll

Hc nri

Lcighιo n . Η ε π ι φανε ι ακή υφή τονί τη στίλβωση

τι,) ν 1ιπι:ρυψωμr.

τυιι

χι , τοι".ι

κα ι

στηρίχτηκαν

νων πι:ρωχιΟν. ΦωΤΟΥραφίιι Ιι'Χ Τί

ΠΡΙΙΠ I :KΤΙKιJ επανω στην πι: τρα για

ct'.

να ι:ξ ασφαλί"ο\ιν την σταθι: ρ οποί η σή της . ΦωroΥραφία Lc.\' 7ϊcι·.

στερεοποιησης και της ψύξης τουι;,.

ttaI

μιστούν οι διαφορές αυτού του είδους. Λίγο

ώστε το προκύπτον χυτό να έχει τις ίδιες

περισσότερο λιωμένο μέταλλο δεν βλάπτει,

σχεδόν διαστάσεις με το αρχικό κέρινο μο

μια και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην επό

ντέλο .

μενη χύτευση, ενώ, επί πλέον, δίνει μια πρό

σθετη ώθηση που βοηθάει στο πλήρες γέμι σμα του καλουπιού. ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΧΥΤΕΥΣΗ ΜΕΤΑΛΛΟΥ

Πριν τοποθετηθεί το κέρινο μοντέλο επά νω στη διάταξη μορφοποίησης του ανοίγ μαΤΟζ τροφοδότησης, πρέπει να ζυγισθεί με

Η ΜΗΧΑΝΗ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΧΥΤΕΥΣΗΣ

Είναι μια συσκευή που φέρει δύο ζυγο

προσαρμοσμένο το σύστημα τροφοδοσΕας,

σταθμισμένες

έτσι ώστε να μπορεί να υπολογισθεί ένας

εξ~oυν από ένα κεντρικό στήριγμα στερε

λόγος κερΙΟύ προς μέταλλο.

προεκτάσεις

βραχίονα

που

Όταν χρησι

ωμένο σε ρουλεμάν. Οι προεκτάσεις στρέ

μοποιείται άργυρος στέρλιγκ, το βάρος του

φονται συνήθως σε οριζόντιο επίπεδο. Η

κεριού πολλαπλασίαζεται επί

για να

μια προέκταση φέρει τTjν κάσα που περιέχει

υπολογισθεί η ποσότητα του μετάλλου που

το καλούπι και , δίπλα του, το φορείο του

χρειάζεται για τη χύτευση . Στο βάρος αυτό

χωνευτηρίου, που περιέχει το λιωμένο μέ

προστίθεται ένα τέταρτο ή το μισό της ουγ

ταλλο . Η άλλη προέκταση φέρει αντίβαρο.,

γιάς, ανάλογα με το μέγεθος του εφεδρικού

τα οποία ρυθμίζονται έτσι ώστε να εξισορ

αποθέματος μέταλλου που χρειάζεται το χυ

ροπούν το φορτίο της πρώτης προέκτασης.

10,

τό. Το απόθεμα αυτό τροφοδοτεί κατά την

Η μηχανή ενεργοποιείται από ένα υπερμέ

ψύξη την κοιλότητα του καλουπιού, αν και

γεθες επίπεδο ελατήριο βαρειάς χρήσης,

όταν χρειάζεται. Για τα δαχτυλίδια αρκεί

που είναι τυλιγ.μένο και κρατείται με την

ένα τέταρτο της ουγγιάς, ενώ για μεγαλύτε

ανύψωση μιας περόνης ράβδου αναστολής

ρα χυτά, το πρόσθετο μέταλλο φτάνει τη μι

της κίνησης. Όταν τίθεται σε λειτουργία η

σή ουγγιά .

μηχανή , η περόνη έχει ήδη αφεθεί να πέσει,

Το κέρινο μοντέλο μπορεί επίσης να ζυ

γισθεί με έμμεσο τρόπο. Τοποθετείται σε

ελευΟερώνοντάς την .

'Οταν ελευθερωθούν

οι προεκτάσεις-βραχίονες το ελατήριο τους

ένα βαθμονομημενο ποτήρι με νερό και με

δίνει μια πολύ γρήγορη περιστροφική κί

τριέται ο όγκος που εκτοπίζει. Βάλτε το μο

νηση, που εξαναγκάζει το λιωμένο μέταλλο

ντέλο στο νερό και σημειώστε τη γραμμή,

να ρεΟσει (εξ αιτίας της φυγόκεντρης δύνα

επιφάνεια το" νερού.

μης) από το στερεωμένο χωνευτήριο στη

Αν το κερί επιπλέει, σπρώξτε το και κρατεί

γειτονική κάσα, που περιέχει το καλούπι .

στε το μέσα στο νε ρό και πάοτε την ένδει

Έτσι σχηματίζεται το χυτό.

στην οποία φτάνει

ξη της στάθμης όσο αυτό είναι τελείως βυ

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες μηχανών φυ

θισμένο. Βγάλτε το κερί και βάλτε στο ποτή

γοκεντρικής χύτευσης. Μερικ ές είναι χει

ρι αρκετό μέταλλο , έτσι ώστε η στάθμη του

ροκίνητες ενώ άλλες κινούνται με μοτέρ . Οι

νερού να φτάσει στο προηγούμενο ύψος.

περισσότερες λειτουργούν σε οριζόντιο επί

Προσθέστε κι άλλο μέταλλο , σε ποσότητα

πεδο αλλά μερικές λειτουργούν σε κατακό

που να αρκεί για το γέμισμα του συστήμα

ρυφο επίπεδο. Για τον αργυροχρυσοχόο, η

τος τροφοδοσίας του καλουπιού και για τη

πιο πρόσφορη για τις ανάγκες του είναι η

δημιουργία επαρκούς αποθέματος ρευστού

μηχανή που στρέφεται με ελατήριο σε οριζό

μετάλλου.

ντιο επίπεδο, όπως αυτή που περιγράφηκε

Η ζύγιση του χρυσού και των άλλων με

προηγουμένως.

τάλλων μπορεί να γίνει με τη μέθοδο που

Η μηχανή πρέπει να είναι καλά αλφαδια

περιγράφηκε στην περίπτωση του αργύρου

σμένη και στερεωμένη σταθερά στο δάπεδο.

στέρλιγκ . Για κράμα 14Κ πολλαπλασιάστε

. Ενα αξιόλογο μέτρο προστασίας των εργα

επί

ζομένων είναι το να τοποθετηθεί γύρω από

12,

για κράμα 18Κ επί

χρυσο πάλι επί

. Οταν

και για λευκό

18.

τη μηχανή ένα ασπίδιο (ένα φύλλο γαλβα

ζυγίζετε κεριά να θυμάστε ότι με

νισμένης λαμαρίνας είναι ότι χρειάζεται)

ρικά είναι πιο πυκνά από τα άλλα, έτσι ώστε

για να εμποδίζει το πιτσίλισμα σταγόνων

να χρειάζεται ο υπολογισμός και μιας κά

λιωμένου μετάλλου. Η

ποιας ανοχής στο μέταλλο για να αντισταθ-

δουλεύει ομαλά και «μαλακά» (χρειάζεται

μηχανή

πρέπει να

449

λάδωμα πριν από κάθε χl)τευση) και να μη

ΚΡύ τεμαχίου στη σύνδεση του βραχίονα.

δημιουργεί κραδασμούς, που μπορούν να

Μετακινείστε τα βάρη προς το κέντρο ή μα

οδηγήσουν σε ελαττωματική χύτευση.

ιφυά απ' αυτό, μέχρις ότου ισορροπήσει το

Κατά την προετοιμασία της μηχανής για

σύστημα βραχιόνων. Αν χρειαστεί, τοποθε

χύτευση, το ελατήριο τυλίγεται, κατά τη

τείστε επί πλέον βάρη. Στερεώστε τα βάρη

φορά των δεικτών του ρολογιού,

στη θέση τους. Σφίξτε το κεντρικό παξιμά

3-5

φορές

(σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του κατα σκευαστή),

ανάλογα

με

τη

δUΥαμη

δι. Βάλτε το στερεωτικό τεμάχιο.

που

χρειάζεται, δηλαδή με το μέγεθος του χυ

tOu. · Ο

βραχίονας ακινητοποιείται με την

ανασταλ τικ:ή περόνη και ράβδο, με το αντί βαρο εμπρός από τον χειριστή .

θΕΡΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΟΥ

ΤΟ χρησιμοποιούμενο κατά τη χύτευση

Όταν ο

μέταλλο, μπορεί να έχει τη μορφή μπιγιέ

βρίσκεται στη θέση εργασίας,

τας, μεγάλων ψηγμάτων, σκραπ ή κάποιου

·εμπρός από τη μηχανή, το σύστημα περό

συνδυασμού τους. Το μlταλλο πρέπει να εί

χειριστής

νης-ράβδου αναστολής πρέπει να βρίσκεται

ναι καθαρό. Πριν τοποθετηθεί για λιώσιμο

στα αριστερά του. Το σύστημα ασφαλείας

στο χωνευτήριο, πρέπει να απαλλαγεί από

ελευθερώνεται με την περιστροφή του βρα

τα επιφανειακά οξείδια ή από τα λιπαντικά

χίονα με το χέρι, μέχρις ότου η περόνη πέ

με ανόπτηση, εμβάπτιση σε οξύ και έκπλυ

σει πίσω στην υποδοχή της. Αυτό γίνεται

ση με νερό. Η τήξη του μετάλλου πρlπει να

μόνο λίγο πριν αριιίσει η χύτευση.

συΥχρονίζεται με το ψήσιμο του καλουπιού,

Η μηχανή πρέπει να έχει των κατάλλη

έτσι ώστε η ιcάσα και το μέταλλο να είναι

λων διαστάσεων κοίτη κάσας, που αντι

έτοιμα την ίδια ώρα. Είναι δυνατό να λιώσει

στοιχεί στο νούμερο της χρησιμοποιούμε

πρώτα το μέταλλο, για να σχηματίσει μια

νης κάσας, έτσι ώστε το χωνευτήριο, που

συμπαγή ρευστή μάζα, και ύστερα να επα

ει ναι από πριν τοποθετημένο στη θέση του,

ναθερμανθεί λίγο πριν τοποθετηθεί η κάσα.

να ιcρατιέται και να κεντράρεται αυτομάτως.

Πασπαλίστε τον αμίαντο με συλλίπασμα,

Ο φορέας του χωνευτηρίου και το χωνευτή

όπως το βορικό οξύ. Κατά τη θέρμανση,

ριο μπορούν να φοδραρισθούν με αμίαντο ,

προσθέτετε κατά διαστήματα συλλίπαομα.

κομμένο

στο

κατάλληλο

μέγεθος.

Αν

Για να κρατείστε τους πόρους του χυτού

αμίαντος διαβραχεί με νερό μπορεί να πιε

στη μικρότερη δυνατή έκταση, το μέταλλο

σθεί στη θέση του με τα δάχτυλα. Η υπέν

πρέπει να μένει καλυμμένο σε όλη τη διάρ

δυση αμιάντου βοηθάει στη διατήρηση του

κεια της τήξης με μια αναΥωΥική φλόγα.

χωνευτηρίου καθαρού και εμποδίζει τη μό

Αυτό εμποδίζει την οξείδωση του μετάλλου,

λυνση κάθε ποσότητας χυτευόμενου μετάλ

την κύρια αιτία των πόρων. Σε ένα αυλό

λου, στην περίπτωση χρησιμοποίησης άλ

οξυγόνου-ασετυλίνης, η αναγωγική φλόγα

λων μετάλλων. Πάντως , συνιστάται η. χρη

προδίνεται από το κίτρινο χρώμα στο μέρος

σιμοποίηση χωριστού χωνευτηρίου για κά

της φλόγας από το προφύσιο του αυλού

θε είδος μετάλλου, οπότε ο αμίαντος πιθα

προς τo--ιcέντρO της. Στη φλόγα οξυγόνου καύσιμου αερίου, αρχίστε με ουδέτερη φλό

νώς να μη χρειαστεί.

Πρι ν θερμανθεί η κάσα Υια το (ιψήσιμω>

γα μπλε χρώματος και προσθέστε αρκετό αέ

του Κ"αλουπιού, ο βραχίονας πρέπει να αντι

ριο, ώστε το μπλε χρώμα να γίνει ελαφρά

σταθμίζεται για να ισορροπηθεί το βάρος

κίτρινο .

της . Σε μερικά μοντέλα, το αντίβαρο που

Φορέστε γάντια αμιάντου, βγάλτε την κά

χρειάζεται είναι αυτό που είναι τυπωμένο με

σα από τον φούρνο ψησίματος ή τον ηλε

τον αντίστοιχο αριθμό επάνω στην κάσα.

κτρικό κλίβανο με μια ειδική μεΥάλη τσιμπί

Το περιγραφόμενο μοντέλο είναι το

Centri-

δα, κρατώντας την σταθερά και τοποθετεί

Τοποθετείστε την

στε τη στην κοίτη της. που περιμέ.νει στη

κάσα με το καλούπι στη θέση της χύτευσης.

μηχανή, πλαγιαστή, με το άνΟΙΥμα τροφοδό

fico

της εταιρείας

Kerr.

Χαλαρώστε το κεντρικό συγκρατητικό πα

τησης να βλέπει προς το χωνευrrήριo ",αι

ξιμάδι μέχρις ότου ο

τον πυθμένα της να ακουμπάει στη ράχη του

βραχίονας κινηθεί

ελεύθερα. Βάλτε τον δευτερεύοντα βραχίο

βραχίονα. Σπρώξτε το χωνευτήριο με την

να σε ευθυγράμμιση με τον βραχίονα που

τσιμπίδα προς την κάσα. Το χωνευτήριο

φέρει το αντίβαρο και κρατείστε τον εκεί με

πρέπει να είναι απέναντί σας, στην άλλη

την τοποθέτηση του υπάρχοντος στερεωτι-

πλευρά του συγκρατητικού παξιμαδιού. Το

450

Χυτά ασημέν ια μανικετόκουμπα με δίδυμα μαργαριτά ρια από τον

R. Dhaemers.

Φωτοrρaφίa

Margaret Dha-

emers.

ΔΕΞΙΑ : Χυτό μπροuvτζινο βραχιόλι Benin. Αφρική . Οι διπλtς σειρές ικουμπ ιών» ανάμεσα στις μορφές πα ριστούν όστραιcα "άουρι . Οι ανάποδα τoπoθετημtνες αντρικές ,tyouptt; προδϊνουν πορτογαλική επίδραση. Amcrican Museum of Natural History, New York,

Η.π.Α .

ΚΑΤΩ : Χυτό ασημένιο "ολλιέ από τον ΦωτoyρaφΙα

R. Dhaemers.

Margaret Dhaemers.

451

Χυτή χρυσή KapφiTaa με μαρ'Υαριτάρι αJtό τον

aemers.

R. Dh·

Το μαρ-Υαριτάρι κρατιέται στην υJtοδοΖή με

σJtρώξιμο εΧάνω του των χυτών «δοντιώνν. Αυτό

JtptJttI

να Ύίνει με προσοχή Ύια να αποφευχθεί το σJι:άσιμό τους . ΦωτογΡαφΙa

Margarcr Dhaemers.

Χυτό ασημένιο μανικετόχουμπο α.ό τον

J . C. Cha·

Γαλλία . Ο χαλλιτέχνης εμXΝεUΣΘΗKε τη φόρμα ακό τον σ:ΙU:ΙΡOειδή πυρήνα ενός θαλασσινού

mpagnat, Paris,

οατΡάχου. Είναι «υφασμένη» σε πανΙ ΦωτογΡαφΙa

X~τό χρυσό κολλιέ από το

Ashanti, Γκάνα. Αφρική . Μηκος : περ. 15 1/2 ίντσες. Muscum οΙ PΤimitivc Ar/ Ncw York, Η.ΠΙ+: ΦωτογΡαφΙα Char/cs Uht. '

452

Bocc.a.

DeI

ΧΥτεγΣΗ ΜΕ ΓΛ γΠΤΗ ιc KAPΔ ΙA ι)

R. Winston

επιδr.ικνίJει τη μcθο δο δ ημιουργ ίας μιας

καρφίτσας, μ ε τη χρησιμοποίηση μιας γλυπτής ~ Kαρ δ ιάς» .

Ι. Ένα κομμάτι τ ου υλ ικού υπένδυσης σε μtΎεθος

nou

μπ ορε ί να πάρει μια κάσα μορφοπο ιείται και χαράζετοι

σύμφωνα με κάποιο σχέδιο . Μπορούν να χρησιμο ποιηθούν διάφορα κοπτικά και χ αρακτικά εργαλεία και

να δημιουργηθεί μια ατ έλε ιωτη ποικιλία επιφανειακών εφφέ. Το κερί εφαρμόζε ται κατευθείαν στη χαραΎμένη

υπένδυση, στο πάχος που επ ιθυμείται Ύια το χυτό.

. Υστερα ,

το ύλο καλύπτεται μ ε πρόσθετο υλικό υπέν δυσ η ς Κ'αι αKOλOUΘεί η φυγοκεντρική χύτευση κατά τα Ύνωστά.

Η ράχη της καρφίτσας, που φα ί νεται εδώ με τους αγωγούς τροφοδό τησης ακόμα στη θέση τους μετά τη

χύτευση, μπ ορεί επ ίση ς να πάρει την οποιαδήποτε επ ι

θυμητή επιφανειακή διακόσ μηση ή σχέδιο με την κα

ταλληλη επεξεργασία.

3. Το

εμπρός μέρος του χυτού με το προηΎουμένως δη μιουργηθ έν σχέδιο intagJio φαίνεται τώρα σε ανάγλΙJ φο . Οι μπουκαδούρ ες αφαιρούνται και η καρφίτσα φι νιρΙζεταl με τον συνηθισμένο τρόπο . Καρφίτσα ΧΙJ μtνη σε χρυσό και μπρούντζο από τον R. Το κέντρο της καρφίτσας είνα ι χυμένο μ ε

Winston .

«καρδ ιά l) σε μπρούντζο . Πάνω από το μπρούντζινο χυ

τό γίνετα ι μια δεύτερη επένδυση για 10ν χρυσό , l1ε αποτέλεσ μα τη μόν ιμη σύνδεση των δύο μετάλλων που χύνονται το ένα πάνω στο άλλο . Μετά το φινίρισμα. ο μπρούντζ ος υποβάλλετα ι σε χη μική επεξεργασία . για

τη δημιουργία μιας KUΑνOπράσινης πατίνας, που Ιρχε ται σε αντίθεση με τον στιλβωμέ νο χρυσό.

453

μέταλλο βρίσκεται στο χωνευτήριο.

Το μεγαλύτερο μέρος του υλικού της υπέν

πασμα και καλύψτε την επιφάνεια μ ε την

δυσης θα αποικοδομηθεί και θα γίνει σαθρό. Παρατηρείστε το χρώμα της υπένδυσης .

αναγωγική

Πρέπει

Πασπαλίστε το μέταλλο με λίγο συλλί φλόγα.

Αν εμφανιστούν στην

να

είναι

λευκό,

όπως

αυτό

του

επιφάνεια του λιωμένου μετάλλου ακαθαρ

ασβεστοποlημένου κόκκαλου. Α ν παρουσιά

σίες ή ξένα σώματα, μαζέψτε τα και βγάλτε

ζει χρωματικές κηλίδες , αυτό σημαίνει ότι

τα από το μέταλλο με ράβδο ανάδευσης από

το ψήσιμο δεν κράτησε όσο έπρεπε και ότι

άνθρακα , με ένα ραβδί γραφίτη ή με ένα μο

το υλικό είναι ποτισμένο με ανθρακούχο

λύβι με μύτη σχιστολίθου (όπως αυτά που

υπόλειμμα που δημιουργήθηκε από το ατε

γράφουν στις μαθητικές πλάκες). Κρατά

λές κάψιμο του κεριού στον φούρνο. Τα

τε qυνεχώς το μέταλλο καλυμμένο με το

υπολείμματα αυτά δεν αποκλείεται .να έχουν

αναγωγικό μέρος της φλόγας και μόλις αρχί

σχηματίσει πόρους στην επιφάνεια του χυ

ζει να λιώνει, πασπαλίστε το πάλι με λίγο

τού. Αν παραμείνουν υπολείμματα κολλημέ

συλλίπασμα. ·Οταν το μέταλλο έχει σχημα

να επάνω στο χυτό, μπορούν να αφαιρεθούν

τίσει μια σφαίρα, συνεχίστε τη θέρμανση

με θέρμανση με τη φλόγα ενός αυλού και

για να ανεβάσετε τη θερμοκρασία αρκετά

ύστερα βούτηγμα του χυτού σε κρύο νερό ή

πάνω από το σημείο τήξης, έτσι ώστε να

με βράσιμο σε ένα διάλυμα Ι 0% θειϊκού οξέ

εξασφαλισθεί πλήρες και γρήγορο γέμισμα

ος.

της κοιλότητας του καλουπιού . Μην υπερ

Οι μπουκαδούρες (οι γεμάτοι μέταλλο

θερμαίνετε το μέταλλο σε σημείο που να φαί

αγωγοί

νεται ότι βράζει. Λίγο πριν αποχύσετε το

αφαιρούνται με μεταλλουργική σέγα ή όταν

μέταλλο στο καλούπι, προσθέστε λίγο συλ

είναι αρκετά λεπτές με ένα τσιμπιδάκι. Τα

λίπασμα.

τροφοδότησης

του

καλουπιού)

Με το αριστερό χέρι, στρέψτε

ίχνη που απομένουν πάνω στην επιφάνεια

ελαφρά κατά τη φορά των δεικτών του ρο

του χυτού καθαρίζονται με λίμα ή τρίβονται

λογιού τον βραχίονα που φέρει το αντίβαρο

με λειαντικό τροχό , προσαρμοσμένο επάνω

και αφήστε να πέσει η περόνη αναστολής

σε έναν εύκαμπτο άξονα (φλεξίμπλ). Η επα

της

κίνησης.

Ύστερα,

ελευθερώστε τον

κόλουθη

επεξεργασία

φινιρίσματος

της

βραχίονα που φέρει το χωνευτήριο (απλώς

επιφάνειας του χυτού γίνεται με τον συνη

αφήστε τον να στραφεί) απομακρύνοντας

θισμένο για το επεξεργαζόμενο μέταλλο τρό

ταυτόχρονα τη φλόγα . Ο βραχίονας θα πε

ΠΟ:

ριστραφεί από την πίεση του ελατηρίου και θα συνεχίσει να στρέφεται ελεύθερα μέχρις ότου σταματήσει μόνος του, οπότε το μέ

ταλλο στο καλούπι θα έχει στερεοποιηθεί. Αν δεν υπάρχουν δονήσεις ή κραδασμοί,

δεν υπάρχει φόβος εκτίναξης ρευστού με τάλλου.

ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΝΔΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΕΜΑΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗΣ

Αφήστε την κάσα να κρυώσει όταν το μέ

ταλλο έχει χάσει το κόκκινο χρώμα του (που φαίνεται από το άνοιγμα τροφοδότη σης) . Αυτό απαιτεί συνήθως

5 λεπτά για τον

άργυρο στέρλιγκ και διπλάσιο χρόνο για τον χρυσό. Μη ζορίζετε το κρύωμα, γιατί ένα γρήγορο «σβήσιμο» του μετάλλου μπο ρεί να προκαλέσει ρωγμές στο χυτό. ·Οταν · η κάσα έχει κρυώσει αρκετά, βάλτε την κά τω από τρεχούμενο νερό, κρατώντας την με

την τσιμπίδα, ή βυθίστε την σε κρύο νερό.

454

Ηλεκτρολυτική Επιμετάλλωση και Ηλεκτρομόρφωση

Οι βασικές αρχές της ηλεκτρολυτικής

ολόκληρων μοντέλων, η ηλεκτρομόρφωση

επιμετάλλωσης και της ηλεκτρομόρφωσης

μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη

ανακαλύφθηκαν και καθιερώθηκαν από τον

δημιουργία επιφανειακών εφφέ σε βασικώς

. Αγγλο Michael Faraday

διαμορφωμένα μεταλλικά αντικείμενα. Τα

το

1833.

Οι δύο

νόμοι του προσδιόρισαν τις χημικές και

λαντούχοι τεχνικοί όπως ο

ηλεκτρικές σχέσεις που διέπουν τις ηλε

και η

June Schwarcz

Stanley Lechtzin

χάραξαν με το έργο

κτρολυτικές αντιδράσεις. Οι σχετικές γνώ

τους τις βασικές κατευθύνσεις των χειροτε

σεις αναπτύχθηκαν σε ένα τεράστιο απόθε

χνικών εφαρμογών των αρχικά βιομηχανι

μα πληροφοριών ως προς τη συμπεριφορά

κής

των μετάλλων υπό παρόμοιες συνθήκες, με

επιμετάλλωσης και της ηλεκτρομόρφωσης.

κλίμακας

μεθόδων

ηλικτρολυτικής

την εργασία άλλων επιστημόνων και τεχνι

κών και με την ανάπτυξη του μεγάλου βιο μηχανικού κλάδου της ηλεκτροεπίστρωσης

Η ηλεκτρολυτική επιμετάλλωση

των μετάλλων. Οι τεχνικές βιομηχανικές μέ

Με απλά λόγια, η ηλεKτρoλ~ΤΙKή επιμε

θοδοι, που απαιτούν μεγάλες και δαπανηρές

τάλλωση και η ηλεκτροδιαμόρφωση στηρί

εγκαταστάσεις, μπορούν να περιορισθούν

ζονται στη διαβίβαση ηλεκτρικού ρεύματος

στα στοιχειώδη τους μέρη με μικρές ανά

(προερχόμενου από ένα ξηρό στοιχείο, μια

γκες σε εξοπλισμό και να εφαρμοστούν από

μπαταρία, μία γεννήτρια συνεχούς . ρεύματος

τον χειροτέχνη ή βιοτέχνη. Με τα μέσα αυ

ή τους ακροδέκτες ενός ανορθωτή) μέσα

τά γίνονται προσιτές πολλές εργασίες επι

από ένα διάλυμα που περιέχει ηλεκτρολύτη

φανειακής

μορφοποίη

και δύο μεταλλικά ή άλλα Ι;UηλεKτραγωγά

σης, που αλλιώς θα ήταν αδύνατες για τον

ηλεκτρόδια, το θετικό και το αρνητικό, έτσι

χειροτέχνη.

ώστε να σχηματισθεί ένα κύκλωμα συνε

επεξεργασίας

και

Η ηλεκτρολυτική επιμετάλλωση, μέρος

χούς ρεύματος. Το ρεύμα που διαρρέει το

της οποίας αποτελεί και η ηλεκτροδιαμόρ

κύκλωμα αυτό έχει ως συνέπεια την απελευ

φωση , είναι

μια μέθοδος κάλυψης ενός

θέρωση στο διάλυμα φορτισμένων μεταλλι

αντικείμενου με ένα λεπτό μεταλλικό επί

κών σωματιδίων, που ονομάζονται ιόντα. Τα

στρωμα δημιουργούμενο με ηλεκτροαπόθε

μεταλλικά ιόντα κινούνται από το θετικό

ση. Η ηλεκτρομόρφωση είναι μια διεργασία

ηλεΚ'τρόδιο ή άνοδο προ το αρνητικό ηλε

αναπαραγωγής ή δημιουργίας ενός μεταλ

κτρόδιο ή κάθοδο, όπου αποτίθενται. Τα

λικού αντικεΙμενου

διαλύματα ή λουτρά μέσω των οποίων δια

είτε μόνιμου είτε προ

σωρινού. Το μέταλλο αποτίθεται στο μοντέ

βιβάζεται το ρεύμα και του οποίου αποτε

λο με την παροχέτευση ηλεκτρικού ρεύμα

λούν τους αγωγούς ονομάζονται ηλετρολύ-

τος, ενώ αυτό κρέμεται σε ένα όξινο ή αλ

'τες. Η εξωτερική ηλεκτρική πηγή (μπατα

καλικό ή

ουδέτερο λουτρό, που περιέχει

ρία., ανορθωτής κ.λπ.) σπρώχνει τό συνεχές

διαλελυμένο ένα μεταλλικό άλας. Ο απαιτού

ρεύμα από την άνοδο στον ηλεκτρολύτη και

μενος για την απόθεση επαρκούς μετάλλου

μέσω αυτού στη κάθοδο, αναγκάζοντας τα

χρόνος είναι πολύ μεγαλύτερος στην ηλε

θετικά φορτισμένα ιόντα να αποτεθούν στην

κτροδιαμόρφωση από ότι είναι στην ηλε

αρνητικώς φορτισμένη κάθοδο. Ως άνοδος

κτρολυτική επιμετάλλωση.

χρησιμεύει συνήθως μια μεταλλική ράβδος

Εκτός από τη δημιουργία ή αναπαραγωγή

ή λεπτή πλάκα (από χρυσό, άργυρο, χαλκό,

4SS

Καρφίτσα από τον Stanley Lechtzin, ηλεκτροδιαμΟΡΜ φωμένη με άργυρο επάνω σε φύλλο χαλιcoύ και έπειτα

επιχρυσωμένη. Δεμένη με καπνόχρωμο χαλαζiα. Εξοπλισμός ηλεκτρολυτικής επιμετάλλωσης και ηλε Μ κτροδιαμόρφιι:ισης: μ.ια απλοποιημένη διάταξη μικρής κλίμακας για τον χειροτέχνη και μΙΙCΡOβΙOτέχVΗ: Ι . Λνορθωτής σcληνίου, 2. Σύρμα ανόδου και καθόδου, 3. HλεKTρOλOγιιcό ιcλιπ, 4. Αγωγοί ράβδοι, 5. Ξύλινο στήΜ

ριγμα (ράφι) αγωγών ράβδων, 6. HλεΙCΤΡΙKό μάτι, δΙ Μ πλό, 7. Γυάλινα ποτήρια πυρέξ: Το πρώτο περιέχει το αντικείμενο ιφεμασμένο α-πό την αγωγό ράβδο για κα Μ θάρισμα. το δεύτερο προορiζεται για την έκπλυση ΙCαι το τρίτο είναι το δοχεiο επιμετάλλωσης, με την ανοδΙ Μ κή πλάκα και το προς επιμετάλλωσή αντικείμενο ιφε μασμένο από την καθοδική ράβδο.

6 κ.λπ.) κρεμασμένη στο διάλυμα, ελευθερώ

(Αν το αντικείμενο αποτελείται από μη με

νοντας βαθμιαία και με αργό ρυθμό θετικά

ταλλιις;ό υλικό και συνεπώς είναι δυσηλε

ιόντα μέσα στο διάλυμα.

