.................
,
marat - april 2020
magazine
Ik ben
4
ik zit in klas . . . . . . . . . !
Dossier:
denkers en doeners 4 de astrobende kookt
14
Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de tweede graad lager onderwijs
inhoud 2-3 Kladmuur 4
In de kijker
5 Emoji avontuurlijk
De leerlingen van Saio maakten affiches over kinderrechten. Ze verzonnen een naam voor een vzw die voor kinderrechten opkomt en ontworpen er een logo bij.
6-9 Dossier denkers en doeners 10–11 Spelletjes 12–13 Zoom het christendom
Robloxy’, een creatie van Sem uit de klas ‘Paars’ van SBS SAIO in Geel.
14–17 De Astrobende kookt 18–19 Spelletjes + 20-21 Labo 22 Leugendetector 23 Ezelsoor en oplossingen
Heb je ook een leuke tekening, een goeie mop of een mooi gedicht? Stuur het op naar: Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9 1200 Brussel Of naar fakkeltjesvzw@demens.nu en win een leuke prijs!
____________________________________ COLOFON _________ ekenen ? Meeschrijven of -t ons op! Neem contact met
Fakkeltjesmagazine nr. 3 Maart - april 2020 Schooljaar 2019-2020 Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de eerste graad lager onderwijs Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn een uitgave van Fakkeltjes vzw.
2
Ondersteunend comité Laurent Blonden, Annie Hermans, Ann Bogaerts, Filip Debrabandere, Luc De Ro, Robert Joncret, Marlene Stevens, Martine Konings, Erik Hurts, Tamara Festraets, Ingrid Soetewey, Christel Birchen en Anke Hurts
Vrijwilligerskern & redactie Ally Steven Severi, Britt Raes, Christel Birchen, Lieve Meiresonne, Mira Roos, Myriam Kalaï, Sarah Rathé, Steven Gryspeerdt, Karel Van Campenhout, Eveline Van der Vinne en Nicole Ledegen Hoofdredactie Bert Goossens
De leerlingen van het 5e leerjaar GBS Berlaar HEIKANT, Bente, Fieke, Lisa D., Lisa G. en Lisa M. maakten met hun handafdrukken op papier een mooie Fakkel-poster.
____________________________________ Illustrator Floris De Smedt www.mrfart.be Lay-out Wim Pauwels www.silkentofu.org
Druk NV Drukkerij Verbeke Lijnmolenstraat 34-36, 9040 Gent www.drukkerijverbeke.be Abonnement Via de school: â‚Ź 8 Persoonlijk abonnement: â‚Ź 10 Bestel via www.fakkeltjes.be/bestellen
Contact Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87, 1200 Brussel 0470 71 69 842 (ma-vrij 9u-16u) fakkeltjesvzw@demens.nu www.fakkeltjes.be V.U. Laurent Blonden Brand Whitlocklaan 87, 1200 Brussel
3
Alle teksten en beelden in Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn eigendom van Fakkeltjes vzw. Niets uit deze publicaties mag zonder voorafgaande toestemming van de uitgever worden overgenomen, uitgezonderd beelden die aangeduid zijn met creative commons (c) (steeds auteur en oorsprong vermelden).
1. Van jong naar oud Ontdek het dossier op pagina 6.
Durf Durf Durf Durfjij jij jij jijdit? dit? dit? dit?
3. Dier in het vizier
Ook jouw mening telt!
Mopje “Lize, je moet je gezicht beter wassen! Ik kan zien wat je deze ochtend hebt gegeten.” “Oh ja, wat dan?” vraagt ze. “Een boterham met choco.” “Fout, dat was gisteren!”
4
KEIZERTAMARIN • Genoemd naar een Duitse keizer • Heeft een heel mooie snor • Komt voor in Zuid-Amerika
(c) Charles J Sharp @Wikimedia
2. Kinderrecht
Emoji avontuurlijk Ga jij graag op avontuur? Wat kies jij?
Een avonturenfilm bekijken
Een avontuurlijk spel spelen
Een verre reis maken
Durf jij dit?
