03 τεχνικεσ επεξεργασιασ μεταλλων oppi untracht by Fakiolas Yannis

2 !

Εργαλεία και εξοπλ ισμός επιφα..vr.ιακού καθαρισμού μ ε τά λλων με οξύ. Ι . Βερνίκι ασφάλτου, 2. Πινέλα γ ι α

πυρέξ για τα υγ ρά καθαρισμού, 6. Χάλκιν η κατσαρόλα καθαρισμού με οξύ, 7. Σμίλε ς ή κοπίδ ι α, 8. Χάλκιν η

την ε πάλr.ιψη της ασφάλτου, 3. Χάλκ ι νο ΤΌψπιδάκ:l, 4. Γυάλινος ογκομετρικός κύλινδρος. 5. Γυάλινος δίσκος

τσιμπίδα για την αφαίρεση των αντικείμενων από το όξινο λουτρό, 9. Βε λόνια επ ιφανειακής χάραξη ς.

Ι6Ι

λή εφαρμογή του κεριού. Το ίδιο το σχέδιο

τάλλου. Μετά την εκλεκτική διάβρωση, η

μπορεί να γίνει έκγλυφο με προστασία στρώ

άσφαλτος μπορεί να αφαιρεθεί με νέφτι και

ματος κεριου, που αφήνει τα απροστάτευτα

ένα μαλακό πανί.

σημεία να διαβρωθούν από το οξύ και να

. Ενα άλλο παραδοσιακό προστατευτικό μέ

σχηματίσουν κοίλο φόντο. Για τη διάβρω

σο, που αποκαλείται σκληρό επίστρωμα και

ση

χρησιμοποιείται από τους γραφίστες, μπο

εγγλυφής

θερμαίνεται

ολόκληρο

το

αντικείμενο κα ι βουτιέται σε λιωμένο ιcερί,

ρεί να γίνει σύμφωνα με τις ακόλουθες συ

που ψυχόμενο καλύπτει την επιφάνειά του

νταγές:

με ένα στερεό ομοιόμορφο στrώμα. Η προ στατευτική επιφάνεια καψαλίζεται με την

Νο Ι. Άσφαλτος

φλόγα ενός κεριού, που την καλύπτει με ένα

μαύρα φιλμ. Το φ ιλμ αυτό κάνει το σχέδιο που χαράζεται πιο ευδιάκριτο .

Όταν οι

εκτεθειμένες επιφάνειες διαβρωθούν, εμφα νίζεται το έγγλυφο σχέδιο-ιντάλιο .

2 μέρη

Κίτρινο μελισσοκέρι

2 μέρη

Πίσσα Βουργουνδίας Ι μέρος, ή

Νο

Άσφαλτος Ι μέρος Κίτρινο μελισσοκέρι Ι μέρος Σκόνη κολοφωνίου

1/ 2 μέρος

Μετά τη διάβρωση, το κερί μπορεί να λιώ

(Η πίσα της Βουργουνδίας είναι μία ρη

σει και να απομακρυνθεί με βραστό νερό ή

τίνη που παίρνεται από το Νορβηγικό έλα

το μέταλλο να ζεσταθεί και το κερί να λιώ

το. Το κολοφώνιο είναι το εύθρυπτο υλικό

σει, οπότε σκουπίζεται με ένα πανί. Τα υπο

που απομένει μετά την απόσταξη του τερε

λείμματα του κεριού αφαιρούνται με μια πά

βινθελαίου

στα από λευκό ανθρακικό ψευδάργυρο και

πεύκου). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποια

αμμωνία, που τρίβεται στο μέταλλο με ένα

δήποτε από τις δύο συνταγές.

πανί ή με τετραχλωράνθρακα ή ασετόν.

νεφτιού από την ρητίνη του

Συνδυάστε τα συστατικά σε ένα διπλότοι

Πάντως, το παραδοσιακό προστατευτικό

χο καζάνι με ήπια θέρμανση. Αν χρειασθεί,

υλικό είναι η άσφαλτος. Κυκλοφορούν στο

χρησιμοποιείστε ως αραιωτικό βενζίνη αλ

εμπόριο έτοιμα παρασκευάσματα, που χα

λά η προσθήκη της πρέπει να γίνεται όταν

ρακτηρίζονται ως βερνίκια ασφάλτου . Είναι

το δοχείο είναιμακρυά από την πηΥή θερμό

υλικά με κατάμαυρο χρώμα και απλώνονται

τητας. Το παρασκεύασμα μπορεί να απλω

εύκολα στο μέταλλο με πινέλο ή βουρτσάκι.

θεί στο μέταλλο με ένα πινέλο, μια βούρτσα

Αν χρειασθεί, αραιώνονται με λίγο νέφτι.

ή ένα ρολό, ανάλογα με την επιφάνεια κα

Όταν εφαρμόζεται, το υλικό δεν πρέπει να

θώς επίσης. και με το πασσάλειμα του αντι

«πηδήσω> επάνω στο μέταλλο αλλά να ρέει

κείμενου , αφού το υλικό κλειστεί σε έναν

εύκολα qπό το πινέλο.

μικρό σάκκο από πολλά στρώματα λεπτοϋ

Η άσφαλτος πρέπει να αφεθεί να ξεραθεί

φασμένου βαμβακερού υφάσματος . Στην τε

ανάλογα με τις

λευταία περίπτωση το μέταλλο πρέπει να εί

καιρικές συνθήκες η ξήρανση μπορεί να

ναι ζεστό, έτσι ώστε το σκληρό επίστρωμα

επιταχυνθεί με την έκθεση του αντικεΙμενου

να περνάει μέσα από τους πόρους του υφά

στην

υπέρυθρων

σματος καθώς το θερμό μέταλλο ακουμπάει

ακτίνων. Το αντικείμενο δεν πρέπει να είναι

στον σάκκο και να αποτίθεται ομοιόμορφα

πολύ κοντά στην λυχνία γιατί θα υπερθερ

επάνω στη

μανθεί και η άσφαλτος θα παραμορφωθεί ή

μανση του μετάλλου μπορεί να γίνει με την

θα στάξει , με αποτέλεσμα την καταστροφή

τοποθέτησή του σε ένα ηλεκτρικό μάτι ρυθ

του σχεδίου . Αν μετά την ξήρανση εμφανι

μισμένο στην χαμηλότερή του ένταση, όσο

σθουν ελαφροκάστανες περιοχές, αυτό ση

διαρκεί η επίστρωση. Το πλεονέκτημα του

μαίνει ότι ειcεί το στρ"ώμα της ασφάλτου εί

υλικού σκληρής επίστρωσης είναι ότι επι

τελείως, ίσως μέχρι

επίδραση

12 ώρες,

μιας

λυχνίας

μεταλλική επιφάνεια. Η θέρ

ναι πολύ λεπτό και υπάρχει κίνδυνος τα ση

τρέπει τη

μεία αυτά να διαβρωθούν από το οξύ και να

λεπτές γραμμές και ότι όταν ξηραίνεται πα

δημιουργία ενός σχεδίου με πολύ

παρουσιασθούν ως υπεσκαμμένα. Στην περί

ρουσιάζει μεγάλη αντοχή στο οξύ. Το προ

πτωση αυτή θα ξαναστρωθεί άσφαλτος και

στατευτικό των άκρων και του πίσω μέρους

το νέο στρώμα να ξηρανθεί καλύτερα . Ολό

του αντικείμενου στρώμα κεριού δημιουργεί

κληρα φύλλα μετάλλου μπορούν να καλυ

ται μετά το τελείωμα του σκληρού επιστρώ

φθούν με βερνίκι ασφάλτου, να αφεθούν να

ματος στην περιοχή του σχεδίου .

στεγνώσουν και να χαραχθούΥ στο ΙCατάλ

Υπάρχουν στην αγορά και έτοιμα προ

ληλο σχέδιο μ έχρι την επιφάνεια του με-

στατευτικά βερνίκια και λάκες. ΣΤΕγνώνουν

162

πολύ γρήγορα, αλλά χρειάζονται προσοχή, γιατί έχουν τάση να ξεφλουδίζουν στα πιο ισχυρά δ ιαβρωτικά διαλύματα οξέω ν . Τα καλυπτικά υλικά μπορούν να χρησι

μοποιηθούν με ποικίλους τρόπους. Μπο· ρούν να

ραντισθούν, να διαστιχθούν, να

σταχθούν ή να απλωθούν με κάποιο άλλο

τρόπο, για να επιτευχθούν ενδιαφΙροντα εmφανειακά εφφέ, ανάλογα μ ε το υλικό και

το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Η εκλεκτική διάβρωση μπορεί να συν

δυασθεί και με άλλες μεθό δους διακόσμη σης.

Ολόκληρες

μεταλλικ ές

επιφάνειες

μπορούν να επεξεργασθούν προκαταρκτικά με ένα διαβρωμένο σχέδιο και κατόπιν να

ΤΑ ΔΟΧΕΙΑ ΤΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ

Τα δοχε ία που χρησιμοποιούνται για τα όξινα διαβρωτικά υγρά δεν πρέπει να ε ίναι πορώδη. Για μικρότερα αντικείμενα συνι στώνται δίσκοι και μπωλ από γυαλί πυρ έξ ε νώ για τα μεγαλύτε ρα αντικείμενα μπορούν

να χρησιμοποιηθούν κεραμικά δοχεία με

εφυαλωμένη και από τις δύο μεριές επιφά νεια,

που είναι πρακτικά αδιάβροχα και

απρόσβλητα. Το γυαλί πυρέξ έχει το πλεονέ κτημα ότι αντέχει στη

θερμότητα και το

χαρακτηριστικό αυτό έχει ιδιαίτερη σημα σία όταν χρειασθεί να θερμανθεί το διάλυ μα , για να επιταχυνθεί η δράση του οξέος.

δουλευτούν με εγχάραξη-κοίλανση και έν θεση μεταλλικών στοιχείων, ή να κοπούν και να συγκολληθούν όπως ε ίναι. Για τέ

τοιους συνδυασ μούς προσφέρεται η οποια δήποτε μέθοδος που διατηρεί τον χαρακτή ρα της διαβρωμένης επιφάνειας και την εμπλουτίζει με νέα διακοσμητικά στοιχεία.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΒΡΩΣΗΣ

Οι έδρες και οι άλλες επιφάνειες που πρέ π ε ι να πρ οστατευθούν από το οξύ καλύπτο

νται με το ανθεκτικό από οξέα στρώμα. Το προς διάβρωση αντικείμενο βουτιέται στο διάλυμα. Τα επίπεδα μεταλλικά κομμάτια εμβαπτίζονται σιγά-σιγά, για να αποφευχθεί τίναγμα σταγόνων του οξέος, σε βάθος του

ΥΓΡΑ Δ ΙΑ8ΡΩΣΗΣ

λάχιστο ενός εκατοστού. Για να μην έρθει

Για τη διάβ ρωση των μετάλλων χρησιμο

το οξύ σε επαφή με το χέρι χρησιμοποιείτε

ποιούνται πολλά διαλμματα, τα περισσότε

ένα μα λακό σπάγγο. που κάνει θηλειά κάτω

ρα από τα οποία περιέχουν ένα ή περισσό

από το μέταλλο ή τσιμπίδα από ξύλο ή μπα

τερα οξέα ενώ μερικά δεν έχουν καθόλου

μπού.

Όταν προετοιμάζετε διαλύματα που

Για τα περισσότερα μέταλλα μπορούν να

περιέχουν οξύ, έχει εξαιρετική σημασία το

χρησιμοποιηθούν επίσης χάλκινες τσιμπί

οξύ.

να θυμάστε ότι ΤΟ ΟΞγ χγΝΕΤ ΑΙ ΣΤΟ

δες όχι όμως και σιδερένιες ή ατσάλινες,

ΝΕΡΟ ... ΠΟΤΕ ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ! Κι' αυτό

μια και μολύνουν το δ ιάλυμα και οδηγούν

για να αποφεύγετε επικίνδυνα πιτσιλίσματα

στο πέταγμά του. (Οι σιδερένιες τσιμπίδες

και καπνούς, που μπορούν να σας προκαλέ

δημιουργούν στην επιφάνεια του αργύρου

σουν ζημιές .

στέρλιγχ {(λέπια» από χαλκό που δύσκολα

. Οταν

χρησιμοποιείτε οξέα πρέπει να έχε

αφαιρούνται). Τα μικρά αντικείμενα μπο

τε πρόχειρα τα αντίδοτά τους. Τα διαλύματα

ρούν να πιάνονται με λαστιχένια γάντια που

πρέπει να μετριούνται σε διαφανή ογκομε"

πρέπ ε ι να πλένονται σχολαστικά κάθε φορά

τρικά

κυλίν

που έρχονται σε επαφή με το οξύ. Μερικά

δρους, κατά προτίμηση από γυαλί. Η διά

αντικείμενα, όπως τα ρηχά μπωλ , μπορούν

ποτήρια

ογκομετρικούς

βρωση πρέπει να γίνεται σε ένα καλά αεριζό

να υποβληθούν σε όξινη δ ιάβρωση , με το να

μενο χώρο, και καλύτερα, εξοπλισμένο με

χυθεί οξύ μέσα σ ' αυτά .

απορροφητήρα. Τα δοχεία στα οποία φυλά

Η ταχύτητα της διαβρωτικής ενέργειας

γονται τα οξέα πρέπει να είναι ευδιάκριτα

μπορεί να αυξηθεί με την ανάδευση του οξέ

σήμειωμένα ως προς τσ περιεχόμενό ' τους

ος ή τη συχνή μετατόπιση του αντικείμε

και τοποθετημένα σε ένα ασφαλές, δροσερό

νου . Με την πρόοδο της διάβρωσης σχημα

και ξηρό μέρος. Το οξύ καίει το δέρμα. Αν

τίζεται στην επιφάνεια του μετάλλου ένα εί

τυχόν οποιοδήποτε οξύ έρθει σε επαφή με

δος λάσπης. Η δουλειά θα επιταχυνθεί αν η

το δέρμα, πλύντε αμέσως το προσβεβλημένο

λάσπη αυτή απομακρύνεται από καιρό σε

μέρος με άφθονο τρεχούμενο νερό και εξου

καιρό με το σκούπισμα της επιφάνειας με

δετερώστε το με σαπούνι ή σόδα φαρμα

ένα φτερό ή ένα ξύλινο ραβδί,που έχει τυ

κείου. (όξινο ανθρακικό νάτριο).

λι γμένο στην άκρη του ένα κομμάτι πανί.

163

Α ν η λάσπη παραμένει στην επιφάνεια, η διάβρωση επιβραδύνεται. Η ταχύτητα της

Το

« βασιλικό

νερό»

ονομάστηtιr:ε

έτσι

γιατί είναι το μόνο παρασκεύασμα που μπο

διάβρωσης του κάθε μετάλλου εξαρτάται

ρεί να διαλύσει τον χρυσό και τον λευκό

κυρίως από την πυκνότητα

rnu όξινου διαλύ

χρυσο. Τα μέταλλα αυτά διαλύονται με την

ματος. Πάντως, τα πολύ πυκνά διαλύματα

επίδραση όχι των ιδίων των οξέων αλλά του

οξέων πρέπει να αποφεύγονται, γιατί μπορεί

εκλυόμενου χλωρίου, όπως αποδεικνύεται

να φθαρεί, χημικά ή μηχανικά, το προστα

από το ότι είναι απρόσβλητα από τα δύο

τευτικό στρώμα και να προσβληθεί η επιφά

οξέα όταν χρησιμοποιούνται χωριστά. Το

νεια του μετάλλου σε σημεία που δεν πρέ

«βασιλικό νερό»

πει. Τα πιο αραιά διαλύματα τείνουν να τρώ

ται ως ακολούθως:

- aqua regia

παρασκευάζε

νε το μέταλο κατευθείαν προς τα κάτω ενώ τα πιο ισχυρά μπορούν να δημιουργήσουν

Νιτρικό οξύ

υπεσκαμμένες περιοχές. Ο ρυθμός σχημα

Υδροχλωρικό οξύ

τισμού φυσαλλίδων αερίου στα σημεία όπου το οξύ. προσβάλλει το μέταλλο αποτελεί συ

νήθως ένδειξη της ισχύος του διαλύματος. Συνισ'!άται η από καιρό σε καιρό αφαίρε

ση του μετάλλου από το διαβρωτικό διάλυ μα, για να εξετάζεται το βάθος της διάβρω σης και η κατάσταση του προστατευτικού

στρώματος. Το βάθος της διάβρωσης μπο ρεί να εκτιμηθεί με την παρατήρηση του

Ι μέρος

3 μέρη

Αν αραιωθεί με ίσρ όγκο νερού. η επί

δρασή του θα είναι πολύ βραδύτερη.

Στη θέση του υδροχλωρικού οξέος μπορεί να χρησιμοποιηθεί θειϊκό οξύ. Το ένα οξύ προστίθεται στο άλλο με αργό ρυθμό και με προσοχή, καθώς ο συνδυασμός τους εκλύει

θερμότητα. Υπόμνηση: τα αξύ προστίθεται στο νερό και όχι αvτιθέτως.

σχηματιζόμενου κοιλώματος στη γραμμή ,

που χωρίζει το τέλος του επιστρώματος και την αρχή της εκτεθειμένης επιφάνειας, ή να

μετρηθεί με μια χαλύβδινη βελόνα. Αν κρι .θεί αναγκαία η επισκευή του προστατ ε υτι

ΑΡΓγΡΟΣ

Νιτρικό οξύ Νερό

Ι μέρος

3-4

μέρη

κού ε πιστρώματος, το μέταλλο πλένεται κα

λά με τρεχούμενο νερό, στεγνώνεται και στρώνεται πάλι είτε με το ίδιο προστατευτι κό υλικό είτε με ένα υλικό που στερεοποιεί ται πιο γρήγορα όπως το μελισσοκέρι ή ένα

ειδικό βερνίκι. Τα βερνίκια αυτά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να σταματή

σει η διαβρωτική επίδραση του οξέος σε ένα μέρος του σχεδίοι\ ενώ τα υπόλοιπα θα

αφεθούν να «φαγωθούν» σε μεγαλύτερο βά θος.

ΟΞΙΝΑ ΔΙΑΒΡΩΤΙΚΑ ΥΓΡΑ ΠΑ ΙΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ

.ΜΕΤΑΛλλ

. Ολα

τα διαβρωτικά και όξινα διαλύματα

πρέπει να χρησιμοποιούνται με συνθήκες καλού εξαερισμού.

χργΣΟΣ

Νιτρικό οξύ Υδροχλωρικό οξύ

4 μέρη 8 μέρη

Υπερχλωριούχος

σίδηρος Νερό

164

Ι μέρος

40-50

μέρη

Ασημ ένιο μ ενταΎιόν με συντηΊμένα κομμ6.τια από τη ν

Katia Kamesar. San Francisco, EIIen Ross Gibson.

Η . η . Α . ΦαιroΥραφία

ΧΑΛΚΟΣ, ΟΡΕΙΧΑΛΚΟΣ

ποιηθούν για την παραγωγή ενός τελικού

Νιτρικό οξύ Νερό

Ι μέρος

φινιρίσματος με διάφορα οπτικά εφφέ στην

2 μέρη

επιφάνεια των μετάλλων, όπως τα μίγματα που χρησιμοποιούνται για τη

πτιση και τη

λαμπρή εμβά

θαμπή-ματ εμβάπτιση.

ΣΙΔΗΡΟΣ ΚΑΙ ΧΑΛ ΥΒΑΣ

(διάβρωση) Υδροχλωρικό οξύ

2 μέρη

Νερό

Ι μέρος

ΜΙΓΜΑ ΛΑΜΠΡΗΣ ΕΜΒΑΠΤιΣΗΣ

Πυκνό νιτρικό οξύ (ειδ . β.

1,40)

25%κατ' όγκο

Πυκνό θειϊκό οξύ

ΣΙΔΗΡΟΣΚΑΙΧΑΛΥΒΑΣ

(ειδ. β.

(ελαφρά διάβρωση) Νιτρικό οξύ

Ι μέρος

Νερό

4-8

μέρη

1,83)

60% κατ'

όγκο

Πυκνό υδροχλωρικό οξύ

(ειδ. β.

1,16)

Νερό

2% κατ '

όγκο

μέχρι

100%

Χρησιμοποιείται στην θερμοκρασία του

ΧΑΛΚΟΣ, ΟΡΕΙΧΑΛΚΟΣ, ΧΑΛ ΥΒΑΣ (αργή,

ομοιόμορφη,

χωρίς

οσμές

δωματίου. Εμβαπτίστε το μεταλλο και ξεπλύ διά

βρωση)

ντε το αμέσως κάτω από τρεχούμενο νερό.

Το υδροχλωρικό οξύ αυξάνει τη γυαλάδα

Διχρωμικό κάλιο

15 20 80

Θειϊκό οξύ Νερό

μέρη

αλλά τυχόν περίσσεια δημιουργεί στικτές

μέρη

επιφάνειες. Πριν από την εμβάπτιση, το μέ

μέρη

ταλλο πρέΠΕΙ να καθαριστεί με αραιό οξύ και να πλυθεΙ

ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ

- ΣυνταΥή

Να Ι

Θειϊκό οξύ

Ι μέρος

Νερό

16 μέρη

ΜΙΓΜΑ ΘΑΜΠΗΣ- ΜΑΤ Ε ΜΒΑΠΤΙ Σ Η Σ

Πυκνό "ιτρικό οξύ (ειδ. β.

ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ

- ΣυνταΥή

Να

1,40)

65%

κατ' όγκο

Πυκνό θειϊκό οξύ

Νιτρικό οξύ

Ι μέρος

(ειδ. β.

Νερό

8 μέρη

Θειϊκός ψευδάργυρος

1,83)

(ε μπορ. καθαρότητας)

35% κατ" όγκο Ι λίβρα ανά γαλλόνι

ΚΡΑΜΑ

ΚΑΣΣΙΤΕΡΟΥ,

ΚΑΣΣΙΤΕΡΟΣ

ΚΑΙ ΜΟΛ ΥΒΔΟΣ

ΝΙΤΡΙ1<Θ οξύ Νερό

Ι μέρος

4 μέρη

Εμβαπτίστε. ξεπλϋντε, στεγνώστε. Α να δεύετε από καιρό σε καιρό. Η χρήση ενός μίγματος θαμπής εμβάπτισης στην κοσμη ματοποιία χαρακτηρίζεται μερικές φορές ως

«εξάνθηση-bΙοοmίng» και αποτέλεσε καινο τομία που πρόσφερε η Βικτωριανή εποχή,

ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ Υδροχλωρικό οξύ

μεγάλη αραίωση

ιδίως στην κατασκευή χρυσών κοσμημά των.

Τμήματα του αντικείμενου μπορούν να

Τα διαβρωτικά διαλύματα είναι, γενικώς,

παραμείνουν λαμπερά με την προστασία

πολύ πιο ισχυρά από τα διαλύματα καθαρι

τους με καλυπτικό επίστρωμ(1 ενώ τα εΚΤΕ

σμού και στίλβωσης καβi;,ς οι λειτουργίες

θειμένα μέρη αποκτούν θαμπή εμφάνιση.

που επιτελούν είναι διαφορετικές . Τα δια~

. Υστερα αφαιρείται το

βρωτικά διαλύματα «τρώνε» βαθειά το μέ

μα.

προστατευτικό στρώ

ταλλο ενώ τα καθαριστικά διαλύματα απλώς

Όταν ένα μίγμα οξέων εξαντληθεί, πρέπει

καθαρίζουν τη μεταλλική επιφάνεια, κυρίως

να αντικατασταθεί. Παλιά διαλύματα κορε

με τη διάλυση των οξειδίων, που σχηματί

σμένα με άλατα μετάλλου θα προκαλέσουν

ζονται κατά τη θέρμανση.

χρωματικές αλλοιώσεις καθώς θα επαναπο

Τα οξέα μπορούν επίσης να χρησιμο-

τεθεί μέταλλο στην καθαρή επιφάνειά του

165

αντικεΙμενου .

ζεται σύντηξη. Δισκία , σύρματα και απορ

χύνετε χρησιμοποιημένο διαβρωτι

ρίμματα ή μορφοποιημένα τεμάχια μετάλ

κό υγρό στην αποχέτευση, αφήστε μια ποσό

λου μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους με

τητα τρεχούμε νου νερού να αραιώσει το διά

θέρμανση . Τα προς συγκόλληση κομμάτια

λυμα και να το παρασύ ρει μακρυά χωρίς να

επιστρώνονται αρχικά με συλλίπασμα, για

κάνει ζημιά στις <;fωληνώσεις.

να προληφθεί η οξείδωσή τους και τοποθε

. Οταν

τούνται σε επαφή το ένα με το άλλο. Παρέ χεται ίση θέρμανση σε όλα τα μέρη που πρό ΣΥΝΤΗΞΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Μ ια μορφή σύνδεσης των μετάλλων, που

κειται να κολληθούν, μέχρις ότου η με σεπι φάνεια λιώσει, οπότε τα μόρια αλληλοεισ

δεν χρειάζεται συγκολλητικό υλικό αλλά

δύο υν στα σημε ία επαφή ς και τα δύο τεμά

κολλά ε ι το έ να κομμάτι με το άλλο , ονομά-

χια κολλούν το ένα στο άλλο. Η στιγμή κα-

Χρυσό περιδέρεαιο

με τρος 5 Ι ! 2 ίντσες με δεμένα δ ιαμάντια καρατιών, σύνολο 1,7 καρατιών .

σ ύντ η ξη , από τον

166

14 καρατιών, συναρμολογημένο με Ed. Wiener, New York. Η . Π . Α. Διά-

1/ 5 μέχρ ι 1/ 3

τά την οποία επιτυγχάνεται η κόλληση κρί

βώς την κατάλληλη στιγμή, ούτε νωρίτερα,

νεται από τον τεχνίτη γιατί αν το μέταλλο

ούτε αργότερα. Αν πετύχει η συγκόλληση,

υπερθερμανθεί, η κόλληση θα καταστραφεΙ

το

Είναι θέμα πείρας και ευθυκρισίας. Η προ

πλευρά της εμφάνισης.

αποτέλεσμα είναι θαυμάσιο από την

σφορά θερμοκρασίας πρέπει να κοπεί ακρι-

167

Διακοσμητικές Τεχνικές που στηρίζονται σε Μέταλλα με Αντιθέσεις Χρώματος ή Υφής

Οι ελκυστικές αντιθέσεις χρώματος και

Κοντράστ

Γενικώς, η τεχνική στηρίζεται στην το

υφής, που μπορούν να παρουσιάσουν τα διά

ποθέτηση έκτυπων ή έκγλυφων μενταγιόν

φορα μέταλλα, αποτέλεσαν τη βάση πολλών

και επίπεδων κομμένων στοιχείων επάνω σε

διακοσμητικών τεχνικών. που αναπτύχθη

ένα μεταλλικό υπόβαθρο. Η εργασία γίνεται

καν προοδευτικά με το πέρασμα των αιώ

συνήθως επάνω σε μια ορειχάλκινη μορφή

νων.

όπως ένα μπωλ, ένα κουτί ή μια πλάκα και

Κάθε μια από τις τεχνικές που χρησιμο

τα στολίσματα είναι από ασήμι και χαλκό.

μεταλλικές έπικαλύψεις, ενθέσεις

Η δουλειά αυτή δείχνει έναν καθαρά Ιν

και χρωματικές διαφορές που συνδέονται με

δουϊστικό χαρακτήρα τόσο εξ αιτίας του

ετερογενή

ποιούν

θερμο

διακοσμητικού στιλ του σχεδίου, που είναι

κρασιάς (καλάι), αυτογενή συγκόλληση και

γεμάτο μικρές" λεπτομέρειες , όσο και από τα

πιο

θέματα

συγκόλληση

χαμηλής

πρόσφατα αργυροκόλληση

η μπρου

των μενταγιόν, που είναι κυρίως

ντζοκόλληση προσφέρει τα δικά της, ιδιαί

θρησΚΕΙJτικού περιεχομένου, συχνά απεικο

τερα αποτελέσματα. Οι τεχνικές αυτές εξετά

νίσεις Ινδουϊστικών θεοτήτων K~Ι ιερών

ζονται λεπτομερέστερα στις παρακάτω πα

ζώων. Ολόκληρη σχεδόν η επιφάνεια του βασικού μετάλλου καλύπτεται από ένα προ

ραγράφους.

σεκτικά διαταγμ'ένο μοτίβο, πάντα γεωμε

τρικά παρουσιασμένο, αποτελούμενο από

ΕΠΙΘ Ε ΣΗ Μ ΕΤΑΛΛΟΥ ' Η ΑΠΛΙΚΕ

Υ πάρχουν δύο κύριες μέθοδοι επίθεσης

ημιθόλια, σταμπωτά στοιχεία, ένθετα σύρ

μετάλλων. Η μια απαιτεί την ετερογενή συ

ματα και μενταγιόν διαμορφωμένα με την

γκόλληση

τεχνική ρεπουσσέ. Κάθε τεμάχιο είναι ένα

κομμένων

μορφοποιημένων

μονάδων επάνω σε ένα άλλο βασικό μέταλ

σχεδόν πλήρες «λεξΙΚό» διακοσμητικών τε

λο. Η δε(ηερη συνίσταται στη σύνδεση διά

χνικών των μετάλλων. Στήν Ινδία, υπάρχει

φορων μονάδων σε μια βάση με ένθεση, χω

συχνά' ένας καταμερισμός της εργασίας ανά

ρίς κολλητικό μέσο. Η τελευταία θα περι

μεσα στους τεχνίτες που ειδικεύονται σε διά;

γραφεί παρακάτω όπως εφαρμόζεται σήμε

φορα στάδια της όλης έργασίας, έτσι ώστε

ρα στην Ινδία.

ένα διακοσμητικό είδος να αποτελεί την συνισταμένη · των δεξιοτήτων αρκετών τε

Η ΤΕΧΝΙΚΗ

χνιτών. Αυτό συμβαίνει και στ.ην περίπτώ

"SWAMI"THr TANJORE

Μια μορφή' επίθεσης-απλικέ γνωστή ως εργασία

«Swami»

χρησιμοποιείται σήμερα

στην πόλη της Νότιας Ινδίας

Tanjore,

όπου

μια ομάδα τεχνιτών μετάλλου παράγει μια

ση της δουλειάς «(Swamί». Το αντικείμενο

που πρόκειται να διακοσμηθεί γίνεται από μια ομάδα τεχνιτών ενώ η διακόσμηση γίνε ται από μια άλλη ομάδα.

μεγάλη ποικιλία διακοσμημένων αντικείμε νων. Στην πόλη αυτή η τεχνική είναι γνω στή και ως «Ν agas».

I6S

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΟΥΛ Ε ΙΑΣ

·SWAMI"

Θα παρακολουθήσουμε την εξελικτική

διεργασία της διακόσμησης ενός δίσκου.

.το μέταλλο μαλακό, δεν χρειάζεται μεγάλη

Στην αρχή καθαρίζεται και στιλβώνεται η

πίεση για να παρουσιάσει ένα αποτύπωμα.

μεταλλική επιφάνεια που πρόκειται να δ ια

· Οταν

τα δύο μέρη του καλουπιού φαίνο

κοσμηθεί. Το στιλβωμένο φινίρισμα διατη

νται ότι έχουν ταιριάξει όσο πιο πολύ γίνε

ρείται

δεν

ται, το καλούπι ανοίγεται και αφαιρείται το

επομένως θέρ

μέταλλο με το αποτύπωμα< Τα κύρια βαθου

υπάρχει

χωρίς

προβλήματα,

συγκόλλησ η

και

μια

και

μανση που θα μπορούσε να αλλοιώσει το

λώματα στην πίσω επιφάνεια του φύλλου

χρώμα του.

γεμίζονται με θερμή πίσα,

Ύστερα, η επιφάνεια καλύπτε

στερεοποιηθεί.

νερού και αφήνεται να στεγνώσει. Το μίγμα

ύστερα σε μια πλάκα ή μπωλ

έχει ως σκοπό το να έπιτρέψει τη χάραξη

είναι έτοιμη για την τελειοποίηση των λε

του σχεδίου στην επιφάνεια κα ι να κάνει

πτομερειών, που δουλεύονται με εργαλεία

ξηρανθεί, χαράζονται με σουβλί και χάρακα

γραμμικές μικρές λεπτομέρειες χαράζονται

οι γραμμές και οι διαιρέσεις, που δείχνουν

ύστερα με τα κατάλληλα εργαλεία.

ευδιάκριτα τα \χνη. Όταν το επίστρωμα τη θέση όπου θα τοποθετηθούν οι διάφορες διακοσμητικές μονάδες. Ύστερα,

ο ασβέ

που αφήνεται να

ται με μια πάστα σβησμένου ασβέστη και

μονάδα

στερεώνεται πίσας

και

ρεπουσσέ, κοίλανσης και διαμόρφωσης. Οι

· Ενα

άλλο

των μενταγιόν

χαρακτηριστικό

«Swami»

γνώρισμα

είναι η δημιουργία

στης ξεπλένεται με νερό κι εμφανίζονται

διάτρητων περιοχών ανάμεσα στις φιγούρες

καθαρά οι χαραγμένες γραμμές. Ετοιμάζο

και το εξωτερικό πλαίσιο που περιβάλλει το

νται ημιθόλια στα σχήματα και τον αριθμό

μενταγιόν. Τα ανοίγματα γίνονται εύκολα

που χρειάζονται με έναν κοίλο ζομπά και

με μικρά μυτερά κοπίδια, όσο το μέταλλο

μια πλάκα χτυπήματος. Το σύρμα τραβιέται

είναι ακόμα στερεωμένο στην πί_οα.

στην επιθυμητή διατομή ή αγοράζεται έτοι

ανοίγματα αι>τά δεν δέχονται κανένα φινί

μο.

Μπορεί

να

χρησιμοποιηθεί

τόσο

Τα

ρισμα αλλ' αφήνονται όπως διαμορφώνο

στρογγυλό όσο και τετραγωνικό σύρμα. Θα

νται από τα κοπίδια, με τα γρέζια στραμμένα

περιγραφεί τώρα το πως εντίθενται τα ημιθό

προς τα μέσα.

λια, τα σύρματα και τα διακοσμητικά με

νταγιόν στο

δίσκο.

· Οταν έχουν εφαρμοσθεί όλες

οι μονάδες,

αυτές που έχουν μεγάλη υπερύψωση (που εί

ναι πολύ έκγλυφες) πρέπει να γεμιστούν μό νιμα με κάποιο υποστηρικτικό-υλικό για να θΕΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤιΚΩ ΣΤΑΜΠΑΡΙΣΜΑ

αποφευχθεί η δημιουργία «δοντιών» ή όποια

ΣΕ ΚΑΛΟΥΠΙ

άλλη

Η διαδικασία για την παρασκευή του με

μπλοκ

παραμόρφωση.

Παίρνονται από το

πίσας και αφαιρείται η

πίσα που

νταΥιόνμε μοτίβα θεοτήτων, πουλιών, ζώων

είχε προστεθεί για την κοίλανση. Ύστερα

και λουλουδ ιών εκτελείται με τον ακόλουθο

γεμίζονται με μια σκληρότερη ύλη ή ένα

τρόπο . Χρησιμοποιείται ένα λεπτό φύλλο

παρασκεύασμα που ετοιμάζεται ειδικά για

περίπου

gauge,

είτε από άργυρο είτε από

τον επιδιωκόμενο σκοπό. Στην Ινδία χρη

χαλκό, που έχει προηγουμένως ανοπτηθεί

σιμοποιείται το ακόλουθο παρασκεύασμα:

για να γίνε ι όσο το δυνατό πιο μαλακό.

μέρη ξηρή ψαρόκολλα ή ζωϊκή κόλλα,

3 3{4 1{4

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και πιο λε

μέρη κεραμιδόσκονη ή τουβλόσκονη, Ι

πτά φύλλα αλλά χρειάζονται πολύ προσε

μέρη τζιτζέλαιο. Τα συστατικά αναμιγνύο

κτικό χειρισμό. Το μέταλλο τοποθετείται

νται με θέρμανση μέχρις ότου γίνουν ένα

ανάμεσα στο αρσενικό και το θηλυκό μέρος

ομοιογενές ρευστό κι ύστερα το μίγμα χύνε

του καλουπιού από κράμα μολύβδου, που εί

ται στις κοιλότητες του πίσω μέρους των

ναι φτιαγμένο έτσι ώστε να δίνε ι το γενικό

μενταγιόν , όπου και αφήνεται να στερεo~

μι5νο σχήμα του μενταγιόν, χωρίς μεγάλες

ποιηθεί.

