januari - februari 2017
nr 3
Astroreis
GRIEKENLAND p 14
Dossier Vuil p4
fm-3.indd 1
Ik heet . . . . . . . . . . . . Klas: . . . . . . . . . . . . . .
Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de tweede graad lager onderwijs
29/11/16 23:05
IN DE KIJKER Mooie 'Darwins' uit de Octopus Gent en Westergem Sint-Denijs Westrem! Op 12 februari vindt Darwindag plaats. Charles Darwin was een belangrijke wetenschapper die aan de basis lag van de evolutietheorie.
2 fm-3.indd 2
29/11/16 23:05
Colofon Fakkeltjesmagazine nr. 3 Januari - februari 2017 Schooljaar 2016 - 2017, jg. 17 Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de tweede graad lager onderwijs Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn een uitgave van Fakkeltjes vzw. Ondersteunend comité Laurent Blonden, Annie Hermans, Ann Bogaerts, Filip Debrabandere, Luc De Ro, Robert Joncret, Marlene Stevens, Martine Konings, Erik Hurts, Tamara Festraets, Ingrid Soetewey, Christel Birchen en Anke Hurts
2 - 3 In de kijker
Inhoud
Hoofdredactie Bert Goossens
4 - 9 Dossier: Vuil
Illustrator Floris De Smedt / www.mrfart.be
10 - 11 Maffe mythe: Koning Midas
Lay-out Wim Pauwels / www.silkentofu.org Druk NV Drukkerij Verbeke Lijnmolenstraat 34-36, 9040 Gent www.drukkerijverbeke.be
12 - 13 Kapitein Ansjovis 14-17 Astroreis: griekenland
Abonnement Via de school: € 8 Persoonlijk abonnement: € 10 Bestellen: via www.fakkeltjes.be/bestellen
Contact Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9, 1200 Brussel 02 735 81 92 (ma-vrij tussen 9u en 16u) fakkeltjesvzw@demens.nu www.fakkeltjes.be
18-19
lunapark
20 - 21 Wegwijzer
22 Leugendetector
23 Ezelsoor en oplossingen
of fakkeltjesvzw@demens.nu en win een leuke prijs!
Meeschrijven of –tekenen? Neem contact met ons op!
Wedstrijd!
Stuur een tekening, verhaal of leuke mop naar: Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9 1200 Brussel
fm-3.indd 3
Vrijwilligerskern & redactie Ally Steven Severi, Anouk Leys, Britt Raes, Christel Birchen, Lieve Meiresonne, Mira Borghs, Mira Roos, Myriam Kalaï, Nicole Ledegen, Sarah Rathé, Steven Steven Gryspeerdt,Thomas Rotthier, Jana Buttiens, Nathalie Van Staen en Myriam Haaze
V.U. Laurent Blonden Brand Whitlocklaan 87 bus 9, 1200 Brussel Alle teksten en beelden in Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn eigendom van Fakkeltjes vzw. Er steekt heel wat vrijwilligerswerk achter de Fakkeltjes. Niets uit deze publicaties mag zonder voorafgaande toestemming van de uitgever worden overgenomen, uitgezonderd beelden die aangeduid zijn met creative commons (c) (steeds auteur en oorsprong vermelden).
3 29/11/16 23:05
DOSSIER Vuil
Is jouw favoriete lekkernij een moddertaart? Was je jezelf het liefst in een modderbad? Ga je niet buiten zonder je hangbuikzwijn aan je zijde? Dan is dit dossier echt iets voor jou! Knijp je neus dicht en ga mee op zoektocht naar de vuilste plekken op onze planeet.
4 fm-3.indd 4
29/11/16 23:05
Hygiëne Op de afbeelding zie je bacteriën. Bacteriën zijn piepkleine wezentjes. Ze zitten met miljoenen verspreid in en over je lichaam. Veel van die bacteriën doen je helemaal geen kwaad. Maar je hebt ook slechte bacteriën die je ziek maken wanneer ze bij je binnensluipen. Daarom is het belangrijk om je regelmatig te wassen en je tanden te poetsen, zodat je deze ziekteverwekkers een halt toeroept. Hygiënisch zijn, betekent dat je zorgt voor een proper lichaam en een gezonde leefomgeving. Voor wie niet ziek wil worden, is hygiëne dus erg belangrijk.
Handen wassen Handen wassen is niet gewoon een beetje water door je vingers laten glijden. Je moet je volledige (!) hand goed insmeren met zeep en daarna goed afspoelen. Wanneer moet je je handen wassen? o vóór elke maaltijd o na toiletbezoek o na hoesten, niezen en snuiten o na het spelen in de zandbak o na het aanraken van huisdieren Propere handen zijn zeer belangrijk. Je raakt heel veel aan met je handen.