Een hoge berg beklimmen
Een nacht in het bos slapen
Een slang rond je nek leggen
Naar een andere planeet reizen
5
Dossier
_________________________
“Sommige mensen zijn goed met hun hoofd, andere met hun handen.” Klopt dat wel? We laten in dit dossier enkele denkers en doeners aan het woord. Zijn deze beroepen iets voor jou? Waarom wel of niet? Naam
Beroep
______
denkers en doeners
________
Aïsha Burgerlijk ingenieur
Ik bedenk oplossingen voor allerlei bouwkundige problemen. Hoe zorgen we ervoor dat alle huizen elektriciteit hebben bijvoorbeeld? Daarvoor leggen we onder de grond hele netwerken van kabels en buizen aan. Zo wordt gas en elektriciteit naar de huizen verdeeld, komt de televisiekabel binnen en wordt proper water aangevoerd en afvalwater via de riool weggevoerd. Ingenieurs bedachten nog meer dingen die we ondergronds kunnen organiseren. Hoe kan je gemakkelijk reizen als alles volgebouwd is en het verkeer voortdurend stilstaat? Met de metro of ondergrondse natuurlijk! Ook onder water leggen we tunnels aan. Denk maar aan de Kennedytunnel onder de Schelde bij Antwerpen of de kanaaltunnel tussen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Denker of doener? Aïsha is een echte wiskundeknobbel. Ze moet haar hoofd gebruiken om moeilijke berekeningen te maken. Daarna gaat ze met haar berekeningen aan de slag en tekent ze plannen uit. Naam
Beroep
Sun Onderhoudsmedewerker
Ik werk in de stad Ybin in China. Ik ben er verantwoordelijk voor dat mijn wijk proper blijft. Het leuke aan mijn job vind ik de vele verschillende taken. De ene dag veeg ik de trappen van de tempel, de andere ben ik onkruid aan het wieden. Ik help vaak ook verdwaalde toeristen de weg te vinden, haha. Elke ochtend zie ik zakenmensen druk bellen terwijl ze zich naar hun werk haasten. Ik werk ook hard, maar het werken met m’n handen in de buitenlucht brengt me tot rust. Sommige mensen vinden het vuil werk, maar ik zit daar niet mee in.
Denker of doener? Sun steekt graag de handen uit de mouwen. Hij is geen dommerik, hij kent veel over planten en weet hoe je het best onkruid aanpakt.
6
________
Naam
Erik
Beroep
Computerspecialist
Ik schrijf moeilijke programma’s om computers te laten draaien. Op school was ik steeds de slechtste van de klas. Ik kon me niet concentreren en ik begreep de uitleg van de juf en meester niet. Tot ik op een dag naar een andere school kon gaan. Daar begrepen ze wél hoe mijn hersenen werken. Ik ontdekte er dat ik heel erg goed met computers kan werken. Daarvoor dacht ik dat ik gewoon te dom was om iets te kunnen, maar nu weet ik wel beter. Ik werk vandaag voor een bedrijf dat computerprogramma’s maakt die de vliegroutes van het luchtverkeer in kaart brengen. Heel erg complex, maar ook belangrijk. Je wil toch niet dat vliegtuigen tegen elkaar zouden botsen?
Denker of doener? Erik heeft een speciaal brein waardoor hij zeer complexe berekeningen kan maken. Hij gebruikt zijn brein om moeilijke computerprogramma’s te schrijven.
Denker of doener?
Naam
Beroep
Sue heeft een hart voor oude mensen. Ze dient de nodige zorgen toe, maar kan ook door goed te observeren en luisteren opmerken dat er een probleem is.
Sue Verpleegster
Het is misschien niet het eerste waaraan je denkt, maar ik werk in een woonzorgcentrum. Tijdens mijn opleiding heb ik ook stages gedaan in ziekenhuizen, maar ik werk graag bij oudere mensen en was blij dat ik hier een job vond. Ik kwam terecht in een team met andere verpleegkundigen, zorgkundigen, een ergotherapeut en een kinesist. Ik verzorg wonden en breng verbanden aan, dien medicijnen toe, meet temperatuur of bloeddruk… Maar daarnaast neem ik de tijd om met de bewoners te praten en te zien of alles goed met ze gaat. Als ik merk dat iemand dikwijls zijn eten laat staan, probeer ik uit te zoeken of er lichamelijk iets scheelt of dat er iets anders aan de hand is. Ik praat met de familie en in overleg kunnen we een dokter laten komen. Veel oudere mensen hebben dementie, dat wil zeggen dat hun geheugen niet meer zo goed werkt. Ze weten niet meer wat ze ’s middags gegeten hebben bijvoorbeeld, of wie ik ben, maar ze vinden het fijn om over vroeger te vertellen. Ik probeer tijd te maken om even bij hen te zitten en hun hand vast te houden terwijl ze hun verhaal doen.