λεπτομέρειες. Με το λεπτό μέταλλο ανάμε σα στα δύο μέρη του καλουπιού τοποθετεί ται στο επάνω μέρος ένα πανί διπλωμένο

ΕΝΘΕΣΗΉ ΕΠΙΘΕΣΗ ΤΩΝ ΜΕΝΤΑΓιΟΝ

αρκετές φορές, ώστε να σχηματισθεί ένα

Ως παράδειγμα της τεχνικής της ένθεσης,

<φαξιλάρι» . Ύστερα, το μαξιλάρι χτυπιέται

που είναι η ίδια για όλα τα τεμάχια, άσχετα

με ένα ξύλινο σφυρί, όχι πολύ δυνατά, για

αν είναι έκγλυφα ή έΥΥλυπτα, θα πάρουμε

να μην παραμορφωθεί ή σπάσει το μέταλλο .

ένα μενταγιόν. Γ ια να αποκτήσε ι το μεντα~

Μια και το μεταλλικό φύλλο είνα ι λεπτό και

γιόν μεγαλύτερο πάχος και ακαμψία, ολό-

169

Τεχνίτης το \} Tanjore, Ινδία , πο υ στερεώνει ένα ασημέ νιο επικ:αλυπηκ:ό διακοσμητικό μcνταγιόν επάνω σε μια πλάκα από ορcίχαλκο σύμφωνα μ ι: την τεχνικ ή

"na-

προς το εσωτερ ι κό του γραμμικού σχήματο ς

μ ε κλίση που να την οδηγεί μακρυά από το κέντρο του χαρασσόμενου σχήματος. Η δη

gas" ή "S wa Ini", ΦωΤΟΥραφία Oppi,

μιουργούμενη με τον τρόπο αυτό αυλάκωση ε ίναι στην ουσία ένα υ πεσκαμμένο «πλαί κληρη η πεrίμετρός του κάμπτεται προς τα

σιo~~. στο οποίο θα στερεωθεί αργότερα το

πίσω

μενταγιόν .

κατά

μεΡΙΚά χιλιοστά

σφυροκοπείται

γύρω-γύρω

και

επάνω

ύστερα σε

μια

. Επειτα,

ο δίσκος τοποθετείται επάνω σε

ατσάλινη πλάκα, έτσι ώστε το χείλος να κά

μια

θεται στο ίδιο επίπεδο. Έπειτα , η κάθε μρ

αντικείμενο είναι ένα μπωλ που διακοσμεί

νάδα τοποθετείται επάνω στον μεταλλικό δί σκο και το περίγραμμά της χαράζεται με ένα

επίπεδη ατσάλι νη επιφάνεια.

(Α ν το

ται από έξω με επίθεση-απλικέ σε ένα κα μπυλωμένο στήριγμα που ταιριάζει στην

μυτερό ε ρ γαλε ίο. (Αυτό πρέπει να γίνεται

καμπυλότητά του). Το μενταγιόν τοποθετεί

μονάδα προς μονάδα γιατί αναπόφευκτα θα

ται στη θέση του και στερεώνεται με σφυ

υπάρξουν διαφορές μεγέθους). Το ίχνος αυ

ρηλάτηση,στην αρχή σε μερικά καίρια ση

τό τονίζεται κατόπιν και γίνεται πιο βαθύ με

μεία, ώστε να σταθεροποιηθεί και τελικά σε

μια μι κρή, κοφτερή, λοξοτμημένη σμίλη

ολόκληρο

και ένα σφυρί. Η σμίλη κρατιέται πάντα

. Ετσι,

170

το

υπεσκαμμένο

«πλαίσιo~).

το απλικέ συγκρατείται μόνιμα στη

Ορειχάλκινη πλ άκα πσυ εικσνίζει τσν Krisna να παίζει φλάσυτσ, δσχείσ νερΟ'ύ που απεικονίζει τις θεότητ ες Siva Nata ray και Ganesh και μπωλ που δείχνε ι τη θεό ·

τητα Sawaswati. Όλα αυτά τα τεχνΟ'υργήματα ε ί ναι δΟ'υλε ιά με την τεχν ική "Nagas" ή "Swa mi "'ιcal έΎιναν

στη ν περιοχή Tanjore, της Ι νδ ίας. Η τεχ ν ι κή αυτή στηρίζεται στην επ ίθ εση των μετάλλων πο\) δη μ ιουρ γσύν αντίθεση·κοντράστ, συν ή θως χα λ κΟ'ύ και αργ ύ ρΟ'υ. πάνω σε κίτρινΟ' ορείχαλκΟ' . GQVernmenl o f lndia

Trade

Ceπtcr,

Ncw York,

Η. ΠΑ . ( β λ. κα ι σε λ.

172) .

βασική επιφάνεια χωρίς συγκόλληση. Για

με σφυρηλάτηση. Με άλλα λόγια, δημιουρ

να εξασφαλισθεί μια ακόμα καλύτερη σύν

γούνται δύο επιμήκη υπε ρυψωμένα γρέζια.

δεση σφυροκοπείται η εξέχουσα περιμετρι

που όταν σφυροκοπηθούν προς τα κάτω δι

κή ακμή του μενταγιόν με έναν μικρό ζομπά

πλώνονται λίγο επάνω σ'

με λείο, κυρτό άκρο.

Έτσι σχηματίζεται

φορές αξίζει τον κόπο να χρησιμοποιηθεί

μια μπορντούρα που έχει όχι μόνο λειτουρ

ένα μυτερό κοπίδι, για να σηκώσει ένα γρέζι

γική αλλά και διακοσμητική αξία. Τα ημιθό

κάθε περίπου εκατοστό ανάμεσ.α στις εγχά

αυτό . Μερικές

λιο. τοποθετούνται με τον ίδιο τρόπο αλλά

ρακτες γραμμές .

χωρίς μπορντούρα.

ται μέσα στην αυλακωτή υποδοχή, τα τοπι

Η μέθοδος τής Υραμμικής έ~θεσης με κομμάτια σύρματος είναι η ίδια που χρησι μ οποιείται στην παραδοσιακή δουλειά δα

Όταν το σύρμα σπρώχνε

κά γρέζι,! εξασφαλίζουν πρόσθετη στερέω ση .

Στην παραδοσιακή δουλειά

«Swami»

οι

Χρησιμοποιείται μια μι

ένθετες γραμμές σύρματος δεν αφήνονται

κρή κοφτερή σμίλη που ακολουθεί την χα

απλά όπως είναι αλλά διακοσμούνται όταν

ραγμένη γραμμή, για να δημιουργήσει δύο

στε ρεωθούν στην αυλάκωση. Αυτό γίνεται

εγκοπές σε ολόκληρο το μήκος της γραμ

με εργαλεία σταμπαρίσματος ή κοί,λανσης

μασκηνού στιλ.

μής, με αντίθετες κλίσεις, που ενώνονται σε

και τα σχέδια μοιράζονται κανονικά σε όι,.η

μια ενιαία αυλάκωση με δύο υπεσκαμμένα,

την έκταση της γραμμής. Ανάμ ε σα στα με

παράλληλα τοιχώματα στο πλάτος του σύρ

νταγιόν

ματος. Το σύρμα αναγκάζεται να εισχωρή

προστίθενται συχνά μικρά μορφοποιημένα

σει και να στερεωθεί στην αυλάκωση αυτή

ενθέματα, που υποβάλλονται στον ίδιο όπως

και στα κομμάτια του σύρματος

171

•

τα σύρματα χειρισμό. Α ν το ένθετο τεμάχιο

όνομά της στη μικρή πόλη

έχει σημαντικό πάχος, ή λοξότμηση του

Hyderabad

Bidar, κοντά στο Andhra Pradesh. Bidar περί τους 100

της πολιτείας

άκρου του θα βοηθήσει τη στερέωσή του με

Σήμερα υπάρχουν στο

σφυρηλάτηση.

τεχνίτες που ασκούν αυτή την τέ~νη και

Μετά την

τοποθέτηση

και στερέωση

αρκετές μικρότερες ομάδες στις γειτονικές

όλων των ένθετων μονάδων και σχεδίων, το

περιοχές. Η τεχνική

ολοκληρωμένο αντικείμενο καθαρίζεται με

ένθεση φύλλων και συρμάτων από καθαρό

αραιό θειϊκό οξύ και νερό και τρίβεται με

άργυρο σε χυτά αντικείμενα από μη σιδη

Bidri

συνίσταται στην

μια σκληρή βούρτσα παραγεμισμενη με κε

ρούχα κράματα ψευσαργυρου. Πρώτα χυ

ραμιδόσκονη και πάστα, που γίνεται από

τεύεται το αντικείμενο και ύστερα διακο

νερό και αποξηραμμένο καρπό ταμαρίντι

σμείται. Τα ενθέματα αργύρου τοποθετού

(ενός τροπικού φυτού). Ένα τελικό τρίψιμο

νται σε αυλακώσεις, έτσι ώστε να έρθουν

με λεπτή συρματόβουρτσα και σαπούνι δη

«πρόσωπω~ με την επιφάνεια του βασικού

μιουργεί ένα μαλακό, εύχάριστο στο μάτι

μετάλλου.

Η κομψότητα και ο πλούτος της εμφάνι

φινίρισμα.

σης των ειδών

Bidri, όπου

η λευΚότητα των

ασημένιων ενθεμάτων έρχεται σε ευχάριστη ΤΕΧΝΙΚΗ

BIDRI

Η τεχνοτροπία

αντίθεση με το μαυρισμένο φόντο του κρά είναι ένα είδος τρό

ματος, άρεσαν πολύ στους ηγεμόνες της Ιν

που δουλέματος των μετάλλων που έχει την

δίας και στους ευγενείς των αυλών τους. Ατέ

προέλευσή του στην Ινδία. Χρωστάει το

λειωτοι αριθμοί από υδροχόες, κύπελλα, βά-

172

Bidri

θεωρείται ακόμα στην Ινδία μυστική) χρη

σιμοποιείται η ακόλουθη συνταγή: Ψευδάργυρος Χαλκός

12360 κοκκοι (grains)

160 κόκκοι

Μόλυβδος 414 κόκκοι (Μια λίβρα τρόυ

=453 γραμμάρια =5760

κόκκοι) .

Τα μέταλλα συντήκονται σε χωνευτηρια καλυμμένα . εσωτερικώς με πυρίμαχο πηλό,

που ενεργεί ως ρυθμιστής της εναλλαγής θερμότητα ς ανάμεσα στο χωνευτήριο και τη

λιωμ ένη μεταλλική μάζα . Ο περισσότερος ψευδάργυρος τοποθετείται στο μεγαλύτερο από τα δύο χρησιμοποιούμενα χωνευτήρια, ενώ ο μόλυβδος, ο χαλκός και λίγος ψευ δάργυρος τοποθετούνται σε ένα μικρότερο 'Χωνευτήριο , που είναι καλυμμένο με διά τρητο πώμα, έτσι ώστε να είναι δυνατή η διαφυγή των αναπτυσσόμενων αερίων. Και τα δύο χωνευτήρια τοποθετού νται σε έναν κατάλληλα NoρβηΎιιcή αΡΎυροποίκιλτη κανάτα μ ε σκέπασμα, δια κοσμημένη με ε πιτ εθε ιμένα νομίσματα. Muscum o/'FihC Arts. Boston, Η.ΠΑ .

Bcrgen, 1760.

προετοιμασμένο

λάκκο,

που

παραγεμίζεται με ζεστά κομμάτια ξυλοκάρ βουνου . Επάνω από τα χωνευτήρια ρίχνεται πρόσθετο

μισοαναμμένο

που φέρεται στη ρωση ς μ ε τη

ξυλοκάρβουνο,

θερμοκρασία της λευκοπύ

βοήθεια ενός φυσ ε ρού (φ υ σι

ζα μπαχαρικών και καλλυντικών, κηροπή

κά, μπορ ε ί να χρησιμοποιηθεί και ένας κλί

για, πόδια ράντζων και βάσ ε ις σωλήνων κα

βανο ς τήξης μετάλλων). Οταν τα μέταλλα

τασκευάστηκαν στο διάστημα που εφαρμό

και στα δύο 'Χωνευτήρια έχουν λιώσει, το

στηκε η τεχνική αυτή. Τα καλύτερα από τα

περιεχόμενο του μικρότερου χωνευτηρίου

είδη αυτά έχουν λεπτ επίλεπτες διακοσμή

προστίθεται στο μεγαλύτερο . Για να προ

σεις με π ε ρσικά φυτικά και γ εω μ ετρικά μοτί

ληφθεί η οξείδωση ρίχνεται κατόπιν στο

βα . Σήμερα, παράγονται με τον ίδιο ακριβώς

μ εγάλο χωνευτήριο ένα μίγμα κολοφωνίου

τρόπο

και κεριού μέλισσας και ύστ ε ρα από παραπέ

αντικείμενα

που

ανταποκρίνονται

καλύτερα στις σύγχρονες ανάγκες όπως βά

ρα θέρμανση μέχρι τους περίπου

ζα, καλυμμέ να κουτιά και σταχτοδοχεία που

μέταλλο αποχύνεται στο καλούπι.

γίνονται με πολύ απλά μέσα εξοπλισμό

725 ο F,

το ·

ε ργαλεία και

όπως γινόταν και πριν εκατο

ντάδες χρόνια .

ΧΥΤΕΥ ΙΗ Μ ΕΤΑΛΛΟΥ

BIDRI

ΣΕ ΑΜΜΩ

Η περιγραφόμενη μέθοδος δουλειάς έχει

Η διαδικασία της χύτευση ς ε ίναι η ίδια με

ελαφρά τρ οποπο ι ηθεΙ σε σύγκριση μ ε αυ τή

αυτή που 'Χρησιμοποιείται και στα άλλα μέ

που εφαρμόζεται στην Ι νδία, γ ια να συμ

ρη . Το κα λού πι από άμμο ετο ιμάζεται μ ε τη

μορφωθεί με τις Δυτικές συνθήκες εργα

βοήθεια ενός μόνιμου μοντέλου με πάχος

σίας.

τοιχώματος

3/ 16

της ίντσας πε ρίπου. Στη

Δύση κυκλοφορεί στο εμπόριο έτοιμη άμ

μος χύτευσης. Στην Ινδ ία, μια λεπτόκοκκη ΧΥτεΥΣΗ nΙΣ ΒΑΣΗΣ

άμμο ς φιλτραρισμένη με ένα ύ φασμα, ανα

BIDRI

Ο ψ ευδά ρ γυ ρο ς, το βασικό μ έταλλ ο του

κράματος

Bidri,

ανακαλύφθηκ ε στην Ινδία ,

μιγνύεται με λίγο φυτικό λάδι, που προσφέ ρει πιστότητα αποτύπωσης . Η παρασκ ε υή

αναγωγή

του καλουπιού Ίύτέυσης από άμμο είναι

του ορυκτού καλαμίνα. Για την παραγωγή

όμοια με αυτή που περιγράφ ε ται στο τμήμα

του κράματο ς

του βιβλίου με τίτλο «Χύτευση σε άμμω>,

όπου

πρωτοπαρασκευάστηκ ε

bidri

με

(του οποίου η σύνθεση

173

και απεικονίζεται στο παρόν τμήμα του βι

ρός άργυρος σε μορφή σύρματος και λεπτού

βλίου. Τα πολύπλοκα σχήματα γίνονται με

ελάσματος (πάχους

τη διαίρεση του χυτού σε μερικά κομμάτια,

μια κοφτερή σμίλη και ένα σφυρί χαράσσο

που μπορούν να συνδεθούν ύστερα μεταξύ

νται οι γραμμές και οι περιοχές που πρέπει

τους με μαλακή μεταλλική κόλληση από

να κοιλανθοϋν στο σχετικά μαλακό κράμα.

περίπου

gauge).

Με

κράμα μολύβδου , κασσίτερου και ψευδάργυ

Οι γραμμές που πρόκειται να δεχθούν το

ρου

(γιά

περισσότερες

ασημένιο σύρμα πρέπει να υποσκαφθούν,

στη

σελ.

175).

λεπτομέρειες

βλ.

έτσι ώστε να μπορέσουν να συγκρατήσουν

Αφού το μέταλλο χυθεί στο καλούπι αφή

το ένθετο υλιΚό, όταν σφυρηλατηθεί αργό

νεται εκεί αρκετό χρόνο. ώστε να στερεο

τερα στην κατάλληλη θέση . Μπορούν επί

ποιηθεί με ψύξη και να μπορεί να ακουμπι

σης να εντεθούν μικρά μεταλλικά ελάσμα

σθεί με το χέρι. Μια και το καλούπι αποτε

τα , σύμφωνα με τις απαιτήσεις του σχεδίου,

λείται από άμμο, χρησιμοποιείται μόνο μια

με την υποσκαφή του περιγράμματος του

φορά. Οι αγωγοί και οι οπές έγχυσης του

σχεδίου και να αφαιρεθεί ένα πάχος μετάλ

λιωμένου μετάλλου (βλ. σελ.

321) εμφανίζο

λου ίσο με το πάχος του ελάσματος που θα

νται ως «μπουκαδούρερ), που αποκόπτονται

εντεθεί , έτσι ώστε να προκύψει μια ισόπαχη

από το χυτό με ένα σιδηροπρίονο. Στα απλά

επιφάνεια χωρίς προεξοχές

σχήματα υπάρχει συχνά μια μόνο μπουκα

Οταν

χρησιμοποιούνται

ενθέματα

σε

δούρα. Η γραμμή που δείχνει το μέρος όπου

μορφή ελάσματος, συνιστάται η ελαφρά τρά

χωρίζονται τα δύο μέρη του καλουπιού, που

χυνση της επιφάνειας του μετάλλου που πρό

ονομάζεται διαχωριστική γραμμή, μπορεί

κειται να δεχθε ί το πλακίδιο . Η τραχειά επι

να καθαριστεί με λίμα ή με λειαντικό τροχό.

φάνεια εξασφαλίζει την «αγκύρωση» του

Μια και οι περισσότερες φόρμες είναι

ελάσματος στη θέση του . Τα ενθέματα αργύ

στρογγυλές, μπορούν να φινιριστούν παρα

ρου σφυροκοπούνται ελαφρά στις προετοι

πέρα στον τόρνο, με την χρησιμοποίηση

μασμένες υποδοχές τους,

ενός τσοκ ξύλου και ενός συνδετικού υλι

επιφάνειες, που τα συγκρατούν μόνιμα ειcεί

κ<)ύ όπως το σελλάκ, για τη

κοιλάνσεις και

συγκράτηση

που πρέπει, χωρίς την ανάγκη άλλων συνδε

του αντικείμενου στο τσοκ. Η λεπτομερεια

τικών μέσων ή υλικών. Η συμπληρωμένη

κή μορφοπυίηση γίνεται μ ε τα κατάλληλα

επιφάνεια μπορεί να φινιρισθεί με την εξο

εργαλεία τόρνου. Το μέταλλο είναι ένα σχε

μάλυνσή της με ένα

τικώς μαλακό κράμα και η επεξεργασία του

συνθετικού οξειδίου του αργιλίου (κο ρουν

δεν απαιτεί μεγάλη πίεση . Ενα τελικό τρί

δίου) και τελικά με τρίψιμο με σκόνη ξυλο

ψιμο με γυαλόχαρτο, όσο το αντικείμενο εί

κάρβουνου.

ραβδί λεπτόκοκκου

ναι στον τόρνο. και η βασική δουλειά είναι έτοιμη για την επακόλουθη διακόσμηση . Το φινίρισμα του χυτού στον τόρνο δεν εί ναι πάντα απαραίτητο. ιδίως όταν η χύτευ

ΧΡΩΜΑΤιΣΜΑ ΤΟΥ ΚΡΛΜΑΤΟΣ

Στην τεχνοτροπία

BIDRI

Bidri

ολόκληρο το φό

ση έχει γίνει προσεκτικά, οπότε δεν έχει

ντο του αντικειμένου, που αποτελείται από

ανάγκη από πολύ φινίρισμα.

κράμα ψευδαργύρου, μαυρίζεται μόνιμα για

να παραχθεί μια καλαίσθητη και ελκυστική αντίθεση ανάμεσά στα ενθέματα αργύρου ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝθΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ

BIDRI

Η προετοιμασία του χυτού για να δεχθεί

και στο βασικό μέταλλο. Αυτό είναι η αι σθητική βάση της τεχνικής

Bidri.

Για την

το σχέδιο γίνεται με το τρίψιμο της επιφά

παραγωγή της μόνιμης χρωματικής αλλα

νειάς

διάλυμα γαλαζόπετρας

γής, η τελειωμένη επιφάνεια πρέπει να κα

(θειϊκού χαλκού) σε νερό. Το κράμα μαυρί

του

με ένα

λυφθεί με ένα χημικό παρασκεύασμα. Συνή

ζει και το σχέδιο χαράζεται με ένα μυτερό

θως χρησιμοιείται η ακόλουθη συνταγή:

ατσάλινο εργαλείο. Η λαμπρή γραμμή στην επιφάνεια του κράματος φαίνεται καθαρά με

Χλωριούχο αμμώνιο Ι μέρος

το μάτι'. Το μαύρο χρώμα ξεπλένεται έπειτα

Μη ραφιναρισμένο νιτρικό κάλιο

με νερό χωρίς καμιά δυσκολία. Το σχέδιο

Χλωριούχο νάτριο (επιτραπέζιο αλάτι)

1/ 4 μέρη 1/ 4

μπορεί, αν χρειασθεί, να τελειοποιηθεί με

μέρη

έναν δrαβήτη ή μια <<μπόμπα».

Αρκετή λάσπη ή πηλός, ώστε να σχηματι

Το διακ()σμητικό μέταλλο είναι ο καθα-

174

στεί πάστα.

Α νατ ολ ικοΟ ε βc τιανό

(Cha mbo)

σιδε ρ ενιο παγούρι νε

ρο(ι μ ε χρυσοποίκ ι λτο ορειχάλκι νο στόμ ιο απόχυσης

και ιερούλι του 1 90υ αιώνα. Επικαλυ'μένο μc δουλεμέ να φύ λλα αργύρου , ορεΙχαλκου και χαλκού. Victoria

and

AIlκ:rt

MUj·eum. London,

Η μορφή του μπωλ

bidri .

Α γγλ ία.

π ου ε ίναι αΡΥυρο ποίκιλτο,

υπαγορεύθηκ ε από τη λειτ ουργ ία το ι). Προορ ίζετα ι για τελcτουργικό πλύσ ιμο των χεριών σι: συ νδυ ασμό μ ε

Π ~λ ι.ά ,:,δροχόη δ ιακ οσ μημ έν η μ ε ασήμι με τη ν τεχν ι κη BIdrI. Κατασκευ άστηκ ε στην πόλ η Bid a r του Hyderabad , l νδ ία. t Kci που άρχ ισc η τ εχν ικ ή Bidri. Τα συ σ τατικά μέ ρη του δοχε ί ου - πώμα , λ α ιμ ός, σώ μα, βάση , χερούλ ι , σ ω λ ήνας απόχυση ς - χυτεύθηκαν χωριστά και κα τ όπ ι ν συνδέθηκαν μ ε ετερογενή συγκόλλη ση πριν από τ η ν δ ι ακόσ μη σ η . ΦωίΟΥραφ ία Oppi.

την ε ι κον ι ζό μ εν η υδροχόη. Το νερό . π{)υ χύνεται από τ η ν υδροχόη ε πάνω στα χέρια μαζεύετ αι από τη μεγά λη επ ιφάνε ι α του μπω λ κα ι αφού φ ι λ τραρ ι σθε ί,π ε ρνώ ντας από τα τρυπ ημένα ανοίγματα στο κάτω μέρος του. πέφτ ε ι στο προσθαφαιρούμ ενο δοχείο τη ς βάσ η ς. Φω ΤΟΥραφία Ορρί.

175

/ Ι. Το αντικ είμενο από κράμα ψευδαΡΎυρου

/ Bidri,

\ που

πpόιcειται να διακοσμηθεί, μορφοποιείται πρώ'tΟ με χύ τευση. Το αποτελQ.ύμεvο από δύο μέρη ιcαλoύπι άμμου είναι όμοιο με ανάλογα ιcαλoύπια πο\) γίνονται σε πολ

λά μέρη του ιcόσμoυ. Το κάτω μέρος του καλουπιού τοποθετείται ανάποδα σε μια ε πίπ εδ η σανίδα. ΤΟ μοντέ λο, ένα τελειωμένο πιάτο bidri, τοποθετείται αναποδο γυρισμένο, προς το μέρος του ημιπεριβλήματος του καλουπιού που έχει το άνοιγμα έγχυσης ρευστού με τάλλου. Κατάλληλα πρoπαρασιcευασμένη

Μόλις το ιcάτω ημιπερίβλημα έχει Υεμισθεί με άμμο

πιέζεται ισχυρά, έτσ ι ώστε η άμμος να Ύίνει συμπαΎής .

Στην Ινδία. οι τεχνίτες χρησιμοποιούν Ύ ια τη δουλειά αυτή. όπως και για n:ολλές άλλες, τα γυμνά n:όδια τους. Στη Δύση, η άμμο ς θα μπορούσε να συμn:ιεσθεί με ένα πλατύ ξυλόσφυρο.

άμμος ρί

χνεται πάνω στο μοντέλο μέχρις ότου γεμίσει το ιcάτω ημιπερίβλημα του καλουπιού.

Το μοντ έλο αφαιρεί'tΟΙ από την άμμο πο\) πασπαλί

ζεtοι, έπειτα, μ ε διαχωριστική σιcόνη.

Το μοντέλο τοποθετείται πάλι στο κάτω ημιπερί·

βλημα

και

πασπαλίζεται

διαχωριστική

σκόνη.

μπαί νε ι στη θέση του το άνω ημιπερίβ ~ημα του καλουπιού. Φαίνεται το στόμιο χύτευσης καθώς

και η προεξέχουσα φλάντζα, μέρη του καλουπιού .

176

με

. Υστερα

n:OIJ συΎκρατεί μαζί

τα δύο

3. Η περίσσεια της άμμου ((ξυρίζεται/) με μια πλάκα, με

ευθεία ακμή, εδ(ί) με μια σανίδα. Η ίδια σανίδα τοποθε τείται ύστερα στο κάτω μισό καλούπι, που αποτελεί

έτσι με τη σανίδα της βάσης ένα σάντουιτς. Ο τεχνίτης

4. ΤΟ

κάτω μέρος του καλουπιού ε ί ναι τώρα στην όρθια

θέση. ΤΟ μοντέλο χτυπιέται ελαφριά μξ ένα μικρό κομ μάτι μετάλλου γ ια να ξεκολλilσει από την άμμο.

αναποδογυρίζει το μισό καλούπι, πιάνοντάς το με τις δύο σανίδες.

ΧΥΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΘΟΔΟ

ΜΕ

BIDRI

Η σειρά αυτή φωτογραφιών του συγγραφι':α στο H ydc-

rabad, Andrha Prandesh,

Ινδία . παρουσιάζει την διερ

γασία χύτευσης με άργυρο ενός πιάτου

Bidri.

, 7. Ρίχνεται στο επάνω ημιπερίβλημα και άλλη άμμος

μέχρι να γεμίσει.

συμπαγής.

Η άμμος πιέζεται πάλι με τα πόδια μέχρις ότου γίνει

177

. .. 9. Το

επάνω μέρος του καλουπιού ((ξυρίζεται» μέχρι να γίνει επίπεδο και τοποθετείται επάνω ο' αυτό μια λεία σανίδα. Τα δύο μέρη του καλουπιού χωρίζονται.

13. Η θερμοιφασία της φωτιάς υψώνεται ΥρήΎΟρα με τη βοήθεια ενός χειρΟΚίνητου φυσητήρα .

10.

Το μοντέλο χτυπιέται ελαφρά για να χαλαρώσει με

ένα. ελαφρό σφυρί και αφαιρείται .

14. Το καλούπι τοποθετείται με το άνοιγμα χύτευσης προς το ε πάνω και με κλίση που επιτρέπει την εύκολη διαφυγή των αερίων που αναπτύσσονται κατά τη χ.ύ· τευοη. Όταν κριθεί ότι το μέταλλο είναι έtοιμο για απόχuση. το χωνευτήριο πιάνεται με ειδική τσιμπίδα και το λιωμ έ νο κράμα

bidri

χύνεται στην ιcoιλότητα

του καλουπιού μέσα από ΊΟ άνοιγμα χύτεοοης.

επιφάνεια

δόν αμέσως ενώ ο άργυρος μένει ανεπηρέα

θερμαίνεται ελαφρά πάνω από αναμμένα ξυ

στος. Α ν το μέταλλο δεν μαυρίσει τόσο όσο

λοκάρβουνα και ύστερα αλείβεται εξ ολο

θέλουμε, η πάστα πρέπει να ξεπλυθεί.με νε

καθαρισμένη

μεταλλική

κλήρου _ με ένα πανί ποτισμένο με την πά

ρό, το αντικείμενο πρέπει να ξαναζεσταθεί

στα. Το κράμα ψευδαργύρου μαυρίζει σ1(ε-

αμέσως και η διαδικασία πρέπει να επανα-

178

ι Ι. Τα δύο μερη του καλουπιού παρουqιάζονται εδω, ενώ έχει αφαιρεθεί το μοντέλο. Το επάνω μέρος έχει

πασπαλισθεί με διαχωριστικό μέσο. Μετά. τα δύο μέρη συναρμολογούνται και δένονται με στερεωτικές σανί δες.

12. ΤΟ σχετικά εύτηκτο ιcράμα bidri θερμαίνεται σε ένα χωνευτήρι ο τοποθετημένο σ ε μια τρύπα σκαμμένη στο έδαφος, που γεμίζεται με μια κ:αλοαναμμένη φωτιά ξυ λοκάρβουνου. Από καιρό σε καιρό το μέταλλο πασπα λίζεται με συλλίπασμα σε μορφή σκόνης.

15. Μετά τη στερεοποίηση και την ψύξη του μετάλ λο\) το καλούπι χωρίζεται στα δύο μέρη το\).

16. ΤΟ

"Υ'\)τό

bidri

πιάνεται μ ε μια τσιμπίδα, αφαιρείται

από το ιcαλoύπι και, ύστερα από ένα πρόσθετο διάστη μα κρυώματος, λούζεται με κρύο νερό. Το χ\)τό μπορεί

τώρα να δουλευτεί και να φινφισθεί.

ληφθεί.

Αυτό θα επιτρέψει συνήθως την

πραγματοποίηση

του

επιθυμητού

βάθους

χρωματικού τόνου.

ανακατεμένο

με

σκόνη

ξυλοκάρβουνου.

Καθώς το ξυλοκάρβουνο στο μίγμα αυτό εί νι;ιι ελαφρά λειαντικό, στιλβώνει τον άργυ

Μετά το πλύσιμο και το στέγνωμα, η επι

ρο, ενώ το λάδι δίνει στο χρωματισμένο κρά

φάνεια τρίβεται καλά, με το δάχτυλο, με λί

μα ένα πλούσιο, μαύρο χρώμα. Η περίσσεια

γο κραμβέλαιο (ή άλλο ήπιο σπορέλαιο)

σκουπίζεται με ένα μαλακό, καθαρό πανί.

179

17.

Η μπουκαδοίφα αφαιρείται με σιδεροπρίονο. Τα

φλας, που μπορεί να σχηματισθούν στη διαχωριστική

18. Στην τεχνοτροπία bidri το ένθεμα είναι από Ι(αθαρό άργυρο. Εδώ γίνεται επίπεδο ένα τεμάχιο φύλλου αργύ

γραμμή των δύο μερών του καλουπιού καθαρίζονται με

ρου.

μια όΙδρή λίμα.

· Υστερα. με τη βοήθεια μιας μικρής κοφτερής σμί λης κόβεται το σχήμα στο φύλλι> του αργύρου.

21.

22.

Όπου υπάρχει ανάyΚ1l για ένθεση Υραμμών από

σύρμα στο σχέδιο χρειάζεται σύρμα με το κατάλληλο πάχος. Αν η διάμετρος του σύρματος πρέπει να μειωθεί. το σύρμα θα περάσει από μια πλάκα τραβήγματος. Για να προετοιμασθεί το υλικό για τη διεργασία αυτή, το άκρο του σύρματος λεπταίνεται με λίμα έτσι ώστε να διευκολυνθεί το αρχικό πέρασμά του στην τρύπα της πλάκας τραβήγματος.

Το κράμα δε

bidri

δεν περιέχει σίδηρο και

σκουριάζει. Παλιά κομμάτια φτιαγμένα

κεί ένα τρίψιμο με μαλακό ύφασμα για να ξαναδώσει στον άργυρο τη

λαμπρότητά

επί αιώ

του χωρίς να πειραχθεί το χρώμα του κρά

νες. Ο καθαρός άργυρος οξειδώνεται κάπως,

ματος. Α ν το χρώμα του κράματος τύχει να

αλλά λιγότερο από τό κράμα στέρλιγκ. Αρ-

ξεθωριάσει με τον χρόνο η διαδικασία του

στην Ινδία διατηρήθηκαν μα(φα

I~O

19. Πρίν από την ένθεση του αργύρου πρέπει να χαρα χθεί το σχέδιο στην υπό διακόσμηση μορφή και έπειτα να κοπεί προσεΚΤ,ικά με μικρές σμίλες. Το περίγραμμα υποσκάπτεται έτσι ώστε να είναι σίγουρο ότι το ένθεμα θα παραμεΙνει στη θέση του , στο βασικό μέταλλο.

23. Αφού Τ9 σύρμα έχει περαστεί στο μικρότερο δυνατό

20.

Πριν εντεθεί ο άργυρος, το φύλλο κρατιέται πάνω

από το μέρος όπου θα εντεθεΙ σφυρί επιτρέπ ε ι τη

Ένα ελαφρό ξύλινο

δημιουργία στον άργυρο ενός

αποτυπώματος του σχήματος που θα εντεθεί.

24.

Το ανοπτημένο σύρμα μπορεί να χτυπηθεί τώρα

άνοιγμα πι"ανεται με μια πένσα τραβήγματος και τραβιέ ται διαδoχιιcά μέσα από συνεχώς μιιcρότερα ανόίΥματα,

στη θέση του με ένα σφυρί επίπεδου άκρου, που ανettyιcά

μέχρις ότου πάρει την απαιτούμενη διάμετρο . Αντί να

αυλαΚώσεις , που έχουν ήδη ετοιμασθεί για να το δ ε

κρατάει την πλάκα με τα πόδια, όπως εδώ, ο Δυτικός

ζ ει το μαλακό υλικό να εισδύσε ι στις υπεσκαμμ ένες χτούν.

τεχνίτης θα στερεώσει την πλάκα τραβήγματος με μέγ γενη στον πάγκο.

αρχικού χρωματίσματος μπορεί να επανα λ'lφθεί και το χρώμα του να γίνει σαν και νούργιο.

ΔΑΜΑΣΚΗΝΗ ΤΕΧΝIΚΗ

Η τεχνική της ένθεσης χρυσού ή ασημέ νιου σύρματος σε μπρούντζο, σίδηρο ή χάΙΚΙ

Μ ετά τ η συμπλήρωση της ένθεσης του αργύρου ξ ηραΙ νονται και τρίβονται τα στερεά συστατικά το"

25.

χρωστικού παρασιcευάσματoς του κράματος

26.

Με την πρoσθήιc η μιας μι ιcρής ποσότητας νερού τα

συστατικά αυτά ομογενοπο ι ούνται σε μορφή πάστας.

bidri (βλ .

κείμενο), γ ια πιο είικολη ανάμι ξη.

29.

' Ενα μικρό κομμάτι υφάσματος ,

ποτισμένο με τη

30.