Tanden poetsen Ook belangrijk is om goed je tanden te poetsen. Dat betekent: minstens twee maal per dag twee minuten lang. Poets ‘s morgens na het ontbijt en ’s avonds voor het slapen gaan.
5 fm-3.indd 5
29/11/16 23:05
Lodewijk XIV was drie eeuwen geleden koning van Frankrijk. Hij leefde rijkelijk in het prachtige paleis van Versailles. Hij vond het echter niet nodig zich vaak te wassen. In die tijd geloofde men immers dat water meer kwaad dan goed deed. Aan het hof werd parfum graag en veelvuldig gebruikt. Dat verdoezelde dan wel de vieze geurtjes, maar zorgde niet voor een goede hygiëne, met veel ziektes tot gevolg.
Veeg voor eigen deur Je kan enkel een gezond lichaam hebben als ook je omgeving proper is.
Wat is bij veel mensen de meest vieze plek in huis? o De koelkast o De badkamer o De kelder
OPLOSSING ► ► ►
De koelkast. Dit komt doordat mensen vaak eten te lang en te slecht afgedekt laten liggen in de koelkast, wat dus niet gezond is.
Stof dat zich opstapelt kan, naast dode huid- en haarcellen, ook ongezonde stoffen bevatten. Resten eten die liggen te rotten zijn al helemaal een broeihaard voor ziektekiemen.
Help jij soms papa of mama mee om het huis proper te houden? Welke klusjes heb jij al gedaan? Duid aan welke klusjes je leuk vindt en welke niet.
6 fm-3.indd 6
29/11/16 23:05
DOSSIER
Recycleren Na het opruimen en schoonmaken moet het vieze afval nog goed verwerkt worden. Je helpt een handje door goed te sorteren. In België heb je naast de gewone vuilzak voor het restafval ook een blauwe PMD-zak. PMD-verpakkingen bestaan uit Plastic flessen en flacons, Metalen verpakkingen en Drankkartons. Wat hoort niet thuis in PMD: plastic zakken, yoghurtpotjes, botervlootjes, ijsdozen, piepschuim, verfpotten en gevaarlijk (medisch) afval. GFT staat dan weer voor Groenten-, Fruit- en Tuinafval en wordt verzameld in een groene bak. Als je thuis een tuin hebt, kan je met je natuurlijk afval ook een composthoop maken.
► ► ►
Oplossing: Yoghurtpotjes gooi je bij het gewone restafval. fm-3.indd 7
Wat hoort niet thuis in de PMD-zak? A. Doos melk B. Plastic fles cola C. Yoghurtpotje
7 29/11/16 23:05
Planeet in nood Vuil kruipt niet enkel onder je kleren en doorheen je koelkast, vervuiling is een uitdaging voor de hele planeet. Er zijn verschillende vormen van verontreiniging zoals watervervuiling, luchtvervuiling en grondvervuiling.
Fabrieken en auto’s brengen heel wat giftige stoffen in de lucht. In sommige steden ontstaat er zo smog. Smog komt tot stand wanneer er geen wind is en de uitlaatgassen blijven hangen. Dit zorgt voor een vieze mist, die slecht is voor de gezondheid.
(c) Andreas Habich @Wikimedia
► Luchtvervuiling
Veel grote steden in China en India zijn erg vervuild. De uitstoot van auto’s en fabrieken zorgt ervoor dat de steden gehuld zijn in een laag smog. Mensen dragen er op sommige plekken mondkapjes zodat ze de slechte lucht niet hoeven in te ademen. In New Delhi, de hoofdstad van India, is het al zover gekomen dat men op sommige dagen vraagt aan de schoolkinderen om thuis te blijven.
