september - oktober 2015
nr 1
Dossier Respect p4
Astroreis CONGO p 14 Ik heet . . . . . . . . . . . . Klas: . . . . . . . . . . . . . .
Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de tweede graad lager onderwijs
IN DE KIJKER Deze kinderen dromen al van een echt Fakkeltjesland. Geen slecht idee!
Pauline
Jitske
Lisa Bo
2 - 3 In de kijker
4 - 9 Dossier: Respect
Inhoud
Jana
Digitale planeet
10 - 11 Vrij verhaal: Peter en de wolf 12 - 13 Kapitein Ansjovis 14 - 17 Astroreis: Congo 18 - 19 Lunapark 20 - 21 Wegwijzer: Smurfensnot
22 Leugendetector
23 Ezelsoor en oplossingen
2
Surf naar www.fakkeltjes.be en ontdek onze digitale planeet. Daar vind je quizjes, goocheltrucs, strips, extra dossiers en nog veel meer!
Colofon Fakkeltjesmagazine nr. 1 September - oktober 2015 Schooljaar 2015 - 2016, jg. 16 Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de tweede graad lager onderwijs
Norah
Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn een uitgave van Fakkeltjes vzw. Ondersteunend comité Laurent Blonden, Annie Hermans, Ann Bogaerts, Filip Debrabandere, Luc De Ro, Robert Joncret, Marlene Stevens, Martine Konings, Erik Hurts, Tamara Festraets, Ingrid Soetewey, Christel Birchen en Anke Hurts Vrijwilligerskern & redactie Ally Steven Severi, Anouk Leys, Britt Raes, Christel Birchen, Lieve Meiresonne, Mira Borghs, Mira Roos, Myriam Kalaï, Nicole Ledegen, Sarah Rathé, Steven Gryspeerdt, Karel Van Campenhout en Thomas Rotthier
Lucas
Hoofdredactie Bert Goossens Illustrator Floris De Smedt / www.mrfart.be Lay-out Wim Pauwels / www.silkentofu.org
Loes & Linde Ook nog mooie tekeningen uit de Stedelijke Basisschool van Sint-Eloois-Vijve Pheadra
Kladmuur Heb je een leuke tekening, een goeie grap of een mooi gedicht? Stuur het op naar: Fakkeltjes vzw, Brand Whitlocklaan 87 bus 9, 1200 Brussel Of naar fakkeltjesvzw@demens.nu Of via onze website: www.fakkeltjes.be
Druk N.V. Verbeke Lijnmolenstraat 34-36, 9040 Gent www.drukkerijverbeke.be Abonnement Via de school: € 8 Persoonlijk abonnement: € 10 Bestellen: via www.fakkeltjes.be/bestellen Contact Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9, 1200 Brussel 02 735 81 92 (ma-vrij tussen 9u en 16u) fakkeltjesvzw@demens.nu www.fakkeltjes.be Meeschrijven of –tekenen? Neem contact met ons op! V.U. Laurent Blonden Brand Whitlocklaan 87 bus 9, 1200 Brussel Alle teksten en beelden in Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn eigendom van Fakkeltjes vzw. Er steekt heel wat vrijwilligerswerk achter de Fakkeltjes. Niets uit deze publicaties mag zonder voorafgaande toestemming van de uitgever worden overgenomen, uitgezonderd beelden die aangeduid zijn met creative commons (c) (steeds auteur en oorsprong vermelden).
3
DOSSIER Respect Sommige mensen zeggen dat respect iets is dat je moet verdienen. Maar dat is klinkklare nonsens. Iedereen verdient respect, of je nu groot, klein, dik, dun, arm of rijk bent. Maar hoe ben je eigenlijk respectvol? Wij spitten het samen met je uit.
Gewoon vriendelijk Alsjeblieft en dankjewel: het zijn twee simpele woorden die een wereld van verschil maken. Respectvol zijn is vaak niet zo moeilijk. Gewoon een beetje vriendelijk zijn, meer is het niet. Voorsteken is bijvoorbeeld niet erg vriendelijk. Bij ons geldt de regel: wie eerst is, is ook eerst aan beurt. Door voor te steken denk je alleen aan jezelf. Respect hebben betekent dat je ook rekening houdt met anderen. Je bent bijvoorbeeld respectvol als je in de bus je stoel afstaat aan een oude man of vrouw. Voor hen is het namelijk lastig om lang recht te blijven staan, terwijl dat voor een kind met sterke benen geen probleem is. Regels zijn niet overal dezelfde. Op sommige plaatsen in de wereld is het bijvoorbeeld heel gewoon dat in een winkel de luidste roeper of een goede vriend van de baas eerst wordt bediend. Daar vormt voorsteken geen groot probleem. ‘Dank je’ in andere talen.