__________________ 7
Luciano Beroep Voetballer
________________________
Naam
Voetbal is mijn leven, ik ken bijna niets anders. Al toen ik peuter was, speelde ik met de bal. Ik nam hem overal mee naartoe. Toen ik 6 jaar was, brachten mijn ouders mij na school naar de voetballes. Enkele jaren later speelde ik een belangrijk toernooi. Ik maakte er de meeste doelpunten en zo speelde ik mijzelf in de kijker. Er zat een man in de tribunes die mijn vader aansprak. Voordat ik het goed besefte, verhuisden we naar de hoofdstad. Daar mocht ik samenspelen met de beste jonge voetballers van heel het land. Nu ben ik net 18 geworden. Ik hoop dat ik binnenkort mag meespelen in de eerste ploeg. Wie weet word ik ooit zo beroemd als Messi of Ronaldo … Voetbal is mijn passie, ik doe niets liever. Gelukkig maar, want buiten naar school gaan en trainen heb ik geen tijd meer over om naar de cinema te gaan of gewoon met vrienden af te spreken. Ik werk hard, en ik weet dat dat nodig is om mijn doel te bereiken.
Denker of doener? Luciano is een echte sportman. Maar ook als je sport gebruik je je hoofd. Je moet je vooral goed concentreren. Als voetballer moet je ook steeds keuzes maken: geef ik een pas, doe ik een dribbel of schiet ik naar doel?
Khaled Beroep Archeoloog Naam
Ik wil weten hoe de mensen vroeger leefden. Daarom speur ik in de bodem naar resten van oude beschavingen. Hoe komt het dat het verleden onder de grond te vinden is? Gruis van verweerde rotsen, aangewaaid zand, aardverschuivingen, rottende planten, vervallen bouwwerken, weggegooid vuilnis vormden jaar in jaar uit nieuwe lagen. Als we graven, halen we laag na laag weg. De oudste lagen vind je het diepst. We leggen met foto’s en gedetailleerde schetsen alles vast, want het is uit de samenhang van de vondsten dat we leren. Daarom zijn Pompeï en Herculaneum, die na de uitbarsting van de Vesuvius in het jaar 79 eeuwenlang begraven bleven, zo waardevol. De vulkaanuitbarsting verraste de bevolking volkomen, waardoor de mensen en hun gebruiksvoorwerpen samen bewaard zijn gebleven. Zo krijgen we een goed beeld van hoe de mensen toen leefden. Veel oude culturen geloofden in een leven na de dood. Ze begroeven hun doden met alles wat ze konden nodig hebben in het hiernamaals. In Egypte vind je echte dodensteden. Het is jammer dat grafschenners veel graven plunderden. Het graf van de Egyptische farao Toetanchamon werd in 1922 bijna ongeschonden teruggevonden. Je hebt vast en zeker al een foto van het gouden masker gezien. Daarnaast ontdekten de archeologen meer dan 3500 voorwerpen bij de mummie. Volgende week vertrek ik ook met een expeditie om opgravingen te doen in een Egyptische dodenstad. Misschien ontdekken we wel een nieuw graf met muurschilderingen of enkele beelden. Ik kan bijna niet wachten om aan de slag te gaan. Je ziet maar, er is nog heel wat te ontdekken. Misschien ligt er zelfs een schat gewoon in jouw achtertuin. In tijden van onrust, en zo kende Vlaanderen er genoeg, begroeven mensen hun waardevolle bezittingen. Dus haal je schop maar boven!
Denker of doener?
___________________ 8
Khaled zit vaak met zijn neus in de boeken. Hij lees heel veel over hoe mensen vroeger leefden. Maar even vaak trekt hij naar alle uithoeken van de wereld om nieuwe ontdekkingen te doen.