Lang geleden was het de gewoonte om vervuild water af te voeren naar een nabije sloot of rivier. Dat was uiteraard helemaal niet gezond. Nu wordt het vuile water eerst gezuiverd voordat het in de natuur komt. Toch zijn er nog fabrieken die vervuild water lozen in sloten, rivieren of meren. Ook de oceanen worden bedreigd. Veel plastic afval vindt de weg naar Proper water is zeer belangrijk voor de de zee. In de Grote Oceaan heb je plekken waar grote hoeveelheden plastic en ander afval gezondheid van de mens. Als je geen proper water hebt, kan je jezelf niet wassen bijeen drijven. en ook je eten niet op een gezonde manier bereiden. In veel arme landen is toegang Deze plasticsoep bederft niet enkel het uitzicht. Vissen slikken kleine plastic deeltjes in. Wat uiteraard niet goed tot proper water een groot probleem. Het is is voor de vissen zelf, maar ook niet voor mensen die die wereldwijd één van de grootste oorzaken voor het uitbreken van ziektes. vissen eten. Gelukkig zijn er ook creatieve geesten die hier iets willen aan doen. Boyan Slat is een jonge Nederlander die een grote V-vormige machine met slangen heeft bedacht om het afval op zee op te ruimen. Deze machine zit nu nog in een testfase.
(c) MichaelisScientists @Wikimedia
► Watervervuiling
► Grondvervuiling
Giftige stoffen vinden soms hun weg naar de grond. Als giftige stoffen in de grond komen, is dat schadelijk voor alles wat op die grond leeft en woont. Planten nemen de giftige stoffen op via hun wortels. Mensen en dieren die hiervan eten, kunnen ook ziek worden.
8 fm-3.indd 8
29/11/16 23:05
Vuil spel Het monster onder je stoffige bed zit al heel dit dossier te zuchten. “Vuil is altijd slecht! Wat heb ik iemand ooit misdaan?” Vieze geuren en smaken zijn eigenlijk net een beetje goed. Doordat we dingen herkennen als vuil weten we dat ze niet goed zijn voor ons. Zure melk ruikt en smaakt heel vies, maar eigenlijk vertelt ons lichaam zo: “Pas op! Niet eten of drinken.” Vieze geurtjes zijn dus heel handig! Bovendien is een te grote hygiëne ook niet goed. Ons afweersysteem moet immers de schadelijke bacteriën leren kennen om deze de baas te kunnen wanneer ze willen toeslaan. Vuil kan ook gewoon leuk zijn. Niks toffer dan eens goed te ravotten in modder en zand bijvoorbeeld. Ook sportmannen- en vrouwen worden graag vuil. Denk maar aan veldrijders die na een wedstrijd vol modder en zweet hangen. Vies! Maar dat maakt deze sport net zo leuk.
Meer ‘vuil plezier’ ontdek je op pagina 20. fm-3.indd 9
9 29/11/16 23:05
MAFFE MYTHE Koning Midas heerste 2800 jaar geleden over een lang vergeten koninkrijk. Er deden heel wat maffe verhalen over deze vorst de ronde. Zo werd verteld dat alles wat hij aanraakte, veranderde in goud. In een ander vertelsel kreeg koning Midas het aan de stok met de Griekse goden ... Pan was de god van de herders. Hij was een god van de gewone man, zeg maar. Vaak lag hij ergens te luieren in een weide en speelde hij volkse deuntjes op zijn rietfluit*. De mensen waren dol op Pan z’n muziek. Telkens als ze naar zijn melodieën luisterden, werd er spontaan gedronken, gedanst en gefeest. Het succes steeg wat naar Pan z’n hoofd. Hij verklaarde tegen Jan en alleman dat hij de grootste muziekster ter wereld was. Die straffe uitspraken bereikten ook Apollo, de enige echte god van de muziek en het gedicht. Apollo was in z’n eer gekrenkt. Daarom daagde hij Pan uit tot een muzikaal duel. Pan ging de uitdaging niet uit de weg. Het was de berggod Tmolos die rechter mocht spelen. Hij nam z’n rol serieus en plaatste daarom een pruik van eikenblad over z’n lange blauwe haren. Van overal kwamen mensen kijken naar dit spektakel. Ze brachten spandoeken en vlaggetjes mee om hun favoriet aan te moedigen. Als eerste kwam Pan aan de beurt. Veel mensen neurieden mee met zijn vrolijke deuntjes. Sommigen klapten zelfs luid in de handen. Pan maakte na zijn lied een diepe buiging en oogstte applaus van alle banken. Daarna nam Apollo zijn lier. Hij bracht een prachtig en ontroerend lied te berde. De klanken golfden mee op de wind en beroerden zowel vriend als vijand. Na zijn voorstelling stonden alle mensen recht en belaadden ze Apollo met een oorverdovend applaus. Tmolos had moeite om het uitzinnige publiek te bedaren. Uiteindelijk kon hij het woord nemen en gaf hij de prijs zonder verpinken aan Apollo.