Για να γ ί νε ι πιο αποτε λεσματική η επίδ ραση της

χρωστιΚ"ή πάστα, τραβιέται από το ένα άιφ'ο του πιάτου

χρωστικής πάστqς το π ιά το κρατιέτα ι πάνω από τα

μ έχρ ι τ ο άλλο, έτσι ώστε να ταιριάζει ομοιόμορφα σε

όλη τη ν επιφάνε ια .~ Τα χημικά σ~στατtKά της πάστας

ανα μμένα κάρβ ουνα. Η προστιθέ μ ενη θερμότης σKoυ~ ραίνει το χρώμα. Αντο χυτό bidri δεν .πάρει έναν ομοιό

ενεργούν στο κράμα

δίνον τάς του ένα μόνιμ ο

μορφο χρωματισμό, η πάστα απλώνετα ι πάλι στην επ ι

σκούρο μαύρο χ ρώμα. Οι χημικές ουσίες ε πιδρο ύν μ ό~

φάνεια και το αντικείμενο θερμ αί νεται πάλι. Η δ ιαδ ι κασία αυτή μπορεί να επαναλα μβάνεται μέχρ ις ότοι;.ι επιτευχθεί το ε πιθυμητό χρώμα. Η ίδια δ ιαδικασία

bidri

νο στο κράμα. ενώ ο άργυρ ος παραμένει λευκός.

α κολουθείτα ι και όταν χρειάζε ται ανανέωση το\) χρώ ~

ματος ενός παλιού φθαρ μ ένου κομματιού

1~2

bidri.

27.

ΤΟ πιάτο, με συμπληρωμένη την ένθεση του αργύ

ρου, καθαρίζεται με σμυριδόπανο,. προετοιμαζόμενο έτσι για το χρωμάτισμα.

28. Για να επ ιταχυνθεί η επενέργεια της πάστας χρω ματίσματος, το πιάτο θερμαίνεται σε αναμένα ξυλο κάρβοuνα. που αερίζονται για να υψωθεί η θερμοιφα σία.

μερα στο Τολέδο της Ισπανίας, την Τύνιδα της Τυνησίας, το Κυότο της Ιαπωνίας και πολλά άλλα μέρη. Η δαμασκηνή τεχνική

εφαρμόζεται

επίσης,

με

εξειδικευμένη

μορφή, καλούμενη

της ινδικής

Kuftgari, από τεχνίτες περιοχής Trivandrum, Kerala.

KUFΓGARI. ΜΙΑ ΜΟΡΦΗ ΔΑΜΑΣΚΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ

Όπως και στην Ευρώπη την εποχή της

3 Ι.

Αφού το αντικείμενο πάρει το επιθυμητό χρώμα, η

Αναγέννησης, έτσι και στην Ινδία η δαμα σκηνή τεχνική χρησιμοποιήθηκε ως μέσο

πάστα ξεπλένεται με I(ΡΟΟ νερό.

διακόσμησης πανοπλιών και όπλων. Σήμε ρα, η τεχνική αυτή έχει στραφεί προς

τη

λυβα, είχε αρχίσει να . εφαρμόζεται στην

διακόσμηση πρακτικών αντικειμένων όπως

αρχαία

οι κορνίζες των πινάκων, τα κάθε λογής

Κίνα

και

Αίγυπτο.

Διαδόθηκε,

όμως, ως τέχνη σε μεγάλη κλίμακα στη Δα

μασκό της Συρίας, στην οποία οφείλει και

κουτιά, τα πιάτα και οι δίσκοι. Οπως και οι άλλες μορφές δαμασκηνής

το όνομά της. Από την Δαμασκό ξαπλώθηκε

τέχνης έτσι και η τεχνική

στην Βορεια Αφρική και στην Ισπανία και

πει στον εμπλουτισμό της επιφάνειας του

ανατολικά μέχρι την Ινδία. Διάφορες μορ

μετάλλου από το οποίο είναι κατασκευασμέ

φές δαμασκηνών ειδών κατασκευάζονται σή-

νο το αντικείμενο. Το χρησιμοποιούμενο μέ-

Kuftgari

αποβλέ

183

32.

Για τη

δ ημιουργ ί α ενός πιο σκούρου τόνου μuύρου

και γ ια τη διατήρηση του χρώματος,τΡίβεται στην επ ι φάνεια μια μικρή ποσότης φυτικού λαδιού χωρίς

33.

Το ασήμι στιλβώνεται με ένα πανί βουτηγμένο σε

λάδι, αναμι γ μένο με μια μικρή ποσότητα σιcόνης ξυλο ιcάρβoυνoυ.

οξέα.

Σύγχρονη τσ ι γαροθήκη διακοσ μημ ένη με χρυσό καί άργυρο σύμφωνα με την τεχνική bidri. Κατασκευάστη ιcε στην πόλη

Hyderabad τη ς 6παρχ ίας Andhra Prande-

της Ι νδία ς. Σήμερα, οι παραδOσιαΙCOΙ τεχνΙιες bidri φτιάνου,' αντικ:ε ίμενα κατάλληλα για τις σύγχρονες ανάγκες . ΦωΤΟΥραφία Ορρί.

184

ταλλο βάσης είναι το ατσάλι και η διακό σμηση γίνεται συνήθως με λεΠΤΟτΡαβηγμέ νο ασημένιο σύρμα, αλλά, μερικές φορές χρησιμοποιούνται και σύρματα από χρυσό.

Τα πολύτιμα μέταλλα είναι καθαρά, χωρίς άλλα συστατικά. Το διακοσμούμενο αντικεί μενο γίνεται με χαλυβόφυλλο πάχους

gauge,

14-16

που έχει αρκετή μάζα ώστε να αντέ

χει στο αναγκαίο σφυροκόπημα, που πιθα

νόν δεν μπορεί να αντέξει ένα πιο λεπτό φύλλο, χωρίς να παραμορφωθεί.

ΔΙ Ε ΡΓΑΣΙΑ

34.

Ύστερα γ ίνονται οι τελικές μικροτε λε ιοποιήσεις

της τελευ ταία ς στι γ μής με λε πτά ε ργ α λε ία . Το άνθος του λωτ ού και άλ λα σχέδια από το φυτικό βασίλειο είναι συνηθισμένα διακοσμητικά θέματα στην Ινδική χειροτεχνία .

KU FTGARI

ΤΟ προς διακόσμηση αντικείμενο πρέπει πρώτα να τελειωθεί και να ετοιμασθεί για να δεχθεί το διακοσμητικό

μέσο.

Οσο πιο

απλή είναι η μορφή του αντικείμενου τόσο θα φανεί περισσότερο το σχέδιο και η διακό σμηση.

περιγραφόμενη

μέθοδος

έχει

τροποποιηθεί έτσι ώστε να ταιριάζει περισ σότερο στις συνθήκες εργασίας της Δύσης, μολονότι δεν διαφέρει ουσιαστικά από

τη

μέθοδο που ακολουθείται στην Ινδία. Λεπτομέρεια τη ς τσιγαροθήκης

bidri,

ένθετα χρυσά και ασημένια σύρματα.

π ο υ δείχνει τα

Ως παράδειγμα θα χρησιμοποιηθεί ένας

δίσκος με στραμμένη προς τα πάνω μπορ-

185

Μπρούντζινη καλυμμένη Κινεζική τεφροδόχη της Δυ

ναστείας

Chou, διακοσμημένη με έ νθετο Ga//ery of Art. Wa.sh;ngton~ D.C Η.ΠΑ

ντούρα, όπως αυτός που δείχνουν σι φωτο γραφίες. Στην αρχή υποβάλλονταί σε ανό

χρυσό. F~er

Λεπτομέρεια που δείχνει μια αναπαράσταση της γέν νησης του Χριστού. ΟΙ μορφές σχηματίζονται από έν

θετο άΡΎυρο με εnάρακτες τις γραμμικές λεπτομέ

πτηση τόσο το χαλύβδινο αντικείμενο, όσο

ρειες. (Βλ. επόμ. σελ.) .

και το διακοσμητικό σύρμα. Για να προε

Μπρούντζινο Περσικό (εποχή Σελτζουκιδών) κηροπή γιο του 120υ-Ι30υ αιώνα. Ύψος : 67 { 16 ίντσες, διάμε τρος: 7 Ι { 16 ίντσες . Διακοσμημένο στις εννέα πλευρές του με ένθετα ασημένια μενταΎιόν. Κάθε μενταγιόν που παριστάνει έναν καθισμένο σε θρόνο ηΎεμόνα ακολο υ

τοιμασθεί η επιφάνεια, έτσι ώστε να δεχτεί ~o σύρμα, δημιουργείται επάνω σ'

αυτήν

ένα «δόντι~~. Αντί για τη υποδοχή του ενθέματος να γί

θείται από δύο μενταΎιόν που δείχνουν μουσικούς :

er Gallcry of Απ, Washington D-c.,

Frc-

Η-π.Α.

νει μια απλή αυλάκωση, οπως στις άλλες

Συριακό παγούρι της σχολής

μορφές δαμασκηνής δουλειάς, το χρησιμο

130υ αιώνα. Διακοσμημένο με ενθέματα αρ-γύρου με εγχάρακτες λεπτομέρειες. Τα διακοσμητικά θέματα εί ναι τόσο Ισλαμικού όσο και Χριστιανικού περιεχομέ νου, με επιγραφές Kuri και Niashi. Ύψος: 17 5/ 8 ίντσες, διάμετρος : 14 3{8 ίντσες. Freer Ga//ery of Ατι. Washingιon D-C., Η-π.Α.

ποιούμενο ως ένθεμα σύρμα τοποθετείται ελεύθερα οπουδήποτε στην' επιφάνεια, με τον τρόπο που θα εκτεθεί παρακάτω.

186

Mosul,

των μέσων του

187

Σύγχρονος ορε ιχάλκ ι νος δίσκος από [ην Τυνησία . δι ακοσμημένος με ένθετες ασημ έν ιες και χάλκινες πα

Λεπτομ έρε ια του Τυνησια"ού δ ίσιωυ που δε ίχ νει τα

ραστάσ ε ις και περιμετρικά στοιχεία ' ανάμεσα παρεμ

επ ιφάνεια μ ε υποσκαφή των σταμπωτών και εγχάρα

βά λλονται κοίλα εγχάρακτα "αι' στα μπωτά σχέδ ια. ΦωΤΟΥραφία Ορρί.

κτων σχεδίων.

188

ασημ έν ια κοι χάλ" ινα ενθέ ματα συγ ιφατούμ ενα στην

Φι λ ιππι νέζ ιΚ"η θ ήκη

Moro betel α πό χυτ ό ο ρε ίχαλ κ ο

με

ένθετη ασημ έν ια ποίκιλση . Στο αντικ ε ίμενο αυτό ε ίναι

φανερή η ευ ρ ύ τατη διασπ ο ρά κ ο ινωνικώ ν και τ ε χν ικών

παραδ όσ ε ω ν. μια κα ι η διακοσμητική τσυ μ έθ οδος έχ ι; ι τι ς ρίζες τ η ς στη Σ υ ρία και η χ ρήση το υ άρχισ ε στη ν Ι νδία . Amcrican Museum of Natural Ηί s ι ο r Υ. New

York.

Η. Π. Α .

Κι v t ζ ικο μπρούντ ζ ι ν ο οινοδοχε ίο της τt λι:uταία ς δ.υ ναστ ε ία ς των Cho u (770-206 π . Χ . ) . Τlι πος (ιΗυ» μ ε δ α κτυ λ ιω τές λαβ ές . Διu κοσμημi: νο μ ι: ενθέ ματα χρ υ σού

κ αι αργύ ρο υ. Ύ ψος:

195/ 8 ί ντσ ες. Vicloria and Altx:rr Muscum. Lo ndon. Α ΥΥλ ία.

Το "δόντι» γίνεται με μια κρύα σμίλη, πλά τους

3/ 4

της ίντσας , που κρατιέται στην

ίδια θέση σε όλη τη διάρκεια της εργασίας . Στο επάνω μέρος της σμίλης δίνεται μια ελαφρά κλίση μακρυά από τον τεχνίτη και ύστερα

από

κάθε γρήγορο

χτύπημα

του

σφ υ ριού τραβιέται ελαφρά προς τον τεχνί

τη. Η σμίλη δημιουργεί εξογκωμένες <<ρά χε ς» , πολύ κοντά τη μια με την άλλη, ίσως μέχρι και αυτή

ανά εκατοστό. Η διαδικασία

ακολουθείται

συστηματικά

μέχρις

Μπρούντζ ι νο βάζο μ ε ασ ημ ένι α ένθ ε τη δ ιακόσμηση των αρχώ ν τ ο υ 200ύ αιώνα . α πό τον Jan Dunand . Paris. Γαλλία . Ύψ ος : 10 1/ 4 ίντσε ς. MClropolitan Muscum ο[ Art. Nc w York . Η.π.Α. Δ ωρεά Edward C. Moorc. Jr.

192J.

ότου ολόκληρη η επιφάνεια καλυφθεί με ισαπέχουσες <<ράχες» , όλες· παράλληλες μ ε

ταξύ τους και προς την ίδια κατεύθυνση,

που μοίρ ε ς . Το ύψος των κυρτώσεων πρέπει

έτσι ώστε να μοιάζουν με μια πολύγραμμη

πάντως να μένει περίπου το ίδιο, ετσι ώστε

λίμα.

ύστερα από τις τρεις επεξεργασΙες καμιά

Η Ιδια εργασία επαναλαμβάνεται για δεύ

από τις τρεις διευθύνσεις να μην είναι πιο

τερη ' και ύστερα για τρίτη φορά. Πάν~ως,

τονισμένη από τις άλλες. Ο χρόνος που

κάθε φορά η διεύθυνση των γραμμών αλλά

χρειάζεται για τη δημιουργία των οδοντώ

ζει ως προς την προηγούμενη κατά

σεων αυτών εξαρτάται, φυσικά, από τις δια·

περί-

189

Σύγχρονο πιάτο δαμασχηνής τεχνοτροπίας από τους αδελφούς Cas ι ίlΙο της πόλης Taxco του Μεξικού , που αναβιώνουν εκεί .ην παλιά μέθοδο . Διαμετρος: περίπου

10 ίντσες . "Ενθετο ορειχάλκινο σύρμα σε μπλε χάλυβα. Το σχέδιο εικονίζει ένα τζάΥιωυαρ από τους Κώδικες των Αζτέκων. ΦωΤΟΥραφία Ορρί.

Χρυσό δαχτυλίδι

καρατιών από τον

Olaf Skoogfo Γs . dac-

Το πρόσωπο του δαχτυλ ι διού είναι από πλαστικό

Γοη , που κόπηκε κατά προσέγγιση στο σχέδιο του ανοίγματος του δαχτυλ ι δ ιο ύ. Το δαχτυλίδι θερμάνθηκε για να μαλακώσει το dacron, που ύστερα σπρώχθηκε μέσα στην κοιλότητα. Αποφεύχθηκε η υπερθέρμανση για να μην καεί το πλαστικό και εμφανισθούν πόροι στην επιφάνεια. Μετά την ψύξη, το περισσευούμενο

dacron

αφαιρέθηκε με λίμα. Για τη δ ημιουργ ία του

σχεδίου κομμάτια χρυσού και αργύρου στέρλιγκ. αρ κετά μεγάλα ώστε να πιασθούν με τσιμπιδάκι. θερμάν·

θηκαν και σπρώχθηκαν μέσα στο πλαστικό. Το μέταλ λο, θερμό και πιεζόμενο εκτόπ ισ ε το

dacron.

Μετά την

ψύξη και στερεοποίηση του πλαστικού αποκόπηκε η περίσσεια του μετάλλου και η όλη σύνθετη επιφάνεια

λειάνθηκε με λίμα και στιλβώθηκε. Για τη σύγχρονη αυτή τεχνΙΚή ένθεσης, που αναπτύχθηκε από τον Skoogfors, μπο ρεί επ ίσης να χρησιμοποιηθεί νάυλον.

Amcrican Craflsmcn s Council.

190

Η.Π.Α.

του αριστεριού χεριού τακτοποιούν το σύρ

μα. Χρησιμοποιείται σύρμα από πολύ κα θαρό άργυρο, που είναι εξαιρεΤΙΚά όλκιμο και όταν σφυρηλατείται απλώνει στο διπλά σιο περίπου του αρχικού πλάτους του. Η ενέργεια του σφυριού σπρώχνει το σύρμα

μέσα στις αυλακώσεις και ταυτόχρονα ισο πεδώνει τα γρέζια, που υπάρχουν στον χά λυβα και κρατούν μόνιμα το σύρμα στην τε λική του θέση. Για να κοπεί το σύρμα στο οποιοδήποτε σημείο του σχεδίου, τοποθετεί ται εκεί που πρέπει μια μικρή, κοφτερή σμί

λη και το σύρμα κόβεται καθαρά με ένα ελαφρύ χτύπημα σφυριού. Η παραπάνω περιγραφή ισχύει για την

ένθεση

ενός μεμονωμένου

σύρματος.

Αν

επιδιώκεται μία παχύτερη γραμμή ή η κά λυψη μιας περιοχής με άργυρο, τοποθετεί ται μια σειρά συρμάτων, το ένα πλάι στο

άλλο . Γραμμές που καλύπτουν μια περιοχή μπορούν να τοποθετηθούν αρκετά κοντά, έτσι ώστε να μην φαίνεται καθόλου το φό

ντο από ατσάλι.

Οταν' συμπληρωθεί η ένθεση του σύρμα τος,

Δαμασκηνή τ ε χ ν ική έ νθε ση ς Ι. Δημιου ργία υπεσιcαμ~ μέν η ς αυ λάκ ωση ς, 2. Σφυρη λάτηση τ ου σύρματ ος στη ν

αυλάκωση .

ο δίσκος αποσπάται από την πισωμέ

νη σανίδα,

τελε ιωμένο ένθεμα.

η περισσευούμενη πίσα αφαι

ρείται από το πίσω μέρος του και υποβάλλε ται

ανόπτηση. Επειτα , ολόκληρη η επι

φάνεια χτυπιέται με ένα εξομαλυντικό σφυ ρί. Το σφυροκόπημα, εκτός από το ότι στρώ

νει την επιφάνεια , δίνει στον δίσκο και πρό στάσεις του αντικείμενου αλλά, γενικώς, η

σθετη ακαμψία .

δουλειά προχωράει αρκετά γρήγορα. Ο δίσκος στερεώνεται επάνω σε ένα επί πεδο κομμάτι ξύλου αλειμμένο με

πίσα,

για να συγκρατείται στη θέση του όσο και

ρό διαρκεί η ένθεση του σύρματος. Το σχέδιο αποτυπώνεται στην προετοι μασμένη επιφάνεια πρώτα με μολύβι και

ΦΙΝΙΡΙΣΜΑ ΤΗ Σ ΔΟΥΛΕ[ΑΙ

KUFTGARI

Χρωμάτισμα του χάλυβα. Ενα μεγάλο μέ ρος της ομορφιάς της δουλειάς έγκειται στη

Kuftgari

χρωματική αντίθεση ανάμεσα

στον χάλυβα και στο ένθετο σχέδιο από

ύστερα με ένα χαλύβδινο σουβλί. Α ν χρη

ασημένιο σύρμα. Το ατσάλι γίνεται μόνιμα

σιμοποιούνται γεωμετρικά στοιχεία, μπο

γαλαζωπά μαύρο, ενώ το ασήμι παραμένει

ρούν να μετρηθούν και να σημειωθούν με

λευκό . Για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλε

έναν χαλύβδινο χάρακα και έναν διαβήτη.

σμα, η επιφάνεια του δίσκου τρίβεται με λε

Ακολουθώντας το εγχάρακτο γραμμικό σχέ

πτή άμμο και χυμό λεμονιού, για να καθα

διο, ένα άκρο του λεπτού ασημένιου σύρμα

ριστεί, και μετά ξεπλένεται με νερό . Αντί

τος που πρόκειται να εντεθεί, χτυπιέται στη

γι' αυτό , το αντικείμενο μπορε ί να εμβαπτι

θέση του με ένα σφυρί, που το βάζει στην

σθεί σε ένα αραιό διάλυμα νιτρικού οξέος

(<οδοντωτή», ανώμαλη μεταλλική επιφάνεια.

και μετά να πλυθεί με άφθονο νερό. Οποια

Το σύρμα οδηγeiται επάνω στην επιφάνεια,

κι αν είναι η περίπτωση, ο δίσκο ς τρίβεται

παρακολουθούμενο συνεχώς από το σφυρί

ύστερα με σκόνη ξυλοκάρβουνου και ύστε

που το στερεώνει στη

θέση που πρέπει, με

ρα με ένα γυαλισμένο χαλύβδινο στιλβωτι

πολλά γρήγορα χτυπήματα. Χρησιμοποιεί

κό εργαλείο και νερό, για να στρώσει και να

ται το άκρο μιας σμίλης που κρατιέται στο

συμπιεσθεί το ασήμι και τα τυχόν παραμέ

δεξί χέρι, ενώ ο αντίχειρας και ο δείκτης

νοντα στον χάλυβα γρέζια. Τα δάχτυλα δεν Ι9Ι

ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ

192

KUFTGARI

Χαλύβδινο έλασ μα με ένθtτη δαμασκηνή διακόσμη ση . Tuni~ieηs , Τυνησία. Η Τυνη σιακή δαμασιc η νή δουλειά γίνεται μ ε τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όπως περιγράφεται η Ι νδΙ Κή τεχνική Kuftgari.

Ce ntre RegionaI D' Arts

Ι . Ο τεχνίτης KuftKari P,Mani εργαζόμενος στο ινστι· τούτο S.M.S.M. της πόλης Trivandrum, Kerala. Ι νδία . Σύρμα από καθαρό άργυρο εντίθετα ι σε μια χαλύβδινη πλάιcα , που ε ί να ι τοποθετημένη σε μια π ισωμένη σανί δq. Φαίνονται τα απλά ε ργαλε ία που . χρειάζονται "ιια την τ εχνιιcή αυτή, περιλαμβανόμενου του γε μάτ ου αναμμένα ιcάρβoυνα tι::εραμΙKOύ δ ίσκου . Η φωτιά ε ίναι

απαραίτητη γ ια τη θέρμανση του χάλυβα, προκειμέ νου να χρωματισθεΙ 2. Κοντινή άποψη της διαδικασίαι; ένθεσης σύμφωνα με την τεχνιιcή Kuftgari. που δε ίχν ε ι τη μ έθοδο οδ ή γη ση ς τ ου ασημένιου σύρματος με παράλληλη σφυρηλά

κρατιέται έτοιμη πάντα για "χρήσ η μαζ ί με τη λαβή του σφυριού .

3. Μετά τη συμπλή ρωσ η τη ς ένθεση ς του σύρματος , η επιφά νε ια Tp iPf Ta t μ ε ένα χαλύβδινο στ ι λβωμ έ νο σου βλΙ 4. ΤΟ τ ε λικό στάδιο της εργασίας Kuftgari ε ίναι το χρωμάτισμα του χαλύβδ ι νου φόντου . Το δ ιακοσμημ έ νο πιάτο ' κρατιέται με τσιμπίδα επάνω σε ένα κεραμικό πιάτο γε μ άτο αναμμένα ξυλοκάρβουνα και η καύση ζωογονείται με μια β εντάλ ια . Παρατηρ ε ί τιιι το χρώμα

για τ ο tι::όψιμo τωΊl άκρων του σύρματος όταν συμπλη

του μετάλλου ιcα ι ότα ν γίνε ι κυμνωπό μαύΡο, ο δίσκος' γυρ ί ζετα ι σιγά σιγά, έτσ ι ώστε ολόκλ ηρο το αντικ ε ίμ ε νο να απoιcτήσει το ίδιο χρώμα. 5. Δίσκος Kuftgari με ένθετο ασημένιο σύρμα πο ι ι δεί χνει τις {)έκα μετενσαρκώσcις του Vishnu. Διάμετρος :

ριι)θ εΙ η δουλειά που αφορά σε μια γραμμή του σχεδίου,

τηση στην προετοιμασμένη αυλαtι::ωτή χαλύβδινη επι

φάνε ια . Η κοφτερή. μικρή σμίλη, που χρησιμoΊ:to ι ε ίται

ίντσε ς. ΦωΤΟΥραφίες Ορρ;. (βλ . προηγ. σ1:I.. ) .

19.3

πρέπει να ακουμπάνε στην επιφάνεια για να

στουπί βουτηγμένο σε ανεπεξέργαστο κητέ

μην αφήσουν λιπαρά ίχνη, που μπορούν να

λαιο.

προκαλέσουν προβλήματα στη διεργασία του χρωματίσματος.

Στη

διεργασία αυτή θέρμανσης ο άργυ

ρος, που είναι καθαρός χωρίς άλλα μεταλ

Κυάνωση του χάλυβα με ξυλοκάρβουνο.

λικά στοιχεία, δεν οξειδώνεται και παραμέ

Ετοιμάζεται μια κοίτη από αναμμένα καιό

νει λευκός. Για να διατηρηθεί το τελικό χρώ

μενα με φωτοβολία ξυλοκάρβουνα είτε στο

μα του χάλυβα και να προληφθεί η επιφα

έδαφος είτε σε ένα μεγάλο ρηχό κεραμικό δοχείο ή ακόμα και σε ένα μεταλλικό ταψί. Η κοίτη πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη,

νειακή προσβολή από τον αέρα κατά την χρήση του αντικείμενου, η βαμμένη επιφά

νεια τρίβεται με μαλακό πανί ποτισμένο με

ώστε να χωράει, αν είναι δυνατό, την διάμε

λάδι ή ημίρρευστο κερί, οπότε σχηματίζε

τρο του αντικείμενου που πρόκειται να· βα

ται ένα ελαφρύ προστατευτικό στρώμα. Αυ

φεί μπλε . Είναι έτοιμη όταν τα κατώτερα

τό μπορεί να ανανεώνεται ~τά διαστήματα

στρώματα του ανθρακα είναι σε κατάσταση

με μορφή συντήρησης. Το πίσω μέρος του

ερυθροπύρωσης ενώ το κορυφαίο στρώμα

αντικείμενου μπορεί να βερνικωθεί με λάκ

αποτελείται κυρίως από στάχτη. Η μεταλ

κα.

λική επιφάνεια πρέπει να είναι όσο το δυνα

Μια άλλ η μέθοδος κυάνωσης του χάλυβα.

τό πιο στιλβωμένη, για να γίνει πιο ε μφανές

Κοντά στην

το κυανωπό χρώμα.

μια μικρή πόλη που ονομάζεται

Ο δίσκος κρατιέται με ένα ή δύο τσιμπιδά

Puebla,

στο Μεξικό, βρίσκεται

Amazoe και

είναι διάσημη για τους τεχνίτες της, που

κια ή τσιμπίδες επάνω από την πηγή θερμό

κατασκευάζουν με κυανωπό χάλυβα εξαρτή

τητας, κινούμενος αργά, έτσι ώστε η θερμό

ματα για σέλλες, αγκράφες, κουμπιά, ανα

τητα να κατανέμεται όσο γίνεται πιο ομοιό

βολείς, σπηρούνια και λαβές μαχαιριών. Η

μορφα σε όλα τα μέρη του. Η τεχνική μοιά

χαλύβδινη βάση γίνεται σε ένα χυτήριο σι

ζει με τη

δήρου και ύστερα διακοσμείται με ένθεσή

μέθοδο της θερμικής επεξεργα

σίας του χάλυβος. Το ατσάλι αρχίζει να αλ

αργύρου ή χρυσού από έναν αργυροχόο. Το

λάζει χρώμα και η αλλαγή πρέπει να παρα

αντικείμενο χρωματίζεται σε ένα τόνο που

τηρηθεί με προσοχή, έτσι ώστε η θέρμανση

είναι γνωστός στο μέρος αυτό ως κυανό του

να σταματήσει όταν το αντικείμενο αποκτή

παγωνιού ή Ρavόπ. Το καθαρό, φινιρισμένο,

σει το σωστό χρώμα. Η αλλαγή χρώματος

στιλβωμένο αντικείμενο ιcαλύπτεται με ένα

αρχίζει από το ωχροκίτρινο και προχωράει

λεπτό στρώμα λαδιού και βυθίζεται σε ένα

στο έντονο κίτρινο, το καστανό και φθάνει

λουτρό θερμού, λιωμένου νίτρου. Υστερα

.τελικά στο μαύρο με μπλε-πορφυρό τόνο,

«(σβήνεται» σε κρύο νερό, στη συνέχεια βα

σημείο ό που σταματάει και η θέρμανση.

πτίζεται σε βραστό νερό και τέλος δέχεται

Οταν αναπτυχθεί το μπλε χρώμα, η θερμο

ένα τελικό βάπτισμα σε ζεστό λάδι. Η διερ

κρασία

γασία αυτή δίνει στο ατσάλι ένα εντυπω

έχει

φτάσει

περίπου στους

530-

Τότε, ο δίσκος μπορεί να «σβηστεί»

σιακό μπλε χρώμα, χωρίς να επηρεάζει το

με εμβάπτιση στο νερό, ή με λάδι , τρίβο

λευκό χρώμα του αργύρου ή το ΙCιτρινOKόK

ντας γρήγορα την επιφάνειά του με καθαρό

κινο του χρυσο(!.

600°F.

194

Τεχνικές που Απαιτούν την Ετερογενή Συγκόλληση Μετάλλων

Μέχρι το σημείο αυτό, εξετάστηκαν τε

τη σύνδεση χαλκού, διάφορων μη σιδηρού

χνικές που αυτές καθαυτές δεν απαιτούν τη

χων κραμάτων, χάλυβα και σιδήρου, υλικών

χρήση

με τα οποία ο άργυρος σχηματίζει κράματα .

συγκόλλησης,

μολονότι

κατα

σιcευή των αντικειμένων που προορίζονται

Για τον τεχνίτη σι κολλήσεις μπορούν να

για διακόσμ ηση μπορεί να χρειάζεται συ

διαιρεθούν

γκόλληση . Τώρα θα εξετασθούν τεχνικές

σκ:ληρές /(ολλήσεις (γνωστές και ως αργυ

σε

δύο

κύριους

τύπους:

τις

στις οποίες η συγκόλληση παίζει ένα βασι

ροκολλήσεις, μια και αποτελούν τη

κό ρόλο.

θέστερη αλλά όχι και τη μόνη σκλη ρή κόλ

συνη

Η σύνδεση δύο ή περισσότερων μερών

ληση) και τις μαλα/(ές κολλήσεις που έχουν

του ίδιου μετάλλου ή διαφορετικών μετάλ

ως βάση τον κασσίτερο ή τον μόλυβδο. Γε

λων με την τήξη θερμαινόμενων κραμάτων ,

νικώς, σι σκληρές κολλήσεις λιώνουν σε

που αποκαλούνται κολλητικά ή κολλήσεις

θερμοκρασίες μεγαλύτερες από τους

και λιώνουν σε θερμοκρασία χαμηλότερη

ενώ οι μαλακές λιώνουν σε χαμηλότερες

από τα συνδεόμενα μέταλλα, είναι γνωστή

θερμοκρασίες. Ίσως όμως να ήταν ακριβέ

ως ετερογενής συγ/(όλληση.

στερη η διάκριση των τύπων σύμφωνα με τη

8000C

λιώνει αλλά δεν

σύνθεση και όχι με το σημείο τήξης τους,

υπάρχει τήξη των συνδεόμενων μετάλλων ή

μολονότι υπάρχει φυσικά κάποιος συσχετι

κραuάτων. Το κολλητικό ρέει ανάμεσα στα

σμός ανάμεσα στα δύο αυτά χαρακτηριστι

προς σύνδεση μέρη τραβηγμένο από τριχο

ι<ά.

Το κολλητικό κράμα

ειδείς έλξεις . Το βασικό μέταλλο δεν τήκε ται, αλλά το κολλητικό διαχέεται μέσα στη

βάση , δηλαδή, σχηματίζει ένα επιφανειακό κράμα με τη βάση. Τα κολλητικά ή κολλή σεις ταξινομούνται σύμφωνα με το κύριο

ΑΡΥυροιωλλήσεις Η αργυροκόλληση είναι ένας όρος που

συστατικό τους μέταλλο ή σύμφωνα με τα

χρησιμοποιείται για τον

μέταλλα τα οποία πρόκειται να κολλήσουν.

κραμάτων κόλλησης που έχουν ως κύριο

καθορισμό των

Ο λευκόχρυσος, ο χρυσός, ο άργυρος, ο

συστατικό τον άργυρο. Η σχετική εργασία

χαλκός, ο όρείχαλκος, το νικέλιο, το αργί·

χαρακτηρίζεται συνήθως με τον ακριβή όρο

λιο και ο μόλυβδος είναι μερικά από τα μέ

ετερογενής

ταλλα που χρειάζονται τα δικά τους κολλη

κρασίας. Οι αργυροκολλήσεις ή κολλητικά

τικά κράματα ή αποτελούγ τα κύρια συστα

αργύρου είναι κράματα που περιέχουν άρ

τικά διάφορων κολλητικών κραμάτων. Γε

γυρο, χαλκό , ψευδάργυρο και μερικές φορές

νικά, είναι δυνατή η σύνδεση μετάλλων με

μικροποσότητες άλλ.ων μετάλλων και έχουν

συγκόλληση

υψηλής

θερμο

κολλητικά κράματα αποτελούμενα από μέ

μια περιοχή σημείων τήξης από

ταλλα με τα οποία τα προς σύνδεση μέταλλα

880°C.

μπορούν να σχηματίσουν νέα κράματα. Για

χαρακτηρίζονται ως τριαδικά κράματα, μια

παράδειγμα, ένα κολληΤΙΚό κράμα αργύρου

και περιέχουν συνήθως τρία μέταλλα.

μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης και για

627

μέχρι

Τα περισσότερα κολλητικά αργύρου

Τα κολλητικά πρέπει να έχουν μια πρα-

195

ι;;

3;:]

5 7 4C:~~================~~

~ ιο

POWDERED ROUG~' : "rι u

~ EιlQW O(!!R

:τ ΕΟ •

.... .-f:'" ~ ~~=~~

Εργαλεία και υλικά αργυροκόλλησης ή σκληρής κόλ λησης: Ι . Ρόλος ατσαλόμαλλου, 2. Φύλλο αργυροκόλ

λησης ή σκληρής κόλλησης

Ψαλίδια K~λλησης,

Σκλη ρές λουρ ίδες αργυροκόλλησης, 5. Κόκκοι αργυ ροιcόλλησης, 6. Ρόλος ταινίας αργυροκόλλησης, 7. Σουβλί αργυροκ:όλλησης, 8. Βελόνες κόλλησης από βολφράμιο, δεν επηρεάζον ται από την θερμότητα, πα-

196

ιiε Α>,ι I(. Ν.J.

ραμένουν σκληρές, μπορούν να στερεωθούν σε λαβή. Χρησιμοποιούνται για το σπρώξιμο των προς συγκόλ ληση κομματιών με σκοπό τη διόρθωση ή την αλλαγή της θέσης τους κατά τη διάρκε ια της ετερογενούς συ γκόλλησης,

σης σε βάζο

9. Πάστα συλλιπάσματος αργυροΚόλλη 1/ 2 ουγγιάς, 10. Παρεμιτοδιστές κόλλη

σης : κ:ονιοιτοιημένο κόκκινο και κίτρινη ώχρα.

κτικά σημαντική δ ιαφορά ανάμεσα στο ση

κτικού είναι χαμηλότερο από το σημε ίο τή

μείο τήξης και στο σημείο απόχυσής τους,

ξη ς του πιο εύτηκτου από τα συστατικά του

έτσι ώστε να επιτρέπουν τον έλεγχο της

όταν λιώνονται χωριστά.

ροϊκότητας και της διεισδυτικότητάς τους,

για να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή χρήση τους. Στα συνηθισμένα κολλητικά

που χρησιμοποιούν οι τεχνίτες, η διαφορά αυτή κυμαίνεται από τους περίπτωση

ISOOF,

των

OOF,

ευτη"τικών,

όπως στην μέχρι

τους

όπως στο κολλητικό "ΙΤ».

Eυrηιcτικό είναι το οποιοδήποτε δυαδικό ή τριαδικό κράμα του οποίου τα συστατικά περιέΊονται σε τέτοιες αναλογίες, ώστε το

Το ευτηκτιΚό κράμα του αργύρου αποτελε ί ται από

Τα

περισσότερα

άργυρο και

28% χαλκό' λιώνει 7790C. Το κράμα αυτό

μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε καταστάσ ε ις

όπου δεν είναι δυνατή ή σκόπιμη η χρησι μοποίηση κραμάτων που ένα από τα συστα

τικά τους , όπως ο ψευδάργυρος, ατμοποιεί ται όταν θερμαίνονται σε τέτοιες θερμο κρασίες.

