02 τεχνικεσ επεξεργασιασ μεταλλων oppi untracht by Fakiolas Yannis

Δο'Χεί.α συλλΟΥής σκόνης μ ε διάφορες 'Xωρη ΤΙΙCότητες μΠOρnύν να' χρησιμοποιηθούν,με προσαρμογή του εύ· ΙCαμΠΤOυ σωλήνα στην οπο ιαδ ήποτε θέση ε ργασίας

611:01.1

δημιουργείται σκόνη πο υ πρέπε ι να μαζευτεί για

λόγους οικονομίας και υγείας.

Cra[t ool lnc.

καπνών ψευδάργυρου , που είναι γνωστός ως

· Οταν δοιιλεύε ι

καν<:ίς με μέτα λλα. ιιπά ρχο υ ν καταστά ·

σεις, στις οποίες συνιστάται η χρησιμοποίηση μιας α ναπνευ στtKή ς προσωπίδας . Κυκ λοφο ρεί στο ε μπόρ ι ο μια μ ι:γ ιί λ η ΙΤΩΙΙCιλία IΙΩvτι': λων ιτ()l \ ι::ξ l ι ιτηρ ε τούν δι.,ά

«σπασμοί

ψευδαργύρου»,

χαρακτηρίζεται

από ανύψωση της θερμοκρασίας και βήχα, αύξηση του αριθμού των λευκοκυττάρων

φορες α νάγιcες. Μ ερ ικές από τις συνθήιcες ιτοιι απαι·

και την εμφάνιση ρίγους . Ο πυρετός υπο

τούν προστασ ία του τεχνίτη μ ε μ άσκα είναι α υ τ ές που αναφέρονται σ τ η ν απο φυγή στερεών σω ματίων που πρoιcαλOύν δυσφορ ία, πνευμoν ιιcές ασθέ νε ιες και δη· λητηρ ι άσεις καθώς επ ίοη ς και ενο'Χλητικών ή τ οξι κών αερίων, ατμών και ΙCαπ νών. ΤΟ μοντέλο της φωtoγρα·

χωρεί και αφήνει μια αυξημένη αντίσταση

φίας παρά γετ αι από τη ν

mpany

και

είνα ι

Mine SafcIy Applianccs Co-

εγKε ιcριμ ένo

αιτό

το

Γραφ ε ί ο Μεταλλε ί ων και Ορυχε ίων .

Αμερικαν ικό

U.5. Burcau of

Mines.

αλλά όχι και πλήρη ανοσία σε μια δεύτερη άμεση προσβολή. Οι καπνοί οξειδίου δη μιουργούνται κυρίως κατά την εΙC Kαμίνε υ ση των ορυκτών το υ ψευδάργυρου ή κατά την παραγωγή κραμάτων πλούσιων σε ψευδάρ γυ ρο, όπως μερικοί ορείχαλκοι. σπυρετός

οξειδίου του ψευδαργύρου μπορε ί επίσης να φιμα που φυλάγονται σε δοχεία: από ψευ

ε κδηλωθεί κατά την εισπνοή των καπνών

δάργυρο. Η τοξική επίδ ραση του ψευδάρ

που εκλύονται στη

γυρου δεν ε ίναι σωρευτική,

δηλαδή, δεν

λησης της γαλβανισμένης λαμαρίνας, που

μεγαλώνει με τη διαδοχική λήψη μικρών δό

όπως είνα ι γνωστό έχει επιστρωθεί μ ε ψευ

διάρκεια τ η ς συγκόλ

σεων, όπως συμβαίνει μ ε τον μόλυβδο. Ο

δάργυρο , ή της χύτευση ς του ψευδά ργυρου

πυ ρ ετό ς που προκαλείται από την ε ισπνοή

χωρίς επαρκή εξ αερισμό.

Μέρος Δεύτερο ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΩΝ

Τεχνικές που δεν απαιτούν Ετερογενή Συγκόλληση

Κατά

τη

χρησιμοπΟίηση

μεταλλικών

rλvφου μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια τε

φύλλων για την ιcατασKευή αντικεΙμενων

χνική ώθησης γνωστή διεθνώς ως

όπως

(βλ. σελ.

τα κοσμήματα ή

άλλα μεταλύτερα

121)

n:pousse

με τα ομώνυμα εργαλεία. Η

τρισδιάστατα διακοσμητικά είδη, η τελική

επιφανειακή ποίκιλση και εμφάνιση μπορεί

εμφάνιση >εξαρτάται κυρίως από

να επιτευχθεί με σφυριά, εκγλυφικά εργα

χρησι

μοποιούμ ε να εργαλεία . Κάθε εργαλείο έχει

λεία και επιστρώσεις.

ορισμένες δυνατότητες και ορισμ ένους ΠΕ

Με το πέρασμα των αιώνων έχουν ανα

ριορισμούς κι ένα μεγάλο μέρος της ικανό

πτυχθεϊ και είναι στη διάθεση του τεχνίτη

τητας του τεχνίτη έγκειται στην εκλογή του

πολλά εργαλεία και πολλές τεχνικές. Σκο

κατάλληλου για τη δουλειά εργαλείου.

πός του μέρους αυτού του βιβλίου είναι η

Βασικές τεχνικές κοπής μπορούν εύκολα

διερεύνηση των δυνατοτήτων που υπάρχουν

να επιτευχθούν με μια ψαλίδα όταν πρόκει

σχεΤΙΚά με την κατασκευή και τη διακό

ται για απλά σχήματα. Στα πολύπλοκα σχή

σμηση των διάφορων αντικειμένων από μέ

ματα η κοπή μπορεί να γίνει με ένα μεταλ

ταλλο, από τα πιο απλά μέχρι τα πιό πολύ

λουργικό πριόνι από ορθογώνιο πλαίσιο με

πλοκα.

προσθαφαιΡούμενη λεπίδα. Για την προσθή

κη της διάστασης του βάθους ή του ανά-

Προετοιμασία του μετάλλου Σ τεφάν ι για το σπρέωμα των μαλλιών από τη Mcrry Renk. Φτtα γ μ ένo από φύλλο μ ε τά λλου δ ιαμορφωμ ένο σε στοιχεία - μοντ ο ίJλ των 2 ιντσών, που διαμορφώνο ντα ι μ ε μεταλλικό κοντύλ ι ' έχε ι επίσ η ς πρόσθετη α κμ ή

1/ 8"

που απ λώ νεται από κάτω για ακαμψία και κρύψι

μ ο των κοφτερών ακμών .

' Υ στερα. οι πτυχές ltιέ ζοντιιι

ελαφ ρά και κατ' επανάλ ηψη με ένα εργα λείο εξο μά λυνσης ε πάνω σε βρ εγ μένο χαρ~ ί μ έχρις ότο υ εΠ ΙΤC υ χθεί ίΟ επ ι θυμητ ό βάθος. Κατά την επεξεργασία με π ίεση τ ο μ ί:ταλλο σκληραίνι:ι . Γ ια να διατηρηθεί η ακαμψία, που θα χανόταν αν θερ μαινότ αν, η σύνδεση δε γίνεται μΓ. σι) γκόλληση αλ λά με πριτσίνωμα . Φω ΤΟΎραφ ία P.1U/ H.1sscl.

ΗΟ

για το κόψιμο περιγράμματος Μόλις έχει γίνει ένα σχέδιο που πρέπει να υλοποιηθεί, είτε αυτό βρίσκεται στο μυαλό του τεχνίτη ε ίτε έ-χε ι αποτυπωθεί με λεπτομέ-

Το στεφάν ι σε χρl)ση:

"1!!l i i,!,li! j l l l'iirτ~~i l' iJ· ι

,1,",ι,l,.ι

11;"

"...,.

._ •.•.

,:1,1,11"

Ι.,'

E:;;:;:f~:"':~-:l~~;~':;:~~~~~;j

ρειες στο χαρτί, πρέπει να μετα φερθεί στο μέταλλο. Για να γίνει κάτι τέτοιο υπάρχουν

αρκετές μέθοδοι και η εκλογή εξαρτάται από το σχήμα που πρέ πει να κοπεί. Α ν όλες οι γραμμέ ς ε ίναι ευθείες μ πορούν να παρ θούν ακριβή μέτρα από ένα σχέδιο π ου είνα ι φτιαγμ ένο στο χαρτί με κ λ ίμακα, να μετα φερθούν στο μέταλλο με έναν ευθύ χάρακα

και να σημειωθούν με κ ιμωλ ία ή μα ρκαδόρο ή χαρακτικό εργαλε ίο, έτοιμα για κόψιμο.

Αν οσεσδ ήποτε από τις γρα μμές δεν είναι πραγματικές γρα μμές κοπής αλλά χρη σί μεύουν σαν γραμμές αναφοράς, μη πιέζετε πολύ το εργαλείο μαρκαρίσματος γιατί η

εξάλειψ η τυχόν βαθειών χαραγών μ1\ορεί να παρουσιάσει αργότερα δυ σκ ολίες. Αν το σχέδιο αποτελείται από καμπύλες ή πιο π ερίπλοκα σχήματα,μπορούν να χ ρησι

μοποιηθούν άλλες μέθοδοι μεταφοράς . Μια απλή μέθοδος στηρίζεται στην τοποθέτηση ενός φύλλου καρμπ όν ανάμεσα στο μέταλλο και στο πρωτότυπο σχέδιο, που έχει γίνει επάνω σε χαρτί. Μετά τη σχεδίαση του ΠΕ ριγρ άμματος , τα χνάρια του καρ μπ όν που

έχουν μείνει στο μέταλλο μπ ορούν να μονι μοπ οιηθούν μ ε έναν ειδικό μαρκαδόρο ή μ ε

ένα μυτερό εργαλείο. Είναι δυνατή η κάλυ

ψη του πίσω μέρους ενός σχεδίού μ ε μια

" ,

απόθεση κάρβουνου (γραφίτη) που γίνε ται

.:;;

. Οργανα

μέτρηση ς : Ι. Χαλ ύ β δινο ι ;{άρακες,

Χαλύ

βδινε ς Ίων ίες . 3. Μ ο ιρ ο γνωμόνιο-γων ι όμετρο, 4. Πά νι νη μετροτα ινία.

3 2

Ι . Κ ο ντύλι με δύο άκρα, μ ή κ ους 15 ειe., 2. Κοντ ύλ ι με μύτη βελόνας, 3. Κ οντύλι με μύτη βελόνας κα ι ανασυ

ρό με νο άκρο, 4. Διπλό χαρακτικό (α ιχ μ ή από σκληΡ ό

λ~στιχo γ ια σχ εδ ί α ση σε καρμπόν και χα λύβδινη οιχ μη για χάραξη σ ε μέταλλο), Κιμωλία σε πλάκα .

Σοuβλιά χάραξη ς.

ΧΡΗΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΤΟ ΔΟΥΛΕΜΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΟΙ φωτογ ραφίες αυτές του Ορρί δι:ίχνουν το πως η Saa-

Γί!

Hopea

υ ntraclιI δημιουργεί ένα ασημένιο παντατίφ.

Ι. Προ ετοιμασ ία γ ια χρήση "tO\J πριονιο\/ κοσμημα τοποιίας. Πρώτα ρυθμίζεται το πλαίσιο στο μήκος της λεπ ίδας και σφίγγεται η πίσω πεταλούδα. Η λεπίδα ει

σάγεται στην κάτω σιαγόνα, με τα δόντια να βλέπουν κάτω προς τη λαβή και έξω από την ράχη -του πλαι σίυυ, και σφίγγεται η κάτω πεταλούδα. Το πλαίσιο πιέ

ζετα ι σε μια σταθερά αντιστεκόμενη επ ιφάνεια. Η λάμα Κατασκευαστικό σχέδιο του παντατίφ που οείχνει τις

εισάγετ αι στην επάνω σιαγόνα και σφίγγ ε -ται η επάνω

βασικές επcξ ι:ργασ ί ες .

πεταλούδα ενώ το πλαίσιο είναι τεντωμένο .

Saara Hopca Untracht.

4. Στην περίπωση αυτή το σχέδιο είναι κυκλικό. Βρί σκεται με χάρακα το κέντρο και σ;ημειώνεται με ζομπά κέντρωσης και σφυρί. ΤΟ κέντρο είναι χρήσιμο ως ση μείο αναφοράς για τις μελλοντικές μετ ρήσεις .

Μ2

Με τη μύτη του ενός σκέλους πιεσμένη στο κέντρο

ο δ ιαβήτης στρέφεται με τα δάχτυλα κι έτσι η μύτη του

. δεύτερου

σκέλους χαράζει στην επιφάνεια του ασημέ

νιου φύλλου την περιφέρεια ενός εγγεγραμμενου κύ κλου.

2. Πριν αρχίσει το πριόνισμα. όλες οι πεταλούδες σφίγγονται με μια παλιά πένσα για να εξασφαλιστ εί η ασφαλής συγκράτηση της λάμας.

J . Με ένα διαβήτη παίρνονται μετρήσ εις από το πρω τότυπο σχεδ ιαγρόφημα.

6. Για να αρχίσει το πριόνισμα, η λάμα τραβιέται προς τα πάvω λίγες φορές. σε ένα κατάλληλο σημείο εισόδου στο μέταλλο . Αυτό δημιο ιι ρ'(ε ί μια μικρή αυλά κωση. όπο υ το πριόνι μπορεί να αρχίσει να κόβει. Κα τά το πριόνισμα, τ ο μέταλλο πιέζεται σταθερά στη σανί δα "Υι) ενώ η λάμα οδηγείται κατά μήκος του εςωrcρt κού της καμπύλης, για να γίνει αργότερα δυν ατή η αφαίρεση των γρεζι ών με τη λίμα.

Στην οποιαδήποτε εργασία πριον ί σματος το πλαί

σιο πρέπει να κρατιέται (όπως ε ικονί ζεται ) ό σο το δυ

νατό πιο κάθετα προς το ιωπτόμενο μέταλλο. Αυτό εκ θέτει το ελά χιστο δυνατό του μετάλλου στην ε πενέρ

γεια της λάμας κιιι εξασφαλίζει μ εγαλύτερη ακρίβεια. Είναι αρκετή μια πολύ μικρή προωστική δύναμη , μο λονότι κάπως μεΥ αλίιπρη πίεση ασκείται κατά την προς τα κάrω ή κοπτική ώθηση της λάμας.

8. Μόλις αποκοπεί ο όί.σκος, το σχήμα καθαρίζετα ι με τη βοήθι:ια μιας λί μας διπλής επιφάνειας, μέσης αδρότητα ς, που αφαιρεί το περισσευούμενο μ έταλλο μέχρι το κυκλικό ίχνος το\) διαβ ήτη. Το λιμάρισμα γί νεται κατά την προ(όθηση της λίμας, που πρέπε ι να

αφήνεται χαλαρή κατά την οπισθοδρόμηση.

Τυχόν Ύρέζια που έχου ν απομε ίνει μt:τά το καθάρι

σμα του πάχους του δ ίσκου μrrορούν να αφαιρεθούν με τη λί μα, ενώ ο δίσκος θα κρατιέται υπό γωνί α .

,. 12.

Το σχέδιο απαιτεί πολλά δ ιαμ περ ή τρυπήματα. Για

την προετοιμασία του πριονίσματος των ανοιγμάτων

χρησψοποιι:ίται ένας ζομπάς κέντρωσης που δη μιουρ

γεί τα ακριβή σημάδια , όπου θα ανοιχθούν αρχικά τρύ πες μ ε δράπανο.

Ι 3. Στο τσοκ του rrροσαρμογέα της χειρολαβής του εύκαμπτου άξονα του λεπτουργικού μ οτέρ στερεώνεται ένα μικρό τρυπά ν ι , που θα επιτρέψε ι τη διάνο ιξη μιας τρίrιτ:ας ικανής να δεχθεί τη λάμα του πριονιού. Η μύ τη του τρυ πανιού τοποθετείται "ατακόρυφα στη ση μειωμένη θέση και ανοίγεται μια τρύπα . Μπορεί επίσης

να χρησ ιμοποιηθ εί "(ΙΙ ένα κοινό χειροδράπανο.

10.

Για να γίνουν ο ι παραπέρα χαράξεις κα ι μετρήσt;ι ς

Ι Ι ,

Για μετρήσει ς ευθειων γραμμών χρησιμοποιείται ο

του σχεδίου πιο ευδιάκριτες, το ασήμι χρωματίζεται.

χά ρα κας. Πρέπε ι να χρησιμοποιείτα ι ι;να κα λοξυσμένο

Το μέταλλο καθαρ ίζετ αι μ ε ένα απαλλαγμένο λιπαντι κού απορρυπαντικό και νερό, τρίβετα ι με λεπτό ατ σα λόμαλλο και ελαφρόπετρα , ξεπλένε ται και ξηραίνε ται .

μολύβ ι . Όταν ο διαβήτης δι: χρησψοποιείτα l,οι μύ τες του στερειί)VOνΤQ σε ένα φελλό για να δ ια τηρηθ εί η οξύτητά τους .

. Υστερα απλιί:ινετα ι μ ε πινέλο μαύρη σ ινική μ εΛάνη

επάνω στην επ ι φάνεια του δίσκου, που ξηραί νετα ι με

θέρμανση συγ κρα τούμ ενος μ ε τσιμπιδάκι .

Έτσι, το

όποιο σημάδ ι γίνεται με ε ργαλ είο ή μολύβι φα ί νεται κ α θαρά. Μπορούν να χρησ ιμ οποιηθούν και άλλες μέ θοδοι χρωματίσματος των ιχνών (βλ. σελ, 8]).

14,

Η λά μα τ ου πριονιού χαλαρωνεται στην κορυφή

Ι:;. Για να μ η σπ Cισει η λάμα, το μ έταλλο κινείται έτσ ι

του πλαισίου και μετά περνι έται μέ σα από ένα τρυπημέ

ώστε να « καθ ίσειι) στη ν κάτω σιαγόνα του πλαισίου .

νο άνοιγμα.

. Ύστερα,

το χαλαρό άκρο τη ς λάμας τοποθετε ίτα ι πάλι

στην επάνω σιαγόνα, ενώ το πλαίσιο κρατι έται τεντωμέ νο και σφίγγεται η πεταλούδα.

16.

Τα αρχικά ΤΡlJπημένα ανοίγματα αποκόπτονται τη

φορά αυτή. μ f:νο ντας στο εσωrερικό της γραμμή ς, για

να γ ί νε ι αρ γότ ε ρα δυνατό το λ ιμά ρ ισμα.

20.

17. Η φωτογραφία δείχνε ι το παντατίφ με τρυπημ έν η τ ην εξω τερική σειρ ά ημικυκλ ί ων και μια δεύτε ρη σειρά τομών που αποτελούν μ έ ρος του σ χεδίου. Και τις δύο φορές στις θέσεις έναρξης κ αι συμπλή ρωση ς τη ς κο πή ς είχαν δημιου ρ γηθε ί τρύπες με δ ράπανο , γ ια την εξασφά λ ιση τ η ς ακρ ι βείας.

να χρησ ιμ οπο ιηθ ούν μεγαλύτερες λ ίμε ς. Στην πφί

καμπυλωτό ψαλίδ ι γεν ικής χρήσης κόβε ι μ ε ευ κο λ ί α μέταλλο πάχους μέχρ ι 18 gauge. Εδώ χρησ ι

Itτωση αυτή χρησιμοποιείται μία ημ ι κυκλ ική λίμα δ ι

μ οπο ιούνται γ ια

πλ ή ς όψ η ς γ ια τη ν εσωτερ ι κή καμπύλ η το υ πλαισίου.

στο ι χεία του παντατίφ , που θα μ ετατραπούν ύστε ρα σε Ι(ύβους.

Η6

Για μ r..γαλύ τ ε ρα ανοίγματα ή επ ιφάνειες μπορούν

21. Έ να

το

κόψ ιμ ο

σιινεχό μενα τετράγωνα

18.

Το εξωτε ρικό πλαίσιο με αποκομμ {:νο με το πριόνι

εσωτερ ικ ό κύκλο. Μεγ άλα ανοίγματα όπως αυτά μπο ρούν ν α καθαριστούν κοι να γ ί νουν λεία μ ε μια μεγάλη λ ίμα ημικυκ λ ι κής δ ιατο μή ς.

22.

Ένα μικρό αμόν ι κοσμημα τοπο ι [ ας ε ίναι χρήσ ιμ ο

19. Μικρ ά ανοίγματα μπορ ούν να καθαρ ι στούν με β ε λονοε ι δείς λί μ ες κατάλληλη ς δ ιατομής . Στ ην περίπτω ση αυτή χρησιμοποιε ίται μια ημικυκ λ ική λίμα. Στα δε ξ ιά β ρ ίσκεται ένα σετ από βελονοειδείς λίμες.

ρώ ν. Βοηθά ει στη ν επιπέδωση κο ι σε ά λλες εργασίες

23 . Π ένσες δ ι ά.φο ρω ν σχ εδ ίω ν διατο μή ς εκτελούν ένα ν αριθμ ό δ ια φορετικών ε;ηασι ών. Εδ<il κάμπτετα ι μέ τα λ λο υπό ορθ ή γων ία αλλά η πένσα χρησιμοπο ι εί ται επί

σχ ηματοποίησης των μετάλλων.

σης γ ι α τη

εργαλείο γ ια την επεξεργασία μικρών μι""'tαλλlκών μ ε

δ ιαμόρφωση καμπύ λων . γι α συσ τροφές.

στ ε ρεώσε ις κ . α.

σωληνα με ανοι-χτά

rιριν από την συγΚ'όλληση οι μεταλλικές επιφά νΗες που πρόκειται να ενωθοί>ν πρέπει να ε ίναι απολύ rως ιι:αΟαρές. Τα μ έρη αυτά αλείβονται με συλλίπασμα.

άκρα , που θη χρησιμοποιηθούν αργότερα σε ένα άλλο μέρος roυ σχεδίου . Το τσψπ ι δάιι: ι ε ίναι κα:τάλληλο ερ

Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιείται σιcόνη βόρακα αναμιγμένη με νερό (βλ. κεφάλαιο για τη συγκόλλή

γαλείο για τον χειρισμό ή τον έλεγχο της μετακίνησης

ση).

24.

Πρι\! από

τ ην σΙJγKόλλ ηση

τοποθετοΟνται

στη

σειρά ο ι :;:ε\'τρικές μονάδες του παντατίφ, Αποτελού νται

από διατομt:ς τε τράγωνοι)

25 .

των μικρώ ν μ εταλλιll:ών μ ερ (ίιν.

28.

Σε ορισμένες καταστάσεις ε ίναι

προτιμότερη

προσαγωγή θερμότητας από κάτω παρά η άμεση θέρ μανση

του αντικείμενου.

Με ένα

σιδερένιο πλέγμα

θέρμανσης όπως το ε ι ιι:ονιζόμενο , σε συνδυασμό με τρί ποδο. η χρησιμοποίηση του αυλού από ιι:άτω δεν πα ρουσιά ζf.Ι δυσκολία.

29.

Ένα εξωτερι κ ό πλαίσιο από σύρμα στερεώνεται

στη θέση του πριν από την συγκόλληση. Για να εξα σφαλιστεί ο μοιόμορφη επαφή του πλα ισίο υ με τη βά ση, έτσι (ίιστε το κολλητικό κράμα να ρέει ομαλά και

να μη

συναντάει δ ιάκενα που δεν μπορεί να υπερπηδή

σει, το πλαίσιο δένεται γύρω γύρω με στριμμένα κομμά τια συνδετικού σιδερένιου σύρματος. Για τη διαδικα

σία αυτή χρησιμοποιείται πένσα με επίπεδα χείλη. Με τά τη συγκόλληση. το συνδετικό σΙιΡμα αφαιρείται

πριν την εμβάπτιση του κολλημένου αντικεΙμενου στο ,οξύ. για να μη μολυνθε ί το όξινο διάλυμα.

Ο αυλός συγκόλλησ η ς ( Ρres Ι -Ο-Lite μ .. αέρια ασε τυ λ ί ν η) ανάβεται με τσακμάκ ι , πο\) r. i VOI ο ταχύτερος

27.

και ο ασφα λέστερος τρόπος .

nλtγ μα θέρμανσης, το τρίnοδο που ακου μ πάε ι σε ένα φύλλο αμιάντου ή ένα μπλοκ συγκόλλησης, ο βόρακας.

26.

Εδώ φα ί νε ται ολόκληρο το ttύστημα. Αρχίζοντας

από επάνω αριστερά: ο αυλός, το παντατίφ επάνω στο

το πινέλο τοποθέτησης το υ βόρακα, το τσα"μάκ'ι, λαβί δες για την τοποθέτ ηση των κομματιών του KOλλ η tι κού μ ετάλλου και τη δ ι όρθωση της θέσης των συγκολ

λούμενων μ ερών, αν κουνηθούν κατά τη ν συγιcόλληση, και η μ ι κρή φιάλη ασετυλ.iνης μι: ρ υθ μι στ ή κα ι κ λε ι δί l\αλ(]ίδΑC:.

30.

Κατά τ

συγκόλληση ενός ολόκληρου αντικείμε

νου όπως Ulιtό εδώ η θερμότη ς πρέπε ι να n:ροσφέρετUl στην αρχή πάνω σε ολόκληρη την επιφάνεια, για να

3 1.

Μετά α π ό κάθε εργασ ί α συγκόλλησης το μ έτ αλλο

οξε ι δώνεται επ ιφ ανειακά εξαιτ ίας της θερ μό τητας. Για τον ΙCαθαρ ι σ,ιό της επιφάνε ι ας και την προετο ιμασία

αποφευχθ ε ί η ομοιόμορφη θέρμα\'οη που θα μπορούσε

της για την επό μενη κόλληση. το (ιντ ι κείμενο τοποθε

να επ ιφέρ ε ι στΡi:βλωση ίΟυ αντικείμενου.

τείτα ι σε ένα ρη1ό δοχείο από χαλκό γε μάτ ο μ ε όξινο δ ιάλιιμα (βλ. κεφάλ αι ο για την ΕJtεξεργασ ία με οξί.ι) κα ι

το όλο Ιιποβάλλεται σε θέρμανση. Γ ια τ η ν αποφυγή τ η ς μόλυνσης του όξ ι νου διαλύ ματος, ο χειρ ι σμός του αντικε ίμι;.νου γ ίν εται μ ε χάλl(ινη τσιμπ ί δα.

32.

Μετά την κατφΥασία μι: οξύ το παντατίφ ξεπ λένε

33.

·Οταν, σι: ορισμένες καταστάσε ι ς, ι:ίνα l ανεπιθ ίιμη·

τα ι μ ε τρεχού μενο κρύο νερό κα ι το ασήμι το\) παντα

τη μια παρατι:ταμένη θέρμανση,το αντικεί μ ενο μπορεί

τίφ παίρνει ένα ,(σκοτ ωμ ένο" λευκό χρώμα.

να συγκολληΟι:ί ι:πάνω σε έναν 6)'κο ξυλο κάρβο \Jνου που κατοκρατι;ί την θερμότητα. Κάθε δουλειά συγκόλ ληση.:; έχει τα ι δια ί τερα προβ λ ί}ματά της και χρειάζι: τα ι επινοητικότητα. Εδώ ένα μ έ ρος [Ου παντ ατίφ κσλ λιέτ α ι οιηριζό μενο σε μ ια μl!:Ρ'l κουλούρα συνδι;τικού σύρματος .

Π ρ ι ν το χρωμάτισμα, το παντατ ί φ γυαλίστηκε με το χέρι για να ι:το ιμαστ ε ί για το χρωστικό διάλυ μ α και

35.

να αUΞηOεί η αποτελεσματικότης του πάνω στο μέταλ λο. Εδώ χρησιμοποιείτα ι ένα ε ιδ ικ ό ιιοξείδωτι κό υγρό» που αλείφετα ι στα σημεία μό νο που θέλου μ ε να χρωμα τ ι bθούν .

36. ΤΟ χρωμάτισμα α φαιρε ί τα ι από ης civat ανεπιθύμητο με ένα μίγμα λι:πτής

περιοχές όπου

ελαφρόπ ι:τρας

και νεροίι που εφαρμόζι:ται ελαφ ρά μ ε ένα παν ί . Θα μποροίισαν ι::πίσης να χρησιμοπο ιη θ ούν κα ι τα δάχτυ λα .