10 fm-3.indd 10
Dat was echter zonder koning Midas gerekend. Deze dwarsligger zat helemaal
Koning Midas
achteraan de zaal en protesteerde luid. Hij beweerde dat de wedstrijd vervalst was en maakte zowel Apollo als Tmolos belachelijk. Tmolos vroeg zich luidop af of Midas wel goed geluisterd had. Waarop de koppige Midas antwoordde dat hij best goed kon horen. Apollo werd ziedend. Hij kon het niet verdragen dat een gewone sterveling hem zo beledigde. Hij vervloekte Midas met een toverspreuk, waarop de koning een paar lange, grijze en behaarde oren kreeg. Apollo merkte daarbij fijntjes op dat Midas er nu uitzag als de ezel die hij was. Midas schaamde zich voor zijn nieuwe oren en verborg ze onder een tulband. Hij deed z’n tulband enkel nog af bij zijn maandelijkse bezoek aan de kapper. De kapper van het hof beloofde plechtig het geheim van de oren aan niemand door te vertellen. Toch vond hij dit een zeer zware opgave. Roddelen was namelijk één van z’n hobby’s. Hij moest het geheim toch één keer kunnen doorvertellen. Omdat hij het vertrouwen van de koning niet wou schaden (en zijn hoofd niet wou verliezen) bedacht hij een plan. Hij groef langs de oever van de rivier een gat en vertrouwde zijn geheim fluisterend aan de aarde toe. Maanden gingen voorbij en het geheim van Midas leek veilig. Op de plek waar de kapper het gat had gegraven, groeide een bos riet. Niemand zou het geheim ooit kunnen ontdekken. Maar toen de wind doorheen het riet blies, vormden zich duidelijke klanken: “Koning Midas heeft ezelsoren! Koning Midas heeft ezelsoren!” Zo kwam iedereen in het land het geheim van Midas te weten. Naast twee ezelsoren had de koning nu ook twee rode wangen van schaamte ...
29/11/16 23:05
Mythes zijn verzonnen verhalen die een les bevatten. Mythes zijn heel lang geleden ontstaan in een zeer oude cultuur. De verhalen werden doorgegeven door goede verhalenvertellers op plaatsen waar mensen bij elkaar kwamen. Later zijn de verschillende mythes opgeschreven en zijn er verschillende versies van de verhalen ontstaan doordat mensen ze doorvertelden met kleine wijzigingen.
fm-3.indd 11
* Vandaag ook wel 'panfluit' genoemd.
11 29/11/16 23:05
12 fm-3.indd 12
29/11/16 23:05
13 fm-3.indd 13
29/11/16 23:05
OMA FRONST HAAR WENKBRAUWEN ALS ZE DE POST INKIJKT. Oma: Wat is dit voor een raadselachtige brief...
Εμπρός Μελένε Dimitris. … Oma: Dit is een klus voor Chip en zijn vertaalcomputer. Chip: Tikkel tikkel tok: Vertaalcomputer, zoek het op! Computer: Bliep bliep ... Griekse brief geschreven in het Griekse alfabet. Eén van de oudste talen van Europa … En dan nu de vertaling: Dimitris, die woont op het eiland Kreta, vraagt of jullie zijn oom kunnen helpen. Die is een waardevolle vaas kwijt. Koen: Leuk! We gaan op avontuur! Oma: Op Kreta is het zonnig en warm. Dat is goed voor mijn oude botten, haha.
OMDAT OOK MIEKE EEN ZONNIGE VAKANTIE IN HET ZUIDEN WEL ZIET ZITTEN, ZIJN DE VRIENDEN AL SNEL KLAAR MET KOFFERS PAKKEN. HET RUIMTETUIG ZOEFT NAAR KRETA. Dimitris: Jassas of hallo! Welkom in Griekenland. Oma: Kalispera of goedenavond en dankjewel voor de uitnodiging. Dimitris: Dit is mijn oom Zorba. We zullen bij hem logeren. En dit is mijn broer Jani. Zorba: Jullie hebben vast honger. Ik heb een typisch Grieks gerecht klaargemaakt: mezzes of kleine hapjes. Ik heb inktvisringen en druivenbladen gevuld met vlees, vis en gestoofde groenten. Chip: Ik ben verzot op een bot, maar deze mezzes hier eet ik ook met veel plezier. NA DE MAALTIJD VERTELT OOM ZORBA OVER DE GRIEKSE VAAS. HET IS EEN ZEER WAARDEVOLLE VAAS DIE HIJ MEE NAAR HUIS MOCHT NEMEN, ALS DANK VOOR DE VELE UREN WERK OP DE SITE IN MALIA WAAR HIJ OPGRAVINGEN DEED.