Wat wil jij later worden? Heb je daarvoor je hoofd of je handen voor nodig? Of beide? BESLUIT: Voor sommige beroepen heb je sterke spieren en een goede conditie nodig. Voor andere moet je heel erg goed kunnen rekenen of foutloos een andere taal spreken. Er is geen enkel beroep waarbij je je hoofd niet moet gebruiken. Of waar je gewoon lekker kan luieren. Een beroep uitoefenen: dat is zowel denken als doen.
Een beroep kiezen Je moet vandaag of morgen niet kiezen welk beroep je later wil uitoefenen. De studierichting die je op de middelbare school volgt, bepaalt wel al een beetje welke richting je wil uitgaan. Er zijn twee belangrijke vragen om rekening mee te houden:
1. Wat zijn mijn talenten? 2. wat doe ik graag? Meestal wil je iets doen waar je ook goed in bent. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Misschien vind je rekenen wel een makkie, maar net daarom niet zo boeiend. Misschien hou jij eerder van een uitdaging. Wat dacht je van het aanleren van een nieuwe taal zoals Russisch of Chinees? Of misschien ben jij iemand die graag met de handen aan de slag wil. Uiteindelijk komt het er altijd op neer dat je iets moet kiezen wat jij wil doen. Natuurlijk moet je ook een beetje realistisch zijn. Misschien is het je grote droom om moddersoep te maken en verkopen. De kans dat je daarmee veel geld gaat verdienen is nogal klein.
Hier ben ik goed in:
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
Elke job heeft zijn leuke en minder leuke kanten. Sommige mensen gaan helemaal op in hun beroep. Voor hen geldt de leuze ‘mijn werk is mijn leven’. Voor veel mensen is werken echter gewoon een manier om geld te verdienen en te kunnen (over)leven. Echt genieten doen ze met hun gezin, hun vrienden en bij het uitoefenen van hobby’s. Hoe meer en harder je werkt, hoe meer geld je meestal verdient, maar ook hoe minder tijd je hebt om van je geld te genieten. Het is een belangrijke afweging die je later zal moeten maken.
______
Dit kan ik minder goed:
__________ 9
Begin telkens met de letter in het midden van elk vierkant. Wat is het verborgen woord in elk vierkant?
Welk woord staat hier geschreven?
Orden de letters van licht naar donker. Welk woord krijg je dan?
Deze wijze spreuken en gezegden hebben met groente of fruit te maken. Weet jij wat ze betekenen?
A. Recht voor zijn raap. B. Appels met peren vergelijken. C. Het is komkommertijd. D. Met iemand nog een appeltje te schillen hebben. E. Gaan met die banaan! F. Een boontje voor iemand hebben. G. Dat is een peulenschilletje.
10
1. Weinig nieuws in de media. 2. Dingen vergelijken die totaal niets met elkaar te maken hebben. 3. Verliefd zijn op iemand. 4. Zonder omwegen gezegd. 5. Iets niet zo leuk met iemand rechtzetten. 6. Dat is niet moeilijk. 7. Start de werkzaamheden!
REBUS
Verstoppertje
Wat staat hier geschreven?
Wat zie je het meeste op deze bladzijden?
1
2
3
Leg de letters op de juiste plaats. Welk woord krijg je dan?
Welk woord vind je niet terug in dit rooster.