σημείο τήξης και το σημείο απόχυσης να ταυτίζονται.

72%

και χύνεται στους

Ακολουθεί ένας πίνακας των συνηθέ

κράματα

στερων αργυροκολλήσεων ταξινομημένων

έχουν τουλάχιστον μια, μερικές φορές και

σύμφωνα με την . σύνθεση , το σημείο τή ξη ς

περισσότερες,

και το σημείο ροής (σε βαθμο ύς

ευτηκτική

σύνθεση.

Συνή

θως , το σημείο τήξης-απόχυση ς ενός ευτη-

Fahrenh-

οίΙ) .

ΣΥΝΘΕΣΗ, ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΞΗΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΟ ΡΟΗΣ ΑΡΓΥΡΟΚΟΑΑΗΣΕΩΝ

(ταξινομημένων μ ε βάση τα σημεία ροής σε βαθμού ς

Ψωδάρ' Ονομα

.Eaιy

003

-ΑΡΥυρος

Χαλκός

γυρος

11.1

(ΗΙΙΗ)! (uιed

for

ροοι

Σημείο

Λοιπά

Γήξης

ρο,)ς

16 Cadmium ) Nick.el

1110

1270

116\

1200

fi t)

56 1\

ε"Υ ASMI

60 4\

· Medium

Ωο

·Rcady

SU 10. ·S(azc Euy

Τίη

1190

1300

1240

1301

1260

1321

30 20

1210 1335

1310 1390

12 80

5 Phosphorus

(Η.ι.Η)

ιο

(Η&Η)

·Hard (Η&Η)

EuιccΙΊC

·Braze

' ΊΤ"

1435

14)\

1340

1490

1430 14S0

Β61

Ι6

(Η.ι.Η)

ASM ASM

•

20 10

1100

Αργυροκολλήσεις πού χρησιμοποιούνται συ νήθως από τους Αμερικανούς χειροτέχνες

Προϊ όν της ετ αιρείας

Προϊόν της Αμερικανικής Εταιρίας Προτύπων Μετάλλων

Handy and Harman - ASMS

197

.-'-"'~~----------' Π α ράγοντ αι κολλή σ ε ις σε δ ιά φορες μορφές για

τη

σ υγκόλ.λ ησ η τόσο ΤO lι I ΡUΣOύ ό σ ο κ α ι τ ο υ αργύ ρ ου. Ε ικ ον ίζονται φύλλα , λου ρ ίδες. σύρματα, δ ισ κ ία κ α ι σκόνες

κα ι

Ίραφία Slcve

150 mes h. Handy and Harman . Stillman.

Φω TO~

Κ ολλητικά κράματα αργ ύ ρου μ ε ποικίλη

περισσότερο την αντοχή και τ ο χρώμα των

κάδμιο ,

προς σύνδεση μεταλλικών μερών . Ύστ ε ρα ,

φωσφόρο , κασσίτερο , νικέλιο, μαγγάνιο και

η προτίμηση θα στραφεί προς το κράμα που

ψευδάργυρο, εκτός βέβαια από τα βασικά

έχε ι το ελάχιστο δυνατό σημείο τήξης που

συστατικά άργυρο και χαλκό, ρ έ ουν σε χα

επιτρέπει η δουλειά.

ε κατοστιαία

περιεκτικότητα

σε

μηλότερες ή ψηλότερες θερμοκρασίες, ανά

Το χαμηλό σημείο τήξης μειώνει τις πι

λογα με τη σύνθεσή τους . Το καθένα τους

θανότητες

έχει τις δικές του χαρακτηριστικές θερμο

βλάβης στο μέταλλο, γιατί με την απαιτού

κρασί ες τήξης και ροής, έτσι ώστε να μπο

μενη χαμηλότερη θερμοκρασία αντιπρο σω

ρ εί να δ ιαλεχθεί το κράμα που οι ιδιότητέ ς

πεύει έναν παράγοντα ασφαλείας στον πολύ

του ανταποκρίνονται καλύτερα στην κάθε

πλοκο

συγκεκριμένη κατάσταση, όταν η εκλογή

που έχει τόση σημασία για την καλή συ

του κολλητικού έχει κρίσιμη σημασία για

γκόλληση.

τη δουλε ιά.

υπερθέρμανσης

συσχετισμό

πρόκλησης

θερμοκρασίας-χρόνου

Αργυροκολ λ ήσ ε ις πο υ ρ έου ν σ ε θ ε ρμο κρασίες μεγαλύτερες των Ι 5000F δ εν πρ έ πει να χρησιμοποιούνται στον άργυρο στέρλι

ΕΚΛΟ ΓΗ ΚΟι\ι\ΗΤΙΚΟΥ ΚΡΑΜ ΑΤΟΣ

γκ . Το μέταλλο, θερμαινόμενο πέρα από αυ

Κατά την εκλογή κολλητικού κράματος

τό το σημείο, αρχί ζ ει να καταρρέει ' η κρυ

μπορεί να ακολουθηθεί ένας γ ε νικός κανό

σταλλική του δομή γίν εται πιο αδρόκοκκη

νας, που υπαγορεύει την κατά πρώτο λόγο

και ο αργυρος γίνεται εύθρυπτ ος και ακα

προτίμηση του κολλητικού που πλησιάζει

τάλληλος για παραπέρα επεξ εργασία.

198

10 Υλικά σκληρή ς συγκόλληση ς 1. Πλακίδιο βόρακα. Πινέλα κόλληση ς , 3. Υγρό σκληρή ς συγκόλληση ς . Σκόνη βόρακα, 5. Πιωμένο ς κώνος βόρα"α. 6. Τρίποδο, 7. Τσιμπίδα συγκόλλησης μήκους 9", 8.

2. 4.

Μπλοκ ξ υλοκάρβουνου.

9, Βαρύ

σιδερένιο πλέγμα θέρ·

μανσης. 10. Μεγάλο τρίποδ ο για τη - συγκράτηση του πλέγματος θέρμανσης και την ενέργ ε ια της φλόγας από κάτω.

επιφάνειά του μπορεί επίσης να γίνει ανώ

κρασιών, παρουσιάζει μια στερεή και μια

μαλη, και αν εξακολουθήσει να θερμαίνε

υγρή φάση. Καταχρηστικά, χαρακτηρίζου

ται, θα καταρρεύσει απότομα.

με ως σημείο τήξης τη

Οι αργυροκολλήσεις

κυκλοφορούν στο

θερμοκρασία στην

οποία πρωτοεμφανίζεται υγρή

φάση ενώ

εμπόριο σε μορφή φύλλου, ταινίας, σύρμα

συνυπάρχει και στερεή φάση, ενώ ως ση

τος, ράβδου, κόκκου, ρινισμάτων ή σκόνης

μείο ροής τη

και σε διάφορα μεγέθη και βάρη τεμαχίων.

υπάρχει πια καθόλου στερεή φάση και ολό

Η εκλογή μορφής εξαρτάται από την οικο

κληρη η μάζα του κράματος είναι ρευστή.

νομία και την

ευχρηστία του

θερμοκρασία στην οποία δεν

προϊόντος

στην κάθε εφαρμογή . ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΛΛΗΤΙΚΟΥ ΚΡΑΜΑΤΟΣ

Μετά την αγορά, το κολλητικό σε μορφή ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΞΗΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΟ ΡΟΗΣ:

φύλλου ή σύρματος πρέπει να μαρκάρεται

ΣΤΕΡΕΗ ΚΑΙ ΎΓΡΗ ΦΑΣΗ

αμέσως με το κατάλληλο μέσο, έτσι ώστε να

Κάθε κράμα δεν λιώνει ομοιόμορφα σε

βρίσκεται εύκολα και σίγουρα όταν χρεια

μια σταθερή θερμοκρασία, δηλαδή, δεν έχει

σθεί.

συγκεκριμένο σημείο τήξης. Πάντως, θερ

έχουν την ίδια εμφάνιση αλΊ.:

Όλοι

οι

τύποι

αργυροκόλλησης

μαινόμενο σε μια ορισμένη περιοχή θερμο-

ποίηση ενός μη σωστού τύπου μπορεί να

η χρησιμο

199

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΣΥ ΛΛΙΠΑΣΜΑΤΟΣ ΣΚΛΗΡΗΣ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗΣ ΥΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Handyand Harman. σελ . 202)

ΦωΤΟΥραφίες

$ . Stillonan.

(Βλ.

'Οταν το συλλίπασμα απλώνεται σε μια καλά καθα·

Ι. Δε ξ ιά , το συλλ ίπασμα όπως εμφαν ί ζεται όταν απλώ·

νεται σ ε μια καθαρισμ ένη ε πιφάνεια' αριστερά. όπως εμφανίζεται με επι φανειακό σπάσιμο εξ αιτίας της ανε ....ιθύ μητη ς παρουσίας λΙ1taντικο\;.

ρισμένη επιφάνεια και ύστερα θερμαίνεται παροuσιά ζε ι μία σειρά μεταβολών .

προκαλέσει

διού. Το ίδιο ψαλίδι χρησιμοποιείται για το

προβλήματα.

χειροτέχνης

πρέπει να καθιερώσει ένα σύστημα μαρκαρί

εΥκάρσιο κόψιμο, έτσι ώστε να σχηματι

σματος των κολλητικών του κραμάτων, που

σθούν τα μικρά τετράγωνα ",ομμάτια. Για

θα το χρησιμοποιεί μονίμως χωρίς αλλαγές.

μικρές δουλειές μπορουν να κοπούν μικρό

Στην περίπτωση του φύλλου ή της ταινίας

τερα ",ομμάτια ενώ για μεγαλύτερη δουλειά

βολεύει το σταμπάρισμα κατά διαστήματα

κόβονται μεγαλύτερα ",ομμάτια. Για να μη

μισής περίπου ίντσας. Μπορεί να χρησιμο

σκορπίσουν, τα κομμάτια κόβονται κοντά

ποιηθεί σύστημα γραμμάτων με χαρα",τηρι

σε ένα κομμάτι χαρτί ακουμπισμένο στον

στική σημασία ή ενδεικτικό σύστημα χα

πάγκο ή σε ένα ρηχό κουτί από χαρτόνι, με

ραγμένων τελειών .

τον αντίχειρα τοποθετημένο

κατά μήΚΩς

Κατά την προετοιμασία του κολλητικού

του ψαλιδιού. Τα μι",ρά τεμάχια του κολλη

για χρήση. η επιφάνεια του πρέΠΕΙ να καθα

τικού μεταφέρονται αμέσως σε ένα κατάλ

ρισθεί, τριβόμενη με καθαρό ατσαλόμαλλο

ληλα σημειωμένο δοχείο .

ή σμυριδόπανο λίγο πριν από την κοπή. Το

Η προετοιμασία των τετραγωνιδίων του

κολλητικό πρέπει να πιάνεται με ένα κομμά

κολλητι",ού δι",αιολογείται λίγο μόνο χρό

τι χαρτιού, για να εμποδισθεί το ((λάδωμω)

νο πριν από την χρήση γιατί, αν παραμεί

του από το λίπος του χ.εριού. Για την κοπή

νουν για πολί) καιρό, μπορούν να οξειδω

χρειάζεται ένα λεπτουΡΎι/(ό ψαλίδι ή μια

θούν ",αι να παρουσιάσουν προβλήματα ρο

ελαφριά κοπτική πένσα. Για λόγους οικο

ής.

νομίας ",αι ευχρηστίας το ",ολλητικό κόβε ται σε μικρά τετράγωνα κομμάτια. Στο φύλ λο του κολλητικού γίνεται μια σειρά πα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΟΥ

ράλληλων

ΝΗ

/32

200

τομών,

με

απόσταση

περίπου

της ίντσας, με τη βοήθεια του ψαλι-

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΕΡΟΓΕ

ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ

·Ολες οι μεταλλικές επιφάνειες που πρό-

. .'

. .", . , ~ ,~

. Ί'

'\~

...:.....

..,

Το νε ρό που περιέχει τ ο συλλίπασμα πρώτα σχηματί ζε ι φυσCΙλλί δες και κατ όπιν εξατ μίζετα ι ως υδρατ μ ός.

Χωρί ς πρoσ εK τίιc:ή θέρμανση η δράση των φUΣαλλίδων

ό τι πλησΗί ζε ι η θr.ρμOιc:ρασία που χρε ιάζεται γ ι α να ρεύσει τ ο σ υλλίπασμα.

θα πρ οκαλέσει τ η μετατόπιση κομματιών της κόλλη

Η επιφάνε ια Ί ί νε ται ομαλή "αι σχετικά λεία. Στο

σημείο αυτό η κατάσταση του σνλλι nάσματος δείχνει

σης.

ΤΟ συλλίπα σμα έχει π ια '(εξαντλ ηθ ε ί ~~ και δεν έχει

πια τι ς ι δ Ι ότ η τες. που θα επ ιτρέψουν την υποβο ήθηση τη ς ροής του κολλη τι κού κράματος . Αυτό μ πορεί να

οφείλετα ι

Ottl

"':..

",:-3 .

ιι

•

μικρή ποσότητα του π ρ οστεθέντος συλ

λ ιrτ:άσμ ατoς ή στην υπερ βο λικά παρατεταμέ νη θέρ μα ν σή του.

κε ιται να συνδεθούν με ετερογενή συγκόλ

ληση πρέπε ι να είναι χημικώς καθαρές, απαλλαγμένε ς από λιπαρές ουσίες, χωρίς

οξείδια ( όπου η επιφάνεια είναι οξειδωμένη το κολλητικό δεν θα ρέει κανονικά αλλά θα παρουσιάσει σφαιροειδή «παγώματα») και

ελεύθερες από οποιαδήποτε άλλη ξένη ύλη όπως ο γ ραφίτης ή ο άνθρακας (ακόμα και τα χνάρια το υ μο λυ βιού μπορούν να παρε

μποδίσου ν την ροή του κολλητικού) . Εκτός από την ε μβάπτιση σε αρα.ό οξύ, οι επιφά νειες μπορούν να καθαρισθούν με την βοή θεια λειαντικών υλικών, λίμας, συρματό

βουρτσας,

σκαρπέλου ,

ατσαλόμαλλου ,

σμυριδ όπανου ή στιλβωτικού κετσέ, ανάλο

. -,

γ α μ ε την π ε ρίπτωση.

Για την επίτευξη των καλύτερων- δυνατών αποτε λεσμάτων, οι προς σύνδεση μεταλλι-

" 201

κές επιφάνειες πρέπει να ταιριάζονταl όσο

για τα μη σιδηρούχα μέταλλα και κράματα

πιο πολύ Υίνεταl πριν αρχίσει η θέρμανση .

συλλίπασμα είναι μια μορφή βόρακ:α.

Η πιο πετυχημένη σύνδεση γίνεται με ένα

Ο βόρακας, ή βόραξ, είναι ένα κρυσταλ

διάκενο της τάξης των τεσσάρων χιλιοστών

λικό άλας (τετραβορικό νάτριο), το οποίο

της ίντσας. Όταν το διάκενο είναι τόσο μι

θερμαινόμενο χάνει νερό, σχηματίζει μια

lφό, η υγρή κόλληση δεν είναι υποχρεωμέ

λευκή πορώδη μάζα και τελικά μετατρέπε

νη να κάνει μεγάλο «πήδημα» και ρέει εύ

ται σε μια διαφανή υαλώδη μάζα χαρακτη

κολα με την επίδραση της τριχοειδούς έλ

ριζόμενη ως Υυαλί βόρακ:ος. Το γυαλί αυτό

ξης.

βοηθάει στη διεργασία της συγκόλλησης,

Μερικές φορές είναι δυνατή η αντιστάθ μιση

μιας κακής επαφής με την άσκηση

με το να καλύπτει το μέταλλο και να προ λαμβάνει την οξείδωσή του . Σε πολλές πε

ελαφράς πίεσης στα προς σύνδεση κομμά

ριπτώσεις απορροφά ή διαλύει οξείδια, που

τια, όταν η κόλληση είναι έτοιμη να ρεύσει,

έχουν ήδη σχηματισθεί από την απαιτούμε

με τη χρήση ενός εργαλείου όπως το μυτερό

νη για την ετερογενή συγκόλληση έντονη

χαρακτικό, η τσιμπίδα ή η παλιά λίμα αλλά

θέρμανση. Αυτό εξασφαλίζει την καλή ροή

είναι φρόνιμο να μη βασίζεται κανείς σε τέ

του κολλητιΚΟύ μέσου. Ο βόρακας διαλύει

τοια μέσα . Οι καλύτερες και ευκολότερες

τα οξείδια του αργύρου, του χαλκού, του

συνδέσεις είναι αυτές που ταιριάζουν καλά

κασσίτερου, του ψευδάργυρου, του νικέλιου και των κραμάτων τους όχι όμως και τα οξεί

ευθύς εξαρχής. καλύτερη επαφή ανάμεσα στα προς

δια του αργίλιου ή του μολύβδου, και των

σύνδεση κομμάτια διευκολύνεται με τη χρή

κραμάτων τους, που χρειάζονται άλλα κολ

ση

λητικά και άλλα συλλιπάσματα.

στερεωτικ:ών

διατάξεων.

Κεκαμμένα

σύρματα, σφηνοειδείς περόνες, ίσιες χαλύ

Κοινός βόρακας σε στερεή μορφή, όπως

βδινες περόνες, σφιγκτήρες και τσιμπιδάκια

αυτή των συμπιεσμένων κώνων ή ραβδιών,

βοηθάνε επίσης στο να γίνει μια καλή σύν

παρασκευάζεται για χρήση στη συγκόλλη

δεση .

ση, προοριζόμενος για τρίψιμο σε ένα πλα κίδιο βόρακος - μια ρηχή κοίλη πλάκα

- που

περιέχει λίγο νερό, μέχρις ότου σχηματι

σθεί μια γαλακτόχρωμη πάστα. Σκόνη βό

Σγ ΛΛ ΙΠΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ Ε ΦΑΡΜΟΓΗ

ρακος που ρίχνεται σε μια τέτοια πλάκα και

συγκόλληση με σκληρό κράμα

δε

συνδυάζεται με λίγο νερό δίνει ένα φτηνό

μπορε ί να επιτευχθεί χωρίς τη χρησιμο

πολτώδες συλλίπασμα αλλά το παρασκεύα

ποίηση

συλλίπασμα

σμα τείνει να κρυσταλλωθεί και να στερεο

μεταλλική περιοχή που πρό

ποιηθεί. Ο τετηΥμένος βόραξ, που μπορεί να

κειται να κολληθεί και εξυπηρετεί αρκετούς

χρησιμοποιηθεί στη θέση του κοινού βόρα

διαφορετικούς σκοπούς. Οι καλυμμένες με

κα, δεν αναβράζει τόσο πολύ όσο ο κοινός

συλλίπασμα περιοχές δεν σχηματίζουν οξεί

κατά τη θέρμανση αλλά για να γίνει πάστα

δια, που θα ήταν αλ:λιώς αναπόφευκτα κατά

δε

τη

ζεται ανάμιξη με λίγο καθαρό οινόπνευμα.

συλλιπqσματος.

μπαίνει στη

Το

θέρμανση του βασικού μετάλλου. Τα

επιφανειακά οξείδια εμποδίζουν τη

μπορεί να δουλευτεί με νερό και χρειά

ροή

Ανάμιξη με νερό θα τον μετατρέψει σε κοι

του κολλητικού κράματος και για τον λόγο

νό κρυσταλλικό βόρακα. Τα επιφανειακά

αυτό πρέπει να ελεγχθούν. Μερικά συλλιπά

οξείδια μπορούν επίσης να προληφθούν με

σματα έχουν την ικανότητα να διαλύουν τα

την εμβάπτιση των προς σύνδεση τεμαχίων

ήδη υπάρχοντα οξείδια. Το συλλίπασμα δεί

σε ένα υπέρκορο διάλυμα βορικού οξέος σε

χνει επίσης την προσέγγιση της θερμοκρα

οινόπνευμα. Κατά την ξήρανση σχηματίζε

σίας

ται ένα προστατευτικό επίστρωμα . Ύστερα

ρευστοποίησης

της

κόλλησης

και

πραγματοποίησης της συγκόλλησης , σχη

προστίθεται το κολλητικό κράμα.

ματίζοντας μια υαλώδη επιφάνεια ή τηκό

Κυκλοφορούν στο εμπόριο συσκευασμέ

μενα εν μέρει, πριν επιτευχθεί η απαιτούμε

να σε βάζα έτοιμα για χρήση συλλιπάσματα

νη για τη ρευστοποίηση τους θερμοκρασία.

βόρακα με μορφή πάστας .

Τα

συλλιπάσματα που χρησιμοποιούνται

κατά τη σκληρή συγκόλληση μπορούν να

. Ενα υγρό συλλίπασμα για

έχουν μορφή στερεού, σκόνης, πάστας και

ρεί να γίνει με την ανάμιξη

υγρού. Το συνηθέστερα χρησιμοποιούμενο

νης βόρακος και

202

κολλητικά κρά

ματα μέτριας και ψηλής θερμοκρασίας μπο

μερών σκό

μερών σκόνης βορικού

Η απλούστερη δυνα τή διάταξη ετερογενούς συγκόλ ω

κολλήσει μια χρυσή αλυσίδα . Η φλόγα κατευθύνε ται

λησης, ο αυλός που γίνετ αι με ένα σωλήνα φUΣήματ o'ς και χρησιμοποιείται σε συνδυασμό μ ε μια λυχνία λα

ε ίικολα και ε ίναι αρκετά έντονη ώστε να κάνει tην

διού . Χρησιμοποιήθηκε επί αιώνες από πολλούς πολ ι τισμoUς για τη συΥκόλληση των π ι ο περίπλοκων τίι πων μ εταλλ ικώ ν αντικείμενων. Εδώ φαΙνεται ένας Ιν δός κοσμηματοποιός πο υ χρησιμοποιεί τον σωλήνα

και τη λυχνία λαδιού, με βαμβακερό φυτίλι, για να

όποια σκληρή κόλληση να ρεύσει επάνω σε μι κρά με ταλλ ικά μ έρη . Στο βάθος, υπάρχουν σχέδια σκο υλαρι κιών από τα ο ποία μπορ εί να διαλέξε ι ο πελάτης. μια

και οχρυσοχόος του χωριού δεν διατηρε ί συνήθως με γάλη ποιιnλ ία έτο ιμου εμπορεύματος. ΦωrΟΥ/Χ1ψία Ορρί.

2ω

Πηγές θερμότητας Ύια την ετερογενή συγκόλληση; Ι. Λυχνίες οινοπνεύματος για χρήση με φυσητήρα αυλό, στριφτό φυτίλι και τραβηχτό φυτίλι , 2. Λύχνος Bunsen, 3. Λαστιχένιος σωλήνας για τη μεταφορά φωταερίου σε λύχνους

o-matic,

Bunsen, 4.

Αυλός αερίου προπανίου

με αντιιcαθιστάμενo

καίει επί Ι 5 ώρες στο uς

κύλινδρο

Benz-

αερίου,

που

2300F. 5. Κάμινέτο υδραυλικού .

Αυλοί Ρres ι-Q-Liιe με ε να λλάξ ιμα. βαθμονομημένα προφύσια, προσάρτημα χαλκοκόλληση ς ιcαι μανόμε τρο. Craftool, /nc.

οξέος και με τη διάλυση του μίγματος σε

πε,lίσσεια βραστού νερού. Μετά την ψύξη προσ,ίθενται

γραμμάρια δισόξινου φω

σφορικού αμμωνίου ανά κιλό του διαλύμα τος. Το μίγμα αυτό έχει παραπλήσια μ ε το εμπορικό υγρό σύνθεση αλλά δεν έχει την χρωστική που περιέχει το δεύτερο για την οπτική διευκόλυνση της δουλειάς.

Ο τύπος αυτός υγρού συλλιπάσματος εί ναι ιδιαίτερα κατάλληλος για συγκολλή σεις σύντομης διάρκειας γιατί δεν προσφέ

ρει επαρκή προστασία, όταν η συγκόλλη ση πρέπει να διαρκέσει μακ:ρό χρόνο. Σε μερικές καταστάσεις είναι δυνατή η ανάμι ξη

ρινισμάτων

κολλητικού

κράματος

με

σκόνη βόρακα και η χρήση του μίγματος σε ξηρή κατάσταση, όπως'στην περίπτωση της

δουλειάς με μικρά σύρματα τύ.που

filigree.

Πριν από την συγκόλληση, όλες οι επιφά νειες και οι ακμές που πρόκειται να συνδε θούν καθώς επίσης και τα κομμάτια του

ίδιου του κολλητικού καλύπτονται με συλλί πασμα. Συνήθως, το συλλίπασμα αλείβεται με ένα πινέλο. Πάντως , τα κομμάτια του ?Ω"

κολλητικού μπορούν επίσης να πιαστούν με

χος της Ροής του Κολλητικού» (βλ. σελ.

ένα τσιμπιδάκι και να βουτηχτούν στο υγρό

215).

ή πολτώδες συλλίπασμα πριν τοποθετηθούν

Η καλή πρακτική συγκόλλησης απαιτεί

στη θέση της συγκόλλησης. Στο σημείο αυ

τη χρησιμοποίηση κολλητικού με μικρότε

τό μπορεί να ελεγχθεί η καθαρότητα της

ρο πάχος από το πάχος του συγκολλούμε

επιφάνειας του προς σύνδεση μετάλλου. Αν

νου μετάλλου. Αν δεν υπάρχει διαθέσιμο

το συλλίπασμα «κυλάω) εύκολα και δεν

τεμάχιο κολλητικού λεπτότερο από το μέ

προσφύεται ισχυρά στην μεταλλική επιφά

ταλλο, το πάχος μπορεί να μειωθεί με ένα

νεια, προκαλώντας μια διακοπή της ροής,

σφυρί επιπέδωσης ή με καλάνδρα εξέλασης.

αυτό δείχνει την ύπαρξη λιπαντικής ουσίας

Μη χρησιμοποιείτε περίσσεια κολλητικού'

που εμποδίζει το συλλίπασμα να παίξει τον

περιορίζεστε

ρόλο του ως προστατευτικού μέσου. Αν επι

για τη

στην

ακρ ι βώς

απαιτούμενη

δουλειά ποσότητα . Το κολλητικό

χειρηθεί η συγκόλληση, η λ ι παρή ουσία θα

ρέει με τριχοειδή έλξη και είναι δυνατή η

απανθρακωθεί

σύνδεση

και γι'

αυτό το

μέταλλο

μεγαλύτερων

διακένων ανάμεσα

χρειάζεται ξανακαθάρισμα. Είναι φρόνιμο

στα δύο συνεχόμενα τεμάχια με μικρότερη

να γίνεται μια απλή δοκιμή,με το να αφεθεί

ποσότητα κολλητικού από. αυτή που μπορεί

να τρέξει νερό σε ολόκληρη την προς σύν

να φαντασθεί ο άπειρος τεχνίτης. Το επί πλέ

δεση επιφάνεια και να παρατηρηθεί αν το

ον δύσκολα αφαιρείται και όταν είνα εμφα

νερό σχηματίζει ένα ομοιόμορφο στρώμα

νές αποτελεί κακοτεχνία. Μ ια και το κολ

χωρίς τοπικές διακοπές, πριν απλωθεί στην

λητικό είναι ένα κράμα διαφορετικό από. το

επιφάνεια το συλλίπασμα.

πατρικό μέταλλο μπορεί να αντιδράσει δια φορετικά κατά τις επακόλουθες εργασίες χρωματισμού του αντικειμένου και να γίνει

ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΣγΛΛΙΠΑΣΜΑΤΟΣ

ακόμα πιο αντιαισθητικά εμφανές.

ΜΕΤΑ ΤΗ ΣνΓΚΟΛΛΗΣΗ

Το συλλίπασμα ή το γυαλί συλλιπάσμα τος αφαιρείται συνήθως εύκολα εκπλυνόμε νο με ζεστό νερό (1800 F ή και περισσότερο).

Αν το συλλίπασμα δεν διαλύεται εύκολα, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι χρησιμοποιή

θηκε πολύ λίγο συλλίπασμα ή ότι το μέταλ

λο υπερθερμά,νθηκε, ή ότι η θέρμανση κρά τησε πάρα πολύ. Το έμμονο συλλίπασμα μπορεί να αφαιρεθεί με παρατεταμένη ανά

δευσή του σε νερό, με εμβάπτιση σε ζεστό διάλυμα οξέος ή με μηχανική αποτριβή .

Τα τετραγωνίδια του κολλητικΟύ τοποθε τούνται εκεί που πρέπει με ένα πινέλο βου τηγμένο σε πολτώδες ή υγρό συλλίπασμα. Το πινέλο ακουμπάει στο τεμάχιο του κολ λητικού, που έτσι πιάνεται και μεταφέρεται στην επιθυμητή θέση. Έτσι, το κολλητικό lGαλύπτεται αυτομάτως με ένα στρώμα συλ

λιπάσματος, αν δεν έχει επιστρωθεί προη γούμενα με αυτό. Το κολλητικό μπορ εί να

τοποθετηθεί επίσης με τσιμπιδάκι. Το κάθε τεμάχιο πιάνεται χωριστά και βουτιέται στο

συλλΙπασμα πριν από την τοποθέτησή του. Γενικώς, τα τετραγωνίδια του κολλητικού

κράματος ΤΟΠΟθΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΙΠΑΣΜΑΤΟΣ

πρέπει

να

τοποθετούνται

έτσι

ώστε να έρχονται σε επαφή και με τα δύο

Αν η δουλειά απαιτεί περισσότερες από

προς σύνδεση τεμάχια. Όταν το κολλητικό

μια συγκολλήσεις, η διαδικασία αρχίζει κα

υγροποιηθεί, τραβιέται

τά κανόνα με το κολλητικό κράμα που έχει

με τριχοειδή έλξη.

την υψηλότερη θερμοκρασία ροής και συ

μέσα στη σύνδεση

Το οποιοδήποτε μέρος τον κολλητικού

κολλητικά κράματα που

που μένει στερεό μετά την τήξη με βραδεία

έχουν διαδοχικά χαμηλότερα σημεία ροής.

θέρμανση της κύριας μάζας χαρακτη ρίζεται

. Ενα τυπικό παράδειγμα είναι η

ως «καύκαλω). Το «(καύκαλο»

νεχίζεται

με τα

χρήση μιας

αποτελείται

σκληρής κόλλησης ακολουθούμενης από

από μέρος του πιό δύστηκτου μετάλλου του

μια μέση κόλληση και τέλος από μια μαλα

κολλητικού κράματος και παραμένει στερεό

κή κόλληση. Βiβαια, μολονότι αυτό είναι

επειδή το μέρος που λιώνει σε χαμηλότερη

θεωρητικά σωστό, στην πράξη χρησιμο

θερμοκρασία έχει λιώσει και ρεύσει μακρυά

ποιούνται συχνά

δύο

κολλητικά

σε μια

κατά το διάστημα που χρειάζεται για να φτά

πολλαπλή συγκόλληση. Οι τρόποι προστα

σει το υλικό στη θερμοκρασία του σημείου

σίας των κολλητικών συνδέσεων εξετάζο

ροής .

νται στο τμήμα με την επικεφαλίδα « Ελεγ-

μπορεί να αφαιρεθεί με τη χρήση λειαντι-

·Οταν το «καύκαλο» είναι ορατό,

205

κών μέσων κατά το φινίρισμα του αντικείμε

μής και το εργαστήριο μπεκ παροχής, με το

νου.

οποίο συνδέεται ένας λαστιχένιος σωλήνας.

. Εχει

ιcατασKευασθεί σε βιομηχανική ΙCλί

Στο ελεύθερο άκρο του σωλήνα στερεώνε

μακα για χρήση σε συνδυασμό με το δοχείο

ται ένας αυλός προσφύσησης αέρα με το

καυσίμου

στόμα και το αέριο ανοίγεται και ανάβεται.

ξευσης

Prest -

- Lite,

συλλιπάσματος

ένα δοχείο εκτό προσαρμοσμένο

Ύστερα, φυσιέται με το στόμα αέρας με

στις απαιτήσεις των χειροτεχνών. Τα δύο

συνεχή σταθερή πίεση. Με λίγη εξάσκηση

δοχεία συνδέονται με μία βαλβίδα «Υ •• , έτσι

ο τεχνίτης μπορεί να εισπνέει αέρα από τη

ώστε το δοχείο καυσίμου

μύτη και να εκπνέει με το στόμα, συστέλλο

Prest -

για

τη

- Lite

να

ιcαι χωριστά.

ντας τα μάγουλα. Ο απαιτούμενος πρόσθε

το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται

τος αέρας μπορεί επίσης να δοθεί στη φλό

μπορεί να χρησιμοποιείται

. Οταν

σκληρή

ετερογενή

συγιcόλληση

κραμάτων πολύτιμων μετάλλων εξαλείφεται

γα με ένα ποδοκίνητο φυσερό, ένα κομπρε

σέρ ή έναν ηλεκτρικό φυσητήρα.

ο κίνδυνος σχηματισμού «λεπιών~) από οξεί δια ενώ όταν χρησιμοποιείται για το λιώσι μο μετάλλων που προορίζονται για χύτευ

ΑΥΛΟΙ ΜΕ ΧΩΡΙΣΤΗ ΠΑΡΟΧΗ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΑΕ·

ση, η συνεχής παροχή συλλιπάσματος μέ

ΡΑ Ή ΟΞΥΓΟΝΟΥ.Κατασκευάζεται μια μεγάλη

σω του αυλού, που έξασφαλίζει το σύστημα,

ποικιλία αυλώγ αερίου-αέρα για χρήση με

εμποδίζει τελείως την οξείδωση του μετάλ

φυσικό ή βιομηχανικό αέριο. Όλοι οι τύ ποι δεν είναι το ίδιο κατάλληλοι για όλες

λου.

τις περιπτώσεις και πρέπει να διαλέγεται ο τύπος που ταιριάζει στο είδος του χρησιμο ΚΑ ΥΣΙΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΕΡΟΓΕΝΗ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ

ΑΠΛΙΞΣ ΘΕΡΜΑΝTlΚΕΣ ΔΙΑ ΤΑΞΕΙΣ.Η θερμότης που χρειάζεται για την ετερογενή συγκόλ

ληση μπορεί να δημιουγηθεί με διάφορες πηγές καυσίμων σε συνδυασμό με διάφορα συστήματα παροχής αέρα. Ο αέρας, ή το

οξυγόνο, αντιδρά με το ιcαύσιμo και σχημα τίζει τη φλόγα, που δίνει το αναγκαιο μεγά λο ποσό θερμότητας . Η απλούστερη μέθο δος παραγωγής θερμότητας είναι η καύση

ξυλανθράκων σε μια κοίτη και η τοποθέτη ση επάνω από αυτή του αντιkειμένου όσο τα

κάρβουνα είναι ερυθροπυρωμένα και ενώ προσφυσάται ρεύμα αέρα. Η μέθοδος αυτή ακολουθείται ακόμα και σήμερα στην' Απω Ανατολή για την παραγωγή πολύπλοκων κοσμημάτων και διακοσμητικών ειδών. Το επόμενο στάδιο στην πρooδευτιιcά πιο πολύπλοκη διαδοχή των θερμαντιιcών συ στημάτων

είναι

χρησιμοποίηση

ενός

ορειχάλκινου αυλού προσφύσησης με το

στόμα σε συνδυασμό με το οποιοδήποτε σχεδόν καύσιμο, που μπορεί να δημιουργή σει φλόγα, όπως είναι η λυχνία λαδιού, το

ποιούμενου αερίου. Όλοι οι αυλοί της κα τηγορίας αυτής συνοδεύονται από συλλογές εναλλάξιμων ακροφυσίων, που δίνουν διά φορα μεγέθη

φλόγας,

ανάλογα

με το τι

χρειάζεται για την κάθε εργασία. Οι αυλοί αυτοί έχουν δύο ρυθμιζόμενες βαλβίδες, μια για την παροχή του αέρα ή του οξυγόνου και μΙ<;1 για την παροχή του καύσιμου αε

ρίου. Με τον συνδυασμό ακροφυσίου και ανεξάρτητης ρύθμισης των παροχών μπο ρούν να ληφθούν διάφοροι τύποι φλόγας .

