Tf 3 1 volledig 3

januar

i - feb

r uar i 2 017

Ik heet . . .......

Klas: . . . ....... .

nr

3

´ Pagina 4

SOCR ATES ´ Pagina 16

Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de derde graad lager onderwijs

Tienerfakkel nr. 3 Januari - februari 2017 Schooljaar 2016-2017, jg. 18

IN DE KIJKER 2 - 3

Tijdschrift niet-confessionele zedenleer voor de derde graad lager onderwijs

DOSSIER: VUIL 4 - 9

Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn een uitgave van Fakkeltjes vzw.

QUIZ 10

Ondersteunend comité Laurent Blonden, Annie Hermans, Ann Bogaerts, Filip Debrabandere, Luc De Ro, Robert Joncret, Marlene Stevens, Martine Konings, Erik Hurts, Tamara Festraets, Ingrid Soetewey, Christel Birchen en Anke Hurts Vrijwilligerskern & redactie Ally Steven Severi, Anouk Leys, Britt Raes, Christel Birchen, Karel Van Campenhout, Lieve Meiresonne, Mira Borghs, Mira Roos, Myriam Kalaï, Nicole Ledegen, Sarah Rathé, Steven Gryspeerdt, Thomas Rotthier, Jana Buttiens, Nathalie Van Staen en Myriam Haaze Hoofdredactie Bert Goossens Illustrator Floris De Smedt / www.mrfart.be Lay-out Wim Pauwels / www.silkentofu.org Druk N.V. Verbeke Lijnmolenstraat 34-36, 9040 Gent www.drukkerijverbeke.be Abonnement Via de school: € 8 Persoonlijk abonnement: € 10 Bestellen: via www.fakkeltjes.be/bestellen

SAPERE AUDE: REIS NAAR DE TOEKOMST 11 MAFFE MYTHE: TROJE 12-13

KOSMOPOLIET: GRIEKENLAND 14-15 GRAFZOEKER: SOCRATES 16-17 GAMEZONE

18-19

GPS: VUIL SPEL 20 - 21 EZELSOOR EN OPLOSSINGEN 22 HUJO 23

Contact Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9, 1200 Brussel 02 735 81 92 (ma-vrij tussen 9u en 16u) fakkeltjesvzw@demens.nu www.fakkeltjes.be Meeschrijven of -tekenen?

Neem contact met ons op!

V.U. Laurent Blonden Brand Whitlocklaan 87, 1200 Brussel Alle teksten en beelden in Fakkeltjeskrant, Fakkeltjesmagazine en Tienerfakkel zijn eigendom van Fakkeltjes vzw. Er steekt heel wat vrijwilligerswerk achter de Fakkeltjes. Niets uit deze publicaties mag zonder voorafgaande toestemming van de uitgever worden overgenomen, uitgezonderd beelden die aangeduid zijn met creative commons (c) (steeds auteur en oorsprong vermelden).

2

Heb je een leuke tekening, een goeie mop of een mooi gedicht?

Stuur het op naar: Fakkeltjes vzw, Brand Whitlocklaan 87 bus 9, 1200 Brussel of naar fakkeltjesvzw@demens.nu en win een leuke prijs!

Zelfgemaakte fakkeltjes en uiltjes van de kinderen van het MPI het vindingrijk Evergem.

Mooie tekening van Stacey uit BS De Springplank Lokeren.

3

Heb je ooit al eens een mengsel van cola en melk gedronken? Nee? Goed, want dat lijkt wel heel erg vies om te doen!

Er zijn nog veel vuiligheden op onze planeet.

Die zorgen niet enkel voor vieze geurtjes, maar kunnen je ook heel erg ziek maken. In dit dossier ontdek je het belang van goed flossen, schrobben, poetsen en spoelen.

4

HYGIËNE Vroeger gingen veel mensen nogal gauw dood.