με ένα μαλακό μολύβι και στη συνέχεια εφαρμόζουμε την διαδικασία που περιγρά φηκε στην περίπτωση το υ καρμπόν.

Το μέταλλο μπορεί ε πίσης να βαφεί προ σωρινά με υδατοδιαλυ τό χρώμα κ αι να ξυ σθεί στη

χρωματισμένη ε πιφ άνει α το σχέ

διο. έ τσι ώστ ε να οδ ηγηθ εί η κοπή από τα λαμπρά μετα λλικά ίχνη. Μ ε τά το κόψιμο ,

το χρώμα ξεπλένεται με νε ρό. Τέτοιο χρώμα μπορεί να γίνει με προσθήκη μπλε κρυ στάλλων θειϊκ:ού χαλκού

100

- γαλαζόπετρας

σε

π ε ρίπου κυβΙΚά νερού, μ ε συνεχή ανά

δευση , μέχρι ς ότο υ πάψ ου ν να δ ιαλύονται οι προστιθ έμ ε ν ο ι κρύσταλλοι . Στ ο κορεσμένο αυτό διάλυμα προστίθενται περί τις ΙΟ στα

γόνες πυκν ό θε ιϊκό οξύ. Προσ οχή: το οξύ πρέπει να προστίθεται σιγά σιγά κα ι μ ε ανά

δευση στο διάλυμα

ποτέ το α ντίθετο! Το

μίγμα απλώνεται στο μέτα λλο και αφήν ε ται να στ εγ νώσε ι.

Μια άλλη μέ θοδος στηρ ί ζεται στο καθά ρισμα του μ ε τάλλου μ ε ασετόν , τετραχ λ ω Το τελε ιωμένο παντατ ίφ μετά τ η ν έξοδο από το όξι νο δ ιάλ ιψ α καιπρι ν α π ό την λε ίανση, τον χρωματι · σμό και το τελ ικό γυάλισ μα. Στο σημε ίο αuτό ε ί ναι «σ κοτωμ ένο" λευκ ό.

34.

ράνθρακα ή άλλο διαλυτ ι "ό λ ιπαρών ου σιώ ν ή ακόμα και μ ε απορρυπαντικό και στο στ έγνωμα τη ς ε πιφάνει ας σε ε πα φή μ ε τον

αέρα .

. Επειτα

μπορεί να απλω θ ε ί λευ κό ή χρω

μ ατιστό χρώμα τέμπερας, που ε ίναι υδα το

διαλυτό, σ ε ένα λεπτό σ τ ρώμα και να αφ ε θεί να σ τεγνώσε ι. Το περίγραμμα μπ ο ρεί να χα

ραχθ εί κατ ευθείαν μ ε μο λύ βι , να χαραχθεί με ένα μυτ ερό ε ργ αλείο ή ν α μ ε ταφερθ ε ί με καρμπόν όπως περιγράφηκε προηγου μένως. Για τον σκ οπό αυτό μπορε ί επ ί ση ς ν α χρη

σιμοποι η θεί μα ύ ρη σινική με λάνη. Επίση ς, τ ο μ έταλλο μ πορε ί να κοπ εί. Για την κοπή μ ε μ εταλλουργικό ψαλίδι β λ. στο κεφάλαιο που εξε τά ζε ι τα Εργ α λε ία Χ ε ριού , σ ελ. και στις ε ικό νες τη ς σελ.

510

512.

Το πριόνι του χρυσοχόου

και αΡΎυροχόου Τα πριόνια, που χρησιμοποιούν οι τεχν ί τες στη χρυσοχοία, αποτελούνται από έ να

πλαίσιο κατασκευ ασμένο από χάλυ β α ελα τηρ ίου σχεδ ια σ μ ένο έ τσι ώστε να σ υγκρ ατ ε ί

μια πριονωτή κο πτικ ή λεπίδα-λάμα. Χρη σιμοποιούνται συνήθως γ ια κόψιμο μαλ α κών μη σ ι δ η ρούχων μ ε τάλλων, αλλά μ ε το

37. you

ΤΟ oλ()Kλη ρ ωμ~νo παντατίφ μ ετά τη

στ ί λβωσή

με κόκκιν η ώχρα και σ τ ι λβωΤΙΚό ίιφασμα . π ροϊόν τη ς 5 <1ar<l Hopea Utracht.

Ένα

εύχρηστο και πολ υδύνα μο αυτό εργαλ ε ίο μπορ ούν ν α κοπούν και λε πτά πάχη σ ι δ '1ρ ού-

4 . ';'

Ι ι

2 1. Ένα

πακ';το

144

λεπίδων τφιονιοίι χρυσοχόου ,

Μεμονωμένη λεπίδα,

κατεύθυνση των δοντιών.

Πλαίσιο πριονιού· σέγας

χρυσοχόου, ρυθμιζόμενο, βάθους

χων

μετάλλων.

Μεγέθυνση που δείχνει την

10-15

ΕΚ"

κατασκευάζονται

μιζόμενο επίπεδο πλαίσιο βάθους 20 εκ., 6. Στρογγυλό πλαίσιο, ρl!θμιζόμενο. βάθοuς ντιιωύ κεριού μi:λισσας,

εκ"

Κομμάτι λιπα

Πεταλούδα.

Μη ρυθ-

τόσο

εξασφαλίζεται το σταθερό και ασφαλές κρά

άκαμπτα όσο και ρυθμιζόμενα πλαίσια αλλά

τημα της λεπίδας. Για τους περισσότερους

πρέπει να προτιμούνται τα πριόνια με ρυθ

σκοπούς είναι αριcετό ένα βάθος πλαισίου

μιζόμενο πλαίσιο. μια και μόνο αυτά μπο

μέχρι

εκατοστών αλλ'

υπάρχουν

και

ρούν να δεχθούν λάμες ή κομμάτια λάμας

πριόνια με πλαίσιο μεγαλύτερου βάθ0υς.

διάφορων μηκών. Οι σιαγόνες που κρατούν

για

τη λάμα πρέπει να σφίγγονται καλά με τους

πλαισίου από το πριονωτό άκρο της λεπίδας

συσφιγκΤΙΚbύς τους κοχλίες έτσι ώστε να

μέχρι το κάτω μέρος του πλαισίου προσδιο-

ε ιδικές

καταστάσεις.

Το

βάθος

του

Διατάξεις συγκράτησης και στήριξης: 1. Μέγγενη πά γκου με αμόνι , 2. Ξύλινες στηρικτικές επιφάνειες, μο

νταρισμένη

- ξ εμονταρισμένη, 3.

Σανίδα μ ε εγκοπή

και σφιγκτήρας. 4. Σφιγκτήρες σχήματος κτυλιωτός σφιγκτήρας διπλού ακρου.

"C", 5.

Δα

''V''

ρίζει το πόσο βαθειά μπορεί να εισδύσει στο μέταλλο η κοπτική λάμα.

Η εκλογή της λάμας εξαρτάται πρώτα απ' όλα από το πάχος του μετάλλου που πρόΚΕΙ

Οι λάμες των πριον ιών χρυσοχοίας κατα

ται να κοπεί. Τα παχύτερα κομμάτια χρειά

σκευάζονται σε πολλά μεγέθη που δηλώνο

ζονται αδρότερες λεπίδες. Για την κοπή με

νται με αριθμούς όπως, π . χ.,

τάλλων πάΧ00ς

μέχρι

νται σ~νήθως πριονόλαμες

14.

Το μικρότερο

8/0,0,1 κ.λπ. νούμερο (8/0) έχει

16-20 B&S χρησιμοποιού 2,10 και 2/0. Για

τα λεπτότερα δόντια και το μικρότερο πά

πολύ καμπύλες τομές και εκεί όπου επιδιώ

χος λεπίδας ενώ το μεγαλύτερο

έχει τα

κεται η μικρότερη δυνατή αφαίρεση μετάλ

πιο αδρά δόντια και την παχύτερη λεπίδα.

λου χρησιμοποιούνται λεπτές λάμες. ·Οσο

Το πάχος της λάμας έχει μερικές φορές με

πιο λεπτές είναι οι λάμες τόσο προσεκτικό

(14)

γάλη σημασία, γιατί προσδιορίζει την ποσό

τερη πρέπει να είναι η μεταχείρισή τους,

τητα του μετάλλου που αφαιρείται κατά την

γιατί οι λεπτές λεπίδες σπάζουν εύκολα. Οι

κοπή.

σπασμένες λάμες μπορούν να χρησιμοποιη -

,,,

Χρυσό δαχτυλίδι 18 καρατιών α πό τον Jean CΙaudc Champagnat. Pa ris. Γαλλία. Φτιαγμένο από (ιτσαλα ·

κωμένω, λεπτό φύλλο κο λλ ημ ένο στο ιcύριo σώμα του δαχτυλιδιο\ι. ΦωΤΟΥραφία

De/ Bocca.

Ασ ημένιο περ ι δέραιο σχεδιασμένο από τους Nanna και Jirgcn Oitzcl γ ια την εταιρεί α Gcorg J ensen Silversmi· ths Ltd. Copenhagen. Δ ανία 1957 . ΦωΤΟΥραφία }unJ·or.

ΜεταλλΙΚά σχήματα για τυποποι ημένα είδη από ετι ί τιε

δο υλικό (βλ. rιpoηγoύμι;νη σι:λίδα).

θούν αν έχουν μήκο ς μεγ α λύτερο από τα δύο Π ε))ιδέρ α ιο από άργυρο

Stcrling. σχεδιασμένο απ ό Nanna και Jirgen Ditzel γ ι α την εταιρεία Georg Jensen SiIversmiths Ltd. Co penl'ιa g-.iI . Δαν ία 1961.

τρίτα του αρχικού.

τοιις

ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΛΑΜΑΣ ΣΤΟ ΓιΛΛΙ ΣIΟ

Τα δόντια μιας λά μας είναι προσανατολ ι σμένα πρ ος τα «άτω και η κατεύθυνσή τους

εύκολα δ ιαπιστώνεται μ ε τη μετακίνηση του δάχτυλου προς τι ς δύο δ ιευθύνσε ις . Τα δό ντια πρέπει πάντοτε να κατευθύνονται προς τα κάτω, προς τη λαβ ή του πλαισίου και

αvτίθεrα από το άλλο άκρο του. Για την τοποθέτηση τη ς λάμας στο πλαί σιο, χαλαρώστε και τους δύο ακραίους κο χλίες, βάλτε τη λάμα στην επάνω σιαγόνα περ ί το ένα Εκατοσ τό,μ ε τα δόντια ελεύθερα και προς τα κάτω κι ύστερα σφί ξτε τη σΤΕ ρεωτική πεταλούδα.

Ρυθμίστε το πλαίσιο

του πριονιού, με την πεταλούδα στο πίσω μέρος του,σύμφωνα με το μήκο ς της λάμας Αση μ ένιο βραχιόλι σχεδιασμένο από τους Nanna ιcαι Jirgen Ditzel, γ ια την ετ.αιρεία Georg J ensen Silversmi-

ths

Lιd ,

Co . .

Co pt:nhagen . Δανία. 1960.

Φω ωΥραφία

Jona/s

και σφίξτε την καταλλήλως. Το άκρο της λεπίδας μόλις πρέπε ι να ακο υ μπάει τη σιαγό~

να του πλα ισίου, που βρίσκεται κοντά στη

Ασημt:νιο Ε ι δώλιο αλπακά τη ς προκο λομβ ιανής επο· χί) ς των ' Ι νκας τ ου Περού . Είναι μορφοποιημένο από φύλλο μ ε τάλ λου και αυλακ ω μ ένο μ ε αι χμηρό εργαλείο.

Anlcrican MIIscum of Natur;tI H Istory. N ew York. Η. π.Α

Ορ ε ιχάλκιν η ασπ ί δα του Itp<iltOtI αιώνα π.Χ. ή των αρ· χών τσυ πρώτυυ α ιώνα μ . Χ. που α ν.:λ Κίισθηκ ε α π' τον

ποτ αμό Τάμ εση . Μή κος: 80 περ ίπου ε κ. Η εγχά ρα κτη δ ι α"όιηιη σ η , ί\'αι τ ου ώριμο υ στυλ La Tene και είναι πλουτισ μ ένη μ ε καρφ ι ά και κομμάτια κόκκ ι νο γυαλί. 8ricish MuscIIm. London. ΑΥΥλ ία.

Τα ί ρι ζt:υγαριοίι κρίκων α στραγάλο υ από λΕυκό μέτ αλ λο, 8 ombay , l νδία πε ρ . 1872. Συλλογ ll Victoria and ΑΙ bc rt Musc um , ι.οιιdοn . Τh c Mu.~cιJIII of Modt:rn ΑΓΙ, New ΥαΓΚ. ΦωΓΟΥραφία 80ichi ,5ιIniJnI i.

Αση μέν ια lωσ μημα τοΟ ήκη , στολ ι σ μέν η με σιντέφ ι ,

τ ουρκουά ζ και σμάλτ ο, π:ε ρ . 1900. Σ:ιεδιάσθηκ ε από τον

Charles Kno x και κατασκε υάσθηκ ε από τον WίΙΙί<ι.m Crayhorn γ ια την ε ταιρεία Li bcrty ίlnd Co., Αγγλ ία . Ι Ι 114 χ 6 χ J 1/ 4 ίντσες. Thc MuseunJ of Modcrn Arr, Nc w γΟΓλ:, Η. Π Α., δωρεά Ο Ι ΙΙ:ΟΥlvι.;ιας Jahrι D. Rockc-

fcJJcr, .IΓ. ΦωΤΟΥραφία Soichi $rll1ani.

μας, το πιο συνηθισμένο αίτιο μιας τέτοιας κατάστασης .

Τα πριόνια πλαισίου χρησιμοποιούνται σ ε συνδυασμό με μια σανίδα σχήματο ς «v)~ ή με μια σφήνα πάγκου από ξ ύλο είτε μόνι μα στερ ε ωμένη στον πάγκο ε ίτ ε συ γ κρατού

μενη με μια μικρή ·μέγγενη σχήματος σφήνα

πάγκου

χρησιμοποιείται

"C".

για

την

υποστήριξη το υ επεξεργαζόμενου μετάλλου κατά το πριόνισμα, το λιμάρισμα και άλλες εργασίες.

Φανά ρι απ ό δ ιά τρητο ορείχαλκο.

De]hi

]νδί α. Μήκ ος:

εκ. Τα δ ιάτρητ α ανοίγματα έχουν γίνει μέ μικρό μυτερό σ κ αρπέλο από το έξω μέρος, ενώ το ε σω τερ ικ ό

60 (( 10 .• , βραχιόλ( από την Ruth S. Roach, ] 96], από χρυ σό ]4 καρατιών με αΙCOυαμαρ ίνες και ροζ και τφάσι νους τουρμαλίνες. ΟΙ μονά δες σ υγκρ ατούνται σε ένα δερμάτινο λου ρί. Κάθε μονάδα αποτελε ίται από έ να επ ί :

είχε γε μισθ c ί μ ε άσφα λτο έτσ ι {iι σ τε να ευκολύνεται η δημιουργία των οπών και τα κοφτερά γρέζια να βλέ ~

ττουν προς τα μ έσα. ΦωroΥραφία Ορρί.

πεδο τεμάχιο μετάλλου rcεKαμμένιi στι ς τρεις διαστά σεις του χώρου. ΦωΤΟΎραφία

EJdcn.

λαβή του πλαισίου. Στηρίξτε το επάνω μέ ρος του πλαισίου στον πάγκο ή στο όποιο άλλο στηρικτικό προσάρτημα υπάρχει, έτσι

ώστε το κάτω άκρο του πλαισίου να κρέμε

ται προς τα κάτω και τα δόντια της λεπίδας να βλέπουν προ ς τα πάνω. Σπρώξτε τη χει ρο λαβή προς το σώμα του πριονιού, για να

πιέστε το πλαίσιο που ενε ργεί τώρα σαν ελατήριο και αφήστε το ελεύθερο άκρο της λεπίδας να μπει περί το ένα εκατοστό ανά μεσα στις κάτω σιαγόνες. Ενώ το πλαίσιο είναι συμπιεσμένο, σφίξτε την κάτω πετα λούδα. Αφήστε σιγά σιγά το πλαίσιο να γυ ρίσει στο φυqικό του σχήμα γιατί μια από τομη άρση της πίεσης μπορεί να το σπάσει.

Αν η λάμα ξε γλυστρήσει, ξαναβάλτε τη στη

. θέση

της με τον ίδιο τρόπο, σφίγγοντας αυ

τή τη φορά περισσότερο την πεταλούδα. Σπάνια χρειάζ εται πίεση μεγαλύτερη από

αυτή που δίνει το χέρι αλλά για το σφίξιμο των κοχλιών μπορεί, αν χρειασθεί, να χρη

σιμοποιηθεί βοηθητικά μια παλιά τανάλια. Δοκιμάστε το σφίξιμο της λεπίδας χτυπώ

ντας τη με το νύχι. Μια καλοτεντωμένη λά μα δίνει έναν οξύ ήχο. Μια χαλαρή ή κακο τεντωμένη λάμα δίνει έναν βαρύ , πνιχτό ήχο. Οι λάμες δεν πρέπει ποτέ να χρησιμο

ποιούνται χαλαρωμένες γιατί δεν κόβουν καλά και ταυτόχρονα σπάνε εύκολα. Α ν το κράτημα της λεπίδας στις σιαγόντες φαίνε ται δύσκολο, ανοίξτε τις σιαγόνες και ανα

ζητείστε το υπόλειμμα της σπασμένης λά-

... . . . . . . .

.. ,::>1

. ,1

'J,t ι.,

04~5 u<)

-,76009 f

''-'' " ," ' ,

. .

72~~ IJb7~~617 '~7980

Ι. Ζομπάς KέVΤρωσης , 2. Aυτόμα~oς ζομπάς Kέντρω~ 3. Διπλό σφυρι με ένα σφαιρικό άκρο, 4. Χαλύβδι· νη πλάκα εξο μάλυνσης , 5. Μικρό κερατόσχημο αμόν ι σ η ς,

Ι(οσμηματοποιού.

Ι. Καλίμπρες τρυπανιών

ΚΟΠΗ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ

Σετ τρυπανιών.

ΜΕ

το

ΠΡΙΟΝΙ

ΧΡΥΣΟ·

ΧΌ-Ι'ΛΣ

Πριν αρχίσει το πριόνισμα, η , λάμα πρέ

κό διάστημα μπ ορεί να χρειασθεί από καιρό σε καιρό μια νέα ποσότητα κεριού, όταν ο

τεχνίτης νοιώθει πως η λάμα «(κολλάεω .

πει να λιπανθεί για να ευκολυνθεί η κίνησή

Για τη δημιουργία μιας χαραγιiς, κατά

της. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιείται

την αρχή του πριονίσματος, σπρώχνετε τα

συνήθως ένα ιcυλινδΡΙKό κομμάτι κεριού μέ

δόντια προς τα πάvω, στο άκρο του μετάλ

λισσας, Το πέρασμα της λεπίδας μια φορά

λου όπου αρχίζει η κοπή. Αυτό θα επιτρέψει

μέσα από το κερί είναι συνήθως αρκετό για

το να γίνει μια χαραγή, που είνα ι αρκετή γ ια

τον επιδιωκόμενο σκοπό. Μια υπερβολικά

να αρχίσει το κόψιμο.

μεγάλη ποσότητα κεριού μπορεί να μειώσει

Κατά τον χειρισμό ενός πριονιού με πλαί

την' απόδοσή της κοπτικής ενέργειας τη ς λά

σιο μη ξεχνάτε ότι η λεπίδα πρέπει να δια

μας. Η περίσσεια του ιcεριoύ αφαιρείται με

τηρείται όσο γίνεται πιο κάθετη. Αυτό εξα

μια σκληρή βούρτσα. Στις περιπτώσεις που

σφαλίζει τη μικρότερη επαφή με το μέταλλο

η λάμα χρησιμοποιείται για μεγάλο χρονι-

και κατά συνέπεια προσφέρει τη μικρότερη

αντίσταση. Το με γωνία κόψιμο του μετάλ

σε μεγάλο βαθμό με την εισαγωγή ενός νέου

λου ισοδυναμεί με το "όψιμο ενός πολύ πα

στοιχείου

χύτερου ελάσματος. Να θυμάστε επίσης, ότι

οπών στο φύλλο για να προκύψει ένα τρυ

η πραγματική κοπτική ενέργεια της λεπίδας

πητό αντικείμενο. Η μέθοδος εργασίας πα

εκδηλώνεται καθώς τα δόντια προχωρούν

ραμένει βασικά η ίδια, άσχετα αν είναι το

προς τα κάτω. Οι μακρές, ρυθμικές και μα

σχέδιο απλό ή πολύπλοκο.

λακές διαδρομές είναι πιο αποτελεσματικές

τη δημιουργία ανοιγμάτων ή

Αρχίστε με τη

μεταφορά του σχεδίου

από τις μικρές, γρήγορες και νευρικές κινή

στο μέταλλο. Τοποθετείστε το μέταλλο σε

qεις ενώ ταυτόχρονα φθείρουν και υπερθερ

μια σκληρή επιφάνεια, έτσι ώστε να μην εί

μαίνουν λιγότερο τη λάμα, προλαμβάνοντας

ναι δυνατή η παραμόρφωσή του. Με έναν

τον κίνδυνο σπασίματος από την συγκε

μυτερό ζομπά κεντραρίσματος και ένα σφυ

ντρωμένη σε μια μικρή περιοχή τριβή. Μια

ρί κάνετε ένα μικρό βαθούλωμα σε ένα ση

ελαφρότατη αύξηση της πίεσης κατά την

μείο ακριβώς μέσα από την γραμμή που κα

καθοδική διαδρομή μαζί με μια ελαφρότατη

θορίζει την προς αποκοπή περιοχή. Σκοπός

προωστική πίεση είναι ότι χρειάζεται για το

της βούλας-αυτής είναι να δώσει ένα ακρι

καλό κόψιμο. Τυχόν υπερβολική καθοδική

βές σημείο εκκίνησης για τον δράπανο και

ή προωστική πίεση θα προκαλέσει κόλλη

το τρυπάνι

μα, στόμωμα ή σπάσιμο της λάμας. Η αργή

λείο) που χρησιμοποιείται στη συνέχεια για

και μαλακή εργασία είναι προτιμότερη από

να γίνει μια τρύπα στο σημείο αυτό. Χαλα

τη ζορισμένη, γρήγορη δουλειά, η οποία,

ρώστε το τσακ του δράπανου. τοποθετείστε

μακροπρόθεσμα είναι αναποδοτική.

. Οταν

κόβονται καμπύλες το πριόνι πρέπει

(περιστροφικό

κοπτικό εργα

βαθειά το τρυπάνι ιcαι σφίξτε πάλι το τσακ, αφού βεβαιωθείτε ότι το τρυπάνι είναι ακρι

να κρατιέται όσο είναι δυνατό στην ίδια θέ

βώς κεντραρισμένο

ση ενώ το μέταλλο στρέφεται, έτσι ώστε η

για να μην ταλαντεύεται κατά το τρύπημα.

λεπίδα να

·τη

μένει προσανατολισμένη προς

διεύθυνση της κοπής. Α ν το σχέδιο επι

και ευθυγραμμισμένο,

Μην αφήνετε τα λεπτά τρυπάνια να εξέχουν πολύ από το τσOΙC

για να μη σπάσουν. Τα

βάλλει μια απότομη καμπή κατά ορθή γω

ατσάλινα τρυπάνια σπάνε πιο δύσκολα από

νία, φέρτε την λεπίδα στο σημείο της αλλα

τα σκληρά τρυπάνια από ταχυχάλυβα ιcαι

γής κατεύθυνσης και κρατήστε την να δου

πρέπει να προτιμούνται όταν η δουλειά γί

λεύει επί τόπου χωρίς να κινείται προς τα

νεται με χειροδράπανο. Βουτείξτε το τρυπά

μπρος. Περιστρέψτε βαθμιαία το μέταλλο

νι σε ελαφρύ μηχανέλαιο , που ενεργεί ως

μέχρις ότου δημιουργηθεί μια μικρή τρύπα

λιπαντιιcό και ' ψυκτικό, κατά τη διάρκεια

με διάμετρο

ίση με το ύψος της λάμας.

του τρυπή·ματος. Τοποθετείστε το προς τρύ

η λεπίδα μπορεί να προχωρήσει

πημα μέταλλο σε ένα κομμάτι ξύλο , έτσι

. Επειτα,

προς τη νέα κατεύθυνση κοπής, που σχημα

ώστε να αποφύγετε το στόμωμα της άκρης

τίζει ορθή γωνία με την προηγούμενη.

του τρυπανιού που θα ήταν αναπόφευκτο αν,

Με λίγη προσοχή μπορεί να ακολουθηθεί

καθώς έβγαινε από το αντικείμενο. χτυπού

η οποιαδήποτε γραμμή, όσο περίπλοκη κι'

σε σε ένα σκληρό μέταλλο. Η στιγμή που

αν είναι, χωρίς να σπάσουν πολλές λάμες.

βγαίνει το τρυπάνι από το κάτω μέρος του

Πάντως, αν παρουσιαστεί ανάγκη να αφαι

φύλλου είναι η πιο επικίνδυνη για το σπά

ρεθεί μια λάμα (σπασμένη ή όχι) από μια

σιμό του. ·Ετσι, στο σημείο αυτό πρέπει να

τομή, αυτό μπορεί να γίνει με το να κρατη

προχωρείτε σιγά σιγά και με προσοχή.

θεί η λάμα σε κίνηση και να τραβηχθεί σιγά

Η τρύπα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη ,

έξω από το μέταλλο, αρκεί η απόστα

ώστε να μπορεί να δεχτεί την πριονόλαμα

ση να μην είναι υπερβολΙΚά μεγάλη. Αν αυ

που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για το κό

τό δεν είναι δυνατό στη πράξη, μπορεί να

ψιμο της περιοχής η οποία πρέπει να αφαι

- σιγά

χαλαρωθεί η πεταλούδα τόυ πλαισίου και η

ρεθεί. Η λάμα εισάγεται με το χαλάρωμα

λάμα να τραβηχθεί μαλακά προς τα έξω.

της πάνω πεταλούδας του πλαισίου, με το πέρασμα του άκρου της μέσα από την τρύ

πα, την

μετατόπιση

του

μετάλλου

κάτω

προς την χειρολαβή, το άφησμά του εκεί σε ΔΟΥ ΛΕΙΑ ΤΡΥΠΗΜΑ ΤΟΣ ΜΕ ΠΡΙΟΝΙ ΚΑΙ ΛΑΜΑ

ηρεμία για να αποφευχθεί τυχόν σπάσιμο

ΟΙ δυνατότητες διακόσμησης των μετάλ

της λεπίδας και το σφίξιμο της επάνω πετα

λων σε μορφή φύλλου μπορούν να αυξηθούν

λούδας, ενώ το πλαίσιο θα είναι πιεσμένο,

Ι. Xεφoδράπrινoι .

όπως στη

Τρυπάνι,

Σ ε τ τρυπαν ι ών.

Χειροδράπανο

στήθους .

συνηθισμένη διαδικασία στερέ

Όταν η λεπίδα φτάσει στο σημείο από

ωσης της λάμας στο πλαίσιο του πριονιού.

όπου ξεκίνησε, το άχρηστο μέρος πέφτcι μό

Ύστερα, το μέταλλο τοποθε τείται και συ

νο του. Η λά μα βγαίνει με το νέο ξε σφί ξ ιμο

γκρατείται στο κομμάτι ξύλου σχήματος

της ε πάνω πεταλούδας του πλαισίου του

"ν

ή σε άλλη κατάλληλη συγκρατητική

διάταξη και ακολουθέί το κόψιμο του μέ

πριονιού και με το τράβηγμά της προς τα κάτω μ έσα από το άνοιγμα του μετάλλου.