Σε ένα εργαστήριο όπου υπάρχει η δυνα τότητα

παροχής

στον

πάγκο

πιεσμένου

οξυγόνου από μια οβίδα και ανεξάρτητης παροχής αερίου από μια άλλη οβίδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας αυλός οξυγόνου αερίου. Στη θέση του οξυγόνου μπορεί να χρησιμοποιηθεί πεπιεσμένος αέρας αλλά τό τε θα χρειασθεί ίσως ένα ιδιαίτερο ακροφύ σιο. Με την αλλαγή των ακροφυσίων είναι δυνατή η δημιουργία φλόγας με πολύ λεπτό άκρο. ή με διαδοχικά αυξανόμενο πλάτος, μέχρις αυτό που χρειάζεται για την ανόπτη ση.

καμινέτο οινοπνεύματος ή ο λύχνος φωταε

ρίου

Bunsen.

Η φλόγα είναι μυτερή και λε

πτή αλλά αρκετά έντονη για να κολλήσει

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ

ΜΟΝΑΔΕΣ

ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ. Κυκλοφορούν

ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

στο

εμπόριο

ετερoγε~ώς μικρά είδη κοσμηματοποιίας

συστήματα μικρών αυλών μόνιμα συνδεδεμέ

και κατευθύνεται εύκολα στο σημείο πόυ

νων με φιάλες μιας χρήσης,που περιέχουν

πρέπει.

ένα μιγμα προπανίου και προωθητικού αε

Οι αυλοί φωταερίου μπορούν να χρησι

ρίου και μπορούν να χρησιμοποιηθούν συ

μοποιηθούν όταν η πόλη έχει δίκτυο διανο-

νεχώς μέχρι και δειcαπέντε ώρες. Το άνοιγ-

206

( 2

ιet<t;) 11 (3

(

r Y4~1

•

l( 12

.... .. ~

14 10 Αυλοί ετερογενούς συγκόλλησης: Ι . Σωλήνας φυσ ή ματος με το στόμα , 2. Σωλήνας φυσήματος με αφαιρού

Ύας διαφορετικών μεγεθών από αυτό ~oυ είναι ιcατάλ

μενη σφαίρα για τη συγκράτηση του σάλιου. 3. Σωλή νας φυσήματος για χρήση με σωλήνα πίεσης και φυσ ι κό αέριο, 4. ΚΟΙ 5. Αυλοί αέρα "οι καυσίμου αερίου για μικρο&ργασίες. 6. Αυλός για χρήση με φυσικό αέριο σε

προσφέρετα ι για την κατασκευή μεγάλων ειδών αργυ ροχοϊκής, 11 . :: ύλ ι νο επιστόμ ιο γ ια σωλήνα φυσημα

μεγαλύτερες εργασίε ς,

λίμπρας ανά τετραγωνική ίντσα για την ύψωσ η της

Αυλός αέρα και καυσίμου αε

ρίου, 8. Αυλός οξυγόνου "αι ιcαυσίμoυ αερίου, 9. Αυλός μεγάλης θερμότητας με αέρα και φυσικό αέριο. 10. Εναλλάξιμα ItρOφOOια αυλού για την παραγωγή φλό-

ληλο για την ιcατασKευή κοσμημάτ ων μέχρ ις αυτό που

τος μ ε το στόμα,

12.

Αναπτήρας με τσακμακόπετρα.

Π οδοκ ί νητο φυσερό για τη δημιουργία πιέσεων

θερμοκρασίας πηγής αερίου,

13. 1- Ι Ι J2

14. Διάταξη που δείχνει

έναν αυλό τροφοδοτούμενο με σύστημα βενζίνης - αέρα και ποδοκίνητο φυσερό για τη συμπίεση του αέρα.

207

μα του ακροφυσίου είναι ρυθμιζόμενο και ο

χρησιμοποιηθούν και σπίρτα αλλά η τσακ

αυλός λειτουργεί με οποιαδήποτε γωνία. Η

μαΚόπετρα απασχολεί το ένα μόνο χέρι ΙCΙ

χρήση του αυλού αυτού περιορίζεται σε μι

έτσι το άλλο μπορεί να κρατάει τον αυλό'

είναι πιο εύχρηστη και πιο ασφαλής. Κατά

ΙCρά αντικείμενα όπως τα κοσμήματα.

Για έναν τεχνίτη που χρειάζεται μια μονά

το άναμμα ενός αυλού αερίου-αέρα θα πρέ

δα με μεγάλη κινητικότητα ή δεν διαθέτει

πει να επιτρέπεται η διαφυγή μιας μικρής

παροχή φωταερίου ένας οξυακετυλενικός

ποσότητας αερίου πριν πιεσθεί ο ανα",ήρας

αυλός (ή αυλός ασετυλίνης) σε συνδυασμό

τσακμακόπετρας, που κρατιέται έτοιμος στο

με μια οβίδα ασετυλίνης αποτελεί ίσως την

αριστερό χέρι. Οταν αναφλεγεί το αέριο, η

κ:αλύtερη λύση. Οι αυλοί αυτοί είναι ειδικά

φλόγα του μπορεί να μεγαλώσει και να ρυθ

σχεδιασμένοι και κατασκευασμένοι. Το αέ

μιστεί με τον κατάλληλο χειρισμό των βαλ

ριο. ακετυλένιο ή ασετυλίνη, είναι διαλυμέ

βίδων.

νο σε έναν υγρό διαλύτη και αποθηκευμένο

Οταν χρησιμοποιείται προπάνιο ή ασε

στην οβίδα με πίεση (βλ. Οξυγονοκόλληση

τυλίνη ο αυλός θα ανοίγεται μόνο τόσο όσο

με ασετυλίνη, σελ.

είναι απαραίτητο για να ανάψει η φλόγα, η

Όταν ανοίξει η

346).

βαλβίδα της οβίδας ελευθερώνεται αέριο.

ρύθμιση της οποίας γίνεται μετά. Οταν σβή

Το μέγεθος της φλόγας ελέγχεται εύκολα με

νετ·ε

τη

χρησιμοποίηση εναλλάξιμων ακροφυ

ντα πρώτα τον αέρα κι ύστερα το αέριο. Με

σίων ή στελεχών. Το νούμερο Ι χρησιμο

τους άλλους τύπους,ο αυλός πρέπει να κλεί

ποιείται για μικρές δουλειές, όπως αυτές της

νεται σιγά σιγά, για να αποφευχθεί η συνέ

κοσμηματοποιίας, και με το προοδευΤΙΚό

χιση της καύσης στο εσωτερικό του.

μια φλόγα αέpα-αερίoυ~ κλείνετε πά

μεγάλωμα του αριθμού φθάνουμε στο νού μερο

5, που

είναι κατάλληλο για την ανό

πτηση μεγάλων αντικειμένων. Το οξυγόνο,

ΡΥΘΜIΣΗ ΤΗΣ ΦΑΟΓΑΣ. ΤΟ'μέγεθος και η κα

προερχόμενο από μια δεύτερη .οβίδα, συν

τάσταση της φλόγας που χρησιμοποιείται

δυάζεται αυτομάτως με τη

φλόγα στην κε

εξαρτώνται από τις συνθήκες της δουλειάς.

φαλή του αυλού, καθώς καίγεται το αέριο

Στούς πφισσότερους αυλούς, το μέγεθος

και παράγεται μια εξαιρετικά θερμή φλόγα

του ακροφυσίου αλλάζει χωρίς δυσκολίες.

(θερμοκρασίας ανώτερης των

αφού

Η συγκόλληση μικρών τμημάτων κοσμημά

η θ€pμOγόνOς ισχύς της ασετυλίνης πλησιά

των απαιτεί λεπτή, μυτερή φλόγα. Η ανό

ζει πολύ αυτή

του καθαρού υγρού άνθρακα.

πτηση χρειάζεται μια μεγάλη όχι πολύ θερ

Μολονότι το κόστος μιας μονάδας όπως αυ

μή φλόγα, με ελαφρά κίτρινο άκρο. Σε έναν

τή

του συστήματος

60000F),

Prest-O-Lite

είναι σχε

αυλό αέρα-αερίου μια «(γλυκειά» ολοκίτρινη

τικά ψηλό, τα αναλώσιμα και τα ανταλλα

φλόγα δείχνει την παρουσία περίσσειας αε

κτικά είναι αρκετά φθηνά και βρίσιcoνται

ρίου και την έλλειψη αρκετού αέρα.

στο οποιοδήποτε σχεδόν μέρος.

Το είδος αυτό φλόγας θα προκαλέσει την απόθεση επάνω στο μέταλλο μη καέντος άνθρακα, που προέρχεται από την ατελή

ΤΟ KAMINETO ΥΔΡΑΥΑΙΚΟΥ.Στο θερμαντικό

οξείδωση του καύσιμου και είναι γνωστός

αυτό σύστημα το άκρο της παραγόμενης

ως αιθάλη, το κοινό «φούμΟ)) ή (~Kαπνιά». Η

φλόγας δεν μπορεί να ρυθμιστεί εύκολα. Η

φλόγα αυτή δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί

φλόγα είναι πλατειά και θερμή και είναι κα

για την ετερεογενή συγκόλληση γιατί πα

τάλληλη μόνο για τη

θέρμανση μεγάλων

ρεμποδίζει τη ροή του κολλητικού κράμα

επιφανειών (βλ. Μεξικανικά «παντρεμένα» μέταλλα, σελ. 227).

τος, μια και το μέταλλο δεν μπορεί να θερ

μανθεί τόσο, ώστε να κάνει δυνατή tη ροή του κολλητικού. Μια πολύ μυτερή και έντο να μπλε χρωματισμένη φλόγα έχει ίσως

ΤΟ ΑΝΑΜΜΑ ΤΗΣ ΦΑΟΓΑΣ. Όταν χρησιμ.ο

υπερβολικά πολύ αέρα ή οξυγόνο και λιγό

ποιούνται

αυλοί φωταερίου, φυσικού αε

τερο από όσο πρέπει καύσιμο αέριο. Το εί

ρίου-αέρα, προπανίου ή ασετυλίνης, η φλό

δος αυτό φλόγας είναι εξαιρεΤΙΚά θερμό,

γα του αυλού μπορεί να αναφτεί με μια άλλη

μπορεί να προκαλέσει το λιώσιμο του πα

βοηθητική φλόγα, όπως αυτή της λυχνίας

τρικού μετάλλου και υπερθερμαίνει τοπικά

οινοπνεύματος, ή καλύτερα, με έναν αναπτή

το μέταλλο. Επί πλέον, η περίσσεια του

ρα τσακμακόπετρας. Φυσικά , μπορούν να

οξυγόνου προκαλεί τον σχηματισμό οξει-

20Η

δίων στην επιφάνεια του μετάλλου, που πα

Τα πλακίδια μαγνησίου, κατασκευασμένα

ρεμποδίζουν τη ροή του κολλητικού κράμα

από ανθρακικό μαγνήσιο και ίν~ς αμιάντου ,

τος.

διαρκούν περισσότερο από τα μπλοκ ξυ

Η συγκόλληση γίνεται καλύτερα με μια

λάνθρακος. Το υλικό αυτό είναι αρκετά πο

φλόγα.

ρώδες ώστε να επιτρέπει το στερέωμα του

(Αναγωγική είναι η φλόγα, που έχει περίσ

αντικείμενου στη διάρκεια της συγκόλλη

σεια αερίου σε σχέση με το οξυγόνο). Αυτό

σης.

ουδέτερη

ελαφρά

αναγωγική

προλαβαίνει την υπερβολική οξείδωση της

Οι σπειροειδείς πλάκες αμιάντου κατα

μεταλλικής επιφάνειας. Η οξειδωΤΙΚή φλό

οκεύαζονται από ταινίες αμιάντου που είναι

γα είναι ανεπιθύμητη, ιδιαίτερα στην αργυ

σπειροειδώς τυλιγμένες και συγκρατούνται

ροκόλληση,

ανα

σε μεταλλικό πλαίσιο. Και σε αυτές τις επι

γκαστικά σε ορισμένες καταστάσεις. Στις

φάνειες το αντικείμενο στερεώνεται εύκολα.

αλλά

χρησιμοποιείται

περιπτώσεις που ο έλεγχος της φλόγας είναι

Τα πλακίδια συγκόλλησης αμιάντου κα

δύσκολος μπορεί να δημιουργηθεί μια παρό

τασκευάζονται σε διάφορα πάχη και μπο

μοια με την αναγωγική ατμόσφαιρα της φλό

ρούν να χρησιμοποιοηθούν είτε μόνα τους

γας κατάσταση, με την επίστρωση ολόκλη

είτε σε συνδυασμό με οποιοδήποτε από τα

ρου του προς σύνδεση συστήματος με αρκε

μπλοκ που αναφέρθηκαν παραπάνω .

τό συλλίπασμα. Αυτό θα προλάβει τον σχη

Πλακίδια αμιάντου μπορούν να χρησιμο

ματισμό οξειδίων στη μεταλλική επιφάνεια.

ποιηθούν για την κάλυψη και προστασία πά

Το συλλίπασμα μπορεί να αφαιρεθεί μετά

γκων και τραπεζιών που εξυπηρετούν τις

τη

εργασίες συγκόλλησης. Λεπτά, μικρά φύλ

συγκόλληση με πλύσιμο με ζεστό νερό

ή με μια σκληρή βούρτσα.

λα αμιάντου χρησιμοποιούνται σε αντικατά

Το πιο θερμό μέρος μιας φλόγας είναι ένα

σταση του ξυλοκάρβουνου για την υποστή

σημείο ανάμεσα στο άκρο της και το άκρο

ριξη προς συγκόλληση μεταλλικών αντι

ενός εσωτερικού κώνου και αυτή η περιοχή

κείμενων.

της φλόγας πρέπει να «παίζεται>, επάνω στο

Χοντρά φύλλα αμιάντου, φύλλα με βάση

Για τις περισσότερες εργασίες

τον αμίαντο, μπορούν να χρησιμοποιηθουν

ετερογt:νούς συγκόλλησης ενδείκνυται μια

σε διαστάσεις 120Χ240 εκατοστ<i?ν, για την

μάλλον ήπια φλόγα, που θερμαίνει ολόκλη

κάλυψη μεγάλων επιφανειών εργασίας που

μέταλλο.

ρη την περιοχή γύρω από την σύνδεση μέ

εξυπηρετούν

χρι την θερμοκρασία της θαμπής ερυθροπύ

υλικό αυτό μπορεί να κοπεί σε διάφορες

ρωσης

διαστάσεις, κατασκευάζεται σε διάφορα πά

και

ύστερα

συγκεντρώνεται

στη

σύνδεση και το κολληΤΙΚό κράμα.

ανάγκες για

θέρμανση.

Το

χη και είναι σχετικά φθηνό. Υποδοχές

συγκόλλησης

από

αμίαντο

μπορούν να πάρουν διάφορες κωνικότητες, ΕnlΦΑΝΕIΕΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΓΚΟΛΛΗΙΗΙ

Υπάρχει μια ποικιλία βοηθητικών της συγκόλλησης

επιφανειών

και

εκλογή

εξαρτάται από τις συνθήκες. Το συνηθέστε ρο βοηθητικό μέσο είναι ένα κομμάτι ξυ λάνθρακα

με κανονικό σχήμα. Το ξυλο

κάρβουνο κρατάει τη θερμότητα της φλόγας και βοηθάει στο να επιτευχθεί γρήγορα η απαιτούμενη θερμοκρασία, με αποτέλεσμα τη μείωση του σχηματισμού οξειδίων και τη βελτίωση της ροής του κολλητικού. Το δέ σιμο ενός τέτοιου μπλοκ, όταν είναι και νούργιο, με συνδετικό σύρμα θα το βοηθή σει να κρατήσει περισσότερο. Το αντικεί μενο

μπορεί

να

στερεωθεί

εύκολα

στο

μπλοκ του ξυλοκάρβουνου, έτσι ώστε τα προς σύνδεση κομμάτια του να μη νηθούν κατά τη σης.

μετακι

διάρκεια της συγ'κόλλ η

ώστε να δεχθούν κάθε μεγέθους δακτύλιο

κατά τη διάρκεια ποικίλων εργασιών συ γκόλλησης και επισκευών. Μεταλλικά συρμάτινα πλέγματα χρησι μοποιούνται σε καταστάσεις που απαιτούν

τη θέρμανση ενός αντικειμένου από κάτω.

Μακροπρόθ1:σμα, η πιο οικονομική λύση εί ναι η χρησιμοποίηση πλεγμάτων από σύρ μα νικελοχρωμίου (π . χ.

προσβάλλονται

από

νίχρωμ), που δεν

την

οξείδωση ' ούτε

σχηματίζουν χοντρά, μεγάλα "λέπιο>" όπως τα πλέγματα από σίδηρο. Το πλέγμα πρέπει

να στέκεται κάπως ψηλά, έτσι ώστε η φλόγα του αυλού να μπορεί να κατευθυνθεί στο συ γκρατούμενο

αντικείμενο

από

κάτω.

απλούστερος τρόπος είναι να στερεωθεί το

πλέγμα στο διάκενο δύο μπλοκ ξυλοκάρ βουνου ή

δύο τούβλων, αλλά μπορεί να

χρησιμοποιηθεί και ένα τρίποδο με κυκλική

209

::~:::::::::==.=μ==~ -C:"I==::::::::::::~6C::::

1';1, Ι

( ,Ι

1 c~,

-10 Εργαλε ία και υλικά ετερογενούς συΥκόλλησης: Ι. Μα

χί ων ' οι αυλακώσεις επ ιτρ έπουν στη θερ μ ότητα να δ ια

σούρι σιδερένιου συνδεηκού σύρματο ς. 2. Κ ουλού ρα χοντρού συνδετικού σύρματος, 3. Τσιμπίδα ανόπτησης μ ε "ε καμμ ένη μ ύτ η , χυτοσίδηρος, μήκος 17 ίντσε ς, 4.

δίδεται γύρω και κάτω από το αντικείμενο,

Ταψί ανόπτησης ιτου στρέφ ετα ι σε ρουλεμάν και χρη

το υ αντικείμενου σ ε δ ιάφορ ες θέσε ις κατά τη δ ιάρκ ε ια

σιμοποιείται μ ε βώλους ελαφρόπετρας ή κόκκους κο ρουνδί ου Νο 6. Δύο μοντέλα ' δια μέτρου 12 και 18 ιντσών , 5 και 6. Χυτοσιδηρές τσιμπί δες ανόπτησης, μ ε μακρυά λαβή 17 ιντσών, ευθεία μ(ηη και καμπυλωτή

τη ς συγκόλλησης, 9. Επίπεδη πλάκα συγκόλλησης από

μύτη για μ εγάλ α αντικείμενα,

αντικείμενου κατά τη διάρκεια της συγκόλλησης.

Στα υ ρωτή αυλακωΤή

πλάκα αμιάντ ου γ ια τη συγκόλλησ η μ εγάλων τεμα-

210

Σπειροει

δής π λάκα συγκόλλη ση ς από αμίαντο , δ ιαμ έ τρου

5 1/ 2

ιντσώ ν και βάθους Ι ί ντσας, που ε πιτρέπ ε ι τη στερέωση

αμίαντο σε πολλά μι;γέθη και πάχη 1 / 8·ίντσας, 10. Πλά· κα συγκόλλησης μαγ ν ησί ο υ (από ίν ες αμιάντου και ανθραΚΙΚό μαγνήσ ιο) κατάλληλη για στερ έ ωση τ ου

ώστε να διευκολύνεται η διαπίστωση της

στηρικτική πατούρα. Μια «φωλιά» συγκόλλησης, που γίνεται

με

τη

συστροφή

κομματιών

εξέλιξ ης του χρώματος του μετάλλου και

συνδετικού

της ροής του κολλητικού κράματος. Μη βά

σύρματος γύρω από το χοντρό σύρμα του

ζετε τον πάγκο συγκόλλησης κάτω από μια

πλέγματος, είναι χρήσιμη. σε καταστάσεις

μεγάλη λάμπα. Αν στην αρχή έχετε ανάγκη

όπου πρέπει να κρατηθούνσε σταθερή θέση

από φως, όταν έρθει η στιγμή της θέρμαν

μικρά τεμάχια προοριζόμενα για συγΚόλ

σης σβήστε ή καλύψτε τα κοντινά φώτα.

ληση.

Ειδικά δοχεία ανόπτησης διαμέτρου

ιντσών κατασκευάζονται με υπερυψωμέ

νες βάσεις από ενσωματωμένα ρουλεμάν,

Τα πρός συγκόλληση μέταλλα πρέπει

να θερμανθούν στη

θερμοκρασία ροής του

κολλητικού όσο γίνεται πιο γρήγορα.

Το

κολλητικό δεν θα τρέξει μέχρις ότου το γει

που επιτρέπουν στα τοποθετούμενα σ' αυτά

τονικό προς σύνδεση μέταλλο φτάσει

αντ.ικείμενα να περιστρέφονται ενώ θερμαί

θερμοκρασία ροής.

νονται. Τα δοχεία αυτά είναι κατάλληλα για

κολλάτε, συγκεντρώστε τη θέρμανση πρώτα

τη συγΚόλληση μεγάλων κομματιών, όπως

στο περιβάλλον μέταλλο και ΟΧΙ στο κολ

τα μπωλ, τα βάζα κι άλλα κοίλα αντικείμε

λητικό, μέχρις ότου το λιώσιμο του συλλι

να. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν,

πάσματος δείξει ότι πλησιάζει η θερμοκρα

όπως δείχνει το όνομά τους, και για σκο

σία ροής του κολλητικού.

πούς ανόπτησης. Ο συγκρατητικός δίσκος

στη

Κατά συνέπεια, όταν

Στο στάδιο αυτό της προθέρμανσης, αν

-είναι γεμισμένος με πυρίμαχο υλικό που

το συλλίπασμα περιέχει υγρασία, αυ.τή πρέ

κρατάει τη

πει να απομακρυνθεί.

θερμότητα. Για τον σκοπό αυτό

Καθώς η

απότομη

μπορούν να χρησιμοποιηθούν μικροί βώλοι

θέρμανση μπορεί να προκαλέσει την ατμο

ελαφρόπετρας, κόκκοι συνθετικού κορουν

ποίηση του νερού και τον αφρισμό του συλ

δίου ή κομμάτια κοκ.

λιπάσματος, είναι πιθανή η μετακίνηση με

. Ενα

πυρίμαχο τούβλο χρησιμοποιείται

ρικών τεμαχίων κολλητικού. Για να απο

κατά την ετερογενή συγκόλληση του λευκό

φευχθεί,

τουλάχιστο

ελαχιστοποιηθεί,

χρυσου (πλατίνας), που απαιτεί έντονη θέρ

μια τέτοια

μετακίνηση

χρειάζονται

μανση , στη θερμοκρασία της λευκοπύρω

γρήγορα περάσματα της φλόγας πάνω από

σης.

την

καλυμμένη

με

συλλίπα.ffμα

λίγα

περιοχή,

που θα διώξουν χωρίς συνέπειες την υγρα ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ εΤΕΡΟΓΕΝΗ

σία. Α ν παρ' όλα αυτά μετακινηθούν μερικά

ΣγΓΚΟΛΛΗΣΗ

πλακίδια κολλητικού , μπορούν να ξανα

Α νεξάρτητα από τις επί μέρους συνθήκες

σπρωχτούν ,",την αρχική θέση τους με ένα

των καταστάσεων συγκόλλησης έχουν συνή

μεταλλικό εργαλείο. Αν το συλλίπασμα έχει

θως γενική ισχύ ορισμένες γενικές παρατη

«καρφώσει» τα πλακίδια στη νέα θέση, η

ρήσεις ως προς τη

επαναφορά είναι συνήθως δυνατή με ένα

σκληρή συγκόλληση .

Ι. Το κολληΤΙΚό δεν μπορεί να αντισταθ μίσει μια κακοπροσαρμοσμένη σύνδεση .

Ολα τα μέρη που πρόκειται να συνδε

θούν πρέπει να είναι χημικώς καθαρά.

τσιμπιδάκι, ή με λίγο σπρώξιμο, αφού χα λαρωθΟύν με ένα μυτερό ε ργαλείο.

Προσέχετε τα κομματάκια του κολλη

τικού ή, αν αυτά είναι δυσδιάκριτα, τη σύν

Με λίγες σπάνιες εξαιρέσεις, η φλόγα

δεση όπου θα τρέξει το κολλητικό. Μόλις

του αυλού πρέπει να μετακινείται σταθερά

γίνει αντιληπτή η λαμπρή, ασημόχρωμη

στη

για να

γραμμή του λιωμένου κολλητιΚΟύ (που φαί

μειωθεί ο κίνδυνος «καψαλίσμαΤΟζ», λιωσί

νεται καθαρότερα στο ημίφως) και το κολ

ματος ή ραγίσματος του μετάλλου .

λητικό ρεύσει σε ολόκληρο το μήκος της

διάρκεια

της

συγκόλλησης,

Η καλύτερη εκτίμηση της ροής του

σύνδεσης, η φλόγα πρέπει να αποσυρθεί.

κολλητικού κράματος είναι αυτή που στηρί

Υπάρχει

ζεται στην παρατήρηση της επίδρασης της

κολληΤΙΚό, γιατί ο ψευδάργυρος, το πιο εύ

κίνδυνος

να

υπερθερμανθεί

το

θερμότητας πάνω σ' αυτό και στο συνδεμέ

τηκτο συστατικό των περισσότερων κολλη

νο μέταλλο, με βάση την εμφάνιση και το

τικών κραμάτων, θα εξατμισθεί και θα αφή

χρώμα. Είναι λοιπόν πρωταρχικής σημα

σει την κόλληση πορώδη και εύθρυπτη. Αυ

σίας στοιχείο το να γίνονται όλες οι εργα

τό σημαίνει εξασθένιση της σύνδεσης. Κα

σίες συγκόλλησης σε ένα σκιερό ή σκοτει

τά τη συγκόλληση μεγάλων αντικείμενων ή

νό μέρος, μακρυά από το λαμπρό φως, έτσι

συνδέσεων, μπορεί να παραστεί ανάγκη να

λιωθούν πρώτα όλα τα κομματάκια του κολ

κή του κατάσταση είναι εξαιρεΤΙΚά ελατός

λητικού και ύστερα να ζεσταθεί ολόκληρη

και όλκιμος, οι διαδΟΧΙΚές επεξεργασίες

η σύνδεση με ένα τελευταίο πέρασμα της

του τον κάνουν, όπως και τα περισσότερα

φλόγας ,έτσιώστε να επιτραπεί στο κολλητι

άλλα

κό να ρεύσει ομοιόμορφα στο όλο μήκος

και για τον λόγο αυτό χρειάζεται συχνά ανό

της σύνδεσης.

πτηση. Η εκτίμηση της θερμοκρασίας ανό

8, Όταν

μέταλλα,

προοδευτικά

σκληρότερο

συγκολλούνται δύο τεμάχια με

πτησης στην περίπτωση του χρυσού είναι

τάλλου με διαφορετικά πάχη, η θερμότητα

πιο δύσκολη από ότι στον άργυρο, μια και η

πρέπει να συγκεντρώνεται πρώτα στο παχύ

χρωματική αλλαγή μπορεί να μην είναι και

τερο κομμάτι, που θέλει περισσότερο χρόνο

τόσο ευδιάκριτη' κατά συνέπεια, η ανόπτη

για να θερμανθεί. Ύστερα, η φλόγα του αυ

ση του χρυσού πρέπει να γίνεται σε ένα

λού στρέφεται και κινείται έτσι ώστε να ζε

σκοτεινό περιβάλλον, για να είναι δυνατή η

σταίνει και τα δύο κομμάτια. Με τον τρόπο

παρατήρηση των τυχόν μεταβολών χρώμα

αυτό, τη στιγμή που το κολλητικό κράμα θα

τος κατά την πρόοδό της. Η χρωματική αλ

αρχίσει να ρέει τα δύο τεμάχια θα είναι το

λαγή αρχίζει να γίνεται εμφανής όταν ο

ίδιο ζεστά.

χρυσός αρχίζει να πλησιάζει την επιθυμητή θερμοκρασία ανόπτησης των

Μια

12000F.

πρόσθετη προφύλαξη ασφαλείας ειναl η κά ΕΤΕΡΟΓΕΝΙ-ΙΣ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ

λυψη ολόκληρου του αVΤIKείμενoυ με συλλί

Η διαδικασία της συγκόλλησης του χρυ

πασμα, που ρευστοποιείται σε μια θερμο

σού είναι παρόμοια με αυτή της συγκόλλη

κρασία κοντά σ' αυτήν της ανόπτησης. Αυ

σης του αργύρου . Μπορούν όμως να ανα

τό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην περί

φερθούν μερικά πρόσθετα σημεία.

πτωση των κόκκινων χρυσών, όπου το χρώ

Το κολλητικό πρέπει να είναι λεπτότερο

μα τείνει να αλλοιωθεί τελείως από την εμ

από τα προς σύνδεση τεμάχια. Το εκλεγό

φάνιση «εγκαυμάτων», αν η επιφάνεια δεν

μενο κολληΤΙΚό πρέπει να ταιριάζει ως προς

έχει καλυφθεί ολοκληρωΤΙΚά με ένα προ

το χρώμα με τον προς συγκόλληση χρυσό.

στατεί>τικό στρώμα συλλιπάσματος κατά τη

Υπάρχουν αρκετά κολλητικά που ταιριά

διάρκεια της ανόπτησης και της ετερογε

ζουν με το χρώμα των κυριότερων από τα

νούς συγκόλλησης.

χρησιμοποιούμενα είδη χρυσού και λιώ

Οι κόκκινοι χρυσοί πρέπει να «σβήνο

αντιστοιχούν

νται» απότομα όσο είναι θερμοί, για να

στην περιοχή τίτλων (αριθμού καρατιών)

προληφθεί η επανασκλήρυνσή τους. Οι πρά

των προς συγκόλληση χρυσών αντικείμε

σινοι ή κίτρινοι χρυσοί μπορούν είτε να

νουν σε

θερμοκρασίες

που

νων. Διαλέγετε ένα κολλητικό κράμα με

«σβησθΟύν"

απότομα είτε να αφεθούν να

σημείο τήξης χαμηλότερο από το σημείο

ψυχθούν σιγά - σιγά στον αέρα. Ο λευκός

τήξης του προς συγκόλληση μετάλλου, με

χρυσός (όχι ο λευκόχρυσος) πρέπει να ανο

περιθώριο ασφαλείας τουλάχιστον

πτάται στους Ι 4000F, οπότε παρουσιάζει ένα

1500F,

αλλιώς θα διακινδυνέψετε την υπερθέρμαν

λαμπρό

ση και την υποβάθμιση του μετάλλου που

«σβησθεί» απότομα ή να αφεθεί να ψυχθεί

θέλετε να κολλήσετε. Συνήθως το κολλητι

σιγά

κό έχει τίτλο μικρότερο από τον αριθμό κα

ιδιόρρυθμο αυτό κράμα χρυσού πρέπει να

κερασοκόκκινο

χρώμα,

και

να

σιγά στον ατμοσφαιρικό αέρα. Το

ρατιών του προς συγκόλληση χρυσού και ο

επεξεργαστεί ομοιόμορφα πριν από την ανό

τίτλος αυτός ποικίλλει, ανάλογα με το κρά

πτηση, γιατί αλλιώς οι εσωτερικές τάσεις,

μα του κολλητικού και του χρυσού και με τα

που έχουν αναπτυχθεί από τις προηγούμενες

επιθυμητά σημεία τήξης . Όταν παραγγέλ

ανισότροπες επεξεργασίες του, μπορούν να

νετε ένα κολλητικό κράμα για χρυσό δηλώ

προκαλέσουν τη δημιουργία ρωγμών στη

νετε το χρώμα και τα . καράτια του χρυσού

διάρκεια της ανόπτησης ή κατά την παραπέ

που θέλετε να κολλήσετε. Η γνώση του ση

ρα επεξεργασία του μετάλλου.

μείου τήξης του χρυσού και του κολλητικού έχει μεγάλη πρακτική σημασία.

Η. δημιουργία εξανθημάτων ή «λεπιών» (ουσιαστικά

χρωματικών

κηλίδων)

στην

επιφάνεια του χρυσού κατά τη θέρμανσή του μπορεί να προληφθεί με την επίστρωση ΑΝΟΠΤΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟ! ΜΕ ΟΞγ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ

. Οταν

δουλεύεται χρυσός, που στην αρχl-

του αντικείμενου με μίγμα βόρ.ακος και βο

ρικού οξέος, στο οποίο προστίθεται καθαρό

οινόπνευμα, επίστρωμα που αποτίθεται μετά

σε ΙΟ μέ ρη νερού). Τα χρυσοκράματα μεγά

τήν εμβάπτιση του αντικειμένου στο μίγμα

λου αριθμΟύ καρατιών που περιέχουν μικρό

και την ξήρανσή του στον αέρα. Παρόμοιο

τερες ποσότητες ξένων μετάλλων παρουσιά

προστατευτικό στρώμα μπορεί επίσης να

ζουν

δημιουργηθεί με το άλειμμα του αντικεΙμε

πιών~). Βλέ π ε σχετικά και στο τμήμα με επι

νου με έτοιμη πάστα συλλιπάσμαΤος. Τα

κεφαλίδα «Χ ρωμάτισμα του χρυσού» (σελ.

περισσότερα

505).

συλλιπάσματα

αφαιρούνται

μικρότ ε ρη

τάση

δημιουργίας

«λε

μετά την ανόπτηση του μετάλλου με ζεστό νερό

(1800F).

Αν πάντως έχουν σχηματισθεί

χρωματικές κηλίδες ή «λέπια» , η επιφάνεια

ΒΑΣΙΚ ΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΤΕΡΟ Γ ΕΝΟΥΣ

μπορεί να καθαριστεί με εμβάπτιση σε βρα

ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗΣ

στό δ ιάλυμα νιτρικού οξέος (Ι μέρος οξύ σε

8 μέρη

νερού) ή θειϊκού οξέος (Ι μέρος οξύ

ΟΙ τέσσερις συνηθέστερες βασικές κατα

στάσεις ετερογενούς συγκόλλησης είναι

(1)

Τα παρακάτω κολλητικά χρυσού είν α ι σχεδιασμένα

Ο ΠTlΚΗ ΕΚΤιΜΗΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ

έ τσι ώστε να έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗΣ

ροής και να μπορούν να χρησιμοποιηθούν με τα πα

ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ

ρακάτω χρυσοιφάματα. Οι σχε τικές πληροφορίες βα

σίζονται στους πίνακες των λ ι ώvται σ ε τεμάχ ια τυποποι ημ ένα πάχη

Handy and Harman. Που· βάρους Ι και 1/ 2 ρennyweight . Τα των φύλλων είναι 0.010" ή 30 BaS.

Πρώτη ασθενής ερυθροπύρωση

482°C 649°C 7(JJ0C 8 J6°C 87 1°C 893°C

θαμπή ερυθροπύρωση

Κερασέρυθρο Πορτοκαλέρυθρο Λαμπρό πορτοκαλί σολωμού Λαμπρό πορτοκαλί

Οι διαστάσε ις κάθε τ ε μαχίου είναι περίπου

1/ 2'" 1/ 2".

(Αυτές είναι ο ι θερμοκρασί ες υγρού αργύρου στέρλι

Τα κράματα χρυσού λιώ νουν σ ε θερμοκρασίες χαμη

γκ)

λότερες από τον καθαρό χρυσό. ΤΟ χρώμα εμφαν ίζετ αι

Υγροποίηση καθαρού αργύρου

πρώτα στα άκρα των φύλλων καί του σύρματος.