Het grote probleem was niet dat ze werden opgegeten door mammoeten en andere grote gevaarlijke wezens. Het grootste gevaar kwam van piepkleine wezentjes: ziektekiemen. Die zitten echt overal. Ze zijn zo klein dat je ze met het blote oog niet kan zien.

Eén van de grootste successen van de wetenschap is dat ze ons geleerd heeft hoe we deze ziekteverwekkers uit de buurt kunnen houden. We noemen dit ‘hygiëne’. Hygiënisch zijn, betekent dus dat je zorgt voor een proper lichaam en een gezonde leefomgeving.

GESCHIEDENIS MET EEN GEURTJE Lang geleden, toen mensen nog in kleine groepen samenleefden, deden ze hun behoefte simpelweg ergens aan de rand van de nederzetting. Later leerde men de ontlasting van mens en dier gebruiken als meststof in de landbouw. Wanneer mensen in grotere dorpen gingen samenleven ontstonden er problemen. Er werd meer meststof ‘geproduceerd’ dan men kon verwerken, met alle onwelriekende gevolgen van dien.

WATER Proper water is zeer belangrijk voor de gezondheid van de mens. Als je geen proper water hebt, kan je jezelf niet wassen en ook je eten niet op een gezonde manier bereiden.

(c) MichaelisScientists @Wikimedia

Een welgekomen uitvinding was de riool. Hierdoor konden uitwerpselen en ander vuil met behulp van water worden weggevoerd naar een sloot of rivier. In de middeleeuwen waren de riolen echter gewoon open. Dit zorgde niet alleen voor een enorme stank, maar vormde ook een broeihaard voor ziektes als diarree, cholera, geelzucht en de pest. Pas in de 19de eeuw leerde men het belang van gesloten riolen. Het vervuilde water werd ook niet langer zomaar afgevoerd, maar men ging ook aan afvalwaterzuivering doen.

Groenten en fruit die je met schil opeet, moet je altijd goed spoelen, ook als ze uit een verpakking komen.

In veel arme landen is toegang tot proper water een groot probleem. Het is wereldwijd één van de grootste oorzaken voor het uitbreken van ziektes.

Ook de oceanen worden bedreigd. Veel plastic afval vindt de weg naar de zee. In de Grote Oceaan heb je plekken waar grote hoeveelheden plastic en ander afval bijeen drijven. Deze plasticsoep bederft niet enkel het uitzicht. Vissen slikken kleine plastic deeltjes in. Wat uiteraard niet goed is voor de vissen zelf, maar ook niet voor mensen die die vissen eten.

Gelukkig zijn er ook creatieve geesten die hier iets willen aan doen. Boyan Slat is een jonge Nederlander die een grote V-vormige machine met slangen heeft bedacht om het afval op zee op te ruimen. Deze machine zit nu nog in een testfase.

5

AAN DE SLAG Hygiëne is belangrijk en begint bij jezelf. Je houdt jezelf proper door je regelmatig te wassen en je tanden te poetsen. Er zitten veel bacteriën op je huid en zeker op je handen. Op zich is dat niet zo

erg, maar als je met je handen je mond aanraakt, kunnen sommige van die slechte bacteriën bij je binnensluipen en je ziek maken.

HANDEN WASSEN

Handen wassen is niet gewoon een beetje water door je vingers laten glijden. Je moet je volledige (!) hand goed insmeren met zeep en daarna goed afspoelen.

Wanneer moet je je handen wassen?

• vóór elke maaltijd • na toiletbezoek • na hoesten, niezen en snuiten • na het spelen in de zandbak • na het aanraken van huisdieren Propere handen zijn zeer belangrijk. Je maakt heel veel contact met je handen.

TANDEN POETSEN

Ook belangrijk is om goed je tanden te poetsen. Dat betekent: minstens twee maal per dag twee minuten lang. Poets ‘s morgens na het ontbijt en ’s avonds voor het slapen gaan.

Lodewijk XIV was drie eeuwen geleden koning van Frankrijk. Hij leefde rijkelijk in het prachtige paleis van Versailles.