Ως

Κάθοδος χρησιμοποιείται

κτραγωγό, πρέπει να γίνεται ευκλετραγωγό

συνήθώς

με την κατάλληλη επεξεργασία). Χρησιμο

ένα σύρμα, στο οποίο είναι στερεωμένο το

ποιούνται επίσης και αδιάλυτες άνοδοι από

αντικείμενο που πρόκειται να επιμεταλλω

ανοξείδωτο χάλυβα και λευκόχρυσο, οπότε

θεί, αποτελώντας έτσι το ίδιο την κάθοδο.

ως πηγή μετάλλου χρησιμεύει το ηλεκτρο-

456

λυτικό λουτρό που τελικά εξαντλείται και

κνότητας του ρεύματος). Α ν χρησιμοποιεί

πρέπει να ανανεώνεται. Εκτός από τη με

ται πάντα ένα και το αυτό ηλεκτρολυτικό

ταλλική ένωση που πρέπει να αποτεθεί, το

διάλυμα (κάτι συνηθισμένο για τον απλό

λουτρό επιμετάλλωσης μπορεί να περιέχει

τεχνίτη), ο ρεοσ'τάτης είναι περιττός αφού

πρόσθετες ουσίες που στιλβώνουν το αποτι

το αυξημένο εμβαδόν της επιφάνειας του

θέμενο μέταλλο, αυξάνουν την αγωγιμότητα

προς επιμετάλλωση αντικειμένου μεγαλώ

του διαλύματος και βελτιώνουν την ΙCαλυ

νει αυτομάτως την ένταση του ρεύματος.

πτική ΙΙCανότητα του αποτιθέμενου μετάλ

λου, δηλαδή, τη" πλήρη κάλυψη ολόκλη ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛγΤΙΚΗΣ

ρης της επιφάνειας του μοντέλου.

Τόσο για την ηλεκτρολυτική επιμετάλ λωση, όσο και για την ηλεκτρομόρφωση χρησιμοποιείται ο ίδιος βασικός εξοπλι

ΕΠΙΜΕΤΑΛΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΜΟΡΦΩΣΗΣ

Α νορθωτής σεληνίου Υπάρχουν

διάφοροι

τύποι

ανορθωτών

σμός. Η διαφορά έγκειται στη συγκέντρωση

αλλά ο πιο κατάλληλος για τον βιοτέχνη

του ηλεκτρολυτικού διαλύματος, στον χρό

είναι ο ανορθωτής σεληνίου, που κυκλοφο

νο παραμονής του αντικεΙμενου ή μοντέλου

ρεί

στην

στο λουτρό, στη τάση της πηγής ρεύματος

αμπέρ

και στη θερμοκρασία.

-6

αγορά

ΙΟ βολτ,

σε διάφορα μεγέθη

αμπέρ

(Ι Ο

- 6 βολτ, 50 αμπέρ

βολτ).

Γενικώς, συνιστάται ένα μοντέλο

αμπέρ. Ο ανορθωτής τροφοδοτείται με το

ρεύμα του δικτύου (στην Ελλάδα μονοφασι

το ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΡΕγΜΑ

κό

Το ηλεκτρικό ρεύμα που χρησιμοποιείται

220

βολτ και

περιόδων), που το μετα

τρέπει σε συνεχές ρεύμα κατάλληλο για την

στις περισσότερες εργασίες επιμετάλλωσης

επιμετάλλωση. Ο ανορθωτής έχει ενσωμα

είναι συνεχές, μισού έως δώδεκα βολτ. Μια

τωμένη ασφάλεια τήξης, που «καίγετα\» σε

και το ρεύμα της ΔΕΗ είναι εναλλασσόμενο

περίπτωση

υπερφόρτισης

επαφής

των

βολτ πρέπει να μετασχηματισθεί σε συ

συρμάτων της ανόδου και της καθόδου. Η

νεχές χαμηλής τάσης είτε με μια ηλεκτρική

ασφάλεια αυτή μπορεί να αντικατασταθεί με

γεννήτρια είτε με έναν ανορθωτή Ι μειωτή τά

κοινή ασφάλεια αυτοκινήτου ή ραδιοφώνου

σης, με ή χωρίς ρεοστατικό έλεγχο. Ο σχε

των

τικός εξοπλισμός κοστίζει αλλά είναι οικο

χής

νομικός στη λειτουργία για παραγωγή συ

ανταλλακτικών ασφαλειών για το άλλαγμα

νεχούς κλίμακας. Για μικρές και σχετικώς

αυτών που «καίγονται»

σπάνιες εργασίες μπορεί να χρησιμοποιη

είναι εκτός χρήσης πρέπει να κλείνεται ο

220

αμπέρ, με απλό ξεβίδωμα της υποδο

της.

Συνιστάται ένα μικρό απόθεμα

. Οταν

ο ανορθωτής

θεί ένα ισχυρό ξηρό στοιχείο ή μια αναφορ

κεντρικός διακόπτης, αν δε ο χρόνος αργίας

τιζόμενη

είναι μακρός, θα πρέπει να ανάβεται και να

ύστερα

6βολτη

από

μπαταρία

αυτοκινήτου, νέο

λειτουργεί τουλάχιστο μια ή δύο ώρες τον

σκοπό της. Η τάση πρέπει να μειωθεί,για να

μικρομετατροπές για το

μήνα , για να αποφεύγεται η συσσώρευση

μην

υγρασίας

«καίγεται»

το

αποτιθέμενο

μέταλλο.

ανάμεσα στις

πλάκες

που τον

Μια και η μπαταρία αποτελείται από τρία

αχρηστεύει. Ο ανορθωτής πρέπει να τοπο

στοιχεία των

θετείται σε ξηρό μέρος.

βολτ, συνδεδεμένα «εν σει

ρά» για να δίνουν τάση

βολτ, κόβονται με

Για τη μεταφορά του ρεύματος από τον

ένα πριόνι σι συνδέσεις ανάμεσα στα τρία

ανορθωτή στη χάλκινη άνοδο της ηλεκτρο

διπλά στοιχεία.

λυτικής συσκευής χρησιμοποιείται χάλκινο

Ύστερα, οι τρεις θετικοί

ακροδέκτες συνδέ"νται με έναν κοινό αΎω

σύρμα

γό, όπως και οι τρεις αρνητικοί ακροδέκτες.

ση του ανορθωτή), καθώς επίσης και για τη

Τα στοιχεία είναι τώρα συνδεδεμένα «(εν

συμπλήρωση του κυκλώματος από τη χάλ

παραλλήλφ» και παράγουν ρεύμα χαμηλό

κινη κάθοδο μέχρι τον ανορθωτή.

50 αμπέρ

(ανάλογα με την έντα

βολτ και μεγαλύτερης έντα

ΣυμπαΎείς ράβδοι χαλκού κατάλληλου μή

σης, τριπλής από ότι προηγουμένως. Στο κύ

κους στερεώνονται επάνω από «μάτιω) θερ

κλωμα μπορούν να προστεθούν ένα βολ τό

μαινόμενα με ρεύμα ή υγραέριο, σε ύψος

μετρο

της τάσης), ένα

που να επιτρέπει επαρκές διάκενο για τα γυά

αμπερόμετρο (για τη μέτρηση της έντασης)

λινα ποτήρια ή άλλα δοχεία, που περιέχουν

και ένας ρεοστάτης (για τη ρύθμιση της πυ-

το ηλεκτρολυτικό διάλυμα. Για να κρατη-

τερης τάσης,

(για τη

μέτρηση

457

θούν τα δύο ηλεκτρόδια σε απόσταση

θερμαντικό στοιχείο τοποθετείται ένα λε

τουλά-χιστο εκατοστών το ένα από το άλλο

πτό παρέμβασμα αμιάντου. Κατά τη χρήση

και να προληφθεί τυχόν επαφή τους μπο

γυάλινων ποτηριών πυρέξ συνιστάται, για

ρούν

διαχωριστικά

πρόσθετη ασφάλεια, η τοποθέτηση του γυά

τεμάχια από ξύλο ή άλλο ηλεκτρομονωτικό

να

χρησιμοποιηθούν

λινου δοχείου σε ένα μεγαλύτερο δοχείο

υλικό. Στην περίπτωση μιας μόνιμης ηλε

από ανοξείδωτο χάλυβα ή επισμαλ τωμένη

κτρολυτικής διάταξης εΙναι δυνατή η μόνι

με πορσελάνη λαμαρίνα που περιέχει νερό,

μη προσαρμογή του σύρματος, που ενώνει

ένα είδος δοχείου με διπλότοιχο μανδύα. Η

την κάθοδο με τον ανορθωτή. Το ανοδικό

προφύλαξη αυτή επιτρέπει τη θέρμανση του

σύρμα μπορεί να στερεώνεταί με ένα κλιπ,

διαλύματος χωρίς να σπάει το δοχείο.

έτσι ώστε να διευκολύνεται η σύνδεσή του

Ως θερμική πηγή για τη θέρμανση του

με τον 2βολτο ή 8βολτο ακροδέκτη του

διαλύματος χρησιμοποιείται ένα ηλεκτρικό

ανορθωτή, ανάλογα με τις παρουσιαζόμενες

μάτι μt συνεχές και εναλλασσόμενο ρεύμα και τους κατάλληλους διακόπτες ή ένας λύ

ανάγκες.

Για τη σύνδεση της χάλκινης ράβδου ανό

χνος αερίου. Επάνω από τη θερμική πηγή

δου με την ανοδική πλάκα που κρέμεται από

και τα δΟ'χεία τακτοποιούνται οι δύο χάλκι

την ανοδική ράβδο και εισχωρεί στο ηλε

νες ράβδοι, ακουμπισμένες σε μια κατάλλη

κτρολυτικό λουτρό χρησιμοποιείται λεπτό

λη στηρικτική επιφάνεια.

χάλκινο σύρμα

Ένα άλλο σύρ

Οι ανοδικές πλάκες, που διαλύονται όσο

μα στερεώνεται στην καθοδική ράβδο και

το ρεύμα διαρρέει το ηλεκτρολυτικό διάλυ

συνδέεται με το προς επιμετάλλωση αντικεί

μα, υποτίθενται θεωρητικά ότι διατηρούν

μενο, που αποτελεί την κάθοδο. Οι συνδέ

σταθερή την περιεκτικότητα του διαλύμα

σεις μπορούν να γίνουν με κλιπ ηλεκτρολό

τος σε μέταλλο . Οι περισσότερες από αυτές

γου ή απλώς με το ασφαλές τύλιγμα του

έχουν μεγάλη αποδοτικότητα αλλά σε μερι

σύρματος γύρω από τη ράβδο. Μη χρησι

κές απ' αυτές παρουσιάζεται ανάγκη ανανέ

μοποιείτε κλιπ στην ανοδική πλάκα ή στο

ωσης του διαλύματος με την προσθήκη δια

καθοδικό αντικείμενο.

λυτού στερεού άλατος ή έτοιμων εμπορικών

(20 gauge).

Για το ηλεκτρολυτικό διάλυμα χρησιμο

συμπυκνωμάτων. Στην τελευταία περίπτωση

ποιούναι Υυάλινα ποτήρια πυρtξ χωρη.τικό

ακολουθείστε τις οδηγίες που συνοδεύουν

τητας ενός λίτρου ή και μεγαλύτερης, ανά

τα πυκνά διαλύματα.

λογα με το αντικείμενο που πρόκε1ται να

ανοδικές πλάκες από καθαρό χρυσό, καθα

γ πάρχουν διαλυτές

επιμεταλλωθεί. Επίπεδα μεταλλικά αντικεί

ρό άργυρο, και καθαρό νικέλιο . Οι επενδε

μενα όπως οι πλάκες μπορούν να τοποθετη

δυμένες με λευκόχρυσο και οι αποτελούμε

θούν σε ένα επίπεδο δίσκο πυρέξ, αΡΚt;τά

νες από ανοξείδωτο χάλυβα άνοδοι δεν διιι

βαθύ, ώστε να καλύπτεται από το υγρό ολό

λύονται και στην περίπτωση αυτή το μέ

κληρο το αντικείμενο. Τα γυάλινα σκεύη εί

ταλλο της απόθεσης έρχεται από το διάλυ

ναι εύθραυστα γι' αυτό πρέπει να 'Χρησιμο

μα. Για να προληφθεί η επίστρωση ορισμέ

ποιούνται με προσοχή. Αν για τη θέρμανση

νων περιοχών ή άλλων επιφάνειών όσο το

του

λύχνος

αντικείμενο είναι βουτηγμένο στο διάλυμα,

αερίου, το γυάλινο δοχείο πρέπει να στηρί

χρησιμοποιείται ένα παρεμποδιστικό βερνΙ

διαλύματος

χρησιμοποιείται

ζεται επάνω σε συρμάτινο πλέγμα ή μεταλ

κι. Το βερνίκι αυτό αραιώνεται με ειδικό

λικό έλασμα . Οι χρησιμοποιούμενες

αραιωτικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί

για

την επιμετάλλωση θερμοκρασίες είναι σχε

και για το καθάρισμα του πινέλου με το

τικά ψηλές. Για πρόσθετη ασφάλεια μπορεί

οποίο εφαρμόζεται το βερνίκι. Με τη χρήση

να χρειασθεί η χρησιμοποίηση επισμαλτω

παρεμποδιστικού βερνικιού είναι δυνατές οι

μένων με πορσελάνη δοχείων ή μικρών δε

πολύχρωμες επιμεταλλώσεις, με την έκθεση

ξαμενών από ανοξείδώΤΟ χάλυβα. Α ν χρη

μέρους μόνο της επιφάνειας κάθε φορά σε

σιμοποιούνται δοχεία από ανοξείδωτο χά

διάφορα λουτρά επιμετάλλωσης. Η αφαίρε

λυβα, που ακουμπούν κατευθείαν η:άνω σε

ση του ανεπιθύμητου στρώματος παρεμπο

ηλεκτρική θερμαντική πλάκα, μπορεί να γί

διστικού βερνικιού γίνεται με το αραιωτικό

νουν ηλεκτρικοί αγωγοί και να διαταράξουν

του. Το βερνίκι πρέπει να αντέχει στη θερ

την

μοκρασία της επιμετάλλωσης χωρίς να πα

ηλεκτρολυτική

διεργασία.

Για

την

αποφυγή του κινδύνου αυτού, ανάμεσα στο δοχείο

458

από ανοξείδωτο χάλυβα και στο

θαίνει ζημιές. Τα διαλύματα επιμετάλλωσης μπορούν να

παρασκευασθούν από τον τεχνίτη με βάση

κυκλικό δείκτη, όπως αυτό που χρησιμο

ορισμένες συνταγές ή να αγορασθούν έτοι

ποιείται στη φωτογραφική τέχνη.

μα από το εμπόριο. Υπάρχουν τα ακόλουθα

Γυάλι νο χωνί με ραβδώσεις για το ευκολό

έτοιμα διαλύματα: χρυσού (καθαρού, κίτρι

τερο χύσιμο των ηλεκτρολυτικών διαλυμά

νου, ροζ, κόκκινου, μωβ, 18Κ, βαθυπράσι

των στα δοχεία ή από τα δοχεία στο λουτρό.

νoυ~ αντίκας), αργύρου, χαλκού, νικελίου

Μονωτικό «μαξιλάρι» αμιάντου για την

και ροδίου . Υπάρχουν επίσης διαλύματα

απομόνωση των μεταλλικών δοχείων από τα

ηλεκτροκαθαρισμού

ηλεκτρικά θερμαντικά «μάτια».

και

ηλεκτροαπογύ

μνιοσης (του αντίθετου της επιμετάλλωσης). Για τα προϊόντα της εταιρείας

Strong συνιστώνται

Hoover and

τα ακόλουθα:

Διάλυμα

Λαστιχένια γάντια για την

Θερμοκρασία (OFI

Πηγή τρεχούμενου νερού κοντά στον πά γκο επιμετάλλωσης.

Μέρη

Τάση

διαλύματος νερού

Μέρ η

βόΑτ

προστασία

Μεγίστη εΠ1Kaλυπτόμενη

επιφάνεια σε τετραγ.

Χρυσός

ίντσες

180"

χωρίς

(όλα τα

νερό

3 3

2 6

238

χρώματα)

. ~ρyυρoς

70'

Χαλκός

100'

Νικέλιο

70'

χωρίς

Ρόδιο Ηλεκτροκαθαριστικό Ηλεκτρο-

110°

νερό χαιρίς

OΠOΎ\lμνωΤΙK ό

1800

νερό

1800

Ο έλεγχος της θερμοκρασίας δεν είναι κάτι

των χεριών από τις βλαβερές χημικές ου

που έχει κρίσιμη σημασία, αλλά η τή ρηση

σίες. Πριν από την αποθήκευση πρέπει να

των συνιστώμενων θερμοκρασιών εξασφαλί

ξεπλένονται με άφθονο τρεχούμενο νερό. Ασφάλειες των κατάλληλων αμπέρ, φυ

ζει τα καλύτερα αποτελέσματα. Τα χρησιμοποιημένα διαλύματα

επιμε

τάλλωσης πρέπει να φυλάγονται χωριστά

σε δοχεία με τις κατάλληλες ετικέτες. Πρέ

πει να είναι καλυμμένα για να αποφευχθεί η μόλυνση του διαλύματος από τη σκόνη και

λασσόμενες κοντά στον ανορθωτή, έτοιμες για χρήση σε περίπτωση ανάγκης. Κλιπ ηλεκτρολόγου ή μπαταρίας, για τη

διευκόλυνση των συνδέσεων. Ηλεκτρομαγνητικός

αναδευτήρας,

που

η εξάτμισή του . Η ποσότητα νερού που εξα

μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις εργασίες

τμίσθηκε από το διάλυμα κατά τη χρησιμο

ηλεκτρομόρφωσης, γιατί η ανάδευση του

ποίησή του μπορεί να εκτιμηθεί με ένα δο

λουτρού επιταχύνει την απόθεση του με

χείο γνωστής χωρητικότητας.

τάλλου.

·Ετσι, γίνε

ται δυνατή η προσθήκη αποσταγμένου νε ρού στην ποσότητα που χρειάζεται για να

αποκατασταθεί το αρχικό διάλυμα στο σω

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛ ΥΤιΚΗΣ

στό του όγκο . Διαλύματα που έχουν μολυν

ΕΠΙΜΕΤΑΛΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΜΟΡΦΩΣΗΣ

θεί με σκόνη ή άλλες άκαθαρσίες πρέπει να

περιγραφόμενη

διαδικασία

είναι

φιλτραρισθούν, για να εμποδισθεί η καθί

απλούστερη δυνατή και εφαρμόζεται τόσο

ζηση

σωματίων στην προς

για την ηλεκτρολυτική επιμετάλλωση όσο

επιμετάλλωση επιφάνεια, με αποτέλεσμα

των στερεών

και για την ηλεκτρομόρφωση. Ο αντικειμε

την εμφάνιση ατελειών κατά την επόμενη

νικός σκοπός της επιμετάλλωσης είναι ο

χρήση του διαλύματος.

σχηματισμός ενός λείου, λεπτού, εξαιρετι

Στις εργασίες ηλεκτρολυτικής επιμετάλ

κά στιλπνού επιστρώματος μετάλλου , με

λωσης χρησιμοποιούνται τα ακόλουθα βο

την ελάχιστη δυνατή ανάγκη εκ των υστέ

ηθητικά μέσα: Επιπλέον θερμόμετρο ή θερμόμετρο με

ρων

στίλβωσης.

Οι επιμεταλλώσεις που

διαρκούν λίγο χρόνο δίνουν πολύ λεπτά

459

επιστρώματα με όχι καλή αντοχή στην τρι

πιο αποτελεσματική από την καθοδική. Τα

βή και τη φθορά. Ο πρωταρχικός παράγο

ντας για την επίτευξη ενός λείου και στιλ

σχηματιζόμενα αέρια υδρογόνο και οξυγό νο προκαλούν την έντονη ανάδευση του αλ

πνο ύ επιστρώματος είναι η κατάσταση της

καλικού διαλύματος, που περιέχει μικρή

επιφάνε ιας πριν από την επιμετάλλωση και

ποσότητα

η απόλυτη κ:αθαριότητα της επιφάνειας. Οι

άλατος οργανικού σουλφονικού οξέος) και

διαδικασίες στίλβωσης και τα μέσα φινιρί

τη γαλακτωματοποίηση των ορυκτελαίων

σματος εξετάζονται στο κεφάλαιο με τίτλο

και των γράσων.

Φινίρισμα μετάλλων (σελ.474). Ο τεχνίτης

. Υ στερα

διαβρεκτικού μέσου (συνήθως

από εμβάπτιση επί

περίπου

έχει στη διάθεσή του, εκτός από τις χημικές

δευτερόλεπτα, το

και δύο ηλεκτρολυτικές μεθόδους προετοι

από το λουτρό, πλένεται με κρύο νερό και

αντικείμενο αφαιρείται

μασίας της επιφάνειας του μετάλλου, τον

βυθίζεται σε ένα τυποποιημένο ψυχρό διά

ηλεκ:τροκ:αθαρισμό και την ηλεκτροαπογύ

λυμα θειϊκού οξέος, που θα αφαιρέσει τα

μνωση.

οξείδια τα οποία δεν αφαιρούνται με τον

Τα

προοριζόμενα για ηλεκτροαπόθεση

αλκαλικό ηλεκτροκαθαρισμό .

μεταλλικά μοντέλα πρέπει να είναι απολύ

"Υστερα, το αντικείμενο αφαιρείται ΙCρα

τως καθαρά, απαλλαγμένα από λάδια, γρά

τούμενο από το σύρμα, ξεπλένεται σχολα

σα, οξείδια ή θειούχες ενώσεις. Α ν οι ακα

στικά με κρύο νερό και θεωρείται έτοιμο για

θαρσίες αυτές δεν αφαιρεθούν, θα παρεμπο

επιμετάλλωση . Πάντως, μπορεί να βυθιστεί

δίσουν την επιμετάλλωση και θα οδηγή

και πάλι σε ένα δεύτερο όξινο λουτρό στιλ

σουν

πνωσης και να ξαναπλυθεί πριν βυθιστεί τε

σε

ελαττωματικά

επιστρώματα.

ηλεκτροκαθαρισμός επιτρέπει την εκτέλε

λικά

ση ενός μεγάλου μέρους της δουλειάς αυτής

ΑΚΟΥΜΠΑΤΕ

στο

λουτρό

επιμετάλλωσης.

ΤΗ

ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ

ΜΗΝ ΕΠΙ

την αφαίρεση και του τελευταίου ίχνους

ΦΑΝΕΙΑ, σε κανένα σημείο της, γιατί οι

σκόνης και γράσου από την προς επιμετάλ

ακαθαρσίες των δαχτύλων σας θα αχρηστέ

λωση επιφάνεια.

ψουν όλες τις εργασίες καθαρισμού και

προετοιμασίας του αντικείμενου. Κάθε χει ρισμός πρέπει να γίνεται με καθαρή χάλκι νη λαβίδα ή τσιμπιδάκι. ΗΛΕΚΤΡΟΚΑθΑΡIΣΜΟΣ

. Ενα

Μια δοκιμή του κατά πόσο ο ηλεκτροκα

20 gauge

στερεώνε

θαρισμός ήταν αποτελεσματικός στηρίζεται

ται στο αντικείμενο και ύστερα στην ανοδι

στην παρατήρηση της μεταλλικής επιφά

κή ράβδο. Κάθοδος γίνεται ένα δοχείο από

νειας, όσο πλένεται κάτω από τρεχούμενο

ανοξείδωτο χάλυβα, με τη σύνδεσή

του

νερό, μετά την αφαίρεση του · αντικειμένου

προς την καθοδική ράβδο μέσω ενός σύρμα

από το λουτρό. Τυχόν εμφάνιση «κολλήμα

τος που στερεώνεται με κλιπ στο χείλος του

τορ> του ρεύματος του νερού σε ορισμένα

δοχείου.

ηλεκτροκαθαρι

σημεία της επιφάνειας είναι ένδειξη του ότι

σμού, ετοιμασμένο σύμφωνα με τις οδηγίες,

τα σημεία αυτά έχουν ακόμα λάδι ή γράσο .

χύνεται στο δοχείο και θερμαίνεται στους

Στην περίπτωση αυτή πρέπει να γίνει νέος

1800F.

χάλκινο σύρμα

·Ενα

διάλυμα

·Υστερα παροχετεύεται ρεύμα

6 βολτ

ηλεκτροκαθαρισμός.

και το αντιιcείμενo με το στερεωμένο σ' αυ τό σύρμα βυθίζεται στο διάλυμα.

. Ενα

αλκαλικό διάλυμα ηλεκτροκαθαρι

σμού μπορεί να παρασκευασθεί με την ανά μιξ η

περίπου γραμμαρίων

Oakite

και

ΗΛΕΚΤΡΟΑΠΟΓΥΜΝΩΣΗ

Η ηλεκτροαπογύμνωση είναι το αντίθετο της

ηλεκτρολυτικής

επιμετάλλωσης.

Το

ενός λίτρου νερού. Παλιότερα, στον αλκα

εξωτερΙΚό στρώμα μετάλλου που καλύπτει

λικό ηλεκτροκαθαρισμό ως κάθοδος χρησί

το αντικείμενο αφαιρείται ηλεκτρολυτικώς,

μευε το αντικείμενο και ως άνοδος το δο

με σκοπό την παραγωγή μιας στιλπνής, κα

χείο, αλλά σήμερα πιστεύεται ότι είναι προ

θαρής επιφάνειας του βασικού μετάλλου,

τιμότερη η αναστροφή της πολικότητας αυ

που αλλιώς θα ήταν απρόσιτη, έτσι ώστε να

τής, γιατί παρά το γεγονός ότι στην κάθοδο

μπορεί να αποτεθεί ένα νέο μεταλΜκό επί

παράγεται διπλάσια ποσότητα υδρογόνου

στρωμα. Το αντικείμενο γίνεται άνοδος με

από το οξυγόνο που παράγεται στην άνοδο,

το να κρεμαστεί με χάλκινο σύρμα από την

η ανοδική αφαίρεση των ακαθαρσιών είναι

ανοδική ράβδο ενώ ως κάθοδος χρησιμο-

460

ποιείται ένα ορειχάλκινο έλασμα. Στό έλα

οι προεξοχές του άλλου μετάλλου. Τιι αση

σμα αυτό αποτίθεται το αφαιρούμενο από

μένια είδη επιστρώνονται συχνά με χρυσό,

την επιφάνειά του αντικείμενου μέταλλο Kq1

που τα κάνει απρόσβλητα στην οξείδωση

μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί.

καθώς ο καθαρός χρυσός είναι απρόσβλη

Το χρησιμοποιούμενο διάλυμα είναι ειδι

τος από το ·οξυγόνο και το νερό, ενώ τα

κό για τον σκοπό αυτό και περιέχει συνή

χρυσοκράματα πολύ δύσκολα οξειδώνονται

θως ένα κυανιούχο άλας .

στον αέρα και την υγρασία. Για να αποφευ

Α ν το αντικείμενο πάρει κατά τη διεργα

χθεί η ανάγκη στίλβωσης μετά την επιμε

σία αυτή ένα σκοτεινό χρώμα, μπορεί να

τάλλωση, που θα είχε σαν αποτέλεσμα την

τριφτεί με μια συρματόβουρτσα, να επι

μερική

στραφεί στο διάλυμα και να παραμείνει ειcεί

σού. το αντικείμενο πρέπει να στιλβώνεται

μέχρις ότου αποκτήσει τον επιθυμητό βαθ

σε ψηλό βαθμό πριναπό την επιμετάλλωση.

αφαίρεση

του επιστρώματος χρυ

μό στιλπνότητας. Με τον τρόπο αυτό μπο

Επί πλέον των συνήθων εργασιών καθαρι

ρεί να αφαιρεθεί ένα παλιό φθαρμένο επί

σμού

στρωμα και το αντικείμενο να υποβληθεί σε

μπορεί να χρειασθεί η λαμπρή εμβάπτιση

που

περιγράφηκαν

προηγουμένως,

νέα επιμετάλλωση. Μετά την αφαίρεση του

σε ειδικό λουτρό. Ο ορείχαλκος, ο χαλκός,

παλιού επιστριίψατος, το αντικείμενο ξεπλέ

το νικέλιο και ο άργυρος επιχρυσώνονται

νεται σχολαστικά με κρύο νερό και βαφτί

εύκολα. Ως άνοδος χρησιμοποιείται είτε

ζεται στο λουτρό ηλεκτρολυτικής επιμε

αδιάλυτο κράμα χρωμονικελίνης ή ανθρα

τάλλωσης. Αντικείμενα καλυμμένα με προ

κούχου χάλυβος είτε φθειρόμενος καθαρός

στατευτικό βερνίκι πρέπει να καθαρίζονται

χρυσός. ·Οταν η άνοδος είναι αδιάλυτη, ο

επιμελώς με αραιωτικό πριν επιχειρηθεί η

χρυσός προέρχεται από το διάλυμα που

ηλεκτροαπογύμνωσή τους.

χρειάζεται

ανανέωση.

Υπάρχουν

έτοιμα

διαλύματα, με διάφορα χρώματα χρυσού. Ακολουθεί μια τυπική σύνθεση ενός τέτοιου ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΗΣ

εΠΙΜΕΤΑΛ

διαλύματος.

ΛΩΣΗΣ

Μολονότι είναι ίσως πιο βολική η αγορά έτοιμων ηλεκτρολυτικών διαλυμάτων, που

ΛΟΥΤΡΟ ΕΠΙΧΡΥΣΩΣΗΣ

αρκεί η προσθήκη αποσταγμένου νερού για

(Καθαρός χρυσός, χρώμα

να γίνουν έτοιμα για χρήση, για την κατανό

Νερό

ηση της διεργασίας της επιμετάλλωσης εί

Χρυσοκυανιού-χ ο

ναι χρήσιμες μερικές γνώσεις ως προς το

νάτριο ή κάλιο

περιεχόμενό τους.

(ένα από τα δύο)

Κ) Ι γαλλόνι

1/2

Κυανιούχο νάτριο

1/ 2 -

ουγγιά

Ι ουγγιά

Μονόξινο φωσφορικό ΛΟΥΤΡΑ ΧΡΥΣΟΥ

νάτριο

Τα λουτρά αυτά είναι αραιά διαλύματα κυανιούχων αλάτων και έχουν συνήθως αλ

καλική

1/ 2 - 2 ουγγιές 1/4 ουγγιά

Σιδηροκυανιούχο νάτριο (τονώνει το χρώμα)

(κατά προσέγγιση).