Υγροπο[ηση καθαρού χρυσού

Χρυσοκράματα και Σημ εία Τήξης

Κολλητικά Χρυσού και Σημεία Ροής

Χρυσοί

960,5'C 10630 C

Κολλητικά

1 8Κ Κίτρινος

926.6' C

Χρω ματιστοί Χρυσοί

18Κ

18Κ Πράσ ι νος

987,Ί"C

Εύκολο

14Κ

18Κ Κόκκινος

901 'C 943,3'C

Μέσο

12Κ

Σκληρό

16Κ

18Κ Λ ευ κός

14Κ Κίτρινος Νο

L4K

Κίτρινος Νο

29 2

879'C 860'C 963' C

14Κ Πράσ ι νος 14Κ Ανοιχτοκίτρινος Νο

14Κ Κόκκινος 14Κ Λευκός

245

837,Ί"C

935°C . 964°C

754,4'C 807'C 826,6'C

Λευκός Χρυσός

18Κ

Εύκολο

12Κ

80Ί"C

Σκληρό

1 6Κ

Υπέρσκληρο

19Κ

826,6'C 893,3'C

Χρωματιστοί Χρυσοί

1 4Κ

Υπερεύκολο Νο

10Κ

2460

Εύκ<ιλο

1 0Κ

Μέσο

10Κ

Εύκολο

14Κ

Μέσο

1 2Κ

Λ ευκός Χρυσός

14Κ

Εύκολι..

10Κ

Σκληρό

12Κ

698,8'C 748,8°C 768'C

732 ,2°C 782,2'C

Τα ίδια κολλητικά όπως στα Ι8Κ Λευκός χρυσός μπορεί επ ίση ς να χρησιμοποιηθεί σε λευκό χρυσό 14Κ .

10Κ Κίτρι νος

9OΊl'C

10Κ Κίτρινος

885°C 96O'C 1037.8'C

10Κ Κόκκινος

10 Κ Λευκός

ΙΟΚ

Χρωματιστοί Χρυσοί

Τα ίδια κολλητικά με Χρωματιστούς Χρυσούς 14Κ ΙΟΚ

Λευκοί Χρυσοί

Τα {δια κολλητικά μ ε Λευκό Χρυσό Ι4Κ

213

η σύνδεση επίπεδων επιφανειών «πρόσωπο

λη παρουσιάζουν ένα πιο δύσκολο πρόβλη

με πρόσωπο>.,

σύνδεση κάθετων μεταξύ

μα. Συνήθως, πρέπει να κρατηθούν σε επα

η σύνδεση ακμών ή

φή με ένα βοηθητικό μηχανικ ο μέσο, όταν

(2) η

τους επιφανειών,

(3)

σύνδεση «άκρο προς άκρο>. και

(4)

η σύνδε

τα τεμάχια δεν μπορούν να στηριχθούν μό

ση σύρματος με άλλες επιφάνειες.

να τους.

ΣγΝΔΕΣΗ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΕΠ/ΦΑΝΕ/ΩΝ «ΠΡΌΣΩΠΟ

Η ΧΡΗΣΗ ΣΤΕΡΕΩTlΚΩΝ ΔΙΑ ΤΑΞΕΩΝ ΣγΓΚΟΛ,

ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ". Τα τεμάχια του μετάλλου που

Λ,ΗΣΗΣ. Ως στερεωτική διάταξη συγκόλλη

πρόκειται να συνδεθούν, πρέπει να κρατιού-.

σης χαρακτηρίζεται η οποιαδήποτε μηχα

ντα ι σε επαφή και επάνω το ένα στ,ο άλλο,

νική διάταξη που στερεώνεται στα

σε όλη τη

βάλλει

διάρκεια της συγκόλλησης. Ο

--.ή

--,

περι

στηρίζει τα προς σύνδεση τεμά-

απλούστερος τρόπος επίτευξ ης της διατή

χια, όσο αυτά συνδέονται με ετερογενή συ

ρησης της επαφής αυτής είναι η αξιοποίη

γκόλληση. Συνδετικό σύρμα , σφιγκτήρες,

ση της βαρύ,ητας, που πρέπει να γίνεται

καρφιά και τσιμπιδάκια ή πένσες αποτελούν

όποτε είναι δυνατό. Πρι ν γίνε ι η επαφή, οι

από τεχνική άποψη απλές στερεωτικές δια

ε πιφάνε ι ες καθαρίζονται και καλύπτονται

τάξε ις συγκόλλησης,

με συλλίπασμα. Τα τεμαχί δ ια του κολλητι

νται γι

κού τοποθετούνται στο έπάνω τεμάχιο, όσο

. Οταν

όσο χρησιμοποιού

αυτό τον σκοπό . για παράδειγμα συνδέεται μια βάση

αυτό επισ τρώνεται με συλλίπασμα στην επά

με ένα μπωλ, τα δύο μέρη συγκρατιούνται με

νω επ ιφάνε ιά του , Κ1 αφήνονται να στεγνώ

συνδετικό σύρμα, συνήθως από μαλακό σί

σουν στη

θέση τους. Η διαδικασία αυτή

στερεώνει το συλλίπασμα εκεί που χρειάζε ται και εξασφαλίζει την ομαλή πορεία της

δηρο, είτε λεπτό

gauge). . μεσο

(22 gauge)

είτε χοντρό

(10

Αν χρειασθεί σύρμα με κάποιο ενδιά-

πάχος για μεγαλύτερη αντοχή, μπορεί

συγκόλλησης. Το επάνω τεμάχιο, επιστρω

να κατασκευαστεί με στρίψιμο ενός αριθμΟύ

μένο με συλλίπασμα και με σταθεροποιημέ

λεπτών συρμάτων.

να στην προς σύνδεση επιφάνειά του τα τε

Το σύρμα τυλίγεται σε δύο τουλάχιστο

μαχίδια του κολλητικού, αναποδογυρίζεται

αντίθετες διευθύνσεις γύρω από τα τεμάχια

και ακουμπιέται στην επιφάνε ια του κάτω

που πρόκειται να συ.νδεθούν , έτσι ώστε να

τεμαχίου, έχοντας το κολλητικό ως ενδιά

μην κινούνται το ένα σε σχέση με το άλλο .

μεσο λεπτότατο στρώμα .

Οι δεσμοί σφίγγονται με το στρίψιμο των

Έπειτα, προσφέ

ρεται στο σύστημα θερμότητα κατά τα γνω

άκρων του σύρματος μ ε τη βοήθεια μιας ,

στά. Το σύστημα πρέπει να είνα ι αλφαδια

πένσας. Α ν χρειασθεί περισσότερο σφίξιμο,

σμένο στον πάγκο για να αποφευχθεί ο Ki\l-

γίνεται στο σύρμα ένας κόμπος με μια τανά

δυνος

λια ή πένσα.

μεταγενέστερης

. Οταν το

μετακίνησή ς

του .

κολλητικό ρέει, το επάνω τεμάχιο

Ο κόμπος επιτελεί την πρόσθετη αποστο

το ο ποίο στηρίζεται σ' αυτό θα «καθήσεt>.

λή του να επιτρέπ.ε ι την αναπόφευκτη δια

απότομα. Α\Jτό είναι μια ένδειξη για τη συ-'

στολή του μετάλλου κατά τη θέρμανάή του.

μπλήρωση της ροής του κολλητικού, οπότε

Πριν καθαρίσετε το μέταλλο σε λουτρό οξέ

θα πρέπει να διακοπεί η παροχή θερμότη

ος βγάλτε το σιδερέvιο συvδετικό σύρμα.

τας.

Αν δεν γίνει αυτό, το διάλυμ~ του οξέος θα

Ε πίπεδα τεμάχια μπορούν να «κολληθούν ήπια» , αρχίζοντας με χωριστή τήξη του κολλητικού στην κάθε μια από τις δύο προς σύνδεση επιφάνειες. Οι δύο επιφάνε ιες αλεί

βονται έπειτα με πρόσθετο συλλίπασμα και τοποθετούνται σε επαφή η μια με την άλλη. Προσφέρεται

θερμότητα μέχρις ότου το

κολλητικό ξαναλιώσει και συνδέσει τα δύο τεμάχια.

μολυνθεί και θα καλύψει το μέταλλο με ένα επίστρωμα που δύσκολα αφαιρείται. Με τη χρησιμοίηση σύρματος χρω μονι

κελίου «(χρωμονικελίνης»), που διατηρεί το σχήμα και την αντοχή του κατά τη

διάρ

κεια της θέρμανσης, μπορούν να αυτοσχε

διασθούν διάφορα είδη στερεωτικών στη ριγμάτων των προς συγκόλληση μεταλλι

κών μερών. Συστήματα καρφιτσώματος ή σύ σφιγξης στα ρούχα, τα αυτιά Κ.λπ. που δύ σκολα στηρίζονται με άλλο τρόπο μπορούν

ΚΑΘΕΤΕΣ ΣγΝΔΕΣΕ/Σ.Οι επιφάνειες που πρέ

να συΎκρατηθούν στη θέση που χρειάζεται

πει να συνδεθούν κάθετα η μ!α προς την άλ-

για την συγκόλληση μ ε τέτοιο σύρμα, είτε

ο,.

κατακόρυφα είτε υπό γωνία. Σ ε ορισμένες

ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ ΣΥΡΜΑΤΟΣ ΜΕ ΦΥΛΛο. Κατά τη

περιπτώσεις χονδρό, συνδετικό σύρμα μπο

συγκόλληση σύρματος με μεταλλικό φύλλο

ρεί να κοπεί και να καμφθεί για να σχηματί

πρέπει πάντα να προσέχονται μερικά λεπτά

σει στερεωτικά των αντικείμενων άγκιστρα.

σημεία γενικής εφαρμΟΥής . Η άμεση προ

Μερικές φορές είναι δυνατή η στήριξη τε

σφορά θερμότητας στο σύρ μα δημιουργεί

σε όρθια θέση με κομμάτια πυρό

συνήθως τον κίνδυνο του λ ιωσίματός του .

τοιjβλων, άλλων πυρίμαχων υλικών ή ξυλο

Μια και το κολλητικό κράμα δεν θα ρεύσει

κάρβουνου. Χαλύβδινες περόνες μπορούν

μέχρις ότου θερμανθεί ολόκληρη η περιοχή

να μπηχτούν στο ξυλοκάρβουνο για να κρα

του μετάλλου στην απαιτούμ ενη θερμοκρα

τήσουν ένα αντικείμενο . σε όρθια θέση. Αλ

σία , ο κίνδυνος υπερθέρμανσης του σύρμα

λες διατάξεις έχουν μνημονευθεί σε σχέση

τος είναι γενικά μεγάλος. Είναι λοιπόν καλύ

με τη

τερη πρακτική η συγκόλληση του σύρματος

. μαχίων

συγκόλληση των μεταλλικών επιφα Ο τεχνίτης πρέπει να χρη

με επαγωγή θερμότητας, δηλαδή , με θέρ

σιμοποιήσει την εφευρετικότητά του για να

μανση του γειτονικού με τάλλου. Ο θερμικός

λύσει το οποιοδήποτε σχεδόν σχετικό πρό

έλεγχος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο

βλημα. Όλα τα προβλήματα έχουν μια λύ

σύνδεσης ενός σύρματος μ ε βάση την αρχή

ση, όσο μεγάλη κι αν είναι η ιδιαιτερότητά

ότι το κολλητικό θα ρεύσει προς τη διεύ

νειών (σελ.

τους.

209).

Όταν παίρνετε μια απόφαση για το

ποιο σύστημα στήριξης θα χρησιμοποιήσε τε, αν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις προ τιμείστε πάντα την απλούστε ρη.

Μια πρόσφατη εξέλιξη, που βοηθάει πο λύ στις δύσκολες καταστάσεις

ετερογενούς

θύνση της θερμικής πηγής, που μπορεί να αξιοποιηθεί για τον σκοπό αυτό. Μετάλη σημασία έχει η τ οποθέτηση του κολλητικού κράματος. Η πιο πετυχημένη σύνδεση επ ιτυγχάνεται είτε με την τοποθέ

τηση του τεμαχιδίου του κολλητικού στην

συγκόλλησης που αφορούν στην κοσμημα

κορυφή του σύρματος ή με το πλάγιασμά

τοποιία,

του, έτσι ώστε να αποκτήσει ε παφή μ ε το

είναι η

χρήση ενός σιδερένιου

μπωλ γεμάτου με κόκκους συνθετικού οξει

πλάι του σύρματος και με το βασικό μέταλ

δίου του αργιλίου. Τα προς σίwδεση τεμά

λο. Το μέταλ λο θερμαίνεται από κάτω και

χια (~βoυτιώνταH) μέσα στους κόκκους που

όταν αποκτήσει τη

τα συγκρατούν σε μια ορισμένη θέση και

κολλητικού , αυτό έλκεται προς τη θερμική

ενεργούν ως μονωτικό υλ ικό κατά τη διάρ

πηγή και ρέει κατά μήκ ος του σύρματος,

κεια της συγκόλλησης.

όπου έρχεται σε επαφή· με το βασικό μεταλ

θερμοκρασία τή ξ η ς του

λικό φύλλ ο. Μια άλλη μέθοδος είναι το να τοποθετηθούν τα τεμαχίδια του κολλητικού και στα δύο άκρα του σύρματος, που κρατιέ

ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ «ΑΚΡΟ ΠΡΟΣ ΑΚΡΟ•. Η σύνδεση

ται οριζόντιο και να θερμανθεί από κάτω

δύο τεμαχίων που έρχονται σε ε παφή χωρίς

μια περιοχή στο μέσο περίπου της απόστα

επικάλυψη «(καβάλημα») ή λοξότμηση των

σης των δύο άκρων.

ακμών τους είναι γνωστή ως συγκόλληση

Το κολλητικό θα λιώσει και θα τραβη

«άκρου προς άκρο». Οι συνδέσεις του είδους

χθεί προς το μέσο, όπου είναι συγκεντρωμέ

αυτού στα μεταλλικά φύλλα πρέπει να ται

νη η θερμότητα. Κατά τη συγκόλληση συρ

ριάζουν απόλυτα σε όλο το μήκος της ρα

μάτων χρειάζεται μια κάποια ελάχιστη πο

φής, αλλιώς το κολλητικό δε

θα κάνει ικα

σότητα κολλητικού, στην πράξη η μικρό

νοποιητικά τη δουλειά του . Με τον τρόπο

τερη δυνατή, μια και τ ο μείγμα θα διασχίσ ει

αυτό μπορεί επίσης να κολληθούν και σύρ

μιά μεΎάλη απόσταση , όσο το σύρμα βρί

ματα. Κατά την «άκρο προς άκρο» συγκόλ

σκ εται σε επαφή με το βασικό μέταλλο . Το

ληση κυλινδρικών αντικείμενων προσπαθεί

παραπάνω από το απαραίτητ ο κολλητικό θα

στε να τοποθετήσετε το "αντικε{μενο κατά

δώσει μια ανώμαλη εξογκωμένη κόλληση

τρόπο · που η βαρύτητ-ά να βοηθάει τη ροή

και θα καταστρέψει τον τονισμό του περι

του κολλητικού. Αν είναι δυνατό, συνδέστε

γράμματος του συρμάτινου διακοσμητικού

τα προς συγκόλληση τεμάχια με σύρμα, γ ια

σχεδ ίου .

να τα κρατήσετε σε επαφή στη διάρκεια της

. συγκόλλησης.

Η θερμότητα μπορεί να δη

μιουργήσει μια τάση

απομάκρυνσης του

ενός τεμαχίου από το άλλο.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΡΟΗΣ ΤΟΥ ΚΟΛΛΗTlΚΟΥ ΚΡΑ

ΜΑ ΤΟΣ. Το γεγονός ότι το λιωμένο κολλητι-

215

Στε ρεωτι κές δ ιατάξει ς για τ η ν ετεΡΟΥένή συγκόλληση:

1. Μπω λ συγκόλλ ηση ς , χυτοσίδηρος, δ ιάμ ε τρος 4 " ι π ε ρι έχε ι ).:όκιcους lωρουνδίο υ Νο 24 που χρ ησιμ εύουν για τ η συγκράτ ηση μΙlφοαντικεί μ ενω ν κατά τη συ· '(κόλληση. 2. - 3. - 4. Ρυθμιζίι μ ι:νι;ς δ ιαΤάξ ε ις σύλληψης

και σ υγιc ρά τησης για μικρ ά αντικcίμενα τοποθετημένα

κο ρέει πάντοτε προς τη

διεύθυνση τη ς

στον πάγκο κατά την δ ιάρκεια της ετ ερο γ ενούς συ γκόλλησης . Τα τσ ιμ πιδάκ ι α και τα συσφΙ-Υκτικά είνα ι εναλλάξ ιμα . 5. Κοί λ η ράβδος άνθρακα , χρ η σιμοποιού με νη για τ η συγκόλλ ηση κυλινδρ ικών αξόνων. σωλή νων κα ι στρογγυλόμο ρφω ν α ν τικειμένων . Κινητή βά ση .

τ ου κολλητικού πρέπει να τοποθετούνται

θερμικής πηγής μπο ρ εί να αξιοποιηθεί για

στο εσω τεριιι:ό του κυλίνδρου. Η θερμότη

την έ λξη του τήγματος προς δυσπρόσιτα ,

τα, προσφερόμενη από το εξωτερικό μέρος,

κατά τα άλλα επιθυμητά, σημε ία . Για παρά

θα τραβή ξε ι το λ ιωμένο κολλη τικό

στη

δειγμα, αν το κολλη'tικό φαίνεται να ρέει

ραφή, χωρίς να φαίνονται στο εξωτε ΡΙΚό

αντίθετα προς την επιθυμητή κατεύθυνση , η

του βάζου ίχνη κόλληση ς.

τη

Μια άλλη λύση όταν κολλ ιέται ένα πόδ ι

γρήγορη μετακίνησfj της φλόγας προς τη

σε μια βάση ε ίναι το να τοποθετηθούν τα

μεριά όπου θέλετε να φτάσε ι το ρωστό

τεμαχίδια του κολλητικού κάτω από την

κολλητικό . Ο θερμικός έλεγχος μπορεί επί

ακμή

ση ς να ασκηθεί για να αποφ ευχθε ί ο σχημα

οποίου το βάρος θα τα κρατήσει στη θέση

τισμός καύκαλο υ (ή παραμονή υπολειμμά

τους. Η διαδικασία αυτή εξαλείφει την πι

των στε ρεού κολλητικού). Για παράδειγμα,

θανότητα να μετακινηθεί το κολλητικό κα

όταν κολλιέται ο πυθμένας σε μια βαθειά

τά τον «βρασμό» του συλλιπάσματος και

κοίλη μορφή όπως ένα βάζο , τα τεμαχίδια

επιτρέπει την ταχεία θέρμανση.

φορά μπ ορε ί συχνά να αναστραφεί με

216

του

κυλινδρικού

τοιχώματος,

του

Μερικές

φορές είναι σκόπιμη η άσκηση πίεσης στο

τί αν

επάνω μέρος του κυλίνδρου, τη στιγμή που

μιχθεί με το λιωμένο συλλίπασμα και απλω

ρέει το κολλητικό, με μια σιδερένια τσιμπί

θεί, θα εμποδιστεί η ροή του κολλητικού ή

δα ή μια παλιά λίμα, προκαλώντας έτσι την

θα δημιουργηθεί μια ακανόνιστη κόλληση.

καλύτερη επαφή ανάμεσα στα συνδεόμενα

, για

παράδειγμα, η κίτρινη ώχρα ανα

Μολονότι είναι δυνατή η αφαίρεση μιας

μια

παρεμποδιστικής πάστας κατά τη συγκόλ

σφαίρα και δεν ρέει πια, αυτό αποτελεί έν

λ ηση με το άμεσο βάφτισμα του θερμού με

δειξη ποσοτικής ανεπάρκειας της θερμότη

τάλλου σε λουτρό όξινου καθαρισμού, η

τας

μέρη .

Αν

το

κολλητικό

σχηματίσει

ακόμα και

πρακτική εξαντλεί και μολύνει γρήγορα το

ίhταρξης ακαθαρσιών στην επιφάνεια, όπου

διάλυμα. Είναι προτιμότερο το να αφαιρού

ρέει το κολλητικό.

νται οι πάστες (που μπορεί να έχουν στερε

Στη

του συλλιπάσματος

συγκόλληση

μικροαντικεΙμενων

μπορεί να χρησιμοποιηθεί η σκόπιμη δη

οποιηθεί κατά τη

θέρμανση) με μια μικρή,

σκληρή βούρτσα σε ζεστό νερό και ύστερα

μιουργία μιας μικρής σφαίρας κολλητικού.

με εμβάπτιση στο όξινο διάλυμα για την

Π ιάνεται στην άκρη

αφαίρεση των έμμονων υπολειμμάτων.

ενός μυτερού εργα

λείου όπου προσφύεται, κρατιέται σε μια

Οι παρεμποδιστικές πάστες μπορούν ε πί

σταθερή θέ ση και θερμαίνεται μέχρι που να

σης να χρησιμοποιηθούν για την προστα

λιώσει.

σία εκτεθειμένων λεπτών συρμάτων, που αλλιώς θα έλιωναν κατά την εργασία της συγκόλλησης.

ΠΑΣΤΕΣ ΠAPEMΠOΔlΣHΣ ΡΟΗΣ ΤΟΥ ΚΟΛΛΗ

Τ/ΚΟΥ. Για τον έλεγχο της συγκόλλησης

μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα υλι κά,που εμποδίζουν τη

ροή του κολλητικού

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΟΛΛΗΤΙΚΩΝ ΣΕ ΜΟΡΦΗ ΡΑΒΔΙΟΥ

. Οταν

δουλεύονται μεγάλα αντικείμενα με

σε π ε ριοχές όπου είναι ανεπιθύμητο. Μπο

συνδέσεις μεγάλου μήκους ή κατασκευάζο

ρούν να γίνουν πάστες με την ανάμιξη

νται κοσμήματα με επίθεση λωρίδων ή συρ

οποιουδήποτε κατάλληλου υλικού με νερό,

μάτων, για την ενίσχυση και αύξηση του

σι οποίες απλώνονται σε ορισμένες περιο

πάχους ενός μέρους, είναι δυνατή η χρησι

χές των προς συγκόλληση μετάλλων. Το

μοποίηση κολλητικού σε μορφή ραβδιού.

λεπτά

κόκκινο τριοξείδιο

Στην τεχνική αυτή, μετά την τοποθέτηση

του σιδήρου, που παρασκευάζεται με την

του συλλιπάσματος, χρησιμοποιείται ταχεία

ήπια φρύξη

κίτρινη

θέρμανση του αντικεΙμενου για να αποκτή

ώχρα, ένα ακαθάριστο σιδηρομετάλλευμα

σει γρήγορα το βασικό μέταλλο θερμοκρα

κονιοποιημένο θειϊκού

σιδήρου , η

όπως ο λεμονίτης, και η λεπτοτριμμένη κι

σία ανώτερη από το σημείο ροής του κολ

μωλία, μια λεπτότατη σκόνη ανθρακικΟύ

λητικού.

ασβεστίου, μπορούν να χρησιμοποιηθούν

κού τοποθετηθεί με το χέρι επάνω στη σύν

Έτσι, όταν το ραβδί του κολλητι

για την παρασκευή τέτοιων πολτών. Τα υλι

δεση, δεν σπαταλιέται χρόνος για να θερ

κά αυτά αναμιγνύονται με νερό, με την εν

μανθεί ιδιαίτερα το κολλητικό που ρέει αμέ

δεχόμενη προσθήκη μιας φυσικής ρητίνης,

σως στο διάκενο της σύνδεσης, χωρίς στε

όπως το τραγακάνθινο κόμμι. Η πάστα μπο

ρεά υπολείμματα ή «καύκαλο>. (με την εξαί

ρεί να χρησιμοποιηθεί για το «βάψιμο>. μιας

ρεση ίσως του σημείου επαφής).

σύνδεσης, έτσι ώστε το κολλητικό να μη

Η προς συγκόλληση σύνδεση πρέπε ι να

τρέξει πέρα από το άκρο της στρωμένης πε

έχει καθαριστεί, καλυφθεί με συλλίπασμα

ριοχής ή ενός ολόκληρου μικροαντικείμε

και στερεωθεί με σύρμα ή σφιγκτήρες. Και

νου όπως η καρφίτσα ενός κοσμήματος, για

το ίδιο ραβδί συγκόλλησης πρέπ ε ι επίσης

να εμποδιστεί το φράξιμο ' της υποδοχής της

να καθαριστεΙ μπορεί επίσης να ε πιστρωθεί

και η

αχρήστευση του μηχανισμού της.

με συλλίπασμα και να ξ ηρανθεί.

. Οπου

Ύστερα

υπάρχει κίνδυνος να μείνει ακόλλη

θερμαίνεται ολόκληρο το αντικείμενο με

τη μια σύνδεση κατά' τη θέρμανση, μπορεί

μεγάλη φλόγα , μέχρις ότου το συλλίπασμα

να χρησιμοποιηθεί μια απ' αυτές τις πάστες

ρευστοποιηθεί και γίνει υαλώδες, ενδε ικτι

για το τονισθεί η περιοχή που πρέπει να

κό του ότι πλησιάζει η θερμοκρασία της

κολληθεί. Χρειάζεται προσοχή, έτσι ώστε

προσέγγισης του κολλητικού ραβδιού στη

να μην επιτραπεί η μόλυνση από την πάστα

σύνδεση.

μιας περιοχής που πρέπει να κολληθεί, για-

. Οταν η

θερμοκρασία ξεπεράσει το σημείο

217

ροής του κολλητίκού, το ραβδί φέρεται σε

αποκόλληση, οι συνδέσεις αυτές πρέπει να

επαφή με τη σύνδεση , ενώ η φλόγα εξακο

προστατευθούν με παρεμποδιστική πάστα .

λουθεί να πηγαινοέρχεται επάνω σ' αυτή.

Για την

. Ενα

μέρος του κολλητικού θα τρέξει αμέ

μπορούν να πάθουν ζημιέ ς, καλύψτε τις μ ε

σως. Μην εξακολουθήσετε την προσφορά

συλλίπασμα. Αλλά και οι συνδέσεις που πρέ

περισσότερου κολλητικού υλικού αλλά πα

πει

ρακολουθείστε τη ροή του και τραβή ξτε το

στρωση ς με συλλίπασμα. Για να βοηθήσ ετε

υγρό ρυάκι με τη

την αποκόλληση των συστατικών μερών

φλόγα, μέχρις ότου φανεί

ότι σταματάει η ροή .

προστασία των ε πιφανειών

να διαχωρισθούν

έχουν ανάγκη

πο υ

επί

σn;ρεώστε το πιο βολικό τεμάχιο σε ένα

Αυτό είναι ένδειξη της ανάγκης περισσό

μπλοκ ξυλοκάρβουνου ή σε μια άλλη επιφά

ΤΕι'ου κολλητικού υλικού και τότε πρέπ ει να

νεια

το προσφέρετε. Συνεχίστε τη

εκτεθειμένο το τεμάχιο που πρέπει να αφαι

διαδικασία

θέρμανσης με

καρφίδες, αφήνοντας

αυτή, μέχρις ότου δημιουργηθεί ολόκληρη

ρεθ.εί. Το κομμάτι θερμαίνεται μέχρις ότου

η συγκολλητική ραφή.

η προς αποκόλληση σύνδεση παρουσιάσει

Για παράδειγμα, κατά το κόλλημα του

τη γραμμή του κολλητικού λαμπερή και

άκρου ενός σύρματος σε ένα μπωλ, τοποθε

λιωμένη. Μη παρατείνετε την θέρμανση.

τείστε το μπωλ, με το σύρμα δεμένο ή σφιγ

Ανάλογα μ ε το πως το προς αφαίρεση κομ

μένο στη θέση που πρέπει, σε ένα περιστρε

μάτι είναι συνδεδεμένο με τα άλλα μέρη

φόμενο δοχείο ανόπτησης ή πάνω σε ένα

ανασηκώστε το με πένσα ή τσιμπιδάκι (για

φύλλο αμιάντου στερεωμένο σε μια περι

κατακόρυφες συνδέσ εις ακμή ς με ακμή),

στρεφόμενη τράπεζα. Όταν η θερμοκρασία

χαλαρώστ ε το με μια παλιά λίμα ή άλλο αμ

του μετάλλου φτάσει στο σημείο που πρέ

βλύ ε ργαλείο ( ε πίπεδα τεμάχια κολλημένα

πει , περιστρέψτε το μπωλ κατά τη φορά των

σε όλη του ς την επιφάνεια) ή τραβήξτε το

δεικτών του ρολογιού και βάλτε το κολλη

μέχρι να αποχωρισθεΙ

τικό ραβδί προς τη

τσιμπίδα (συνδέσεις «άκρο προς άκρο»).

διεύθυνση που δείχνει

με πένσα ή μικρή

η φλόγα του αυλού, δηλαδή αντίθετα προς τη

φορά της περιστροφής.

Υπάρχουν ραβδιά κόλλησης δ ιαστάσεων

l j8X20

ίντσες,

πάχο υς

12 gauge.

Όταν

ΣΚΛΗΡΑ κοΛΛΗΤιΚΑ ΠΟΥ ΛΙΩΝΟΥΝ ΣΕ ΜΕΤΡΙΕΣ ΘF.ΡΜ() ΚΡΑΣΙ ΕΣ

στον

Τα κολλητικά αυτά είναι κράματα χαλκ

προμηθευτή τον τύπο του κολλητικού. τον

ού-ψευδάργυρου που έχουν σχετικά υψηλό

αγοράζετε

αριθμό

τέτοια ρqj\διά δηλώνετε

gauge

και τις διαστάσεις που χρειά

σημείο τήξης, μεταξύ Ι3040F και

20500 F. Εί

· ναι στην ουσία ένα είδος ορεΙχαλκου με

ζεστε.

ίσες περίπου αναλογίες χαλκού και ψευδάρ γυρου και μ ερ ικές φορές με προσθήκη μι κρών ποσοτήτων νικέλιου και κασσίτερου,

ΑΠΟΚΟΛι\ΗΣΗ

ετερογενής

που αλλάζουν το χρώμα προς το λευκό, κα συγκόλληση

είναι

μια

θώς επίσης και μολύβδου και φωσφόρου.

δ ιεργασία που απαιτεί προσοχή , σκέψη και

Υπάρχουν διάφορα είδη της οικογένειας

σχεδιασμό. Η όλη σειρά εργασιών συγκόλ

αυτής που χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό

λησης που ακολουθείται κατά την κατα

με ένα αυλό συγκόλλησης. Κάθε ένα από

σκευή ενός σύνθετου μεταλλΙΚΟύ αντικείμε

αυτά έχει το χαρακτηριστικό του χρώμα και

νου πρέπει να προσχεδιάζεται κατά τέτοιο

σημείο τήξης . Όσα έχουν αρκετά χαμηλό

τρόπο, ώστε να αποφεύγονται σοβαρά κα·

σημείο τήξης μπορούν να χρησιμοποιηθούν

τασκευαστικά προβλήματα κατά την πρόο

και με έναν κοινό αυλό ή καμινέτο υγραε

δο της εργασίας. Πάντως, δεν αποκλείεται, όσο καλός κι αν είναι ο σχεδιασμός, να παρουσιασθεί η ανάγκη, εξαιτίας απρόβλεπτων προβλ ημά των ή τυχαίων κακοτεχνιών, αποκόλλησης

ρίου. Ένα τυπικό κίτρινο κολλητικό μπρού

42% ψευ 67% χαλκό.

ντζου, γενικής χρήσης , περιέχει

δάργυρο,

0,5%

κασσίτερο και

Λιώνει στην περιοχή θερμοκρασιών μεταξύ

I595 0 F

και

1625°F. Το

κολλητικό αυτό μπο

του κολλημένου αντικειμένου, δηλαδή , δια

ρεί να χρησιμοποιηθεί σε χάλυβα, χαλκό,

χωρισμού ήδη κολλημένων μερών.

ορείχαλκο και μπρούντζο και έχει το πλεο

Αν το αντικείμενο είναι πολυσύνθετο και

νέκτημα ότι το χρώμα του ταιριάζει με το

υπάρχουν συνδέσεις που δεν χρ.ειάζονται

χρώμα των συνδεόμενων μετάλλων (με την

218

εξαίρεση του χάλυβα) περισσότερο από ότι τα κολλητικά κράματα με βάση τον άργυρο. Το χαρακτηριστικό αυτό αποτελεί μερικές φορές και το αποφασιστικό κριτήριο εκλο γής.

Τα

σκληρά

κολλητικά μέτριας θερμο

κρασίας κυκλοφορούν στο εμπόριο

με τη

μορφή ραβδιών, βώλων και χονδρόκοκκης μέχρι λεπτόκοκκης σκόνης. Χρησιμοποιού νται με συλλίπασμα τον βόρακα. Η λεπτή

ISDLDERALLI

σκόνη κολλητικού κράματος αναμιγνύεται μερικές φορές με συλλίπασμα και άνυδρο

οινόπνε υ μα προς μια πάστα που αλείβεται

με πινέλα , έτσι ώστε το κολλητικό και το

συλλίπασμα να χρησιμοποιούνται μαζί.

«Μαλακά» κολλητικά μέσα Τα κράματα κασσίτερου και μολύβδου που χαρακτηρίζονται στην τεχνική γλώσσα

ως «μαλακά» , λιώνουν σε θερμοκρασίες χα

μηλότερες από τους

3700C. Είναι σημαντικά

λιγότερο ισχυρά από τα κολλητικά αργύρου και ορειχάλκου αλλά είναι πολύ χρήσιμα στην

κατασκευή

αντικεΙμενων

που

δεν

χρειάζονται μ εγ άλες μηχανικές αντοχές κα θώς επίσης και σε επισκευαστικές εργασίες,

εξ αιτία ς της εύκολης χρήσης τους. Η χρή

ση <ψαλακών» KoλληΤΙK~ν πρέπει να απο φεύγεται στην περίπτωση

των πολύτιμων

μετάλλων. Στην Αγγλία , η χρησιμοποίηση <ψαλακού» κολλητικού σε πολύτιμα μέταλ λα αποκλείει τη

δυνατότητα σημείωσης

των αντικειμένων με το σήμα της ποιότη τας

Πάντως, από τεχνική άποψη , τα μαλακά κολλητικά για τη

μπορούν να χρησιμοποιηθούν

σύνδε ση χρυσού, αργύρου, χαλκού ,

ορείχαλκου, μπρούντζου , κραμάτων "ασσΙ τε ρου, μαλακού χάλυβα και σφυρήλατου σιδήρου.

Παρασκευάζονται

με

διάφορες

περιεκτικότητες σε κασσίτερο και μόλυβδο, όπως στα π αρακάτω τυπικά κράματα:

Κασσίτερος

70 -

Μόλυβδος

Κασσίτερος

62 -

Μόλυβ δος

"38

(ευτηκτικό

Υλικά (<μαλακή ς " συγκόλλησης: Ι. Πη ν ίο «μαλακού» κολλ ητικ ού, 2. Πάστα συλλιπάσματος (φαλακού" κολ λ η τη.:ού. 3. Συ νδυασ μός κολλητικού και συλλιπάσμα τ ος σε μορφή πάστας, σωληνάριο 2 ουγγιών 4. - 5. - 6. Σύρμα , ραβδί ιcαι φύλλο (φ αλα κ:ο ύ» κολλητικού ιφά ματος, 7. Υγρό συλλ ίπασμα για {φαλαKήι~ συγκόλλη ση , 8. Υγρό συλλ ίπασμα για τη συγκόλληση κασσιτέ ρ ου και κραμάτων του.

. Ολα αυτά τα κράματα λιώνουν 183°C αλλά ρέουν σε διαφορετικές

στους θερμο

κρασίες. Τα κράματα μικρής περιεκτικότη

μαλακό κολλητικό κράμα)

τας σε κασσίτερο δεν έχουν καλή ροϊκότη Κασσίτερος

50 - Μόλυβδος 50 (γενικής

χρή

σης)

τα ενώ, επί πλέον, ε ίναι πορώδη και μειωμέ νων αντοχών. Το «KαλάΪ)~. που χρησιμο ποιούν σι υδραυλΙΚΟί για τη σύνδεση των

Κασσίτερος

κολληΤΙΚό).

60 -

Μόλυβδος

«(λ ε πτό ••

μολυβδοσωλήνων , περιέχει

38-40%

κασσί

τερο . Πάντως, στα · κράματα αυτά ο ΙCασσί':

219

τερος εξακολουθεί να αποτελεί το κυριο

πασμα.