Hij vond het echter niet nodig zich vaak te wassen. In die tijd geloofde men immers dat water meer kwaad dan goed deed. Aan het hof werd parfum graag en veelvuldig gebruikt. Dat verdoezelde dan wel de vieze geurtjes, maar zorgde niet voor een goede hygiëne, met veel ziektes tot gevolg.

6

VEEG VOOR EIGEN DEUR Je kan enkel een gezond lichaam hebben als ook je omgeving proper is.

Stof dat zich opstapelt kan, naast dode huid- en haarcellen, ook ongezonde stoffen bevatten. Resten eten die liggen te rotten zijn al helemaal een broeihaard voor ziektekiemen.

Wist je dat de koelkast meestal de meest vuile plek in een huis is? Dat is omdat mensen vaak eten te lang en te slecht afgedekt laten liggen in de koelkast, wat dus niet gezond is.

Welke klusjes doe jij het liefst? Rangschik volgende werkjes van leuk naar stom.

Opruimen - Dweilen - Stof afdoen Stofzuigen - Afwas doen - Was ophangen ...............................

 ...............................

 ...............................

 ...............................

 ...............................

 ...............................

RECYCLEREN

Na het opruimen en schoonmaken moet het vieze afval nog goed verwerkt worden.

Je helpt een handje door goed te sorteren.

In België heb je naast de gewone vuilzak voor het restafval ook een blauwe PMD-zak. PMDverpakkingen bestaan uit Plastic flessen en flacons, Metalen verpakkingen en Drankkartons.

Wat hoort niet thuis in PMD: plastic zakken, yoghurtpotjes, botervlootjes, ijsdozen, piepschuim, verfpotten en gevaarlijk (medisch) afval.

GFT staat dan weer voor Groenten-, Fruit- en Tuinafval en wordt verzameld in een groene bak. Als je thuis een tuin hebt, kan je met je natuurlijk afval ook een composthoop maken.

7

PLANEET IN NOOD Vuil kruipt niet enkel onder je kleren en doorheen je koelkast, vervuiling is een uitdaging voor de hele planeet.

Er zijn verschillende vormen van vervuiling: we zagen al de gevolgen van watervervuiling, maar ook de grond en de lucht kunnen vervuild worden.

Al deze soorten van vervuiling hebben negatieve gevolgen voor mens en natuur.

In het dossier energie zagen we hoe sommige energiebronnen zeer vervuilend zijn. De CO2uitstoot van auto’s draagt bijvoorbeeld bij aan de opwarming van de aarde. De klimaatsverandering zorgt ervoor dat sommige plekken uitdrogen en andere plekken overstromen. Veel verkeer zorgt bovendien voor fijn stof, wat ook niet gezond is om in te ademen.

Veel grote steden in China en India zijn erg vervuild. De uitstoot van auto’s en fabrieken zorgt ervoor dat de steden gehuld zijn in een laag smog. Mensen dragen er op sommige plekken mondkapjes zodat ze de slechte lucht niet hoeven in te ademen. In New Delhi, de hoofdstad van India, is het al zover gekomen dat men op sommige dagen vraagt aan de schoolkinderen om thuis te blijven.

8

La Oroya ligt middenin het prachtige Andesgebergte. Een metaalfabriek werpt haar schaduw over de stad en veroorzaakt veel rook. Er groeien amper planten en de stad heeft gevolgen van zure regen. (c) Andreas Habich @Wikimedia

(c) Maurice Chédel @Wikimedia

VUILSTE PLEKKEN OP AARDE

In 1986 vond er in Tsjernobyl, Oekraïne, een ramp met een kernreactor plaats. De radioactieve straling zorgde ervoor dat veel mensen in de omgeving ziek werden.

Sommigen zouden er zelfs aan overlijden. Tot op vandaag kan men in de buurt van de kernramp geen eetbare groenten en fruit oogsten, door de hoge graad van radioactiviteit.