ARTISJOK K O M K O M M E R
I
Y R U L V U W E
A T O B P S U V T R E O V O K P F G L Y Q J B B A J
J Q A
I
N O A K V R
D N V N O O H T S Q H M J K H D K E W P F R K E M O P Q S J E K Y J R U M P A S V
I
I
I
B E U O O P
P F L D
I
T
I
O S
E X A N A P O E O N C X A
B S N X R N X T A P S C Q O E C T T Y P
I
M E K V E Z R L C Q V N S V O
BOERENKOOL KROPSLA SAVOOIEKOOL SPINAZIE ASPERGES BROCCOLI LINZEN
N O N A O R F B
SNIJBOON
C R B T L O J B E K O R H S B A V C
TOMATEN
B E J N D O L N
I
I
G G O Q E L F Y S A Y B E O E R L K W E O F S G B R B L K X M W I
T M R
BLOEMKOOL
B S N S L M V N E Z N
I
KNOLSELDERIJ
I
L K Z
N O
G M C X O X Q F V D K F C J R S H P L M S E N M E X S C P V S W E J G S E S B H K F Y Y Q H H S L A P O R L B E S J V C W L H E Q G K Q S K T A
11
PAPRIKA SPERZIEBONEN KOMKOMMER
4
Jij volgt niet-confessionele zedenleer. Maar sommige van jouw vrienden volgen misschien katholieke of protestantse godsdienst. In dit vak leert men bij over het christendom. Wil jij er ook iets over leren? Het christendom is ontstaan rond het jaar nul. Onze jaartelling begint namelijk bij de geboorte van Jezus Christus. Hij zou geboren zijn in Nazareth, een dorpje in het noorden van IsraĂŤl. Volgens de christenen is Jezus de zoon van God. De verhalen over Jezus lees je in de Bijbel. Sommige mensen geloven dat deze verhalen echt gebeurd zijn. De meesten geloven dat het gewoon verhalen zijn met een boodschap. Bijvoorbeeld om goed zorg te dragen voor anderen of om niet te stelen. Christenen halen inspiratie uit deze verhalen. Het symbool van het christendom is het kruis. Volgens de Bijbel is Jezus aan het kruis gestorven. Hij zou rond Pasen herrezen zijn uit de dood en op Hemelvaart, naar de hemel gegaan. Geloof jij dit verhaal?
Christenen laten hun kinderen dopen. Als je gedoopt bent, maak je deel uit van de christelijke gemeenschap.
12
In het vorige nummer zagen we verschillende christelijke gebouwen. Ken je ze nog?
Christenen vieren hun communie. Je hebt een eerste en een plechtige communie.
Kerk
Christelijke bruiloften en begrafenissen vinden plaats in de kerk.
Kathedraal
Abdij
13
Oma en Mieke zijn fan van kookprogramma’s.
D
“Zien eten doet eten,”
e
de n e b o r t t k s o a ko
is hun motto. Mieke Pff, ik ben dat ruimte-eten zat. Elke dag eten we uit pakjes. Ik haat droogvoer! We gaan lekker kokkerellen op Aarde. Chip Prima idee, ik reis met je mee! Tegen een lekkere maaltijd zeg ik geen nee! En zo zoeft de Astrobende naar de Aarde. Ze landen in Frankrijk, het land van de grote chef-koks en de restaurants met Michelin-sterren. Mieke maakt alvast een boodschappenlijstje op. Koen Wat schaft de pot? Een Franse kaasschotel? Een verse croissant?
Mieke Een Franse quiche met eitjes, tomaatjes, erwtjes en geitenkaas!
Chip Top! Dat eet ik in een wip op.
Oma Lekker en gezond: een hartige taart!
Ondertussen heeft het ruimtetuig de landing ingezet. Ze zullen neerstrijken in de nabijheid van een plaatselijke markt.
Mieke Kom, zoek je mee naar de bloem? Chip (zingt) Zeven anjers, zeven rozen, heb ik voor jou gekozen …
Mieke Om het deeg te maken, Chip!
Koen Gevonden! Ik heb hier witte bloem met een Franse vlag op de zak. Zal wel goed zijn denk ik.
Mieke Nu naar de groentekramen.
Chip bekijkt al het lekkers dat uitgestald ligt. Chip Groenten en fruit liggen hier voor het rapen! Hiermee kan je veel lekkers maken. Kijk eens aan, ik wist niet dat er in Frankrijk bananenbomen staan! En dit heeft men mij ook nog niet verteld: groeien hier ananassen op het veld? Oma Maar nee, Chip, die komen met de boot vanuit Afrika of Zuid-Amerika. Heel veel groenten en fruit komen uit andere landen. Mieke Ja, zelfs deze ajuin! Kijk maar. Deze komt uit België en deze uit Frankrijk! En hier liggen Spaanse, Franse en Italiaanse tomaten. Welke neem ik? Koen Wat maakt het nu uit waar ze vandaan komen? Als het maar lekker is. Neem van overal wat zou ik zeggen. De wereld ligt zo op ons bord! Oma Hola Koen. Zo eenvoudig is het niet. Denk eens na. Hoe komen al de spullen van de verre landen naar hier?