αντίδραση, για να αποφευχθεί ο

κίνδυνος έκλυσης του δραστικού δηλητή

Αδιάλυτη άνοδος από ανοξείδωτο χάλυ βα, πυκνότητα

στους του χρυσού, τα επιστρώματά του επά

αμπέΡ / τετρ. πόδι, τάση

νω σε φθηνότερα βασικά μέταλλα έχουν

επιστρώματα δημιουργούνται σε

συχνά πολύ μικρό πάχος.

·Ενα επίστρωμα

τερόλεπτα . Για παχύτερες επιστρώσεις, το

της ίντσας έχει ·καλή αντοχή στην

αντικείμενο μπορεί να αφαιρεθεί από το

0,0001

καθοδικού

ρεύματος

1-5

ριου υδροκυανίου . Εξαιτίας του μεγάλου κό

2 1/ 2

βολτ. Λεπτά

15-20

δευ

τριβή και στη φθορά. Επιχρύσωση μπορεί

λουτρό μόλις συμπληρωθεί ο χρόνος των

να γίνει και σε χρυσά αντικείμενα χαμηλού

δευτερολέπτων, να τριφτεί με κετσέ για να

αριθμού καρατιών, για να τους δώσει την

αφαιρεθούν τυχόν ανωμαλίες και να ξανα

εμφάνιση των πλουσιότερων σε χρυσό ει

βαφτισθεί στο διάλυμα. Αμέσως μετά την

δών, ή απλώς για να τονώσει το χρώμα τους.

επιμετάλλωση το αντικείμενο πλένεται με

Γίνεται επίσης σε χρυσοποίκιλτα μεταλλι

ιcρύo καθαρό νερό και ύστερα με ζεστό νε

κά αντικείμενα για να καλυφθούν με χρυσό

ρό, για να αποφευχθεί η δημιουργία χρωμα-

461

τικών κηλίδων. Το αντικείμενο τοποθετεί

αποθέσεων προστίθενται στο διάλυμα διά

ται σε ένα θερμαινόμενο δοχείο μαζiι με κα

φορα βοηθητικά όπως ο διθειούχος άνθρα

θαρό πριονίδι ξηρού ξύλου.

κας. Το διάλυμα δεν χρειάζεται θέρμανση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θερμο

κρασία του δωματίου, δηλαδή,

στους

700f

περίπου.

ΛΟΥΤΡΟ ΕΠΙΧΡΥΣΩΣΗΣ

(Χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα) Νερό

Ι γαλλόνι

Κυα\lίόύχο νάτριο

3 ουγγιές

ΛΟΥΤΡΟ ΑΡΓΥΡΟΥ Τ ΑΧΕΙΑΣ ΑΠΟΘΕΣΗΣ

Για τη βελτίωση της πρόσφυσης του επι

Χρυσοκυανιούχο νάτριο

1/ 2 ουγγιά 2 ουγγιές 2 ουγγιές

ή κάλιο Διθειούχο νάτριο (μπισουλφΙτ) καυστική ποτάσσα

στρώματος αργύρου στο βασικό μέταλλο χρησιμοποιείται μερικές φορές ένα πρόσθε

το λουτρό, γνωστό ως λουτρό ταχείας από θεσης, που δημιουργεί σε μικρό χρονικό διά

Το διάλυμα θερμαίνεται στους

1800f

και

η θέρμανση διατηρείται όσο κρατάει η επι

μετάλλωση . Το αντικείμενο εμβαπτίζεται

στο διάλυμα κρεμασμένο σε ένα λεπτό χάλ κινο σύρμα . Χρειάζονται λίγα μόνο δευτερό λεπτα

εμβάπτισης

μακρότερη

παραμονή

δεν προσθέτει πάχος στο επίστρωμα. ·Οταν το αντικείμενο έχει καλυφθεί με ένα λεπτό επίστρωμα χρυσού συμπεριφέρεται ως συ

μπαγές χρυσό αντικείμενο και η απόθεση χρυσού σταματάει. Τα επιστρώματα του εί

δους αυτού είναι πολύ λεπτά και δεν είναι τόσο ανθεκτικά και διαρκή όσο τα ηλε κτρολυτικά επιστρώματα .

Καθώς ο χρυσός των διαλυμάτων αυτών επιμετάλλωσης

χωρίς

ρεύμα

προέρχεται

από το διαλυμένο στο λουτρό χρυσοκυανιού

χο κάλιο ή νάτριο, το διάλυμα εξαντλείται βαθμιαία και χρειάζεται ανανέωση. Επί πλέ ον, το εμβαπτιζόμενο αντικείμενο παρασύ

ρει, όταν αφαιρείται, και μια ποσότητα δια λύματος. Η απώλεια άλατος, που είναι δα πανηρή, μπορεί να μειωθεί με το βάφτισμα

του αντικεΙμενου, ευθύς μόλις αποσυρθεί από το λουτρό επιμετάλλωσης, σε ένα δο

στημα ένα ενδιάμεσο στρώμα αργύρου, κάτι σαν «αστάρ\». Το λουτρό αυτό χρησιμο ποιείται ειδικώς ιcατά την επαργύρωση των

μη σιδηρούχων μετάλλων. Για την εξασφά λιση καλής πρόσφυσης (αυτό ισχύει για όλες τις περιπτώσεις) το μοντέλο πρέπει να

είναι σε ηλεκτρική επαφή πριν από την εμ βάπτιση στο λουτρό. Το χάλκινο σύρμα επαφής που οδηγεί από την κιϊθοδο στο μο ντέλο πρέπει να κάνει επαφή σε ένα σημείο που δεν θα είναι αργότερα εκτεθειμένο στη θέα. Η ταχεία ενδιάμεση απόθεση γίνεται με μεγάλη πυκνότητα ρεύματος, έτσι ώστε να εμποδισθεί ο σχηματισμός ενός υπέρλεπτου

μη συνεκτικού μεταλλικού επιστρώματος, χαρακτηριζόμενου ως

απόθεση

εμβάπτι

σης, που μπορούσε να γίνει στο κυρίως λου

τρό επαργύρωσης. Το ειδικό διάλυμα τα χείας απόθεσης έχει μικρή περιεκτικότητα σε άργυρο και μεγάλη περιεκτικότητα σε κυανιούχο κάλιο ή νάτριο. Για την ταχεία απόθεση αρκούν

δευτερόλεπτα εμβάπτι

σης, ύστερα από τα οποία το αντικείμενο μπορεί να βουτηχθεί στο κανονικό λουτρό επαργύρωσης .

χείο με καθαρό αποσταγμένο νερό. Το υγρό χρησιμοποιείται για τη μερική ανανέωση του λουτρού και έτσι ότι αφαιρείται μη'Χα

νlκώς από το λουτρό επιστρέφεται χωρίς

ΛΟΥΤΡΟ ΑΡΓΥΡΟΥ ΤΑΧΕΙΑΣ ΑΠΟΘΕΣΗΣ

. Αργυρος

(μέταλλο)

0,4~,6 ουγγιές

ανά γαλλόνι διαλύματος

δαπάνη.

Ελεύθερο κυανιούχο νάτριο

8-12

ουγγιές

ανά γαλλόνl

Ανθρακικό νάτριο

ΛΟΥΤΡΑ ΕΠΑΡΓΥΡΩΣΗΣ

2-4

ουγγιές

ανά γαλλόνι

Τα λουτρά επαργύρωσης περι.έχουν δια λυμένο κυανιούχο άργυρο και κυανιούχο κά λιο. Ο άργυρος έχει μια ισχυρή τάση από-

θεσης και γι ' αυτό δίνει θαμπά επιστρώματα, που χρειάζονται στίλβωση για να γίνουν

γυαλιστερά.

462

Για

την

επίτευξη

λαμπρών

ΛΟΥΤΡΟ ΕΠΑΡΓγΡΩΣΗΣ

. Αργυρος (μέταλλο)

2-3,5

ουγγιές

ανάγαλλόνι

Κυανιούχ ος άργυρος

2,5-4,3

ουγγιές

ανά γαλλόνι

Ανθρακικό κάλιο Ελεύθερο κυανιούχο κάλιο

5-15 averdupois 4-7 averdupois

Λαμπρυντικό, πρόσφατο

διάλυμα

1/ 8 ounce

Πuid

ανά γαλλόνι.

Για την επιμετάλλωση, το αντικείμενο παραμένει στο διάλυμα επί

15-30

δευτερό

λεπτα. Στην περίπτωση της ηλεκτρομόρ

ΛΟΥΤΡΟ Ε ΠΙΧΑΛΚΩΣΗΣ (ΑΛΚΑΛΙΚΟ)

Κυανιούχος χαλκός

3 ουγγιές ανά γαλλόνι νάτριο 4,5 ουγγιές ανά γαλλόνι νάτριο 2 ουγγιές ανά γαλλόνι.

Κυανιούχο Ανθρακικό

Πυκνότης καθοδικού ρεύματος : ανά τετρ.

40-50 αμπέρ

πόδι προς επιχάλκωση επιφά

νειας. Θερμοκρασία:

20- Ι 75OF.

Για χρήση ως λουτρού πριν από την επαργύρωση και την ηλεκτροδιαμόρφωση με άργυρο αρκεί μια εμβάπτιση επΙ

2-5

λε

φωσης , το μοντέλο μπορεί να μείνει βου

πτά για τη δημιουργία ενός επιστρώματος

τηγμένο στο διάλυμα από

λεπτά μέχρι

χαλκού ικανοποιητικού πάχους. Πριν από

ώρες, ανάλογα με το

την εμβάπτιση στο λουτρό επαργύρωσης ,

περισσότερο από

επιθυμητό πάχος αλλά για τις περισσότερες

το επιχαλκωμένο

εφαρμογές αρκεί μια 4ωρη παραμονή.

επιμελώς με κρύο νερό .

αντικείμενο ξεπλένεται

Το λαμπρυντικό γίνεται με ανάμιξη ενός

quart

διαλύματος ταχείας απόθεσης με λίγες

ουγγιές διθε ιούχου άνθρακα ή με παραμΟΥή του μίγματος επί λίγες μέρες με κάποια ανά

ΛΟΥΤΡΑ ΝΙΚΕΛΙΟΥ

δευση από καιρό σε καιρό. Μια μικρή ποσό

Τα λουτρά επινικέλωσης περιέχουν θειϊ

τητα του σχηματιζόμενου διαυγούς υγρού

κό νικέλιο, χλωριούχο νικέλιο και βορικό

προστίθεται στο λουτρό επαργύρωσης. Το

οξύ και χρησιμοποιούνται κυρίως για την

"όση ακριβώς θα είναι η ποσότητα αυτή

απόθεση ενδιαμέσων στρωμάτων πριν από

προσδιορίζεται μόνο με πειραματισμό και

την

παρατήρηση των αποτελεσμάτων .

εξαιρετικά στιλπνά ενδιάμεσα στρώματα.

τελική

επιχρωμίωση ,

επειδή

δίνουν

Χρησιμοποιούνται επίσης πριν από την επί στρωση με ρόδιο,γιατί η πυκνότητα του επι στρώματος ΛΟΥΤΡΑ ΧΑΛΚΟΥ

επιτρέπει

την

πολύ

στιλπνή

στίλβωσή του, έτσι ώστε να γΙνεται δυνατή

Τα λουτρά επιχάλκωσης περιέχουν κυ

ρίως τα μεν όξινα θειϊκό χαλκό τα δε αλκα

η δημιουργία αποθέσεων ροδίου με μεγάλη επιφανειακή λαμπρότητα.

λικά κυανιούχο χαλκό. Τα κύρια συστατικά

των όξινων λουτρών εΙνα ο θειϊκός χαλκός και το θειϊκό οξύ, μαζί με ορισμένα βελτιω τικά πρόσθετα. Τα αλκαλικά λουτρά περιέ χουν

κυρίως

μονοκυανιούχο

χαλκό

και

κυανιούχο κάλιο ή νάτριο, που συνδυάζο νται για να σχηματίσουν σύμπλοκα κυανιού χα άλατα.

ΛΟΥΤΡΑ ΡΟΔΙΟΥ

ΤΟ ρόδιο ανήκει στην ομάδα μετάλλων του λευκοχρύσου, από την οποίαν ο λευκό χρυσος, το παλλάδιο και το ρόδιο χρησιμο ποιούνται για την ηλεκτρολυτική επιμετάλ λωση . Το ρόδιο χρησιμοποιείται βασικά για διακοσμητικούς σκοπούς, κυρίως επάνω σε κοσμήματα από λευκό χρυσό και ιδιαί τερα σ'

ΛΟΥΤΡΟ ΕΠΙΧΑΛΚΩΣΗΣ (ΟΞΙΝΟ)

Θειϊκός χαλκός

20-33 (καλύτερα 24) ουγγιές

ανά γαλλόνι νερού

Θειϊκό οξύ

6-13

(καλύτερα

ουγγιές ανά

γαλλόνι

οποΙο

αυτά που περιέχουν νικέλιο, το

προκαλεί

χρωματικές

αλλοιώσεις

ύστερα από σύντομη σχετικώς χρήση . Η επί

στρωση με ρόδιο δΙνει ένα σκληρό, λαμπρό υποκύανο λευκό χρώμα, έχει καλή πρόσφυ ση στο βασικό κράμα και δεν απαιτεί σχο

Α νοδος: καλανδραρισμένος, χυτός ή ηλε

λαστική ρύθμιση του ρεύματος. Τα λουτρά

κτρολυτικός χαλκός, με επιφάνεια ίση περί

επιροδΙωσης περιέχουν θειϊκό ή φωσφορικό

που αυτής της καθόδου. Πυκνότης καθοδι

οξύ. Α ν το αντικείμενο έχει στιλβωθεί καλά

κού ρεύματος :

πριν από την επιμετάλλωση, η απόθεση ρο

28-56

αμπέρ ανά τετρ. πόδι

της προς επιχάλκωση επιφάνειας:

δΙου δεν χρειάζεται γυάλισμα. Εκτός από τις

463

περιπτώσεις της επιροδίωσης των κραμά των λευκοχρύσου και λευκού χρυσού, συ

νηθίζεται η

προκαταρκτική

επινικέλωση

του αντιιcεΙμενoυ. Το λουτρό επιροδίωσης χρησιμοποιείται με

μια αδιάλυτη

άνοδο

λευκοχρύσου, έτσι ώστε να χρειάζεται από καιρό σε καιρό η συμπλήρωση και ανανέω σή του . Όταν χρησιμοποιείται συμπυκνω

μένο υγρό ανανέωσης αποκαθίσταται πρώτα ο αρχικός όγκος του λουτρού, με την προ σθήκη αποσταγμένου νερού, κι έπειτα προ

στίθεται σταγόνα προς σταγόνα το συμπυ κνωμένο υγρό, μέχρις ότου το λουτρό πάρει το χαρακτηριστικό κεχριμπαροκίτρινο χρώ μα του.

ΛΟΥΤΡΑ ΧΡΩΜΙΟΥ

Τα λουτρά επιχρωμίωσης δεν συνιστώ νται παρά μόνο για τους έμπειρους τεχνίτες

ηλεκτρολυτικής

επιμετάλλωσης,

γιατί

χρήση τους παρουσιάζει δυσκολίες και κιν δύνους. ΠΡΟΣΟΧΗ:

Όλα τα

στερεά

κυανιούχα

Xάλιcινo μπωλ διαμέτρου

Shcwarcz, Sausalitd.

5 Ι 12 ιντσών

από την

June

Calίrornia, Η . Π , Α . Η εσωτεριιcή

επιφάνεια είναι επισμαλτωμένη ενώ η εξωτερική και το

χείλος έχουν στρωθεί με ηλεκτροδιαμόρφωση για τη δημιουργία υφής και στερεότητας, με διάσπαρτες επι

σμαλτωμένες περιοχές. ΦωΤΟΥραφΙα Ruch &rnhard.

άλατα και τα διαλύματά τους είναι ισχυρά δηλητήρια. Αποφεύγετε κάθε επαφή τους με οποιοδήποτε

μέρος

του

δέρματος ή

του

προσώπου ή με οποιοδήποτε τρόφιμο. Σε περίπτωση επαφής επιβάλλεται το σχολα

στικό πλύσιμο με άφθονο τρεχούμενο νερό .

. Οταν χειρίζεσθε τις χημικές αυτές ουσίες φοράτε πάντα λαστιχένια γάντια. Δουλεύετε

σε καλά αεριζόμενους χώρους, όπου υπάρ χουν ισχυρές συσκευές αερισμού ή καλύτε

ρα κάτω από ένα κάλυμμα απαγωγής των ατμών. Η εισπνοή των ατμών των διαλυμά των επιμετάλλωσης είναι ανθυγιεινή.

Hλειcτρoμόρφωση σε μεταλλιιcά μοντέλα Η ηλειcτρoμόρφωση είναι μια παραλλαγή της ηλεκτρολυτικής

επιμετάλλωσης . Στη

βιομηχανία χρησιμοποιείται κυρίως για την πιστή αναπαραγωγή από ένα μοντέλο. Αρχέ

τυΠα

δίσκων

γραμμοφώνου,

σωληνίσκοι

μελάνης στυλογράφων και κοσμήματα είναι μερικά από τα εμπορικά προϊόντα της ηλε

κτρομόρφωσης.

Γενικώς,

εδώ αποτίθεται

ένα πολύ παχύτερο επίστρωμα από ότι στην επιμετάλλωση . Μολονότι η κύρια μέριμνα

της βιoμηχανιιcής παραγωγής είναι η τελειό

«Γραμμές βράχων», χάλκινο πανώ 10 • 7 1/ 8 ίντσες, από την June SchwarCI. Η επιφάνεια αδροποιήθηκε και σμαλτώθηκε' οι επιφανειακές γραμμές των εκτεθειμέ νων στο οξύ περιοχών αφέθηκαν να 4Cμεγαλώσουν» με

τητα της επιφάνειας κι η πιστότητα της

ηλειcτρoδιαμόρφωση. Το n:ροστατευτικό μέσο μπορεί να είναι λάκα, ασφαλτικό βερνίκι, κολοφώνιο, κερί ή κάποιος συνδυασμός τους. ΣυλλΟΥή κυρ{ου και κυρ{ας

αναπαραγωγής, το ενδιαφέρον του χειροτέ-

ΕΙliοι

464

Lasst:r.

ΦωΤΟΥραφΙa J~ΠΥ

Sharp.

χνη "αι βιοτέχνη για τη διεργασία αυτή

την οριζόντια, με αποτέλεσμα την παραγω

στρέφεται προς μια εντελώς διαφορετική

γή μαργαρι τοειδών στηλών η κωνικών προ

κατεύθυνση. Με τη χρησιμοποίησ.η των τε

εκτάσεων .. Αλλα μέταλλα που σχηματίζουν

χνικών γνώσεων της βιομηχανίας , ο τεχνί

ακανόνιστες χονδρόκοκκες δομές σε απλά

της άρχισε να δημιουργεί με τη μέθοδο αυτή

διαλύματα είναι το κάδμιο, ο μόλυβδος, το

κατά τρόπους ανεπιθύμητους για την βιο

νικέλιο, ο κασσίτερος , ο άργυρος και ο

μηχανικής κλίμακας ηλεκτρομόρφωση . Η

ψευδάργυρος.

χρήση uπερβολικού ρεύματος, η θέρμανση

Όπως ήδη έχει λεχθεί, είναι δυνατή η

των δια"υμάτων σε ψηλές θερμοκρασίες και

ηλεκτρολυτική απόθεση μετάλλου σε με

οι παρατεταμέ~ες εμβαπτίσεις, έτσι ώστε να

ταλλικές

αυξηθεί το αποτιθέμενο μέταλλο και να

τρισδιάστατες . Από έναν ηλεκτρολύτη θα

προκύψουν ενδιαφέροντα επιφανειακά εφ

αποτεθεί μέταλλο σε οποιαδήποτε εκτεθειμέ

φέ, που ο τεχνίτης ερμηνεύει σαν να έχουν

νη καθαρή μεταλλική επιφάνεια. Μπορούν

αισθητικές ιδιότητες, θα χαρακτηρίζονταν

να επιμεταλλωθούν ολόκληρες επιφάνειες ή

ασφαλώς ως ατυχείς απόπειρες από το βιο

επίλεκτα μέρη τους. Μπορούν να δημιουρ

μηχανικό περιβάλλον.

γηθούν επ.ιφάνε ιες με ποικίλη υφή, ή γραμ

Καθώς όλες οι ηλεκτροαποθέσεις των με τάλλων είναι κρυσταλλικής φύσης , η παρα τεταμlvη εμβάπτιση στο λουτρό παράγει συχνά μια τραχειά, αδρομερή , κρυσταλλι κής όψης επιφάνεια, καθώς συσσωρεύεται

βαθμιαία το μέταλλο. Ένα τέτοιο αποτέλε σμα οφείλεται συχνά στην προοδευτική αύ

ξηση του μεγέθους των κρυσταλλικών κόκ κων γύρω από τους πυρήνες, καθώς οι κρύ

σταλλοι

σχηματίζqνται

ακτινοειδώς

απο

ακαθαρσίες που περιέχονται στο μέταλλο .

. Αλλοι

παράγοντες που επηρεάζουν την

ανάπτυξη των ιcρυστάλλων είναι ;; πυκνό τητα του ρεύματος, η θερμοκρασία του ηλε

/(τρολύτη, ο βαθμός ανάδευσης, η δομή του βασι/(ού μετάλλου και η σύνθεση του διαλύ ματος. Μεταβολές του οποιουδήποτε των παραγόντων αυτών συνεπάγονται διαφορο ποιημένα αποτελέσματα. Μια αδρή, όμοια

με στήλες δομή επιτυγχάνεται καλύτερα,

φόρμες τόσο επίπεδες όσο και

μωτές και ραβδωτές . Αν κριθεί σκόπιμη η μη επικάλυψη ορισμένων περιοχών ενός με ταλλικού μοντέλου (όπως το κάτω μέρος μιας πλάκας ή μερικά μέρη του σχεδίου της

ορατής επιφάνειας), επιβάλλεται ' η προστα σία των περιοχών αυτών μέ ένα στρώμα μη

αγώγιμου υλικού. Προστατευτικές λάκες, ή οποιαδήποτε μη μεταλλική λάκα (υπάρχουν και μεταλλικές λάκες που ενεργούν ως αγω γοί του ηλεκτρικού ρεύματος και μίγματα

λάκας-μεταλλικής σκόνης" που είναι επίσης ευηλεκτραγωγά)

χρησιμοποιούνται

κατά

περίπτωση για την επίτευξη γυμνών από

αποτιθέμενο

μέταλλο

επιφανειακών

ση

μείων. Οι επιστρώσεις του είδους αυτού πρ έ πει να αφήνονται να στεγνώσουν τελείως,

για να κάνουν καλά;η δουλειά τους. Η θερ μοκρασία του ηλεκτρολυτικού διαλύματος αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα κατά την εκλογή του προστατευτικού υλικού.

στην περίπτωση του χαλκού, σε όξινα διαλύ ματα. Η μειωμένη πυκνότητα ρεύματος κι η

μικρή τάση απόθεσης έχουν ως αποτέλεσμα

Μη μεταλλικά μοvτέλα

την αύξηση του μεγέθους των κρυσταλλι

Το αντικείμενο πάνω στο οποίο γίνεται η

κών κόκκων, όπως συνήθως συμβαίνει και

ηλεκτροαπόθεση μετάλλου χαρακτηρίζεται

με την αυξημένη θερμοκρασία του διαλύμα

ως μοντέλο, καλούπι, μαντρέλ ή μήτρα. Εδώ

τος και την πιο έντονη ανάδευση. Το μέγε

προτιμιέται ο γενικός όρος μοντέλο. Φυσι

θος και η διάταξη των κρυστάλλων πάνω

κά, τα μεταλλικά μοντέλα προσφέρονται

στο βασικό μlταλλο ασκούν επίδραση στο

από μόνα τους για την απόθεση μετάλλου .

μέγεθος των κρυστάλλων του αποτιθέμενου

Αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βά

ηλεκτρολυτικώς καλυπτικού μετάλλου, κα

ση και πολλά μη μεταλλικά υλικά, αν, μετά

θώς οι τελευταίοι είναι συχνά επέκταση των

τη μορφοποίηση, επεξεργασθούν έτσι ώστε

επιφανειακών κρυστάλλων του βασικού με

να αποκτήσουν ευηλεκτραΥωΥή επιφάνεια,

τάλλου. Οπές, προεξοχές, βοθρία, γρατσου

πράγμα σχετικώς απλό (βλ. σελ.

468).

νιές και ρωγμές στο βασικό μέταλλο επηρειi

Η ευκολία δημιουργίας μοντέλων από ένα

ζουν επίσης τον προσανατολισμό της ανά

μη μεταλλικό υλικό συν τη δυνατότητα επί

πτυξης των κρυστάλλων. Μερικές φορές η

τευξης ταχύτητας και οικονομίας κάνουν

κατακόρυφη αύξηση είναι ταχύτερη από

ελκυστική

τη λύση αυτή.

Για την κατα-

465

σκευή μοντέλων ηλεκτροαπόθεσης χρησι

κr.ραμεικά, ο πιεσμένος χαρτοπολτός και το

μοποιούνται

ξύλο πρέπει να ψεκάζονται με ένα διαφανές

υλικά

όπως

αμίαντος,

άσφαλτος , τα πυρωμένα κεραμικά, η ζελατί

βερνίκι, για σφράγισμα των πόρων , πριν

να, το γυαλί , το δέρμα , ο χαρτοπολτός, η

επεξεργασθούν με το υλικό που θα κάνει την

γύψος, τα διάφορα πλαστικά, τα ελαστικά, η

επιφάνεια τους ευηλεκτραγωγή.

διογκωμένη πολυστερίνη, το κερί και το ξύ

Κατά τη χρησιμοποίηση, ως κατασκευα

λο. Τα μοντέλα μορφοποιούνται με τις μεθό

στικού υλικού μοντέλων, διογκωμένης πο

δους και τα εργαλεία που προσφέρονται κα

λυστερίνης, τα διάφορα μέρη ή κομμάτια

λύτερα για το κάθε συγκεκριμένο υλικό από

μπορούν να συνδεθούν με κόλλα ή με ήπια

το οποίο κατασκευάζονται. Τα μη μεταλλι

θέρμανση.

κά μοντέλα είναι συνήθως (όχι πάντα) προ

πολυστερίνης διαμορφώνεται καλύτερα με

Η επιφάνεια της διογκωμένης

σωρινά , αφού χρησιμοποιούνται μια μόνο

εξωτερΙΚά θερμαινόμενα ή αυτοθερμαινό

φορά και καταστρέφονται μετά τη συμπλή

μενα κοπτικά, χαρακτικά, πιεστικά Κ.λπ.

ρωση της απόθεση ς του μετάλλου. Μερικά

εργαλεία.

μοντέλα από υλικά όπως ορισμένα πλαστι

λείως κλειστό και δεν έχει γίνει πρόβλεψη

κά, το λάστιχο και το γυαλί, χρησιμοποιού

για την ολοκληρωτική εκδίωξη των αερίων

Όταν το αντικείμενο είναι τε

νται κατ' επανάληψη (αυτό συμβαίνει κυ

ή ατμών που δημιουργούνται στο εσωτερικό

ρίως στη βιομηχανία), αρκεί το σχέδιό τους

του κατά την καύση του υλικού του μοντέ

να επιτρέπει την εύκολη αφαίρεση του με

λου, πρέπει να γίνεται μια τρύπα στο μεταλ

ταλλικού κελύφους , μετά τη συμπλήρωση

λικό κέλυφος πριν από την καύση του εσω

της ηλεκτρομόρφωσης . Ανάγλυφα σε μικρό

τερικού, για να μην πάθει ζημιά το κέλυφος

βαθμό ηλεκτρομορφωμένα τεμάχια πάνω σε

από τις πιέσεις που θα προκαλέσει η καύση .

πλαστικό φύλλο, με την ανάλογα διαμορ φωμένη επιφάνεια, αφαιρούνται εύκολα από τη μήτρα με κάμψη του πλαστικού, αρκεί η

μάζα του να μη περιέχει μεταλλική σκόνη,

ΣΥΜΠΑΓΗ ' Η ΚΟΙΛΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

που θα την έκανε εύθραυστη, και το σχέδιο

Σε περιπτώσεις όπως αυτές των κοσμημά

να μην έχει υπεκσκαφές. Σε μερικές περιπτώ

των, όπου η ελαφρότητα είναι επιθυμητό

σεις, το μεταλλικό κέλυφος μπορεί επίσης

στοιχείο και το πάχος της απόθεσης είναι

να κοπεί και να ελευθερωθεί από το μοντέ

επαρκές για τις απαιτήσεις της συνήθους

λο.

χρήσης, τα αντικείμενα μπορούν να αφε

Ύστερα, επανασυνδέεται με ετερογενή

συγκόλληση

χαμηλής θερμοκρασίας.

Αν

θούν κοίλα. Εκεί όμως όπου το βάρος δεν

ένα μον,τέλο προορίζεται για πολλές χρή

είναι μειονέκτημα , για την επιτέλεση της

σεις, μπορεί να επεξεργασθεί επιφανειακά,

λειτουργίας του αντικεΙμενου, το υλικό του

ανάλογα με το υλικό του, έτσι ώστε να απο

μοντέλου μπορεί να μείνει ανέπαφο στο

κτήσει την ιδιότητα <ης εύκολης αποκόλ

εσωτερικό του κελύφους .

λησης. Τέτοια αποκολλητικά μέσα είναι ο

Kελ~."η χρειάζονται υποστήριξη και το υλι

γραφίτης, το θειούχο μολυβδαίνιο, διάφορα

κό του μοντέλου δεν έχει αρκετή αντοχή,

οξείδια και τα χρωμικά άλατα. Με τη χρήση

μπορεί να αντικατασταθεί από ένα συμπαγέ

αποκολλητικού , η αφαίρεση του μεταλλι

στερο παραγεμιστικό υλικό, Π.χ., το βουλο

Όπου τα λεπτά

κού κελύφους από το μοντέλο

σε πολλές

κέρι ή το λακ. Μεγάλα κοίλα αντικείμενα

περιπτώσεις

δυσκολίες.

όπως τα έργα γλυπτικής, που μπορεί να

δεν παρουσιάζει

Τα μη μεταλλικά μοντέλα γίνονται επιφα

χρειασθούν

νειακώς

με

εσωτερικώς με ένα εύτηκτο κράμα βισμου

κατάλληλο ευηλεκτραγωγό υλικό (βλ. σελ.

θίου, καδμίου, μολύβδου ή κασσίτερου. Το

46Η).

κέλυφος χρησιμεύει ως καλούπι και το μέ

ευηλεκτραγωγά,

Μερικά

υλικά

ψεκαζόμενα

μοντέλων

μιας

χρήσης

όπως η άσφαλτος, το κερί, η ζελατίνα, ο

πρόσθετο

βάρος, γεμίζονται

ταλλο χυτεύεται και αφήνεται να στερεο ποιηθεί στο έσωτερικό του κελύφους.