VUIL SPEL Het monster onder je stoffige bed zit al heel dit dossier te zuchten. “Vuil is altijd slecht! Wat heb ik iemand ooit misdaan?”

Vieze geuren en smaken zijn eigenlijk net een beetje goed. Doordat we dingen herkennen als vuil weten we dat ze niet goed zijn voor ons. Zure melk ruikt en smaakt heel vies, maar eigenlijk vertelt ons lichaam zo: “Pas op! Niet eten of drinken.” Vieze geurtjes zijn dus heel handig!

Bovendien is een te grote hygiëne ook niet goed. Ons afweersysteem moet immers de schadelijke bacteriën leren kennen om deze de baas te kunnen wanneer ze willen toeslaan.

Vuil kan ook gewoon leuk zijn. Niks toffer dan eens goed te ravotten in het modder en zand bijvoorbeeld. Ook sportmannen- en vrouwen worden graag vuil. Denk maar aan veldrijders die na een wedstrijd vol modder en zweet hangen. Vies! Maar dat maakt deze sport net zo leuk.

MEER ‘VUIL PLEZIER’ ONTDEK JE OP PAGINA 20.

9

1. Wat hoort niet thuis in de PMD-zak? a. Een doos melk b. Een plastic fles cola c. Een yoghurtpotje 2. Hoe heet de schadelijke stof die auto’s uitstoten? a. CO2

b. WO2 c. FA2

3. Hoe vaak poets je best je tanden? a. Vijf keer per dag, telkens vijf minuten. b. Twee keer per dag, telkens twee minuten. c. Tanden poetsen is eigenlijk niet nodig, gewoon spoelen is goed.

5. Wie vormden heel lang geleden de grootste doodsoorzaak bij mensen? a. Mammoeten b. DinosauriĂŤrs c. Ziektekiemen 6. Waarom zijn vieze geurtjes nodig? a. Zo herkent je lichaam iets ongezond. b. Zo trek je een vies gezicht, wat goed is voor de spieren in je aangezicht.

7. Wat is de grootste oorzaak van veel ziektes in arme landen? a. Vervuilde frisdrank b. Vervuild water c. Vervuild fruit

4. Wat is bij veel mensen de meest vieze plek in huis? a. De koelkast b. De badkamer c. De kelder

10

Ontdek de oplossingen op pagina 22.

Sapere Aude is een creativiteitswedstrijd voor leerlingen NCZ van de derde graad lager onderwijs en de hogere graden. Het thema van dit jaar is gezondheidszorg. Dien je werkstukje in via www.sapere-aude.be voor 14 februari 2017.

Dit gedachte-experiment is een leuke smaakmaker om na te denken over wat gezondheid(szorg) nu juist is, en ook, hoe de gezondheidszorg van de toekomst er volgens jou uit kan zien.

Reis naar de toekomst Een gedachte-experiment

Stel: Op een (saai!) familiefeestje bij je grootouders, wordt je gevraagd om even de frisdrank aan te vullen en de lege flesjes naar de kelder te brengen. Even bevrijd van de vervelende vragen van je licht aangeschoten nonkel (“Hoe gaat het op school?”, “Heb je al een liefje?”), neus je rond in de kelder tussen de vele dozen en ontwerpen van je zonderlinge opa professor.

Tussen al dat fraais ontdek je een grote cabine met een scherm waar je het cijfer 2184 op kan aflezen. Zelf ook wat wetenschappelijk aangelegd, heb je snel door dat het ontdekte toestel een teletijdmachine is dat ingesteld staat op het jaartal 2184. Snel maak je je klaar voor je eerste tijdreis. Het wordt dan toch nog een boeiende dag …

Aangekomen in 2184 merk je op het eerste zicht niet veel verschillen, alleen dat je van een kelder bent beland in een groot laboratorium.