Koen Met vrachtwagens, boten of vliegtuigen natuurlijk!
Chip Ja oma, Koen heeft goed opgelet, al het lekkers wordt hier niet per fiets afgezet!
14
Mieke denkt na. Wat zou oma eigenlijk willen zeggen? Al snel gaat bij deze pientere meid een lampje branden! Mieke Ik weet wat je bedoelt, oma. Groenten uit je buurt moeten minder ver vervoerd worden. Groenten die van ver komen, leggen een lange reis af.
Koen O wat knap bedacht, Mieke. Dat zei ik zonet toch al.
Mieke Al die reizen met het vliegtuig en met de boot zijn vervuilend! Dus als je kan kiezen, koop je beter iets uit je eigen buurt.
Oma Goed zo, Mieke !
Koen Zeg oma, Frankrijk is een groot land. Als de tomaten uit Frankrijk komen, kunnen ze nog van ver komen. Oma Daarin heb je gelijk. Daarom bestaan er tegenwoordig buurderijen. De boeren zorgen er dan voor dat producten uit de buurt worden verkocht op een centrale plaats. En op een boerenmarkt kan je ook dingen van bij de boer kopen. Chip Een eigen moestuin beginnen, dat lijkt me wel fijn, maar dan moeten we een paar maanden in Frankrijk zijn …
Mieke Komaan Chip, zoveel tijd hebben we niet.
Mieke heeft alles wat in haar receptenboek stond behalve … Mieke Een bakvorm en een oven … Dat ik daar niet aan gedacht heb … Die vinden we hier nooit op de markt.
15
Koen Zullen we het daar eens vragen? In een bistro maken ze kleine gerechten. Wanneer de bende zegt dat ook de kok van de bistro mee mag genieten van het lekkers, is de man zeer hartelijk. Kok
Oui, oui! Bienvenus. Welkom! Vandaag heb ik mijn vrije dag, maar ik wil jullie zeker helpen!
Chip Wat hoor ik nou, staat daar een geit in die tuin van jou?
Kok Eufrazie! Oui!
Mieke O, ik ben geitenkaas vergeten kopen. Koen Fantastisch, Mieke. Eerst vergeet je dat je een bakvorm en een oven nodig hebt en nu dit … Het zal nog lang duren eer jij een eerste Michelin-ster verdient. Mieke staat er wat beteuterd bij. Chips maag begint te grollen. Kok Maar kinderen, wij hebben hier de lekkerste geitenkaas ter wereld! Van ons Eufrazie! Oma Top! Onze kaas is dan alvast van heel dichtbij!
Kok Zal ik ook wat verse kruiden plukken? Mieke Super! Dat zal smaken.
Een uurtje later klinkt het belletje van de oven. Mieke doet haar ovenwanten aan en zet de heerlijke quiche op tafel. De kok komt trots binnen met een fles rode wijn.
Kok Mijn broer is wijnboer. Hij woont hier wat verderop!
Oma Santé. Hier drink ik een glaasje van. Voor jullie is er een karaf fris water. Hier in Frankrijk krijg je dat overal gewoon gratis.
KOK
Mieke, O la la, formidable! Jij wordt een grote chef!
Mieke glundert. Iedereen smult van de lekkere quiche. De kok komt tevoorschijn met zijn gitaar. Chip Hopsa, hopsa, daar gaan mijn pootjes al van de grond. Wie danst er mee wat in het rond?
MIEKE EN KOEN
Maak je zelf ook een quiche? Eigenlijk is een quiche een taart van zanddeeg die je vult met groenten, vlees, kaas en een mengsel van eieren en room. Je kan groenten gebruiken die jij lekker vindt, misschien maak je wel een spruitjesquiche? Vegetariërs kunnen een quiche maken zonder vlees. Wij maken een QUICHE LORRAINE
Doen we Chip!
16
Recept
QUICHE LORR AINE Eigenlijk is een quiche een taart van zanddeeg die je vult met groenten, vlees, kaas en een mengsel van eieren en room. Je kan groenten gebruiken die jij lekker vindt,
misschien maak je wel een spruitjesquiche? Vegetariërs kunnen een quiche maken zonder vlees. Wij maken een quiche lorraine.
Wat heb je nodig?