ρους που πρέπει να αφαιρεθεΙ Πρέπει να ακολουθείται

εσωτερ ική

πλευρά

της

γραμμής κοπής, η πλευρά του απορριπτόμε

ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΡΥΠΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΚΟΠ Ι Δ Ι

νο υ κομματιού. 'Ετσι αποφεύγεται ο κίνδυ

Στην · Απω Ανατολή, και ιδ ιαίτερα στην

νος να αφαιρεθεί περισσότερο μέταλλο από

Ινδία , ΟΙ τεχνίτες παράγουν πολύπλοκα διά

όσο πρέπ ε ι. Το επί πλ έο ν μ έταλλο μπορεί να

τρητα αντικείμενα, ό πως τα φ ανάρια, μ ε μυ

αφαιρεθεί

τερά, μικρά ατσάλινα κοπίδ ια, χωρίς να

100

στη

συνέχέια

με

λιμάρισμα.

Ι. Σκαρπέλο με επιμήκη κόψη, 2. Σκαρπέλα μ ε μικρή κόψη , 3. Σφι.ιρ Ι μ ε σφαιρικό άκρο.

χρησιμοποιούν πριόνι . Τα ανοίγματα αφή νονται στην κατάσταση που τα κάνει το κο

πίδι και δεν φινίρονται με λίμα. Η μέθοδος περιγράφεται με παράδειγμα ένα κυλινδρικό διάτρητο φανάρι από φύλλο

ορείχαλκου, που εικονίζεται στη σελ.

97 ,

κατά τον ακόλουθο τρόπο . Ο κύλινδρος, με κολλημένη ετερογενώς σε χαμηλή θερμοκρασία ραφή και το σχέ διο αποτυπωμένο στην επιφάνειά του στε ρεώνεται σε μια κοίτη από άσφαλτο (για

συνταγές βλ. σελ. 121 , εργασία ρεπουσσέ). Η άσφαλτος απλώνεται σε ένα κομμάτι ξύ λινης σανίδας ή σε ένα μεταλλικό δίσκο τό

σο μεγάλο όσο να χωράει τη διάμετρο του κυλίνδρου. Επάνω από την επιφάνεια της ασφάλτου περνι€:ται η φλόγα ενός αυλού και όσο το υλικό ε ίναι μαλακό πιέζεται μέσα στην επιφάνειά του σε όρθια θέση ο κύλιν-

101

Χαλύβδινοι λασποκαθαριστήρ ες παπουτσιών σχεδια· σμένοι από την

Jean

Amι:s,

Oaxaca,

Μεξ ικό. Στα τρία

αυτά ε ίδη το σχέδιο κόπηκε με επίμηκες σκαρπέλο από φύλλο μ ετάλλου. Φωτoyρaφία

Russcl Amcs.

Χρυσό αι"υ ΙΤΤIQκό διάτρητο και εΥχάρακτο επιστήθιο κόσμημα του Αμενεμχετ 111 , τη ς Χ ΙΙ Δυ ναστείας ( Ι 850·

]800

π.Χ.).

Ύψος

7,5

εκ.

Η δ ιακρινόμενη χρ uσή

πλευρά είναι η πίσω πλ ευρά τ ου κοσμήματος. Η καλή όψη είναι δ ι ακοσμημένη με ένθετους ημ ιπολύτιμους

λίθους·καρνελιανούς, λάπις λαζιΙύλι και τουρκουάζ. Μ useurh. ΦωΤΟΥραφία Αrchivι:s Photograph· iqucs, Caissc Ν.1(ιΌnaJc dcs MOIII111ICIIts Historiqucs, Paris Γαλλία (βλ . προηγιΙύμcνlι σελ . ).

The·Cairo

Σίιγχρονο διάτρ ητο ορειχάλκινο φανάρι από το Kairoua n της Τυνησίας. Tunisiarι TnIde Center, New York, Η.Π Α. ΦωΤΟΥραφία Oppi.

Ορειχάλκ ι να και χάλκινα «. Α λαμll . Τα αάλαμς» ε ίναι τελ ε τ ου ργικές κεφαλές ξύλ ινω ν κονταριών που χρησι

μοποιούνται στις εορταστικ ές παρελάσε ις των μου σ ουλ μαν ικών κοινοτήτων τη ς π ε ριοχή ς

Lucknow

της

l νδίας . Η δουλειά στο μέτα λλο γ ί νεται αποκλ ε ιστικά με μικρό, κοφτερό σκαρπ έλο. Φω ΤΟΥραφία Ορρ;.

102

Ασημένια πόρπη δουλ.εμένη μ ε δ ι άτρηση από τον

Ge·

Ρarίs, Γαλλία. ΤΟ σχέδιο είναι εμπνευ σμέ· νο από το πέτρινο πλαίσιο το\) ροζ παράθυρου τ ου κα·

orges Glaser.

θεδΡΙΚΟί> ναού Νοιre Ορρί.

Dame

του Πα ρ ι σ ιού . Φωτoyρaφία

β υζ α ντινό ασημένιο βραχι όλ ι έκτου με έβδομο αι ωνα .

Μήκος :

ί ντσες, πλάτος στ ο θ η λύκω μα:

r 3/ 16 ίντσες.

Τρυπημένες μ ονάδ ες με σταμπαριστή διακόσμηση . MctropoIίtlIIl Muscum Q( Art, Ncw York, Η.π.Α. Δω ρεά Alastair 8radley Μοτιίπ, /952.

Τρ υπημένα κα ι εn άρακτα κλειδαρ ιά "σι κλειδί , Γερ μα ν ία 161 0. Κλι;ιδαρ ιά : 12 Ι / 2 χ 9 ί ντσες. Κ λε ι δί: 5 3/ 4 χ Ι 3/ 4 ίντσες . V;c(Orja and Albcrt MuscuΠJ, Lorιdon.

ΑΥΥλία.

103

Πίσω όψη καθρέφτη τηςΚινεζικ:ής δυναστεΙας T'ang. Δουλειά με διάτρηση χρυσού φύλλου στερε.ωμέ~oυ σ.~ ορείχαλκο με λιοντάρια και φοίνικε? (7tουλια). VIctorI[I

and Albcrι Museum, London.

104

ΑΥΥλια.

Χρυσό και ασημένιο βραχιόλι μ ε διαμάντια από τον IIya Schor. Πρόσθια όψη . Η μέθοδος Schor στηρίζεται στην ε γχάρα ξ η το\ι σχεδίου επάνω στο επίπεδο μεταλ

εξαιτίας μιας απαρέ σκειας για τα πολύ φινφισμένα κομμάτια, η δουλε ιά του Schor χαρακτηριζόταν πάντα

λικο φύλλο και ύστερα την αποκοπή των ανοιγμάτων ,

εμφανή τα αποτελέσματα της επ ίδραση ς των εργαλείων και των επt:ξεργασιών. Συλλογή του Metropo/itan

ακολουθοίιμενη από εργασίες

αναγλυφοποίησης. ρε

ποι) σσέ και μορφοποίησης με κατάλη ξ η την σuναρμο

λόγηση. Συχνά , η πίσω πλευρά των κομματιών διακο σμείται με ίση φροντίδα για την λεπτομέρεια. Εν μέρει

Ασημένια λητουργικά κηροπήγια από τον

New York,

LIya Schor,

Η.Π . Α. Δουλειά διάτρησης, χάραξης και

από μια άμεση και Ηφρέσκιαι, χρήση των υλικών, με

Museum ο{ ΑΓΙ, New York. Η.ΠΑ ΕΙΙΥε vljς Schor. ΦωroΥραφία J.J. Brcic.

προσφορά

κυρίας

Πίσω όψη το\) παραπάνω χρ υσού κα ι ασημένιου βρα· χιολιοί! με δ ιαμάντια.

ρεπουσσέ ItΌιι δείχνει μεγάλη φρι:σκάδα στην τεχνική εγχάραξη ς με στο ιχεία λαΙκής τέχνης. ΕVΥε vής προ

σφορά κυρiας 8t.:hor. ΦωΤΟΥραφία

J.J. Breir.

δρος.

Έπειτα, η άσφαλτος αφήνεται να

κρυώσει και σκληρύνει , κρατώντας στη θέ ση του τον κύλινδρο. Στο εσωτεριΚό του

κυλίνδρου χύνεται πρόσθετη άσφαλτος σε πάχος

2,5 περίπου εκατοστών.

Για εξοικονό

μηση ασφάλτου το στρώμα αυτό μπορεί να αντικατατασταθεί εν μέρει από ένα ρηχό κύ λινδρο από φθηνό μέταλλο , ή γαλβανισμέ νη λαμαρίνα,ή ένα τενεκεδένιο κουτί με διά μετρο λίγο μικρότερη από αυτή του κυλίν δρου (περί τα

εκατοστά), αφήνοντας ένα

διάκενο δύο περίπου εκατοστών από τα τοι χώματα του ορειχάλκινου κυλίνδρου. Τα χεί

λη του κουτιού ή του βοηθητικού κυλίνδρου

θερμαίνονται και στερεώνονται με πίεση στην

άσφαλτο.

Τώρα

χύνεται

πρόσθετη

άσφαλτος στο διάκενο ανάμεσα στους δύο

κυλίνδρους, σε πολύ μικρότερη όμως από πριν ποσότητα και το σύστημα αφήνεται να

κρυώσει και να σταθεροποιηθεί. Ο

ορειχάλκινος

κύλινδρος

γυρίζεται ιο<

στην πλευρά του

- πλαγιάζεται - και ο τεχνί

της κόβει τις επιθυμητές τρύπες ή ανοίγμα τα με κοπίδι και ελαφρό σφυρί. Οι κοφτερές ακμές που σχηματίζονται από τ ο κοπίδι προεξέχουν προς τα μέσα και δεν αγγίζο νται ποτέ , έτσι ώστε να μην παρουσιάζουν

κανένα κίνδυνο. 'Οταν συμπληρωθεί το σχέδιο αφαιρείται

η άσφαλτος από το εσωτερικό το υ δ ιακο σμητικού κυλίνδρου, ή από το διάκενο των δύο κυλίνδρων, με tl,I βΟήθεια μιας τσιμπί δας ύστερα από θέρμανση μ ε αυλό μαζύ με το βοηθητικό κουτί. Η απομένουσα άσφαλ-

Δ ιάτρητο ασημένιο -κουτάλι για ελιές από τον

Charles Girard, αριιαργυροχ όο το 1759. Μήκος: Ι Ι 1/ 4 ίντσ ες. McrropoIiran Muscum of Art, Bcquest οΙ Cathcrinc Wcntworth. /948.

,Ι

Κρεμαστός στα\)ρός Άλταρ, rριιπη μ ένo μέτ α λλο 'μ Ο

νέλ. · Υψος :

210 εκ. Σχεδιάσθηκε και κατασκε \) αστηκ ε Ronald Hanes Pe;trson, 1954. γ ια την εκκλησ ία Rcdeemer. Baltimore, Η.Π.Α. ΦωroΎραφία Warrcn.

από τον

ΙUό

Ασημένιο αV'Oοδοχείο διειιθετημένο μι; δέσμες μπαλ

λικών στο ι χε ί ων, Ανοιχτό ακανόνιστο πλέγμα σχι.:δια σμένο για να συγκρατεί τα κοτσάνια των λουλουδΗί:ιν. Δωρήθηκε σ το πανεπιστήμιο Leicester από τον Lord

Adrian, 1958. Σχι:δ ι άστηκε και Kατασκt:υάστηKΙ; από GeraId Benney, Ιοndοn. Worshipful CO f1ιpany οΓ Goldsmiths. Ιο rιdοn , ΑΥγλία.

τον

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗ

ΔΑΧΤΥΛΙΔΙΟΥ ΑΠΟ ΣΤΑΜΠΑΡΙΣΜΕΝΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ Ι . Μηχανή σταμπαρίσ ματος, τροφο δοτούμενη με το χέ ρι με φύλλο χρυσού, που ετοιμάζει μονάδες γ ια συναρ

2. Οι μονάδ ες τακτοποιούνται με λαβίδα σ ι: σειρί:ς . που

μολόγηση προς μα ζ ικά παραγόμενες βέρες. Μπορο ύν να χρησιμοποιηθούν καλούπ ια οιtοιοι.ιδήποτε σχ εδίου.

συγκόλ λ η σ η ς από αμ ία ντο.

θα αποτελέσο υν αργότε ρα λω ρίδ Ες, πάνω σε μια πλάκα

107

ΟΙ

ΟΝ

4 3

Ασημένια βραχιόλια από τον

Gcorg J cnsen από ε πανα

Ι . Σετ ζομπά κοπής δ ίσκων με ϊ.Ργαλεία από σκληρυμέ

λαμβα νό μενι::ς μ ονιiδι:ς ωοειδ<i)ν καμπύλων σχημάτω ν .

νο χάλυβα για τομές μέχ ρι 14 gaugc, 2. Βιδωι-ός ζομπάς, J: Ζομπάς κ οπ ής δ ίσκων , 4. Πλάκα από μόλυβδο.

Oeorg Jcnsen Silversmiths Ltd.

Η σε ιρά κ ολλ ι έ ται στο ιχ είο προς σΤΟΙΖι: ίο. Η ρά βδ ος μ ε χαλύβδινο άκρο ε ίναι . έτοιμη για να σπρι.iJξει

στη θέση τής κάθε μονάδα που μετατοπίζετ α ι κατά τη συγκόλληση (β λ. κε φάλαιο γ ια την ετεΡΟ1εν ή συγκόλ ληση).

4. Από κάτω αριστερά προς τα επάνω δεξιά : στα μ παρ ι στ ές μον άδ ες. μονάδες συγ κολλη μένε ς προς ταινία, πρόσθετη διακόσμηση με σύρμα και ψήγματα, τ ελε ιω

μένο δαχτυλ ί δι με τα υπολείμματα πριονισμένα, σχη ματοποιημένα και κ ολλ ημένα στη ραφή .

Μπρούντζ ι νο εγγεγλ υμένο καλούπι χρησιμοποlOύμενο από τους

Αιγύπτιους χρυσαχόους της Πτο λεμαϊκι)ς

περ ιόδου. Μ έγι:θο1;: 227 χλστ . Χ 1]5 χλστ . Αριπτιφιί η μήτρα και δεξ ιά το ορε ιχάλκινο ε κμαγ ε ί ο που παίρνε· ται από την μήτρα . Μeι rοΡοJίι:ιπ

York.

Η.ΓΙ.Α .

MU!icum of

ΑΓΙ$.

New

1920.

Γ λυπτές πtτρες διαμόρφωσης ποv χρησ ιμ οποι ήθηκαν από του ς l νδιάνotις της Κολομ β ία ς Chi bcha γ ια την δ ιαμόρφωπη στολιδιών από φύλλο χρυσυύ. Δε ίγματα

σ το Εθνογραφικό Μουσ είο,

Berlin. MU$C/Jnl of ι/lι: Amerian Indinn. Heyc Foundation. New York. Η.π. Α.

Ε κμαΊ ε ία ωtό ορε ι χάλινες μίιτ μt::ς γ ιυ τ ην κατασ κευή μικρών ασημέν ι ων, χάλκινων κα ι ορειχά λκινων ι:ικό ναιν, που χρησιμοπο ιούνται γ ι α οι κιακ ές τελετ ου ργίες

στην Ι νδί α. Το ανοπτημένο φύλλο μετάλλου τοποθετεί ται πάνω στη ν εγyεγλUΜ έν η μήτρα και ε πάνω τοποθε· τείται ένα δ ι π λω μένο φύλλο μολύβδου. Ύστερα σφυ ροκοπε ίται το μολ ύ βι που arrpIi>x vr.t το μεταλλικό φύλ

λο να μ πει στις κοι λότη τες της μήτρας και να · δώσε ι

ένα ανάγλυφο αποτ ύ πωμα . ΤΟ:) ανα.γλυφο μπορε ί να αφεθε ί όπως βγ αίνε ι απ ό τη μΙΙτΡα ή να χαραχθεί για να τον ι στούν ο ι λεπτuμέρ ε ι ες. ΦωroΥραφία Ορρί.

109

τος στη βάση του αντικειμένου αφάιρείται κι' αυτή με θέρμανση και φυλάγεται για μελλοντική χρήση.

ΔΟΥΛΕΙΑ τργΠΗΜΑΤΟΣΜΕ ΚΟΠΤΙΚΆ ΚΑΛΟΥΠΙΑ

Στα μεταλλικά φύλλα οι επιθυμητές τρύ πες ή άλλα ανοίγματα μπορούν να γίνουν

και με τη βοήθεια κοπτικών καλουπιών ή εργαλείων

σταμπαρίσματος.

δουλειά

μπορεί να γίνει με το χέρι ή με τη βοήθεια μιας κοπτικής πρέσσας, που δίνει την απαι τούμενη για την κοπή πίεση. Η δ ιάτρηση με κοπτικό καλούπι απαιτεί τη

χρησιμοποίη

ση ενός αρσενικού και ενός θηλυκού στοι χείου, που καλούνται αντίστοιχα σΤΙΥέας ή

ζομπάς και μήτρα. Το κάθε στοιχείο είναι Διπ λό χρυσ ό περι δέρ αιο , ί ντσ ες .

Mochika.

σχεδιασμένο έτσι ώστε να ταιptάζει τέλεια

μορφοποίηση

με το άλλο και το όλο καλούπι να δίνει ένα

Πφού. Μήκο ς

Κάθι; μονάδα στηρίζετ αι .στη

κα ι σύ νδεσ -i, δ ύο ημιθολίων,που όπως φαίν ετ αι έγ ιναν με το σπρώ ξ ιμ ο του μα λ ακού χρυσού σε υπο δοχή και περιστρ ο φή

τω ν ημιθολίαιν υ πό π ί ε ση.

Primitivc Ar!, Nc w York. Uht.

Η.π.Α.

Muscum of ΦωroΎραφία CharJcs

καθαρό περίγραμμα. Το μέταλλο κρατιέται πάνω από τη μήτρα, ένα τρύπιο μπλοκ, όπου εισέρχεται το αποκοπτόμενο τμήμα του με

τάλλου, και τ ο στιγευτικό εργαλείο σπρώ χνεται μέσα στο μέταλλο με ένα σφυρί ή με την

πρέσσα.

Ασκείται

ταυτόχρονα

μια

ομοιόμορφη πί ε ση σε ολόκληρη την επιφά νεια του μετάλλου που σπρώχνεται μέσα στη μήτρα . Το μεταλλικό τμήμα που αφαι

ρείται από το φύλ λο ονομάζεται απόκομμα . Τα είδος του καλο υ πιο ύ που περιγράφηκε προηγουμένως δ ε ν έχει κινητά μέρη και χα ρακτηρίζεται ω ς καλούπι απλής ενέργειας. Τα καλούπια απλής ενέργειας μπορούν να αγορασθούν από ένα μηχανουργείο ή όταν

υπάρχει η απαιτούμενη επιδεξιότητα και ο σχετι κ ός εξ οπ λ ισ μός να γίνουν από τον ίδιο τον τ ε χνίτη με βασικό υλικό τον χάλυβα ερ

γαλείων . Ενώ πολλά στιγευτικά εργαλ ε ία γίνονται

για να χρησιμοποιούνται σ ε συνδυασμό με μια μήτρα , άλλα κοπτικά μπορούν να δουλέ ψουν κατευθείαν επάνω στο μέταλλο (βλ.

Καμπύλωση σελ.

112).

Μερικές φορές χρησιμοποιούνται κοπτι κά καλούπια για την παραγωγή αποκομμά των που προορίζονται για παραπέρα επε

ξεργασία , όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή· επΙπεδων ειδών. Η πρακτι-

Πλάκα χρυσο ύ , κ α τασκευασμένη από τους Ινδιάνους

Chibcha τη ς Κολομβία ς με σταμπαρ.ισμένα μ ε ζομπά άκρα. AmeriC8n Museum of Natura! History, Ncw York, Η.ΠΑ.

110

Ισπα νική πιατ ι':λα, αΡΥυροποίκιλτη, ιτερ . μετρος:

11 3/ 4

1500 μ.Χ.

Διά

ίντσες. Η ανάγλlJφη δ ιακόσμηρη κυρίως

από ημιθόλια. γίνεται πιο όμορφη με μικρές ανασηκ ω μένες (ιτελείες;) που έγιναν μ ε σφυρηλάτηση ενός οξύαιχμου ε ργαλείου από το πίσω μέρος . ViC(Qria and

Albert MuseunJ, LOl1don.

Α ΎΥλία.

νατή η χρήση κοπτικών καλουπιών για την παραγωγη αποκομμάτων που προορίζονται για

παραπέρα

επεξεργασία .

Μια

τέτοια

διεργασία χαρακτηρίζεται ως βαθειά κ:οί λανση.

Κυκλικά αποκόμματα μεταλλΙΚΟύ

φύλλου ή δίσκοι (που παράγονται με την βοήθεια ενός κοπτικού καλουπιού ή αγοράw

ζονται έτοιμα) μορφοποιούνται σε σχεδόν ή πλήρως ημισφαιρικά σχήματα. Τα σχήματα αυτά ως διακοσμητικά στοιχεία χρησιμο ποιοι)νται

από

του ς

αρχαίους

χρόνους.

Μπορούν να στερεωθούν σε επίπεδες επιφά

νειες ή να συνδεθούν ανά δύο προς σφαιρι

κά ή σφαιροειδή στοιχεία (βλ. εικόνα σελ.

11 Ο). f . Σετ ζο μΙΤά δων Κ ύ ίλανσης και ι(Οπής δ ίσιcων , 2. Σετ ζο μπάδων κο ί λανση ς, 3. Μονωμέ νος ζο μπάς κοίλαν σης, 4. Μπλοκ Ι] μliΤΡCζ κοίλανΟll ζ , 5. Σετ ζ ομπάδων κοί λανση ς. h. tt:t ιω lπ ι κών ή μητρών κοπ ή ς δ ίσκω ν .

Κ'ή αυτή ε ίναι μια κοινή διαδικασία κατά τη μ ορφο ποίηση

μα ζ ικώς

παραγόμενων

κο

σμη μάτω ν και στις πε ριπτώσεις όπου χρειά

ζο νται πολλές επαναλήψεις των ίδιων δια κοσμητικών στοιχείων ( β λ. Εργασ ία βασιζό μενη σ ε επ ίθεση διακοσμητικών στοιχείων, τ ε χνικ ή

Swami , σ ελ. 168 ).

Για την κατασκευή

δίσκων μπορεί να

χρησιμοποιηθεί ένα καλοτροχισμένο χαλύ βδινο κοπτικό εργαλείο χωρίς μήτρα. ·Ενα φύλλο ανοπτημένου ορείχαλκου τοποθετεί ται κάτω από το μέταλλο που πρόκειται να κοπεί, για να εμποδισθεί στόμωμα των ακ

μών του σηγέα όταν διατρυπάει το μέταλλο. Και τα δύο μέταλλα, προς κοπή και βοηθη τικό , τοποθετούνται επάνω σε ένα επίπεδο χαλύβδινο συγκρατητικό μπλοκ. Με ένα βαρύ σφυρί

(700 γραμμάρια και

άνω) χτυπεί

στε σταθερά με ένα απότομο χτύπημα και αν

δεν κοπεί αμέσως το μέταλλο κρατείστε το

Κατασκευ ή κοίλων αντικειμένων:

Χρ ήση δισκοειδών αποκομμάτων Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα είναι δυ-

κοπτικό σίγουρα στην ίδια θέση και δώστ~ με το σφυρί μερικά πιο μαλακά χτυπήματα, μετατοπίζοντας ελάχιστα τον ζομπά αρι

στερά-δεξιά. Μεταλλικοί δίσκοι μπορούν

111

να κοπούν κατευθείαν και σε ένα μπλοκ από μολύβι αρκεί να διατηρείται λεία η επιφά νειά του. 'Οσο κοιλαίνεται ένας δίσκος, η

διάμετρός του μικραίνει . Διαλέγετε δίσκους με διάμετρο μεγαλύτερη από αυτή που θέλε τε να έχουν τα κοίλα αντικείμενα. Ό τ αν κά

νετε ένα πλήρες ημισφαίριο χάνετε περίπου το ένα τρίτο της αρχικής δ ιαμέτρου.

ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΚΟΙΛΩΝΣΧΗΜΑΤΩΝ

Για την κοίλανση των δίσκων χρησιμο ποιούνται ζομπάδες και καλούπι α βαθμιαίας ιωίλανσης. Το καλούπι βαθμιαίας κοίλαν σης είναι ένας κυβικός όγκος χάλυβα

ορείχαλκου που έχει μια σειρά ημισφαιρι κών κοιλωμάτων διαφόρων μεγεθών στην κάθε μια από τις έξη έδρες του. Για κάθε

βυζαντινό χρυσό περιδέραιο, έκτος με έβδομο αιώνας

μ.Χ. Μήκος:

12318 ί ντσες.

Το κουκκιδωτό σχέδιο έχει

σταμπαριστεί στα κομμάτια μ ετά τη χύτευση. Mctroρο!ίΙΒΠ Mυscυm οΓ Arts, New York, Η,ΠΑ. Δωρεά J.P.

Morgan. 1917.

κοίλωμα υπάρχει και ο αντίστοιχος ζομπάς.

Ο ζομπάς είναι ένας χαλύβδινος άξονας με μια πλήρη σχεδόν σφαίρα στο άκρο του.

Για την παραγωγή ενός κοιλώματος στο φύλλο του μετάλλου, ο ανοπτημένος δίσκος τοποθετείται στο κοίλωμα εκείνο του όγκου όπου ταιριάζει λίγο κάτω από την επιφάνεια και στέκεται σε μια σταθερή θέση. Κατευθύ

νεται ακριβώς προς το κένψο του δίσκου ο αντίστοιχος προς το κοίλωμα ζομπάς και το επίπεδο άκρο του χτυπιέται με σφυρί μέχρις ότου το μεταλλικό φύλλο φτάσει στον πάτο του κοιλώματος του καλουπιού. Α ν η ΙCOί λανση δεν έχει το επιθυμητό βάθος, ο μισο

διαμορφωμένος δίσκος

τοποθετείται

στο

αμέσως μικρότερο κοίλωμα του καλουπιού και ακολουθεί νέο χτύπημα με το σφυρΙ Η

(i).

......

διαδικασία αυτή μπορεί να συνεχισθεί, αν χρειάζεται, με ενδιάμεσες · ανοπτήσεις, μέ χρις ότου σχηματισθεί η επιθυμητή μορφή. Για τη διαμόρφωση ενός πλήρους ημισφαι

ρίου ο αρχικός δίσκος περνιέται από το ένα κοίλωμα στο αμέσως μικρότερό του μέχρις

Εργαλεία σμίλευσης (είδος ζομπά): 1. ,χαρακτικό ιχνών, 2. Σμίλη, 3. Εργαλείο δημιουργίας κοιλοτήτων, 4. Εργαλειο δημιουργίας κουκκίδων. 5. Εργαλείο απο τύπωσης επιφανειακών σχεδίων, 6. Σφυρί σμίλευσης.

112

ότου πάρει την απαιτούμενη διάμετρο και το αντίστοιχο βάθος. Αν δέν υπάρχει διαθέσιμο καλούπι βαθ-

Ετρουσκι,.-ός μπρού"τζινος κάδος. περ. όγδοος α/(iJιιας

Καφετιi:ρα από κασσίτερο με σχ έδια δουλιψί:να με ζο μπά σε μορφή τουλίπας. Pennsylva nia Dutch - Gcrman, Η.Π .Α. Συλλογή Titus C. Gcesy. Phi/adctphia Museum

Π.Χ

Ύψος:

6 3/ 8

ίντσες, διάμ ετρος:

73/4 ivτσες.

Σχέ

διο με έκγλυφα ημιθόλια και σταμ1Cαρισμέιια στοιχεία.

ο( Arl. Η. π.Α .

Mt:tropolitall ΜU.'ίt:um ο( Art. NeIv York, Η.ΠΑ . Δω J. P. MorgaII, 1917.

ρεά

•~"1,ο,. •'

;Iι..f!.~

113

Αλγερινά κομμάτια σκακιού από χαλκό και ορείχαλκο του δέκατου όγδοου αιώνα . Ύψος βασιλιά : 2 15/ 16

ίντσες . Οι απλές στικτές διακοσμήσεις έ'Υ ιναν με αιχ μηρό ζο μπά . MetropoJilan Η.ΠΑ. Δωρι:ά G. P(ciflcr,

MuscunI /953.