TAK
MERCI
DANKE GRAZIE
GRACIAS
THANK YOU
4
DOMO
/ SJOEKRAN
Hallo! Het is vriendelijk om iemand op een gepaste manier te begroeten. Groeten gebeurt bij ons vaak door elkaar een hand te geven. Die gewoonte is ontstaan bij de Oude Grieken. Zij gaven elkaar een hand om duidelijk te maken dat ze geen wapens met zich meedroegen. Een handdruk was een teken van vrede. Vrouwen groeten vaak met een kus op de wang. Maar ook mannen kussen elkaar. In Frankrijk geeft men twee kussen, op elke wang ĂŠĂŠn. In sommige landen kussen vrienden elkaar op de mond als begroeting. In Japan en China begroeten mensen elkaar door een (lichte) buiging te maken. Soms plooien ze daarbij ook hun handen samen. De Tibetanen steken dan weer hun tong uit om hallo te zeggen. Bij ons is dat net heel onbeleefd! Wat zeg jij? O Ik geef liever een hand O Ik geef liever een kus O Ik verstop me het liefst onder de zetel O Ik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................
c) kance @wikimedia
5
DOSSIER
Eetgewoontes Je weet vast wel dat het niet echt beleefd is om met je mond vol eten te praten. De meeste mensen vinden het namelijk niet zo smakelijk om naar een gekauwde brij voedsel te kijken. Met je handen eten wordt bij ons ook vaak gezien als onbeleefd, terwijl het in heel veel landen de normaalste zaak van de wereld is. Met bestek eten is soms gewoon heel handig. Heb je al eens geprobeerd spaghetti te eten met je handen? Niet makkelijk! Slurpen en boeren laten wordt bij ons als storend ervaren. Maar Chinezen vinden dat helemaal niet zo erg! Bij ons is het beleefd om je bord leeg te eten. Dat is logisch, het is jammer dat eten verspild wordt. In China daarentegen is dit net een teken dat je nog honger hebt en je nog een nieuwe portie wilt.
Gezond Er zitten heel veel slechte bacteriën op je handen. Die kunnen je ziek maken. Daarom is het belangrijk om je handen goed te wassen, zeker voor en na het eten. Doordat mensen elkaar vaak aanraken met hun handen, worden ziektes makkelijk verspreid. Door regelmatig je handen te wassen zorg je er ook voor dat je vrienden niet ziek worden. Een goede hygiëne is dus ook een vorm van respect. Niezen doe je bij ons in een zakdoek. Chinezen vinden dat dan weer heel onbeleefd. Eigenlijk hebben ze een beetje gelijk. Een zakdoek is immers een broeihaard van slechte bacteriën, je houdt hem best niet te lang bij. Geeuwen wordt vaak aanzien als een teken dat je je verveelt. Terwijl geeuwen best gezond is. Geeuwen is eigenlijk een manier om de temperatuur in je lichaam te regelen. Een geeuw moet je dus niet onderdrukken. Wel is het beleefd om je hand voor je mond te houden. Waarom eigenlijk? Goede vraag! Sommige gewoontes bestaan al zo lang dat niemand weet waarom ze juist in gebruik zijn. Maar als ze niemand kwaad doen is dat ook niet zo erg. Door je handen te wassen draag je zorg voor je lichaam. Geef nog een voorbeeld van hoe jij voor je lichaam kan zorgen. ...................................................................... ...................................................................... ......................................................................
6
We hebben gezien dat gewoontes nogal verschillen tussen landen. Maar ook binnen een land, tussen mensen, zijn er veel verschillen.