συστατικό. Είναι το «διαβρεκτικό.> συστα

διάλυση μικρών τεμαχίων ψευδάργυρου σε

Ένα καλό συλλίπασμα γίνεται με

τικό , πράγμα που σημαίνει ότι σχηματίζει

υδροχλωρικό οξύ, σε γυάλινο δοχείο. Συνε

εύκολα ένα συνεKτιιcό κράμα με τις επιφά

χίζεται η προσθήκη ψευδάργυρου μέχρις

νειες που συνδέει.

ότου ο αναβρασμός σταματήσει. Το διάλυ

Τα κολλητικά κράματα κασσίτερο.υ γίνο

νται με εξώθηση κοίλη

εξτρούζιον και παίρνουν

κυλινδρική . μορφή

(ο

μα αφήνεται να κατακαθίσει, αραιώνεται με

λίγο νερό και φυλάγεται σε γυάλινο μπουκά

εσωτερικός

λι με γυάλινο, σμυρισμένο πώμα. Αντί γι'

τους πυρήνας αποτελείται από συλλίπασμα)

αυτό το διάλυμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί

αλλά μορφοποιούνται και σε γωνιώδη σχή

ένα διάλυμα

ματα, ταινίες , ράβδους, πίττες, πλακίδια,

χλωριούχου ψευδάργυρου σε μισό λίτρο νε

φύλλα, σκόνες και πάστες. Η πάστα συνδυά

ρό.

ζει το κολλητικό, το συλλίπασμα και τα κα

θαριστικά μέσα.

Έτσι, η μορφή, αυτή σε

μια φάση εργασίας, καθαρίζει, συλλιπαίνει και κολλάει μόλις προσφερθεί η απαιτούμε νη θερμότητα.

Τα

1200

γραμμαρίων τετηγμένου

συλλιπάσματα

οργανικ:ής

βάσης

έχουν μια ενδιάμεση θέση ανάμεσα στα διαβρωτικά όξινα και στα μη διαβρωτικά συλλιπάσματα κολοφωνίου. Τα συλλιπάσματα κ:ολοφωνίου δεν είναι

διαβρωτικά και δεν χρειάζονται αφαίρεση ΣΥΛΛΙΠΑΣΜΑΤΑ « ΜΑΛΑΚΏΝ ,. ΚΟΛΛΗΤιΚΩΝ

Τα συλλιπάσματα χρησιμοποιούνται στις

«μαλακές» κολλήσεις για τους ίδιους σκο πούς όπως και στις αργυροκολλήσεις και τις μπρουντζοκολλήσεις. Το συλλίπασμα λειτουργεί ως δραστικό συστατικό για την επιτάχυνση της «διαβροχής» των προς σύν δεση επιφανειών από το ρευστό κολλητικό μέσο. Αυτό επιτυγχάνεται με τρεις τρόπους:

αφαιρεί με διάλυση τα οξείδια, εμποδίζει τη δημιουργία οξει δίων κατά τη θέρμανση των μετάλλων στη θερμοκρασία της ετερογε

νούς συγκόλλησης και μειώνει την επιφα νειακή τάση του λιωμένου μετάλλου, επιτρέ ποντας την ο μ οιό μορφη κατανομή του σε

ολόκληρη την υπό συγκόλληση περιοχή. Τα συλλιπάσματα προωθούν την επαφή ανά μεσα στα άτομα του κολλητικού και τα άτο

υπολείμματος. αλλά δεν είναι τόσο αποτε λεσματικά όσο τα δ ιαβρωτικά συλλιπάσμα τα ως προς την αφαίρεση των οξειδίων ενώ εμποδίζουν τον σχηματισμό οξειδίων κατά τη διάρκεια της θέρμανσης. Συνεπώς, χρη σιμοποιούνται σε καθαρισμένο χαλκό, ορεί χαλκο και άλλα μέταλλα. Τυπικά μη δια βρωΤΙΙCά συλλιπάσματα είναι το κολοφώνιο,

το ζωϊκό λίπος. το ελαιόλαδο, η στεατίνη (χρησιμοποιείται στον μόλυβδο και τα κρά ματά του). Υπάρχουν και έτοψα μη διαβρω

τικά συλλιπάσματα. Ένα τυπικό συλλίπα σμα σε μορφή πάστας αποτελείται από

πυκνόρρευστο ορυκτέλαιο,

ψευδάργυρο και

20%

5% χλωριούχο

ποιητικό μέσ ο . Τα συλλιπάσματα ενεργοποι ημένου κ:ο

λοφωνίου είναι

μη

τέσσερις βασικοί τύποι συλλιπάσματος:

σματα

κολοφωνίου,

Τα όξινα ή χλωριούχα συλλιπάσυατα πε

χο αμμώνιο και άλλα συστατικά. Μια και είναι

διαβρωτικά, μετά τη

αμμώνιο. με

λίγο νερό που ενεργεί ως γαλακτωματο

μα του κολλούμενου μετάλλου. Υπάρχουν

ριέχουν χλωριούχο ψευδάργυρο, χλωριού

75%

χλωριούχο

καθαρού

διαβρωΤΙΚά συλλιπά που

έ'Χουν

«επιτα'Χυντές») για να γίνουν δραστικά όσο σχεδόν τα δ ιαβρωτικά, χωρίς τα μειονεκτή ματά τους.

συγκόλληση

πρέπει να χρησιμοποιείται ένα μέσο αφαί

ρεσης των υπολειμμάτων . τους. Τα δ ιαβρω

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ .ΜΑΛΑΚΗ& ΣγΓΚΟΛΛΗΣΗΣ

τικά συλλιπάσματα αφαιρούνται με σχολα

Η «μαλακή» ή ήπια ετερογενής συγκόλ

στικό πλύσιμο με ζεστό νερό ή υδατικό διά

ληση πρόπει να συμπληρώνεται στο μικρό

λυμα σόδας. Το χλωριούχο αμμώνιο είναι

τερο δυνατό χρονικό διάστημα. Τυχόν πα

ένα διαβρωτικό συλλίπασμα που χρησιμο

ρατεταμένη θέρμανση του λιωμένου μετάλ

ποιείται συνήθως στη <<μαλακή» συγκόλλη

λου δεν θεωρείται επιθυμητή . Οι συνδέσεις

ση. Ο σίδηρος, ο χάλυβας, ο ανοξείδωτος

πρέπει να ταιριάζουν καλά. Τόσο το προς

χάλυβας, ο ψευδάργυρος και ο γαλβανισμέ

σύνδεση μέταλλο όσο και το κολλητικό πρέ

νος σίδηρος χρειάζονται διαβ ρωτικό συλλί-

πει να είναι καθαρά. Το μέταλλο μπορεί να

220

καθαριστεί με μια λίμα (άκρες) ή με ατσαλό μαλλο ή σμυριδόπανο (επιφάνειες). Ύστε ρα τοποθετείται στο μέρος που πρόκειται να κολληθεί συλλίπασμα, με ένα ραβδί στην περίπτωση της πάστας ή ένα πινέλο στην

περίπτωση του υΥρού. Περίσσεια συλλιπά

σματος θα ρεύσει κάτω από την επίδραση της θερμότητας και θα παρασύρει κολλητι κό .

. Οταν

χρησιμοποιείται αυλός, η διαδικα

σία είνα παρόμοια με αυτή της σκληρής συ γκόλλησης μόνο που για το λιώσιμο του

κολλητικού αρκεί πολύ χαμηλότερη θερμο κρασία. Κόβονται μικρά τεμαχίδια κολλη τικού, και τοποθετούνται κατά μήκος της σύνδεσης, κανονικά διαταγμένα. Αν κρίνε ται απαραίτητο, επιπεδώνονται πρώτα με

ένα σφυρί. Ο αυλός χρησιμοποιείται έτσι ώστε η φλόγα να φέρει το μέταλλο το πολύ

30-40

βαθμούς έπάνω από το σημείο τήξης

Κλίβανο ς συγκόλλησης πάγκου Νο

101

σχεδιασμένος

γ ια να κρατάει δύο κολ λ ητήρια και να Εκτελ.εί διάφο

ρες άλλες λειτουργίες.

Johnson Gas AppJl<JUCC Co,

ΗΠΑ.

του κολλητικού, μια και αυτό αρκεί για τον

έλεγχο της ροής. Χρησιμοποιείται μια ήπια φλόγα, που «σαρώνεταο) πάνω από τα μέταλλο, αποφεύ γοντας όσο γίνεται το συλλίπασμα. Το κολ

λητικό

στην

αρχή

γίνεται

μια

σφαίρα,

ύστερα λιώνει και τέλος ρέει ελεύθερα κατά μήκος της στρωμένης με συλλίπασμα σύν

δεσης. Μόλις το κολλητικό αρχίζει να τρέ

χει , η φλόγα πρέπει να απομακρυνθεί, για να αποφευχθεί υπερθέρμανση. Τυχόν πε ρίσσεια κολλητικού μπορεί να σκουπιστεί με ένα πολυδιπλωμένο ύφασμα πριν στερο ποιηθεί. Μόλις το κολλητικό που έχει ει σχωρήσει στη

μεσεπιφάνεια της σύνδεσης

χάσει την γυαλάδα του, είναι δυνατός ο χει ρισμός του αντικε[μεvου με τσιμπίδα ή τσι

μπιδάκι. Αν υπάρχουν αμφιβολίες ως προς το αν έχει κρυώσει αρκετά το αντικείμενο,

μπορεί να αφεθεί εκεί που είναι μέχρις ότου

λητικών εργαλείων. Το ένα έχει μύτη από χαλκό προσαρμοσμένη στο άκρο ενός χαλύ βδινου ραβδιού , που κρατιέται με μια ξύλι νη λαβή. Το είδος αυτό πρέπει να θερμαίνε

ται από τα έξω με έναν αυλό, μια φλόγα αε ρίου . ένα λύχνο

Bunsen. μια

φωτιά από κάρ

βουνο ή μια εστία αερίου (φούρνο) που δέ χεται δύο ή περισσότερα θερμαντικά άκρα (την ώρα που το ένα βρίσκεται σε χρήση το

άλλο

-η

τα άλλα

- θερμαίνεται προετοιμαζό

μενο για χρήση, έτσι ώστε να είναι δυνατή η χωρίς διαλείμματα εργασία). Το δεύτερο είδος κολλητικής διάταξης θερμαίνεται εσωτερικώς με ηλεκτρικό ρεύ μα, αγόμενο στη μύτη μέσω της λαβής, από μια ηλεκτρική πηγή (ηλεκτρικό κολλητή ρι). Και οι δύο τύποι χρησιμοποιούνται με τον ίδιο ουσιαστικώς τρόπο.

να μπορ ε ί να το πιάσει κανείς άνετα. Όλα

τα υπολείμματα του συλλιπάσματος πρέπει

να ξεπλυθούν με ζεστό νερό και σαπούνι ή απoρρυπαντιιcό, με τη βοήθεια μιας σκλη ρής βούρτσας ή πινέλου, ανάλογα με το μέ γεθος.

ΕΠΙΚΑΣΣΙΤΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΛΛΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΜΕ ΧΑΛΚΙΝΗ ΜΥΤΗ

Τα εργαλεία χαλκού γίνονται με μύτες (ακροφύσια) διάφορων βαρών από ουγγιάς μέχρι

2 λίβρες.

7/8

της

Η εκλογή του μεγέ

θους εξαρτάται από τη δουλειά που πρόκει ΚΟΛΛΗΤΙΚΑ ΕΓΑΛΕΙΑ (ΚΟΛΛΗΤΗΡΙΑ)

Τα κολλητικά εργαλεία ή

ται να γίνει. Για τις συνηθισμένες χρήσεις

κολλητήρια

της χειροτεχνίας είναι ικανοποιητικά βάρη

έχουν άκρο από χαλκό, που προσάγει τη

κάτω των

θερμότητα στο μέταλλο και λιώνει το κολ

πει να είναι αρκετά μεγάλη ώστε να έχει

λητικό κράμα, γιατί ο χαλκός είναι καλός

θερμoχωρητιιcότητα επαρκή για τις ανάγκες

θερμικός αγωγός . Υπάρχουν δύο είδη κολ-

της συγκεκριμένης εργασίας. Το μέγεθος

ουγγιών. Μια μύτη χαλκού πρέ

221

----n •

Koλλητιιcά εργ αλεία - κολλητήρια : 1, 2, 3. Κο λλ ητικά ε ργαλ ε ία για εξω τερική θέρμανσ η σε διάφορα μεγ έθ η κα ι βάρη. 4. HλεKτρoνιιcό πιστ όλι συγκόλληση ς, I IOV= , 60 KύΙCλων, Ι, Ι Α. ολΙΚό μήιcoς χωρίς προφ ύσ ιο 5 " , θερμαίν ετ α ι σε 2 1/ 4 δευτερόλεπτα με προσθαφαι ρούμενα εναλλάξιμα προφύσια , 5. Ηλεκτρ ι κό συγκολ λητ ι κό μολύβι μ ε προφύσια τελλουρίου, 6. Π ροφύσια

τελλουρίο ι ι διάφορων σχημάτων και μεγεθών.

222

Συ-

ΥκολληJι"ή μηχανή γ ι α σκληρές και μα λα κές κολλή σε ι ς σε όλ α τα μέταλλ α Ι 15V=, 60 κύκλων . " Ενα ηλε ιπρόδιο άνθρακος ακο uμnάει σ τ ο αvτικ:είμενο και το

θερ μαίνει τοπικώς σε λίγα δευ τ ε ρόλεπ τα , μ έχρ ι τη θερ μοκρασία στην σιτοία έχει ρυθμιστεί ο δεί κτης . Υπάρ

χουν πολλά παρελκόμενα ε ιδΙΚώς σχεδιασμένα για επισιcευαστι κή δουλειά.

δεν είναι ασφαλώς πρόβλημα στα ηλεκτρι

σία (<<μαλακή» συγκόλληση) μεγάλα αντικεί

κά κολλητήρια, που δέχονται μια συνεχή

μενα είναι προτιμότερο, εξ . αιτίας της ταχύ

παροχή θερμότητας.

τητας με την οποία η θερμότητα απάγεται

Για να κάνει κανείς το κολλητικό να ρέει

στο περιβάλλον, το «προγάνωμα»

(η από

εύκολα όταν <ωδηγείται» από το χάλκινο

πριν επίστρωση με κολλητικό μέσο) των

κολλητήρι, η μύτη

τεμαχίων που πρόκειται να συνδεθούν, η

-ή

προφύσιο

- πρέπει να

είναι καθαρή. Αρχικά λιμάρεται ή τρίβεται

προσωρινή συναρμολόγησή τους και η συ

μέχρι

μέσα.

γκόλλησή τους. Η προθέρμανση του όλου

να

. Υ στερα

γυαλίσει

με

λειαντικά

επιστρώνεται με συλλίπασμα, εμ

αντικείμενου σε μια θερμοκρασία χαμηλό

βαπτιζόμενο σε ρευστό υλικό, ή με τη βοή θεια ενός πινέλου στην περίπτωση της πά

τερη από το σημείο ροής του κολλητικού

στας. Το επόμενο στάδιο είναι η θέρμανση

κή ρσή του κολλητικού.

μέσου βοηθάει επίσης στην αποτελεσματι

στο σημείο τήξης του κολλητικού κράμα τος. Το κολλητικό κράμα τοποθετείται στη μύτη του κολλητηριού είτε με τρίψιμο πάνω σε ένα κομμάτι κολλητικού είτε με την το

ιγΓΚΟΛΛΗΣΗ Μ Ε ΓΑΛΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ

ποθέτηση κολλητικού κράματος σε μορφή

Η· σύνδεση

ραβδιού επάνω στη μύτη, σε απόσταση

φύλλων σε ολόκληρη την επιφάνειά τους,

1-2

δύο επάλληλων μεταλλικών

εκατοστών από την άκρη της. Μια άλλη μέ

με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός σύνθε

θοδος στηρίζεται στη θέρμανση του χαλ

του φύλλο\) μεγαλύτερου πάχους , είναι μια

κού, χωρίς όμως να κοκκινίσει. Όσο είναι

εργασία απαραίτητη σε αρκ ετές καταστά

ζεστή, η μύτη βυθίζεται σε υγρό συλλίπα

σεις. Για την καλή εκτέλεση της εργασίας

σμα ή τρίβεται σε ένα κομμάτι στερεού

αυτής το ένα μέταλλο καθαρίζεται και επι

χλωριούχου αμμωνίου (που είναι κι· αυτό

στρώνεται με συλλίπασμα. Τοποθετούνται

συλλίπασμα).

κατ'

·Υ στερα, επιστρώνεται

με

ίσες

περίπου αποστάσεις τεμαχίδια

κολλητικό κράμα, όπως περιγράφηκε προ

κολλητικού

ηγουμένως. Για να δουλέψουν σωστά τα

επιφάνεια. Το έτσι παρασκευασμένο μεταλ

κολλητικά εργαλεία πρέπει να διατηρού

λικό φύλλο θερμαίνεται με ήπια φλόγα αυ

νται καθαρά.

λού, έτσι ώστε ολόκληρη η επιφάνεια να

κράματος σε

ολόκληρη

την

καλυφθεί με ένα λεπτό ισόπαχο φίλμ κολ λητικού. Καθαρίζεται η επιφάνεια του δεύ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΚΑΣΣΙΤΕΡΩΜ Ε ΝΟΥ·

τερου φύλλου, που πρόκειται να έρθει σε

(1ΓΑΝΩΜΕΝΟΥ »

επαφή

- ΧΑΛΚΙΝΟΥ

ΚΟΛΛΗΤΗΡΙΟΥ

με την προετοιμασμένη επιφάνεια

ΤΟ θερμό κολλητήρι, που κρατάει όσο γίνε

του πρώτου , και το ένα φύλλο τοποθετείται

ται πιο πολύ κολλητικό κράμα, τοποθετεί

επάνω στο άλλο. Τότε, σχηματίζεται ανά

ται στην αρχή της προς συγκόλληση ρα

μεσα στα δύο φύλλα ένα ενδιάμεσο στρώμα

φής, μέχρις ότου μεταδοθεί στο βασικό μέ

συλλιπάσματος και κολλητικού. Τα φύλλα

.ταλλο

αρκετή θερμότητα και το κολλητικό

σφίγγονται με πριτσίνια, σφιγκτήρες, σύρ

κράμα αρχίσει να ρέει. Το κολλητήρι μετα

μα, πένσες ή άλλα κατάλληλα μέσα. Η φλό

κινείται σιγά-σιγά κατά μήκος της ραφής,

γα του αυλού κινείται ρυθμικά επάνω από

όσο λιώνει κολλητικό και ρέει μέσα στη

την επιφάνεια του διπλού φύλλου. Στην κα

ραφή. Μπορεί να προστεθεί κι άλλο κολλη

τάλληλη θερμοκρασία το κολλητικό θα ρεύ

τικό κράμα στον χαλκό, όσο η μύτη παραμέ

σει και θα γίνει αντιληπτό στη

νει αρκετά ζεστή για να κάνει τη δουλειά

σύνδεσης σαν μια λαμπερή ασημένια γραμ

σχισμή της

της, βουτώντας την μέσα στο συλλίπασμα

μή. Η θέρμανση διακόπτεται και το μέταλλο

και ακουμπώντας την με την άκρη

αφήνεται να κρυώσει. Αφαιρείται η περ ί σ

κολλητικού

ραβδιού

ή · σύρματος

ενός

καθώς

προχωράει η ραφή . ·Οταν η μύτη έχει κρυώ

σεια του συλλιπάσματος.

Για το είδος αυτό συγκόλλησης υπάρ

σει κάτω από το σημείο τήξης του κολλητι

χουν

κού μέσου πρέπει να ζεσταθεί και πάλι. Αν

κολλητικού, που παρεμβάλλονται ανάμεσα

υπάρχει έτοιμο ένα δεύτερο κολλητήρι, η

στα δύο προς σύνδεση φύλλα του βασικού

επίσης

λεπτότατα φύλα

{φαλαKoύ~~

εργασία της συγκόλλησης μπορεί να συνε

μετάλλου, του οποίου οι εσωτερικές επιφά

χισθεί χωρίς διακοπές.

νειες έχουν καλυφθεί με συλλίπασμα. ·Ολες

· Οταν κολλιώνται σε χαμηλή θερμοκρα-

οι επιφάνειες πρέπει να είναι καθαρισμένες.

223

Προσάγεται θερμότητα και το κολλητικό ρέ

ει, συνδέ"ντας ομαλά τις δύο μεταλλικές στοιβάδες. Αποφεύγετε πάντοτε την υπερθέρμανση των δύο μεταλλικών φύλλων, που έχουν συνδεθεί με «μαλακή» κόλληση, γιατί ο πε

ριεχόμενος στο κολλητικό μόλυβδος θα διαβρώσει το βασικό μέταλλο και θα δη μιουργήσει βαθειούς πόρους.

ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ

.. ΜΑΛΑκογ )Ι

ΚΟΛΛΗΤΙΚΟΥ

ΤΟ περισσευούμενο, εκτεθειμένο στη θέα, κολλητικό μπορεί να απομακρυνθεί με μια «λίμα επίπλευση ς», σχεδιασμένη για απο κλειστική χρήση σε μαλακά μέταλλα. Για να αποφύγετε το «φρακάρισμα» της λίμας από το αφαιρούμενο κολλητικό κράμα συ νιστάται το τρίψιμο πριν από την χρήση

ολόκληρης της επιφάνειάς της με κοινή κι μωλία. Αυτό θα διευκολύνει επίσης το καθά

ρισμα της λίμας μετά τη χρήση της. Τυχόν ίχνη

κολλητικού που απομένουν στο μέ

ταλλο μπορούν να αφαιρεθούν με ένα ιωίλο

Περιδέραιο φτιαγμένο από τον συγγραφέα με την ΤΕ

λεπτοακονισμένο σκαρπέλο και με ένα τρί

'Χνιιcή

ψιμο με σμυριδόπανο, για την απομάκρυσνη

ντoυϊτςι~. ύστερα κόπηκαν εγκαρσίως, σφυρηλατήθη

των

τελευταίων

υπολειμμάτων.

Μπορούν

επίσης να χρησιμοποιηθο(,ν κατευθείαν διά

mokume

από άργυρο . χαλκό και ορείχαλκο. Τα

μέταλλα αυτά συγιcoλλήθηKαν ετερογενώς σε (40ά καν και n:εράστηκαν από καλάνδρα. Η σύνδεση έΎινε

με ετεΡΟΎενή σνyιcόλληση και Υραφία Ορρ;'

nΡιτοίνιuσμu . Φωτο

φοροι τύποι σμυριδόπανου, ανάλογα με τη θέση που βρίσκεται η ραφή που πρόκειται να καθαριστεί.

((σκούπισμω) του λιωμένου υλικού μ ε ατσα

λόμαλλο. Έτσι, απομακρύνεται το μεγαλύ τερο μέρος του υλικού ενώ ότι απομένει Δ/ΛΛ ΥΜΑ

ΠΑ

ΤΗΝ

ΑΦΑΙΡΕΣΗ

((ΜΑλΑΚΩΝι,

αφαιρεnαι με σμυριδόπανο ή λίμα.

ΚΟΛΛΗΤΙΚΩΝ Αν γίνει αναγκαία η αφαίρε

ση «μαλακού»

κολλητικού με χημική επε

νέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ακό λουθο διάλυμα:

Φθοριοβορικό οξύ

42%

30%

περ.,

200

κυβ. εκ. Νερό με διαβρεκτικό για συμπλήρωση του

όγκου μέχρι

3750 κυβ.

εκ.

παρασκευασμένο.

ακόμα τα διακοσμητικά σπαθιά που εξακο λουθούν

να

πραγματικά

γίνονται

και

σήμερα

αριστουργήματα

της

είναι

τέχνης

της σφύρηλάτησης και η τελειότητά τους

έχει φτάσει στο ακρότατο δυνατό όριο. Το

το

ίδιο επιδέξια φτιαγμένα και ελκυστικά είναι τά μεταλλικά στολίδια που χρησιμοποιού

Το διάλυμα χρησιμοποιείται πάντα πρό

σφατα

«Mokumc»

Τα Ιαπωνικά ξίφη του παρελθόντος και

περ.,950 κυβ. εκ.

Υπεροξείδιο του υδρογόνου

Η τεχνική

Εμβαπτίστε

λεπτά, στη θερμοκρασία

νται για τη διακόσμηση της θήκης και της

του δωματίου. Αναδέψτε καλά. Αποδίδει

λαβής τους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον nαρoυσιά

καλύτερα στον χαλκό και στα χαλκοκράμα-

ζουν

τα.

t~' uba, όπου αφθονούν οι εγκυκλοπαιδικές

αντικείμενο

5-15

Σε ανοικτές, επίπεδες επιφάνειες, όπου το κολλητικό είναι εκτεθειμένο, η αφαίρεσή του γίνεται με θέρμανση του μετάλλου στο σημείο

224

τήξης

του

κολλητικού

και

το

οι

προφυλακτήρες

το υ

χεριού,

οι

γνώσεις και οι τεχνικές ικανότητες των τε χνιτών που τα έφτιαχναν και τα φτιάνουν.

Μια από τις πολλές τεχνικές που χρησι μοποιούνται για τη

διακόσμηση των

tsuba

είναι γνωστή ως

Mokume

ή «νερά» ανεπε

ξέργαστου ξύλου. Στα παλιά κομμάτια η τε

άργυρο.

Σε μια μεταγενέστερη παραλλαγή της τε

χνική αυτή στηριζόταν στη συγκόλληση

χνικής

προς ενιαίο σύνολο επάλληλων στρωμάτων

σταθεί από μη σιδηρούχα μέταλλα. Το εν

σιδή ρου

mokume,

ο σίδηρος έχει αντικατα

με διάφορες συνθέσεις, μερικές

διαφέρον μετατοπίστηκε από το διαβρωτικό

φορές με εμπλοκή ανάμεσα στα μεταλλικά

εφφέ στις διαφορές χρώματος των χρησιμο

στρώματα διαφόρων μεταλλοξειδίων. Το σύ

ποιούμενων μετάλλων. Η ολική επιφάνεια

στημα σφυροκοπιότα,ν προς συμπαγες φύλ

είναι λεία. Χρησιμοποιήθηκαν φύλλα, με

λο επάνω στο αμόνι. Μερικές φορές η μάζα

ομοιόμορφα ή διαφορετικά πάχη , από άρ

κοβόταν σε κομμάτια ή διπλωνόταν και

γυρο , χαλκό και ειδικά Ιαπωνικά κράματα.

ενωνόταν πάλι σε συμπαγές σύνολο με σφυ

Για πρόσθετο χρώμα μπορούν να προστε

ροκόπημα και συγκόλληση εν θερμώ. Τελι

θούν ο ορείχαλκος, ο μπρούντζος ή το νικέ

κά, στο σύστημα δινόταν μια τελική μορφή

λιο. Ακολουθεί η περιγραφή μιας παραλλα

και το φινιρισμένο αντικείμενο υποβαλλό

γής που χρησιμοποιεΙται σήμερα.

ταν σε επιφανειακή διάβρωση με εμβάπτιση σε οξύ.

Πριν αρχίσει η κατασκευή του σάντουϊτς κατά την τεχνική

mokume γίνεται η

εκλογή

Εξ αιτίας των διαφορών ως προς τη σύν

των μετάλλων, της σειράς της χρήσης τους

θεση των επάλληλων στρωμάτων του με

και των παχών τους . Λαμβάνεται υπόψη η

τάλλου, το οξύ προσέβαλλε το κάθε εκτε

διαδοχική αντίθεση χρωμάτων. ·Ολα τα με

θειμένο στρώμα σε διαφορετικό βαθμό, αλ

ταλλικά φύλλα πρέπει να έχουν τις ίδιες

λού βαθύτερα και αλλού ρηχότερα. Το απο

διαστάσεις για να αποφεύγεται η φύρα. Το

τέλεσμα ήταν ένα σύμπλεγμα από εξογκώ

μέγεθος εξαρτάται από τη

ματα και κο ι λότητες με διαφορετική μεταλ

ση του προϊόντος. Για την κοσμηματοποιία

λική δομή, που στο σύνολό του θυμίζει τα

αρκούν συνήθως τεμάχια

«νερά»

στών ενώ για μεγαλύτερα αντικείμενα, όπως

του ανεπεξέργαστου

ξύλου ή

τη

φλούδα του.

μελλοντική χρή

7,5<12,5

εκατο

τα κουτιά, χρειάζεται περισσότερο μέταλ

Η αδρή αυτή εμφάνιση έχαιρε μεγάλου

λο. Είναι ίσως μια καλή ιδέα το να προετοι

θαυμασμού και χρησιμοποιόταν συχνά ως

μάζει κανείς περισσότερο μέταλλο από όσο

υπόστρωμα για την εφαρμογή διακοσμητι

σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει.

κών στοιχε ίων από πολύτιμα μέταλλα . Δεν

·Ολες οι μεταλλικές επιφάνειες που πρό

σπανίζουν λεπτεπίλεπτα ένθετα θέματα εντό

κειται να έρθουν σε επαφή καθαρίζονται

μων, λουλουδιών ή φύλλων από χρυσό και

πλήρως με αραιό οξύ και σχολαστική έκ πλυση με νερό . Τα υλικά πρέπει να πιάνο νται μόνο από τις άκρες, γιατί η απόθεση

Δύο ασημ έν ια δαχτυλ ίδια "με επίστρωση φύλλου χρυ

σού που χτυπήθηκαν ώστε να έρθουν σε ένα επίπεδο μ ε το βασικό μέταλλο, κάτι που μοιάζει με mokume. σχ ε διασμένα ICQL ιcατασ1Cευασμr.να από τον ΒerιeΙ Gardberg, Φινλανδία. ΦωΤΟΥραφία Studio Wendt, He/sinki, Φινλανδία.

λίπους από τα δάχτυλα μπορεί να παρεμποδί σει τη ροή του κολλητικού μέσου και να

οδηγήσει στη δημιουργία κενών αέρα ανά μεσα στα διαδοχικά στρώματα μετάλλου.

Κάθε στρώμα που πρόκειται να έρθει σε επαφή με άλλα στρώματα «βάφεταt» με ένα μίγμα συλλιπάσματος βόρακα και ρινισμά των ή σκόνης σκληρού κολλητικού. Μπο ρεί επίσης να «βαφεί» με συλλίπασμα βόρα

κα

και να πασπαλισθεί με κολλητικό σε

μορφή ρινισμάτων ή σκόνης. Το συλλίπα σμα

αφήνεται

να

στεγνώσει.

Τα

στεγνά

φύλλα τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλ λο, με την οποιαδήποτε επιθυμητή σειρά χρωμάτων, μέχρι το απαιτούμενο συνολικό

πάχος. ·Υ στερα, το όλο σύστημα δένεται με σύρμα ή σφίγγεται με ένα στερεωτικό μέσο

και τοποθετείται σε ένα επίπεδο φύλλο αμΙα ντου ή όγκο ξυλάνθρακα. Θα ήταν, ίσως,

αξιοσύστατο το να τοποθετηθεί πάνω

πάνω

225

t:vu

ψυΛ.Λ.υ

ΧI.lΛ.tιr.uu

υμι::ιχαΛκου,

γιατι

ρους φυΛ.Λ.ων, το συνοΛ.Ο μπορει να καΛ.αν

εκτεθειμένος άργυρος θα κινδύνευε να κα

δραριστεί μετά τη σύνδεση, για να μειωθεί

ταστραφεί πρώτος κατά τη διάρκεια του ζε

το πάχος του . Αυτή είναι τώρα η πρώτη ύλη,

στάματος σε περίπτωση υπερθέρμανσης .

ένα ποικιλμένο πολύχρωμο φύλλο αποτελού

Το όλο σύνθετο φύλλο θερμαίνεται ομοιό

μενο από διάφορα μέταλλα, που μπορεί να

μορφα με μια μεγάλη ήπια φλόγα αυλού.

χρησιμοποιηθεί

για

πολλούς

σκοπούς,

Μια και το κολλητ ικό κράμα είναι αθέατο,

όπως η κατασκευή κοσμημάτων, καλυμμά

ο μόνος τρόπος για να κρίνει κανείς το πως

των κουτιών ή πλεγμάτων από μεταλλικές

εξελίσσεται η ροή, είναι το να παρατηρεί

λουρίδες.

τις άκρες των στρωμάτων για να δει πότε η

Μια άλλη προσέγγιση οδηγεί στην παρα

λεπτή λαμπρή γραμμή του ρέοντος κολΛη

γωγή ενός ακανόνιστοu σχεδίου διαφορετι

τικού θα εμφανισθεί σε ολόκληρο το μήκος

κού από αυτό

των ραφών. Η σύνδεση των φύλλων βοηθιέ

αναφέρθηκε προηγουμένως, όποu οι εναλ

ται με τη συμπίεσή τους, με τη

rrou δίνει

η διεργασία η οποία

βοήθεια

λαγές σχεδίων και χρωμάτων είναι πιο κα

μιας σιδερένιας τσιμπίδας, όταν αρχίσει να

νονικές. Στη νέα αυτή διαδικασία η επιφά

ρέει το κολλητικό. Αν υπάρχει λόγος να

νεια του σύνθετου ελάσματος είναι σκοπί

uποπτεuθεί κανείς ότι η σύνδεση των φύλ

μως παραμορφωμένη. Μπορεί να uποβληθεί

λων δεν είιιαι πλήρης, θα πρέπει να σφυρη

σε λιμάρισμα για τη

λατήσει ολόκληρο το σύνθετο φύλλο μετά

σεων ή εγκοπών, σε πλήρες ή μερικό μήκος,

την ψύξη του, με ένα σφυρί επίπεδου άκρου

rrOU

ή με ένα ξυλόσφυρο, πάνω σε ένα πραγματι

στοιβάδες μετάλλοu, με τη

αφήνουν

δημιουργία αυλακώ

εκτεθειμένες

uποκείμενες

βοήθεια μιας

κά επίπεδο χαλυβόφυλλο ή επάνω στην επί

τριγωνικής λίμας ή μιας λίμας με διατομή

πεδη επιφάνεια ενός αμονιού. «Βάψτε» όλες

σχήματος

τις επιφάνειες με συλλίπασμα και ξαναζε

θούν και τυφλές οπές. Η επιφάνεια μπορεί

στάνετε το μέταλλο, προσέχοντας να μη το

κατά μέρη να διαμορφωθεί σε θόλοuς και με

υπερθερμάνετε. Κρατάτε τη φλόγα σε κίνη

το λιμάρισμα των κορυφών τους να σχημα

ση και προσέξτε τις άκρες τοu μετάλλου για

τισθούν

σημάδια της τήξης του κολλητικού.

πλευρικών χρωμάτων. Σκοπός είναι η έκθε

«V».

Μπορούν επίσης να τρυπη

έκκεντροι

κύκλοι

με

ποικιλία

Το μέχρι τώρα αποτέλεσμα είναι το λαμι

ση στο μάτι διαφόρων επιπέδων της σύνθε

νάρισμα διάφορων μεταλλικών φύλλων σε

της μεταλλικής μάζας, για να παροuσια

ένα ενιαίο στρώμα. Υπάρχουν διάφοροι τρό

σθούν οι διαφορές χρώματος των συστατι

ποι παραπέρα επεξεργασίας τοu σύνθετου

κών μετάλλων- το σχέδιο που προκύπτει

φύλλου. Ο απλούστερος τρόπος είναι, πρώ

μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διακοσμητι

τα, το κόψιμο σε φέτες

κά εφφέ .

3/ 16"

τουλάχιστο.

Αυτό γίνεται καλύτερα με ένα πριόνι χε

Το επόμενο βήμα είναι η μείωση τοu πά

ριού, αλλά αν υπάρχει διαθέσιμο ένα μηχα

χους του μετάλλου και ταυτόχρονα ο παρα

νικό πριόνι, η δοuλειά μειώνεται σημαντι

πέρα τονισμός των χρωματικών αντιθέσεων

κά. Το πριόνι με πλαίσιο δεν είναι κατάλ

των σuστατικών τοu μερών. Αυτό μπορεί να

ληλο για το πάχος του σύνθετου ψ'ύλλου που

γίνει με το χέρι, με συστηματικό σφυροκό

εξετάζεται σε σχέση με το υπόψη παράδειγ

πημα τη·ς επιφάνειας με ένα σφυρί επίπεδου

μα. Το κόψιμο σε λεπτότερες φέτες έχει ως

άκρου και με το αναποδογύρισμα του με

αποτέλεσμα την αυξημένη απώλεια μετάλ

τάλλου, ώστε να δουλεuτούν και οι. δύο

λου, ενώ από το άλλο μέρος, όπως θα δούμε

πλευρές η διεργασία μπορεί να διεuκολuν

αργότερα, το πάχος πρόκειται να μειωθεί με

θεί πολύ με τη χρησιμοποίηση μιας σκλη

καλανδράρισμα ή εξέλαση.