ο( Art,

Ncw York,

νων

συνήθως

σε

πολυεδρικά

σχήματα.

Υπάρχουν και πολλά άλλα εργαλεία δια μόρφωσης με κρούση

που επιτελούν μια

ποικιλία λειτουργιΦν. Τα εργαλεία ψαθω

τών σχεδίων μολονότι ταξινομούνται στα μιαίας κοίλανσης μπ ορεί να χρησιμοποιη

θεί ένα κυβικό μπλοκ από μολύβι, σε συν δυασμό

με

τους

κατάλληλους

ζομπάδες.

Αρχικώς σχηματίζεται μια κοιλότητα στο

μπλοκ με το κα;άλληλο για την εφαρμογή

μ έγεθος ζο μπά και ακολουθεί η γνωστή δια

χαρακτικά εργαλε ί α είναι στήν ουσία ένα είδος ζομπά . Όπως και οι ζομπάδες, τα ερ γαλεία

φόντου χρησιμοποιούνται

για τ η

δημιουργία βασικών σχεδίων σε μια περιο

χή μετάλλου που παραδοσιακώς έχουν να κάνουν με την ε πιφανειακή υφή.

δικασία μ ε τον αμέσως μικρότερο ζομπά. Προσοχή: βάλτε ένα κομμάτι χαρτί ανάμε

ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΗ ΔΟΥΛΕ Ι Α ΜΕ Ε?ΓΑΛΕΙΑ

σα στο δίσκο και το μπλοκ από μολύβι,πριν

Κ?ΟΥΣΗΣ

αρχίσετε να χτυπάτε με το σφυρί, για να

εμποδίσετ ε τη μόλυνση του μορφοποιούμε νου μετάλλου από τον μόλυβδο. Αν προ

σκολληθούν ίχνη μολύβδου στην επιφάνεια του μετάλλου, αυτή σχηματίζει μικρούς πό

ρους κατά τη διάρκεια της ανόπτησης ή της ετερογενούς συγκόλλησης.

Στην επεξεργασία των μετάλλων χρησι

μοποιούνται γενικώς δύο είδη δ ιακόσμησης μ ε εργαλεία κρούσης. Στο πρώτο χρησ ιμ ο

ποιούνται λείοι στιλβωμένοι ζο μπά δες που έχουν ορισμένο σχήμα, όπως στρογγυλό,

τετράγωνο , οβάλ, πολυγωνικό. Τα εργαλεία αυτά ενεργούν συνήθως στο πίσω μέρος του μ ετάλλου, μολονότι μπορούν να χρησιμο

Διαμορφωτικά εΡΥαλεία κρούσης Τα διαμορφωτικά εργαλεία κρούση ς, έ να είδος

ταλλο που δουλεύεται με τα εργαλεία αυτά ακουμπάει σε ένα μαλακό υλικό όπως ένα

κατα

μπλοκ από μο λύβι ή ψευδάργυρο , ένα κο μμά

σκευάζονται από ένα χαλύβδινο ή ορειχάλ

τι σκληρό ξύλο ή ένα κομμάτι από συμπαγή

κινο στέλεχος του οπο ίου τα άκρα ε ίναι

πίσ,α.

διαμορφωμένα σύμφωνα με τους σκοπούς

πίσω το σχέδιο εμφανίζεται στην καλή με

που πρόκειται να εξυπηρετήσουν.

ριά του μετάλλο υ με ανάγλυφη μορφή. Κατά

ήδη

ζο μπάδων ειδικών χρήσεων,

ποιηθούν και στην καλή του όψη. Το μέ

περιγραφεί οι ζο μπάδες

Έχουν

κοίλανσης.

Υπάρχουν πολλά άλλα είδη τέτοιων δια

Όταν τ ο μέταλλο δουλεύεται από

κάπο ι α έννο ια , αυτό είναι ένα ε ί δος δου λειάς ρεπουσσέ .

Ένας χαρακτικός

Το δεύτερο είδος δουλειάς με εργαλεία

ζομπάς χρησιμοπο ιείτ αι για να χαράζετα ι

κρούσης περιλαμβάνει την αποτύπωση του

το περίγραμμα ενός σχήματος ή σχεδίου,

σχεδίου που έχει η άκρη του εργαλείου στο

όπως γίνετα ι στην αρχή των εργασιών δη

μέταλλο. Το σχέδιο μπορεί να είνα ι μια

μιουργίας ανάγλυφων σχεδ ίων με την τε

απλή μ'ονάδα που εντυπώνεται ε ίτε μια μόνο

χνική ρεπουσσέ.

Ένας ζομπάς επιφανεια

φορά είτε πολλές φορές, η μια δίπλα στην

κής διαμόρφωσ ης χρησιμοποιείται για την

άλλη. Το σχέδιο βλέπεται πάντα από το

μορφωτικών ε ργαλείων.

εξομάλυνσ η ή τράχυνση μιας ε,lιφάνειας

εμπρός ή «καλό» μέρος του μετάλλου. Το

που είναι πολύ μικρή για να δουλευτεί με

σχέδιο είνα ι συνήθως χαραγμένο στο εργα

ένα

σφυρί

. Ενας

επ ιφαν ειακής

δ ιαμόρφωσης.

ζομπάς γλυφής χρησ ιμοποιείται για

λείο με αιχ μη ρά σχήματα, έτσι ώστε να εντυπώνετα ι στο μέταλλο μ ε ένα και μόνο

τη δημιουργία υπερυψωμένων ανάγλυφων ή

καλοζυγισμένο χτύπημα.

βαθουλω μ ένων έγγλυφων

δουλειάς γίνεται συνή θως επάνω σε ένα

ποικίλσεων .

Τα

εργαλεία αυτά είναι ' μορφές εργαλείων της

σκληρό,

τεχνικής

πάσσαλο,

ρεπουσ σ έ.

σφαιρικός ζομπάς

στερεό

Το

στήριγμα,

ένα μπλοκ

είδος

αυτό

όπως σε

ένα

από σίδερο ή

ένα

έχε ι άκρο δ ιαμορ φωμένο σε ημισφαίριο'

μπλοκ πάγκου, καθώς ο ι επιφάνε ιες του εί·

αποτυπώνει σφαιρικά σχέδια πάνω στο μέ

δους αυτού προβάλλουν αντίσταση στην

ταλλο.

Ένα άλλο εργαλείο διαμόρφωσης

κρούση, με αποτ. έλεσμα τη δημιουργία ενός

μ ε κρούση είναι ο πολυγωνικός ζομπάς που

καθαρού εντυπώματος. Η κοσμηματοποιία

χρ ησιμ οποιείτα ι για τη δημιουργία υποδο

των αμερικανοϊνδών Ναβάχος δίνει ωραία

χών κατά το δέσιμο πολύτιμων λίθων, κομμέ-

δείγματα

114

εντυπωμένων

συμβολικών

σχε-

δίων. Η δουλειά πρέπει να γίνετα ι με έ να γερό χτύπημα του σφυριού γιατί με το δεύ τερο χτύπημα υπάρχε ι ο κίνδυνος της μετα τόπισης του ζομπά , οπότε το σχέδιο είναι συγκεχυμένο.

ΣΤΑΜΠΑΡΙΣΜΑ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟ

ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΟΥ ΚΑΙ το ΜΑΡΚΑΡΙΣΜΑ ΤΟΥ

Το σταμπάρισμα ή μαρκάρισμα των ειδών από πολύτιμα μέταλλα με σκοπό τον προσ

διορισμό τόσο της ποιότητας του μ ετάλλου όσο και της ταυτότητας το υ κατασκευαστή

είναι μια

παλιά παράδοση, που ανάγεται

στην εποχή των μεσαιωνικών συντεχνιών

της Ευρώπης. Η πρακτική αυτή συνεχίζεται

ακόμα σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, που έχουν δ ιαμ ορφώσει τα σχετικά συστήματα με βάση την παλιότερη Ευρωπαϊκ ή συντε

χνία τεχνιτών μετάλλου , την Ευλαβέστατη Εταιρεία Χρυσοχόων του Οίκου Χρυσοχό

ων, που ιδρύθηκε στο Λονδίνο το καθιέρωσε τα σχετικά σήματα

1300 και (Hal!marks) .

Η κυβέρνηση της Αγγλίας επ ιβάλλει με

αυστηρότητα το σφράγισμα κάθε αντικείμε νου που γίνεται από πολύτιμο μέταλλο για τη διατήρ ηση των ποιοτικών προτύπων και την προστασία του κοινού. Το κάθε είδος από πολύτιμο μέταλλο πρέπει να σταλεί στον Οίκο Χρυσοχόων

- Goldsmiths' Hal!,

στο Λονδίνο, ή σε οποιοδήποτε υποκατά

στημά του στη χώρα, όπου δοκ ιμάζεται, σφραγίζεται και επ ιστρέφ εται στον κατα

σκευαστή. Τα είδη που δεν πληρούν τις προδιαγραφές δεν σφραγίζονται και σε περί πτωση υποτροπής καταστρέφονται.

Στην Αγγλία χρησ ιμοποιούνται τέσσερα

σήματα: το σήμα του Βασιλέως, ή της Βασί

Νεκρική μά σκα από ξύλο διακοσμημέ ν η με σταμπωμέ να φύλλα ορι; ιχάλκου , φυλή Βakοι ;ι . Δημοκρατία Γκα

λισσας (μια λεοπάρδαλη ή ένα εστεμμένο

ιίΥΙ:

μπόν, ΑφΡΙ"ή. Ύψος:

Art. Ncw York.

165 / 8 ίντσες. MII.'it:um οΙ PritniChurJcs Uht.

Η.π.Α. ΦωroΥραφία

κεφάλι λιονταριού, που δηλώνει πως δοκιμά στηκε το τεμάχιο) , το σήμα του κατασκευα

στή (ένα ατομικό κατοχυρωμένο σύμβολο),

νόμου αυτού τιμωρείται μ ε

το σήμα του ελεγκτή (που δηλώνει την κα

δολλαρίων , με φυλάκιση τριών μηνών ή και

θαρότητα του μετάλλου όπως έχει προσδιο

μ ε τα δύο . .Τ ο Υ πουργείο Εμπορίου, σε συ

ρίσθεί με συγκεκριμένα πρότυπα δοκιμής)

νεργασία με το Εθνικό Γραφείο Προτύπων

ιcαι η δήλωση ημερομηνίας , διεθνώς καθιε

εκδίδει διάφορα φυλλάδια, τιτλοφορούμε να

πρόστιμο

500

ρωμένη, που λέει πότε έγινε το αντικείμενο

Εμπορικά Πρότυπα -

(βλ. σελ. ΙΙ Μ).

που εκθέτου ν τους σχετικο ύς με τη σφράγι

CommcrciaI Standards

Στις . Ηνωμένες Πολιτείες οι κανονισμοί

ση των πολύτιμων μετάλλων κανονισμούς.

που διέπουν την ποιοτική σήμανση των ει

Τα φυλλάδια αυτά, των οποίων ακολουθεί

δών από πολύτιμα μέταλλα ελέγχονται από

κατάλογος, διατίθενται στο κοινό από την

τον OμOσΠOνδιαΙCό νόμο περί Σφράγισης

υπηρεσία

(Federal Stamping Law - U.S Code, Τίιι. 15, Chapter 8, Sections 294-300). Παράβασή του

Superintendent of Documents, U.S. Government Printing Office, Washington 25. DC σε προσιτή τιμή. 115

Δύο ασημένια στεφάνια και ένα παντατ ίφ, Araucanian, Νότια Αμερική. Οι απλές γεαι μ ετρι"i:ς μορφές έχουν

δουλευτεί με ε ργαλεία σταμπαρίσματος. Fine Arts. Bo.<aon , Η.Π.Α.

Ζώνη "conchia» από απλtς ή διακοσμημένες με τουρ κουάζ μονάδt:ς αργύρου στερεωμένες σε δερμάτινη λουρίδα. Οι ζώνες αυτές είναι συχνά δ ιακοσμημένες με

σταμπωτά συμβολικά σχέδια. Αμερινδοί της φυλή ς

CS 66-38 Marking of Articles Made Wholly or ίο Part of Platinum (effective: J une 20, 1938). CS 67-38 Marking of Artic1es Made of Karat Gold (effective: November 25, 1938) CS 118-44 Markingof Jewelry and Novelties of Silver (effective: August 15, 1944)

CS 51-35 Marking of Articles Made of Silver ίη Combination with Gold (effective:July Ι, 1935) CS 57-34 Marking of Gold Filled and Rolled Go1d P1ate Articles (effective: January Ι , 1934).

116

Navajo. Συλλογιι CΙay LQcketι. Way.f Features. Tucson, ArizoniJ.

MJJseurn ο{

ΦωΤΟΎραφία Western Η. ΠΑ.

Η Επιτροπή Επαγρύπνησης Κοσμηματο · ποιών

- Jewelers Vigilance Committee Inc., 41 East 42nd St., New γ ork CΊιy, μια ιδιωτι-

"ή οργάνωση που ιδρύθηκε το

1913,

έπαιξε

ενεργό ρόλο στην υποστήριξη όλων των ε μπορικών

προτύπων ~oυ

χρησιμοποιού

~~;/

νται τώρα από την κοσμηματο ποιiα στις

~ J. . ..' Ι ,. . Ί

Η.Π.Α . Υποστήριξε επίση ς τους Κανόνες

. Ασκησης Τέχνη ς Practice Rules , που Ομοσπονδιακή Εμπορίας

και Εμπορίας

- T rade

".~;

θεσπίσθηκαν από την

Επιτροπή

Τεχνών

και και

- Federal Trade Commission

απο βλέπουν στην προώθηση της εντιμότη τας σε σχέση μ ε τις ποιοτικές σημάνσεις

και διαφημίσεις . Κάθε κατασκευαστής κύ

ρους, βιοτ έχν η ς ή τ εχνίτη ς, συμμο ρφώνεται μ ε τα πρότυπα και τ ους κανονισμούς. Μερι

κές Πολιτείες έχου ν δ ικούς τους νό μους

1 Ι 20"_ I ΟΚ

σχετικά μ ε τη σφράγιση των πολύτιμων με

1/ 24" __ 10" 1/ 32" _ _ 1/45" _ _

τάλλων. Τα πρ ότυπα και σ ι νόμοι τελούν πάντα υπό αναθεώρηση. Ο Νόμος φίστηκε το

196 1,

87-354,

που ψη

κάνει αίτηση γ ια κα τ οχύρω ση

ενός ε μπορικ ού σήματος για κάθε είδος, με τον

ίδιο τρ όπο που χρησιμοποιείται για

την υποβολή αίτησης σχετικά με το σήμα ή τη σφραγίδα ποιότητας που τυπώνεται στο είδος,

εμπ ορικού

γράμματα

σήματος

που

θα

έχε ι

και αριθμού ς ίσου τουλάχιστο

μ εγέθους με το σ ήμα ποιότητας και όσο γί νεται πιο κοντά στο σήμα ή την σφραγίδα π ο ιότητας. Το σήμα αυτό πρέπει να κατα χωρισθεί μέσα σε τριάντα μέ ρ ες α π ό την ε μφάνι σ η ε νός αντικειμένου που φέρει το

εμπορικό σήμα . Αρχικά δεν χρη σιμοποιού νται στη θέσ η του ονόματος, εκτός κι ' αν έχουν καταχωρισθε ί ως εμπορικό σή μω •. Οι σχετικοί μ ε τον χρυσό κανονισμοί που

έχουν ε κδοθε ί από το υπουργε ίο Οικονομι κών των Η .Π.Α . πΙ ., με ισχύ

54.2 Ι,

- U.S. Treasury Departmeαπό 14 l ουλίου 1954, τμήμα

101(,1.41(,181(, • STERLING8 HANDMADE 8 HANDWROUGHT

Χαλύβδινες σφρ αγίδες σ ημ ε ίωση ς πο ιότητας: J. Ευθυ εργαλείο γ ια τη σφράγιση ε πίπεδων επιφανειών. 2. Κ εκα μμ ένο σχήμα για τη

σε οπο ιοδήποτε χρόνο χωρίς άδεια σε

ουγγ ιές, υπολογ ισμέν ες σε καθαρό χρυσό. Η ποσότης χρυσού που μπορ εί να αποκτη

θεί και χρησιμοποιηθε ί χωρίς άδεια στη δ ιάρκε ια ενός ημερ ολογ ιακοϋ μήνα περιορί

350

ουγγ ιές , υπολογ ισμένες σε βά

ση καθαρού χρυσού.

®m

THUNDERBIRD Sacred Bearer of Happiness

SUN RAYS Constancy

)!{ SPIDER Good Luck

(

««<

ARRDW Production

/~ BROKEN ARROW Peace

χ Σχέδια μη τρών σφράγισης τ ων Ι νδιάνων της φυλής Navajo που έχουν συμβολική έννοια .

σφράγιση δακτυλίων,

Υποδείγματα σφραγισμένων γραμ μάτων και αριθμών , 4 .Κουτί σφραγίδων γρα μμάτων .

περιορίζουν τη ν ποσότητα του χρυ

σού που μπορ ε ί να κρατηθεί από ένα άτομο

ζεται σε

δη λώνε ι ότι «κάθε πρόσω

πο, ατομική επ ιχ ε ίρηση ή ανώνυμη ε ταιρεία πρέπει να

. ...

, ,," ... ...

CROSSED ARROWS Peace

SUN SYMBDL Happiness

CACTUS FLDWER Courtship

lJi

SWASTIKA Good Luck

•

ARROWHEAO Alertne ss

RATTLESNAKE JAW Strength

@ HOGAN Permanent Home

HDRSE Journey

RAIN CLDUDS Good Prospects

MDRNING STAR Guidanc e

<©> MEDICINE MAN'S ΕΥΙ Wise, Watchful

BIG MDUNTAIN Abundance

TRACK Bright Prospects

ΤΗωΝΟΕRΒIRD

11 7

Το σύστημα σφράγ ιση ς του Λονδίνου για τον άργυρο SIerling, 1964-1965. Ένα αγγλ ικό αντικεί μενο από άρ γυρο SIcrling Ι:χμ συνήθως τέσσερα σήματα . Π ρώτο, το σήμα του κατασκευαστή, συνήθως τα αρχικά το υ, δεύτε ρο, το τυποποι η μένο σήμα ποι. δε ίχνcι την ποιό

τητα του μετάλ λου . στην περ ίπ τωση αυτή παράσταση του λ ιονταριού , τρ ίτο το σημάδι τη ς "όλης όπου δοκι μάστηκ ε το κομμάτι, στην περίπτωση αυτή η

lcortap-

δαλ'l γ ια το ",Ι:ντΡοχρυσοχόω ν του Λονδ ίνου και τΙ:λος, η ημερομηνία κατά τηνοnοία δοκιμάστηκε και σφραγί στηκε το αντικείμενο. ΙVοrshίΡfu{ COn1p<Jny of Gol-

d.'lfnirhs, London, ΑΥΥλiα.

Δοχείο μετά γγι ση ς υγρών από ασήμι μ ε πώμα αnό ελε φαντ όδο ντ ο, σχεδιασμένο και κατασκευασμένο αnό τον J ohn Grenville το 1959. Το σήμα ποιότητας που ε ί να ι σφραγισ μέ νο στο αντικι:ίμενο αυτό ε ίναι υπο

χρι:ωτικό για κάθε ε ί δος από nολύτ ιμο μέταλ λο nου γίνεται στην Αγγλία. Μο λονό τι τις πιο πολλές φορές

είναι κρυμμένο τοποθετείται και σε εμφανές μέρος, όπως στην nερίπτωση αυτή , για την πρόσθετη διακο σμητική του έλξ η. WorshipfuΙ CornpanyofGo/dsmirhs, London, Α ΥΥλία.

Αιγυπτιακό χρυσό πλατύ π εριλα ίμιο, φτιαγμένο απο κλι:ιστικά από σταμπαρισμέν ες μονάδ ες με ένθετες ntτρες κcr.ρνελ ιανού και ορε ία ς κρυστάλλου. Βασιλεία Thutmose ιι Ι , Χ νlIl Δuναστεία (1501 - Ι 447 π.Χ.), Θή

βες.

Mcrropolitan Muscurn of ΑΝ, Ncw York, Η.Π. Α. , 1926.

αΥΟρά

JI~

119

1 2Î&#x;

Στα παλιά κομμάτια, οι σφραγίδες έμπαι

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΦΡΑΓιΔΑΣ

σφραγίδα

ναν σκόπιμα σε εμφανή θέση για διακοσμη

ποιότητας μπορεί να μπει από ΤΟΥ κατα

τικούς σκοπούς, Σήμερα, μερικοί χειροτέ

σκευαστή. Το προς σφράγιση αντικείμενο

χνες και βιοτέχνες έχουν κι' αυτοί εκτιμή

πρέπει να τοποθετηθεί επάνω σε μια στιλ

σει τη διακοσμητική άποψη των σφραγισμέ

βωμένη χαλύβδινη επιφάνεια, με τα μέταλ

νων σημάτων και τα χρησιμοποιούν εκεί

Στις

Ηνωμένες

Πολιτείες,

λα σε επαφή μεταξύ τους έτσι ώστε η σφρα

που μπορούν εύκολα να φανούν.

γίδα να σημειώσει τουλάχιστο το 'πίσω μέ ρος του μετάλλου. Η σφραγίδα πρέπει να μπαίνει με προσοχή και το σημάδι να γίνε ται με έΥα μόΥΟ καλοζυγισμένο χτύπημα του

Η τεχvική «ρεποvσσέ Η

- rcpousse»

τεχνική <φεπrιυσσέιι στηρίζεται στη

σφυριού στη σφραγίδα. Α ν το σήμα δεν εί

χρησιμοποίηση ζομπάδων με διάφορα σχή

ναι αρκετά βαθύ, η σφραγίδα, πρέπει να το

μ(1τα και ενός σφυριού για να γίνουν διάφο

ποθετηθεί ακ:ριβώς

όπως και προηγουμέ

ρα μέρη μεταλλικών φύλλων έκγλυφα κι

νως, αλλιώς το σήμα θα είναι συγκεχυμένο.

άλλα

Αν δεν έχετε κάνει πριν μια σφράγιση συνι

μένα και βαθουλωμένα. Τα ανασηκωμένα μέ

μέρη

έγγλυφα,

δηλαδή,

ανασηκω

στάται η εξάσκηση με ένα υπολειμματικό

ρη δουλεύονται από την πίσω πλευρά του

κομμάτι-σιφαπ του ίδιου μετάλλου, για να

μετάλλου ενώ τα βαθουλωμένα δουλεύονται

αποκτήσετε

την «αίσθησψ> του ακριβώς

από την όψη του φύλλου. Ένα μεγάλο μέ

απαιτούμενου μεγέθους πίεσης. Τα «γρέζια»

ρος της έλξης της δουλειάς <φεπουσσέιι βρί

που μπορούν να εμφανιστούν στην απέναντι

σκεται στο ότι ολόκληρο το αντικείμενο εί

προς τη

ναι μονοκόμματο ενώ οι ανασηκωμένες και

σφραγίδα πλευρά του μετάλλου

αφαιρούνται με τρίψιμο με σμυριδόπανα.

βαθουλωμένες επιφάνειες συλλαμβάνουν το

Α ν το αντικείμενο είναι μικρό, παρουσιά

φως και ρίχνουν σκιές. Η δουλειά <φεπουσ

ζονται συχνά δυσκολίες ως προς το σφρά

σέιι γίνεται συχνά σε συνδυασμό με εγχάρα

γισμα με το σήμα ποιότητας. Στην περίπτω

ξη, πράξη που στην κυριολεξία σημαίνει

ση ενός κοσμήματος του οποίου το σφράγι

ότι το ίδιο κομμάτι δουλειάς δημιουργείται

σμα μπορεί να παρουσιάσει δυσκολίες όταν

από την Λ:αλή όψη του μετάλλου. Kατ~ συνέ

ολοκληρωθεί το προϊόν, είναι καλό να γίνε

πεια,

ται αυτό ΠΡΙΥτη συναρμολόγηση .

ίδιο κομμάτιδουλειάς εργαλεία <φεπουσσέιι

Σφραγίδες από επιφανειακά σκληρυμένο χάλυβα

(η. επιφάνεια

είναι

σημαντικά

σκληρότερη από την κύρια μάζα) παραγ γέλλονται σε ειδικευμένα καταστήματα με γράμματα και αριθμούς διάφορων μεγεθών.

συχνά χρησιμοποιούνται

πάνω

στο

και εργαλεία εγχάραξης. Κατά την επεξεργασία του μετάλλου ολό κληρη η επιφάνεια πρέπει να υποστηριχθεί από ένα αρκετά μαλακό και ελαστικό υλικό, έτσι ώστε να υποχωρεί στα χτυπήματα του

σφυριού πάνω στα εργαλεία που μορφο ποιούν το μέταλλο και να το συγκρατούν Ασημένιο γαμήλιο κάλυμμα Kεφ~λιoύ δΙ<1Koσμη~ένo με καρνελιανούς και έK~υπες μoναδε~ σταμπαρισμενες

με μητρα, τουριωμανικο στυλ,. Περσι.α, περ,. Ι 750 μ.Χ. Το {(πλεχτό)) μέρος φοριόταν πανω απο το προσωπο της

νύφης. Η κίνηση του Kαλύμμ~τoς συνοδευό:-αν από τ?ν ήχο

των

μικρών

Museum. New York,

κρεμαστων κουδουνιων. JewIsh Η.ΠΑ. ΦωΤΟΥραφία F Darmsta ω

στη

θέσ.η του όσο αυτού δουλεύεται. Κατά

παράδοση, το υλικό που χρησιμοποιείται εί

ναι η

πίσα,

που συνδυαζόμενη με άλλα

υλικά διατηρεί τον αναγκαίο βάθμό πλαστι

κότητας και κολλάει στο μέταλλο όταν πρό

edter.

κειται να ανοπτηθεί ή να αλλάξει θέση ή να

Ζευγάρι ασημένιων βραχιολιών τωυ φoρ~έται από τ~ς

αναποδογυρισθεΙ

γυναίκες του Porbandar. Saur<l:shtra, .Ινδια. Η διαΚΟω σμηση .είναι συνήθως.σταμπωΤ"!Ί σε συρμα, ,{(κατσαρω

μένα)) χείλη, και μικραμενταγιον. λουλουδιων και που ω λιών. ΦωΤΟΥραφία Ορρ; (σελ. 120).

Σύγχρονο ασημένιο βραχιόλι, .Cairo, Αίγυπτος. '<?λες 0\ προσαρμοσμένες μονάδες. εχουν . σταμπαρισθει με ένα μόνο καλούπι. ΦωΤΟΥραφια Ορρι. Χρυσό

ινδικό

περιδέραιο

(ChamΡaωΚaΙί),

ΠΡΟΕΤΟIΜΑΣιΑ ΤΗΣ ΠΙΣΑΣ

Ανάλογα με το μέγεθος και το σχήμα του αντικείμενου,

δέκατου

όγδοου ω δέκατου έννατου αιώνα. Το κεντρικό

μεντα ω

η πίσα μπορεί να χρησιμο

ποιηθεί σε ποικιλόσχημα δοχεία . Για είδη

γιόν , οι οβάλ μονάδες και οι στρσΥγυλές χάντρες έγΙ ω

με διάμετρο μέχρι περίπου

ναν με σταμπάρισμα σε ένα καλούπι κοσμηματοποιίας από ορείχαλκο. Mctropolitan Muscum of Art, Ncw

μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα μπωλ πίσας

York.

Η.ΠΑ. (σελ. Ι

19).