πιεσμένος χαρτοπολτός, η διογκωμένη πο

Κατά την αντίστροφη διαδικασία, όταν

λυστερίνη και το ξύλο μπορούν να θερμαν

ηλεκτροδιαμορφώνεται ένα αντικείμενο με

θούν μετά την ηλεκτροαπόθεση μέχρις ότου

ένα δύστηκτο μέταλλο όπως ο χαλκός ' ή ο

είτε λιώσουν και αποχυθούν είτε αποτεφρω

άργυρος, πάνω σε ένα μοντέλο από λιγότερο

θούν. Μοντέλα κατασκευασμένα από πολύ

δύστηκτο μέταλλο και επιθυμείται η δη-

πορώδη υλικά όπως το ύφασμα, το δέρμα, τα

μιουργία ενός κενού μετά την ηλεKtρOμόρ-

466

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΝΟΣ ΜΗ ΜΕΤΑλλΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕ ΛΟΥ Η ηλεκτροδιαμορφωηκή μέθοδος όπως επιδειιcνύεται από τον StanIey Lcchtzin από την Philadelghia, Η.Π .Α.

Ι . Σκαλίζεται ένα βραχιόλι σε δ ιο γκωμένη πολυστερί νη. Η θέρμανση της γλυφίδας δ ι εuκολίινει την Κόπή

του υλικού. Μπ ορεί επίο1'1' να χρησιμοποιηθεί ΚΟΙ ένα

ρος του η λε lζΤροδιαμορφωτικού κυκλώ ματος .

Το συμπληρωμένο μοντέλο προετοιμάζεται με τη

σύνδεση ενός χάλκινου σύρματος που θα το κάνει μΙ

ηλεKτριιcώς θερμαινόμενο εργαλείο .

Το μ οντi:λο ψεκάζεται με αμμωνιακό διάλυμα νιτρι

κού αΡΥίφο\! για να γίνει η επιφάνειά του καλός αΥΙΟΥός

του ηλεκτρισμού ' στη συνέχεια. αρχίζει η διαδικασία της ηλεκτρομορφοποίησης.

4. Το συμπληρωμένο ηλεΚτΡοδιαμορφωμένο' βραχιόλι του SlanIcy L,echtzin.

467

φωση, το όλο θερμαίνεται σε μια θερμο ιφασΙα ανώτερη του σημείου τήξης του βα σικού

μετάλλου αλλά κατώτερη του ση

μείου τήξης του καλυπτικού μετάλλου, με αποτέλεσμα να λιώσει και να Εκρεύσει ένα μέρος του βασικού μετάλλου, αφήνοντας το

αντίστοιχο ιcενό στο εσωτεριιcό του όλου αντικείμενου.

εΥΗΛΕΚΤΡΑΓΩΓΟΙ εΠIΣΤΡΩΣΕIΣ

Τα μοντέλα από μη αγώγιμα υλικά πρέπει να' αποκτήσουν ευηλεΙCτραγωγό επιφάνεια πριν μπορέσουν να ηλεΚτΡομορφωθούν. Για το σιcoπό αύτό το ευιcoλότερo που μπορεί να γίνει είναι η επίστρωσή τους με ειδική λά κα. Διαλύεται μισή ουγγιά λάκα σε ίση πο

Καρφίτσα από τον

σότητα αραιωτικού. Προστίθεται μια ουγ

φωμένη με άργυρο επάνω σε μοντέλο διογκωμένης πο λυστερίνης, δεμένη με σεληνόλιθο .

γιά

λεπτά

πουλιέται

κονιοποlημένου

στα

περισσότερα

χαλκού

(που

χ'ρωματoπω~

λεία) υπό ανάδευση. Η σκόνη του χαλκού πρέπει να είναι από γνήσιο μέταλλο και όχι

από κάποιο υποκατάστατο που δέν άγει όσο

Καρφίτσα από τον

Stanley Lechtzin ,

StanIey Lechtzin,

ηλεΙC:ΤΡOδιαμoρ

ηλεκτροδιαμορ

φωμένη' με άΡΎυρο επάνω σε μοντέλο δΙΟΎκωμένης πο. λυστερίνης, δεμένη με αμαζονίτες . Οι πέτρες τοποθετή θηκαν στην διογκωμένη πολυστ ε ρίνη και το ασήμι

σχημάτισε γύρω του μικρούς «κόμπους», lφατώντας τις έτσι στη θέση τους.

πρέπει τον ηλεκτρισμό και να είναι απαλ~ λαγμένη υγρασίας και λαδιού. Το μίγμα ψε κάζεται ή αλείβεται με πινέλο πάνω στο μο ντέλο ή αντίθετα το μοντέλο εμβαπτίζεται

στο μίγμα . Π ρέπει να περιέχει τόση λάκα, όση

χρειάζεται

για

τη

συγκράτηση

του

χαλκού, αλλιώς μπορεί να δράσει ως ηλε ΚτΡομονωτικό υλικό. Μια ένδειξη της σω στής περlεKΤΙKότητα~ του μίγματος σε χαλ κό είναι η όψη σαν πάγος της επιφάνειας

όταν ξηρανθεΙ Αν η επιφάνεια μl:>ιάζεl «υα·

λώδης», έχει χρησιμοποίηθεί πολύ λάκα και θα πρέπει να προστεθεί περισσότερο αραιω τικό και περισσότερη σκόνη ενώ το μοντέ

λο θα πρέπει να ψεκασθεί και πάλι με το διορθωμένο

παρασκεύασμα.

χρειασθούν δύο στρώματα

Μπορεί

να

«χέρια». Το κα

θαρό μοντέλο μπόρεί επίσης να προετοιμα σθεί με ένα τρόπο που θυμίζει τη μέθοδο

κατασκευής των καθρεφτών. «ΒάφεΤΟΗ) με σκόνη

διχλωριούχου

κασσίτερου

που

προσροφά'tαι από την επιφάνεια ενώ η πε

ρίσσεια της απoμαιcρύνεται με βούρτσισμα .

. Επειτα ψεκάζεται με ένα αμμωνιακό διά λυμα νιτρικού αργύρου και στη συνέχεια εμβαπτίζεται (ή ψεκάζεται και πάλι) σε ένα αναγωγικό μέσο όπως η φορμαλδεύδη. Το

μέρος ενός καθρέφτη, είναι θαμιιό και σαν

άμμωνιακό διάλυμα του νιτρικού αργύρου

πάγος. Η στιλπνή επιφάνεια βρίσκεται προς

και το διάλυμα της φορμαλδεύδης μπορούν

τα μέσα και αφού το μοντέλο ~ίναι αδιαφα

επίσης να ψεκασθούν ταιιτοχρόνως σε ένα

νές δεν φαίνεται. Η διεργασία αυτή κάνει

«χέρl». Το αποτέλεσμα μοιάζει με το πίσω

την επιφάνεια ευηλεκΤραγωγό.

468

· Ενα

σύρμα χαλκού

20 gauge

στερεώνεται

Καρφίτσα από τ.ον

Stanley Lechtzin,

ηλειc-φoδιαμoρ

φωμένη με άΡΎUj10 επάνω σε ιcερένιo μοντέλο και ύστε

κατά το ένα άκρο του στο μοντέλο και κατά

ρα επιχρυσωμένη. Δεμένη με κρυστάλλους αχάτη.

το άλλο στην κάθοδο. Ανοίγεται το ρεύμα

και το μοντέλο τοποθετείται σε ένα διάλυμα απόθεση ς χαλκού υπό μικρή πυκνότητα ρεύ

ματος επί

λεπτά, ώστε να γίνει δυνατός ο

του μοντέλου, πριν μπορέσει να υποβληθεί

σχηματισμός ενός φιλμ χαλκού με επαρκές

σε στίλβωση. Μερικά υλικά κατασκευής

2-5

για τη χρησιμοποίηση πυκνόΤεΡου ρεύμα

μοντέλων (όπως η διογκωμένη πολυστερί

τος πάχος, έτσι που η απόθεση να γίνει πα

νη) αφήνουν την επιφάνεια κάπως τραχειά

χύτερη. ·Επειτα, αυξάνεται η πυκνότης του

και ανώμαλη, οπότε αυτή μπορεί να λειαν

ρεύματος στην επιθυμητή τιμή με αύξηση

θεί με λειαντικά υλικά όπως η γη διατόμων

της τάσης και το μοντέλο παραμένει στο

και στη συνέχεια να στιλβωθεί με τ~ συνη

λουτρό μέχρις ότου αποκτήσει το απαιτού

θισμένες μεθόδους. Αν μερικά σημεία της

μενο πάχος, πράγμα που σημαίνει διάρκεια

επιφάνειας είναι απρόσιτα στη

επιχάλκωσης μέχρι

επεξεργασία, η στίλβωση μπορεί να γίνει με

ή και περισσότερες

ώρες.

μηχανική

εμβάπτιση σε λουτρό λαμπρής στίλβωσης.

Αν το τελικό επίστρωμα είναι από άργυ

Μετά την επαργύρωση είναι δυνατή, αν κρί

ρο , το μοντέλο εμβαπτίζεται αρχικά στο

λουτρό επιχάλκωσης δημιουργηθεί

χαλκού

ένα

πάχους

40-70

νεται σκόπιμη, η επιχρύσωση.

λεπτά, για να

ενδιάμεσο

0,007 - 0,015

επίστρωμα

ιντσών,

με

Διάφορα σημεία

επαρκές για τη συνέχεια πάχος. ·Υ στερα , το

σχετι/(ά με την επιμετάλλωση

αντικείμενο αφαιρείται από το πρώτο λου τρό, πλένεται διαδοχικά με · κρύο και ζεστό

Οι τεχνίτες που ασχολούνται συστηματι

νερό και εμβαπτίζεται στο λουτρό αργύρου,

κά με την επιμετάλλωση παρασκεύαζουν

όπου παραμένει μέχρις ότου το επίστρωμα

ένα διάλυμα που επιτρέπει την απομίμηση

από άργυρο αποκτήσει το επιθυμητό πάχος.

της εμφάνισης των παλιών χρυσών κοσμη μάτων και ένα άλλο βαθυπράσινο διάλυμα

Κατά την αφαίρεση από το λουτρό αργύ

ρου η επιφάνεια είνα θαμπή και «νεφελώ-

που δίνει ένα μουντζουρωμένο φινίρισμα, με

προκαταρκτική

θαμπή και σπογγώδη όψη "και μαυρειδερό ή

επεξεργασία, όπως η αφαίρεση του "λικού

σκοτωμένο πράσινο χρώμα. Στις κοινές ερ-

δης»

και

χρειάζεται

μια

469

γασίες επιμετάλλωσης το είδος αυτο επιφά

τρα τοποθετείται από πριν

νειας είναι ανεπιθύμητο αλλά μπορεί να

μοντέλου, που υποβάλλεται

στο υλικό του

αποτελέσει τη βάση για ενδιαφέροντα δια

ηλεκτρομόρφωση, με αποτέλεσμα την από

κοσμητικά εφφέ. Τα προεξέχοντα σημεία

θεση μετάλλου γύρω από την πέτρα και το

ενός αντικείμενου που έχει επιμεταλλωθεί

στέρεο δέσιμό της.

ύστερα

στην

με τον τρόπο αυτό μπορούν να στιλβωθούν

Οι ηλεκτρομορφωμένες μεταλλικές επιφά

και να γίνουν γυαλιστερά ενώ τα χαμηλότε

νειες μπορούν να διακοσμηθούν με μεταλ

ρα μέρη παραμένουν σκούρα και θαμπά .

λικά σμάλτα, αρκεί το κέλυφος να αντέχει

Α ν οι πολύτιμοι λίθοι αντέχουν στις θερ

στις

ψηλές

θερμοκρασίες

της

πύρωσης

που χρειάζονται για την τήξη

μοκρασίες και τα υγρά της επιμετάλλωσης,

(1400-1600OF)

τα κοσμήματα μπορούν να επιμεταλλωθούν

του σμάλτου . Είναι δυνατή η επιμετάλλωση

μετά το δέσιμο των πετραδιών. Εξαίρεση

τεμαχίων που φέρουν ήδη επισμαλτωμένα

αποτελούν τα τουρκουάζ, σι οπάλιο ι, τα φυ

διακοσμητικά σχέδια αλλά στην περίπτωση

σικά και τα καλλιεργημένα μαργαριτάρια,

αυτή οι επισμαλ τωμένες περιοχές πρέπει να

όπως και μερικές συνθετικές πέτρες , που

καλύπτονται

καταστρέφονται υπό τις συνθήκες της επι

βερνικιού, για να μη προσβληθούν από τις

μετάλλωσης. ·Ετσι, αν τα κοσμήματα είναι

χημικές ουσίες του λουτρού.

με

στρώμα

προστατευτικού

δεμένα, οι πέτρες πρέπει να αφαιρεθούν

Μερικά αντικείμενα κρατιούνται καλύτε

πριν από την επιμετάλλωση και να ξαναδε

ρα στα λουτρά επιμετάλλωσης κρεμώμενα

θούν ύστερα απ' αυτήν.

από ειδικά άγκιστρα ή από θηλειές φτιαγμέ

Η ηλεκτρομόρφωση μπορεί να χρησιμο

νες με χάλκινο σύρμα. Για την επιμετάλλω

ποιηθεί ως μέσο δεσίματος των «σκληρών»

ση αντικείμενων που έχουν «μαλακές» συ

πολύτιμων και ημιπολύτιμων λίθων. Η πέ-

γκολλήσεις ή είναι κατασκευασμένα από

Χρuσό βραχιόλι από τους ArnaIdo και Giorgio PomoΙταλία. AντιθετιΙCΉ διαιcόσμηση από φυσικές ιcαι

doro,

μη-χανικές φόρμες . WorshipfuΙ

ths. London. ΑΥΥλία.

470

Company

ΦωΤΟΥpaφία

ο[

Go/dsmi-

Peter Parkinson.

λευκό μέταλλο, μόλυβδο ή σίδηρο,συνιστά

χερούλι του, όταν υπάρχει. Μετά την έναρ

ται μια πρώτη επίστρωση με χαλκό, πριν

ξη της παροχής ρεύματος, η επιχρύσωση

επιχειρηθεί η απόθεση του οποιουδήποτε

προχωρεί κανονικά. Για να καλύψετε με

άλλου μετάλλου που θα αποτελέσει την τε

ηλεκτρολύτη

λική επιφάνεια. Είδη από ανοξείδωτο χάλυ

χρυσού τα χείλη ή άλλες μη διαβρεχόμενες

και συνεπώς με

επίστρωμα

βα μπορούν να επιμεταλλωθούν αν τοποθε

από το λουτρό

τηθούν αρχικά σε ένα ειδικό ρυθμιστικό διά

συνδέστε με την άνοδο, μέσω χάλκινου

λυμα στη θερμοκρασία του δωματίου, με τά

σύρματος, ένα σφουγγάρι, βυθίστε το στο

ση

διάλυμα και βρέξτε, με το υγρό' που απορ

βολτ και με άνοδο νικελίου επί

λε

επιμετάλλωσης περιοχές,

πτά, οπότε υφίστανται μια ελαφρά επινικέ

ροφά, τις περιοχές που θέλετε να επιμεταλ

λωση .

λωθούν.

·Υστερα, μπορούν εύκολα να επι

στρωθούν με χρυσό ή άλλα μέταλλα.

Μεγάλες επιφάνειες μπορούν να επιμε

Το εσωτερικό αργυρών ειδών όπως τα

ταλλωθούν χωρίς εμβάπτιση της ανόδου, με

υδροδοχεία, οι τσαγιέρες, οι ζαχαριέρες και

απλή σύνδεσή τους προς την κάθοδο. Στην

τα δοχεία κρέμας μπορεί να επιχρυσωθεί με

άνοδο, με την οποίαν συνδέεται το άκρο

το χύσιμο του διαλύματος επιχρύσωσης μέ

ενός χάλκινου σύρματος, το κύκλωμα συ

σα στην κοιλότητα, μέχρις ότου γεμίσει

μπληρώνεται

χωρίς υπερχείλιση. Τοποθετείστε το αντι

άκρου του σύρματος γύρω από ένα πινέλο,

κείμενο σε ένα δίσκο για να μαζέψετε το

από τις τρίχες του οποίου εξέχει ένα μικρό

υγρό που μπορεί να χυθεί και σκουπίστε τυ

μέρος του χάλκινου σύρματος. Το πινέλο

με

το

τύλιγμα

του

άλλου

χόν υγρό που έχει έρθει σε επαφή με το εξω

βυθίζεται στο ηλεκτρολυΤΙΚό λουτρό και

τερικό του δοχείου. Μην ανοίγετε το ρεύμα

έτσι επιτυγχάνεται η ηλεκτρική επαφή. Για

(και μην αρχίζετε την διαδικασία της επιμε

να αποφευχθεί η μόλυνση του λουτρού επι

τάλλωσης) μέχρις ότου το δοχείο έχει γεμί

χρύσωσης μην αφήνετε το μεταλλικό δα

σει και το εξωτερικό του είναι καθαρό.

χτυλίδι του πινέλου να έρθει σε επαφή με το

Κρεμάστε την άνοδο χρυσού μέσα στο διά

διάλυμα και σε περίπτωση που η επιμετάλ

λυμα και στερεώστε την κάθοδο στο εξωτε

λωση διαρκεί πολύ πλένετε κατά διαστήμα

ρικό του

τα το πινέλο.

αντικ:εΙμενου,

ενδεχομένως

στο

471

Ταχύστροφα

μοτί:ρ

από την ε ταιρία Α.

Copenhagen,

γυαλίσμοτος

χρησιμοποιούνται

Mickelson SilversmiIh Company,

ΔανΙα για το φινiρ ισμα ασημένιων κηρο

πηγίων . Το αντικείμενο βαφτΙζεται από καιρό σε καιρό σε κάδο (ακrιβώς κάτω του κωνικού βαμβαιcερoύ τρο χού) γεμάτο με σαπωνουχο νερό , για την αφαiρεση τω ν υη:ολειμμάτων που συσσωρε ύοντα ι κατά το γυάλισμα . ΤΟ γυάλισμα yivttat σε υγρή κατάσταση για μεγάλη

επιφανειακή στιλπνότητα. ΦωΤΟΥΡαφία ΟρρΙ

472

Μέρος Τέταρτο

ΤΟ ΦΙΝΙΡΙΣΜΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ

Στίλβωση και

Λείανση των Μετάλλων

Στίλβωση Η στίλβωση είναι μέθοδος παραγωγής μιας επιθυμηηjς επιφάνειας πάνω σε μέταλ λο, με την αφαίρεση κάποιας ποσότητας επιφανειακού υλικού μέσω της επενέργειας

διαφόρων ειδών λειαντικών υλών. Το λεια ντικό υλικό μπορεί να εφαρμοστεί με το ένα χέρι μέσω υφάσματος, ή με τη χρήση διά

φορων τύπων στιλβωτικών τροχών στερεω μένων στο κατάλληλο μοτέρ. Η εκλεγόμενη τεχνική

και τα χρησιμοποιούμενα υλικά

εξαρτώνται από πολλούς μεταβλητούς παρά γοντες, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέ

γονται η κατάσταση της επιφάνειας σε σχέ

ση με την επιθυμητή, η μέθοδος στίλβωσης,

δηλαδή το κατά πόσο θα γίνει με το χέρι ή με μηχανή, η ταχύτητα του μdτέρ, το μέγε

θος και το υλικό κατασκευής ΤΟι) τροχού και το χρησιμοποιούμενο λειαντικό μέσο.

βρωτικούς κόκκους όπως αυτοί του οξειδίου του αργιλίου (που μπορούν να καμφθούν γύ

ρω από το μεταλλικό αντικείμενο χωρίς να σπάσουν), σμυριδόπανα με διάφορες τραχύ τητες (υπάρχουν εννέα τύποι

4/0, 3/0, 2/0,

Ι/Ο, Ι / 2, Ι, Ι Ι / 2,2και3όπουηαύξησητου αριθμού

σημαίνει λεπτότερους

κόκκους),

χρησιμοποιούμενα για περισσότερο ή λιγό

τερο επίπεδες επιφάνειες, χαρτιά κρόκου (για να αφαιρούνται οι γρατσουνιές), γυαλό χαρτα ή χαρτιά στρωμένα με σχιστολιθι κούς κόκκους (για τη δημιουργία όμοιό μορφης υφής), πανιά επιστρωμένα με κόκ

κινο όξείδιο του σιδήρου (για να δίνεται στο μέταλλο μεγάλη στιλπνότης), δέρματα σαμουά (για τον καθαρισμό και τη στίλβω ση με βοηθητικά λειαντικά ή στιλβωτικά μέσα, με ποικίλα εμπορικά ονόματα, για την αφαίρεση των χρωματικών κηλίδων και την

Από τεχνική άποψη, το Υυάλισμα ακολου θεί τη στίλβωση και ελάχιστο μόνο μέταλ λο αφαιρεί (η αφαίρεση έχει ήδη γίνει κατά τη στίλβωση). Σκοπός είναι να πάρει το μέ

ταλλο την τελική επιφανειακή του εμφάνι ση.

Υφάσματα στίλβωσης με το ;έρι XΡ!ΊσιμOΠ~IOύVΤαι συχνά στη θέση των μηχανικων τροχων Ύυαλισμ~ltoς

ιδίως σε λεπτεπίλεπτα αντιιcείμενα όπως οι αλυσιδες. ΟΙ χάντρες Κ.λπ. Εδώ φαίνεται ένα δ~πλό πανί πo~) χρη σιμοποιείται Ύια τη στΙλβωση ασημενιων χαντρων στο

Μεξικό. Η σιcoτεινή πλευρά είναι παραγεμισμtνη με ΡΟΒζ και χρησιμοποιείται ~ρώτη' η ανoιχτ~χρωμη

πλευρά, χημικώς επεξεΡΎασμενη, χρησιμοποιειται Ύια το τελικό λούστρο. Φωτογραφία Ορρι.

Στίλβωση με το χέρι Ο τεχνίτης έχει στη διάθεσή του εκατο

ντάδες λειαντικών υλικών. Το μεγαλύτερο πρόβλημά του είναι να αποφασίσει το ποιο

απ' αυτά ή το ποιος συνδυασμός τους θα κάνει δυνατή την αποδοτικότερη, ευκολό τερη και οικονομικότερη εργασία έτσι ώστε

να πετύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Για τη στίλβωση με το χέρι, όταν αυτή είναι αναγκαία ή επιθυμητή, υπάρχουν διά φορα στιλβωτικά υφάσματα. Λειαντικά πα νιά εμποτισμένα ηλεκτρολυτικώς με δια-

474

_ ____

~ .,~ .

___ _

_. ~ -"1

:-S

5 6

m;;:::;Jii&,~-ςJ1~~·Δ7i,~::;el!· ~~! ·+:5 ~ cπt':βJ=:t~31~γt}:2':-g\:;3i:l<~ }\1WΙ5bψti 9{$f

; @)

Στιλβωτικά εργαλεία χεριού: ι . Επίπεδο στιλβωτικό

χέρι, 6. ΣξΤ ρδ:βδων μξ yuαλόχαρτο - ξπίπεδο , ημικυ κλικό και στρογγυλό, 7. Μαρκαδόρος στΙλβωση ς και

βούρτσας - υπέρσκληρη, σκληρή και ημίσκληρη , 4. Συρματόβουρτσα , με ορειχάλκινες τρίχες, 5. Ραβδί με σαμοuά ή δέρμα τράγοu, tJtiJttδo, Ύια γuάλισμα με το

γομμαλάστιχα , 8. Ατσαλόμαλλο , 9. Ατσαλόμαλλ ο, μα ξιλαράκι, 10. · γφασμα στίλβωσης και ΙCαθαpΙσμαΤOς

ραβδΙ με κετσ έ, 2. Ραβδ[ με σμυριδόπανο, 3. Τρία είδη

μξ ρoUΖ,

11 .

Πανί στίλβωσης με το χέρι τύπου

SeIvyt.

475

επαναφορά της στιλπνότητας χωρίς γρα τσουνιές)

πλημμυρίζουν τα

καταστήματα

σιδηρικών. Μια μαλακή φανέλλα με ενσω ματωμένο λεπτότατο κόκκινο οξείδιο του σιδήρου αποτελεί ένα πολύ καλό μέσο τελι κής στίλβωσης.

'Ενα λειαντικά πανί μπορεί να γίνει από μαλακή φανέλα, με εμβάπτισή της σε ένα θερμό διάλυμα των ακόλουθων συστατικών επί μισή ώρα και ύστερα μ. ξήρανση.

ναι ικανό να περιστρέφεται με

3450 στροφές

το λεπτό, ταχύτητα που ταιριάζει στις πε ρισσότερες λειαγτικές και στιλβωτικές ανά γκες. Μερικά μοτέρ έχουν μεταβλητή ταχύ

τητα, αρχίζοντας από τις

1740

στροφές (τη

2 λίβρες 1/2 λίβρα 1/2 λίβρα

και την ταχύτητα λείανσης και στίλβωσης

της λίβρας

φές (μερικές φορές με ορισμένα ενδιάμεσα

Pearlite

Ανθρακικό μαγνήσιο

1/4

μια πολύ μεγάλη ποικιλία λειαντικών και στιλβωτικών υλικών. Το μοτέρ πρέπει να εί

συνηθισμένη ταχύτητα τροχίσματος, αλλά

Στεατικός διγλυκολεστέρας

κόκκινο οξείδιο του

Τα μοτέρ στίλβωσης μπορούν να δεχθούν διάφορους τροχούς, κατασκευασμένους από

Ι γαλλόνι

Νερό

Κιμωλία

Στίλβωση με μοτέρ

που ταιριάζει στα σύρματα και τις αλυσίδες) και τελειώνοντας στις κλασικές

3450

στάδια). Τα μοτέρ λειτουργούν συνήθως με

μολύβδου Υδατοδιαλυτός διαβρέκτης

2 ουγγιές.

εναλλασσόμενο ρεύμα

220

βολτ

Επί πλέον, υπάρχουν επίπεδα λειαντικά τεμάχια με στερεό υπόστρωμα ντυμένα με

κετσέ, κατσικόδερμα ή σαμουά, που χρησι μοποιούνται με το χέρι σε συνδυασμό με διά

φορα λειαντικά μέσα ή στιλβωτικά παρα σκευάσματα και ανάλογα τεμάχια με προ σαρμοσμένα τόσο την επένδυση όσο και το

λειαντικό μέσο, όπως κομμάτια σμυριδόπα νου διαφόρων αδροτήτων. Τα μέσα αυτά χρησιμοποιούνται όταν δεν είναι διαθέσιμα

λειαντικά μοτέρ ή για δουλειές, που δε μπορούν να γίνουν με τον τροχό. Απρόσιτες εσωτερικές επιφάνειες ή μι κροαντικείμενα ακανόνιστου σχήματος ή

τοιχώματα διαμπερών οπών, μπορούν να

. Ενα

την

τεχνική

του

νήματος.

κορδόνι στερεωμένο κατά το ένα άκρο

του σε μια μέγγενη και ελεύθερο κατά το

άλλο άκρο του παραγεμίζεται με λειαντικό στιλβωτικό παρασκεύασμα, που περνιέται μέσα από το τεμάχιο, έτσι ώστε το έλεύθερο άκρο του να προξέχει. Το αντικείμενο τρί

βεται πάνω κάτω κατά μήκος του κορδο

1/2 ίππων.

περιό

δων και έχουν συνήθως ισχύ από Ι

λειανθούν με

στρο

μέχρι

Φυσικά υπάρχουν και μικρό·<ερα

ή μεY!lλύτερα. Συνιστώνται τα μοτέρ με ερ μητικά κλειστά, μόνίμα λιπασμένα ρουλε

μάν. Μερικά μοτέρ έχουν διπλοκωνικό άξο να, που προεξέχει προς τα άριστερά τα δεξιά

(R)

(L)

και

και άλλα ένα κωνικό άξονα,

συνήθως στ' αριστερά, και έναν ευθύ άξονα

με τσοκ στα δεξιά, που μπορούν να αλλάζο νται αλλά όχι ο άριστερός με τον δεξιό. Υπάρχουν και μοτέρ με έναν μόνο κινητή

ριο ευθύ άξονα. Το ίδιο μοτέρ μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για λείανση όσο και

για στίλβωση αρκεί να έχει μεταβλητή ταχύ τητα και να δέχεται εναλλάξιμους ευθείς και κωνικούς άξονες (οι πρώτοι είναι για στιλ βωτικούς και οι δεύτεροι για λειαντικούς τροχούς). Κατασκευάζονται επίσης και μο

τέρ με σταθερούς, μη εναλλάξιμους κυλιν δρικούς άξονες, που δέχονται στο άκρο εναλλάξιμα τσοκ, τοποθετημένους στα άρι στερά είτε στα δεξιά του μοτέρ. Ο συνηθέ στερα χρησιμοποιούμενος άξονας είναι ο κύλινδρος με διάμετρο

1/2

ίντσας, που έχει

νιού.

Για ημιμάτ επιφάνειες χρησιμοποιείται ατσαλόμαλλο αλλά η ενέργειά του είναι

Εξοπλισμός στίλβωσης και -γυαλίσματος με μοτέρ: Ι.

ελαφριά και δεν μπορεί να εξομαλύνει βα

~oλτ. - 60 περιόδων, μέχρι 3500 στρ./λεπτό, 2. Γ~αλι

Μικρό γοολιστικό μοτέρ,

1/10 - 1{8

του ίππου

110

1/6 - ι /2 ίππου, 110 - 220 1750-3400 στρ./λεπτό, 3. Στιλβω

θειά χαραγμένες επιφάνειες. Το ατσαλό

στικ:ο και λειαντικό μοτέρ

μαλλο κατασκευάζεται σε διάφορους τύπους

τικό μοτέρ βαρε1άς χρήσης, αιcατάλληλo για κωνοει δείς άξονες οι τροχοί στερεώνονται ανάμεσα σε φλά ντζες ισχύς 1/ 3 - Ι ίππος, 1725-3450 στρ./λεπτό. διά

από

0000

(το πιο λεπτό), μέχρι το

(το πιο

χοντρό). Οι συνηθέστερα χρησιμοποιούμε νοι τύποι είναι οι

000,

Ο και ι. Για να επι

τευχθεί ομοιόμορφο αποτέλεσμα, το ατσαλό

μαλλο πρέπει να τρίβεται στο μέταλλο προς μια μόνο κατεύθυνση και όχι μπρος πίσω.