14 fm-3.indd 14
29/11/16 23:05
Mieke: De site van Malia? Zorba: Dat is de plek waar ik archeoloog was. In heel Griekenland worden dingen opgegraven van wel 4000 jaar oud. Koen: Heb je een vijand die u zou bestelen? Zorba: Nee, en deze dief houdt van spelletjes! Als de opdrachten zijn opgelost, krijg ik de vaas terug. De opdrachten moeten door ‘vreemdelingen’ worden opgelost. Koen: En dat zijn wij? Jani: Ja! We hebben veel over jullie gelezen. Jullie zijn dapper en pienter en dus zeker in staat om te slagen! Mieke (bloost): Ooo Dimitris … Zorba: Morgen geef ik jullie de opdrachten. Kalinichta! Dat is slaapwel. DE VOLGENDE DAG ZIT DE BENDE AAN DE ONTBIJTTAFEL. ER LIGGEN ENKEL SESAMRINGETJES OP TAFEL … Mieke: Is de bakker nog niet open? Jani: Toch wel. Waarom? Koen: Euh, het ontbijt geeft ons energie. Ik eet een boterham of drie met hesp of kaas, en yoghurt. Mieke: En ik eet ook altijd fruit en ik drink melk. Zorba: Ik drink meestal in de ochtend alleen wat koffie, maar ik zal eens kijken in onze voorraadkast.
DE MAGEN RAKEN DAN TOCH GOED GEVULD. DIMITRIS OVERHANDIGT DE BRIEF MET DE EERSTE OPDRACHT. Dimitris: In de vallei van de windmolens kan je klimmen tot bij een grot. Daal af in de grot en jullie zullen een nieuwe opdracht vinden, in de buurt van een lekkernij. Oma: Klimmen, oei, oei. Dat is voor de jeugd … Chip: Tikkel-tikkel-tok: ik zoek het snel op … Een windmolen hier, een windmolen daar… Gevonden! In de Lasithi vlakte staan er veel molens bij elkaar. En ook dit klopt, er is de Diktigrot en moet je horen, in deze grot werd Zeus geboren. Koen: De god Zeus? Daar heb ik al over gelezen. Werd hij niet grootgebracht met geitenmelk en honing van de bijen? Zorba: Inderdaad, wat ben jij slim! Zeus was een van de belangrijkste goden volgens de oude Grieken. DE BENDE VERTREKT NAAR DE MOLENVALLEI. DAN BEGINT DE KLIM NAAR DE DIKTIGROT. OMA BLIJFT RUSTIG BENEDEN.
15 fm-3.indd 15
29/11/16 23:06
Mieke: Het is hier erg donker en glad. Opgepast iedereen. Koen: Kijk, druipstenen. Zou daar de volgende opdracht aanhangen? Mieke: Je moet beter luisteren, Koen. Ze ligt bij een lekkernij! Chip: Kijk daar, een klein altaar. Mieke: Met een pot Griekse honing tussen de kaarsen. Jawel, hier ligt de nieuwe brief. Oma: Joehoe! Ik ben er ook! Een oude Griek was zo lief om me met een ezel naar boven te brengen. OMA MOET OOK MET DE EZEL NAAR BENEDEN. DE LIEVE GRIEK LAAT HAAR 20 EURO BETALEN VOOR DE RIT. OMA RUIKT NU EEN BEETJE NAAR EZEL … KOEN LEEST DE TWEEDE BRIEF. Koen: Ga naar onze hoofdstad en zoek er de schijf met raadselachtige tekens … Noteer hoe de schijf heet. Ga dan op zoek naar de fresco waar de mens over een dier springt. Noteer de naam en ga naar de balie. Chip: Met mijn knappe kop, los ik de vragen zeker op! DOOR DE SMALLE STRATEN VAN DE HOOFDSTAD WANDELEN ZE NAAR DE TOERISTISCHE DIENST. DAAR VERNEMEN ZE DAT DE KUNSTWERKEN ZICH IN HET ARCHEOLOGISCH MUSEUM BEVINDEN. HET MUSEUM WAAR KUNST VAN DUIZENDEN JAREN OUD TE VINDEN IS.