εκατοστών

από χυτοσίδηρο ημισφαιρικού σχήματος με

121

ξύλινη

βάση

κοίλης

έτσι

Η πίσα για δουλειά <φεπουσσέ)) και εγχά

με μετα

ραξης μπορεί να αγορασθεί έ τοιμη αλλά τα

διαμόρφωση ς,

ώστ ε να είναι δυνατή η δουλειά

βαλλόμενη γωνία. Τα μπωλ πίσας μπορούν

υλικά παρασκευής της βρίσκονται εύκολα

επίσης να τοποθετηθούν σε τρύπια δερμάτι

στην αγορά και ο τρόπο ς παρασκευής ε ίναι

να μαξιλάρια γεμάτα άμμο, σε KυΙCλΙKές

σχετικά εύκολος.

κουλούρες από κετσέ ή σε κουλούρες από

σπάει και τρίβεται εύκολα. Γι ' αυτό χρησι

οχοινί. Τα μαντεμένια μπωλ έχουν αΡΚΕτό

μοποιούνται μίγματα με διάφορες συνθέ

βάρος ώστε να επιτρέπουν το δούλεμα του

σεις. Μια τυπική συνταγή ε ίναι η εξής:

αντικείμενου χωρίς μεγάλη μετατόπιση από

τη σΟ)στή θέση. Για μεγαλύτερα αντικείμενα, όπως οι δί

σκοι ή σ\ πλάκες , τέτοια μπωλ είναι προφα νώς ανεπαρκή.

Η πίσα μπορεί να τοποθε

Η πίισα από μόνη της

Πίσσα Χαράκτη

έξη μέρη από τον οποιοδήποτε τύπο Π ίσσα Βουργουνδίας Σουηδική πίσσα

τηθεί σε ένα «ταψί) αρκετά μ εγάλο, ώστε να

Γύψος Παρισίων ή Σκόνη Τούβλων

βολεύει το επεξεργαζόμενο μέταλλο . Επί

μέρη

σης, μια σανίδα από σκληρό ξύλο μπορεί να

Λινέλαιο ή ζ ωϊκό λίπος

α λε ιφθ ε ί μ ε

πίσα σε αρκετό πάχο ς. Αν η

χρησιμοποιούμενη

πίσα ε ίναι πολ ύ μαλα

οκτώ

ένα μέ ρος

Η πίισα λ ιών ε ται σε ένα σιδερ έ νιο ταψί επάνω από μέτρια φλόγ α για να μην καεί.

κή, μπορεί να χρειασθούν πλαϊνά ξύλινα

Όταν ρευστοποιηθεί τελείως προστίθεται

τοιχώματα .

με την χούφτα η τουβλόσκονη ή ο γύψος

και ανακατεύεται εντελώς με το υγρό' έπειτα Μ έσα τεχνικής cφε n.oυσσΙ»:

Ι . Μπω λ πίισας από χυ

τοσίδηρο με ξύλινη στρογγυλή βάση,

2. Δακτυλιο ε ι δές σελλάκ , 4. Δακτυ

δερμάτινο ,ψαξιλάριι), 3. Κύλινδρος λιοειδές ,ψαξιλάρι)) από κετσέ , 5. Ραβδί σφραγιστικού ιςεριο ύ. 6. Κομμάτι στερεής πίσας, 7. Μ ολύ βδι νη πλά κα, 8. Μ f. ταλλΙJ(ός δί σκος πίσας, 9. Χαλύβδινη π λ άκα, 10. Λινόλεουμ επάνω σε κόντρα-πλακ Ι, 11 . Σακκί άμ

προστίθεται το λινέλαιο ή το ζωϊκ:ό λίπος. Τις θερμές επ.οχές, μπορ ε ί να χρειασθεί μια

μου.

Θιβ ε tιαVΉ λάμ πα βουτύρυυ C h ο kύn (Μ ονή Dougtse) κατασ κ ευασμ ένη στο μοναστήρ ι τον 180 ή 190 αιώνα . Η μορφή μ ε εγχάραξ η κα ι τεχνική « ρεπουοσέ» είνα ι

από ασήμ ι. Μικ ρές στα~πωτ ές μονάδες χρησ ιμοπο ι Ού νται γ ια τη δ ιακόσ μηση των άκ ρων και του ...:εντρικ ού μ έρους τη ς λάμπας. Τα διακοσ μ ητικά μενταγ ιόν παρ ι

στ οΥν τα ι(ο κτ ώ ένδοξα εμβλήματα

- asta mangala" , συ

νώνυμα με τα κ ι νεζι κά εμ βλήμ ατα των «αίσ ιων προφη

{ειών». Η βάση έχε ι τ η μορφή ενός πα ρ αδοσιακού μοτί βου πετάλου λω τού. Το ε ί δος αυτ ό λάμπας, γεμ ισμ i;νο μ ε βούτυρο για κ που καίγεται με μ παμ πακερό φ υτίλι, χρησιμοποιείται ακόμα στα θυσ ιασ τήρια των Λάμα .

Victoria and Albcrt

122

Μυ$(:υ πι.

London, Α γγλία.

Τεχνίτης της εταιρείας της Κοπεγχάγης Georg "Jenseη που ειδικεύεται σης τεχνικές ιφεπουσσέ» και κο ίλαν

σης. Εδώ δουλεύει μια λαβή υδρίας στερεωμένη σε μά ζα πίσας μέσα σε ένα σιδερένιο μπωλ. ΤΟ μπωλ στηρί ζεται σε ένα σακκί άμμου, τόσο για να στρέφεται εύ ιω λα το ανηκείμενο όσο και για να απορροφώνται οι κραδασμοί από τα χτυπήματα του σφυριού. ΦωΓΟΥρα

.,...---

φία Oppi.

. Ενας αριθμός μικρών

αντικεΙμενων δουλεύεται ταυτό

χρονα. Στη φωτογραφία, κοιλαίνονται ασημένια κουτά

λια σίιμφωνα με το tδιο σχέδιο από έναν τεχνίτη , που δουλεύει στο KaJibong της Ινδία ς . Εδώ μια μεγάλη ι(Οι νότητα Θιβεηανών προσφίΙγων δημιουργεί ζήτηση ει

δι;)ν που αρχικά χρησιμοποιόντουσαν μόνο στο Θιβέτ, όπως αυtά τα κουτάλια, ονομαζόμενα

thuma,

που κρε

μιώνται σε μια δερμάτινη ζώνη στη μέση των γυναι κών . ΦωΤΟΥραφία Ορρί. Μπορού ν να αυτοσχεδιαστούν διάφορα δοχεία πίσας για δουλειά κοίλανση ς όπως αutό 10 παλιό ορειχάλκι νο ταψί) στο οποίο έχει στερεωθεί ένας δίσκος, που

δοuλείJι:ται τώρα από τον τεχνίτη. ΦωΤΟΥραφία Ορρί.

μείωση του λαδιού και στις ψυχρές εποχές

μια αύξησή του, για να διατηρηθεί η σωστή · συνοχή

του υλικού.

Ύστερα,

το

παρα

σκεύασμα χύνεται στο δοχείο, ελαφρά φου σκωτό προς το κέντρο,

και αφήνεται να

κρυώσει και να σκληρύνει.

Το ίδιο μίγμα

πίσας . χρησιμοποιείται

για το γέμισμα ενός κοίλου αντικείμενου

όπως ένα βάζο, μια τσαγιέρα ή ένα κούφιο

γλυπτό

που πρόκειται να δουλευτεί από

την έξω πλευρά με εργαλεία χάραξης, γιατί προσφέρει την κατάλληλη πρόληψη παρα

μορφώσεων.

Για

εξοικονόμηση

πίσας

χρησιμοποιούνται μερικές φορές κομμάτια

σπασμένου τούβλου, που ρίχνονται στον πά το των βαθειών μπωλ

πίσας

πριν από το

χύσιμο του μίγματος.

123

Τεχνίτης που δουλεύει με την τεχνική ~ρεπoυσσέH μια. μεγάλη χάλκ ι νη πλάκα στερεωμ ένη σε σανίδ ες στρω μέ νες με πίσα στο ι:;Ργαστήρι Ashwhatharamachar του BangaIore. Ι νδ ία . Αντικείμενα από φύλλο χαλκού και

Μολονότι η

πίσα είναι το πιο χρησιμο

ορειχάλκου κατασκ ευάζ ονται γ ια λατρευτική χρήση στO Uς ναούς της νότιας Ι νδ ίας. Δημ ι ουΡΎοίινται μορφ ές τόσο μ ε μ εγ άλη κυρτότητα όσο και με τρισδιάστατα σχήματα.

Η συγκολλητική φύση της

πίσας

επέ

ποιούμενο για τις εργασίες (φεπουσσέ» υλι

τρεψ ε τη χρήση της από τους κατοίκους της

κό, κυρίως εξ αιτίας της συνοχής της μ ε το

Μεσοποταμίας και -rη ς Αιγύπτου, που κάλυ

μέταλλο, χρησιμοποιούνται μειnK ές φορές

πταν με αυτή ξυλόγλυπτα αντικείμενα όπως

και άλλα μέσα, όπως, πλάκες από ξύλο, λινό

φιγ ούρες ζώων και άλλα σχέδια και κατόπιν

λεουμ και κόντρα-πλακέ, μόλυβδο ή ψευ

εφάρμοζαν

δάργυρο. Τα υλικά αυτά προσφέρουν την

κομμάτια λεπτού φύλλου χρυσού. Το φύλλο

σε

ολόκληρη

την

επιφάνεια

κατάλληλη αντίσταση αλλά δεν κρατούν τΟ'

κόλλαγε στην πίσα χωρίς άλλο συνδετικό

μέταλλο στη θέση του χωρίς καρφιά . Κατά

μέσο και τα αντικείμενα είναι ακόμη άθικτα

συνέπεια, είναι κατάλληλα για το δούλεμα

ύστερα από

3.000

κα ι περισσότερα χρόνια.

μικρ,ίJν μόνο κομματιών. Μετά τη χρησιμο

ποίηση μιας πλάκας από μόλυβδο ή ψευ δάργυρο (και τα δύο μέταλλα έχουν χαμηλό

ΕΡΓΑι\ΕIΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣ ΙΜ Ο ΠΟ ΙΗΣΗ

Tovr

σημείο τήξης), εξετιϊστε το επεξεργαζόμενο

Τα εργαλεία <φεπουσ σέ» και εγχάραξης

μέταλλο μήπως έχει ίχνη των μαλακών αυ

ε ίναι βασικώς τα ίδια και συχνά χρησιμο

τών μετάλλων. Τα ίχνη πρέπει να αφαιρε

ποιούνται τα μεν στη θέση των δε. Γενικώς,

θούν με ατσαλόμαλλο, σμυριδόπανο ή, αν

τα εργαλε ία «ρεπουσσέ}) είναι πιο στομωμέ

χρειασθεί, με λίμα. Αν τα ίχνη δεν φύγουν,

να και στρογγυλεμένα στην άκρη ενώ τα ερ

τότε , κατά τη θέρμανση του μετάλλου, θα

γαλεία

εισδύσουν στην επιφάνεια του και θα τη χα

στρογγυλεμένες μόνο τις άκρες. ' Μια άλλη

λάσουν μονίμως.

διαφορά αναφέρεται στον τρόπο χρήσης

124

εγχάραξης

είναι

πιο

επίπεδα, με

"'" 8

.. .

•

~ Ι ® •

..... ....

t7iJ

c:;:;;]

c;--=?

0.0

:::

1 ΗΗ

::::

--Ι.

Εργαλεία (φεπουσσέ»,

Εργαλεία επιφανε ιακών

«(ψαθωτών» ποικίλσεων και δημιουργίας φόντων. 3. Σφραγίδες σχεδίων, 4. Υλικά κατασκευής εργαλείων,

τους: Τα εργαλεία (φεπoυσσέ)~ κρατιώνται

στρογγυλής και τετράγωνης διατομής από σκληρυμένο και θερμικό. επεξεργασμένο χάλυβα, από τα οποία q τεχνίτης μπορεί να κάνει ΗΙ εργαλεία που χρειάζεται.

Τα εργαλεία <φεπουσσέ» είναι στομωμέ

ως επί το πλείστο σχεδόν όρθια ενώ τα ερ

νΟΗ(αμβλείς»

γαλεία εγχάραξης υπό γωνία σε σχέση με το

σκληρό χάλυβα ορθογώνιας διατομής, μή

αντικείμενο.

κους δώδεκα περίπου εκατοστών. Δεν είναι

σφυρί.

Και τα δύο

χτυπιούνται

με

ζομπάδες

από

στιλβωμένο

εργαλεία /(οπής αλλά διαμόρφωσης (τυχόν

125

κατά λάθος τομές στ ο μέταλλο μπορούν να

οβάλ, τετράγωνα ή επιμήκη. Τα εργαλεία

διορθωθούν αργότερα με σκληρή ετερογενή

«ψαθωτών» σχεδίων φέρουν στην επιφάνεια

κόλληση). Τα συνηθισμένα σετ περιλαμβά

του άκρου τους μια ποικιλία μικρών επανα

νουν περί τα πενήντα εργαλεία, μολονότι σι

λαμβανόμενων ή μπλεγ μένων σχεδίων και

σπεσιαλίστες χρειάζονται ακόμα περισσό

χτυπιούνται με σφυρί στο μέταλλο για να

τ ε ρα σχήματα. Ο μέσος τεχνίτης μπορεί να

δημιουργήσουν επιφανειακά εφφέ υφής. Η

δουλέψε ι και με λιγότερα. Πολλοί .τεχνίτες

ε πιφανειακή

προτιμο ύ ν να κάνουν τα εργαλεία μόνοι

μπορεί να χρησιμεύσει στο σπάσιμο της

ποίκιλση

του

είδους

αυτού

τους με σφυρηλάτηση στρ ογγυλώ ν , τετρά

μονοτονίας των λείων επιφανειών και στη

γωνων ή άλλων διατομών από θερμικά ε π ε

δημιουργία οπτικών αντιθέσεων. Τα εργα

ξεργασμένο και σκληρυμένο χάλυβα εργα

λεία αυτά κατασκευάζονται σε πολλά μεγέ

λείων. Κάθε εργαλείο εκτελε ί ορισμένη λει

θη και σχήματα, έτσι ώστε να ταιριάζουν

τουργία και η ε κλ ογή στηρίζεται κυρίως

στις διαθέσ ιμες επιφάνειες .

στη μορφή, που απαιτεί το σχέδιο. Τα συ

Πως θα ιrάνετε τα ερ γαλεία σας οι ίδιοι. Ο

νηθέστερα χρησιμοποιούμενα σχέδια μπο

τεχνίτης μετάλλου μπορεί να αγοράσει μι

ρούν να υπαχθούν σε τέσσερις κύριες κατη

σοέτοιμα εργαλεία, από .το υλικό και . με το

γορίες: εργαλεία ιχνών, εργαλε ία καμπύλω

βασικό σχήμα των επιθυμητών τελειωμένων

σης,

εργαλείων και να τους δώσει ο ίδιος τό τε

εργαλεία πο λύπλοκη ς

διαμόρφωσης

και εργαλε ία ε ιδικού σχήματος.

λικό σχήμα που ταιριάζει στις ανάγκες του.

Αν χρειασθεί , το βασικό σχήμα μπορεί να τροποποιηθεί με λ ιμάρισμα ή σφυρηλάτη ΕΡΓΑΛΕΙΑ ~PEπoγΣΣEII

ση. Η ενεργή όψη μπορεί να μορφοποιηθεί

Τα εργαλεία ιχνών, που έχουν στενές ακ

με επεξεργασία με διαδοχικά λεπτότερες λί

μές μοιάζουν πολύ με στομωμένα κοπίδια'

μες και να τελειωθεί με ένα σμυριδόπανο, κι

κοπίδια στρογγυλεμένης ακμής χρησιμο

ύστερα με στιλβωτικό τροχό σε συνδυασμό

ποιούνται για τη δημιουργία μιας γραμμής,

λεπτή ς

πλατε ιάς , ανάλογα με το πλάτος

της ακμής. Τα καμπυλωτικά εργαλεία χρη

με γη διατόμων και κόκκινο οξείδιο του σι δήρου.

Έπειτα, η ενεργή όψη πρέπει να

υποβληθεί σε θέρμανση και σβήσιμο για να

σιμοποιούνται για τη δημιουργία κυρτών

αυξηθεί η αποδοτικότητά της (βλ. σελ.

επιφαν ειών ή περιοχών και δουλεύονται κα

σχετικά με τη

νονικά από το πίσω μέρος του μετάλλου.

την σκλήρυνση των εργαλείων).

Μπορούν. φυσικά, να χρησιμοποιηθούν και

539

θερμική επεξεργα σία και

Τα σφυριά <φεπουσσέ" και εγχάραξης

κατά την αντίθετη έννο ια, σπρώχνοντας το

κατασκευάζονται

μέταλλο από την καλή προς την πίσω μ εριά

διαφόρων δ ιαμέτρων με στιλβωμένες όψεις

του .

και ελαφρά κωνικές ξύλινες λαβές, μήκους

Τα εργαλεία διαμόρφωσης έχουν διάφορα

με

χαλύβδινες

κεφαλές

περίπου εκατοστών και οβάλ, στρογγυλή

σχήματα, ανάλογα με τις απαιτήσεις της

ή «πιστολοειδή» άκρη. Το <ι πρόσωπο» είναι

δουλειάς.

ειδικού σχήματος

σκληρυμένο έτσι ώστε όταν χρησιμοποιεί

αποβλέπουν στη δημιουργία αποτελεσμά

Τα εργαλεία

ται στα διάφορα εργαλεία όπως πρέπει δεν

των

κύκλοι διαφό

παρουσιάζει γρέζια. Η κωνοειδής ξύλινη

ρων δια μέτρων και άλλες καμπύλες. Συνή

λαβή είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να δίνει

θως δουλεύονται με ένα χτύπημα σφυριού

στο εργαλείο μεγάλη ώθηση ενώ το μικρό

- ε φφέ όπως σχήματα <ιν»,

και μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από

βάρος και το σχήμα του όλου σφυριού επι

τις δύο πλευρές του μετάλλου .

τρέπουν το να δίνει γρήγορα χτυπήματα. Το

Τα εργαλεία εγχάραξης χρησιμοποιού νται κυρίως από το εμπρός μέρος του με

τάλλου για να δώσουν' οξύτερα περιγράμμα τα και πλούτο επιφανειακής υφής και για να

δημιουργήσουν φωτεινές αντιθέσεις. Τα εργαλεία διαμόρφωσηςχρησιμοποιού

νται για τη δημιουργία κοίλων επ ιφανειών όταν ενε ργούν στην ε πάνω πλε υρά του με

τάλλου αλλά μερικές φορές δόυλεύονται και από την πίσω πλευρά .

126

Είναι στρογγυλά,

Τα σφυριά κοίλανσης tivat σχεδιασμένα ~τσι ώστε να έχουν μια με:)'άλη επ ιφάνε ια χτυπήματος, μια παλλ ό μ ε νη χειρολαβή κα ι ένα άνετο πιάσιμο.

Διακοσμητική χρυσή πλάκα από την Κολομβία . Ύψος περ. Εκατοστά. Οι γραμμές δη μιουρ γήθη καν μ ε απλούστατα εργα λε ία με μια στοιχειώδη τεχν ι Κή «ρε πουσσέ .. , Mustum of Primitivc Arts, Nt:w York. Η.π.Α. ΦωΤΟΥραφία C harJt:s Uhr.

επίπεδο.

Το

μέταλλο χαράζεται ελαφρά ,

έτσι ώστε το σχέδιο να παραμένει ευδ ιάκρι το και μετά την επεξεργασία. Αν το σχέδιο εφαρμόζεται σε μια κυρτή επιφάνεια, όπως αυτή ενός μπωλ , οι χαραγμένες γραμμές που γίνονται μ ε ένα χαρακτικό ε ργαλείο πρέπει να είναι ορατές αλλά και ελαφρές, για να

μπορόύν αργότερα να εξαλειφθούν. Η

πίσα

που θα χρ ησιμ οπο ιηθεί γ ια τη

στερέωση του μετάλλου θερμαίνεται ήπια μ ε τη φλόγα ενός αυλού, έτσ ι ώστε να μαλα κώσει και να ισι ώσει η επιφάνειά της. Όσο

η πίσα είναι μαλακή,

το ελαφρά ζεσταμένο

μέταλλο, που έχει λίγο λαδωθε ί στο μέρ ος που θα έρθει σε επαφ ή με την πίσα για να

ευκολυνθεί αργότερα η απόσπασή του, πιέ ζεται μέσα στην

πίσα

σφυριού . Όταν η

πίσα έχει σχεδόν σκλη

με τη λαβή ενός

ρυνθεί, λαδώνετε λίγο τα δάχτυλα και πιέζε τε μια μικρ'ή ποσότητα

πίσας

επάνω από

τις άκρcς του μετάλλου, για να βοηθηθεί η στερέωση στη θέση του. Το μέταλλο δεν πρέπει να πιεσθεί πολύ βαθειά μέσα στην πίσα γιατ ί θα βυθιστεί σ' αυτήν ακόμα π ε

ρισσότερο κατά τη διάρκεια της εργασίας και θα δυσκολευθεί η απόσπασή του από τ η ν πίσα .

Βεβαιωθείτε ότι όλα τα μέρη του

μ ετάλλου υποστηρίζονται από την

πίσα .

Αν κατά τη διάΡΚΕια τη ς εργασίας εμφανι σθεί ένας «κούφιορ) ήχος, το μέταλλο πρέ πει να πιεσθεί βαθύτερα μέσα στη θερμαινό μ ενη πίσα,

γιατί ο ήχος αυτός δείχνει ότι

το μέταλλο δεν υποστ η ρ ί ζεται τελείως από

την πίσα και δ ιατρέχει αυξημένο κίνδυνο κακής δ ιαμόρφωσης ή σπασίματος.

μεγάλο μέγεθος του «(προσώπου» του σφυ ριού εξασφαλίζει μια σχετικά μ εγάλη επ ιφ ά νεια χτυπήματος, έτσι ώστε το χτύπημα να μη χρειάζετα ι μεγάλη προσοχή. Η όραση του χειριστή συγκεντρώνεται στην ενέργεια

του εργαλείου επάνω στο μέταλλο.

·Οτα ν η

πίσα έχει ψυχθεί (κι' αυτό μπο

ρεί να επιταχυνθεί με τοποθέτηση κάτω από κρύο νερό) μπορ εί να χαραχθε ί το περί γραμ μα του σχεδίου με ένα χαρακτικό ερ γαλείο. Κρατείστε τον ζο μπά (φεπου σσέ) στο αριστερό χέρι, ανάμεσα στον αντίχειρα

και τα. δύο πρώτα δάχτυλα, με το τρίτο και το τέταρτο δάχτυλο να ακουμπούν στο μέ ταλλο και οδ ηγ είσ τ ε το εργαλείο, εμποδίζο

Η ΤΕΧΝΙΚΗ «ΡΕΠΟΥΣΣΕ»

ντας γλύστρημά του (αυτός ε ίναι ο τρόπος

ΤΟ σχέδιο μεταφέρ εται ανάποδα στην κα

κρατήματος όλων των εργαλειών (φεπουσ

θαρισμ ένη πίσω όψη του μετάλ λου με καρ

σέ») και εγχάραξ η ς,μολονότι η γωνία μετα

μπόν ή μολύβι , ενώ το μέταλλο κρατιέται

βάλλεται ελαφρά κατά περίπτωση). Η θέση

127

Αμερικανική χάλκινη φό ρμα π ηχτή ς σ ε μ ο ρφή αστα

κ ού. που έγι νε με την τ εχν ι κή ρ ε πο υσ σ έ. Τhc Coopcr Museurr. (στ rhe Arts ο( Decoraιio n , Ncw York, Η. π.Α. Χά λ κινη καραβίδα φτιαγμ ένη σ το Κ Υ ΟΙ Ο , Ιαπωνία . ΤΟ έ ργο ε ί ναι τε λε ίως αρθρωτό στη ν κ άθε σ ύνδεση και κ ι νε ίται ό πως και ΤΟ ζωντανό πλάσμα. Ε ίνα ι κα τα

σκε υασμένο από φίιλλο δ ιαμορφωμένο με ε ργα λε ίο (φε πουσσ έ» και σφραγισμέ ν ε ς λε πτο μέ ρ ε ιει;. ' Εχει έ να δ ιακριτικό lωκ κ ι νωπό πατι νάρισμα με φυσι κ ή εμφάνι

dη . Οι Ιάπωνες ΤΓοχ ν ίτει; μ ετάλλο\l ε ί ναι εξαιρ ετικά επιδέξ ιοι στο πατινάρισμα των έ ΡΎω ν ΤOIJς . Φωτoyρa φία Ορρί.

του χαρακτικού πρέπει να είναι σχεδ6ν κα· τακόρυφη με ελαφρά κλίση προς τα πίσω. αντίθετα προς τη διεύθυνση κατά την οποία θα κινηθεί. Με το πρόσθιο άκρο ανα,σηκωμέ νο λίγο μακρυά από το μέταλλο χτυπείστε

•

το επάνω μέρος του εργαλείου με το σφυρί

κρατημένο στο δεξί χέρι και η ακμή του εργαλείου θα εισδύσει λίγο στο μέταλλο και θα προχωρήσει ελαφρά με το κάθε χτύπημα. Το μάτι πρέπει ν~ βλέπει σταθερά την ακο λουθούμενη γραμμή και όχι το άκρο του ερ γαλείου . Μια και τα γρήγορα χτυπήματα εί ναι σύντομα και το «πρόσωπΟ)) του σφυριού

είναι πλατύ. δεν υπάρχουν πολλές πιθανό τητες να αστοχήσει κανείς κατά το χτύπημα

του εργαλείου, όταν έχει υπολογισθεί σω στά η περιοχή της δουλειάς. Η διεύθυνση των χτυπημάτων του σφυριού πρέπει να εί-

128

Παραδοσιακά χρυσά σκουλ α ρίκια , δ ιακ οσμημένα με

δουλε ιά « ρεπo uσσ έ" , που φΌρ ιούνται από τις γυ ναίκε ς Lepcha oto ' NepaI και το Darjeel ing τ ης Ι νδ ία ς . Φωτο Υραφία Ορρί.

Χρ υ σ ό έ μβλημα εξ αγνιστή ψυχών απ ό το

As!tanti

τη ς

Δ υτική ς Αφρική ς, με διακόσμηση ~φεπoυσσέ». Διάμ ε-

ΤΡΟ.ς Ι 7,5 ε κ. Universily οΓ Ρcnn,ςΥlνania ladelhi", Η. Π. Α

Muscum, Phi-

ναι ευθυγραμμισμένη με τον άξονα του ερ

νο τμήμα , ακριβώς πάνω από την επιφάνεια

γαλείου. Λίγη εξάσκηση σε ένα κομμάτι

του μετάλλου,. έτσι ώστε να μπορούν να με

άχρηστο μέταλλο-σκραπ θα δώσει σύντομα

τακινούνται ελεύθερα. Η θέση τους πρέπ ει

την κατάλληλη γωνία κρατήματος του κάθε

να κανονίζεται με προσοχή αφού το όλο σχέ

συγκεκριμένου εργαλείου, που μπορεί να

διο δεν αλλάζει εύκολα όταν τυπωθεί επάνω

διαφέρε ι ελαφρά κατά περίπτωση. Αν η αυ

στο μ έταλλο. Η αλλαγή της διεύθυνση ς του

λάκωσ η προχωράει όπως πρέπει, η γραμμή

εργαλείου με την πρόοδο της δουλειάς και

θα γίνεται αρκετά αργά και χωρίς λοξοδρο

μια ελαφρά επιιcάλυψη των διαδοχικών τυ

μίες , έτσι ώστε το αποτέλεσμα να μοιάζει

πωμάτων θα έχουν ως αποτέλεσμα μια λιγό

συνεχές και όχι διακεκομμένο.

τερο ψυχρή, «μηχανική»

Τα εργαλε ία μορφοποίησης κρατιούνται

όψη του επανα

λαμβανόμενου · δ ιακοσμητικοί) σχεδίου .