Respect voor verschillen
Ben je ooit al eens bij een vriendje thuis gaan spelen? Waren er andere regels of gewoontes? Welke? ...................................................................... ...................................................................... ...................................................................... Soms worden mensen uitgesloten omdat ze verschillen van de rest. Een pestkop op school pest iemand die op de één of andere manier ‘anders’ is. Ook volwassenen kunnen anderen het leven zuur maken. Sommigen vinden dat hun bevolkingsgroep ‘beter’ is dan een andere. Ze halen verschillen aan om zichzelf beter te voelen. Zo’n mensen tonen geen respect. Het is niet altijd makkelijk om te gaan met verschillen. Toch is het heel erg belangrijk om respect te tonen voor anderen. Niet iedereen heeft dezelfde ideeën of gewoontes. Dat is maar goed ook, de wereld zou maar saai zijn als we allemaal exacte kopieën van elkaar zouden zijn!
DISCUSSIE
Moet je ook vriendelijk zijn als je het niet meent? Is het niet ‘achterbaks’ om vriendelijk te zijn tegen mensen die je niet leuk vindt? c) Eric Rolph @wikimedia
7
DOSSIER
Respect voor iedereen
Men zegt wel eens dat het belangrijk is om respect te hebben voor ouderen. Dat klopt zeker. Als kind is het belangrijk om te luisteren naar volwassenen. Zij hebben meer kennis over de wereld en kunnen daarom soms betere beslissingen nemen dan kinderen. Maar dat betekent niet dat jouw mening niet telt. Integendeel, ook kinderen verdienen respect! Zij hebben ook een stem en ze zijn in staat om die te uiten. Respect is er voor iedereen. Zijn er mensen naar wie jij opkijkt? Waarom?
...................................................................... ......................................................................
c) Leonidas Drosis @wikimedia
......................................................................
8
Respect kan je hebben voor personen, maar ook voor dieren en het milieu.
Lang leve de natuur
Respect hebben voor dieren betekent dat je rekening houdt met wat ze voelen. Je huisdier is bijvoorbeeld geen pop waarmee je kan doen wat je wilt. Het is belangrijk om er goed voor te zorgen.
Ook het milieu is iets dat zorg verdient. Het duurt bijvoorbeeld 50 jaar voor een blikje frisdrank dat je zomaar weggooit op straat is verteerd. Daarom is het belangrijk dat je het in de (juiste) vuilbak gooit, zo kan het gerecycleerd worden. Zwerfafval is niet enkel geen zicht, het is ook gewoon erg ongezond voor mens en dier. Hoe kan jij mee zorgdragen voor het milieu? Geef een tip. ...................................................................... ...................................................................... ......................................................................
9
VRIJ VERHAAL Peter en de wolf Peter en de wolf is een muzikaal sprookje van Sergej Prokofjev. Elk dier in het verhaal wordt begeleid met een muziekinstrument. Je kan dit verhaal ook beluisteren op www.fakkeltjes.be
Peter rekt zich uit. Het is nog heel erg vroeg in de ochtend. Hij is net wakker en ziet door zijn raam hoe de zonnestralen de wereld kleuren. Wat een prachtige dag! Hij springt uit bed en gaat op de tippen van zijn tenen via de lange wenteltrap naar beneden. Eenmaal buiten opent hij het tuinhuik en rende de grote, groene wei in. Hoog in de eik zit Peters beste vriendje, een vogeltje dat vrolijk tsjilpt. Er komt ook een dikke eend aangewaggeld. Ze is blij dat Peter het hek heeft opengelaten. Op een warme dag als deze heeft ze erg zin in een frisse duik in de vijver. Het vogeltje ziet de eend, vliegt naar beneden en gaat naast de eend in het gras zitten. “Wat ben jij nou voor vogel dat je niet kunt vliegen?” vraagt het vogeltje. “Kwaak!” roept de eend. “En wat ben jij voor vogel dat je niet kunt zwemmen?” De eend plonst de vijver in. De twee vogels kibbelen en kibbelen. Ze maken zo’n ruzie dat het vogeltje niet ziet dat een kat langzaam komt aansluipen door het hoge gras … “Kijk uit!” roept Peter luid. Net op tijd vliegt het vogeltje weg, hoog de boom in. Vanuit het midden van de vijver kwaakt de eend brutaal naar de kat. Zij zit lekker veilig. De kat baalt. Watertandend loert ze naar het vogeltje in de boom. “Peter! Kom hier!” Het is opa. Zijn gezicht staat op onweer. “Ik heb je toch gezegd niet alleen naar hier te komen! Stel je nou eens voor dat er een grote boze wolf was gekomen, wat had je dan gedaan?” Peter luistert maar met een half oor naar zijn opa. Hij is helemaal niet bang voor wolven. Opa neemt Peter bij de arm en sleurt hem mee naar huis. Het hek naar de weide gaat dubbel op slot. Met een sip gezicht leunt Peter tegen de omheining van de tuin. Het hek is nog niet goed dicht of uit het bos komt iets aangeslopen. Het is de grote, dikke, enge wolf ... In een flits vlucht de kat de grote boom in. De eend kwaakt luid en raakt in paniek. Ze springt uit de vijver en begint in het wilde weg te waggelen. De wolf slaat meedogenloos toe. In één hap slokt hij de eend naar binnen.