Koen: Ik denk dat ze de dolfijnen daar bedoelen. Mieke : O, wat een leuke dieren. Ik heb ergens gelezen dat er hier in de zee wel wat dolfijnen zitten. Chip: Let op er springt geen mens over de dolfijn. Volgens mij moet het ‘de stier van deze stierenspringer’ zijn. Oma: Ik schrijf op ‘stier’. AAN DE BALIE ZIT EEN MEVROUW. ZE BEKIJKT DE OPLOSSINGEN. Mevrouw : Nè, nè. Mieke: Dat kan niet. U speelt vals! U wil niet dat we winnen! U … Wat is me dat! Mevrouw: Alsjeblieft. De volgende opdracht. Mieke: Wat een rare vrouw. Ze zegt nee … Mevrouw: Ik zei ‘nè’, juffrouw. Nè is in het Grieks ‘ja’. MIEKE BLOOST VOOR DE DERDE KEER. ZE OPENT DE ENVELOPPE EN LEEST VOOR. Mieke: Jullie zijn er bijna! Ga naar het eeuwenoude paleis Knossos. Voor één keer houdt de Minotaurus zich er weer schuil! Zoek hem en kom zo tot bij de vaas! Oma: Knossos, zoek dat eens op in je boek, Koen.
Chip: Kijk, daar zie ik al meteen, de schijf van vraag één! Koen: Er staat dat het de ‘Schijf van Festos’ is. Chip: Wat een rare kriebels staan er op. Mijn computer zoekt de betekenis op. Wat? De computer weet geen raad omdat het over een geheime taal gaat! Mieke: Haha, dus hij kan toch niet alles vertalen. En dan nu die frisco! Lekker fris bij dit weer. Oma: Haha, Mieke, nee die zoeken we niet. We zoeken een fresco. Dat is een oude muurschildering. Die hangen in zaal vijf.
16 fm-3.indd 16
29/11/16 23:06
Koen: Het paleis van koning Minos, Knossos genaamd, is zo’n 4000 jaar oud. Het paleis was zo groot dat het een echte doolhof was. In dit paleis woonde ook de Minotaurus. Een monster dat half mens, half stier was. Het monster at graag mensen. Brr … Al wie het probeerde vangen werd verslonden of verdwaalde … Behalve Theseus. Die kon het vertrouwen winnen van prinses Ariadne. Ariadne gaf hem een toverzwaard en een bol wol. Met het zwaard kon hij het monster doden en door de bol te ontrollen, kon hij ook weer zijn weg terug uit het doolhof vinden. Theseus en Ariadne trouwden. Mieke: Hoe romantisch … MIEKE KOOPT ALVAST EEN BOL WOL. DAARNA REIST DE BENDE NAAR KNOSSOS. Chip: Houdt de stier zich schuil achter deze Griekse zuil? Koen: Nee … Achter de troon misschien? Mieke: Of in één van deze grote vazen? Oma: Hopeloos … Of nee, wacht, ik zie een staart! MIEKE MAAKT EEN LASSO MET HAAR BOL WOL. STILLETJES SLUIPT ZE NAAR DE STAART, DIE VANACHTER EEN POORT KOMT PIEPEN. Mieke: Tsjakka! Hebbes die staart. Stier: Lieve hemel, dat was snel! Koen: Zo stier, geef nu de vaas maar terug! Stier: Hier is ze. Breng ze maar snel naar oom Zorba. Mieke: Hela, ik ken deze stem! Doe je masker af! Koen: Dat is Dimitris! Ben jij de dief?
fm-3.indd 17
DIMITRIS LEGT ALLES UIT. HIJ WOU TESTEN HOE DAPPER DE BENDE WEL WAS EN DUS HAD HIJ SAMEN MET ZIJN OOM DIT AVONTUUR BEDACHT. DIMITRIS VERTELT DAT ER HEN EEN BELONING WACHT: OOM ZORBA GRILT EEN SCHAAP AAN HET SPIT. NA HET ETEN LATEN ZE DE BENEN ZWIEREN. ZE DANSEN DE SIRTAKI. Mieke: Oom Zorba, is die vaas echt zo oud? Zorba: Nee hoor, die kan je kopen in elke souvenirwinkel. Mieke: En het verhaal van Theseus en de stier, is dat echt zo gebeurd? Zorba: Nee hoor, het paleis was er wel. Het werd verwoest na een aardbeving. Maar verhalen zijn wel leuk. Koen: Net zoals dit verhaal. Dansen maar!