λίγο πιο όρθια, μια και η δουλειά προχωρεί πιο αργά . Τα εργαλεία επιφανειακής υφής, γ ια

«ψαθωτά»)

σχέδια,

χρησιμοποιούνται

στην καλή όψη του μετάλλου και πρέπει να

κρατιούνται κάθετα προς το επεξεργαζόμε-

ΑΦΑ ΙΡ ΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤιΚΕΙΜΕΝΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΙΣΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΙΣΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Μόλις συμπληρωθεί η δουλειά από το πί-

129

Χρυσό στέμμα, Sambayeque. ΠεΡοίι . Φύλλ.ο σχεδόν εντελώς γεμάτο με δουλειά «ρεπουσσέ». Museum ofthc American Indian, Hc~ Founda(ion. Ncw York, Η.ΠΑ.

Κοίλο και σκαμένο ασημέν~o βραχιόλι. που παριστά ένα κοράκι των Ινδιάνων Raida των νησιών Queen

Charlotte. Φορητό ιεροφυλα"ιο, καλούμενο

gau,

KατασΙCευασμέ

νο από άργυρο, χαλΚό και ορείχαλκο από Θιβετιανούς τεχνίτες της μεγάλης προσφυγικής κοινότητας του Ka-

Iimpong τη ς Ι νδίας. Ο τύπος αυτός ιερoφυλαΙCίoυ περ ιέ χει μια ε ικόνα του Βούδα ή άλλης θεότητας, ένα κά·

λυμμα προσευχής και αποσπάσματα ιερών βιβλίων . Μεταφέρεται από τους προσlωνητές ή ταξιδιώτες Θι βετιανούς. Το gau που ε ι κονίζεται εδώ, στολισμένο με

τα οκτώ ι ερά βουδισnκά σύμβολα καλής τύχης, εΙνα ι φτιαγμένο από ορείχαλκο "α ι στερεω μ i:νο με πρι

τσίνια . Το πριτσίνωμα χρησιμοποιείτα ι πολύ στην θ ι βετιανή τέχνη επεξεργασίας μειάλλων . ΦωΤΟΥραφία Ορρί.

Σιδερένια επικ αρπίδα της τελευταίας Κι νεζ ικής ~υνα στείας Ch tI . Καλυμμ ένη με φύλλο χρυσού δουλεμένο μ ε μέση και βαθειά αναγλυφοποίηση ιφεπουσσέ» και

εμπλουτισμέν η με π~ράδια τζαντ. Μ έγεθος:

3{4

ίντσες.

Η.π.Α .

130

Frccr Gallcry

ο[

Art,

2 3/ 4 .: 2 D.C,

Washίngton

13 1

Ασημένιο ς Θιβετιανός χεΙΡΟτΡοχός προσευχών (mani) με δ ιακ οσ μητική δουλε ιά ιφ ε ΊtOUΣσ έ » {ο υ 1 80υ ή 190v αιώ να . Είνα ι ζυΎ οσταθμισμ έ ν ος γ ια να δ ι ε υ ιωλίινεται η π ε ριστροφή του . Museum οΓ Fine Arts. Boston. Η.Π. Α. Επιχρυσωμ ένο ασημi;νιο ψ έλλ ι ο δ ιακ ο σμημένο μ ι:.

t c.6

χνική (φ ε πουσσέ)/, Αιθιοπ ία . 19 0ς α ιώνας. Μήκος:

ίντσες.

1{8

Yictoria and

Alberι

Museum, Lond on

Α Ύ

γλ ία . Τ ελε το υ ργ ι κό χρυσ ό βάζο από τον βασι λ ικό θησαυρό τη ς

8urma. Είνα ι

KατασΙCε\Jάσμ ένo α πό ι δ ιαίτ ε ρες μονά

δες πρ ι τσινωμένες σε σκληρή ξ ύλ ιν η καρδ ιά . Η ε πι φά νε ια είναι δ ιακοσμημένη μ ε δουλ ε ιά (φεπουσσέ)) κα ι σταμπαρίσματος εμπλουτ ισμ ένη μ ε σειρές ρου μπ ινιών.

Vict oria and

AllκΓΙ

Museum. London.

Αγγλία.

Αση μ ένιο δ αχτυλίδι με ένθετες μ ονάδες από χ ρυσό δ ουλ ε μ ένο μ ε την τεχνική <φεπουσσέι) από την Saar01

Ho pea

U nιrί:l.chι , Ι 958. ΦωΤΟΥραφία

.5iren (σελ. 1):1).

Επίχρυση 'Χάλιc ι νη νειφική μάσκα του Ι30υ α ι ώνα, Limoges, Γαλλία. ΦτιαΎ μένη από επ ίπ εδο φύλλο με τάλλ ου με την τεχν ικ:ή lφεπουσσ έ » ΚI.1 Ι εγχά ρακτ ες λε π'tομ έ ρε ι ες . Le Lou vre, Paris, .5ervicc Ph oιographiquc. Caissc Nationalc des Monumcnts Hisιoriques, P~ris, Γαλλία (σcλ. /31).

«Κεφάλι κο ριτσιοίΙ)) από τον HαΓΓ Y' H ~Ι I. Φτιαγ μένο μ ε την τεχν ι κ:ή (φεπουσσέ)) από ένα φύλλο μο λύ βδου . Φω ΤΟΥραφία Ορρί(σελ. Ι 3. Ι !).

132

Î&#x2122;]]

σω μέρος του μετάλλου, αυτό πρέπει να γυ

λειά. το βούτηγμά του σε νερό μετά την ανό

ρισθεί ανάποδα έτσι ώστε να μπορεί να δου

πτηση έχει ως αποτέλεσμα και την αφαίρε

λευτεί από το εμπρός μέρος με τα εργαλεία

ση των υπολειμμάτων της πίσας η μέθοδος

εγχάραξης ή διαμόρφωσης. Το αναποδογύ

αυτή είναι ίσως η καλύτερη. Δεν πρέπει να

ρισμα αυτό μπορεί να χρειαστεί αρκετές

επιχειρείται η εμβάπτιση σε οξύ πριν αφαι

φορές ιcατά την πρόοδο της δουλειάς. Το

ρεθούν όλα τα ίχνη της πίσας .

μέταλλο αφαιρείται από την πίσα θερμαι

σα ενεργεί σαν προστατευτικό στρώμα και

νόμενο με αυλό ιcαι διαχωριζόμενο με ένα

δίνει μια τοπικά ανομοιογενή επιφάνεια .

πλατίι, κοφτερό εργαλε ίο. Αν η πίσα ε ίναι πολύ σκληρή, το αντικείμενο

μπορεί να

. Ενα

γιατί η

πί

πανί ποτισμένο με νέφτι ή β ε νζίνη

αφαιρεί ύστερα από το τρίψιμο της μεταλ

ελευθερωθε ί μ ε ένα εργαλε ί ο που ε ισ δύε ι

λιιcής επιφάνειας τη μαλαιcή πίσα ,

ανάμεσα στο μέταλλ ο και την πίσα και δέ

ντάς την.

διαλύο

χεται λίγες ανυψωτικές κινήσεις. Στην περί

νεται γιατί τότε γίνεται άχρηστη . Η καμμέ

πτωση των μικρών αντικειμένων αρκεί συνή

νη πίσα γίνεται εύθραυστη.

θως το χτύπημα του πάτου του μπωλ με το

σκληρή. αφαιρούμενη πιο δύσκολα.

Η πίσα δεν πρέπει να υπερθερμαί εύθρυπτη και

σφυρί.

Για την αφαίρεση ιχνών

πίσας από το

μέταλλο ένα ύφασμα μ' ένα πινέλο βουτηγ μένο σε θερμή. ρευστή παραφίνη διαλύει την πίσα

όταν έρχεται σε επαφή μαζί της

Η τεΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΚΟΙΛΑΝΣΗΣ

Το μέταλλο έχει τώρα ανοπτηθεί, «σβη στεί~) σε νερό , απαλλαχθεί από τα ίχνη

πί

αλλά το μέταλλο πρέπει να διατηρείται θερ

σα ς, ενδεχομένως βουτηχθεί σε οξύ, πλυθεί.

μό.

ξηρανθεί και λαδωθεί ελαφρά στην επιφά

Αν το αντικείμενο έχει ανάγκη ανόπτη

νεια που πρόκειται νι:ι έρθει σε νέα επαφή με

σης, που πρέπει να γίνεται μόλις παρουσΙά

την πίσα.

ζονται σημεία σΙCλ ή ρυνση~ κατά τη δου-

πάλι στο μπωλ ή στην πλάκα με

Πολωνικό ασημένιο και εσωτερικά επίχρυσο στ έ μμα κορυφή έχε ι προσαρμοσμέ

Torah, Lembcrg 1809. Στην

νο ένα χυτό πουλί και είναι διακοσμημένο με χυτά κουδουνάκια και χυτόύς γρύπες. Διακοσμημένο κυρίως με δουλειά ιφεπουσσέ)) και εγχά ρακτο με σχέδια ζ ω

δίων είναι εμπλουτισμένο με ημιπολύτιμα πετράδια. Jcwish Muscum, Ncw ~ork. Η.Π.Α . ΦωΤΟΥραφίσ F. Darmstacdtcr(σε λ. I33) .

Χειροποίητα εργαλεία κοίλανσης από θερμικά επεξερ γασμένο χάλυβα, σφυρηλατημένο και διαμο ρφωμ ένο σύμφωνα μ ε τις ανάγκες του τεχνίτη από την Adda Husted - Anderscn, New York , Η. ΠΑ .

IJ4

Είναι έτοιμο για να τοποθετηθεί

nic..a

για

Η κοίλανση, μι α αρχα ία τεχνική δ ιακόσμηση ς μ εταλ

λικών αντικείμενων, χρησιμοποι ε ίται εδώ σε ένα μεγά λο ορ ε ιχάλκινο δοχε ίο που αΡΊικά είχε γίνει σε τμήμα τα μ ε χύτευση κα ι συΊlC:ολληθεί σε ενια ίο σύνολο. Η

μέθο δος χειρισμοίι του εργαλείοι.ι μ ε ένα πλατύ ραβδί από σκληρό ξύλο είναι τυπική των τεχνιτών της lνδι ιcής περιοχής Morabadad, όποι.ι εκατοντάδες κάτοικοι, από παιδιά μέχρι ΥέΡοΙ, είναι επιδέξ ιοι διακοσ μητές μετάλλου . Μ ε Υάλα αντιιcείμEνα. όπως α υτό το δοχείο, τοποθε τούνται απλώς σε ένα ρι.ιθμιζόμενο ξύλ ινο πλαί σιο που κρατάεί στερεά το επεξεΡΎαζόμι::νο κομμάτι.

Κ οίλανση ενός χυ τ ού μ πρ ούτζ ι νοι! α γαλ ματιδίου toυ π ου έγινε στο Sri Chamaraτης Mysorc. l νδ ία . Το ε ιδώ λιο lφατι έ ται στη θέσ η τοιιιόσο δουλεύεται τοποθ ε τημένο σ ε έ να κιβώηο κοίλανση ς. Μια και η ασιωΙΙμε νη μ ετ ά την επεξε ργασία δύνα μη δεν ε ί να ι μ εγά λη αρ κ ε ί το βάρος του χυτού γ ι α να ιφαΤΙ ι':τ αl στην θέση του. ΦωroΥραφiα Ορρ; (σελ. 136) .

Krisna, μ ε.ά τ η χίίτευση , jend ra Τec hn i c al Ιn s ιίtu te

Κοί λανσ η λεπτ ο μ ερε ιών σε ένα κα λού πι, μ ε βάσ η έν α ε πίπεδο σχέδ ιο . Γιο. ευκο λ ία χειρ ισμ οίι το υ πό ε π εξε ρ γασ ία κομμάτι ε ί να ι στρωμένο σε μι α κυλ ι νδ ρική π λά κα που ακο υμ πά ει σε έν α δε ρμάτι νο δακτ υλιοε ι δές μα ξ ιλάρι . ΦωΤΟΥραφία American Cr;I(ls men's Counci/. Τεχν ί.η ς, σ το ε ργοστάσι ο της Κ οπεγχ άγη ς Jensen. που Icο ιλαίνε ι ένα σ'l έδ ι ο σε μια σε ιρά μα χαιρ ι ών κέηκ . Το ε πε ξερ γαζό μ ενο α ντ ι κεί μενο στερ ε6> νεται σ ε έναν όγκο πίσας

που ακουμπάει σε έν α σακκί άμμ ου,έτ σι ώστ ε ο

όγκος να πε ριστρ i:φετα ι εύκο λ α κατά τη δ ι άρκε ι α της

δουλε ιάς. Φω ΤΟ Υρα φία Ορρί.

135

Τελείωμα του χυτού μπρούντζινου αγαλματιδΙου του Krisna, που γίνεται στην Ινδικη περιοχη της Mysore. Ύψος: '40 Ι;Κ. ΟΙ ΙνδΟί χύτες βασίζονται πολύ στην τεχνική κοίλανσης μετά τη χύτευση, για τη δημιουργία των μικρών λεπτομερειών. ΦωΤΟΥραφία Ορρί,

Κουτάλα σάλτσας με χέρι διακοσμημένο με κοίλες γραμμές, σχεδιασμένη από τον Sigvard Bernadotte της εταιρείας Gcorg Jensen Silversmiths Ltd., Copenhagen, Δαν/'α.

Χάλκινο αποτύπωμα ποδΙΟύ που παριστάνει την Υί από το Gaya, Bihar, Ινδία. Μήκος: 45 εκ. Κοίλα σύμβολα του στερεώ ματος, του κοχυλΙΟύ, του ψαριού,

shnu,

του ρόπαλου , του αρσενικού οργάνου, του θηλυκού ορ·

Υάνου, του λωτού και του λαβάρου. Όλα αυτά τα σύμ βολα έχουν λατρευτική αξία, Ολόκληρο το σχέδιο έγι νε με ένα μόνο εργαλε ίο . ΦωΤΟΥραφία Ορρί.

136

Ι.

Ελληνικό αηημί:νιο ε ικόνισμα του Α γίου Γεωργίου. στερ εω μ ένο σε ξύλο, 1774. ' Υψος: περ. 14 εκ. Για τ η δημιουργία της ιτλούσιας ειηφάνειας χρησιμοποιήθη καν τεχνικcς κοίλανση ς, σταμπαρίσματος και ιφεπου

σέι>. Viclor;:t""d Albcr( MUSCIInl, ι όndοn, ΑγΥλία.

137

Ασημένια πυξίδα Torah, από το Meshcd, Περσία, 1764. Πίσω όψη. Η καλλιγραφία είναι ένα σημαντικό στοι· χείο στο Εβραϊκό σχέδιο. lewish Muscum, New York. Η. π.Α. ΦωΤΟΥραφία F . Darmst:Iedter. Ορειχάλκινος δίσκος που αρχικά κοιλάνθηκε και χαρά· χθηκε. Οι χαραγμένες περιοχές γεμίστηκαν ύστερα με μαύρη λάκκα, μια μορφη διακόσμησης πο\) αναπτύ χθηκε στην περιοχη ΜοraΦιbad της lνδίας, όπου ηταν

Ετροιισκικός μΠΡOύ~τζlνoς καθρέφτης, 40ς·30ς αιιίινας π.χ. Μήκος: 10 5/ 8 ίντσες, διάμετρος: 5 3/ 16 ίντσες. ΟΙ

γνωστη με το όνομα

Η λάκκα, σ ε' μορφη

ράχες των παλιότερα στιλβωμένων αυτών καθρεφτών

ραβδιού. λ ι ώνεται στις xαμlJλωμέν~ς περιοχές και ύστερα η επ ι φάνεια ξύνεται για να γίνει επίπεδη κα ι στιλβώνετα ι . Διάμετρος: περ. 60 εκ. ΦωΓΟΥρaφία Ορρί.

διαχ:οσμόντουσαν συνήθως με εγχάραξη σκηνών από την καθημε ρινη ζωη κα ι από την μυθολογία. Mccropo-

"Siah Calam".

/itan Muscum

ο[ Ατι,

Ncw York,

Η. π.Α.

Μπρ οίιντζιν η υδροχόη σε μορφή λιονταριοίι δουλεμέ και (n:άραξη, Mohammedan. Ilος αιώνας. Lauvre, Paris, Γαλλία. Archivc!o' Photographiques. Cais8c NatI"onale des ΜοnumcntsΉί·

νη επιφανειακ(l με κοίλανση

sιoriques.

138

P:Iris. Γαλλία.

να δουλευτεί από την εμπρός ή καλή του όψη. Η επεξεργασία αυτή γίνεται συνήθως με τα εργαλεία κοίλανσης. Σκοπός της κοί λανσης είναι η εκλέπτυνση και ο τονισμός των μορφών του σχεδίου και η δημιουργία της επιθυμητής εντύπωσης βάθους. Τα ερ

γαλεία διαμόρφωσης, τα γραμμικά κοπίδια και τα εργαλεία «ψαθωτής» υφής χρησιμο ποιούνται όλα κατά παρόμοιο τρόπο με τα εργαλεία <φεπουσσέ», μόνο που κρατιού νται υπό μεγαλύτερη γωνία (πιο κοντά προς την κατακόρυφη θέση), όπως λέχθηκε και προηγούμενα. Το εργαλείο μπορεί να λι

πανθεί με ένα ελαφρό λάδι για να διευκο λυνθεί η μετακίνησή του' κρατιέται με το επάνω άκρο μακρυά από τον τεχνίτη, έτσι ώστε να χτυπιέται με το σφυρί προς αυτόν. Αυτό επιτρέπει να βλέπεται εύκολα η ακο

λουθούμενη γραμμή του σχεδίου κατά την προχώρηση των εργαλείων. Το δόσιμο μιας κλίσης στο εργαλείο το κάνει να εργάζεται πιο

ομαλά

και να δίνει

μια πιο

συνεχή

γραμμή. Κατά την κοίλανση μεγάλωναντι κεΙμενων, η δουλειά πρέπει Υα γίνεται α'πό το κέντρο προς το άκρο. K~τά την επιφα

νειακή διακόσμηση ενός φόντου με «ψαθω

τά» εργαλεία, η εργασία πρέπει να γίνεται από τη

γραμμή του χαρακτικού, ορίζοντας

τις μορφές του σχεδίου προς τις ανοιχτές

περιοχές που πρόκειται να διακοσμηθούν επ~φανειαKά, έτσι ώστε το φόντο να παραμέ

νει επίπεδο.

Γαμήλιο κύπελλο από χρυσό και ασήμι του

lIya Schor.

Η λεπτεπίλεπτη τρυπητή δουλειά με κοίλα και εγχά ρακτα γραμμικά μοτίβα είναι τυπικό στοιχείο της τε

λευταίας εργασίας του Μ rs Ν.

Hcss.

I1ya Schor. Collcction ο( Mr and Bre;t.

ΦωΤΟΥραφία J.

Ορειχάλκινο

"pandam" (ένα κουτί που χρησιμοποιό . φύλαξη ξεραμένων αρωματικών φυτών για μάσημα μετά το φαγητό), φτιαγμένο στο Lucknow, · Uιtar Pradesh. Ινδία. Η διακόσμηση έγινε με τεχνική (φεπουσσέ .• και παραστάσεις από το φυτικό βασίλειο ταν για τη

και το μισοφέγγαρο, ενδεΙΚΤΙΚό του ότι το κουτί προο ριζόταν για Μουσουλμάνους. Collection of Jay Gang. ΦωΤΟΥραφία Ορρ;.

I)LJ

διατομής που μπορούν να λυγισθούν εύκολα πάνω από την επιφάνειά του. Τα βελονό καρφα καρφώνονται κατά διαστήματα σε απόσταση

περίπου χιλιοστών από την

άκρη του μετάλλου στα μεγαλύτερα κομμά τια, για να αφήνουν το μέταλλο να διαστέλ λεται, ενώ στα μικρότερα κομμάτια η από σταση αυτή είναι αναλογικά μικρότερη. Τα

μικρά κομμάτια μπορούν επίσης να δουλευ τούν επάνω σε πλάκες από μόλυβδο, ψευ δάργυρο ή χάλυβα, ή ακόμα και σε ένα κομ

μάτι σκληρού, στεγνού δέρματος, μολονότι τα προβλήματα στερεής συγκράτησης στην ίδια θέση είναι μεγαλύτερα. Τα κύρια πλεο

νεκτήματα

του

δουλέματος

των

μικρών

αντικειμένων σε ένα μπωλ . πίσας είναι ότι το επεξεργαζόμενο κομμάτι κρατιέται στη θέση του με ασφάλεια και μπορεί να πάρει την κατάλληλη κάθε φορά κλίση με την ανά Μπωλ από επίχρυσο ασήμι με κοίλη και σταμπωτή

λογη μετατόπιση του μπωλ επάνω στη δα

διακόσμηση.

κτυλιοειδή βάση που το συγκρατεί.

Κάλυμμα δουλεμένο με

πουσσέ)). Ταϋλάνδη. 180ς αιώνας. Museum, London, ΑΥΥλία.

ιεχνική ιφε

Victor;a and

AJlκrt

ΕΡΓ ΑΣΙΑ "ΡΕΠΟΥΣΣΕ» ΚΑΙ ΚΟΙΛΑΝΣΗΣ ΣΕ ΑΝΤιΚΕΙ ΜΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΘΟΥΙ

. Οταν

δουλεύει κανείς με τις τεχνικές «ρε

πoυσσέ)~ ή κοίλανσης σε αντικείμενα όπως τα βαθειά βάζα ή οι τσαγιέρες, η εσωτερική επιφάνεια

είναι

απρόσιτη

στα

εργαλεία.

Ολόκληρη η δουλειά πρέπει να γίνει από το εξωτερικό μέρος του κομματιού, με την εξαί ρεση της ακόλουθης διεργασίας. Μετά την ελαφριά εγγραφή του σχεδίου στην επιφά νεια χρησιμοποιείται ένα είδος αμονιού με μακρύ βραχίονα, που καταλήγει σε μια μι κρή στιλβωμένη σφαίρα. Χειρίζεται με το Σύγχρονο ασημέγιο μπωλ από τη Βιρμανία . Διάμετρος:

περίπου ίντσες , ΟΙ σχεδιαστικές μονάδες, πολύ έκ

γλυφες . δουλεύονται σχεδόν αποκλειστικά από το έξω μέρος με εργαλεία κοίλανσης αφού οι κύριες μορφές έχουν ανυψωθεί από το εσωτερικό μ ε εργαλεία cφε

πουσσέ» . ΦωΤΟΥΡαφία Ορρί.

να εισαχθεί ο βραχίονας στο εσωτερικό του αντικείμενου και να τοποθετηθεί η σφαίρα ακριβώς κάτω από μια περιοχή του σχεδίου που πρόκειται να ανυψωθεί.

Ύστερα, το

απομένον εκτεθειμένο μέρος της διάταξης σφυροκοπείται, έτσι ώστε το σφαιρικό άΚΡΟ

Μέχρις εδώ έχει υποτεθεί ότι η εργασία

στο εσωτερικό του αντικείμενου να κλωτσά

γίνεται σε κάποιο στερεό σχήμα και δεν πε

ει από αντίδραση το μέταλλο προς τα πάνω.

ριορίζεται σε ένα επίπεδο. Αν όμως το αντι

Με λίγη εξάσκηση η αντίδραση αυτή ελέγ

κείμενο είναι επίπεδο, όπως ένας μεγάλος

χεται με αρκετή ακρίβεια. Οι προκύπτουσες

δίσκος ή μια πλάκα; και το σχέδιο πρόκει

ανυψωμένες περιοχές μπορούν να δουλευ

ται να δουλευτεί κυρίως με γραμμές ή επι

τούν τότε προς τα έξω. Στην περίπτωση αυ

φανειακή ποίκιλση-υφή και ρηχή αναμορ

τή ένα μέρος των εργασιών κοίλανσης μπο

φοποίηση, η κοίλανση μπορεί να γίνει σχε

ρεί να γίνει «στον αέρα», δηλαδή, χωρίς

δόν εξ ολοκλήρου επάνω σε μια σανί.δα από

υποστήριξη του μετάλλου με πi!σα,

σκληρό ξύλο χωρίς πίσα. Στην περίπτωση

σχέδιο δεν απαιτεί μεγάλο βάθος. Α ν υπάρ

αυτή το μέταλλο πρέπει νά στερεωθεί στο

χει ένα μεγάλο βάθος αναγλυφοποίησης ή

ξύλο με βελονόκαρφα (χωρίς κεφάλι) οβάλ

όταν το σχέδιο έχει αρνητικές κοιλότητες

140

όταν το

θα πρέπει το αντικείμενυ να γεμισθεί ολό

χρόνο. Κι' όμως;οι σχετικές επιδεξιότητες

και η δουλειά να συνεχι

μπορούν να εξυπηρετήσουν άριστα το σύγ

σθεί μ ε τον συνηθισμένο τρόπο κοίλανσης.

χρονο τεχνίτη μετάλλο υ που πρόκειται να

κληρο με

πίσα

θέρμανση του

δουλεύει με σχολαστική ακρίβεια και μ ε

αντικείμε νου και την απόχυση του ρευστού

αυστηρό έλεγχο τη ς δουλειάς του και εν

υλικού όταν συμπληρωθ ε ί η εργασία.

διαφέρεται για την τελειότητα και ΤΩ ραφι

πίσα

αφαιρείται με τη

Μικρά κοίλα τεμάχια κοσμημάτων που γί νονται από μεταλλικό φύλλο μπορούν να δουλευτούν κατά παρόμοιο

τρό πο

νάρισμα μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια. Οπως και σε όλες τις άλλες τεχνικές, που

με τη

απαιτούν αυστηρό έ λεγχο των κινήσεων και

βοήθεια μικροσκοπικών αμονιών με σφαι

των μέσων, έτσι και στην εγχάραξη απαιτεί

ρικό άκρο και σφυριών μικρο ύ βάρο υς.

ται πρακτική εξάσκηση, που γίνεται εύκολα σε άχρηστα κομμάτια μετάλ λου.

ΕΓΧΑΡΑ ΞΗ Ή ΧΑΡΑΚΤΙΚΗ

Η χρήση της εγχάραξης ως μέσου διακό

ΧΑΡΑΚΤΙΚΑ Ε ΡΓ ΑΛΕ ΙΑ

σμησης μεταλλικών επιφανειών προηγείται

Το χαρακτικό εργαλείο, που είναι γνωστό

χρονικώς της χρήσης διαβρωτικών ή οξέ

και ως καλέμι, είναι στην ουσία μια ράβδος

ων. Η εγχάραξη των μετάλλων, ή χαρακτι

από χάλυβα εργ αλείων σε μια ποικιλίμ δια

κή, έχει την αρχή της στην Ευρώπη κατά τα

τομών, με μια προσθαφαιρο ύμενη ή μόνιμη

πρώτα χρόνια της Αναγέννησης, όταν χρη

ξύλινη λαβή. Υπάρχουν χαρακτικά που δη

σιμοποιήθηκ ε για τη διακόσμηση των πα

μιουργούν μια μεγάλη ποικιλία ε ι δών γρα μ

νοπλιών , και έφτασε στο αποκόρυφο τής

μών ανάλογα uε το σχήμα της διατο μής και

τελειοποίησής της κατά τον

αιώνα μ.χ.

τη διαμόρφωuη της κοπτική ς ακμής. Έτσι

Η σχέση ανάμεσα στην εγχάραξη, την απο

έχουμε επίπεδα, τετράγωνα, σχήματος δια

τύπωση εγγλυφής

μαντιού ,

- intaglio

150

και τη χημική

μυτερά

επιμήκη ,

στρογγυλά,

διάβρωση παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέ

οβάλ, μαχαιρωτά, λοξοκο μμένα, τροχοειδή

ρον «αι εξετάζεται στο μέρος εκείνο του βι

και γραμμικά χαρακτικά εργαλε ία καθώς

βλίου , π ου παρ ουσ ιάζει την τεχ νική πλή

και πο λλά άλλα ε ίδη με ε ι δική διαμόρφωση .

ρωσης εγΥλυφών με χρωματιστό πρόσθετο

Α νάλογα με το είδος τη ς επεξεργαζόμενης

υλικό

επιφάνειας, ο άξονας του εργαλε ίου μπορεί

niello

(σελ .

229).