476

βολτ,

περιόδων,

μετρος άξονα 1/2 -7/8",115-230 βολτ, 4. Κωνοειδής άξονας γυαλίσματος, 5. Γυαλιστικό και λειαντικό προσάρτημα, 6. Προσάρτημα τσοκ τρυπανιών, 7. Προ φυλακτήρας - ασπίδιο τόρνου γ1α την πρoστασtα του χεριού από τα ειcτινασσόμενα τεμαχίδια λειαντικού ιcαι μετάλλου, 8. Πάγκος λείανσης και στίλβωσης με μο

τέρ, φωτιζόμενο ασπίδιο και σύνδεση αναρροφητήρα.

]11':::a1

!81 '

>--

~ ~

2'"-----1

1 477

Λειαντικές και τροχιστικές κεφαλές : Ι . ΤΡOXιστιιc:ή κεφαλή, "φος 6", βάση 4 1{8 • 4 1/8", βάρος 5 1{4

λίβρες, διάμετρος άξονα 1/ 2", διάμετρος τροχου 4"' με τρύπα 1/ 2'', 2. Στιλβωτική "εφαλή με τσοκ, ύφος 7

1/ 2",

βάση

5. 5",

βάρος

9 λlβρες,

άξονας

3/ 4", 3. Λε,α

ρος

λιβρών, 4. Λειαντικό μοτέρ πάΎκου, 1/ 4 ίππου, βολτ, εναλλασσόμενο ρευμα , 60 περιόδων, μο νοφασΙ1C:ό, S. Τσοκ με αυλάκωση τροχαλίας, 6. Ιμάντας φοχαλίας ((V», κεντριΚή ζώνη Ι 1/ 2"', τετρασταδιακή ταχύτητα. αυξομειούμενη με ιμάντες διαφόρων μεγε θών (από τον μεγαλύτερο Ύια μικρές ταχύτητες προς

110-210

ντιΚ'ή κεφαλη με ρυθμιζόμενα στηρίγματα αντικεΙμε νων, προφυλακτήρες τροχών και σπινθηροπροφυλα κτήρες, φλάντζες J 3/8", τροχοί 6" με τρύπα 1/ 2", βά-

τον μικρότερο για μεγάλες),

υποδοχές στερεωτικών κοχλιών και δέχεται

άξονας πρέπει πάντα να στρέφεται προς το

τους πιο πολλούς από τους τυποποιημένους

μέρος του χειριστή. Ο διακόπτης πρέπει να

τροχούς κάθε χρήσης, αλλά χρησιμοποιεί

είναι εύχρηστος και τοποθετημένος σε βο

ται και ο κωνικός άξονας με διάμετρο στελέ

λική θέση. Αν δεν υπάρχει διαθέσιμο ειδικό

χους

λειαντικό μοτέρ, μπορεί να χρησιμοποιηθεί

είνιιι

3/ 8 της

λιγότερο

ασφαλείας

478

ίντσας, μολονότι ο τελευταίος

της

επιθυμητός, για εργασίας.

Λειαντικός τροχός από

καρμπορούvtουμ.

•

λόγους

ένα κοινό μοτέρ, με κατάλληλα χαρακτηρι-

κινητήριος

στικά ταχύτητας και ισχύος, συνδεόμενο με

ιμάντες

με

μια λειαντιιrή

ιrεφαλή,

όπου

κρών αντικείμενων και των δυσπρόσιτων

μπορούν να προσαρμοσθούν διάφοροι κυ

επιφανειών .

λινδρικοί και κωνικοί άξονες . Αν το χρησιμοποιούμενο μοτέρ δεν έχει δυνατότητες ρύθμισης της ταχύτητας μπο

Στιλβωτικοί τροχοί μπορούν επίσης να στερεωθούν σε δράπανους, τόρνους ή εύκα

ρεί να γίνει κάποιος συμβιβασμός των απαι

μπτους άξονες

τήσεων της δουλειάς προς τα χαρακτηρι

χουν

τα

ισχύος

ειδικά

φλεξίμπλ,όταν δεν υπάρ μηχανικά

μέσα.

στικά του μοτέρ με την εκλογή του μεΥέθους

Μοτέρ

1/ 10 - 1/ 15 του ίππου με άξονα φλεξί

του τροχού. Αυτό που μετράε ι για την από

μπλ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μι

δοση της δουλειάς είναι η περιφερική ταχύ

κρές τροχόβουρτσες, που έχουν διάμετρο

τητα, δηλαδή η ταχύτητα του χείλους ή της

εσωτερικού ανοίγματος

της ίντσας ή

εξωτερ\ιrής διαμέτρου του χρησιμοποιού

3/ 32

και μικρότερη . Οι τροχόβουρτσες αυτές γί

μενου τροχού . Η περιφερική ταχύ.τητα ενός

νονται με τρίχες ή μεταλλικό σύρμα . Οι μι

τροχού σε πόδια ανά λεπτό, σε σχέση με τη

κροσκοπικές αυτές βούρτσες, τροχοί από

διάμετρο του τροχού και την ταχύτητα του

κετσέ και άλλα στιλβωτικά υλικά προσφέ

κινητήριου άξονα του μοτέρ μπορεί να υπο

ρονται ιδιαίτερα στην περίπτωση των μι-

λογισθεί από τον ακόλουθο πίνακα.

Πίνακας Περιφερικής Ταχύτητας (σε πόδια / λεπτό) Στρ./ λεπτό

900 I1S0

Διάμετρος

Ι·

Διάμετρος

9S0 1200 12S0 ISS0 1800 2100 2S00 2900 3100 33S0 3600 3900 4200 4700 5200 S600 6300

2Η

1200

300 31S

IS00 17S0

400 4S0

2000 2400

4S00

S2S 62S 730 78S 840 900 980 I04S 1180

SOOO

1310

S400

1410

6000

IS70

2800 3000 3200 34S0 37S0 4000

Για μεγαλύτερες διαμέτρους πολλαπλα

Διάμετρος

1400

1900

1800 1900

2400

23S0 27S0 3100

4200

3800

SOOO S850 6300

SOOO

6700

S400

7200 7800

6300 7200

8400 9400

7800

10500

8S00 9400

11300

1740 στρ. / λεπτό

2S00 31S0 36S0

4400 4700

S900

τέρ

Διάμετρος

12S00

μπορούν να γίνουν έρ

σιάστε τους αριθμούς περιφερικής ταχύτη

γασίες στίλβωσης με τη χρησιμοποίηση

τας της στήλης της

του μεΎαλύτερου δυνατού τρο"χού, έτσι ώστε

1 ίντσας

επί την πραγ

ματική διάμετρο σε ίντσες του χρησιμo~

να αυξηθεί η περιφερική ταχύτητα.

ποιούμενου τροχού. Το αποτέλεσμα είναι σωστό με ικwοποιητική προσέγγιση.

Για παράδειγμα, σε ένα μοτέρ σταθερής

ταχύτητας

3450

στρ ./ λεπτό είναι δυνατή η

ΛΕIΑ ΝΤιΚ ΕΣ ΚΑΙ ΙΤΙΛΒΩΏΚΕΣ ΟΥΙΙ ΕΙ

χρησιμοποίηση λειαντικών τροχών μικρής

Υπάρχουν δύο κύριες ομάδε ς λειαντικών

μόνο διαμέτρου. Με ένα βραδύσψοφο μο-

μέσων: αυτά που κόβουν το μέταλλο για την

479

Κόκκος γαρνάτη, υπό μεγέθυνσ η .

ny.

The Norton Compa·

Η.π.Α

Κόκκος σμίιριδας, υ πό μεγέθ υνσ η . Η. Π. Α.

Thc Norton CO·

mpany.

Κόκκος σχιστολίθοιι, υπό μεγέθυνση. mpany. Η.Π.Α .

Thc Norton Co·

Κόκκος οξειδίου του αργιλίου, υπό μεγέθυνση.

Τhc

Norton Company. Κόκκος πυριτιοκαρβιδίου. υπό μεγέθυνση.

Comp/jny.

480

The Nortoll

αφαίρεση επιφανειακών χαραγών και ατε

Χρησιμοποιείται επιστρωμένη σε χαρτι η

λειών και αυτά που τονίζουν το χρώμα με το

σε πανί αλλά και σε μορφή ελεύθερης σκό

να δίνουν μεγάλη στιλπνόΤ1]τα . Υπάρχουν

νης για την αφαίρεση σημαδιών λιμαρίσμα

μερικά παρασκευάσματα που κάνουν και τις

τος και χαραγών από τις μεταλλικές επιφά

δύο δουλειές ταυτόχρονα και χαρακτηρίζο

νειες. Μια λουρίδα σμυριδόπανου στερεωμέ

νται ως λειαντικά ιcαι στιλβωτικά μέσα.

νη στην εγκοπή μιας ξύλινης λαβής και τυ

Βασικώς, -τα λειαντικά μέσα είναι ΚΟΠΤΙ

λιγμένη γύρω από αυτή χρησιμοποιείται για

κοί-διαβρωτικοί κόκκοι μορφοποιημένοι σε

το γυάλισμα του εσωτερικού των κάθε λο

συμπαγή μορφή με τη βοήθεια συνδετικών

γής δακτυλίων.

υλικών όπως το ζωϊκό λίπος, τα διάφορα φυτικά λάδια, τα κεριά ή διάφορες άλλες φυσικές και συνθετικές ουσίες .

Κατά τη

διάρκεια της λείανσης, το συνδετικό μέσο, εκτός του ότι συγιcρατεί

Ο σχιστόλιθος (τσακ:μακ:όπετρα) είναι το

παλιότερο και πιο διαδεδομένο λειαντικό, -χρησιμοποιούμενος από τον πρωτόγονο άν

τους κοπτικούς

θρωπο για τη δημιουργία σπινθήρων και το

κόκκους στη μάζα του λειαντικού μέσου,

άναμμα της φωτιάς καθώς επίσης και για

ενεργεί ιcαι ως λιπαντικό.

την κατασκευή εργαλείων. Είναι μια μορφή χαλαζία. που συναντιέται πρακτικά παντού. Σπάει εύκολα δίνοντας θραύσματα με ημι

ΛΕIΑΝΤιΚΑ·ΚΟΠΤιΚΑ ΥΛΙΚΑ

κυκλική κοιλότητα και κοφτερά χείλη. Δεν

Υπάρχουν δύο κύριες ομάδες βασικών

έχει όμως αρκετή αντοχή και η κοπτική του

λειαντιιcών υλικών και χρησιμοποιούνται

ενέργεια δεν διαρκεί πολύ καιρό. Χρησιμο

στα διάφορα λειαντικά μέσα, τους λειαντι

ποιείται κυρίως για την παραγωγή του γυα

κούς τροχούς και τα επιστρωμένα με λεια

λόχαρτου .

ντΙΙCό υλιιcό υποστρώματα (ταινίες, δίσκοι , χαρτιά, πανιά κ . λπ.) που χρησιμοποποιού

Η τριπολίτις γη ή Υη δ/ατόμων συναντά

νται στερεωμsνα σε φορητά ή σταθερά ερ

ται σε σ-χιστολιθικές αποθέσεις και είναι

γαλεία . Είναι τα φυσικά λειavrικά, δηλαδή

στην ουσία διοξείδιο του πυριτίου με μορφή

αυτά που βρίσκονται στη φύση , και τα τε

λεπτότατης σκόνης. Αποτελεί συνηθισμένο

χνητά λειαντικά, δηλαδή, αυτά που γίνονται

συστατικό

από τον άνθρωπο.

των , αναμεμιγμένη με γράσο, σε μορφή ρα

των

κοπτικών

παρασκευασμά

βδιού ή λειαντικού τροχού, για τη αφαίρεση επιφανειακών -χαραγών. ΦΥΣΙΚλ ΛΕΙΑΝΤ/Κλ

ο γαρνάτης, το ευρύτερα χρησιμοποιού

Η άσβεστος είναι οξείδιο του ασβεστίου

μενο φυσικό λειαντικό , είναι ένα αρκετά

ΠΟΌ περιέχε ι οξείδια του αργιλίου, του σιδή

σκληρό υλΙΚό, που χρησιμοποιείται για την

ρου και του πυριτίου και -χρησιμοποιείται

επίστρωση διαφόρων υποστρωμάτων σε δύο

σε μορφή σκόνης για τη

από τις επτά γνωστές κρυσταλλΙΚές του

ταλλικών επιφανειών.

στίλβωση των με

μορφές, του αλμανδίτη και του ροδολίτη . Στερεώνεται σε χαρτιά και υφάσματα και

Η κ:ιμωλία είναι μια μορφή ανθρακικού

διατηρεί την άιχμηρότητά του με το απότο

ασβεστίου, που χρησιμοποιείται με τη μορ

μο σπάσιμο των κόκκων του κατά τη -χρήση.

φή μιας υπέρλεπτης σκόνης για λεπτή στίλ

έτσι ώστε να εμφανίζει συνεχώς νέα κοφτε

βωση με το χέρι, κυρίως μετά το χημικό

ρά σημεία έτοιμα για παραπέρα κοπή.

«αντικάρισμα» των μετάλλων. Διαβρέχεται με νερό και τρίβεται με τα δάχτυλα .

Η σμύρις, γνωστή ως λειαντικό από πολ λούς αιώνες , εξορύσσεται στην Τουρκία και τα Ελληνικά νησιά, ιδίως τη Νάξο .

·Εχει

Η ελαφρόπετρα ή θηραϊκ:ή Υη είναι ένα είδος ηφαιστειακής υάλου, που στη συνη

σκούρο μαύρο χρώμα, περιέχει κορούνδιο

θισμένη πορώδη σκληρυμμένη μορφή είναι

και

περίπου οξείδιο του σιδήρου, με

γεμάτη από μικροσκοπικές κυψελίδες και

μορφή μαγνητίτη ή αιματίτη, που του δίνει,

γι· αυτό έχει πολύ μικρό βάρος . Κονιο

πέρα από τις κοπτικές ιδιότητ ε ς του κ{)

ποιημένη χρησιμοποι ε ίται για τον καθαρι

ρουνδίου,

σμό και τη στίλβωση των μετάλλων .

40%

στιλβωτικά

χαρακτηριστικά.

4ΗΙ

Οι συνηθέστερα χρησιμοποιούμενες μορφές επιστρ~~

ΤΕΧΝΗΤΑ ΛΕIΑΝΤιΚΑ

Το οξείδιο του αΡΥιλίου, που άρχισε να παράγεται σε βιομηχανική κλΙμακα το

1897,

είναι το πιο ισχυρό και ανθεκτικό από όλα

μένων λειαντικών μέσων περιλαμβάνουν φύλλα , ρόλ

λους , ιμάντες, δίσκους κ.λπ. Behr· Manning Company, a Division of NOrlon Company. ΤΓΟΥ, Ne w York. Η.π.Α .

τα γνωστά λειαντικά και παράγεται με τήξη

του ορυκτού βωξίτη (ενός αργιλιούχου πη λού) με μικρή ποσότητα κοκ και ρινισμά των σιδήρου σε πολύ ψηλές θερμοκρασίες, μέσα σε ειδικούς ηλεκτρικούς κλΙβανους. Μολονότι δεν είναι τόσο σκληρό όσο το πυριτιοκαρβίδιο, έχει ανθεκτικότητα που το

Χρησιμοποιείται για το τρόχισμα μη σιδη ρούχων

μαλαιcών

μετάλλων,

γυαλιών,

σμάλτων, κεραμεικών και πλαστικών , συνή θως με τη μορφή επιστρωμένων λειαντικών μέσων.

κάνει ιδανικό για χρήση τόσο σε σκληρά

Τα επιστρωμένα λειαντικά μέσα αποτε

όσο και σε μαλακά μετάλλα . Χρησιμοποιεί

λούνται από διάφορα υποστρώματα, όπως

ται σε μεγάλη κλίμακα για την παραγωγή

χαρτιά, υφάσματα, συνδυασμοί χαρτιού-υφά

επιστρωμάτων λειαντικών μέσων.

σματος, ίνες και συνδυασμοί ινών, πάνω στα οποία συγκρατείται με κόλλα ένα φυσικό ή

Το πυριτιοκαρβίδιο είναι το πιο σκληρό και κοφτερό τεχνητό λειαντικό. Πρωτοεμ φανίστηκε το

1891

κατά την αναζήτηση

τεχνητό λειαντικό. Τα υποστρώματα από χαρτί

χρησιμοποιούνται

χρειάζονται

μεγάλες

εκεί

μηχανικές

όπου

δεν

αντοχές,

μιας μεθόδου παραγlJ)γής τεχνητών διαμα

όπως, για παράδειγμα, στις εργασίες με το

ντιών και η σκληρότητα του πλησιάζει αυ

χέρι. 'Οταν χρειάζονται μεγαλύτερες αντο

τή του διαμαντιού . Παράγεται με τη σύντη

χές και ευκαμψία χρησιμοποιούνται λεια

ξη άνθρακα και διοξειδίου του πυριτίου και

ντικά μέσα με υπόστρωμα από ύφασμα. Οι

λιώνει σε ψηλές θερμοκρασίες . Όπως και

συνδυασμοί χαρτιοι')-Ηφάσματος έχουν με

το οξείδιο του αργιλίου, σπάει εύκολα κατά

γαλύτερη αντο-χή στο σχίσιμο από αυτήν

τη χρήση του , δίνοντας συνεχώς νέες κο

των ύποστρωμάτων υφάσματος αλλά υστε

πτικές αιχμές κατά το σπάσιμο των παλιών .

ρούν σε ευκαμψία. Οι ίνες και οι συνδυα-

482

ΕιδΙΚά λειαντικά μέσα με επίστρωση οξειδίου του αρ

γιλίου περιλαμβάνουν κώνους , δίσκους, ταινίες, μολύ βια και αιχμηρά σπειροειδή σχήματα.

8ehr - Manning

Company.

Η φωτογραφία δείχνει τον τρόπο με τον οποίο μποροίιν να χρησιμοποιηθούν, σε ορισμένες καταστάσεις, λεια

Φορητέ ς

ντικά υφάσματα για τη λείανση με το χέρι μεταλ λ ικ6)ν

ζιών από lωπτόμενα χοντρά φύλλα. Η μονάδα της φω τογραφία ς είναι εφοδιασμένη με ταινία οξειδίου του

επιφανειών όπως μια ράβδος ή μια αιcμή .

Bchr - Man-

ning Company.

μονάδες

είναι

κατάλληλες

για

εργασίες

λείανσης ΙCαι στίλβωσης όπως το καθάρισμα των γρε

αργιλίου

3". Bt:hr- Manning Company.

έχουν · εξαιρετική

λειαντικού τοποθετούνται στο συνδετικό

διάρκεια και αντοχή και είναι αρκετά άκα

στρώμα ηλεκτρολυτικώς, σε μιιι:ρό βάθος,

μπτοι ώστε να μπορούν να χρησιμοποιη

έτσι ώστε να παραμένουν κατά πολύ εκτε

θούν σε φορητά λειαντικά εργαλεία.

θειμένοι και να μπορούν να αποδίδουν γρή

σμοί

ινών-υφάσματος

Τα λειαντικά είναι κολλημένα στο φέρον

γορο και αποδοτικό έργο. Οι κόκκοι του

υπόστρωμα που έχει ή παίρνει τη μορφή τυ

λειαντικού χωρίζονται σε διάφορες τάξεις

μπάνων, ταινιών, φύλλων ή δίσκων σε μια

μεγέθους περνώντας από σε ιρές κοσκίνων

μεγάλη ποικιλία μεγεθών. Οι κόκκοι του

από σύρμα και μετάξι, με προοδευτικά μειού-

483

;-,

χ Γ)

2 2

.~ --~. _-ι,:'

;-..

. ,,~.

Σηλβωτικά υλικά:

Πράσινο ρουζ ,

Κόκκινο ρουζ,

Ρουζ πορσελάνης ,

2. Άσπρο ρουζ, 3. 5. Παρασιcε6ασμα

χρωματίσματος ιcασσιτερoιcράματoς.

σιμοποιούνται όπου αναπτύσσονται υψηλές Λειαντικά τροχιστικά υλικά : Ι. Τριπολίτις γη ή γη δια~ τ6μων,

2. Τριπτικό μέσο Bobbing, 3. Τριπολίτις λευκο 4 . Λειαντιιcό λευκού διαμαντιού, S. Παρα σκεύασμα κρόκου, 6. Παρασκεύασμα χωρίς λίπος . χρύσου,

θερμοκρασίες. Δεν λιώνουν εύκολα ούτε μαλακώνουν και συγκρατούν σταθερά τους κόκκους στο υπόστρωμα. Τα λειαντικά μέ σα με υδατοστεγείς επιστρώσεις γίνονται με

κόλλα ρητίνης και χρησιμοποιούνται εκεί μενα ανοίγματα, που δίνουν κλάσματα στην

όπου κατά την εργασία εκλύονται μεγάλες

περιοχή των

240 mesh. Μικρότεροι κόκκοι, μέχρι και 600 mesh, λαμβάνονται με

ποσότητες θερμότητας, που πρέπει να εξου

τεχνικές επίπλευση ς σε νερό .

τικά παρασκευάσματα . Το νερό όχι μόνο ψύ

Οι

μέχρι

συγκολλητικές ουσίες

που συγκρα

δετερωθούν με ψύξη προερχόμενη από υδα χει αλλ ' ενεργεί και ως λιπαντικό. Οι τρο

τούν τα λειαντικά στο υπόστρωμα είναι

ποποιημένες

δερματόκολλες,

και

σφαλίζουν ιδιαίτερα ισχυρή αγκύρωση και

τροποποιημένες ή συνδυασμένες ουσίες των

δίνουν μεγάλη διάρκεια στα λειαντικά μέ

δύο αυτών κατηγοριών. Η δερματόκολλα

σα.

συνθετικές

ρητίνες

συγκολλητικές

ουσίες

εξα

χρησιμοποιείται για εργασίες λείανσης ή

στίλβωσης ~εν ξηρφ», όπου δεν εκλύεται

Τα ελεύθερα Υράσου λειαντικά τεμάχια

πολύ θερμότης. Οι συνθετικές ρητίνες χρη-

αποτελούνται βασικά από κοφ<ερά λειαντι-

484

κά, συγκρατώμενα σε ενιαία μάζα, από μια

καΤάλληλη συγκολλητική ουσία.

Έχουν

συνήθως τη μορφή ραβδιού. Στερεώνονται σε έναν περιστρεφόμενο τροχό (χρησιμο

ποιούμενο αποκλειστικά για το μέσο αυτό). Η σκλήρυνση γίνεται επί τόπου και έτσι επιτυγχάνονται με μεγάλη απόδοση απαλ

λαγμένες λαδιών και γράσων επιφάνειες, με μια καλαίσθητη ματ εμφάνιση. Τα κοπτικά παρασκευάσματα χρησιμο ποιούνται για την αφαίρεση χαραγών και για την προετοιμασία των επιφανειών προς

στίλβωση και χρωμάτισμα. Ακολουθεί ένας κατάλογος των συνηθέστερων μέσων του εί

δους αυτού. Τριπολίτις Υη ή Υη διατόμων: χρησιμο ποιείται σε όλα τα μέταλλα. Μετά τη χρήση, το μέταλλο καθαρίζεται με ζεστό υδατικό

διάλυμα σαπουνιού, στο οποίο προστίθε νται λίγες σταγόνες αμμωνίας.

Κορούνδιο: χρησιμοποιείται σε όλα τα μέ

ταλλα, εφαρμοσμένο σε ένα μικρό, συμπαγή δίσκο, από κετσέ ή δέρμα, με στρογγυλεμέ να άκρα.

Λευκόχρυσος: χρησιμοποιείται αποκλει στικά για τον λευκόχρυσο και τον λευκό

χρυσό, για να αποφευχθεί η μόλυνσή τους από άλλα μέταλλα. Καστανό: για χρήση σε μαλακά μέταλλα. Λευκό διαμάντι: ένα παρασκεύασμα τα χείας κοπτικής επενέργειας και χρωματί σματος, χρησιμοποιούμενο στον ορείχαλ

κο, τον χαλκό και το αλουμίνιο. Ένα τυπι

κό παρασκείιασμα του είδους αυτού μπορεί να περίέχει σκόνη διοξειδίου του πυριτίου και τριπολίτιδα γη. Παρασκεύασμα κρόκου: χρησιμοποιείται για γρήγορα κοπτικά αποτελέσματα στον

χαλκό, τον ορείχαλκο και το αλουμίνιο. Παρασκεύασμα χωρίς Υράσο: δημιουργεί ένα ματ φινίρισμα στον χαλκό, τον ορεί

χαλκο, το αλουμίνιο, τον ανοξείδωτο χάλυ Στιλβωτικοί τροχοί: Ι. Γυαλιστικό μουσελίνας, με κέ ντρο από μόλυβδο. 2. Γυαλιστικός τροχός από φανέ λα, 3. Γυαλιοτικός τροχός από μάλλινο ύφασμα, 4. Γυαλιστι"ός τροχός από μουσελίνα με κέντρο ενισχυ μένο με δέρμα, 5. Γυαλιστικό γωνιων με ακμή ξυρα φιού, 6. Γυαλιστικός τροχός με σκληρή ακμή αρνο

δέρματος.

βα και το χρώμιο. Χρωματικά

παρασκευάσματα

χρησιμο

ποιούνται για να δίνουν στις μεταλλικές επιφάνειες μια τελική έντονη στιλπνότητα. 4Κ5

Ι. Ξύλινος τροχός -γuoλίσματος , 2. Τροχός οπό κετσ έ πίλημα μι: ακμή σαν μαχαίρι, 3 . .Κώνοι κετσέ : αιχμη ρός, στρογγυλός, 4. Ραφτός τροχός σαμουά, 5. Γυαλι

σηιcός τροχός από κετσέ για δαχτυλίδια . 6. Γuαλιστι Χ:ός τροχός από βαμβάκι για δαχτυλίδια, 7. Λεια.vtΙK ός

Τυποποιημένο κόκκινο παρασκεύασμα ή

κώνος τόρνου με συμπαγές στρώμα "αρμπορούντουμ,

Ξύλινος γυαλιστερός φαχός δαχτυλιδιών, 9. Λεια ντικός - στιλβωΤΙΚός ξύλινος κώνος δαχτυλιδιών με

σχίσιμο για την εισαγωγή σμυριδόχαρτου .

και στεατικό οξύ. Το στεατικό οξύ είναι ένα

κ:όκ:κ:ινο ρούζ: από λεπτή σκόνη ερυθρΟύ

λευκό κρυσταλλικό λιπαρό οξύ προερχόμε

οξειδίου του σιδήρου, συνδεδεμένη με λίπος

νο από την υδρόλυση σκληρού ζωϊκού λί-

486

πους. Η εμπορική στεατίνη ή στεαρίνη εί

σμένο από μαλακό υλικό, θα πρέπει να κα

ναι ένα μίγμα στεατικού και παλμιτικού οξέ

θαρισθεί σχολαστικά με μια ειδική ξύστρα

ος .

μετάλλου. Αυτή κρατιέται σε επαφή με το

Το

περιεχόμενο

στο

κόκκινο

παρα

σκεύασμα λίπος δημιουργεί την ανάγκη κα

πρόσωπο του μέσου (τροχού) που περιστρέ

θαρίσματος της επιφάνειας μετά τη στίλβω

φεται, ύστερα απομακρύνεται και επαναφέ

ση, με σαπούνι και σκληρή βούρτσα, γιατί

ρεται ρυθμικά μέχρις ότου το πρόσωπο του

το νερό δεν διαλύει τα λιπαρά οξέα.

μέσου καθαρίσει τελείως από το παλιό υλι κό ή μέχρις ότου ο τροχός αποκτήσει το

Λευκό ρουζ: για χρήση στον λευκό χρυσό

επιθυμητό σχήμα. Για το σκοπό αυτό, μπο

ρεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ένα παλιό

ή λευκόχρυσο.

ξυλοπρίονο. Τα εργαλεία αυτά χρησιμο Ρουζ πορσελάνης: παρασκεύασμα για γρή

ποιούνται επίσης για τη μορφοποίηση των

γορο φινίρισμα σε βαθμό που να θυμίζει κα

μέσων στίλβωσης σε ειδικές κατασκευές,

θρέφτη, για μέταλλα που χρειάζονται κόκ

σύμφωνα με τις ανάγκες.

κινο παρασκεύασμα. εκτός από τα χρυσο

κράματα μεγάλου αριθμού καρατιών. Λευκό,

Ροζ,

Πράσινο και

τους και πρέπει να καθαριστούν. Επί πλέον,

Γκρι

παρα

σκευάσματα: κόβουν και τονώνουν το χρώ μα στα περισσότερα μέταλλα. Μερικά γίνο νται έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται σε συ

γκεκριμένα μέταλλα (το πράσινο χρησιμο

ποιείται στον ανοξείδωτο χάλυβα, το χρώ μιο και τον λευκόχρυσο για πολύ στιλπνά φινιρίσματα).

Παρασκιιύασμα

στίλβωσης

χρωμίου:

χρησιμοποιείται για τη στίλβωση του χρω μίου και τοι) αλουμινίου.

αν αφεθούν ακαθάριστοι, θα αφήνουν μια

μαύρη απόθεση λειαντικού ή στιλβωτικού υλικού

στην

επιφάνεια

του

μετάλλου .

Έτσι, τα υλικά αυτά πρέπει να χρησιμο

ποιούνται με φειδώ και όταν χρειάζεται, γιατί οι μικρές, διαδοχικά προστιθέμενες,

ποσότητες υλικού είναι πιο αποδοτικές από ίσες ποσότητες που προστίθενται δια μιας.

ΣΤΙΛΒΩΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΓΥΑλΙΣΤΙΚΟΙ

TPOXOI

ΟΙ τροχοί αυτοί είναι κατασκευασμένοι

από μια μεγάλη ποικιλία υλικών, σε πολυά κασσιτέρου:

ριθμες διαμέτρους και πάχη και με διάφο

ειδικά στον κασσίτερο

ρους τρόπους παραγωγής. Υπάρχουν στιλ

Χρωματικό παρασκεύασμα

χρησιμοποιείται

Τροχοί που υπερφορτώνονται με λειαντι κό ή στιλβωτικό υλικό χάνουν την απόδοσή

και τα πλούσια σε κασσίτερο κράματα.

βωτικοί τροχοί από μουσελίνα, βαμβακερή φανέλα, μάλλινη φανέλα, καμβά, πιλημα

Παρασκευάσματα

ανακλαστικής

στίλ

κετσέ, λογής λογής δέρματα Κ.ά. Γενικώς,

βωσης: χρησιμοπ"ιούνται για φινιρίσματα

σι γυαλιστικοί τροχοί είναι πιο εύκαμπτοι

με στιλπνότητα καθρέφτη σε μεγάλες, επί

και πιο μαλακοί από τους λειαντικούς τρο

πεδες επιφάνειες που πρέπει να στιλβωθούν

χούς αλλ' υπάρχει μια κάποια αλληλεΠΙΚά

σε ψηλό βαθμό χωρίς να στρογγυλέψουν οι

λυψη

γωνίες των ακμών.