Zo maak je de quiche
• een bakvorm van ongeveer 24 cm • 1 pak zandtaartdeeg (kan je kant en klaar kopen) • 1 preistengel • 1 ui • 200 g gerookte spekblokjes • 200 geraspte emmentaler kaas • 4 eieren • 200 ml room • boter • nootmuskaat, peper, zout
1. Verwarm de oven voor op 180°C. 2. Ontrol het deeg samen met het bakpapier en bekleed er de bakvorm mee. Prik met een vork enkele gaatjes in het deeg. 3. Pel en snipper de ui fijn. Spoel de prei en snij in reepjes. Laat boter smelten in een pan en bak de ui en de prei. Laat afkoelen. 4. Bak de spekblokjes in een pan. Laat uitlekken op keukenpapier. 5. Kluts de eieren los met de room. Voeg de kaas toe en breng op smaak met een snuifje nootmuskaat, peper en zout. 6. Verdeel de spekblokjes en de groenten over de taartbodem. Schenk het eiermengsel erover. 7. Bak 30 tot 40 minuten (het mengsel moet mooi gestold zijn)
Onze bende heeft nog enkele tips voor jou: • Koop lokaal! Misschien is er in jouw buurt zelfs een boerderij, een buurderij of boerenmarkt? • Eet wat geoogst wordt. Tomaten in de zomer, rode kool in de winter. Een seizoenskalender vind je makkelijk online. • Superleuk, lekker en gezond: begin een eigen moestuin. Sla, radijzen, kervel en de lekkerste kruiden vragen weinig werk! Je hebt er geen grote tuin voor nodig. Wist je dat je heel wat kan kweken in een kleine bak?
17
Voor wij beginnen - Plak het bord en de kaartjes op dik papier en knip ze uit. - Leen een dobbelsteen en twee pionen van een ander spel.
Kunn
Leg op elk vakje 1 kaartje met de goede kant naar boven. Plaats 1 pion op het vakje met het schepje en de andere pion op de kraai links van het kraaienspoor. De jongste speler begint. De spelers winnen samen als ze alle groentes kunnen “planten” (kaartjes omdraaien). Ze verliezen samen als de pion op het kraaienspoor op de laatste kraai terecht komt Spelers rollen om beurt de dobbelsteen en verplaatsen de pion over het groentespoor met de klok mee. Dan draaien ze het kaartje met zijn goede kant naar beneden op dat vakje om. Dan mag de volgende speler rollen, de pion verplaatsen en een kaartje naar beneden omdraaien. Opgelet! Landt de pion op een vakje van een kaartje dat al is omgedraaid, dan zullen de spelers de juiste groente tegelijkertijd moeten aanduiden in het midden van het bord. 3,2,1... De groente die de meeste vingers heeft gekregen is het gekozen antwoord. Bij gelijkspel, hakt de speler aan de beurt de knoop door. Controleer of iedereen het juist had. Was het juist? Dan mag de pion naar het eerste niet omgedraaide kaartje gaan en die omdraaien. Was het mis? Leg het kaartje weer met zijn goeie kant naar beneden en verschuif de pion op het kraaienspoor één kraai vooruit. Het spel stopt als alle kaartjes met hun goeie kant naar beneden liggen of wanneer de pion op het laatste kraaite recht komt.
18
Van 1 tot 6 spelers
Coรถperatief Spel
nen de spelers alles planten voor de kraaien de zaadjes opeten?
EXPERT SPELREGELS Was het spel te gemakkelijk? Speel het spel deze keer dat de spelers niet enkel de groente maar ook de juiste kleur moeten zeggen.
19
LABO
Je hebt nodig:
Boontje Proefje
1
2
Een glazen potje
Een vel keukenrol
Een boon
Enkele dagen geduld
Rol een vel keukenrol op en plaats het in het doorzichtig potje.
Leg een boon tussen het papier en het potje.
3
Sprenkel nu wat water over het papier.
Maak elke dag een foto. Zo zie je hoe snel je boon groeit!
20
Na een paar dagen verschijnt er een worteltje. Het groeit naar beneden op zoek naar water.
Tuinkers Proefje
Volg deze stappen:
1 3
Je hebt nodig:
Een glazen potje
Strooi een laagje kiemzaden op de bodem van de bokaal.