10
Het vogeltje zit nog steeds hoog in de boom. Enkele takken lager zit de bibberende kat. Onder de boom sluipt de wolf heen en weer. Met grote, hongerige ogen gluurt hij naar de kat en het vogeltje.
Peter bekijkt, van achter het hek, de wolf eens goed. Bang is hij niet. Hij heeft een plannetje ... De dappere jongen gaat naar de schuur, haalt daar een stuk touw en klmt op de tuinmuur. Over die muur hangt een tak van de grote boom. Peter pakt de tak beet en klimt zo de boom in. “Vogeltje, ga jij eens naar de wolf,” zei hij, “en probeer hem af te leiden. Maar zorg er wel voor dat hij je niet te pakken krijgt!” En dat doet het moedige vogeltje. De wolf hapt er woedend naar en - oei! - hij krijgt bijna een vleugeltje te pakken! Intussen maakt Peter een lus in het touw en laat die langzaam uit de boom naar beneden zakken. Hij vist met het touw totdat de staart van de wolf in de lus komt te zitten. “Hebbes!” Met een stevige ruk trekt Peter aan het touw en bind het aan de boom vast. De wolf is gevangen! Op dat moment komt er een groepje jagers uit het bos. Ze zijn het wolvenspoor gevolgd en halen nu hun geweren boven. “Niet doen! Niet schieten!” roept Peter. “Het vogeltje en ik hebben de wolf gevangen. Jullie moeten ons helpen om hem naar de dierentuin te brengen.” De jagers durven zo’n dappere jongen niets weigeren. In een vrolijke optocht gaan ze samen naar de zoo. Peter loopt natuurlijk voorop. Daarachter komen de jagers met de wolf aan een touw. Opa en de kat sluiten de rij. Opa blijft maar mopperen: “Stel je nou toch eens voor dat Peter de wolf niet had gevangen, wat zou er dan met ons gebeurd zijn?” Boven de optocht vliegt het vogeltje. Hij tsjilpt blij: “Peter en ik zijn echte helden, want wij hebben de wolf gevangen. Tsjilp, tsjilp!” En als je heel goed luistert, kan je de eend horen kwaken in de buik van de wolf. Want die had zo’n haast, dat hij de eend levend had opgeslokt!
11
ASTROREIS Na een welverdiende vakantie zijn Mieke, Koen, Chip en oma klaar voor avontuur. Onze bende ontving zonet een brief van Bafalulu Eliezer Dinga, een leraar uit Congo.
Mes chers amis de l’Astrobe
nde,
e je C’est avec grand plaisir qu émie vous invite tous à notre Acad Congo. à Kinshasa, la capitale du uté Venez découvrir l’art et la bea de mon pays! Bien à vous, Bafalulu Eliezer Dinga
Chip: De taal komt mij bekend voor. Mijn vertaalmachine neemt de tekst even door … Blip blip … Frans. Wil zeggen: “Beste vrienden van de Astrobende. Met veel plezier nodig ik jullie allen uit op de Academie in Kinshasa, de hoofdstad van Congo. Kom de kunst en de schoonheid van mijn land ontdekken.” Mieke: Leuk! We gaan naar Afrika. Koen: Pff ... kunst, ik hou niet zo van tekenen … Oma: Mooi, Congo heeft een prachtige natuur, wilde dieren, watervallen en machtige stromen. Maar Congo is een gevaarlijk land ook: oorlog, lepra, malaria, vervuild water, armoede, kindsoldaten … Nee, zo’n reis kan niet. Chip: Maar omaatje lief, bekijk het toch eens wat positief. De man schrijft toch: ontdek de schoonheid van mijn land, dan wordt de reis toch interessant?