«συρραμμένων»'tροχών. Οι τροχοί μουσελί

στην

περίπτωση

των

λεγόμενων

νας χρησιμοποιούνται ευρύτατα για γυάλι σμα, μολονότι για τον ίδιο σκοπό χρησιμο

Γενικές παρατηρήσεις για τη

ποιούνται, ιδιαίτερα σε συνθήκες που απαι

στίλβωση και το γυάλισμα

τούν μεγάλη ευκαμψία, και αραιοραμμένοι είναι

τροχοί από μάλλινο ύφασμα, χαλαρό νήμα

αξιοσύστατη πρακτική το να περιορίζει κα

χωρίς στημόνι και χαλαρά συνδεδεμένα

νείς τη χρησιμοποίηση ενός σύγκεκριμένου

στρώματα αρνοδέρματος.

Στις

περισσότερες

περιπτώσεις ,

στιλβωτικού ή γυαλισΤΙΚΟύ υλικού σε ένα

Γενικώς, πυκνοραμμένα σκληρά γυαλι

συγκεκριμένο βοηθητικό στιλβωτικό μέσο,

στικά μέσα χρησιμοποιούνται για τα κοπτι

έτσι ώστε να μεγιστοποιείται η απόδοση

κά παρασκευάσματα ενώ για τις εργασίες

και να αποφεύγεται η μόλυνση. Αν χρεια

υψηλής στιλπνότητας και τελικού φινιρί

στεί η χρησιμοποίηση ενός και του αυτού

σματος με εμφάνιση καθρέφτη προτιμιώ

μέσου σε συνδυασμό με ένα άλλο υλικό, τό

νται τροχοί από βαμβακερό ύφασμα, όπως η

τε το βοηθητικό μέσο, αν είναι κατασκευα-

μουσελίνα, σε επάλληλα στρώματα ραμμένα 4~7

Βαμβακεροί τρσχο( : Βαμβακερό ς στιλβωτικός τροχός από νήματα με ξύλινο KtVTPO, 2. Βαμβακερός τροχός με κομπιασμέvα στο άκρο νήματα. 3. Κωνόσχημος βαμβακερός τροχός ΥοολΙσματος , 4. Ημισφαιρικός βαμβακερός τροχός γυαλίσματος με κομπιασμ ένα άκρα , 5. βαμβακερός Υυαλιστικός κυλιν δ ρικό ς τροχός .

μεταξύ τους, επειδή επιτρέπουν περισσότε ρες παραλλαγές. Τόσο οι στιλβωτικοί όσο και οι Υυαλιστικοί τροχοί ράβονται σπειρο

ειδώς, ακτινοειδώς, συγκεντρωτικώς, χαλα ρώς ή βαθμιαίως ενισχυόμενοι προς την πε ριφέρεια. Όσο πιο πυκνή είναι η συρραφή,

τόσο πιο άκαμπτος είναι ο τροχός. Η συνη θέστερη μορφή ραφής είναι η σπειροειδής. Για βαρειές εργασίες χρησιμοποιείται πυ

κνοϋφασμένη και με χοντρό νήμα μουσελί να ενώ για εργασίες υψηλού βαθμού στίλ βωσης

χρησιμοποιείται

αραιοπλεγμένη

μουσελίνα. Για δραστική, με κοπτική επε νέργεια στίλβωση χρησιμοποιείται γενικώς 84 Χ 92

μουσελίνα

ενώ

count

για

λαμπρή

στίλβωση 64χ68.

Κυκλοφορούν στην αγορά πρεσαριστοί τροχοί πιλήματος-κ:ετσέ σε διάφορες πυκνό

τητες, από πολύ μαλακοί μέχρι εξαιρετιΚά, σαν

nttpa,

σκ:ληροΙ

Χρησιμοποιούνται

Εκεί όπου το πρόσωπο του τροχού πρέπει να

κρατιέται ομοιόμορφο και αναλλοίωτο, σε συνδυασμό με λεπτόκοκκο λειαντικό. Το

πρόσωπο των τροχών από κετσέ μπορεί εύ

κολα να μορφοποιηθεί κατά την περιφέρεια,

έτσι ώστε να ταιριάζει σε ειδικά σχήματα. Κατασκευάζονται ελαστικοί τροχοί ανα

μεμιγμένοι με σμύριδα, για να χρησιμο ποιηθούν

συνδυασμένοι

με γυαλιστικούς

τροχούς ή για προσαρμογή σε εύκαμπτους

κινητήριους άξονες-φλεξίμπλ.

Οι τροχοί

αυτοί, καλοί για την αφαίρεση χαραγών,

μπορούν να συνδυασθούν με μια λίμα έτσι ώστε να επιτυγχάνεται σε ένα πέρασμα κο

πτική και λειαντική επενέργεια. Εκτός από τα συνηθισμένα μη-χανικά λειαντικά μέσα.

όπως οι τροχοί, κατασκευάζονται για ειδι κούς σκοπούς και άλλα μέσα όπως σχημα τοποιημένα νήματα με κόμπους (για περιο

χές απρόσιτες στους κοινούς τροχούς όπως

το εσωτερικό μπωλ, βάζων και άλλων βα θειών

σχημάτων),

δακτυλιοειδείς

τροχοί

από κετσέ (για το γυάλισμα του εσωτερικού δακτυλίων), αμβλυκόρυφοι κώνοι κετσέ (για

το

γυάλισμα

δύσκολων

επιφανειών)

πολλά άλλα ειδικής αποστολής μέσα.

488

και·

Βούρτσες στίλβωσης και φινιρίσματος από τρίχες : ι . Τρίχινη

βούρτσα συyιcλίνovτoς σχήματος,

Υπέρ ·

σιcληρη βούρτσα σχήματος σουπιέρας, 3. Σκληρός τρί · χινος τροχός κυπελλοειδούς σχήματος, 4. Τροχός με ευθείες, παράλληλες τρίχες, 5. Kωνιιcή σπιράλ βούρ· τσα ξυσίματο ς ,

Βοίιρτσα τόρνου με κομπιασμένε ς

τρiχες και μακρύ στέλεχος, 7. Βούρτσα τόρνου με κο· μπιασμέν ες τρίχες ΙCαι κοντό στέλεχος, 8. Τυμπανοει δής τρίχινη βούρτσα.

ΠΡΑΚΤιΚΗ ΣΤΙΛΒΩΣΗΣ ΚΑΙ ΓΥΑΛΙΣΜΑΤΟΣ

Όταν στιλβώνετε ή γυαλίζετε με μοτέρ

πρέπει να ασκείτε μια ελαφρή πίεση προς τα κάτω, κατά τη φορά της περιστροφής του

τροχού (ο φοχάς πρέπει πάντοτε να Ύυρίζει προς το μέρος του χειριστή). Τοποθετείστε

το προς στίλβωση αντικείμενο κάτω από το

κέντρο του τροχού για λόγους ασφάλειας,

γιατί αλλιώς μπορεί να αποσπασθεί από τα χέρια, με αποτέλεσμα την πρόκληση τραυ μάτων στον χειριστή ή ζημιών σ'

αυτό.

Αποφεύγετε να τοποθετείτε ακμές αντίθετα προς τη φορά περιστροφής του τοοχού, για

τον ίδιο λόγο. Μην κρατάτε τα αVΤΙKει'μενα με πανί (μπορεί να μπλέξει κάπου) και μην αφήνετε τα μαλλιά σας, τη Ύραβάτα σας ή τα ρούχα σας να πλησιάζουν στον τροχό.

Συνήθως , για την οποιαδήποτε κατάστα ση στίλβωσης και γυαλίσματος δεν χρειά

ζεται μεγάλη πίεση. Αν ο συνδυασμός τρο

χού και λειαντικού δεν φαίνεται να αποδί δει, υπάρχουν διάφορα πιθανά αίτια: η ταχύ τητα περιστροφής είναι πολύ μικρή (αυξήστε

την ταχύτητα ή τη διάμετρο του τροχού) , ο

τροχός είναι υπερφορτωμένος με λειαντικό

(καθαρίστε με ξύστρα μετάλλου και βάλτε λιγότερο υλικό από πριν) ή δεν χρησιμο ποιείται το σωστό λειαντικό για το επιδιω κόμενο

αποτέλεσμα.

Σε κάθε

κατάσταση

στίλβωσης απαιτείται κρίση και εκλογή του καλύτερου δυνατού συμβιβασμού παραγό ντων όπως το λειαντικό υλικό, ο τύπος και το μέγεθος του τροχού κι η ταχύτητα του μοτέρ, έτσι ώστε να επιτευχθεί ένα ικανο ποιητικό αποτέλεσμα. Με τη μεγάλη ποικι

λία των μέσων που κυκλοφορούν στην αγο ρά, η σωστή εκλογή αποτελεί συχνά ένα σοβαρό πρόβλημα, με μόνο σίγουρο οδηγό την ευθυκρισία ιcαι την πείρα. Κατά τη στίλβωση, τα μικρά κομμάτια

.Q\\r r~:// / /. , '.';-

πρέπει να υποστηρίζονται από ένα κομμάτι

μαλακού ξύλου με στρογγυλές ακμές .. Η στίλβωση αλυσίδων στη μηχανή μπορεί να παρουσιάσει κινδύνους αλλ' αν πρέπει να 4Κ9

γίνει, η αλυσίδα πρέπει να κρατιέται στερεά τυλιγμένη γύρω από ένα ξύλο και να υπο βάλλεται σε επεξεργασία κατά μικρά διαδο χικά τμήματα. Το τελικό άκρο της αλυρίδας

μπορεί να καρφωθεί στο κάτω μέρος του ξύ λου. Στην περίπτωση των βραχιολιών και

των λεπτεπίλεπτων ·ειδών από λεπτό σύρμα χρειάζεται προσεκτικός χειρισμός .

·Οταν

στιλβωθούν, τα τελειωμένα αντικείμενα πρέ πει να πιάνονται με χαρτί, για να αποφευ

χθούν τα δακτυλικά αποτυπώματα. Οι μεγά λες

~πιφάνειες

πρέπει

να

στιλβώνονται

σταυρωτά, με αλλαγή της διεύθυνσης περά σματος του τροχού πάνω από την επιφάνειά τους, έτσι ώστε να επιτυγχάνονται ομοιό μορφες επιφάνειες.

Για να διατηρηθεί ένα φινίρισμα σαν κα θρέφτης επάνω σε πολύτιμα μέταλλα και

κράματα, μετά τη συμπλήρωση του γυαλί σματος, το αντικείμενο πλένεται με θερμό νερό και σαπούνι . Το πλυμένο αντικείμενο στεγνώνεται σε ένα περιστρεφόμενο τύμπα

νο που περιέχει λεπτό πριονίδι από μαόνι,

σιδερόξυλο , σφεντάμι ή αραβοσιτοξυλά λευρο. Αποτυπώματα σε πολύ στιλβωμένες μεταλλικές επιφάνειες μπορούν να αφαιρε

θούν αν τα τρίψει κανείς με Ενετικf] άσβε στο, με τη βοήθεια ενός κομματιού λεπτής μάλλινης φανέλας, που θα απορροφήσει το

λίπος χωρίς να γρατσουνίσει το μέταλλο .

ΒΟΥΡΠΕΣ ΑΠΟ ΤΡ[ΧΑ

Για διάφορους ειδικούς σκοπούς χρησι

μοποιούνται τροχοί από χοιρινές τρίχες, ίνες ταμπίκο ή τρίχες νάυλον. Το σημαντι κό χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν μετα

βάλλουν τις βασικές διαστάσεις του μετάλ λου αλλά δίνουν στην επιφάνεια μια κάποια

ορισμένη υφή . Επειδή είναι πολύ εύκαμπτες (με ευκαμψία που μεταβάλλεται με το μήκος

και την πυκνότητα της διάταξής τους) μπο ρούν να χρησιμοποιηθούν εύκολα και σε ακανόνιστες επιφάνειες. Χρησιμοποιούνται

για την αφαίρεση χαραγών και ιχνών εργα λείων ι για την αφαίρεση γρεζιών και για το

στρογγύλεμα ακμών. Εφόσον δημιουργούν λιγότερη

θερμότητα

από

τους

πάνινους

τροχούς, οι βούρτσες αυτές είναι χρήσιμες Συρματόβο \! ρτσ ες: _ Ι . Με ευθίίγραμμο σίί ρμα από ορεί χαλκο . χάλ υβα , ν ικελιούιο άργυ ρο. 2. Μ ε iiκατσαρωμέ

σε μικρά αντικείμενα με μικρή μάζα, εκεί

νο » σύ ρμα ο πό ορ ε ίιαλκο , ιόλυ βα , νικε λ ιοίίιο άργυρο,

όπου πρέπει να αποφευχθεί η υπερθέρμανση

Συρμα τό βου ρτσα μ ε ιωμπ ια σ μ έ να άκρα, 4. Συρματό β ου ρτ σ α ξυσίματ ος με ευθέ α , παράλληλα σΟρματα, 5.

του μετάλλου. Οι βούρτσες με τρίχες συν

Κω ν ι κ ή σ ncιρο ει δ ή ς συρμα τό β ου ρτσα ξυσίματ ος.

δυάζονται με λειαντικά συνδεδεμένα με λί-

490

Οι τε'Χνίτι:ς στην lνδ ία ασκούν το γuάλισμα με το χέ ρι

μ έ σω σκ ληρών χαλύ βδι νων στι λπνών ε ρ γαλείων διό.φο ρων σχημάτων , πο υ γίνονται για να ταιριάζουν στις

ανάγκες π ο ικιλόσχημων επιφανειών. Μερικές φορές τα ε ρ γαλεία αυτά έχουν άκρο από αχάτη . Στο εμπρός μέ· ρος

τη ς

φΙι) ΤΟΥραφίας

φαί νονται

δ ιά.φο ρα

σκληρά

στιλβωτικά εργαλ ε ία . Παρουσιάζεται ε πίσης η μέθο

δος το υ κρατήματ ος και τη ς καθοδή γ ησης του εργα λείου μακρfJά από τ ον τεχνίτη . ΦωΤΟΥραφία Ορρ;.

Εδώ χρησιμ ο ποι ε ίται έ να σκ ληρό. 'Χαλύ βδινο στι λ βω· μέ νο εργα λι: ί ο λείανσης, πάνω σ ε ένα αγαλματίδιο τη ς θε ότητα ς Jain από άργυρο διαμορφωμένο μ ε την tExvI-

ιcΉ ρ ε πουσσ ί: στηΙ.!

PaIitena,

SaUΓa s hιra, Ινδία . Το ερ·

γ αλείο σ υ μπι έζε ι την ε πιφάνε ια τ ου αργ ύρου και τη ς

δίνε ι μια λαμπρή και για πολύ χ ρό νο στι λ πνή εμφάνι· ση . ΦωΤΟ Υραφία Ορρ;.

πος , μια και έχουν καλή πρόσφυση με τα

ΙΥΡΜΑΤΟ80 ΥΡΤΣ ΕΙ

παρασκευάσματα αυτά. Για φινιρίσματα με

Κυκλοφορούν στην αγ ορά βού ρτσες με

σατινέ εμφάνιση και άλλα ειδικά εφφέ χρη

βοστρυχωμένες-κατσαρωμένες ή ωθύγραμ

σιμοποιούνται λειαντικά παρασκευάσματα

μες μεταλλικές τρίχε ς . Σκοπός του κατσα

σμύριδας. Για τη στίλβωση δουλειάς λεπτό

ρωμένου σύρματος στις βούρτσες αυτού του

τατης

συρματοπλεκτικής

και

είδους είναι η εξασφάλιση μιας ομοιόμορ

χρησιμοποιούνται

φης κατανομής το υ σύρματο ς στον τροχό ,

βούρτσες με λεπτές τρίχες, σε συνδυασμό με

όσο αύτός περιστρέφεται . Οι καμπύλες στα

πάστα ασβέστου ή κιμωλίας. Για καθαρισμό

γειτονικά

χρησιμοποιούνται υδαρή παρασκευάσματα

σύρμα με το άλλο και δίνουν στον στρεφό

ή παρασκευ άσματα με βάση αλεσμένη ελα

μενο τροχό σταθερότητα σχήματος ενώ η

συρματοπλεκτικής

φιλιγκρέ

σύρματα

υποστηρίζουν το

ένα

φρόπετρα. Οι βούρτσες αυτές μπορούν να

κάθε μεμονωμένη «τρίχαll υπόκειται σε μι

χρησιμοποιηθούν με κόκκινα ρουζ, για τη

κρότερη

στίλβωση

ε πιφανειών,

σύρμα δίνει καλύτερο φινίρισμα και πιο

όπως αυτ ές των εγχάρακτων ή γλυπτικών

αποτελεσματικό έλεγχο της ενέργειας των

κομματιών , γιατί είναι εύκαμπτες και δε

άκρων των τριχών. Ο όρος μή/(ος ξα/(ρί

διακοσμημένων

καταπόνηση .

Το

βοστρυχωμένο

αφαιρούν μέταλλο και κατά συνέπεια δεν

σματος δηλώνει το μήκος του σύρματος που

σβήνουν ή φθείρουν το σχέδιο.

εξέχει μ ε βάση μέτρησης την περιφέρεια

491

και σφυρήλατα αντικείμενα και για την προετοιμασία προς χρωματισμό των μεταλ λικών επιφανειών.

Οι βούρτσες με λεπτά σύρματα ή

uge

για τη

0,009 - 0,00441

(36-50 ga-

χρησιμοποιούνται

δημιουργία επιφανειακών εφφέ, για

τον καθαρισμό των μετάλλων, για την εξά

λειψη χαραγών και μικροκρατήρων, για την αφαίρεση γρεζιών, για την εξομάλυνση των ανωμαλιών και για την προετοιμασία των

μετάλλων προς επιμετάλλωση και χρωματι σμό.

'Οταν

χρησιμοποιούνται

συρματό

βουρτσες δεν επέρχονται αλλαγές διαστά Αναπνευστική μάσκα με ανανεώσιμο ηλεκτροστατικό

σεων, μια και η βούρτσα αλλάζει την επιφά

φίλτρο, που εξασφαλίζει ασφάλεια από τη σκόνη κάθε

νεια χωρίς να αφαιρεί μέταλλο. Το επιτυγ

συγκέντρωσης, από σκόνες ινώδους μορφής, από τοξι κές σκόνες και αερολύματα, Κατασκευή Mine Safety Appliances CO, 'ΕΥκ:ριση του Αμερικανικού Γραφείου

χανόμενο αποτέλεσμα εξαρτάται από την

Μεταλλείων. Η.π.Α ..

το μέγεθος του σύρματος και από την ασκού

ταχύτητα περιστροφής της βούρτσας, από

μενη πάνω στο μέταλλο πίεση. Όταν χρη σιμοποιείτε συρματόβουρτσες, μην ασκείτε της κεντρικής πλάκας ή της όποιας άλλης

υπερβολική πίεση, γιατί η δουλειά γίνεται

συγκρατητικής διάταξης των συρμάτινων

από τα άκρα των τριχών και αν οι τρίχες

τριχών. Μικρότερο μήκος ξακρίσματος ση

καμφθούν από την πίεση, η βούρτσα δεν

μαίνει σκληρότερη βούρτσα ενώ το μεγαλύ

πρόκειται να απσδόσει όσο πρέπει. Η ταχύ

τερο μήκος

τητα του κινητήριου άξονα δεν πρέπει να

εξασφαλίζει μεγαλύτερη ευ

καμψία τριχών περίπτωση

ιδιαίτερα χρήσιμη στην

ακανόνιστων επιφανειών.

ξεπερνάει τις

J750

στρ. / λεπτό . Το πιο απο

Πυ

τελεσματικό βούρτσισμα γίνεται με τη με

κνότητα Υεμίσματος είναι ο αριθμός των

γαλύτερη επιτρεπτή ταχύτητα και τη μικρό

συρμάτων σε μια επιφάνεια ορισμένου εμ

τερη

βαδού. Αύξηση της πυκνότητας σημαίνει

συρματόβουρτσες με τρίχες από χάλυβα,

ότι περισσότερα άκρα συρμάτων έρχονται

ορείχαλκο ή νικέλιο για την δημιουργία

σε επαφή με το μέταλλο σε ορισμένο χρόνο ,

ματ, σατινέ ή σαγρέ επιφανειών, όλες χρη

δυνατή

πίεση.

Χρησιμοποιούνται

με αποτέλεσμα την ταχύτερη εργασία και το

σιμοποιούμενες χωρίς νερό ή άλλο ψυκτικό

βελτιωμένο φινίρισμα. Η μείωση της πυκνό

τητας συνεπάγεται την αύξηση της ευκαμ

στρυχωμένες χαλύβδινες ή νικέλινες τρίχες

ψίας και δίνει τη δυνατότητα μείωσης του

δίνουν στον άργυρο, το αλουμίνιο και τον

λιπαντικό. Οι συρματόβουρτσες με βο

μήκους των τριχών. Έτσι, οι δύο σημαντι

κασσίτερο ένα ματ φινίρισμα. Οι λεπτές τρί

κοί παράγοντες για τη συρματόβουρτσα που

χες

βολεύει για την εκτέλεση μιας ορισμένης

μια πιο ήπια επίδραση πάνω στο μέταλλο.

δουλειάς είναι το ελεύθερο μήκος και η πυ

Στον ανοξείδωτο χάλυβα, το κράμα μονέλ

(0,0031

από μαλακό ορείχαλκο έχουν

κνότητα των μεταλλικών τριχών. Το ίδιο

και το αλουμίνιο χρησιμοποιούνται βούρ

ισχύει και για τις βούρτσες από φυσικές ή

τσες με σύρματα από ανοξείδωτο χάλυβα.

συνθετικές τρίχες. Στην αμερικανική βιομηχανία παραγω

Ο συρματόβουρτσες μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν με παρουσία νερού, σε

γής συρματοβουρτσών έχει γίνει γενικώς

συνδυασμό με τριμμένη ελαφρόπετρα, για

αποδεκτή η πρότυπη ταξινόμηση

Washburn and Moen (Wire Gauge·Standard). Οι βούρ τσες με χοντρά σύρματα (Ι 8-35 gauge ή 0,0475-0,00951 χρησιμοποιούνται για την

τη

αδρή λείανση μεγάλων χυτών όπως τα γλυ

τόβουρτσας όσο και της επιφάνείας με μπύ

πτά έργα, για το φινίρισμα επιφανειών, για

ρα. Η ζωή μιας βούρτσας επιμηκύνεται αν

δημιουργία ματ επιφανειών. Μια παρα

δοσιακή σιδηρουργική πρακτική στηρίζε

ται στον καθαρισμό του υπό επεξεργασία μετάλλου με τη διαβροχή τόσο της συρμα

την αφαίρεση της άμμου από τα χυτά, για

αναστρέφεται από καιρό σε καιρό η φορά

την αφαίρεση των «λεπιών» από τα υποβαλ

της περιστροφής της στο κινούμενο πάντα

λόμενα σε θερμική επεξεργασία μέταλλα

κατά την ίδια φορά μοτέρ, με αλλαγή του

492

Λειαντικοί τροχοί κατασκευαζόμενοι σε μια μεγαλη ποικιλία κοκκομετρικού μεγέθους. συνδεΤΙΚών υλών "αι σχεδίων γ ια πολυαριθμες συγκεκριμένες κοταστα · σει ς.

The Norton CQmpany,

ρισμα θυμίσει καθρέφτη.

Η.π.Α. ΙΥΝΗΘΙΣΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΣΤΙΛΒΩΣΗΙ ΚΑΙ

ΓΥΑΛΙΣΜΑΤΟΣ

Στίλβωση με σκοπό την αφαίρεση

τρόπου τοποθέτησής της.

μετάλλου Τροχός

Η στίλβωση με εργαλεία που έχουν αμβ λέα

- στομωμένα άκρα είναι μια μέθοδος που

χρησιμοποιείται ακόμα σε μεγάλη κλίμακα

στον άργυρο και τον χρυσό και σε δουλειές στίλβωσης σε λεπτεπίλεπτα, τρύπια ή συρ ματόπλεκτα κομμάτια. Στην αρχή μπορούν να χρησιμοποιηθούν

αμβλέα

από

μουσελίνα

διαμέτρου

6-8

ιντσών. Όσο στρέφεται ο τροχός ρίχνεται

ΙΤιΛ8ΩΣΗ ΜΕ ΑΜΒΛΕΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

στιλβωτικά

εργαλεία από σκληρό, υπέρστιλπνο χάλυβα και στη συνέχεια εργαλεία με στρογγυλεμέ να άκρα από αχάτη ή αιματόλιθο. Το λιπα

ντικό ποικίλλει από μέταλλο σε μέταλλο αλλά γενικώς χρησιμο"οιείται νερό και ένα

τριπολίτις γη, αποφεύγοντας την υπερφόρ

τωση. Το γυάλισμα του αντικείμενου γίνε ται κάτω από το οριζόντιο κέντρο του τρο χού

ενώ

αποφευγεται το

πιάσιμο

και το

σπρώξιμο των ακμών του αντικεΙμενου με τα

χέρια. Ταχύτητα άξονα:

1750-3450 στρ. / λε

πτό, ανάλογα με τη φύση του μετάλλου .και την ποσότητα που πρέπει να αφαιρεθεί. Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται στα περισσότερα μέταλλα . Γυάλισμα με παρασκεύασμα ρουζ Ακολουθεί

το

στίλβωμα

με

αφαίρεση

ουδέτερο (ούτε αλκαλικό ούτε όξινο) σαπού

υλικού. Βαμβακερός τροχός 64χ68 κόμπων

νι. Για τον χρυσό δίνει καλά α'ποτελέσματα

ή τροχός φανέλας ή σαμουά, διαμέτρου

και το σάλιο. Επεξεργάζεται κατά μικρά

ιντσών. Ταχύτητα άξονα:

τμήματα ολόκληρη η μεταλλική επιφάνεια ,

Παρασκεύασμα: κόκκινο ρουζ, λιπαρού ή

με πίεση

του βασικού μετάλλου , μέχρις

ξηρού τύπου. Χρησιμοποιείται σε χρυσό ,

ότου αποκτήσει μια έντονη λαμπερότητα.

άργυρο , χαλκό, ορείχαλκο Κ.λπ. Αποφεύγε

Μερικές φορές η μηχανική στίλβωση ακο

ται η υπερφόρτιση του τροχού με στιλβωτι

λουθείται από γυάλισμα με μαλακό τροχό

κό υλικό. Το αντικείμενο ακουμπιέται στον

και ήπιο στιλβωτικό, μέχρις ότού το φινί-

τροχό κάτω από το οριζόντια κέντρο και

3450

4-8

στρ. / λεπτό.

493

Οι λειαντικοί τροχοί χρησιμοποιουνται Ύια το ακόνι· σμα ή τη μεταβολή του σχήματος των εΡΎαλείων . Τα

το χέρι, όπως σμίλες, χαρακτικά μαχαίρια κ.λπ . , στην

προς τρόχισμα εΡΎαλεία τοποθετούνται στέρεα στον συγκρατητή, όπως δείχνει η φωτογραφία και τραβιοίι· νται αργά από πλευρά σε πλευρά, εΎκάρσια προς το

πέτρα αιcoνίσματoς ρίχνεται λίγο λιπαντικό λάδι κα τάλληλο ΎΙ . αυτή την εΡΎασία . Το εΡΎαλείο ιcρατιέται στέρεα με σταθερή Ύωνία προς την π έτρα και περνιέται

πρόσωπο ΗΠΑ .

του

τροχο ύ.

&hr . Manning Company.

Κατά το τρόχ.ισμα μεταλλικών κοπτικών εΡΎαλείων με

πάνω ο' αυτή με κίνηση σχήματος οχταριού, όπως δεί

χνει η φωΤΟΥραφία.

απομακρύνεται από τον τροχό με συνεχή κί

Bchr -

ΜΒππίΠΕ

Campany, Η.π.Α.

των και αργύρου στέρλΙΥΚ

νηση προς τα κάτω, ακολουθώντας τη διεύ

Συρματόβουρτσα με τρίχες από νι κελιού

χο άργυρο, χάλυβα ή ορείχαλκο, διαμέτρου

θυνση της κίνησης του τροχού.

Λευκόχρυσος και παλλάδιο Για τα μέταλλα αυτά χρησιμοποιούνται χωριστοί τροχοί, έτσι ώστε να αποφεύγεται

η μόλυνση της επιφάνειάς τους από άλλα μέταλλα ή η επιφανειακή απόθεση ξένων υλών. Τα μέσα είναι, κατά σειρά, κοπτικός

Ι Ι 2 ιντσών και ελεύθερο μήκος τρίχας

1/4-1/3 της ίντσας, Ταχύτητα άξονα: 1750 στρ, / λεπτό. Λιπαντικό: θερμό νερό ή διά λυμα σαπωνίνης, Στίλβωση με ανένδοτο υλικό Ξύλινος τροχός πάχους

1/ 4

της ίντσας

και διαμέτρου

6-10

τριπολίτιδα γη, πλύσιμο με ζεστό νερό που

να:

στρ, Ι λεπτό, Παρασκεύασμα:

περιέχει αμμωνία και σαπούνι, άσπρο ή πρά

τριπολίτις γη ή ρουζ, Ο όρος ανένδοτο υλι

τροχός, παραγεμισμένος με γη διατόμων

2000-3450

ιντσών, Ταχύτητα άξο

σινο ρουζ σε χαλαρό βαμβακερό τροχό και,

κό αναφέρεται σε τροχούς παρασκευασμέ

τέλος, νέο πλύσιμο όπως προηγουμένως.

νους από άκαμπτο υλικό όπως ένας πολύ

Καλό

πιεσμένος τροχός από κετσέ ή, συνηθέστε

είναι

να

αποφεύγεται

το

κόκκινο

ρα, ένας ξύλινος τροχός από ξύλο πυκνής

ρουζ.

υφής , όπως αυτό της λεύκας, Η τεχνική

Βούρτσισμα Χρησιμοποιείται σε ακανόνιστες επιφά

νειες. Βούρτσες με τρίχες διαμέτρου ιντσών. Ταχύτητα άξονα:

3450

ΙΙ2

σΤΡ./λεπτό,

Παρασκεύασμα: κόκκινο ρουζ λιπαρού τύ που,

Με τροχό: βαμβακεροί τροχοί

να :

1750

2-8

64-68

κό

ιντσών. Ταχύτητα άξο

στρ, / λεπτό, Παρασκεύασμα: ξηρό

(χωρίς λίπος) υλικό κοπής και τονισμού

χρώματος , Με το χέρι: σμυριδόπανο

320 κόκκων.