Naast jou – dat is even schrikken – staat een man, minder zonderling dan je opa, maar minstens even geleerd uitziend. De man is verheugd om jou te zien en stelt zich voor. Hij bestudeert de geschiedenis van het begin van de 21ste eeuw.

Graag wil hij te weten komen hoe mensen in die tijd naar gezondheid keken.

Nog steeds verbluft over alle hypermoderne apparaten uit het labo, tracht je een antwoord te geven op zijn spervuur van vragen.

Kan jij een antwoord geven op enkele van die vragen over het jaar 2016?

• Hoe voelt het om ziek te zijn?

• Is gezondheid iets dat je kan kopen?

• Is gezondheid een kwestie van pech of heb je het zelf in de hand?

Nu is het jouw beurt: Welke vragen over gezondheid zou jij stellen aan de wetenschapper uit de toekomst?

11

Als zoon van een koning vindt Paris het belangrijk om oprecht te zijn. Hij schenkt de gouden appel na lang beraadslagen aan Aphrodite, de godin van de liefde.

Die is uiteraard door het dolle heen. In ruil laat Aphrodite de mooie Helena, de vrouw van de Spartaanse koning Menelaos, verliefd worden op Paris, tot diens grote tevredenheid.

Menelaos kan er echter minder met lachen: “Verliefd op die snul uit Troje? Ben je nu helemaal getikt?”

“Maar echtgenoot, ik ben echt verliefd!” tiert Helena zo luid dat zowat heel Sparta het kan horen.

Op een zonnige dag zitten de godinnen Hera, Athene en Aphrodite gezellig te kletsen op een trouwfeest.

Enkel de godin van de twist, Eris, is niet uitgenodigd.

Hoe zou je zelf zijn, je wil toch geen ruzie op een huwelijksfeest?

Eris is echter woedend dat ze er niet bij mag zijn en verzint een plannetje. Ze gooit een gouden appel, over de omheining, midden in het feestgedruis. De gasten schrikken op.

“Kijk hier, een gouden appel. Jullie weten toch wat dit betekent? Deze appel is bestemd voor de mooiste godin!” zegt Hera, godin van het huwelijk.

“Oh, een cadeau voor mij?” proest Athene, godin van de wijsheid, uit.

“Ben je mal?” zegt Aphrodite. “Ik, godin van de liefde, ben toch de allermooiste?”

“Maar ik heb de appel gevonden!” dient Hera de andere twee van repliek.

De discussie loopt zo uit de hand dat oppergod Zeus er wordt bijgeroepen.

“Wie is de mooiste, Zeus? Wie verdient de appel?” vragen de godinnen in koor.

Zeus krijgt hoofdpijn van al dat gezeur. Hij beveelt de godinnen een bezoek te brengen aan Paris, de koningszoon van Troje. Dat hij het maar oplost.

Paris weet niet wat hem overkomt als de drie aan z’n bed komen te staan. Een sterveling krijgt nu niet elke dag een bezoek van de goden.

12

“Ik wil er niks meer over horen! Je bent met mij getrouwd. Ik ga je niet afstaan aan zo’n Trojaanse miet, en daarmee basta!”

Maar dat is buiten Paris gerekend, een man die het avontuur niet schuwt. Op een nacht sluipt hij de stad in en ontvoert Helena.

Koning Menelaos gaat uit z’n dak. Hij verzamelt alle Griekse legers en trekt met een enorme vloot naar het overzeese Troje. Het is de start van een tienjarige oorlog tussen de stadstaten Troje en Sparta.

Na vijf jaar eindeloos vechten komen twee soldaten bij elkaar.

“Zeg, we vechten nu al zo lang, maar ik ben eigenlijk vergeten waarom,” zegt de ene.

Waarop de andere antwoordt: “Nu ja, omdat die ene knul van ons verliefd is op die meid van die ander.”

“Ah, oké.”

Het werd even stil, waarop de ene soldaat vraagt: “En waarom is dat een probleem?”

“Omdat die ene knul niet met die van ons mag samenzijn.”