ρής χειροκίνητης καλάνδρας. Στα πρώτα

Είναι δυνατή η χρήση των φετών αυτών

σημάδια σκλήρυνσης κατά το δούλεμα, το

μετά την εξέλαση, όπως είναι. Επίσης, μπο

μέταλλο πρέπει να υποβάλλεται σε ανόπτη

ρούν να δημιουργηθούν εντελώς καινούργια

ση. Αν εμφανιστούν μικρές τρύπες μπορούν

σχέδια. Τα τεμάχια μπορούν να διευθετη

να γεμισθούν με σκληρο κολλητικό. Αν οι

θούν, πριν ή μετά την εξέλαση, σε σχέδια

τρύπες είναι μεγάλες, μπορεί να γίνει ένα

που θυμίζουν τα ξύλινα παρκέ ή σε οποιοδή

μπάλωμα από οποιοδήποτε μi:ταλλο και να

ποτε άλλο σχέδιο. ·Επειτα, συνδέονται το

κολληθεί προσεκτικά ή μπορεί να προστε

ένα με το άλλο με ετερογενή συγκόλληση.

θεί και να κολληθεί ένα πλήρες ένθεμα.

Αν δεν έχει προηγηθεί εξέλαση των επί μέ-

226

. Υ στερα,

μπορεί να συνεχιστεί η διαδικα-

ι..

ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ (IΠΑΝΤΡΕΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ))

Η . Π . Α.

Φωτa Υραφι ες Ορρ; Ι . Στο αρχικό και το χαραγμένο σχέδιο χωρίζονται οι περιοχές από άργυρο, χαλκό ιcαι ορείχαλιcο. Η διακο

στο Taxco του Μεξικού μ ε την αναπτυχθείσα από αυτό τεχνική των «παντρεμένων μ ε τάλλων)) , ΤΟ θέμα

σμητική αυτή τσ ι γαροθήκη έγινε Υ ια τον πρόεδρο των

πίπα του .

σία της εξέλασης. Το προκύπτον μέταλλο

υψηλές θερμοκρασίες.

Kenncdy

οπό το -εργαστήριο των αδελφών

C:t-

stillo

που δ ια λΙχτηιc( είναι ο Αζτέκος θ εός του καπνού και

Οι καθαρισμένες μονάδες των διάφορων μετάλλων που χρησιμοποιούνται στο σχέδιο ' κόβονται και τοπο θετούνται στη θέση τους. Ύστερα η επιφάνεια «βάφε ται" με συλλίπασμα βόρακα και τα μεγάλα τεμάχια κολλητικο\) τοποθετούνται πάνω ή κοντι1. στις συνδέ σεις των προς συγκόλληση μεταλλικών μερών.

κού. Στο οικογενειακό εργαστήριο γίνονται με την τεχνική αυτή κάθε λογής αντικείμε

να-κοσμήματα, κουτιά, σερβίτσια καφέ και άλλα είδη. Εδώ το μέταλλο δεν είναι ένα σύνθετο φύλλο όπως το

mokume'

τα διάφορα μέταλ

λα συνδέονται «άκρο προς άκρω>, το ένα δί πλα στο άλλο, ακμή με ακμή. Αυτό σημαί νει ότι τα τεμάχια που συνιστούν το σχέδιο πρέπει να κοπούν με πολύ μεγάλη προσοχή και να ταιριαστούν με ακρίβεια, για να απο τελέσουν μια συνεχή

επιφάνεια, όπου οι

κολλητές συνδέσεις θα είναι σχεδόν αόρα τες. Μετά το καθάρισμα, τα συστατικά μέρη

των διακοσμητικών μονάδων του σχεδίου

τοποθετούνται μαζί για συγκόλληση επάνω σε ένα επίπεδο φύλλο αμίαντου. Τα περισσό τερα αντικείμενα του είδους γίνονται πρώτα επίπεδα και αν χρειαστεί μια κάποια άλλη 22Κ

Δύο καμινέτα υδραυλικού με πιεσμένο αέρα έρχονται

να θερμάνουν το κολλητικό. Μόλις αυτό αρχίσει να ρέει (ιοδηγείταΗ) με μυτερά χαλύβδινα ραβδιά στις συν δέσεις εκείνες όπου δυσκολεύεται να πάει μόνο του.

Σερβίτσιο καφέ . μc δίσκο από ((παντρεμένα μέταλλα)}

(άΡΥυρο .. χα λ κό και ορείχαλκο) σχεδιασμένο από τους Los Ca~tlllo Ι(αι κατασκευασμένο στο βιοτεχνικό τους εργαστηρι . στο Τaxco του ΜεξΙΚΟύ . ΦωΤQrραφiα Ορρί.

ται παραπέρα μορφοποίηση. Το μέταλλο επεργάζεται σαν να ήταν ένα μονοκόμματο

φύλλο και το σχήμα διατηρείται απλό,για να προβάλλεται όσο γίνεται πιο πολύ η ποι κιλμένη επιφάνεια .

μορφοποίηση αυτή αναβάλλεται για μετά

την ετερογενή συγκόλληση. Τα προς σύν δεση άκρα «βάφονταιι, με συλλίπασμα βό ρακα , ενώ τα τεμαχίδια

του κολλητικού

διασπείρονται κατά μήκος των συνδέσεων. Το κολλητικό λιώνεται με τη φλόγα ενός

αυλού. Για μεγαλύτερα αντικείμενα οι

Ca-

stίllo χρησιμοποιούν συχνά ένα καμινέτο υδραυλικού. Για τη συγκόλληση των μεγά λων αντικείμενων χρησιμοποιείται ραβδί

κολλητικού κατά τη ροή του κράματος, για την παροχή πρόσθετου υλικού, όταν φαίνε

ται ότι χρειάζεται ενίσχυση της ραφής. Αυ τό σημαίνει ότι μερικές φορές η επιφάνεια

μπορεί να πλημμυριστεί με ρευστό κολλη τικό και το υποκείμενο σχέδιο να καλυφθεί

από αυτό. Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιεί ται κάπως παχύτερο έλασμα , έτσι ώστε να

είναι δυνατό το φινίρισμα μετά την ετερο γενή συγκόλληση, με αφαίρεση μετάλλου

με τον κατάλληλο κατά περίπτωση τρόπο. ·Οταν έχουν γίνει όλες οι συνδέσεις, η όλη επιφάνεια καθαρίζεται με λίμα ή περνιέ ται με ένα μηχανικό λειαντικό τροχό, για

Η σύνθετη επιφάνεια μπορεί να στιλβω θεί κατά τον ίδιο τρόπο όπως και κάθε άλλο μέταλλο αλλά αποφεύγεται η υπερβολικά μεγάλη στιλπνότητα, γιατί αυτή είναι πολύ ανακλαστική για να επιτρέψει να τονισθούν

οι χρωματικές αντιθέσεις των διάφορων συ

στατικών μετάλλων. Κατά συνέπεια, συνι~

στάται η επιφανειακή επεξεργασία με ένα τροχό συρματόβουρτσας , περιστρεφόμενο με μικρή ταχύτητα. Η ματ επιφάνεια που παράγεται μ' αυτόν τον τρόπο δ είχνει καλύ τερα τις χρωματικές διαφορές. Στα «παντρεμένα μέταλλα», οι διαφορές

ρυθμού οξείδωσης των συστατικών μετάλ λων δίνουν ευδιάκριτα αποτελέσματα. Μετά

το φινίρισμα, ο χαλκός οξειδώνεται ταχύτε ρα από τα άλλα μέταλλα και κράματα και έτσι

χρωματική

αντίθεση

γίνεται

πιο

έντονη. Το ξαναγυάλισμα της επιφάνειας με το χέρι είναι μια απλή υπόθεση και γίνεται με ένα κομμάτι λεπτού ατσαλόμαλλου, που

δίνει μια επιφάνεια που πλησιάζει την εμφά νιση της επε ξεργασίας με τροχό συρματό βουρτσας.

να αφαιρεθεί το κολλητικό, που έχει απομεί νει στην επιφάνεια και να δημιουργηθεί μια

ομοιόμορφη, λεία εμφάνιση . Ακολουθεί το επόμενο στάδιο, όταν το μέταλλο χρειάζε-

Η τεχvική

Niello

Η Ιταλική λέξη

niello

προέρχεται από το

229

χαράζ εται επάνω στο βασικό μέταλλο, οι κοίλες περιοχές γεμίζονται με ένα κονιο ποιημένο ή κοκκοποιημένο μίγμα , περίπου

ευτηκτικό, θειούχων ενώσεων του αργύρου. του χαλκού και του μολύβδου και το μίγμα συντήκεται μέσα στις κοιλότητες με προ

σφορά θερμότητας. Οι κατασκευαστές πανοπλιών, κατά δια στήματα, γέμιζαν το χαρασσόμενο σχέδιο με μελάνι και έπαιρναν αποτυπώματα του

σχεδίου σε χαρτί για να αντιληφθούν καλύ Α.σημ έν ια αγ κράφ α ανδρική ς ζών η ς δια ~oσμημ έ νη μ ε ~I c l lo. σχεδι ασμ έ νη και φτιαγμ i:ν η σ τη ν περιοχή Perak η

Panang.

Μα λαισία . ΦωΤΟΥραφία Ορρί.

τερα ποιά θα ήταν η εμφάνιση της πανο πλίας μετά την εφαρμογή του μίγματος

10.

Από τα «δοκίμια»

niel-

αυτά άλλαζαν όταν

χρειαζόταν τις λεπτομέρειες του σχεδίου . Η κατασκευή δοκιμίων οδήγησε στην ανάπτυ ξη της διάβρωσης και της χαρακτικής σε ιδιαίτερη τέχνη . Οι οπλουργοί πουλούσαν εγχάρακτες παραστάσεις για να έχουν ένα

πρόσθετο εισόδημα, αλλά οι τεχνίτες γρα φικών τεχνών δεν άργησαν να αναγνωρί σουν τις δυνατότητες της σχετικής τεχνικής

και να αναγάγουν τη σχετική διεργασία σε αυτοδύναμο μέσο έκφρασής τους. ΤΟ π ίσω μέρος τη ς αγ κράφας που δε ίχνε ι τη ν εφαρμογή της τ εχνι κή ς ρ ε ΠOtι σσέ γ ια τ η δ ημι ου ργ ία των κο ι λο · τήτ ω ν ό π ου τo τr o θε τ ήθηΙCε το

niello.

Το σχέδ ιο του

ε μ πρός μ έ ρους τ ης αγκρά φας εκλεπ τύνθηκ ε κ αι τ ονί·

σ θη ιc ε μ ε εργ α λεία ΙC Oίλα νση ς μ ε τά τη · συμπ λήρω ση της δουλε ιάς ρ εποι.ισσ έ. Φω rQγΡσφία Ορρ ί.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΟΥ ΣΜΗΣΗ

ΓΙΑ ΔΙΑΚΟ

NIELLO

Τα μέταλλα στα οποία μπορεί να εφαρ

μοσθεί η διακοσμητική τ εχνική

niello

είναι

ο χρυσός, ο άργυρος , ο ορείχαλκος και ο λατινικό υ ποκοριστικό

χάλυβας, με επικρατέστερο σήμ ε ρα τον άρ

το υ

nigellum του επιθέ niger, πο υ σημαίνει μαύρος. ... τεχνική nielIo είναι μια μορφή διακόσμησης μετάλ

γυρο. Καθώς το

niello

ε ίναι η τελική επε

ξεργασία που χρησιμοποιείται στο οποιοδή

λου με μέταλλο, που αξ ιοποιεί πλήρως το

ποτε αντικείμενο πο υ διακοσμείται με τον

πλ εο ν έ κτημα της αντίθ ε σης ανάμεσα στο

:τρόπο αυτό, το τεχνούργημα πρέπει να συ

χρώμα του βασικού μετάλλου και του μαύ

μπληρωθεί με κάθε άλλη γνωστή επεξεργα

ρου στιλπνού χρώματος του κράματος

σία. Η παρασκευή και εφαρμογή του

niel-

Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε απΙ;

10.

τους αρχαίους Αιγύπτιους,

μαίους

και

εφαρμόζεται

Πέρσες ακόμα

και σε

·Ελληνες , Ρω

εξακολουθεί μεγάλη

να

κλίμακα

nielIo

θυμίζει από διάφC!ρες πλευρές την τεχνική της υγρής ένθεσης σμάλτου, κατά τη · μέθοδο ·που είναι γνωστή ως

champleve.

Το σχέδιο στις περιοχές που θα δεχθεί το

στην· Απω Ανατολή, ιδίως στηνΤαϋλάνδη ,

nielIo

όπου ο νομάζεται Κ rucng

Δυτικοί τε

ραξης , διάβρωσης , στίγευση ς , ρεπουσσέ ή

χνίτες έδειξαν ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον

κοίλανσης ή με οπο ιοδήποτ ε άλλο μέσο,

για τη

που θα επιτρέψει τη δημιουργία χαμηλωμέ

χ ρήση

tomc.

τ.ης, ιδίως στην κοσμημα

μπορεί να παραχθεί με εργαλεία χά

νων περιοχών) όπου μπορεί να τοποθετηθεί

τοποιία .

Η τ ε χνική

nielIo

ως διακοσμητική επε

ξε ργασία των πανοπλιών κατά τον

150

αιώ

το μίγμα. Τα διαστήματα δεν είναι ανάγκη να είναι μεγάλα

ακόμα και λεπτοχαραγμέ

να έγινε άμεσος πρόξ ενος της ανάπτυξης

νες γραμμές μπορούν να γεμιστούν με

της αποτύπωσης intag/io, μιας βασικής μεθό

Σε μεγαλύτερες περιοχές, το μ έταλλο πρέπει

niello.

δου αποτύπωσης που χρησιμο ποιείται στη

να αφαιρείται σε ενιαίο βάθο ς , έ τσι ώστε

διάβρωση και την χαρακτική . Στη

αργότερα, κατά τη διεργασία της ισοπέδω

σία

230

nielIo

διεργα

το σχέδιο διαβρώνεται με οξύ ή

σης, το

nieBo να μην γίνει

πολύ λεπτό και η

Εργαλεία και υλιιcά nieIlo: Ι . Χωνευτήρια με τσιμπίδα ραβδιών ανάδευσης από Ίραφίτη. 2. Τσιμπίδα απόχυ

σης χωνευτηρίων ,

3. Σφυρί δύο αιφων, του ενός σφαι

ρικού, για το σπάσιμο του μίγματος

nie llo. 4. Χαλύβδι niello. 5.. Γουδί

νη πλάιcα υποδοχής του αποχυνόμενου

κα ι yoυδoχ~;ρι από αχάτη, προσαρμοσμένο σε βάση, για το τρίψιμο του nieIi o σε σκόνη, 6. Τρίποδο με

πλέγματα θέρμανσης για πύρωση του

nieIIo

με αυλό. 7. Σπάτουλες '(ια τοποθέτηση και τακτοποίη ση του nielIo. 8. Mεταλλιιcό ιcόσιcινo γ ια διαλογή των ιcόKKων της σιcόνης του nieIIo, 9. Γυάλινο φιαλίδιο, Ι 1/ 2 ουηιών, με πώμα από σμυρισμένο γυαλί, Υια τη φύλαξη του niello, 10. ραβδί από τε-χνητό κορούνδιο για το τρίψιμο και την επιπέδωση της επιφάνειας του πυρωμένου niello.

από κάτω

23 1

επιφάνεια του βασικού μετάλλου να μη

μεί

νει γυμνή. Από το άλλο μέρος, καθώς ένα παχύ στρώμα

niello μπορεί να οδηγήσει

προστεθεί στο πρώτο χωνευτήριο ο μόλυ βδος .

στη

·Οταν το λιωμένο μέτα λλο χυθεί στο χω

δημιουργία φυσαλλίδων ή βαθειών πόρων,

νευτήριο του θείου, προστίθεται λίγο πε

το βάθος της ταπείνωσης πρέπει να είναι

ρισσότερο θειάφι. Το όλο μίγμα φέρεται πά

μικρό, ανάμεσα στις Ι /32 και

ίντσες. Η

λι σε ρευστή κατάσταση , για να εξασφαλι

υποσκαφή δεν είναι απαραίτητη καθώς η σύ

σθεϊη πλήρη.; χημική αντίδραση των με

ντηξη ανάμεσα στο

τάλλων με το θείο και η ομογενοποίηση του

nieIio

1/ 64

και στο βασικό

μέταλλο είναι πλήρης.

σχηματιζόμενου μίγματος. Μερικοί τεχνίτες χρησιμοποιούν ένα μό

νο χωνευ"tήριο για ολόκληρη τη διεργασία, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΙΓΜΑΤΟΣ ΝΙΕΙΙΟ

προσθέτοντας το θειάφι μετά την πλήρη τή

Τα περισσότερα παρασκευάσματα: απαι

ξη των μετάλλων. Εχει διαπιστωθεί ότι η

τούν άργυρο , χαλκό, μόλυβδο και θείο , ενώ

κάλυψη ολόκληρης της επιφάνειας των με

μερι!Cές συνταγές περιέχουν και άλλα μέ

τάλλων με ένα στρώμα Ι περίπου εκατοστού

ταλλα . Ο εξοπλισμός αποτελείται από δύο

σκόνης ξυλάνθρακα βοηθάει σημαντικά την

χωνευτή ρια, έναν αυλό, λαβίδες χωνευτη

πλήρη σύντηξη και προλαμβάνε ι την επι

ρίου, ένα σφυρί, μια χαλύβδινη πλάκα, ένα

φανειακή οξείδωση.

γουδί με γουδοχέρι, ένα κόσκινο

80 mesh

Το λιωμένο υλικό αποχύνεται σε μια ελα

και, όταν . υπάρχει, έναν μικρό φούρνο που

φρά λαδωμένη χαλύβδινη πλάκα (μπορεί επί

να μπορεί να φτάσει και να διατηρήσει μια

σης να χρησιμοποιηθε ί μια χονδρή, στιλ

θερμοκρασία ΙΟΟ()Ο

Τα καθαρισμένα μέ

βωμένη πλάκα από πέτρα) και όσο κρυώνει

ταλλα ζυγίζονται συμφωνα με την εφαρμοζό

σφυρηλατείται σε φύλλο ενός κάποιου πά

με νη

Μπορούν να λιωθούν σε

χους. Η ψύξη δεν πρέπει να ε ίναι πολύ γρή

φούρνο ή με φυσητήρα αυλό κατά την ακό

γορη, γιατί το υλικό θα γίνει πολύ εύθρυπτο

λουθη σειρά: άργ<Jρος, που έχε ι το ψηλότ ε

και δεν θα αντέξει στο σφυροκόπημα· γι '

ρο σημείο τήξης, και μετά το πλήρες λιώσι

αυτό, κατά τη

μο του χαλκός, το μέταλλο με το αμέσως

τος θα πρέπει κατά διαστήματα να θερμαί

μικρότερο σημείο τήξη ς , και μετά την τήξη

νεται με ήπια φλόγα.

του μόλυβδος, που έχει το χαμηλότερο ση

αφήνεται να κρυώσει τ ελείως, οπότε σπάζε

συνταγή.

διάρκεια τ ου σφυροκοπήμα ·γστερα, το φύλλο

μείο τήξης . Το ρευστό περιεχόμενο του χω

ται εύκολα σε μικρά κομμάτια με το σφυρί.

νευτηρίου ανακατεύεται καλά με ένα γερό

Τα κομμάτια τοποθετούνται μέσα σε ένα

ραβδΙ από ξυλΟΚάρβουνο, το οποίο, εκτός

γουδί και τρίβονται, μέχρις ό του η σκόνη

από την αναμικτική του δράση, δ ίνει και

μπορεί να περάσει μέ σα από ένα κόσκινο

λίγο άνθρακα στο σχηματιζόμενο κράμα .

mesh ..

Τυχόν εμφανιζόμενη στην επιφάνεια σκω

περνούν από

ρία αφαιρείται με μια σιδερένια κουτάλα ή

στο γουδί και ξαναλέθονται.

με

i;vu μσλύβι γραφίτη

ή με ένα ραβδί γραφί

τη. Οι ράβδο ι γραφίτη , που έχουν μήκος

Τα μεγαλύτερα κομμάτια, που δεν το

. Οταν το niello

κόσκινα,

επαναφέρονται

προορίζεται για χρήση σε

λεπτές γραμμές μπορεί να αλεσθεί σε σκόνη

80 mesh.

ιντσών , χρησιμο ποιούνται επίσ ης για την

λεπτότερη από

ανάδευση λιωμένων πολύτιμων μετάλλων .

μένο με το χέρι σμάλτο , πρ έπει να πλυθεί

·Ο πως και το τριμ

Κρατάνε πολύ καιρό , δεν λιώνουν, δεν επη

πριν απι? τη

ρεάζονται από τις απότομες μεταβολές της

τα σωματίδια άνθρακα , τα σωματίδια που

χρήση , για να απαλλαχθεί από

θερμοκρασίας και δεν μολύνο υν το μέταλ

εκτρίβονται από το γουδί και τις άλλες ξέ

λο. Σε ένα τέτοιο ραβδί δεν προσκολλάται

νες ύλες. Για τον σκοπό αυτό, το αλεσμένο

μέταλλο και ενώ το. άκρο που αγγίζει το μέ

και κοσκινισμένο

ταλλο μπορεί να είναι ερυθροπυρωμένο, το

γυάλινο δοχείο, σκεπάζεται με νερό, ανακα

άλλο άκρο του παραμένει κρύο και κρατιέ

τεύεται και το σύστημα αφήνεται σ ε ηρεμία

ται εύκολα με ,Ο χέρι .

για να κατακαθίσουν τα σωμάτια του μίγμα

nielIo

ρίχνεται σε ένα

·Οταν όλα · τα μέταλλα έχουν συνδυασθεί

τος ύστερα, η υπερκείμενη στοιβάδα νερού ,

τελείως χύνονται στο δεύτερο χωνευτήριο,

που περιέχει τις ακαθαρσίες, αποχύνεται

που περιέχει το θειάφι. Το χωνευτήριο αυτό

και προστίθεται καθαρό νερό κ.ο.κ. μια ακό

ετοιμάζεται από πριν με θέρμανση, μερικές

μα φορά. Για να ξηρανθεί το μίγμα

φορές μετά την τήξη του χαλκού και πριν

στερεό υπόλειμμα απλώνεται σε ένα μεταλ-

nieIIo,

το

Αργυρό περιδέραιο με

17,55 λία.

ίντσες.

niel1o, TaT.za, Μαρόκο, μήκος Collection Muse de J' Homme, Paris, Γαλ

λικό πιάτο, που θερμαίνεται από κάτω, μέ

του

χρις ότου εξαφανισθούν και τα τελευταία

niello

ίχνη υγρασίας. Το ξηρό ηίοllο μπορεί να

ται κατά την τήξη, η ποσότητά του πρέπει

φυλαχτεί

να κρατιέται στο αναγκαίο κατώτατο όριο.

για

μελλοντική χρήση

σε ένα

περισσευούμενου υλικού. Μια και το

έχει την τάση να ρέει και να απλώνε

κλειστό, αεροστεγές δοχείο αλλά αλλοιώ νεται με την πάροδο του χρόνου. Ο χρόνος φύλαξης ποικίλλει ανάλογα με τις κλιματι κές συνθήκες, κυρίως την υγρασία, που επι

ΤΗΞΗ ΤΟΥ ΝΙΕLLΟ

Όταν

έχει

εφαρμοσθεί

το

niello

στο

ταχύνει την αλλοίωση του μίγματος. Είναι

μέταλλο, θα πρέπει να διωχθεί η υγρασία

ίσως καλύτερα, αν προβλέπεται μεγάλη κα

τόσο από αυτό όσο και από το συλλίπασμα ο

θυστέρηση στη

αυτό γίνεται με τη

σκευασμένου

χρησιμοποίηση του παρα

niello, η

βραδεία θέρμανση του

φύλαξη του σε μορφη

αντικεΙμενου, μέχρις ότου απομακρυνθούν

βώλων, που είναι λιγότερο ευπαθείς στην

και τα τελευταία ίχνη των ανερχόμενων

αλλοίωση και η άλεση της ποσότητας μόνο

υδρατμών. Αν για την τήξη του

εκείνης, που χρειάζεται κάθε φορά, λίγο

. σιμοποιείται φούρνος,

niello

χρη-

η ξήρανση μπορεί να

γίνει πιο γρήγορη με την εισαγωγή και εξα

πριν από την χρήση.

γωγή του αντικειμένου έτοιμου για πύρωση

και στερεωμένου σε ένα τρίποδο στον ζεστό φούρνο. Το

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΝΙΕLLΟ

Πριν γίνει η

nielIo

μπορεί όμως να λιώσει με

έναν αυλό με προσεκτική θέρμανση, ιδίως

εφαρμογή

του

ηίοΙΙο,

το

όταν αυτό είναι απλωμένο στην μια μόνο

βασικό μέταλλο πρέπει να καθαριστεί καλά

επιφάνεια του αντικείμενου, έτσι ώστε η

με εμβάπτιση σε οξύ, ξέπλυμα με νερό και,

φλόγα να τοποθετείται από κάτω. Πάντως,

όταν είναι αναγκαίο, τρίψιμο με συρματό

ένας φούρνος θερμαινόμενος στους

βουρτσα. Ετοιμάστε ένα μίγμα βόρακα και

περίπου, εξασφαλίζει την καλύτερη θέρ

νερού μέσα σε ένα σχεδόν γεμάτο με νερό

μανση

σκαμμένο πλακίδιο βόρακα, τρίβοντας αρ

«καθαρή», χωρίς κίνδυνο απόθεση ς άνθρα

γιατί

αυτή

1000· F,

είναι ομοιόμορφη

και

κετό στερεό, ώστε να σχηματισθεί ένα γα

κα, που είναι πιθανός στην περίπτωση του

λακτώδες μίγμα. Αλείψτε με το μίγμα αυτό

αυλού.

τις περιοχές που πρόκειται να δεχτούν το

Ανάλογα με το μέγεθος και το σχήμα του

ηίοllο. Γεμίστε τις κοιλότητες με διαβρεγμέ

αντικεΙμενου, καθώς και με τον τρόπο κατα

νη σκόνη ηίοllο, χρησιμοποιώντας μια μι

νομής του ηίοΙΙο, το κομμάτι θα τοποθετηθεί

κρή σπάτουλα σαν κι αυτή που χρησιμο

για πύρωση πάνω σε ένα τρίποδο ή θα υπο

ποιείται για την τοποθέτηση του διαβρεγμέ

στηριχθεί με ένα πυρίμαχο υλικό σε μορφή

νου σμάλτου. Προσθέστε κάπως μεγαλύτε

ράβδων , μικρών τούβλων ή στύλων, ή θα

ρη από όσο φαίνεται να χρειάζετα ι ποσότη

στερεωθεί σε πλέγματα πύρωσης ή με αυτο

τα

τη

σχέδιες διατάξεις από σύρμα χρωμονικελί

θέρμανση κι έτσι πρέπει να αντισταθμιστεί

νης. Το ηίοΙΙο δεν πρέπει να έρχεται σε επα

η σχετική απώλεια όγκου. Το πόσο περισσό

φή με οποιοδήποτε στήριγμα ή στερεωτικό

τερο υλικό χρειάζεται θα το δείξει η πείρα.

σύστημα.

niello,

μια και αυτό θα συσταλε ί κατά

Η φύση του παρασκευάσματος ηίοllο επι

Για την επίτευξη μιας λείας επιφάνειας

τρέπει την τήξη του σε θερμοκρασία χαμη

βοηθάει μερικές φορές το πασπάλισμα, πριν

λότερη του σημείου τήξης του βασικού με

από την πύρωση του

τάλλου , καθώς επίσης και το άπλωμά του

ποσότητα σκόνης βόρακα. Αυτό συλλιπαί

έτσι ώστε να γεμίσει όλες τις κοίλες περιο

νει την επιφάνεια του

χές.

την οξείδωση, που θα μπορούσε να προκαλέ

Ύστερα, η

επιφάνεια λιμάρεται και

στιλβώνεται, έτσι ώστε το

niello

να παραμεί

nieIIo, niello

με μια μικρή

και εμποδίζει

σει ανωμαλίες. Τα επίπεδα τεμάχια δεν πα

νει μόνο στις κοιλότητες του σχεδίου και η

ρουσιάζουν

όλη επιφάνεια να είναι επίπεδη. Στα σχέδια

niello

με λεπτές γραμμές μπορεί να χρειασθεί η

μορφές μερικές φορές δημιουργούν δυσκο

κάλυψη μιας περιοχής με

λιες. Λίγο αραιωμένο τραγακάνθινο κόμμι,

niello

στα μικρό

πρόβλημα

συγκράτησης

του

στη θέση του, αλλά οι πολύπλοκες

τερα, φυσικά, δυνατά όρια και η αποκάλυψη

αναμιγνυόμενο με το

των γραμμών του σχεδίου με λιμάρισμα ολό

από την εφαρμογή, θα βοηθήσει τη συγκρά

κληρης της επιφάνειας, για την αφαίρεση

τηση του επάνω στο μέταλλο.

niello

σε σκόνη πριν

Για την πύρωση του τεμάχιο

εισάγεται

niello,

στον

το στεγνωμένο

προθερμασμένο

τη διαδικασία που περιγράφηκε προηγουμέ νως.

φούρνο, αφού ανοιχτεί η πόρτα του, επάνω

σε ένα τρίποδο , που ακουμπάει στο δάπεδο του φούρνου. Ο χειρισμός του γίνεται με μια σπάτουλα με μακρύ χέρι, με μια τσιμπίδα ή μια μικρή λαβίδα κατά περίπτωση. Το τρί

Η ΤΕΛΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΝΙΕΙΙΟ

Για

το

φινίρισμα

της

επιφάνειας

του

ηίοllο και για την επιπέδωσή του με το

ποδο τοποθετείται προσεκτικά, έroι ώστε

μέταλλο της βάσης, οι ποικιλμένες περιο

να μη φύγει από τη

Αφή

χές πρέπει να λιμαρισθούν. Χρησιμοποιεί

στε αρκετό χρόνο για να λιώσει ομαλά το

στε μια επίπεδη, μέσης αδρότητας λίμα,

ρίχνοντας που και που μια ματιά στο

δουλεύοντας προσεκτικά μέχρις ότου απο

εσωτερικό του φούρνου, για να βλέπετε την

καλυφθεί η όλη επιφάνεια του βασικού με

επιφάνειά του. Μόλις το

τάλλου .

niello,

θέση του το

niello.

niello

αποκτήσει

Ύστερα γυρίστε σε μια Σκωτσέζι

μια λεία επιφάνεια, βγάλτε αμέσως το αντι

κη πέτρα

κείμενο από τον φούρνο. Η υπερθέρμανση,

για να αποκαλύψετε το υπόλοιπο και να

ιδίως στα μορφοποιημένα είδη, μπορεί να

αφαιρέσετε τα ίχνη της λίμας.

προκαλέσει το ξεχείλισμα του

niello και την

λεύετε κρατάτε υγρή την επιφάνεια με νε ρό .

παραμόρφωση της επιφάνειάς του ή ακόμα

Α ντί για λίμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί

και τη διάβρωση του βασικού μετάλλου από

ένα ραβδί τεχνητού κορουνδίου, ακολουθού

το ηίοllο. Αφήστέ το αντικείμενο να κρυώ

μενο από μια Σκωτσέζικη πέτρα. Μερικές

σει αργά στον αέρα. Μη το σβήνετε απότο

φορές η επιφάνεια λειαίνεται με ελαφρά

μα.

θέρμανση και πέρασμα με λαδωμένο στιλ

. Οταν τα

(Water of Ayr

Tam

Ο'

Shanter)

Όσο δου

αντικείμενα πυρώνονται σε ανοι

βωτικό εργαλείο. Αυτό πιέζει την επιφάνεια

χτό χώρο με φλόγα αυλού από κάτω , είναι

και αφαιρεί τυχόν μικρές φυσαλλίδες αέρα

δυνατή η παρατήρηση της επιφάνειας, που

που υπάρχουν κοντά στην επιφάνεια του

είναι πρόσωπο με το

κεια της πύρωσης. Σε μια τέτοια κατάστα

niello . . Οταν

ση, αν χρειαστεί, το

μπορεί να χαρα

βασικό μέταλλο, η τελική στίλβωση μπορ εί

χθεί κατά διαστήματα, εκεί που φαίνεται να

να γίνει με ένα μεγάλο τροχό από κετσέ πα

δυσκολεύεται να τρέξει, με μια σπάτουλα με

ρουσία γης διατόμων και ύστερα κόκκινου

αιχμηρή χαλύβδινη μύτη, όσο το υλικό εί

οξειδίου του σιδήρου. Αν το σχέδιο

ναι ακόμα λιωμένο και πλαστικό.

είναι λεπτεπίλεπτο και ρηχό, το μόνο εργα

niello, niello

σε όλη τη διάρ

Είναι προτιμότερο το να πυρώνεται το

έρθουν «πρόσωπω> το

niello

και το

niello

λείο φινιρίσματος που χρειάζεται είναι ένα

ηίοllο μια κι έξω όταν είναι δυνατό' αν αυτό

ραβδί μεσόκοκκης σμύριδας που μπορεί να

είναι αδύνατο, θα πρέπει οπωσδήποτε να

θέλει λίγο περισσότερο χρόνο αλλά παρου

επιδιώκεται ο μικρότερος δυνατός αριθμός

σιάζει λιγότερους κινδύνους το φινίρισμα

πυρώσεων.

τελειώνει με τρίψιμο με κετσέ και κόκκινο

Οι

επανειλημμένες

πυρώσεις

μπορούν να δημιουργήσουν στο εσωτερικό

του

niello

φυσαλλίδες, οι οποίες θα εμφανι

οξείδιο του σιδήρου. Οι αρχαΙοι Αιγύπτιοι εφάρμοζαν μια εν

σθούν στην επιφάνεια κατά την επιπέδωση,

διαφέρουσα παραλλαγή του

οπότε θα χρειαστεί να γεμίσουν οι τρύπες

χρησιμοποιείται σήμερα, αλλά μπορεί ν.α

και να ξαναγίνει η πύρωση . Σε κάθε πρό

δοκιμαστεί

σθετη πύρωση υπάρχει κίνδυνος να διαβρώ

σύρμα καθαρού χρυσού ή αργύρου, μορφο

σει ο μόλυβδος που περιέχεται στο

ποιώντας το κατάλληλα και βάζοντάς το

niello

το

βασικό μέταλλο ή να καεί και να ζαρώσει η

επιφάνεια του

εύκολα.

Ενέθεταν

niello.

που δεν

στο

στην αυλάκωση όπου θα πήγαινε το Υ στερα, τοποθετούσαν το

Α ν χρειασθεί επισκευή 'από την ύπαρξη

niello,

niello

niello.

γύρω και

πάνω από το σύρμα και πύρωναν το αντικεί

στην επιφάνεια μιας κρυμένης τρύπας μετά

μενο. Μετά την τήξη, το

την επιπέδωσή της, ή εξαιτίας της ανεπάρ

με τον συνηθισμένο τρόπο . Η διεργασία τη ς

κειας του

και της συστολής του κατά

επιπέδωσης αποκάλυπτε το σύρμα που εμ

το πρώτο «χέΡl», θα πρέπει.να συλλιπανθεί

φανιζόταν ως ένθετο, παρόμοια με το σύρμα

το παλιό ηίοllο με διάλυμα βόρακα, να προ

cloison στήν επισμάλτωση σχεδίων cloisonne. Με τον ίδιο τρόπο μπορούν να εντεθούν

niello

στεθεί περισσότερο

niello

όπου χρειάζεται

και να πυρωθεί άλλη μια φορά, σύμφωνα με

niello

φινιριζόταν

κόκκοι, επιπεδωμένοι ή στρογγυλοί.