2
Dek de bokaal af met het gaasdoek en span het op met de elastiek.
5
Kiemzaadjes zoals alfalfa bijvoorbeeld
21
Water
Gaas
Giet er water over tot de zaden onder water staan.
4
Giet het water af. Spoel vanaf dan twee keer per dag met vers water en laat telkens uitlekken.
Een elastiekje
Laat de kiemzaden een nacht weken.
6
Na vijf tot zeven dagen zijn de kiemgroenten volgroeid en klaar om op te eten.
Ben jij meegereisd met de Astrobende richting Frankrijk? Dan ken je vast de antwoorden op volgende vragen:
1. Hoe herken je de beste (en duurste) restaurants? a. Aan het aantal Michelin-banden b. Aan het aantal Michelin-sterren c. Aan het aantal Patrick-sterren
2. Hoe noem je een hartig gebak met groentjes? a. Een quiche b. Een quatch c. Een quad
3. Welk fruit moet het meeste kilometers afleggen tot jouw bord? a. Appels b. Frambozen c. Bananen
4. Hoe zeg je 'welkom' in het Frans? a. Bienvenu b. Au revoir c. Salut
5. Waar kan je een eenvoudig Frans gerecht eten? a. In een quatro b. In een bistro c. In een formaggio
6. Waar verkopen boeren hun lokale producten rechtstreeks aan de mensen? a. Op de buurderij b. In de grote supermarkt c. In de varkensstallen
7. Wat betekent het gezegde “zien eten, doet eten?” a. Als je iemand ziet eten, heb je geen honger meer b. Als je iemand ziet eten, krijg je zelf ook trek c. Kijken hoe iemand eet, is onbeleefd
De oplossingen vind je op de pagina hiernaast! 22
Ezelsoor
De koudste winter Tine Mortier Illustraties door Alain Verster
FM04oplossingen.pdf
1
09/01/20
Het was kouder dan de jongen ooit had meegemaakt. Kouder ook dan de oude man ooit had meegemaakt en hij was werkelijk ontzettend oud. Niemand wist nog wanneer de nacht eindigde en de dag begon of omgekeerd. Kwam het door iets wat de jongen deed? Of door wat Maura deed? Wat de jongen ook probeerde, alle kleuren verdwenen, zelfs in de kleren van de mensen. Tot hij op een dag een roodborstje zag in de schuur ...
23:19
Lettersom
Supermarkt
Dolle Vierkanten
ReBus
Aardappel
Verstopertje
Bloemkool, Komkommer, Doperwten, Aubergine
3
Biologisch
Groentesoep
Van licht naar donker Letters leggen
A4, B2, C1, D5, E7, F3, G6
Woordrooster
Sperziebonen
23
1B; 2A; 3C; 4A; 5B; 6A; 7B
Spreuken & gezegden
Ken jij HUjo? + + + + + + + + + + +++++++++ + +++++++++ + +++++++++ + + + + + + + + + +
++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++
+++++ +++ +++++ +++ +++++ +++
HUMANISME
VRIJZINNIG
Manier van leven Vrij denken Vrij onderzoeken Vrij handelen
Mens centraal
1
Hujo wil dat alle mensen blij en gelukkig zijn.
2
Hujo wil dat iedereen gelijkwaardig is en dat niemand wordt uitgesloten.
3
Hujo wil dat alle mensen respect hebben voor elkaar en dat we anderen helpen als dat nodig is.
Hujo organiseert ACTIVITEITEN Wetikampen
Tijdens een Wetikamp dompelen we je helemaal onder in de wondere wereld van de wetenschap. www.hujo.be/vakantie
lentefeesten
Sesam open it
Waarden van hujo
Meer weten over HUJO?
DIALOOG
gelijkwaardigheid
vrijheid
respect
solidariteit
Participatie
menselijke waardigheid VERANTWOORDELIJKHEID
verdraagzaamheid
Tijdens Sesam Open IT leer je programmeren en je eigen robot bouwen. Hoe cool is dat? www.hujo.be/sesamopenit
Hujo organiseert samen met juffen en meesters jouw lentefeest en zorgt voor een onvergetelijke dag. www.hujo.be/feesten
kritisch denken
www.hujo.be