240

Η επιφάνεια παίρνει (~ σKoτωμέ

νψ> όψη. Μια σατινέ εμφάνιση μπορεί επί σης να επιτευχθεί με μια βούρτσα μαλακού ορειχάλκινου σύρματος. Βούρτσισμα σε γρατσουνιές χρυσοκραμά-

494

ψηλό βαθμό επίπεδες, λείες επιφάνειες με

απότομες στερεές γωνίες, Οι ξύλινοι τροχοί μπορούν να μορφοποιηθούν σε ειδικά σχή ματα με το να κρατηθούν σε επαφή ενώ πε

ριστρέφονται με έργαλεία ξυλότορνου ή ένα

Φινίρισμα BuιJer

μπων,διαμέτρου

εφαρμόζεται όταν πρέπει να στιλβωθούν σε

πλατύ σκαρπέλο, Οι περισσότερες εργασίες

του είδους αυτού Ύίνονται στα πλευρά του τροχού, που έχουν συνήθως σφηνοειδές η ελαφρά κυρτό σχήμα, Ο τροχός μπορεί να

συνδυασθεί με τριπολίτιδα γη, προκειμένου για στίλβωση, ή με ρουζ , προκειμένου για τελικό γυάλισμα, Η στίλβωση με ανένδοτο τροχό από κασσίτερο ή χάλυβα σε συνδυ

σμό με ειδικά παρασκευάσματα δίνει λα μπρές επιφάνειες που έχουν την όψη καθρέ φτη,

ΣΤΙΛΒΩΣΗ : ΚIΝ Δγ ΝΟI ΚΑΙ προφγΛΑΞΕΙΣ

Η εργασία με λειαντικά και στιλβωΤΙΚά μέσα παρουσιάζει μερικές φορές ορισμέ νους 'Κινδύνους, που δεν πρέπει να αγνοού νται. Αντιθέτως, πρέπει να λαμβάνονται τα

κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή και την

πρόληψή τους. Ο κύριος κίνδυνος είναι η σκόνη που εισπνέεται ή προσβάλλει τα μά τια. Με ιδανικές συνθήκες, η στίλβωση και το γυάλισμα πρέπει να γί.νονται κοντά σε ένα σύστημα αναρρόφησης, που τραβάει μακρυά τη σκόνη. - Όταν~είπει ο εξαερι σμός, ένα μικρό κουβούκλιο με νερό στον

πυθμένα του μπορεί να συγκρατήσει ένα με γάλο μέρος της σκόνης. Τα συστήματα κο

νεοσυλλογής είναι αποτελεσματικά αλλά δαπανη ρά και χρησιμοποιούνται συνήθως σε μέρη που δουλεύονται πολύτιμα μέταλ λα, οπότε η σκόνη αποτελεί πολύτιμη πηγή ανακυκλούμενων μετάλλων. Τα κουβούκλια φωτίζονται με ηλεκτρική λάμπα στην ορο

δίσκων και κελυφίων. Μπορούν να χρησι

μοποιηθούν με το χέρι ή σε συνδυασμό με ένα τροχό στερεωμένο επάνω σε ένα μοτέρ

λείανσης. Κάθε μορφή έχει μια συγκεκριμέ νη λειτουργία, που καθορίζεται από μια συ γκεκριμένη ανάγκη . Τα στερεωμένα σε τρο χούς λειαντικά μέσα χρησιμοποιούνται για την αναμορφοποίηση και το τρόχισμα ερ

γαλείων, για την αφαίρεση περίσσειας με τάλλου, για τη δημιουργία σχημάτων, για την

πρόσδοση

σε

επιφάνειες

ορισμένης

υφής και πολλές άλλες χρήσεις. Η λείανση με το χέρι γίνεται με λειαντικά χαρτιά στερεωμένα επάνω σε σκληρά επί

πεδα μπλοκ από ξύλο, που παραμένουν στα θερά ενώ το αντικείμενο μετακινείται μπρος πίσω, σε επαφή με το λειαντικό χαρτί. Πρό

κειται για μια αργή και κουραστική διεργα σία που όμως έχει το πλεονέκτημα ότι δεν υπερθερμαίνει το μέταλλο και δεν παρα μορφώνει το αντικείμενο .

φή τους (ο ηλεκτρικός διακόπτης τοποθετεί ται έξω από το κουβούκλιο) για να διευκολύ νεται η οπτική παρακολούθηση της εργα σίας.

Γι' αυτούς που είναι ευπαθείς στις ει σπνεόμενες σκόνες συνιστάται η χρησιμο

ποίηση κατάλληλης αναπνευστικής μάσκας

με φίλτρο κατακράτησης σκόνης, που ταυτό χρονα συγκρατεί και μερικούς ατμούς. Αυ

τοί που παρουσιάζουν δερματική αλλεργία απέναντι στα στιλβωτικά μέσα έχουν ανά γκη ιατρικής συμβουλής και υπόδειξης των κατάλληλων προστατευτικών αλοιφών.

Ο κίνδυνος από τα ιπτάμενα γρέζια και τα φθαρμένα λειαντικά μέσα και από τις ερεθι στικές για τα μάτια ουσίες μπορεί να απο

φευχθεί εν μέρει με τη βοήθεια γυαλιών ασφαλείας με πλευρική προάσπιση από λε

πτό δικτυωτό ή πλαστικό ή με τη χρησιμο ποίηση ασπίδων προσώπου με άνοιγμα κα λυμμένο με διαφανές πλαστικό, που ανεβο κατεβαίνει και προστατεύει ολόκληρη την περιοχή του προσώπου.

λειαντικοί τροχοί Οι περισσότερες δουλειές λείανσης γίνο

νται με λειαντικούς τροχούς στερεωμένους

στον κινητήριο άξονα ενός μοτέρ λείανσης που

λειτουργεί

με

λιγότερες

από

1750

στρ. / λεπτό γιατί τυχόν μεγαλύτερες ταχύ τητες δεν δίνουν καλά αποτελέσματα και δεν βολεύουν για την εφαρμογή της σωστής διεργασίας.

Στους

λειαντικούς

τροχούς

χρησιμοποιούνται τρία φυσικά λειαντικά υλικά. Το κορούνδιο (φυσικό οξείδιο του αργιλίου) , η σμύρις (μίγμα οξειδίου του αρ

γιλίου και σκληρού οξειδίου του σιδήρου) και το διαμάντι (η σκληρότερη γνωστή ου

σία). Τα λειαντικά ή κοπτικά αυτά υλικά παράγονται βιομηχανικώς σε διάφορα μεγέ θη κόκκου και συνδυάζονται με ένα συνδε τικό υλικό, που κρατάει μαζί τους κόκκους και δίνει τις λειαντικές μάζες. Ο τύπος ή

βαθμός του τροχού χαρακτηρίζεται, εκτός

από τα άλλα, από την αντοχή της σύνδεσης πλέον το πορώδες της δομής των κόκκων

λείανση και λειαντικά μέσα

στη μάζα. Για τη λείανση εύθραυστων μετάλλων,

Οι τεχνίτες επεξεργασίας μετάλλου χρη

όπως τα σκληρά κράματα, ο ορείχαλκος, ο

σιμοποιούν με πολλούς τρόπους διάφορα

μαλακός μπρούντζος, ο χαλκός, το αλουμί

λειαντικά ή κοπτικά μέσα . Τα μέσα αυτά

νιο, ο φαιός χυτοσίδηρος, και άλλων μη με

παρασκευάζονται σε μορφή χαρτιών, υφα

ταλλικών υλικών" όπως το μάρμαρο, οι πέ

σμάτων, ταινιών, ράβδων, τροχών, κώνων,

τρες

και τα

κεραμεικά, χρησιμοποιούνται

495

τεχνητά λειαντικά όπως το πυριτιοκαρβίδιο

και με συνδετικό υλικό υαλοποιημένο κε

(με τυπωμένο στον τροχό το σύμβολο

ραμεικό

C).

(V).

Στα υλικά μεγάλης αντοχής σε εφελκυσμό, όπως ο σφυρήλατος σίδηρος και οι ταχυχά λυβες εργαλείων, προτιμάται το οξείδιο του αργιλίου.

Τα συνδετικά υλικά που κρατούν τα λεια ντικά σε ενιαία μάζα είναι κι αυτά διάφορων

τύπων, ανάμεσα στους οποίους είναι κι σι ακόλουθοι: Πυριτικ:ό νάτριο: Σύμβολο

μια συνδε

τική ουσία γνωστή ως υδρύαλος που χρησι μοποιείται εκεί όπου η εκλυόμενη κατά τη

λειάνση θερμότητα πρέπει να κρατηθεί στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο.

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓ ΑΛΕΙΩΝ

Για να αποδίδουν το καλύτερο αποτέλε σμα, τα εργαλεία πρέπει να διατηρούνται σε εξαίρετη κατάσταση έτσι ώστε να λειτουρ γούν πάντα άψογα. Καμιά προσπάθεια και κανένας χρόνος που διατίθενται για τη συ

ντήρηση των εργαλείων, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως σπατάλη. Μια σμίλη με πα ραμορφωμένη κεφαλή ή ένα σπασμένο ερ

γαλείο ή μια φθαρμένη κοπτική ακμή μπο ρούν να επαναφερθούν σε κατάσταση ικα

Υαλοποιημένο κ:εραμεικ:ό: Σύμβολο

πυρωμένη άργιλλος που δεν επηρεάζεται

νοποιητικής λειτουργίας .

. Οταν

ο τεχνίτης χρησιμοποιεί ένα μηχα

από οξέα , λάδια, νερq ή τις συνηθισμένες

νοκίνητο λειαντικό τροχό για την επανα

θερμοκρασίες.

φορά εργαλείων σε

Σελλάκ:: Σύμβολο Ε. Ελαστικ:ό: Σύμβολο

κατάσταση αποτελε

σματικής λειτουργίας ή για τη λείανση με τάλλων,

ένα ισχυρό, μεγά

πρέπει

να φοράει

πάντα Υυαλιά

ασφαλείας Υια να προστατεύσει τα μάτια

λης πυκνότητας συνδετικό υλικό που χρη

του από τα ιπτάμενα σωματίδια. Πολλά μο

σιμοποιείται στους λεπτούς τροχούς.

τέρ λείανσης έχουν διαφανή προστατευτικά

Συνθετικ:ή ρητίνη

Resinoid:

Σύμβολο Β.

Για τροχούς που στρέφονται με μεγάλες τα χύτητες και κόβουν εν ψυχρφ.

καλύμματα, αλλ' αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει ανάγκη χρησιμοποίησης γυαλιών,

που αποτελούν πρόσθετη προφύλαξη. Αν το χρησιμοποιούμενο μοτέρ δεν είναι μονίμως

λιπασμένου

ΜεΥέθη κ:όκ:κ:ων: Χονδρόκοκκα υλικά: Μεσόκοκκα υλικά: '

Λεπτόκοκκα υλικά:

6,8,10, 12,14,16,20,24 30,36,46,54,60 70,80,90, 100,120,150, 180,220,240,280,320, 400,500,600.

Η σκ:ληρότητα των τροχών δηλώνεται με λατινικά γράμματα:

τύπου

με

ερμητικά

κλειστά

ρουλεμάν, η από καιρό σε καιρό λίπανσή του με ελαφρό μηχανέλαιο θα επιμηκύνει τον χρόνο ζωής του. Ο τροχός που προσαρ μόζεται στον άξονα του μοτέρ πρέπει να στρέφεται πάντα προς τον χειριστή. Ο καλύ τερος

για

τις

περισσότερες

καταστάσεις

λειαντικός τροχός είναι αυτός, που έχει σα

βάση τη σμύριδα. Το ΤΡΟJ(ιζόμενο εργαλείο

Πολύ μαλακός τροχός

C-G

Μαλακός τροχός

Η-Κ

Μέσης σκληρότητας τροχός Σκληρός τροχός

L-O P-S

Πολύ σκληρός τροχός

Τ-Ζ

είναι στερεωμένο σε εργαλειοφορέα και κι νείται αργά μπρος πίσω, σε επαφή με τον

περιστρεφόμενο τροχό. Τροχιστική διάτα

ξη που αφήνει διάκενο ανάμεσα στον εργα λειοφορέα και στο πρόσωπο του τροχού με γαλύτερο από

1/6 της

ίντσας πρέπει να επα

ναρρυθμίζεται πριν από τη J(ρήση, με ταυτό Το πρότυπο σύστημα χαρακτηρισμού των

χρονη διόρθωση του τροχού. Για τον σκοπό

λειαντικών τροχών «τηρίζεται στον προσ

αυτό χρησιμοποιείται ένα διορθωτικ:ό λεια

διορισμό κατά σειρά του είδους του λεια

ντικ:ών τροχών με κοπτήρες διαμέτρου Ι

ντικού υλικού, του μεγέθους του κόκκου,

ιντσών για τους μεγάλους τροχούς ή ένα

της σκληρότητας και του είδους του συνδε

οιορθωτικό, τροχιστικό ραβδί για τους τρο

τικού υλικού. Παράδειγμα

A=36=L=V σημαί

J(ούς μικρής διαμέτρου. Το διορθωτικό ερ

νει ένα λειαντικό τροχό , κατασκευασμένο

γαλείο στερεώνεται στον εργαλειοφορέα,

από οξείδιο του αργιλίου (Α), μέσου μεγέ

κρατιέται σταθερά και μετακινείται σταυ

θους κόκκων

ρωτά προς το πρόσωπο του περιστρεφόμε-

496

(36),

μέσης σκληρότητας

(L)

1/ 4

νου τροχού.

Ύστερα, το εργαλείο φέρεται

σε επαφή με την κατάλληλη γωνία με τον

διαμορφούμενο

τροχιζόμενο

εργαλείο)

ιcρατιέται σε επαφή με ένα περιστρεφόμενο

τροχό και κινείται μπρος πίσω, για να απο

με μεγάλη περιφερική ταχύτητα (τουλάχι

φευχθεί τυχόν υπερθέρμανση. Η αποκοπτό

στο

μενη ακμή πρέπει να περιβάλλεται από νερό

μπονται σπινθήρες. Αυτό συμβαίνει γιατί

4.500 στρ. / λεπτό) λειαντικό τροχό εκπέ

κατά τη διάρκε ια του τροχίσματος, για να

μικρά σωματίδια μετάλλου απομακρύνονται

διατηρείται κρύα. Μη πιέζετε πολύ το μέ

από το μέταλλο, διασχίζουν με μεγάλη ταχύ

ταλλο στον λειαντικό τροχό, για να αποφύ

τητα τον αέρα, υπερθερμαίνονται από την

γετε το «κάψιμό.) του και τροχίζετε απομα

τριβή και καίγονται με φωτοβολία. Για την

κρυνόμενοι από την κοπτική ακμή και όχι

προσ,ασία των ματιών πρεπει να φοριού

πλησιάζοντας προς αυτήν. Αν είναι ανα

νται σκούρα γυαλιά ασφαλείας. Η καύση γί

γκα!ο, «ξαναβάψτε» το εργαλείο μετά -το τρό

νεται όταν ο περιεχόμενος στα μεταλλικά σωματίδια άνθρακας έρχεται σε επαφή με το

χισμα.

οξυγόνο του αέρα και οξειδώνεται προς οξεί διο του άνθρακα. Όσο μεγαλύτερη είναι η

ΟΙ ΠΕΤΡΕΙ ΑΚΟΝΙΙΜΑΤΟΣ

Μετά τη μορφοποίηση και το τρόχισμα των κοπτικών ακμών του εργαλείου και για

να δοθεί μια τελική λεπτή επεξεργασία, χρησιμοποιούνται φυσικές και τεχνητές πέ τρες ακονίσματος. Επάνω στην πέτρα χύνε

ται ένα διαφανές, λεπτό λάδι για να απομα κρύνονται τα σωματίδια του μετάλλου που

σχηματίζονται κατά τη διεργασία αυτή και

περιεκτικότητα του χάλυβα σε άνθρακα, τό

σο πιο έντονος είναι ο σπινθηρισμός. Η δοκιμή σπινθηρισμού πρέπει να γίνεται σε σκοτεινό μέρος . μακρυά από φυσικό ή τεχνητό φως, επάνω σε σκουρόχρωμο υπό βαθρο. Για την παρατήρηση των σπινθήρων η όραση εστιάζεται σε απόσταση ίση προς

ένα τρίτο περίπου της όλης διαδρομής του

για να προλαμβάνεται το υπερβολικό <<γυά λισμα» από εφυάλωση της πέτρας ή το «στό μωμά)} της και η απώλεια ακονιστικής ικανό τητας. Αν κατά τη χρήση, η ιτέτρα αποκτή σει σκούρο χρώμα, τότε γίνεται πολύ σκλη

ρή για να αποδόσει αυτό που πρέπει . Η με

ταβολή του χρώματος προς το σκούρο οφεί λεται στην οξείδωση του μετάλλου και τη

μεταφορά ο.ξειδίων στην επιφάνεια της πέ τρας. Αν η πέτρα παραμείνει ανοιχτόχρωμη ύστερα από μακροχρόνια χρήση , αυτό ίσως

σημαίνει ότι πιθανώς είναι πολύ μαλακή για τον επιδιωκόμενο σκοπό . Η πέτρα, που έχει την σωστή σκληρότητα για την εργασία

που κάνει, παρουσιάζει μια κάποια ελαφριά χρωματική αλλαγή ύστερα αιτό ορισμένο χρόνο χρήσης.

ΕΚΤΙΜΗΙΗ ΤΗΙ ΧΗΜΙΚΗΣ ΙΥΝθΕΙΗΣ ΤΩΝ ΧΑΛΥΒΩΝ ΜΕΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠIΝθΗΡΩΝ ΚΑ ΤΑ ΤΟ ΤΡΟΧΙΙΜΑ

Η εκτίμηση της περιεκτικότητας του χά

λυβα σε διάφορα πρόσθετα, με την παρατή ρηση των σπινθήρων που εκιτέμπονται κατά τη λείανση και το τρόχισμα, είναι κάτι πολύ

δύσκολο για τον ερασιτέχνη ή τον πρωτό πειρο αλλά έχει μεγάλη σημασία για τον έμπειρο τεχνίτη, που μπορεί να φτάσει σε

αρκετά

αξιόπιστα

συμπεράσματα.

Όταν

ένα χαλύβδινο αντιιcείμενo (όπως ένα ανα-

Ερμηνευόμενες σωΟΊά, ΟΙ σπίθε ς που εκπέμπονΊαι "α~ Ίά Ίη λείανση Ίο υ 'Χάλυβα μπορούν να αποκαλύψουν τη σύνθεση Ίου μεΊάλλου . Minc $afcty ΑρρΙίΒπα Co., Η.ΠΑ . ΦωΤΟΥραφία τ. WaJczak.

497

Ασημένια καρφίτσα ταγιέρ από τον

1962.

Διάμετρος:

Patrick Maher,

ίντσες. Το βασικό μέταλλο. άργυ

ρος . μορφοποιήθηκε με κόψιμο και σφυροκόπημα . Οι

σχεδιαστικ ές μονάδες αποτελούνται από χρωματιστά μέταλλα : μπρούντζο . ορείχαλκο ή χρυσό. Οι μονάδες

κολλήθηκαν με "σKληρό~ κολλητικό στην επιφάνεια 1!ου ύστερα πλημμυρίστηκε τοπικά με ένα φτωχό αργυ ρούχο κράμα. με μεγάλη περιεκτικότητα σε χαλκό. . γστερα . το κομμάτι εμβαπτίσθηκε σε όξινο διάλυμα παρουσία σιδήρου με αποτέλεσμα την επιχάλκωση των

498

περιοχών που είχαν καλυφθεί από αΡΎυρόκραμα . Η ε πί στρωση χαλκού πρoσβλήθηιcε μ ε νιτρικό οξύ κι έτσι προέκυψε ένα ανάγλυφο με χρυσά. ορειχάλκινα ή μπρούν;rζινα σχέδια. ενώ κρατήθηκε η αργυρή ε πιφά νε ια εκεΙ όπου δεν είχε πάει το αργυρούχο κράμα . κι εν μέρει πατιναρισμένη πια τη χάλκινη επίστρωση . Το

φινίρισμα έΎινε με μαλακή βούρτσα "ή συρματ ό βουρ τσα στερεωμένη σε φλεξίμπλ. που έκοψε μερικώς την

επιφάνεια και αποκάλυψε νέα ε πιθυμηΤά χρωματικά εφφέ. ΦωΤΟΥραφία Ed Gilli/anP.

σπινθήρα και προς το τέλος της και περιορί

λυβα με

ζεται μόνο στην παρατήρηση των σπινθή

απλή διχαλωτή τροχιά .

ρων που διατρέχουν το άμεσο οπτικό πεδίο .

. Ετσι αναπτύσσεται μια συμβολική

διανοη

τική σύλληψη της έννοιας της έντασης του

0,15%

άνθρακα διαγράφουν μια

Οι σπινθήρες που προέρχονται από χά

λυβα με

0,45%

άνθρακα παρουσιάζουν μια

λεπτή δευτερογενή διασπορά

- «έκρηξη».

σπινθηρισμού. Οι τροχιές των σπινθήρων

Οι σπινθήρες που προέρχονται από χά

διαιρούνται σε τρία ισομήκη περίπου τμή

λυβα με Ι % άνθρακα παρουσιάζουν έντονες

ματα, αυτό που είναι κοντά στον τροχό, αυ

διαδοχικές «εκρήξεις» .

τό που είναι στο μέσο της διαδρομής και

Οι σπινθήρες που 1φοέρχονται από μο

αυτό που αντιστοιχεί στο τέλος της διαδρο

λυβδαινιούχους χάλυβες παρουσιάζουν ένα

μής . Τα στοιχεία που μετέχουν στη σύνθεση

σαφές ξεχωριστό λογχοειδές μέτωπο.

του χάλυβα αναγνωρίζονται από την τροχιά

Το πυρίτιο δίνει σπινθήρες με βραχεία

και τη λαμπρότητα των σπινθήρων, όπως

τροχιά που τελειώνει απότομα με μια ακα

και από το μήκος της διαδρομής που διατρέ

ριαία εκπομπή λευκού φωτός .

χουν.

Οι σπινθήρες που προέρχονται από χά-

Το νικέλιο κάνει σπινθήρες με υπέρλε πτες, λαμπρές δέσμες λευκού φωτός.

499

Το Χρωμάτισμα των

Μετάλλων

Το χρωμάτισμα των μετάλλων πρέπει να

Στο χρωμάτισμα των μετάλλων υπάρχουν

ακολουθεί τη στίλβωση και το γυάλισμα,

ορισμένοι παράγοντες, που μολονότι δεν

καθώς αποτελεί το τελικό στάδιο του φινιρί

μπορούν

σματος ενός μεταλλικού αντικείμενου. Ο κύ

εμπειρικό χαρακτήρα ΚIlΙ δεν μπορούν να

ριος σκοπός του χρωματίσματος είναι η πα

γίνουν αντικείμενο επιστημονικής αντιμετώ

ραγωγή ενός επιφανειακού εφφέ σε σύντομο

πισης. Ο ένας παράγοντας είναι η σύνθεση

χρόνο. Το εφφέ αυτό μπορεί να επιτευχθεί

του μετάλλου. Ιδιαίτερα στην περίπτωση

με φυσικό τρόπο αλλ' απαιτεί πολύ μακρό

των κραμάτων, οι επιδράσε.ις των συστατι

χρόνο για να συμπληρωθεί με τις φυσικές

κών τους μερών με τα χημικά μέσα είναι

διεργασίες και ίσως ειδικές συνθήκες, που

εξαιρετικά περίπλοκες και μεταβάλλονται

να

αγνοηθούν,

έχουν

τελείως

δεν συντρέχουν πάντα. Η φυσική μεταβολή

από περίπτωση σε περίπτωση. Άλλοι παρά

χρώματος των μεταλλικών επιφανειών όταν

γοντες, που επηρεάζουν το αποτέλεσμα εί

αυτές μείνουν εκτεθειμένες στον αέρα, την

ναι η θερμοκρασία χρήσης των χημικών μέ

υγρασία και τα διάφορα αέρια του περιβάλ

σων, ο επιτρεπόμενος χρόνος αλλαγής, ο

λοντος είναι, στην oυσία~ αποτέλεσμα ενός

τρόπος μορφοποίησης του μετάλλου (τα χυ

συνδυασμού διάβρωσης κι οξείδωσης, που

τά

αλλάζει τελείως τη σύνθεση της επιφάνειας,

από τα σφυρήλατα ή. κατ' άλλο μηχανικό

κυρίως λόγω των οξειδωτικών φαινομένων

τρόπο μορφοποιημένα) και η καθαρότητα

που επισυμβαίνουν. Η ανάπτυξη της χρω

των χρησιμοποιούμενων χημικών ουσιών.

μέταλλ!l

χρωματίζονται

δυσκολότερα

ματικής αυτής αλλαγής χαρακτηρίζεται πα

Για το χρωμάτισμα μεγάλων αντικειμένων

τινάρισμα και η τεχνητή επιταχυμένη από

χρησιμοποιούνται πιθάρια από ανόργανο

κτηση της πατίνας είναι ο κύριος σκοπός

υλικό, προστατευμένα από τις θερμικές ή μηχανικές κρούσεις μέσα σε ξύλινα κιβώ

του χρωματίσματος.

Το χρωμάτισμα γίνεται ως τελευταία φά

τια. Γυάλινα δοχεία, όπως αυτά του τύπου

ση του φινιρίσματος, μετά την τυχόν συ

πυρέξ (που χρησιμοποιούνται όπου συνιστά

γκόλληση και τη λείανση. Σε όλες τις διερ

ται ή χρειάζεται θέρμανση) προστατεύονται

γασίες χημικού χρωματίσματος είναι ουσιώ"

επίσης με ξύλινο περίβλημα.

δης ο καλός εξαερισμός, γι

καπάκι από σταυρωτές σανίδες τοποθετείται

αυτό, η δουλειά

Ένα ξύλινο

πρέπει να γίνεται κοντά σ' εξαεριστήρα ή,

στον πυθμένα των δοχείων αυτών, ως πρό

όπου είναι δυνατό, στο ύπαιθρο.

σθετη προφύλαξη από το σπάσιμό τους κα

Το χρωμάτισμα μπορεί να γίνει με διάφο

τα το χρωμάτισμα μεγάλων αντικειμένων,

ρες μεθόδους: χημικές, θερμικές και ηλε

σε περίπτωση απότομης πτώσης. Τα δοχεία

κτροχημικές.

Οι μηχανικές μέθοδοι, που

μισογεμίζονται με χαλίκια ή αφήνονται κε

στηρίζονται στη χρ'ησιμοποίηση λακών,

νά. Χρησιμοποιούνται επίσης ειδικά ξύλινα

ελαιοχρωμάτων και βερνικιών, δεν περι

δοχεία χρωματισμού και, σε ορισμένες πε

λαμβάνονται σ' αυτό το κεφάλαιο αφού τα

ριπτώσεις, βούτες από βινυλικό πλαστικό.

σχηματίζουν χημικούς συν

Γενικώς, η θερμότητα επιταχύνει την επί-

δυασμούς με τα μέταλλα και συνεπώς δίνουν

δραση των χημικών ουσιών αλλά συχνά το

επιφανειακά εφφέ που ελάχιστα έχουν να κά

χρωμάτισμα στη θερμοκρασία του δωματίου

νουν με τις ιδιότητες του ίδιου του μετάλ

δίνει διαρκέστερα αποτελέσματα. Τα μεγά

λου.

λα τεμάχια που μένουν βαφτισμένα τελείως

υλικά αυτά δε

500

σε θερμά διαλύματα παίρνουν ευκολότερα

κτελαίων και των γράσων. Με τον τρόπο

ομοιόμορφο χρώμα, γιατί θερμαίνεται και

αυτό μπορούν να καθαριστούν ο χαλκός, ο

προσβάλλεται

ορείχαλκος, ο μπρούντζος, ο σίδηρος και ο

επιφάνειά τους. Όπου αυτό δεν είναι δυνα

ψευδάργυρος τα δύο τελευταία μέταλλα εμ

τό, το χημικό παρασκεύασμα μπορεί να χυ

βαπτίζονται στο διάλυμα μικρό μόνο χρόνο.

ταυτόχρονα

ολόκληρη

θεί επάνω στο αντικείμενο και η εκ ρέουσα

. Ενα

περίσσειά του να μαζευτεί σε ένα δοχείο το

ρό

ποθετημένο από κάτω. Ο χημικές ουσίες

χρωμάτισμα. Μια εναλλακτική μέθοδος κα

μπορούν επίσης να απλωθούν στην επιφά

θαρισμού είναι το ζωηρό τρίψιμο. της επιφά

νεια με ένα κομμάτι στουπί ή πανί, με φυσι

νειας με βούρτσα και διάλυμα απορρυπα

κό σφουγγάρι ή με πινέλο , αν το μέγεθος

ντικού, επαναλαμβανόμενο μερικές φορές

του αντικεΙμενου δεν είναι βολικό για μια

σύμφωνα με τις ανάγκες. Τέλος, μερικές

πλήρη εμβάπτιση.

φορές μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας γυα

καλό πλύσιμο με τρεχούμενο κρύο νε

συμπληρώνει

την

προετοιμασία

για

λιστικός τροχός αλειμμένος με λειαντικό παρασκεύασμα, χωρίς λιπαντικές ουσίες. Οι οξειδωμένες επιφάνειες του χαλκού, των χαλκοκραμάτων, του αργύρου και του

Καθάρισμα του μετάλλου

νικελιούχου αργύρου μπορούν να καθαρι

ΠΡΙΥ το χρωμάτισμα

. Ασχετα

στούν (όταν χρειάζεται , μετά την απολί

με το μέγεθος, το αντικείμενο,

πανση) με εμβάπτιση του αντικείμενου σε

προκειμένου να μπορεί να χρωματιστεί κα

ένα κοινό λουτρό όξινου καθαρισμού. Τα

λά, πρέπει να είναι απολύτως καθαρό. Ο κα

οξείδια μπορούν συνήθως να αφαιρεθούν με

θαρισμός ενός μετάλλου είναι ουσιαστικά

θέρμανση του μετάλλου στη θαμπή ερυθρο

μια διεργασία μείωσης της προσφυτι/(ότη

πύρωση και στη συνέχεια εμβάπτιση σε ένα

τας των ξtνων υλών στην επιφάνειά του. Η

αραιό διάλυμα οξέος. Η τεχνική αυτή συνι

προς χρωματισμό επιφάνεια πρέπει να είναι

στάται στην περίπτωση των όποιου μεγέ

ελεύθερη

λιπαρών. ου

θους χυτών, που θα διέτρεχαν τον κίνδυνο

σιών , σκόνης ή οξειδίων, που σχηματίσθη

να σπάσουν ή να πάθουν ρωγμές κάτω από

καν είτε κατά τη

το σοκ της ταχείας ψύξης στο όξινο λουτρό.