Εγχάραξη είναι η τεχνική της δημιουρ

να είναι ευθύς (για επίπεδες ή κυρτές επιφά

γίας χαραγμένων γραμμών μ ε έ να εργαλείο,

νειες), γωνιασμένος (για επί π εδες ή κοίλ ες

που χαρακτηρίζεται ως χαρακτικό ή καλέμι,

επ ιφάν ειες) ή κεκαμμένος για την εξυπηρέ

επάνω σε χρυσό, άργυρο, ορείχαλκο, χάλυ

τηση εξειδ ικε υ μένων αναγκών, όπως η χά

βα και μ ερ ικά άλλα μέταλλα. Η τεχνική αυ

ραξη των κουταλιών ή του εσωτερικού των

τή μπορ εί να εφαρμοσθεί τελείως μ ε το χ"ρι ,

δαχτυλιδιών.

μερικώς μ ε το χέρι και μερικώς μ ε τη βοή

Αλλά και οι ξύλ ιν ες λαβές παρουσιάζουν

θεια μηχάνικών διατάξεων ή εντελώς μέσω

ποικιλία, για να ικανοποιούν τις ατομικές

μιας μηχανής.

προτιμήσεις, για άνεση στην εργ ασία και

μηχανική

επεξεργασία

παράγει ένα εγχάρακτο σχέδιο που χαρα

για

κτηρίζεται ως μηχανικά τορνιρισμένο και

Κατασκ ευάζοντα ι

αντιμετώπιση

ε ιδικών

γίνεται μ ε τη βοήθεια ενός ε ιδικ ού προσαρ

ημισφαιρικό , κωνικό, Κ.λπ. σχήμα και με

σε

καταστάσεων.

στρογγυλό,

οβάλ,

τήματος τόρνου, που κάνει καμπύλες γραμ

ρικέ ς φορές μπορούν να αφαιρούνται και να

μές με κάποια σχετικά έκκεντρη κίνηση,

εναλλάσσονται σε δ ιάφ ο ρα εργαλεία με το

του είδους που βλέπει κανείς τυπωμένο στα

να χτυπιούνται έξω από το αδρανές άκρο

χαρτονομίσματα και στις διακοσμημένες θή

του εργαλε ίου και να στ ερεώνονται με σφυ

κες ρολογιών. Υπάρχουν "χαρακτικές μηχα

ρί στο άκρο ενός άλλου εργαλε ίου, μολονό

νές που μπορούν να αναπαράγουν γράμμα

τι κάτι τέτοιο δεν είναι ίσως αξιοσύστατο.

τα, μονογράμματα και τυποποιημ ένα σχέ

Η στερ έωση μιας νέας λαβής σε εργαλείο

δια.

αρχίζει να γίνεται με το να ανοιχθεί σ' αυτή

Οι διακοσμητικές δυνατότητες της εγχά

μία τρ ύ πα με περίμε τρο μικρ ότερ η από αυτή

ραξης, που γίνεται με το χέρι, είναι μεγάλες,

του αδρανούς άκρου του εργαλείου. Ύστε

μολονότι ως τεχνική αυτή καθαυτή τείνει να

ρα, το εργαλείο στερεώνεται όρθιο σε μΊα

περιπέσει σε αχρηστία, επειδή απαιτεί πολύ

μέγγενη , με το αδρανές άκρο προς τα επάνω, Ι4Ι

'W'~~'fWW~ . γ9Q Q \J 2 ΕΠΙΠΕΔΟ

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ

~~~~~~~~~~~~~~ :; ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ

. t

ΜΥΤΕΡΟ