• Griekenland bestaat uit een schiereiland en meer dan 1500 eilanden. • Er is geen koning maar een president. Die wordt gekozen door de mensen. • In Griekenland betaal je ook met de euro. • Grieken leven lang. Men zegt dat het komt doordat ze gezond eten. • Griekse huisjes zijn vaak witgekalkt. De witte kleur houdt de warmte in de zomer buiten. • In Griekenland vind je veel kurk en -olijfbomen. Olijven gaan de sla in. Ze maken er ook olijfolie van. • Grieken houden een middagrust. Ook de school duurt er maar een halve dag. • Toeristen komen naar Griekenland voor het mooie weer en de vele opgravingen uit de Oudheid. De Oude Grieken geloofden lang geleden in veel goden. De Griekse filosofen dachten veel na. Hun boeken worden nog steeds gelezen! • De Olympische spelen werden in Griekenland ‘bedacht’.
WEETJES
17 29/11/16 23:06
Wie is wie? Weet jij het? 1. Mijn naam is Hermes. De boodschapper van de goden. 2. Mijn naam is Zeus. De oppergod die met bliksem gooit. 3. Ik heet Athena. De godin van de wijsheid. 4. Mijn naam is Apollo. De muzikale zonnegod. 5. Ik heet Aphrodite. Godin van de liefde. 6. Ik heet Ares. Ik ben de god van oorlog. 7. Mijn naam is Hades. Ik ben de god van de onderwereld. 8. Ik heet Demeter. Godin van de oogst. 9. Ik heet Poseidon. God van de zee. 10. Mijn naam is Hephaestus. De god van de smeedkunst.
A
B
F
G
C
H
D
i
E
J
Welk woord verdwijnt in het zwart gat? Wat staat hier geschreven?
18 fm-3.indd 18
29/11/16 23:06
Welke Griekse held zijn naam staat in de sterren geschreven?
Welk ding is uniek?
Wie wint?
Robin Diana Willem
19 fm-3.indd 19
29/11/16 23:06
WEGWIJZER Vuil hoeft niet altijd slecht te zijn. Het kan best leuk zijn om eens goed vuil te worden. Enkele ‘vuile’ spellen op een rijtje. Waarschuwing: van volgende spellen kan je ... vuil worden! Trek kleren aan die vuil mogen worden.
choco-estafette
Twee groepen staan achter elkaar in een rij. De eerst persoon krijgt een portie choco op zijn hand. De bedoeling is om zoveel mogelijk choco naar de andere kant van de rij te krijgen door ze door te geven. Een leuke extra regel: gebruik telkens een ander lichaamsdeel om de choco door te geven. Bijvoorbeeld: je hand, je elleboog, je kaak, je neus … Smakelijk!
Touwtrekken is een spel dat iedereen wel kent. Verdeel je kracht goed over de twee teams zodat je een spannende wedstrijd krijgt. Het leukste is om dit te doen met in het midden een modderpoel.
20 fm-3.indd 20
(c) Camp Pinewood @Flickr
touwtrekken
29/11/16 23:06
Eiergooien Gooien met een ei is niet moeilijk. Vangen daarentegen ‌ Dit spel speel je minstens met twee. Begin kort bij elkaar en gooi het ei rustig heen en terug. Elke ronde zet je een stap achteruit. Hoelang blijft je ei intact?
tip Je kan de eieren ook opvangen met een handdoek. Nog spannender is om samen een parcours af te leggen. Extra tip: met voedsel moet je niet (te veel) spelen. Gebruik daarom liefst eieren die al over tijd zijn.
weetje
Eiergooien wordt al eeuwenlang gespeeld. In sommige dorpen houdt men een jaarlijks toernooi.
vuil met verf
Je lichaam is een kunstwerk. Dat kan je extra in de verf zetten door je te laten schminken. Op internet en in de bibliotheek vind je veel inspiratie voor het maken van een leuk gezicht. Je kan ook zelf aan de slag gaan met je lichaam om kunst te maken. Denk verder dan vingerverf: verf ook eens met je neus, je voeten, je kin ‌
21
fm-3.indd 21
29/11/16 23:06
LEUGENDETECTOR Lees de Astroreis, dans de sirtaki (omdat dat gewoon fijn is), en test je kennis over Griekenland!
1 In welk alfabet schrijft met het Grieks? A Het Griekse alfabet B Het Latijnse alfabet C Het Chinese alfabet
2 De oude Grieken geloofden dat de Minotaurus
5 Wat is een typisch Griekse lekkernij?
A Half man, half stier was B Half stier, half vogel was C Half man, half vogel was
A Choco B Honing C Confituur
3
6
De naam van de Griekse oppergod is
Lekkerse Griekse hapjes noemt men
A Oscar B Zeus C Hera
A Teppes B Kussus C Mezzes
4
7
Een bekende Griekse dans is de
Ja in het Grieks is
A Sirtaki B Polka C Tango
22 fm-3.indd 22
A Jè B Nè C Mè
Ontdek de oplossingen van de quiz op pagina 23. 29/11/16 23:06
EZELSOOR Het grote NIET-opruimboek Dirk Nielandt Illustraties door Marjolein Pottie Heb je een hekel aan opruimen? Dan is dit het perfecte zelfhulpboek voor jou. Dit boek leert je verschillende doeltreffende technieken om je ouders om de tuin te leiden zodat je niet hoeft op te ruimen. Het is ook een ideaal geschenk voor ouders die graag willen dat hun kinderen hun kamer opruimen: ze leren alle trucjes te doorzien.