προσκολλημένων

θέρμανση είτε κατά την

έκθεση στην επίδραση του περιβάλλοντος.

. Οταν

Οι καθαρισμένες μεταλλικές επιφάνειες δεν

θαρισμού μικροαντικείμενα, πρέπει να στε

εμβαπτίζονται στο όξινο λουτρό κα

πρέπει να πιάνονται με γυμνό χέρι ούτε να

ρεώνεται σ ι αυτά ένα κομμάτι σύρμα από το

παραμένουν για πολύ εκτεθειμένες στον αέ

ίδιο μtτaλλο, για την τοποθέτησή τους στο

ρα· πρέπει να χρωματίζονται ευθύς μετά το

υγρό

καθάρισμα . Οι περισσότερες αποτυχίες στο

·Οξινα διαλύματα που έχουν χρησιμοποιη

χρωμάτισμα οφείλονται σε ατελές ή ανε

θεί για το καθάρισμα χαλκούχων κραμάτων

παρκές καθάρισμα.

περιέχουν χαλκό /(αι είναι ακατάλληλα για

και

την αφαίρεσή

τους

απ

αυτό.

Η σκόνη μπορεί να αφαιρεθεί με ελαφρό

τον καθαρισμό μολύβδου, ψευδάργυρου ή

πετρα και νερό σε μορφή πάστας, που απλώ

κασσΙτερου, επειδή θα αποτεθεί στην επιφά

νεται στο μέταλλο με πανί, όταν είναι προ

νειά τους στοιβάδα χαλκού, που δύσκολα

σιτές όλε ς οι επιφάνειές του . Τα: φυτικά λί

αφαιρείται . Μια τέτοια επίστρωση (που επι

πη και τα ορυκτέλαια μπορούν να αφαιρε

τυγχάνεται καλύτερα με ηλεκτρόλυση) θα

θούν με βρασμό σε διάλυμα καυστικής σό

μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μια διερ

δας ή ανθρακικού νατρίου ή ανθρακικού

γασία χρωματίσματος, γιατί ο χαλκός πα

καλίου. Αυτά είναι τα πιο φτηνά καθαριστι

ρουσιάζει αυξημένες δυνατότητες χρωματι

κά μέσα και τα πυκνά διαλύματά τους μπο

κών εφφέ.

ρούν να φυλαχτούν αρκετό καιρό για μελ

Μετά τον καθαρισμό σε οξύ, όλα τα μέ

λοντική χρήση . Η συνηθισμένη αναλογία

ταλλα πρέπει να ξεπλένονται καλά με τρε

είναι μια λίβρα στερεού χημικού προς ένα

χούμενο νερό. Αν πρόκειται να αργήσει το

γαλλόνι νερό . Τα διαλύματα του είδους αυ

χρωμάτισμα , ο ψευδάργυρος πρέπει να φυλά

τού έχουν

γεται κάτω από νερό γιατί οξειδώνεται εύ·

ισχυρώς αλκαλική

αντίδραση

που προκαλεί τη σαπωνοποίηση των ζωϊ

κολα στον αέρα. Ο σίδηρος και ο χάλυβας

κών λιπών και φυτικών ελαίων και την γα

καθαρίζονται σε ένα αραιό όξινο διάλυμα (Ι

λακτωματοποίηση και διασπορά των ορυ-

μέρος θειϊκό οξύ σε

20 μέρη

νερό) και ύστε-

501

ρα ξύνονται με μια σκληρή συρματόβουρ τσα με χαλύβδινες τρίχες. Αν μεταξύ του καθαρισμού και του χρωματίσματος του σι δήρου ή του χάλυβα μεσολαβεί κάποιο χρο νικό διάστημα, η επιφανειακή οξείδωση μπορεί

να

προληφθεί

με

εμβάπτιση

σε

ασβεστόνερο . Τα κράματα μολύβδου και κασσίτερου είναι έτοιμα για χρωμάτισμα αφού καθαριστούν σε ένα διάλυμα καυστι

«ΣΥΝΤΑΓΕΣIι ΧΗΜΙΚΟΥ ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΑΤΟΙ

Χρυσός,

. " ,Jγυρος,

Χαλκός: μαύρο, καφέ

χρώμα.

Τα μέταλλα αυτά χρωματίζονται κυρίως με τον επιφανειακό σχηματισμό οξειδίων ή θειούχων μετάλλων, με την επίδραση ενώ

σεων του οξυγόνου και του σιδήρου. Ο χαλ κός δίνει οξείδια του μονοσθενούς χαλκού ή θειούχο χαλκό και ο άργυρος καλύπτεται

ιcής σόδας.

Το τρίψιμο με συρματόβουρτσα είναι μια

από ένα φιλμ θειούχου αργύρου . Κατά το

μέθοδος καθαρισμού και μπορεί να γίνει εί

χρωμάτισμα

τε με τροχό και μοτέρ είτε με το χέρι. Οι

κυρίως ο περιεχόμενος σ' αυτά χαλκός. Η

των χρυσοκραμάτων

ενεργεί

συρματόβουρτσες και η χρήση τους έχουν

παλιότερη γνωστή μέθοδος χρωματίσματος,

εξετασθεί στα σχετικά με τη στίλβωση. Το

που δίνει ένα καστανό μέχρι μαύρο χρώμα,

τρίψιμο με συρματόβουρτσα ακολουθεί συ

στηρίζεται στη χρησιμοποίηση ενός ακά

χνά

το

θαρτου μίγματος θειούχων αλάτων του κα

οποίο στη συνέχεια επαναλαμβάνεται για

λίου και αλκαλικών αλάτων, γνωστού ως

καλύτερα αποτελέσματα . Δηλαδή, αν το

«ήπατος θείου» . Σήμερα χρησιμοποιούνται

πρώτο χρωμάτισμα δεν είναι ικανοποιητι

επίσης θειούχα ή πολυθειούχα άλατα του

το

προκαταρκτικό

χρωμάτισμα.

κό, το αντικείμενο τρίβεται και ξαναχρωμα

νατρίου, του βαρίου και του αμμωνίου σε

τίζεται με χημικές ουσίες.

μορφή διαλύματος . Τα εμπορικά προϊόντα

Η πριν από το χρωμάτισμα κατάσταση της μεταλλικής επιφάνειας ασκεί άμεση επί

πρέπει να αραιωθούν με νερό, για να δώσουν με βραδύτερο ρυθμό πιο έμμονα και ανθε

δραση στην τελική εμφάνιση της πατίνας .

κτικά καλυπτικά φιλμ. Α ν χρησιμοποιηθεί

Τα πολύ στιλβωμένα μέταλλα έχουν μετά το

πυκνό διάλυμα , το φιλμ θειούχου μετάλλου

χρωμάτισμα ένα γυαλιστερό φινίρισμα ανά

μπορεί να ξεφλουδίσει.

λογης λαμπρότητας. Οι θαμπές πριν από το

Καφέ χρώματα

χρωμάτισμα ε πιφάνειες φαίνονται θαμπές ή

ματ ύστερα απ ι αυτό . Αυτό είναι ένα βασικό

δεδομένο στη διεργασία του χρωματίσμα τος.

Για την παρασκευή μικρών ποσοτήτων

«ήπατος θείοω) διαλύεται και αραιώνεται ένα κομμάτι στερεού παρασκευάσματος σε

σημείο που να προκύψει ένα διάλυμα με βα θυκίτρινο χρώμα . Η διάλυση μπορεί να επι ταχυνθεί με θέρμανση του νερού, κάτω όμως από το σημείο βρασμού, με συνεχή ανάδευ

Χρωμάτισμα με χημικές ουσίες

ση μέχρις ότου λιώσει τελείως το στερεό μίγμα αλάτων .

Κατά το χρωμάτισμα του

Ο μεταλλοτεχνίτης έχει στη διάθεσή του

χαλκσύ, το καθαρό μέταλλο εμβαπτίζεται

εκατοντάδες διαλύματα χρωματισμού. Με

στο διάλυμα και αφήνεται εκεί μέχρις ότου

ρικά από αυτά απαιτούν πολύπλοκες διαδι

αρχίσει η ανάπτυξη του χρώματος.

κασίες ή δυσεύρετες χημικές ουσίες. Εδώ θα

καιρό σε καιρό το αντικείμενο αφαιρείται

Από

εξετασθούν μερικές «(ουνταγέρ> που γίνο

από το λουτρό για οπτική εξέταση και η

νται με κοινά χημικά μέσα. Μια και η αυτή

προσβολή του συνεχίζεται μέχρις ότου επι

χημική ουσία μπορεί να δόσει συχνά πολύ

τευχθεί ο επιθυμητός χρωματικός τόνος. Τό

διάφορα αποτελέσματα και γι ' αυτό σημα

τε, το αντικείμενο πλένεται με κρύο τρεχού

ντικός παράγοντας, ανάμεσα σε άλλους, εί

μενο νερό, έπειτα με ζεστό νερό για να φύ

ναι και ο χρόνος. Η επί μακρό ή σύντομο

γουν και τα τελευταία ίχνη του χημικού μέ

χρόνο εμβάπτιση σε ένα διάλυμα θα δ'όσει

σου και στο τέλος αφήνεται να στεγνώσει.

διαφορετικά χρωματικά εφφέ. Τα χημικής

Με τον τρόπο αυτό χρωματίζεται ολόκληρο

φύσης

το αντικείμενο. Α ν επιθυμείται ο μερικός μό

χρώματα

δύσκολα,

κατά

κανόνα,

διαλύονται ή αφαιρούνται, εκτός κι ι αν

νο χρωματισμός , μπορεί

προσβληθούν με άλλα χημικά μέσα ή με

εφαρμογή του χημικού μέσου. Α ν το χρώμα

έντονη θέρμανση .

είναι ανομοιόμορφο, η επεξεργασία επανα-

502

να γίνει

τοπική

λαμβάνεται με πυκνότερο διάλυμα ή βάψ.

αλλαγή χρώματος. ·Υ στερα αποσύρεται και

μο. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται για τον

θερμαίνεται σε ένα ηλεκτρικό μάτι, πράγμα

άργυρο στέρλινγκ (που περιέχει χαλκό) και

που κάνει το χρώμα βαθύτερο. Ακόμα πιο

μπορεί να πάρει ένα γκρι χρώμα, αν η βαφή

βαθύ χρώμα είναι δυνατό με την επανάληψη

γίνει

σε

της όλης διαδικασίας μέχρις ότου επιτευ

αραιωμένο διάλυμα. Ο χρυσός μπορεί να

χθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Τα χυτά

χρωματισθεί μαύρος αν προτού εμβαπτισθεί

παίρνουν έναν πιο ανοιχτό τόνο.

για

μικρό

χρονικό

διάστημα

στο διάλυμα έχει πρώτα θερμανθεί.

Πράσινο αντίκας σε Χαλκό και Ορείχαλκο

Μαύρο χρώμα

Νιτρικός χαλκός

Αν είναι επιθυμητό ένα βαθύ μαύρο χρώ μα συνιστάται η ακόλουθη τροποποίηση:

. Ηπαρ

2 ουγγιές

θείου

Αμμωνιούχο ύδωρ (ειδ. β.

0,89) Ι Ι 4 ουγγιάς

Νερό

Ι γαλλόνι.

Χλωριούχο αμμώνιο

4 ουγγιές 4 ουγγιές 4 ουγγιές

Νερό

Ι γαλλόνι .

Ανθρακικό ασβέστιο

ιό αντικείμενο και το διάλυμα θερμαίνο νται χωριστά. Με ένα πανί ή σφουγγάρι,

που βουτιέται στο διάλυμα, αλείβεται η επι

Χρήση στη θερμοκρασία του δωματίου.

φάνεια του μετάλλου. Το αναπτυσσόμενο

Το διάλυμα αυτό είναι πολύ δραστιιcό για

χρώμα ποικίλλει ανάλογα με το κράμα. Για

το πλήρες μαύρισμα ενός μέρους ή ενός ολό

παραπέρα χρωματικά εφφέ το αντικείμενο,

κληρου αντιιcεΙμενoυ. Μπορεί να στρωθεί και

μετά την ανάπτυξη του βασικού χρώματος,

τοπικώς με πινέλο. Ακολουθείται η διαδικα

βράζεται σε καθαρό νερό.

σία που περιγράφηιcε στα προηγούμενα.

Θειούχο βάριο

κόκκοι

Οξεικός μόλυβδος

5 ουγγιές.

Θειοθειϊκό νάτριο

Νερό

Χρησιμοποιούμ.νο

θερμό,

το

διάλυμα

αυτό δίνει ένα κυανόμαυρο χρώμα . Η μετα

τροπή της αναλογίας σε βαρίου προς

5 ουγγιές

θειούχου

ουγγιές νερό θα δόσει ένα

αχυροκίτρινο μέχρι σιcoύρo χρυσό κίτρινο

χρώμα στον άργυρο, όταν το διάλυμα είναι ιcρύo και το αντικείμενο αποσυρθεί απ' αυ τό μόλις πάρει την επιθυμητή απόχρωση. Για τη

Μπλε σε Ορείχαλκο και Στιλβωμένο Α vθρακούχο Χάλυβα

Kuανόμαυρα χρώμα

μερική αφαίρεση της περίσσειας

χρώματος ή για τη δημιουργία εφφέ προο δευτικού χρωματικού βάθους, το αντικείμε

νο μπορεί να τριφθεί με τα δάχτυλα ή με ένα μαλακό πανί, βουτηγμένο σε μια πάστα λε πτής ελαφρόπετρας ή κιμωλίας ή με την κατ' ανάλογο τρόπο χρησιμοποίηση μιας στιλβωτικής πάστας χωρίς λιπαντικό.

Οξεικό οξύ Θερμοκρασία

Για λόγους διάρκειας το χρώμα αυτό πρέ

Κρυσταλλωμένος Oρcίχαλιroς ή Μπρούντζος Θειϊκός χαλκός Χλωριούχο αμμώνιο

8 ουγγιές 4 ουγγιές

Νερό

Ι γαλλόνι.

Το διάλυμα αυτό χρησιμοποιείται θερμό ή κρύο . Κιτρινοπράσινο χρώμα σε Ορείχαλκο ιrαι Χαλκό Νιτρικός χαλκός Χλωριούχο αμμώνιο

Oρείχαλιrσ

Νερό κόκκοι

120

1/2 πιντ.

Το νερό με τους κρυστάλλους του θειϊκού χαλκού βράζεται μέχρις ότου το άλας δια

λυθεί τελείως . Το διάλυμα εξουδετερώνεται με νιτρικό νάτριο και ύστερα προστίθενται

150

κόκκοι κόκκινου οξειδίου του σιδήρου.

Ι γαλλόνι

1800F.

πει να λακαρισθεί.

Χλωριούχο ασβέστιο

Νερό

8 ουγγιές 4 ουγγιές

Νερό

Πλούσιο ιrαστανέρυθρo χρώμα σε Χαλκό και Θειϊκός χαλκός

2-4 ουγγιές

48 48 48

κόκκοι κόκκοι κόκκοι

3 ουγγιές.

Το διάλυμα αυτό παράγει μια ομοιόμορφη πράσινη πατίνα. Αλείβεται με πινέλο και αφή

νεται να στεγνώσει. Η διαδικασία επαναλαμ βάv.ται τρεις φορές. Κίτρινο μέχρι ζωηρό κόκκι να χρώμα σε

Ορείχαλκο Ανθρακικός Χαλκός

Το αντικείμενο εμβαπτίζεται στο διάλυμα

Καυστική σόδα

υπό παρακολούθηση, μέχρις ότου αρχίσει η

Νερό

2 μέρη Ι μέρος ΙΟ μέρη.

503

Το μέταλλο εμβαπτίζεται στο διάλυμα μέ

Μαύρο χρώμα σε ΨευδάρΎVΡO

χρις ότου αναπτυχθεί το επιθυμητό χρώμα.

Θειϊκός χαλκός

. Υ στερα,

Χλωριούχο κάλιο

πλένεται με άφθονο τρεχούμενο νε

ρό.

Νερό

Ρόζ, βιολέ και μπλt χρώμα σε Ορείχαλκο Θειϊκός χαλκός

Υποθειϊκό νάτριο

Όξινο τρυγικό κάλιο Νερό

Θειϊκός χαλκός

διάλυμα στη θερμοκρασία του δωματίου ή,

Ι πιντ.

τηγμένο στο διάλυμα. Αφήνεται βαπτισμένο

διάλυμα χρησιμοποιείται θερμό.

αντικείμενο εμβαπτίζεται

2-3

Το

φορές με ενδιά

μεσο τρίψιμο με συρματόβουρτσα. Ανάλογα

με την καθαρότητα του χαλκού, το χρώμα μπορεί να είναι ανοιχτό καφέ, τερρακότα. ιώ

δες ή σκούρο.

2 ουγγιές

Νερό αρκετό για την πλήρη διάλυση του άλατος και την επαναδιάλυση του ιζήματος. Προστίθεται μικρή ποσότητα αμμωνίας για

να εξουδετερωθεί και να γίνει ελαφρώς αλκα λικό το διάλυμα. Το αντικείμενο εμβαπτίζεται σε θερμαινόμενο διάλυμα.

ρει ένα ομοιόμορφο μαύρο χρώμα με εμβά πτιση στο ακόλουθο διάλυμα:

Θειϊκός χαλκός Σεληνιώδες οξύ

Χλωρικό κάλιο Αλκοόλη Νερό

με κερί ή λάδι την κάνει μαύρη. Χρωμάτισμα του Μολύβδου

Οι τεχνητές πατίνες στον μόλυβδο δεν εί ναι τόσο σταθερές όσο η φυσική που σχη ματίζεται κατά την έκθεση του μετάλλου Όταν όμως ένα

αντικείμενο πρόκειται να τοποθετηθεί σε

ένα προστατευμένο περιβάλλον, είναι δυνα τό το χημικό πατινάρισμα.

Η επιφάνεια πρέπει να προετοιμασθεί με την

αφαίρεση

τυχόν

υπαρχόντων

επιφα

νειακών φιλμ με ξύσιμο, καθάρισμα με συρ ματόβουρτσα, γυάλισμα με λειαντικό ή τρί ψιμο με ατσαλόμαλλσ. Α ν το αντικείμενο

και άφθονο τρεχούμενο νερό. Μπορεί επί σης να χρησιμοποιηθεί ένα διάλυμα δύο ουγγιών

ουδέτερου

φωσφορικού

νατρίου

και δύο ουγγιών ανθρακικού νατρίου σε ένα Ι γαλλόνι

3/4 ουγγιάς Ι 1/2 ουγγιά Ι ουγγιά.

γαλλόνι νερό. Μαύρο

Jet

σε Μόλυβδο

Ο καθαρισμένος μόλυβδος θερμαίνεται και επεξεργάζεται με πινέλο βουτηγμένο σε μίγμα υδροχλωρικού οξέος και αιθάλης. Ο

Χημική κυάνωση Χάλυβα

Διχλώριούχος υδράργυρος

νεται. Η επιφάνεια μπορεί να τριφθεί για να πάρει μια κυανωπή χροιά. Μια επίστρωση

θαριστεί με αραιό διάλυμα νιτρικού οξέος

Πολύ στιλβωμένος χάλυβας μπορεί να πά

Νιτρικό οξύ

χρώμα, πλένεται με άφθονο νερό και στεγνώ

έχει δυσπρόσιτες επιφάνειες μπορεί να κα

Μαύρο χρώμα σε Χάλυβα

Νερό

όταν είναι μεγάλο, αλείβεται με πινέλο βου

στον ατμοσφαιρικό αέρα.

Κυανόχρωμο χρώμα σε Ορείχαλκο

Θειϊκός χαλκός

καθαρό. Το αντικείμενο εμβαπτίζεται στο

ή αλειμμένο μέχρις ότου σχηματισθεί το

400 κόκκοι 2 ουγγιές.

Νερό

Το αντικείμενο πρέπει να είναι απολύτως

435 κόκκοι 300 κόκκοι 150 μέρη

Mπρoυvτζάρισμα του Χαλκού

Το

30 μέρη 30 μέρη 400 μέρη.

4 μέρη 3 μέρη 8 μέρη 85 μέρη.

Χρησιμοποιείται στη θερμοκρασία του δωμα τίου

μόλυβδQς ξαναθερμαίνεται με αυλό, προσέ

χ':'ντας να αποφευχθεί η υπερθέρμανση και η τήξη του.

Όταν μαυρίσει η επιφάνεια

μπορεί να κ:ερωθεί και το αντικείμενο να χρησιμοποιηθεί τόσο σε κλειστούς χώρους

όσο και στο ύπαιθρο. Πράσινο χρώμα

Σε ένα γαλλόνι νερού προστίθενται:

Υποθειώδες νάτριο Οξεικός μόλυβδος

8 ουγγιές 2 ουγγιές

Νερό

Ι γαλλόνι.

Το διάλυμα χρησιμοποιείται στη θερμο κρασία βρασμοί).

504

Χλωριούχο αμμώνιο Νιτρικός χαλκός

4 ουγγιές 8 ουγγιές

Χρωμικό οξύ

Ι ουnιά

Οξεικό οξύ

ουγγιές.

Το διάλυμα θερμαίνεται και ο μόλ"βδος εμβαπτίζεται σ' αυτό ή αλείβεται με πινέλο

ή κουρέλι. Το αντικείμενο ξεπλένεται και

μο για χρήση. Τα χάλκινα ή ορειχάλκινα

στεγνώνεται . Τέλος, ψεκάζεται με λάκα.

αντικείμενα εμβαπτίζονται στο ζεστό διά

Διάφορα χρώματα, ανάλογα με τον τρόπο

λυμα επί μισό λεπτό . Τα αντικείμενα από

προσβολής, μπορούν να αναπτυχθούν με το

νικελιούχο άργυρο μπορούν κι' αυτά να

ακόλουθο διάλυμα:

επιχρυσωθούν με τον τρόπο αυτό, αρκεί να

Χλωριούχο αργίλιο

Ι ουγγιά

Μολυβδαινικό αμμώνιο

1/2 της

βρίσκονται σε επαφή με ένα σύρμα από

ουγγιάς.

χαλκό ή ψευδάργυρο.

Τα άλατα προσtίθενται σε Ι γαλλόνι νερό και το όλο θερμαίνεται με ανάδευση μέχρι πλήρους διάλυσης. Το μολύβδινο αντικεί μενο εμβαπτίζεται στο θερμό διάλυμα. Εμ φανίζονται κατά σειρά τα ακόλουθα χρώμα τα:

χρυσοκίτρινο, πράσινο, βαθυκόκκινο,

Η θερμότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μόνη της για το επιφανειακό χρωμάτι

μπλε, καφέ και μαύρο.

Χρωμάτισμα Χρυσοιφαμάτων λίrων ιι:αρα τιών

Ο σκοπός της περιγραφόμενης διεργα σίας είναι το να δοθεί το χρώμα του καθα ρού χρυσού σε αντικείμενα από χρυσό με

μιιι:ρότερο αριθμό ιι:αρατιών (από

12).

Χρωμάτισμα μετάλλωv με θέρμαvση

μέχρι

Τα πρόσθετα μέταλλα στην επιφάνεια

σμα των μετάλλων.

Κυάνωση Χάλυβα με θέρμανση

Η διεργασία αυτή είναι γνωστή ως θερμι κή βαφή όταν χρησιμοποιείται για την επι φανειακή σκλήρυνση των χαλύβδινων ερ

γαλείων. Για σκοπούς χρωματίσματος συ νιστάται η ακόλουθη διαδικασία. Ο χάλυ

αφήνοντας

βας καθαρίζεται και στιλβώνεται σε κατά

ένα επίστρωμα από καθαρό χρυσό. Αυτό γί

σταση μεγάλης λαμπρότητας καθώς τα χρώ

του νεται

αντικείμενου μετά

διαλύονται,

το πλήρες

φινίρισμα και τη

ματα είναι τόσο εμφανέστερα όσο στιλπνό τερη είναι η επιφάνεια . Το μέταλλο θερμαί

στίλβωση του αντικειμένου.

νεται Νιτρικό κάλιο

4 μέρη 2 μέρη 2 μέρη.

Στυπτηρία Μαγειρικό αλάτι

αέρα.

επάνω

από

φωτιά

μορφης θέρμανσης . Η εμφανιζόμενη χρω ματική αλλαγή εξαρτάται από τη θερμο

Προστίθεται αρκετό νερό ώστε να σχη ματισθεί μια λεπτόρρευστη πάστα, που με ταφέρεται σε ένα χωνευτήριο και βράζεται.

Το αντικείμενο, κρατημένο από ένα ασημέ νιο σύρμα, εμβαπτίζεται στο μίγμα επί

στον

ξυλοκάρβουνων ή μια άλλη πηγή ομοιό

10-20

κρασία και από τη σύνθεση του κράματος.

Η επεξεργασία σταματιέται αμέσως μόλις εμφανισθεί το επιθυμητό χρώμα, με «σβή σιμΟ) του μετάλλου σε νερό ή λάδι.

Χρώμα

Θερμοιι:ρασία

(0F)

λεπτά. Ακολουθεί πλύσιμο με άφθονο θερμό νερό και τρίψιμο με συρματόβουρτσα με

Ανοιχ.τοκίτρινο

ορειχάλκινες τρίχες. Το αντικείμενο επα

Αχυροκίτρινο

4100 4400 5100

ναφέρεται στο διάλυμα και ύστερα ξαναπλέ

Μπρούντζινο

νεται με ζεστό σαπουνόνερο και ζεστό κα

Ανοιχτό μπλε

56QO

θαρό νερό. Στέγνωμα σε στεγνό πριονίδι.

Σκούρο μπλε

6100

Επιχρύσωση Ορείχαλιι:ου ιι:αι Χαλιι:ού με υδατιιι:ό διάλυμα

ΜαύρισμαΧάλυβα' σε λάδι

Μια μέθοδος επιχρύσωσης ορειχάλκου

Ο χάλυβας θερμαίνεται σε χαλύβδινο κι

και χαλκού με απλή εμβάπτισή τους σε υδα

βώτιο παραγεμισμένο με αναμμένα ξυλο

τικό διάλυμα άλατος του χρυσού. Χλωριούχος χρυσός Όξινο ανθρακικό κάλιο Νερό

1/ 2 μέρη 60 μέρη 200 μέρη.

Το όλο βράζεται επί δίωρο σε γυάλινο

κάρβουνα, για να αποφευχθεί η οξεΙδωσή του πριν από το σβήσιμο. 'Οταν αποκτήσει

κόκκινο x.ρώμ~ αφαιρείται και σβήνεται σε ένα λουτρό σπερμελαίου. Χρωμάτισμα Χρυσοιι:ραμάτων

δοχείο πυρέξ. Το διάλυμα γίνεται αρχικά κί

Χρυσοκράματα μικρού αριθμού καρατιών

τρινο κι ' έπειτα πράσινο, οπότε είναι έτοι-

που περιέχουν χαλκό μπορούν να οξειδω-

sos

θούν με βραδεία θέρμανση μέχρις ότου ο

του χ, Ί.κού

χαλκός έρθει στην επιφάνεια, οξειδωθεί και

μανση σχηΙ' ατίζεται οξείδιο

μαυρίσει.

(CuO).

Οι

έξωτερικές

στοιβάδες

του

(Cu20).

Αν συνε',; , σθεί η θέρ

'Ου χαλκοί)

οξειδίου αυτού είναι μαύρες και σι εσωτερι

Για τη δημιουργία έμμονων "'τοιβάδow

κές είναι κόκκινες. Το δίχρωμο επίστρωμα

οξειδίου συνιστάται η βραδεία θέρμανση.

μπορεί να αξιοποιηθεί με μερική αφαίρεση

Σε μερικές περιπτώσεις, το βούτηγμα του

και πραγματοποίηση δίχρωμων εφφέ κατά

χαλκού σε λάδι, μετά μια κάποια έκθεση

τον τελικό καθαρισμό του αντικειμένου. Τα

στον αέρα χωρίς θέρμανση για να κρυώσει

χυτά κομμάτια χρωματίζονται εύκολα.

ιcάπως χωρίς όμως και να γίνει ψυχρός, του

Θερμικό χρωμάτισμα του χαλκού Το χρωμάτισμα του χαλκού με θέρμανση

προσδίδει ένα βαθύτερο χρώμα. Η υπερθέρ μανση θα πρoιcαλέσει συχνά την τοπική

απόσπαση «λεπιών)

οξειδίου, πράγμα ό-χι

μπορεί να επιτευ'Χθεί εύκολα αλλά δεν είναι

ασυνήθιστο ιcαι στην περίπτωση του από-

πάντοτε διαρκές. Όταν θερμαίνεται ο χαλ

τομου σβησίματος του μετάλλου σε νερό,

κός περνάει από τις ακόλουθες αλλαγές χρώ

ευθύς μετά τη θέρμανση. Οι περισσότερες

ματος: ω-χροκίτρινος. ιcόKKινoς, και βιολέ.

από τις πατίνες του είδους αυτού δεν είναι

Κατά τη θέρμανση δημιουργείται υποξείδιο

μόνιμες.

506

Τα εργαλεία ειναι συνηuως επεKτασι..ι ~ των λειτοιφ Υιών των χεριών αλλά σε μερικούς πολιτισμούς και των

χρσιμοποιοίιν και για να στέκονται και να περπατουν.

Εδώ ένας τεχνίτης ορεΙχαλκου

(thathera)

από το

Pem-

στην νότια Ινδία επιπεδώνει ένα

ποδιών . Ο άνθρωπος στη Δύση έχει αποστερήσει τον

berti. Andrha Pradesh

εαυτό του από τις δυνατότητ ες να χρησιμοποιεί στην

ορειχόλκινο υδροδοχείο χρησιμοποιώντας ταυτόχρο να το ένα του πόδι, για να καθοδηγεί την κίνησή του πάνω σε ένα αμόνι ογκυρωμΙνο στη γη, και το ά λ λο

εργασία τα πό δ ια του γιο χάρη τη ς άνεση ς , φυλακί ζο ντάς τα σε κάλτσες και παπούτσια. Οι ΙνδΟί τεχνίτες μετάλλου χρησιμοποιού\! τα πόδια τους για να κρα τούν , να οδηγούν , να κινούν και να στηρίζουν μεγάλα

πόδι του για να κρατάει το δοχείο στη θέση του και να δέχεται κανονικά τη σειρά των χτυπημάτων tou σφυ

υπό επεξεργασία αντικείμενα τόσο φυσικά. όσο τα

ριού . ΦωΓΟΥραφία Ορρί.

5Ο7