Oma laat zich overhalen door Chip en de avontuurlijke Koen en Mieke. Stipt op tijd landt de bende in de hoofdstad Kinshasa. Na een uurtje wachten verschijnt de gastheer. Dat is normaal in Congo. Hij geeft iedereen drie tikjes met het hoofd, een Congolese begroeting.
Baf: Bienvenus! Welkom! Ik ben Bafalulu Eliezer Dinga.
Mieke: Heeft u dan ook diamanten in huis?
Oma: Dag meneer Bafalulu Elie…
Baf: Omdat hier diamant opgegraven wordt? Nee hoor, diamanten zijn voor de rijke handelaars.
Baf: Zeg maar Baf hoor. Mieke: Meneer Baf, vertel me eens waar u zo goed Frans leerde? Baf: Hier in Congo is Frans de officiële taal. Op school, op het postkantoor, in het stadhuis … daar spreekt en schrijft iedereen Frans! En … er zijn nog zo’n 200 Afrikaanse talen in dit land. Ik spreek ook het Lingala. Congo was vroeger een Belgische kolonie.
Chip: Ja zo gaat het met diamant en goud. Dat blijft onder de rijken, schattebout.
Koen: Een kolonie? Oma: Ja, dat is wanneer een land baas speelt over een ander land. België was baas over Congo. Nu niet meer. Baf neemt de bende mee naar zijn huis. Ze moeten even wennen aan het getoeter van de auto’s op straat. De stad is enorm druk. Mieke: U woont niet in een hut? Uw huis is best mooi. Baf: Ja, ik heb geluk. Heel wat Congolezen zijn ook arm. Dan wonen er verschillende families bij elkaar. Met 15 in een klein huis is echt niet ongewoon. Mieke: En zijn dit uw schilderijen meneer Baf? Heel kleurrijk. Daar hou ik wel van. Koen: Het is hier best warm … Vindt u het goed als ik even een glaasje water drink? Baf ziet hoe Koen een glas neemt en de kraan open draait. Baf: Nee! Niet doen! Het kraantjeswater is hier niet drinkbaar. Je moet het eerst 10 minuten koken.
Baf trekt met de bende naar de markt. Aminata zal een lekker gerecht voor hen klaarmaken: Moabe. Dat betekent ‘acht’ omdat er acht ingrediënten inzitten. Chip: Ik ben het al een beetje vergeten … ik weet nog dat we rijst zullen eten. Baf: Palmnoten, kip, gedroogde vis, gemalen aardnoten, rijst, maniokbladeren, bakbanaan en pilipili. Pilipili is een soort rode peper die uit Congo komt. Lekker pikant!
Ik geef jullie een glas water uit de fles.
Koen: Kijk maar naar die mevrouw met alle eieren op haar hoofd gestapeld. Wat een evenwicht!
Oma: Heeft u soms ook koffie? Warm of niet, ik drink graag een kopje.
Baf: Ook ik kan alles netjes op mijn hoofd stapelen.
Baf: Maar natuurlijk mevrouw. De koffieplant groeit in Congo. Koffie genoeg dus.
Chip: Ik vind het best uniek en weg met de tassen uit plastiek!
Die avond eet de bende met de handen. De moabe smaakt heerlijk. Rond 9 uur valt het licht uit. Oma: Wat is er aan de hand? Baf: Niks, in Congo is het normaal dat de elektriciteit regelmatig uitvalt. Koen: Eigenlijk niet zo erg. Ik ben al wat moe. Zullen we dan gaan slapen? De volgende dag trekt iedereen naar de Academie waar Baf lesgeeft. Hij neemt hen mee naar het atelier van een bekend beeldhouwster.