~~~~~~~~ ΛΟΞΟΤΜΗΤΟ

ΑΡΙΣΤΕΡΟ·ΔΕΞΙ

r-ιλXλΙP[

ΟΒλΛ

~~~ qq~ y ~~ Xαραιcτιιcά ε ργαλεία-ιcαλέμια. Ι. Ξύλινες λαβ ές χαρα-

ιcτι"ών εργαλε ίων ,

142

Χαρακτικό εΡΎαλείο με τη

λαβή

του,

3. Τύποι

σχημάτων χαρακτικών εργαλείων .

Ι . Μπλοκ χα(Jάκτη και προσαρτήματα, 2. Δερμά.τινο δ CΙKτυλιo ε ιδ ές ((μαξ ιλάρι», 3. Σειρά προσαρτημάτων . ,4.

Κλι,;ιδί.

Σε τ των τεσσάρων,

Σετ των τ εσσάρων,

Σετ των τεσσάρων, Ί.

Σετ των δύο.

Σετ τεσσάρων .

Σετ των τ ε σσάρων, 11. Σετ των δύο . 12. Σετ των τ εσ σά ρων, 13. Σετ των τεσσάρων , 14. Σετ των τ ε σσάρων, 15. Σ ετ των τεσσάρων, 16. Σετ των τ εσσάρων.

10.

η τρυπημένη λαβή τοποθετείται επάνω στο

στερεωμένη σε μια μέγγενη ή σε ένα τραπέ

άκρο και χτυπιέται με σφυρί σφιχτά στη θέ

ζι με την βοήθεια σφιγκτήρων. Για μικρά

ση της.

αντικείμενα χρησιμοποιείται ένα ειδικά 'Κα

Το υπό επεξεργασία μέταλλο πρέπει να

. στερεωθεί

καλά στη θέgη που χρειάζεται

τασκευασμένο μπλοκ χάραξης ή μια μέγγε

νη με σφαίρα (βλ. περιγραφή στερεωτικών

γ ια όλη τη διάρκεια της δουλειάς . Για τον

διατάξεων και εργαλείων στη σελ.

σκοπό αυτό , όταν το επιτρέπει το μέγεθος

μπλοκ χάραξης είναι μια ζυγισμένη σφαιρι

του αντικείμενου, μπορεί να χρησιμοποιη

κή συγκρατητική διάταξη με ρυθμιζόμενες

θεί ένα βαρύ μαντεμένιο μπωλ γεμάτο με

σιαγόνες (για να συγκρατούν το αντικείμε ·

στερεοποιημένη

νο) στερcωμένη σε ρουλεμάν, που βρίσκο

πίσα.·

Τα

μεγαλύτερα

530). Το

κομμάτια μπορούν να στερεωθ ούν σε μι α

νται στο εσωτ ερ ικό της σφαίρας και επιτρέ

σανίδα στρωμένη με πίσα ή βουλοκέρι και

πουν το εύκολο γύρισμα του αντικείμενου

143

Σφαίρα χαράκτη , 2. Δερμάτινο δακτυλΙΟΕιδές (φαξι λάρη>, 3. Δερμάτινος αμμόσακ:ος, 4. Ρυθμιζόμενος σφl 'ΥΚ τtιρας χεριού για τη στερ έωση αντικ ε ιμ ένων, 5. Λα δό π ε τρα Arkansas για το ακόν ισμα χα ρακτικ ών ε ργα λε ίω ν, 6. Τρ οχ ι στικ:ό χαρακτικών εργαλείων, 7. Φα κο ί για τη μ εγέθυνσ η των π ερ ι οχών υπό χάραξ η , 8. Μ εγε

θυντικοί φακοί για όσους δεν φορούν γυαλιά (υπάρ χουν ε πίση ς φακο ί που μ πορούν να π ρ οσαρμοσθούν στο σκελετό των γuσλ ι ώv ) .

στη διάρκεια της χάραξη ς. Το όλο ακουμπά ε ι σε ένα κ υ κλικό μαξ ιλάρι από δέρμα ή κε

ΕΤΟ ΙΜΑ Σ ΙΑ ΚΑΙ ΙΥΝΤ ΗΡΗΣΗ ΤΩΝ Ε ΡΓΑΛ Ε ΙΩΝ

Τα χαρακτικά εργαλεία μπορούν να αγο

τσέ , που ε πιτρέπει την εύκολη αλλαγή τη ς

ρασθούν

κλίσης τη ς σφαίρας και του αντικεΙμενου

έτοιμα για άμεση χρήση, αλλά μερικές φο

διαμορφωμένα

και

ακονισμένα ,

σύμφωνα με τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις

ρές παρουσιάζεται η ανάγκη τροποποίησης

της δουλειάς. Μεγάλα τρισδιάστατα αντικεί

του σχήματος ή τροχίσματός τους .

μενα όπως τα μπωλ και τα βάζα μπορούν να

όλα τα εργαλεία, που η καλ ή τους λειτουρ

στερεωθούν με σιγουριά σε μέγγενες ή να

γία εξαρτάται από την αιχμηρότητά τους,

ακουμπιστούν σε σακκιά και μαξ ιλάρια γε

έτσι και τα χαρακτικά πρ έπει να ξανατροχί

μάτα μ ε άμμ ο που μορφοποιο ύ νται εύκολα,

ζονται όταν οι κοπτικές τους ακμές στομώ

έτσι ώστ ε να εξυπηρεΤΟύν τις ανάγκες της

νουν ή σπάνε . Η καλύτερ η γωνία των πε

δουλειάς.

ρισσότερων κοπτικών ακμών είναι αυτή των

144

· Οπως

μοιρών ως προς το στέλεχος. Γωνίες με

γαλύτερες των

μοιρώ ν παράγουν ρηχές

τομές και τείνουν να προκαλέσουν το σπά

σιμο του κοπτικού άκρου. Μικρότερες πάλι γωνίες παράγουν βαθειές τομές χωρίς να

απειλούν σοβαρά με σπάσιμο το κοπτικό

άκρο του εργαλείου αλλά η δουλειά ελέγχε ται πιο δύσκολα. Η

προπαρασκευή

το υ

κοπτικού άκρου

μπορεί να αρχίσ ε ι με λιμάρισμα ή με λεια ντικό τροχό και να τελειώσει με δούλεμα πάνω σε μια ακονόπετρα. με προσθήκη λί γου λαδιού . Ο ελ αιόλιθος

Arkansas (μια

φυ

σική πέτρα με λιπαρή υφή που εξορύσσεται στα βουνά

Ozark των

Η.Π.Α.) δίνει ένα λε

:.HJJ ,

f l;:.t.:ι

ΙΊ..,ΗΊ":::

.....

jΞ

πτό τρόχισμα και στίλβωμα σε όλα τα . χαλύ

βδινα κοπτικά εργαλεία. Οι Ινδικοί ελαιό λιθοι (τεχνητές πλάκες που γίνονται από

λειαντικό οξείδιο του αργιλίου) κυκλοφο ρούν στο εμπόριο σε τρεις βαθμούς αδρότη

τας: λεπτής , για φινίρισμα, μέσης και μεγά λης, για αρχικό τρόχισμα και κόψιμο . Είναι

ήδη ποτισμένοι με λιπαντικό ιcαι χρειάζο νται μια μικρή μόνο πρόσθετη ποσότητα

λαδιού, γ ια να αποφευχθεί τυχόν (~γυάλ ι σμω., δηλαδή, εισχώρηση λεπτών μεταλλι

κών τεμαχιδίων του μετάλλου, με αποτέλε σμα τη μείωση της αποτελεσματικότητάς

τους. Πρέπει να χρησιμοπο ι είτα ι ένα λε πτόρρευστο, διαυγές, ελαφρύ ορυκτέλαιο σε

πάχος που να επιτρέΠΕΙ την επίπλευση των μικροσκοπικών σωματιδίων μετάλλου που δημιουργούνται κατά το ακόνισμα του ερ γαλείου. Το ακονιζόμενο μέρος του εργα

λείου μετακινείται σε μια κυκλική τρο"χιά, πάνω στην επιφάνεια της πλάκας. Από και

ρό σε καιρό το λάδι πρέπει να απομακρύνε. ται από την επιφάνεια, που πλένεται με σα πουνόνερο.

Κατά τη διάρκεια του τροχίσματος, έχει μεγάλη μιας

σημασία η

κατάλληλης

ι . Κερί χαράκτη, ιcτες,

διατήρηση σταθερής

γωνίας

του

εργαλείου

((Μαξιλάρ ι " μεταφοράς γ ια χαρά

Πλακί διο Κινέζικου λευκού χρώματος,

Βε

λονωτός σημειωτήζ' για χαράκτη, 5. Βελόνι χαράκτη , 6. Ευθύ στιλβωτικό ε ργαλείο χαράκτη, 1. Καμπύλο στιλβωτικ ό εργα λείο,

Κοίλο ξυστικό εργαλείο.

Μολύβι με μύτη από πέτρα λάκ,

προς την ακονόπετρα, έτσι ώστε η στιλβωμέ

11 .

Arkansas. 10.

Ραβ δί σελ

Ινδική πέτρα ακονίσματος.

νη επιφάνεια να κινείται σε ορισμένο επίπε δο, πράγμα που εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη

Κατά παράδοση, η αιχμηρότητα ενός ερ

δυνατή αιχμηρότητα. Το τελικό στίλβωμα

γαλείου δοκιμάζεται με την ελαφρά του πίε

του εργαλείου γίνεται επάνω σε ένα κομμάτι

ση επάνω στο νύχι, κρατώντας το υπό μικρή

λεπτού σμυριδόχαρτου, τοποθετημένο σε

-γωνία. Αν προχωρήσει και ((ξυρίσει» το νύ

μια τελείως επίπεδη επιφάνεια, όπως ένα

χι ε ίναι κοφτερό ενώ αν συναντήσει δυσΙCO

πλακίδιο γυαλιού . Γι

. αυτούς

που βρίσκουν

δυσκολίες στο να διατη ρήσουν μια σταθερή

λία θέλει περισσότερο ακόνισμα.

•

Αν χρειασθεί να μεταβληθεί η γωνία του

γωνία υπάρχει ένα ρυθμιζόμενο τΡοχιστικό

άξονα ενός εργαλείου, έτσι ώστε . να μπορεί

εΡΥαλείο που συγκρατεί το χαρακτικό στην

να χρησιμοποιηθεί σε μια επιφάνεια διαφο

οποιαδήποτε πραΙCΤΙKά ανα-γκαία θέση.

ρετικού σχήματος (πράγμα που δεν συνιστά-

1.45

ται παρά μόνο σε περίπτωση απόλυτης ανά γκης) θα πρέπει να ζεστάνετε τον άξονα μέ ΊΡΙ να κοκκινίσει, να τον λυγ ίσετε με μια πένσα ή τανάλια (διατη ρώντας κατά τα άλ

Η Δ ΙΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΧΑΡΑΞΗΣ Στή σειρά αυτιΙ φωτογραφιών από το εΡΎαστήρι του συγγραφέα. εφαρμ όζεται μια παραδοσιακή μορφil χά· ραξης ο ε μα-χαφοπήρουνα και δοχεία καφέ από ασή · μ

•.

λα το σχήμα του) και να τον σβήσετε αμέ σως σε κρύο νερό. Για να αποκαταστήσετε την επιφανειακή σκληρότητα του κοπτικού

άκρου του εργαλείου στιλβώστε το πρώτα και μ ετά θερμάνατέ το μ ε μπλ ε φλόγα αυ

λού, κρατημένη σε απόσταση δυό μισυ περί που

εκατοστών

. Οταν

από

το

αιχμηρό

άκρο .

αυτό πάρει ένα κίτρινο αχυρόχρωμο

χρώμα, σβήστε το αμέσως σε oρυKτ~λαιo.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ

Α ν το σχέδιο πρόκειται να χαραχθεί επά νω σε μια μορφοποιημένη μεταλλική επιφά νεια, μπορεί να γίνει κατευθεία στο μέταλλο

με σινική μελάνη ή μολύβι κι έπε ιτα να ξυ σθεί μ ε ένα χαρακτικό σημε ιωτή ή ένα σου βλερό εργαλείο. Για τη μεταφορά ενός σχε

δίου από το χαρτί σε μια λεία μεταλλική επιφάνεια καλύψτε το μέταλλο με ένα λεπτό

στρώμα λευκού σινικού χρώματος, τρίβο ντας με βρεγμένο δάχτυλο το στερεό πλακί διο του χρώματος και αλείβοντας ομοιό μορφα τη μεταλλική επιφάνεια , πο\) μετά αφήνεται να στεγνώσει. Για τον σκοπό αυτό

Ι . Η λαβή του J(ουταλιού στερεώνεται στο μπλοκ χαρά

κτη ή σε μια σφαιροειδή μέηεVΗ. ΟΙ κινητές σιαγόνες . σε συνδυασμό με μια ποικιλία στηρικτικών διατάξεων. μπο ρούν χρα"τικώς να δεχτούν οποιοδήπσπ σχήμα . . γστερα ο ι σ ιαγόνες κλείνονται με ένα κλειδί.

μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί πάστα κί τρινης ώχρας. Και τα δύο χρώματα μπορούν να αφαιρεθούν αργότερα μ ε καθαρό νερό. Αντικείμενα με μέγεθος ή σχήμα που δεν μπορεΙ να κρατηθεί από ένα μπλοκ χαράκτη μποροί>ν να ακου

Τοποθετείστε ένα φύλλο καρμπόν με την

αντιγραφική επιφάνεια προς τα κάτω, επάνω

μπισθούν κατευθείαν σε ένα δακτυλ ιοειδές «μαξιλάρll'l

στο στρώμα του χρώματος, βάλτε το σχέδιο

ή σε ένα σακκί άμμου .

επάνω και πατήστε τις γραμμές του. Αφαιρέ στε το σχέδιο και το καρμπόν και κάντε το σχέδιο

στο . μέταλλο,

ό πως

περιγράφηκε

προηγουμένως. Αν το σχέδιο δεν πρόκειται

να δουλευτεί πολύ κατά τη χάραξη, αρκεί ο τονισμός των ιχνών με ένα μολύβι. γ πάρχει ένα ~( ταμπόν») από λάστιχο για την ιcατ' επανάληψη μεταφορά ενός και του

αυτού σχεδίου, όπως ένα μονόγραμμα ή ένα

σήμα, σε έναν αριθμό αντικειμένων. Η τε λειωμένη εγχάραξη πασπαλίζεται με σκόνη ταλκ και πιέζεται στο ταμπόν μεταφοράς, αφήνοντας σ' αυτό ένα ιχνογράφημα από

ταλκ. Το επόμενο προς χάραξη αντικείμενο πιέζεται επάνω στο ίχνος, που μεταφέρεται

έτσι στο μέταλλο και μπορ εί να χαραχθεί. Πολύπλοκα εγχάρακτα σχέδια μπορού,ν να μεταφ ερθούν στο μέταλλο με την τοποθέ τηση ενός κομματιού χαρτιού επάνω στη

146

Ένα μίγμα σε μορφή πάστας κίτρινης ώχρας και νερού απλώνεται. με το δάχτυλο, στην περιοχή που θα δεχθεί το εγχάρακτο σχέδιο. 'Οταν ξηρανθεΙ το μίγμα,

Μια και το στιλβωμένο μπλοκ στέκεται στο δερμάη+ νο «μαξιλάρ ι ); μπορεΙ να στραφεί εύκολα για να εξυπη + ρετήσει τη διεύθυνση της εγχ άραξης. Τό αριστερό

σχεδιάζεται στο μέταλλο με ένα μ ολύβι το σχέδιο που

χέρι ακουμπάει στην περιστρεφόμενη τράπεζα ενώ το

θα χαραχθεΙ

δεξί, ποl) κρατάει το χαρακτικό καλέμι, κάνει την ερ+ γασία της χάραξης.

Στην περίπτωση αυτή το αριστερό χέρι πιάνει στα+

θερά το αντικείμενο και το περιστρέφει)ενώ το δεξί δουλεύει το χαρακτικό εργαλείο.

Ένας καλός τρόπος για να διατηρούνται κοφτερά τα χαρακηκά εργαλεία όταν βρίσκονται εκτός χρήσης εί+ ναι το να τoπoθετoί!vται με τη μύτη τους σε τρύπες ανοιγμένες σε ένα κομμάτι φελλού .

147

.' ••• ι'

ι 6

Υ,.

Εγθγ

~==--------~;;------> ~;~'Ι:::.:,I~·~~'Ξ:Ψ~. ----______________ _________---~

ΚΑΜΠΥΛΩΜΕΝΟ

7::::::::=, -~~ --~-----~ ~~~,~~~,~~ _

_ -

λία. Ο, μπ ορντούρες, η κλειδαριά "οι οι μεντ εσέδες

18 καρατιών .

Το κεντρικό ζαφ ε ίρι ΠΕ

ριβάλλεται από σμαράγδ ια κα ι διαμάντια. Το

telato .

'Ι

γραμμωτή ε πιφάνεια , έχε ι γίνει μ ε γ ραμμικά χαρακτικά

ε ργαλε ία.

Mario Buccell8ti, Milan Custer.

ΤΟΥραφία Ρ.

14 Η

ΚΊΙΙ

~.~. .... ~

ΔΙΠΛΑ ΚΕΚΑΜΜΕΝΟ

Ασημένια τσάντα σχεδιασμένη και φτιαγμένη από τον Mario 8ucceIIati στο ε ργαστήρι του στο Μιλάνο. Ι τα είναι από χρυσό

..J..a

New York.

Φω

Ι . Γραμμ ικ ά χαρακτικά εργαλεία σε δι άφορα νούμ ερα (τα ΙΟ συνιστιίlνται για Φλωρεν τι νό φινίρισμα) που α ντιστο ιχ ούν σε δ ιάφορα πλάτη και αριθμό γ ραμμών ανά ί ντσα. 2. Δε ίγ μα γραμμωτών χαρά ξεων και λεπίδες χαρακτικών εργαλε ίων.

Enάραιcτη ασημένια τσαγιέρα σχεδιασμένη ιcαι κατα σιcευασμένη από τον Paul Revcrc. περ. 1770-1 818, Βο sιon.H.n.A. Ύψος : 6IΙ8 ί ντσες,μήκος: 11 7/8 ίντσες. Melropoliιan Muscum of Art, New York, Η.ΠΑ., B~q ucSl of Α. CJcarwa)cr, /933.

Χρυσά μανΙKε τ6ιcoυμπα και κλιπ: με Φλωρε ντινή υφή,

που έγινε με γραμμικά χαρακτικά εργαλεία. Geor~ Jcn-

scn /nc.

χαραγμένη επιφάνεια ιcαι μ ε το σπρώξιμο του χαρτιού με ένα όχι πολύ μυτερό σουβλί, που γίνετα ι ανάγλυφο. Το μ έταλλο επ ιστρώ

Επίχρυσο ασημ έν ιο ποτήρι από τον Σουηδό αργυροχ

νεται μ ε κερί μεταφοράς, κινέζικο άσπρο

όο Maιthias

χρώμα ή ιcίτρινo χρώμα. Στα εξογκιί)ματα του χαρτιού απλώνεται τυπογραφικό μελάνι

και το σχέδιο τοποθετείται επάνω στο μ έ

ForswaIl

το

1776.

Ύψος:

Ι Ι 2 ίντσες,

διά μ ετρος 6 1/ 4 ίντσες. Οι εγχάρακτες σκηνές κυνη γιοί! έχοιιν μια φρέσκ ια ανόθcυτη ιτοιότητα . M crropoJiran Muscum of Arl, New York, Η.ΠΑ . Oi}!t ofFranccs

and Stcphcn Markoc, /943.

ταλλο και τρίβεται από το πίσω μέρος , έτσ ι ώστε να δημιουργηθεί ένα αποτύπωμα. Τό

τε, μπορεί να ακολουθήσει η χάραξη.

ΧΡΗΣΗΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ

Το προς εγχάραξ η

μέταλλο

σταθ ερά στην πίσα, το

κρατιέται

βουλοκέρι ή τη

σφαιροειδή μέγγενη ή είναι ακουμπισμένο στο σακκί άμμου. Το άκρο του χαρακτικού εργαλείου λιπαίνεται με ένα μικρό σφαιρί

διο μπαμπακιού, βρεγμένο καλά με υποπρά σινο ορυκτέλαιο. Κρατείστε το καλέμι στο

δεξί χέρι με τη λαβή απέναντι από την παλά μη , προς το άκρο του μικρού δάχτυλου. Χρησιμοποιείστε τον αντίχειρα και τα δύο

πρώτα δάχτυλα για να κράτείστε τη λεπίδα

ή άξονα του εργαλείου. Ανάλογα με το είδος της χαρασσόμενης γραμμής, ο αντίχειρας

μπορ εί να ε νεργήσει σαν άγκυρα, για τη δη

μιουργία μιας καμπύλης. Η μύτη του καλε

μιού πρέπει να μετακινείται με ομαλό ρυθ μό , ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του με τάλλου:

Όταν χρησιμοποιείται σφαιροει-

149

Ορειχάλκινη . εγχάρακτη , χρυσ~:HfOίKι ~ τη θήκη ρολο · γ106, με υπογραφή

Λο .

Dnι

Αγ

"Francoy Nowe. FccIt a London 1588". Victoria and Albcn Museum. London,

γλία.

Ασημένια ζαχαριέρα με κοίλη εγχάρακτη διακόσμηση, σχεδιασμ έ νη και φτιαγμένη ο,πό τον Rona1d Steven~ ,

London, 1959. Worshipfu/ Company of GoJdsmichs, London. ΑΥΥλία.

Ασημένιο μπω λ μι: ποδαράκια μ ι: άκρη από έ βενο , του Frederick Mi11er. Το εσωτ ε ριΚ ό ε ίναι tncιpaιcto με γραμμικό σχέδιο. Φωro Υραφία Johl1 PllUJ Millt:r.

δής μέγγενη 'ή όταν δεν υπάρχει καθόλου

Αυτό φέρνει σε επαφή με το μέταλο ένα με

σφαίρα είναι δυνατό να κινηθεί το μέταλλο

γαλύτερο μέρος. τη ς μύτη ς του εργαλείου.

απέναντι στο στατικό εργαλείο, που κρατιέ

Μια γραμμή ζικ-ζακ μπορεί να γίνει με το

ται ακίνητο στον αντίχειρα και τα δύο δά

παίξιμο του καλεμιού πάνω-κάτω, στη διάρ

χτυλα. Μια γραμμή με μεταβαλλόμενο πλά

κεια της κοπτικής δράσης του . Οι γραμμές

τος μπορεί να κοπεί με την ελαφρά στροφή

μπορούν να γίνουν πιο βαθειές με την επανά

του εργαλείου γύρω από τον άξονα του όσο

ληψη της δουλειάς στην αρχική αυλάκωση .

διαρκεί η προωθητική χαρακτική κίνηση.

Μια γραμμή τερματίζεται με την άρση

150

ταυτόχρονο

μερα, με πυκνότερη ή αραιότερη διάταξη

ελαφρύ σκάψιμο του άκρου της με το εργα

Ύραμμών και με διάφορους αριθμούς γραμ

λείο . Η πολύ γρήγορη απόσπαση του εργα

μών ή ομάδων γραμμών στην επιφάνεια του

λείου μπορεί να προκαλέσει το σπάσιμό

ενεργού άκρου τους. Το σύστημα αρίθμη

του , οπότε θα χρειαστεί νέο τρόχισμα. Αν

σης καθορίζει τον τύπο χαρακτικού, την

της

προωθητικής

πίεση ζ με

μια γλυφή τελειώσει με ένα ανυψωμένο γρέ

πυκνότητα των γραμμών και τον αριθμό

ζι, αυτό μπορεί να διορθωθεί με ένα κοφτερό

τους ανά χάραξη. ΠαράδεΙΎμα: Κεκαμμένο

καλέμι, που αρχίζει να δουλεύει από το αντί

Ύραμμικό χαρακτικό

θετο άκρο της με αντiθετη φορά, ή με την

ρακτικό με κεκαμμένο άξονα, με πυκνότητα

αφαίρεση

Ύραμμών

του γρεζιού με ένα σκαρπέλο,

προσέχοντας να μη σκαλισθεί το μέταλλο κάτω από το επίπεδο της βάσης του γρεζιού.

8/4

σημαίνει ένα χα

8 και 4 Ύραμμές .

Στην επιφανειακή ποίκιλση στιλ

«Rigato

ριγωτό» όλες οι Ύραμμές είνα χαραγμένες

προς την ίδια διεύθυνση. Η ποίκιλση στιλ

«Telato ΔΙΟΡθΩΣΗ ΤΩΝ ΣΦΑΛΜΑmΝ ΧΑΡΑΞΗΣ

Αν η λαθεμένη χάραξη δεν είναι βαθειά, τα μικρο λάθη μπορούν να διορθωθούν με τη

χρησιμοποίηση ενός χαλύβδινου μυτερού καλεμιού ή ενός μολυβιού με μύτη από πέ

τρα και την ΠΡOσεK:tιKή εξομάλυνση της επιφάνειας. Στην περίπτωση λάθους κατά τη χάραξη ενός μονογράμματος και όταν αυτό δεν είναι επιδεκτικό διόρθωσης, το μό νο που μένει είναι η αφαίρεση ολόκληρου του

χαραγμένου

μέρους

της

ψαθωτό» έχει μια υφ'ή που μοιάζει

με αυτή του λινού υφάσματος και αποτελεί

επιφάνειας,

όταν το πάχος του μετάλλου είναι αρκετό , και το ξαναρχ ίνισμα της εργασίας της χά

ραξης.

ται από καθέτως διαιρούμενες γραμμές. Το

«Ornato»

είναι ένα στιλ που μοιάζει με κορ

δέλα και το

«Segrinato»

παρουσιάζει υφή

βελούδου. Ο ιταλικός όρος

«modelato»

υπο

δηλώνει την ύπαρξη τρισδιάστατων λεπτο μερειών

φτιαγμένων

με

χαρακτικά εργα

λεία. Τα Ύραμμικά χαρακτικά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν Ύια την προετοιμασία

της επιφάνειας του μετάλλου Ύια την επίθε ση λακοχρώματος με την τ εχν ική

«niello»

Ύια την επισμάλ τωση με την διευκόλυνση . της συνοχής. Χαρακτικά εργαλεία (όπως

και σμίλες ή κοπίδια) μπορούν να χρησιμο ποιηθούν για να γίνουν γραμμές στην τε

ΦΛΩΡΕΝΤΙΝΟ ΦΙΝΙΡΙΣΜΑ ΜΕ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΧΑ ΡΑΚΤΙΚΑ ΕΡ ΓΑΛΕΙΑ

Εκτός από τη χρήση τους για τη

δη

μιουργία γραμμικών σχεδίων , τα χαρακτικά

εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τη δημιουργία οπτικών εφφέ σε ολό κληρες επιφάνειες, του τύπου που είναι τώ

ρα γενικά γνωστός με το όνομα «Φλωρεντι νό φινίρισμω) . Το εγχάρακτο αυτό στιλ

διακόσμησης οφείλεται στον Mario Buccel-

lati

του Μιλάνου της Ιταλίας, τον οποί<fμι

μήθηκαν

Φλωρεντινοί

τεχνίτες

που

χνική της δαμασκηνής διακόσμησης ή της (~ένθεσης

- inIay),

όπου μπορεί κατόπιν να

σφυρηλατηθεί το εισερχόμενο στις γλυφές με.ταλλιΚό

σύρμα

αντιθετικού

χρώματος.

Ε-Υχάρακτες Ύραμμές μπορούν να χρησιμο

ποιηθούν Ύια την προσθήκη λεπτομερειών ή Ύια τον εμπλουτισμό τεχνουΡΎημάτων που γίνονται με χύτευση, «ρεπουσσέ». κοίλανση

ή διάβρωση με οξύ. Η εΎχάραξη είναι ένα συμπλήρωμα των πολυάριθμων άλλων τε χνικών δουλέματος των μετάλλων.

του

έδωσαν και το όνομα. Μερικές υφές γίνονται με ένα κοινό χα

ΣΧΙΙΙΜΟ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ

ρακτικό καλέμι αλλά οι. περισσότερες ερ

Το σχίσιμο ε ίναι μια μέθοδος δημιουρ

γασίες του είδους αυτού γίνονται με γραμ

γίας ανοιγμάτων ή διαίρεσης μετάλλων χω

μικά εργαλεία που δημιουΡΎούν

πα

ρίς την απώλεια υλικού και χρησιμοποιή

ράλληλες Ύλυφές, χάρη στην κατάλληλη

θηκε εδώ και πολλά χρόνια από τους σιδερά

διαμόρφωση της κάτω επιφάνειας του κο

δες

πτικού άκρο υ τους.

Ολόκληρες περιοχές

σφυρήλατων και σιδερένιων ειδών. Η ίδια

καλύπτονται πλήρως η εν μέρει από παράλ

τεχνική, χρησιμοποιούμενη στα πολύτιμα

ληλες ή

σταυρωτές δέσμες Ύραμμών. Τα

μέταλλα, προσφέρει νέες δυνατότητες εντυ

γραμμικά εργαλεία Ύίνονται σε διάφορα νού-

πωσιασμού. Για το εν θερμώ και εν ψυχρώ

για

την

κατασκευή

διακοσμητικών,

Ι51

Ασημ ένιο περιδέραιο μ ε συνδέσεις σφαί.ρας - υποδο χ ή ς, σχεδ ιασμ ένο και φτιαγ μ ένο' από τον Ronald Η .

ανοπτημένος άργυρος και χαλκός, που μπο

μάpισ μO"συμπαγoUς μ ετ ά λλου .

Pearso n. Το κύ ριο σώμα μ ΟΡφοJtΟlήθηicε βασικά με λι Amcrican Crafιsmr:ns

σχίσιμο στην περίμετρο αρχ ίζετε απ ό την

COunCI"J.

άκρη και προχωράτε προς τα μ έσα για να

ρούν να σχισθο ύ ν κρ ύο ι . Όταν κάνετε ένα

μην σπάσει το μέ ταλ λ.ο. Αντίθετα, όταν θέ

σχίσιμο χρησιμοποιούνται δ ιάφορες σμίλες (κοπίδια) . Κατά το εν θερμώ σχίσιμ ο, π ου είναι και το πιο συνηθισμένο, ένα κοφτερό κοπίδι

λετε σχίσιμο στο εσωτ ερικό του μετάλλο υ αρχίζετε από το Κέντρ ο τη ς σχισμής και

δουλεύετε εναλλακτικά πρ ος τα δύο άκρα της.

ενεργεί στο μέταλλο όταν αυτό είναι ερυ

θροπυρωμέ νο . Η τεχνιιcή του σχι.σίματος εν ψυχρώ χρησιμοποιείται σε μικρότε ρη κλί μακα για ο ρισμένα μέταλ λα όπως ο καλά

152

ΣΜΙΛΕΥΣΗ

Σχέδ ια μπορούν να δημιο υργ ηθούν επάνω

Σετ βελονοειδών λιμών

153

Ασημένια πόρπη με εγχάρακτες κοίλες γραμμές και

πετράδι φuμέ χαλαζία από τον λανδία . Φωrαyραφία Sιudio δία.

'Bcrtcl Gardberg, Φιν WCndl. Hc/sinki. Φιvλαv

Ασημένιο κηροπήΎΙΟ φτια"(μένο μ ε τις τεχνικές τη ς

σφuρηλάτηση ς και τοι> σχισίματος . Σχέδιο και κατα σκευή Roland Η. Pearson . ΦωΤΟΥραφ ία Charlcs Ar-

Κολλιέ από άργυρο στέρλΙΎΚ καμωμένο μ ε τις τεχνικ ές τη ς σφυρηλάτησης και του σχισίματΟζ. Σχέδιο και κα· τασκευή RoIand Η . Pearson , 1961 . ΦωΤΟΥραφία Cha-

rlcs

Α rnold.

nold. στις επιφάνειες σχετικά χοντρών τεμαχίων μετάλλου με κοφτερές, ψυχρές σμίλες που εισχωρούν στο μέταλλο και κόβουν μικρές

φέτες, αφήνοντας το υλικό λείο καθώς προ χωρούν. Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται συχνά στην Ινδία, όπου τα μέταλλα κόβονται σε έδρες όπως αυτές που έχουν οι πολύτιμοι λίθοι . Αν το αντικείμενο αφεθεί χωρίς άλλη επεξεργασία δίνει λαμπρές ανακλάσεις (βλ . εικόνα σελ.155).

ΛΙΜΑΡΙΣΜΑ

Σχέδια σε χοντρό υλικό μπορούν να δη μιουργηθούν στην αρχή με την αφαίρεση

μεγάλων ποσοτήτων μετάλλου με χοντρές λίμες κι' έπειτα με εκλέπτυνση του προκύ πτοντος σχήματος με τη βοήθεια μικρών λιμών χρυσοχοίας, που χαρακτηρίζονται ως βελονωτές λ(ιιες (βλ. σελ.

153 ).

Οι λίμες αυ

τές λεπτής κοπής έχουν διάφορες διατομές, κάθε μια από τις οποίες μπορεί να κάνει ένα

ε ιδικό τύπο τομής. Οι Αμερινδοί χρησιμο ποιούν συχνά την τεχνική αυτή για τη διακό σμηση βραχιολιών και άλλων τύπων κο σμημάτων.

ΕΜΒΑΠΤΙΣΗ ΣΕ ΟΞΥ

Η χρησιμοποίηση οξέων για τον επιφα-

154

Σύγχρονο χρ υσό βραχιόλ ι με ταιριαστό πt ρι όέ ραιο , φτιαγμένα στη West Bengal της Ι νδ ίας , Οι πολυε δ ρι κές ((ιτέΤΡt:ζll t: iVat από τον ίδιο το χρυσό διαμο ρφωμέ -

νες με μικρ ές , κοφτερές σμίλες χωρίς ά λλο φι ν ίρισ μα , έτσι ώστε να ι( αιxμαλωτίζoυν~~ το φως. Φω ΤΟΥραφία

νειακό καθαρισμό των μετάλλων και για την

συγκόλληση , όσο είναι ακόμα θερμά , Η ε μ

αφαίρεση οξε ιδίων που σχηματίζονται κατά

βάπτιση διαλύει επίσ η ς το «εφυάλωμα» βό

Ορρί.

τη θέρμανση, την ανόπτη ση και τη συγκόλ

ρακος που αφ ή νει το λιωμένο συλλίπασμα

ληση κραμάτων, ιδίως αυτών που περιέχουν

(βλ. Συλλιπάσματα ετερογενούς συγκόλλη

χαλκό, συν η θιζόταν από την αρχαιότητα.

σης, σελ.

202).

Μια και τα επιφανειακά οξείδια δεν επιτρέ πουν τη ροή του κολληΤΙΚΟύ κατά την ετε ρογενή συγκόλλ η ση, πρέπε ι να αφαιρεθούν.

ΙΥΝΗθlΣΜΕΝΟ ΛΟΥΤΡΟ ΕΜ8ΑΠΤιΙΗΣ

Για να γίνει αυτό, το αντικείμενο βαφτίζεται

(για χρυσό, άργυρο και χαλκό)

σε ένα αραιό διάλυμα οξέος και αφήνεται

ΙΟ μέρη νερό

μέσα σ' αυτό μέχρις ότου διαλυθεί το οξεί

Ι μέρος θειϊκό οξύ

διο, Μερικοί τεχνίτες βουτούν τα μεταλλΙΚά

Για ένα πιο αποτελεσματ ι κό καθάρισμα

αντικείμενα στο ψυχρό οξύ ευθύς μετά τη

του χρυσού μπορεί να προστεθεί στο παρα-

155

Οκτώ ορε ι χάλκ ινες πίπες, σχεδιασμένες από τον Κοιη

νες σ ε χωριστές μονάδες που συνδέθηκαν μ ε ετερογεν ή

jiiro Kawai, Kyoto,

συγκόλληση χαμη λής θερμοκρασίας και τ ελε ιώθηκαν μ ε ~ι μάρισ μα και στίλβωμα. ΦωΤΟΥραφίες Hiroshi Ka-

Ια πωνία, έναν μεγάλο τ εχν ίτη και

ανθρωπιστή. Φτιάχτηκαν από τεχνίτες στο

ντά στο Mat ~ ue. l απωνία. Οι πίπες

156

Yasugi , κο r.ivat κατασ",εΙJασμέ-

waι.

Περιδέραιο από άργυρο στέρλιγκ, φύλλο πάχους 18 της Mary Αππ Scherr. Μήκος: 16 1/ 2 ίντσες

gauze,

ολικό και κάθε μονάδας 3 1/ 2" r 12 ίντσες . Το εnά.ρα· ΚΤΟ ή έγγλυφο (κοίλο) σχέδιο έγινε με διαβρωτικό διά λυμα Ι : Ι νιτριιcοι"ι οξέος σε νερό και ύστερα με οξείδω ση.

Διαβρωμένο μπρούντζινο περιδέραιο μ ε έγγλυφο σχέ· διο (κοίλο) ιντάλιο από τον Clifford Herrold. Φωτo~ Υραφι'α E/den.

πάνω λουτρό λίγο διχρωμικό νάτριο. Αν δεν μπορεί να βρεθεί θειϊκό οξύ, αντικαθίσταται

με νιτρικό οξύ, σε αναλογία

μερών νερού

προς Ι μέρος οξέος. Κατά την παρασκευή του όξινου διαλύ ματος να θυμάστε ότι πάντοτε το οξύ χύνε ται σιγά σιγά στο νερό και ΟΧΙ ·το αντίθετο

γιατί αλλιώς μπορούν να τιναχθούν καυστι κές σταγόνες ή να αναπτυχθούν επικίνδυνοι

ατμοί. (Αν το δέρμα έρθει σε επαφή με οξύ πλύντε αμέσως με άφθονο τρεχούμενο νερό, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα σαπούνι για

την εξουδετέρωσή του, ή ρίξτε στο δέρμα λίγη σόδα φαρμακείου νάτριο

όξινο ανθρακικό

ύστερα από το ξέπλυμα με νερό).

Για την επιτάχυνση του καθαρισμού του με τάλλου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα πιο

πυκνό διάλυμα οξέος, πράγμα που βοηθιέται από τη θέρμανση του λουτρού και την ανά

δευσή του, ή τη

συχνή μετατόπιση του

αντικείμενου. Για να αποφύγετε τη μόλυνση

από οξείδιο του σιδήρου, χρησιμοποιείτε πάντα για τον χειρισμό του αντικειμένου

χάλκινη τσιμπίδα.

157

ΣίΙΥχρονα κυν η γε τικά μαχαίρια μ ε ατσ άλ ινη λε πίδα, ανάγλυφα δ ιαβ ρωμένη , φτιαγμένα από τον Aragon. Oaxaca. Μ εξ ικό . ΦωΓογραφΙα Ορρί.

Γερ μ ανικό .ατσάλινο κα ι σι δε ρένιο μπα ούλο με δ ια βρωμ ένες έκγλυφες (κυ ρτ ές ) και έγΥλυφες (κ ο ί λες) πα ραστάσεις της Φι λανθρωπίας και της Εγκρ άτε ιας. Τέ λος 1 60υ αι ώνα. Ύψος: 105 / 8 ί ντσες, μήκ ος: 183 1' s ί ντ σ ες και πλάτος: Ι Ι 3/ 4 ί ντσες. ΜΙ:ΙΓορο/ίι ;ιπ

Museum

1 5~

ο( ΑΓΙ.

Rogers Fund. /923. New York, Η.Π. Α.

που δύσκολα καθαρίζεται. Ο χειρισμός των

ΔοχεlΑ ΤΟΥ ΟΞΙΝΟΥ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ

Το όξινο διάλυμα εμβάπτισης μπορεί να τοποθετηθεί σε ένα χοντρό χάλκινο τηγάνι στην περίπτωση που το αντικείμενο είναι

μικρό. Μετά τον καθαρισμό, το υγρό πρέπει να επιστραφεί σε ένα δοχείο φύλαξης ενώ

το τηγάνι θα πλυθεί προσεκτικά με νερό. Γω

μεγαλύτερ-α

αντικείμενα

μπορεί

να

χρησιμοποιηθεί ένα σκεύος από γυαλί πυ ρέξ. Α ν υπάρχει κάλυμμα, το σκεύος αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σα δοχείο φύ

λαξης. Για ακόμα' μεγαλύτερα αντικείμενα χρησιμοποιούνται κεραμικά δοχεία με κά

λυμμα, όποu το όξινο καθαριστικό διάλυμα όχι μόνο δέχεται το αντικείμενο αλλά και φυλάγεται. Μεγάλες βούτες ε μβάπτισης γί

νονται

. Ολα

επίσης

από

ανοξείδωτο

χάλυβα.

αυτά τα δοχεία μπορούν να θερμαν

θούν για να επιταχυνθεί η δράση του όξινου

διαλύματος. Τα δοχεία φύλαξης πρέπει να έχουν ευδιάκριτες ενδείξεις ως προς το πε ριεχόμενό τους . Για εργασία σε παραγωγι

κή κλίμακα υπάρχουν ηλεκτρικά θερμαινό

μενα δοχεία περιεκτικότητας κυβ. εκατοστών.

400

περίπου

'l=:xouv ένα προσθαφαιρού

αντικειμένων πρέπει να γίνε-:αι με χάλκινες τσιμπίδες, τόσο κατά την τοποθέτησή τους στο λουτρό όσο και κατά την αφαίρεσή

τους από αυτό. Μετά τον όξινο καθαρισμό, τα αντικείμενα 1tρέπει να ξεπλένονται με κρύο τρεχούμενο νερό.

Όπως είπαμε, το όξινο λυυτρό καθαρι σμού μπορεί να φυλαχθεί και να χρησιμο ποιηθεί αρκετές φορές αλλά προοδευτικά η

δραστικότητά του μειώνεται . Αυτό συμβαί νει επειδή σχηματίζονται στο διάλυμα μεγά λες ποσότητες μεταλλικών αλάτων, όπως

δείχνει συνήθως η ανάπτυξη ενός σκούρου πράσινου χρώματος και η έναρξη σχηματι. σμού στ ερεών αποθέσεων στον πυθμένα του δοχείου. Τότε το διάλυμα πρέπει να πετα χτεί και να παρασκευασθεί ένα καινούργιο .

. Οταν

χύνετε ένα άχρηστο διάλυμα στην

αποχέτευση, ρίξτε ταυτόχρονα και μια μεγά λη ποσ ότ ητα τρεχούμενου νερού. Το χύσι

μο του διαλύματος πρέ πει να γίνεται σιγά σιγά και να αραιώνεται το υγρό με άφθονο

νερό, για να μη φθείρονται τα μεταλλικά μέ ρη του συστήματος αποχέτευσης.

μενο «κόσκινο)) από ανο ξείδωτο χάλυβα. με χερούλι, όπου τοποθετούνται τα αντικείμε να, και είναι εφοδιασμένα με ενδε ΙΚΤΙΚή )..υ

χνία ασφαλείας, διακόπτη και κύκλωμα συ νεχούς

εναλαλασσόμενου ρεύματος

220ν, ισχύος

30W.

11 ον-

Μπορούν να γεμισθούν

με διάλυμα θειϊκού οξέος ή ε ι δ ικό διάλυμα

Sparex. Για τη φύλαξη του καθαριστικού διαλύ ματος μπορο ύν να χρησιμοποιηθούν μπιτό

νια από πολυαιθυλένιο με πώμα, χωρητικό τ ητα ς

περίπου λίτρων, μια και το πλα

στιιcό αυτό δεν προσβάλλεται από τα οξέα. Το κό

Sparex

Νο

2 είναι

παρασκεύασμα,

υγρών

πυκνών

ένα στερεό εμπορι

υποκατάστατο

οξέων.

των

συσκευασμένο

ΗΛΕΚΤΡΟΛ ΥΤΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ω"ΙΛΒΩΣΗ

Μετά τον καθαρισμό με εμβάπτιση σε οξύ και πριν από 'την τελική στίλβωση τα ε ί δη από χρυσό, λευκόχρυσο. άργυρο χαι χαλχό

μπορούν να καθαρισθούν ριζικά και να φι νιρισθούν προκαταρκτικά με μια τεχνική που χαρακτηρίζεται ως ηλεκτρολυτικ ή επι

φανειακή αφαίρεση μετάλλου - stripping. Η ' διεργασία αυτή γίνεται συνήθως στη μαζική παραγωγή τυποποιημένων κοσμημάτων.

Η ηλ εκτρολυτ ική αφαίρεση μετάλλ ου εί ναι το αντίθετο της ηλεκτρολυτικής επ ιμε

τάλλωσης καθώς αφαιρείται από την επιφά νεια μέταλλο αντί να αποτίθεται επάνω σ'

σε

αυτήν (βλ. σελ. 455).Το αντικείμενο τοποθε

κουτιά της μιας, των διόμισυ ή και περισσό

τείται στο διάλυμα συνδεδεμένο με ένα χάλ

τερων λιβρών, που διαλύεται στο νερό σύμ

κινο σύρμα και μέσω αυτού μ ε το θετικό ή

φωνα με τις οδηγίες του παραγωγού του. Το

ανοδικό ηλεκτρόδιο τη ς πηγής, ενώ το δο

διάλυμα είναι βραδύτερο και λιγότερο δια

χείο του ηλεκτρολύτη από ανοξείδωτο χά

βρωτικό από το διάλυμα ·του θειϊκού οξέος

λυβα γίνεται η Κάθοδος, με τη προσαρμογή

αλλ' η δράση του επιταχύνεται με θέρμαν

ενός σύρματος με τη βοήθεια κλιπ.

ση.

διοχετευθεί ρεύμα, το μέταλλο που αφαιρεί

Κατά την εμβάπτιση, κάθε κομμάτι σιδε

ται διαλύεται στον ηλεκτρολύτη

Όταν

και αν

ρένιου σϋρματος πρέπει να αφαιρείται από

υ πάρχει ιδιαίτερο δοχείο για κάθε χρησι

το αντικείμενο πριν βαπτιστεί στο λουτρό

μοποιούμενο μέταλλο μπορεί να συλλεχθεί

γιατ ί , διαφορετικά, θα σχηματισθεί στη με

και να ανακτηθεί καθώς συσσωρεύεται στον

ταλλική επιφάνεια ένα επίστρωμα χαλκού

πυθμένα του ηλεκτρολυτικού δοχείου.

159

Η διεργασία αυτή αφήνει την επιφάνεια

τό σχέδιο) και η έγγλυφη-ιντάλιο (κοίλο

τελείως καθαρή και λαμπρή και διευκολύνει

σχέδιο). Στη διάβρωση εκγλυφής-ρελιέφ, το

την τελική στίλβωση. Το χρησιμοποιημένο

σχέδιο υλοποιείται στο μέταλλο με το κα

διάλυμα είναι πιο αποδοτικό από το και·

λυπτικό υλικό' μετά τη διάβρωση, εμφανΙ

νούργιο.

ζεται έιcyλυφO-ρελιέφ, δηλαδή είναι θετικό, με το φόντο διαβρωμένο κάτω από την επι

φάνεια. ΔrAΛ ΥΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛ ΥΤιΚΟΥ ΚΑθΑΡIΣΜΟΥ

11 Ο

κληρη

γραμμάρια κυανι.ούχο νάτριο

Ι κουταλιά γλυκού ουδέτερο ανθρακικό νάτριο

διαλύονται σε

4,5

λίτρα βραστού νερού.

Όταν χρ~ιάζεται αναπλήρω,ση του διαλύ ματος

προστίθενται

μερικές

ποσότητες

κυανιούχου νατρίου και νερού. Μη ξεχνάτε ότι το κυανιούχο νάτριο είναι πολύ δηλη

τηριώδες και πρέπει να το χειρίζεσθε με με, γάλη προσοχή! Αποφεύγετε την εισ1'νοή

Στη

διάβρωση

εΥΥλυφής-ιντάλιο

καλύπτεται με το προστατευτικό υλικό ολό η

επιφάνεια του μετάλλου, στην

οποία χαράζεται με μερική αφαίρεση του

καλυπτικού στρώματος το σχέδιο με εργα λεία ποικίλου πάχους, από το ίχνος της μύ της βελόνας μέχρι τις χοντρές γραμμές. Με τά τη διάβρωση, η γραμμή που αντιστοιχεί

στο εκτεθειμένο μέταλλο εμφανίζεται κοίλη ή αρνητική, κάτω από την επιφάνεια. Φυ σικά, είναι δυνατός ο συνδυασμός στο Ιδιο αντικείμενο και των δύο τύπων διάβρωσης.

των ατμών του διαλύματος και εφαρμόζετε τη μέθοδο μόνο όταν υπάρχει επάνω από το

λουτρό ένας ισχυρός αναρροφητήρας. Κυ κλοφορούν στο εμπόριο και έτοιμα διαλύ ματα ηλεκτρολυτικού καθαρισμού. Βάλτε το ανοξείδωτο δοχείο επάνω σε ένα ηλεκτρικό μάτι 'και φέρτε το ηλεκτρολυτικό διάλυμα στην θερμοκρασία του βρασμού. Συνιστάται συνεχής τάση ταρία).

6-12

βόλ τ (μπα

Αφήστε το αντικείμενο μέσα στο

λουτρό λίγα δευτερόλεπτα και βγάλτε το για παρατήρηση.

Όταν αποκτήσει την επιθυ

μητή εμφάνιση, ξεπλύντε το καλά με τρεχού μενο νερό , αποφεύγοντας όσο γίνεται να ακουμπήσετε την επιφάνειά του. ΣτεγνώσΤΕ

το σε πριονίδι και προχωρείστε στην τελική στίλβωσή του.

ΚΑΛνΠΤΙΚΑ ' Η ΠΡΟΙΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

Πριν από όλα καθαρίζεται προσεχτικά η επιφάνεια του μετάλλου από τις ακαθαρ σίες, ιδίως τις λιπαρές, που μπορούν να ενεργήσουν από μόνες ως προστατευτικό μέ

σο. Το καθάρισμα γίνεται συνήθως με ζεστό νερό και απορρυπαντικό ή με ένα μαλακό ύφασμα και καθαρό οινόπνευμα. Α ν χρεισ

σθούν πιο δραστικά μέτρα, χρησιμοποιείται η φλόγα ενός καμινέτου, που κατακαίει ή

εξατμίζει τις λιπαρές ουσίες. Μετά, το μέ

ταλλο εμβαπτίζεται σε αραιό διάλυμα οξέος και ξεπλένεται. Μπορεί επίσης να τριφτεί με μια πάστα από κιμωλία ή ελαφρόπετρα και νερό, με τη βοήθεια ενός μαλακού υφά σματος και να ξεπλυθεί με τρεχούμενο νερό. Κατά την προετοιμασία του αντικεΙμενου

ΕΚΛΕΚΤΙΚΗ εΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ

για την εκλεκτική διάβρωση οι άκρες και το

Η επιφανειακή διάβρωση των μετάλλων

πίσω μέρος του μετάλλου πρέπει να καλυ

με οξέα για διακοσμητικούς σκοπούς ήταν

φθούν με ένα προστατευτικό στρώμα. Το

150 αιώνα,

σχετικό υλικό μπορεί να είναι το ίδιο με

άγνωστη στην Ευρώπη μέχρι τον

οπότε άρχισε να χρησιμοποιείται σε μεγά

αυτό που χρησιμοποιείται για τη

λη κλίμακα για το στόλισμα πανοπλιών και

γΙα του σχεδίου αλλά μπορεί να είναι και

όπλων. Βασικώς, η εκλεκτική διάβρωση με

διαφορετικό . Συνήθως χρησιμοποιείται με

οξύ είναι μια μέθοδος δημιουργίας ενός

λισσοκέρι ή παραφίνη,

σχεδίου πάνω σε ένα μέταλλο, με την κάλυ

και απλώνονται εύκολα και ταυτόχρονα

ψη των μερών του εκείνων, που πρέπει να

στερεοποιούνται γρήγορα. Το κερί ζεσταί

προστατευθούν από την επίδραση του οξέος

νεται μέχρι να λιώσει σε ένα τηγάνι χωρίς

με ένα οξεοάντοχο υλικό, ενώ τα εκτεθειμέ

να υπερθερμαίνεται, για να μην εκλυθούν

να μέρη του μετάλλου διαβρώνονται από το

καπνοί και καεί. Απλώστε το λιωμένο κερί

οξύ ή, όπως αποκαλείται επίσης, διαβρωτι

με ένα παλιό πινέλο επάνω στο ζεσταμένο

κό μέσο. Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι εκλε

μέταλλο.

κτικής διάβρωσης: η έκγλυφη-ρελιέφ (κυρ-

160

δημιουρ

που ετοιμάζονται

Το ελαφρύ ζέσταμα διευκολύνει την ομα-