WIN DIT BOEK DOOR EEN TEKENING OF ANDER KUNSTWERK TE STUREN NAAR:
Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9 1200 Brussel of fakkeltjesvzw@demens.nu
OPLOSSINGEN Griekse goden 1b, 2f, 3c, 4g, 5h, 6j, 7i, 8e, 9a, 10d Zwart gat Acropolis Rebus Olijf
OPLOSSINGEN LEUGENDETECTOR
1A; 2A; 3B; 4A; 5B; 6C; 7B.
Sterrenbeeld Hercules Kunstkluts De zeep is uniek. Doelwit Diana heeft de meeste punten.
23 fm-3.indd 23
29/11/16 23:06
Vrijzinnig humanistische jongeren met een kritische-en open geest
Dit is Hujo Grenzeloos eigenzinnige jeugdwerking
HELEMAAL HUJO
Vorming jeugdwerkers
Hujo daagt als humanistische jeugdvereniging sinds 1956 kinderen en jongeren van 6 tot 30 jaar uit om nieuwsgierig naar de wereld te kijken.
Hujo organiseert workshops en vormingen waarin we de begeleidershouding van onze vrijwilligers versterken. Ook hun creatieve-en speltechnieken helpen we verbeteren. Daarnaast vormen we (hoofd)animatoren en instructeurs. De meerwaarde van onze cursussen zit hem in ons humanistisch perspectief. We hechten veel belang aan eigen zingeving en leggen de nadruk op respect voor diversiteit onder kinderen en jongeren.
Respect voor de waardigheid van elk individu en een gevoel van maatschappelijke en ecologische verantwoordelijkheid staan steeds centraal.
Workshops en spelen
Vakanties
Bij Hujo ontleen je de ideale activiteit. We bieden een hoop onverantwoord interessante educatieve spelen, workshops en films aan, telkens met een vrijzinnig humanistische inslag. Ook voor lentefeesten en feesten vrijzinnige jeugd lenen we onze spelen of workshops uit, met of zonder begeleiding. Zo leren kinderen met ‘Op Stap met Darwin’ al spelend over de evolutietheorie, staan ze met het ‘Superoneerlijk armoedespel’ stil bij armoede of denken ze al spelend na over overbevolking.
Hujovakanties, das fun op jongerenmaat! We werken met vier vaste vakantieconcepten: Recreaxie: Vakanties met een mix aan creatieve en actieve bezigheden rond het thema ‘duurzaamheid’, onder meer via professionele recyclage-, upcycling- en fix-it-yourself workshops.
Lokale-en regionale werking Hujo-groepen zijn autonome lokale afdelingen van Hujo met elk hun eigen identiteit. Ze bepalen zelf hun beleid, zonder inmening van het landelijk secretariaat. Lokale Hujogroepen zijn daardoor heel divers in doelgroep, frequentie van activiteiten, werkmethoden en structuur. Bij Hujo zijn geen twee groepen dezelfde! Doorheen het jaar worden ook op landelijk vlak tal van kwaliteitsvolle en inhoudelijk sterke activiteiten georganiseerd voor kinderen en jongeren van 6 tot 30 jaar.
hujoofficial
fm-3.indd 24
hujo.be
HujoLabs: We dompelen ons onder in de wondere wereld van wetenschap en techniek en gooien ons op thema’s zoals evolutie, het ontstaan van de aarde of ethische vraagstukken. Hujo Outdoor: Actieve buitensport vakanties, met overnachting in of dicht bij de natuur. Dagelijks staan actieve en boeiende activiteiten op het programma, zoals bosspelen, schattenjachten, hoogteparcours... Hujo Switch: Grenzeloos wijs! Deze vakanties brengen vrijzinnig humanistische jongeren uit binnen- en buitenland met elkaar in contact. Ze leren elkaars leefwereld en cultuur kennen en werken samen aan creatieve en inhoudelijke projecten.
025 21 79 20
29/11/16 23:06