Mevrouw Mbeya blijkt een tweelingzus te hebben. Die is zes weken geleden na een tocht op de rivier de Kongo verdwenen. Als aandenken maakte Mbeya een tweelingbeeldje van haar. Dat beeldje deed het verdriet een beetje verzachten. Maar vorige week verdween het beeldje uit de klas … Mieke: Wij zullen helpen zoeken, Mbeya. Mbeya: Dat is heel lief, maar onbegonnen werk … Ik moet me erbij neerleggen. Koen: En een nieuw maken, dat kan toch ook? Mbeya: Er is maar één Ersi en dus maar een beeldje … Baf: Mensen in Congo zijn vaak bijgelovig. Het beeld is niet zomaar een beeld, nee, de dode leeft er in voort …
Oma: Mooie houten beelden. Zo een kleintje zou niet misstaan op mijn kast in de woonkamer … Mbeya: Mbote, dat is goedendag in het Lingala. Dank je wel … Mieke: Vind je ook niet Koen, dat deze mevrouw er ongelukkig uitziet? Koen: (knikt) … maar we kunnen haar toch niet vragen of… Chip: En waarom niet? Mevrouw … heeft u vandaag verdriet? Mbeya: Zucht … Vandaag en de weken ervoor. Ach het gaat wel weer over … ik denk soms terug aan mijn zus Ersi … Oma: Vertel maar, wij luisteren …
Mieke, Koen en Chip bewonderen de werken van de kunstenaars. Dan moet Mieke plassen. Maar in plaats van bij de toiletten, komt ze in een soort werkplaats terecht. Daar valt haar oog meteen op een foto. Een foto van Mbeya! Mieke neemt de foto mee. Mieke: Kijk, Koen. Mevrouw Mbeya. Ze ziet er hier gelukkig uit. Koen: Ja. Maar wacht eens … Wat staat hier op de achterkant? Ersi !!! Het is dus de tweelingzus. We laten Chip de foto door onze zoekmachine onderzoeken. Chip doet wat hem gevraagd wordt. De zoekmachine begint te gloeien. Al snel komen de eerste resultaten vrij … Mieke: En? Chip: De zoekmachine gloeit enorm. Ik denk dat er een kans bestaat dat we Ersi vinden!
De bende en Baf stappen in de bol. De bol vliegt laag over de Kongo. De zoekmachine staat op ‘actief’ en zoekt met warmtegolven naar Ersi. Wanneer de bol over het regenwoud scheert, weerklinkt een luid signaal. De bol landt aan de oevers van de stroom. Bij een hut zit een vrouw. Het is duidelijk dat dit Ersi is. Oma: Bent u de tweelingzus van Mbeya? Esri: De vrouw knikt. Ik mis haar … en ik mis Luc Nazangi makuta zomi. Ik mis hem … we zouden trouwen en nu zit ik hier … ik ben blij dat ik eindelijk iemand zie. Oma: Zit u hier gevangen? Esri: Nee … Mijn reis was goed begonnen. Verschillende weken heb ik de berggorilla’s bestudeerd. De dieren zijn fantastisch. Kijk maar naar de foto’s. Ik bleef iets langer dan verwacht. Baf: U weet toch dat iedereen al dacht dat je dood was? Ersi: Nee, oh wat erg … Een paar weken geleden is mijn houten boot stukgegaan en ik wist niet meer hoe ik terug moest … De bende neemt Ersi mee naar haar thuis. Daar wordt ze herenigd met haar zus en … met Luc. Luc: Mijn liefste, wat ben ik blij … Baf: Luc, ik wist helemaal niet dat jij verliefd was. Luc: O jawel, de vonken sloegen letterlijk over! Ik wil met Ersi trouwen maar Mbeya wou niet dat haar zus met een elektricien zou trouwen … Mbeya: Ach ja, dat is verleden tijd. Ik ben blij dat mijn zus terug is! Botondi! Botondi! Dank je wel iedereen! Chip: Ik zit nog een beetje verveeld met het mysterie van het verdwenen beeld. Luc: Dat ligt in een kast van het werkhuis. Ik wou gewoon alle dagen aan Ersi denken … Ik haal het direct! Voor Luc en Ersi begint een nieuw avontuur. Zij zullen binnen twee maanden trouwen. De ruimtevrienden zijn natuurlijk de eregasten! En het tweelingbeeld? Dat staat ondertussen bij oma op de kast.
Weetjes • In Afrika en dus ook in Congo worden gemiddeld meer tweelingen geboren dan bij ons. Ook tweelingbeeldjes bestaan echt. • Frans is de officiële taal in Congo, maar daarnaast heb je nog vele talen zoals Lingala, Kikongo, Swahili en Luba-Kasai. • Congo was tot 1960 een kolonie van België. • Congo bevat heel veel waardevolle grondstoffen zoals goud en diamant. De bevolking kan echter weinig van deze rijkdommen genieten. De opbrengsten verdwijnen in de zakken van rijke handelaars. • Congo herberg heel wat mooie en unieke dieren. De berggorilla leeft in het Virunga park, in het oosten van Congo. Er zijn nog minder dan 1000 exemplaren in leven. Het dier is met uitsterven bedreigd. • De rivier de Kongo loopt dwars door het land. De rivier is belangrijk voor de scheepsvaart maar ook bijvoorbeeld voor het opwekken van elektriciteit met een groot waterdam.
Uit welk woord heeft deze krokodil happen genomen.
Wat staat hier geschreven?
Welk masker is uniek?
Fakkeltjesmagazine1tot5 copy.indd 2-3
Vlug! Zonder te tellen. Hoeveel zebra’s zie je? Schrijf het nummer hier....... En? Heb je goed geraden?
Wat staat hier geschreven?
De nummers 4 en 7 staan er al. Vul enkel de nummers: 1, 2, 3, 5, 6, 8 en 9 in het vierkant. Je mag elk nummer slechts éénmaal gebruiken. De som van iedere rij, kolom en diagonaal is gelijk aan 15. Kan jij de nummers op de juiste plaats zetten?
02/06/15 17:19
WEGWIJZER Smurfensnot
Ken je smurfensnot? Dat is een vies goedje dat erg leuk is om in te knijpen. Er bestaan heel veel methodes om smurfensnot te maken. Ik leer jou een zeer eenvoudige manier.
Benodigdheden Voor dit proefje heb je enkel een plastic boterhammenzakje en wat afwasmiddel nodig.
20
DOE EEN GOEDE TEUG AFWASMIDDEL IN EEN PLASTIC ZAKJE.
Dag Fakkeltjes! Voor wie mij nog niet zou kennen, ik ben Rooie Karel en ik leer jullie een heel jaar door leuke trucjes.
ZORG DAT ER NOG EEN BEETJE LUCHT OVERBLIJFT IN HET ZAKJE. KNOOP HET GOED TOE EN KNIP HET UITEINDE WEG.
Tips
KNEDEN, KNEDEN, KNEDEN … TOT JE EEN LEUK ZAKJE SNOT HEBT!
Het is een ware kunst om het perfecte smurfensnot te creëren. Zorg dus dat je verhouding tussen afwasmiddel en lucht goed zit. Hier nog enkele tips. • Behalve afwasmiddel kan je ook een stuk zeep, wasmiddel of shampoo gebruiken. Vraag wel eerst aan je ouders wat je mag gebruiken voordat je de badkamer gaat plunderen! • Soms is het goed om een heel klein beetje water toe te voegen. • Voeg een beetje verf of glitters toe om het goedje op te leuken.
Ontdek een filmpje van dit proefje op www.fakkeltjes.be
• Voor extra veiligheid kan je twee boterhammenzakjes gebruiken.
Uitleg
Door lang te kneden worden het afwasmiddel en de lucht met elkaar gemengd. Hierdoor krijg je zeepbelletjes die het mengsel zo’n leuke vorm geven. Hoe meer lucht in het zakje, hoe langer je moet kneden om het goed te mengen.
21
LEUGENDETECTOR Hoe goed ken jij Congo? Lees de Astroreis op pagina 14 en doe de quiz!
1 Maombe is een Congolees gerecht en betekent A ‘acht’ omdat er acht ingrediënten inzitten. B ‘grote slang’ omdat er slang in verwerkt zit. C ‘lekker’ omdat het een zeer smakelijk gerecht is.
2
6
Congo is een oud-kolonie van
Congo is
A de Verenigde Staten van Amerika B China C België
A 80 keer groter dan België B 80 keer kleiner dan België C Even groot als België
3
7
Welk dier vind je niet in de Congolese wildernis?
De officiële taal van Congo is
A Tijger B Berggorilla C Leeuw
4 De hoofdstad van Congo is A Berlijn B Kinshasa C Kaapstad
A Nederlands B Afrikaans C Frans
8 Hoe heet de grote rivier die doorheen Congo gaat? A De Nijl B De Kongo C De Schelde
5 A woont iedereen in hutten. B woont iedereen in grote villa’s. C wonen mensen in hutten, gewone huizen of villa’s.
22
Oplossingen 1A ; 2C ; 3A ; 4B ; 5C ; 6A : 7C; 8B
Wat is juist? In Congo
EZELSOOR Deze schelp verdient een kistje Auteur: Annie van Gansewinkel Illustrator: Richard Verschraagen Uitgeverij De Eenhoorn Veerle woont bij haar opa. Opa is sterk en lief. Veerle wil voor altijd bij hem blijven. Maar ze wordt groter ‌ Opa moedigt haar aan om de wereld te verkennen. Veerle gaat elke dag een beetje verder en ontmoet nieuwe mensen. Een kwetsbaar verhaal over opgroeien en loslaten.
WIN DIT BOEK DOOR EEN TEKENING OF ANDER KUNSTWERK TE STUREN NAAR Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe of fakkeltjesvzw@demens.nu
OPLOSSINGEN
23
Vrijzinnig humanistische jongeren met een kritische-en open geest
Dit is Hujo Grenzeloos eigenzinnige jeugdwerking
HELEMAAL HUJO
Vorming jeugdwerkers
Hujo daagt als humanistische jeugdvereniging sinds 1956 kinderen en jongeren van 6 tot 30 jaar uit om nieuwsgierig naar de wereld te kijken.
Hujo organiseert workshops en vormingen waarin we de begeleidershouding van onze vrijwilligers versterken. Ook hun creatieve-en speltechnieken helpen we verbeteren. Daarnaast vormen we (hoofd)animatoren en instructeurs. De meerwaarde van onze cursussen zit hem in ons humanistisch perspectief. We hechten veel belang aan eigen zingeving en leggen de nadruk op respect voor diversiteit onder kinderen en jongeren.
Respect voor de waardigheid van elk individu en een gevoel van maatschappelijke en ecologische verantwoordelijkheid staan steeds centraal.
Workshops en spelen
Vakanties
Bij Hujo ontleen je de ideale activiteit. We bieden een hoop onverantwoord interessante educatieve spelen, workshops en films aan, telkens met een vrijzinnig humanistische inslag. Ook voor lentefeesten en feesten vrijzinnige jeugd lenen we onze spelen of workshops uit, met of zonder begeleiding. Zo leren kinderen met ‘Op Stap met Darwin’ al spelend over de evolutietheorie, staan ze met het ‘Superoneerlijk armoedespel’ stil bij armoede of denken ze al spelend na over overbevolking.
Hujovakanties, das fun op jongerenmaat! We werken met vier vaste vakantieconcepten: Recreaxie: Vakanties met een mix aan creatieve en actieve bezigheden rond het thema ‘duurzaamheid’, onder meer via professionele recyclage-, upcycling- en fix-it-yourself workshops.
Lokale-en regionale werking Hujo-groepen zijn autonome lokale afdelingen van Hujo met elk hun eigen identiteit. Ze bepalen zelf hun beleid, zonder inmening van het landelijk secretariaat. Lokale Hujogroepen zijn daardoor heel divers in doelgroep, frequentie van activiteiten, werkmethoden en structuur. Bij Hujo zijn geen twee groepen dezelfde! Doorheen het jaar worden ook op landelijk vlak tal van kwaliteitsvolle en inhoudelijk sterke activiteiten georganiseerd voor kinderen en jongeren van 6 tot 30 jaar.
hujoofficial
hujo.be
HujoLabs: We dompelen ons onder in de wondere wereld van wetenschap en techniek en gooien ons op thema’s zoals evolutie, het ontstaan van de aarde of ethische vraagstukken. Hujo Outdoor: Actieve buitensport vakanties, met overnachting in of dicht bij de natuur. Dagelijks staan actieve en boeiende activiteiten op het programma, zoals bosspelen, schattenjachten, hoogteparcours... Hujo Switch: Grenzeloos wijs! Deze vakanties brengen vrijzinnig humanistische jongeren uit binnen- en buitenland met elkaar in contact. Ze leren elkaars leefwereld en cultuur kennen en werken samen aan creatieve en inhoudelijke projecten.
025 21 79 20