“Ah, oké.”

Nog vijf jaar later zijn er al duizenden mensen gesneuveld in beide kampen. Troje wordt nu al tien jaar belegerd en nog steeds hebben de Grieken deze versterkte stad niet kunnen inpalmen.

Het meest logische om te doen? Ja, natuurlijk, er de brui aan geven! Maar dat was niet naar de zin van de Griekse held Achilles.

Achilles is een uitzonderlijk figuur. Er wordt gefluisterd dat hij afstamt van Zeus! Nu ja, Zeus heeft al vele relaties gehad en verschillende kinderen, waarvan Hercules misschien wel de meest bekende is. De geruchten zouden dus wel eens waar kunnen zijn.

Nu, Achilles is een echte vechtersbaas en hij houdt niet van opgeven. Daarom bedenkt hij een plannetje ...

Enkele dagen later rijdt een Trojaanse verkenner langs de kust waar de Griekse boten al jaren liggen aangemeerd.

Tot zijn grote verbazing merk hij dat er in de wijde omgeving geen schip meer te bespeuren is. Er staat enkel een gigantisch groot houten paard. De verkenner krabt in z’n haren en brengt verslag uit aan Paris.

De Grieken hebben hun strijd klaarblijkelijk opgegeven.

Meer zelfs, ze hebben een cadeau achtergelaten in de vorm van dit gigantische houtwerk. Het paard krijgt een centrale plaats in de stad. ’s Avonds is er een groot feest ter ere van de overwinning op de Grieken. De wijn vloeit rijkelijk en tegen middernacht ligt heel Troje in zwijm.

Wie goed luistert hoort rond middernacht gekraak van het houten paard komen. Spartaanse soldaten glippen uit het houten bouwwerk en openen de grote poort. Nu heeft het Spartaanse leger vrije toegang tot de stad!

De oorlog van Troje vond vermoedelijk plaats rond 1184 voor onze jaartelling.

Het verhaal werd onder andere opgeschreven door de Griekse dichter Homeros.

Of het verhaal echt zo gelopen is, is zeer onwaarschijnlijk.

Het is dan ook een mythe: een verhaal dat vaak met de tijd wordt aangedikt met magische gebeurtenissen en fratsen van grillige goden.

Het plannetje van Achilles heeft gewerkt. De boten zijn gewoon naar enkele kilometers verderop aangemeerd zodat het zou lijken dat de Grieken waren vertrokken, maar niets is minder waar. Zelfs de zoon van een god zou zo’n listig plan niet op z’n eentje hebben kunnen bedenken. De jaloerse godinnen Hera en Athene hebben Achilles wat ingefluisterd …

Na enkele minuten staat heel Troje in vuur en vlam.

De dronken Trojanen trachten zich nog te weren, sommigen naar verluidt in hun onderbroek, maar tevergeefs.

Achilles zoekt Paris op. Op één van de torens vechten onze twee helden een beklijvende strijd uit. Achilles is de betere zwaardvechter, zoveel staat vast. Maar Paris is een snuggere man. Hij schiet een giftige pijl in de hiel van Achilles. De vermeende Griekse godenzoon zakt neer en wordt gedood. Daarom dat men vandaag spreekt over een ‘achilleshiel’ als iemand z’n zwakke plek.

De rest van de Trojanen vergaat het heel wat minder. Ze zijn kansloos tegen de Griekse strijders.

De Grieken hebben eindelijk de oorlog gewonnen.

Paris heeft z’n lesje geleerd: oppassen geblazen met die Griekse goden!

TIP: Je kan vandaag nog de restanten van Troje bezoeken.

13

griekenland (c) A. Savin @Wikimedia

Het oude Griekenland wordt aanzien als de bakermat van de Westerse beschaving. In de stadstaat Athene werd de democratie uitgevonden: een systeem waarbij de macht bij het volk ligt, en niet bij ĂŠĂŠn of andere alleenheerser. De oude Griekse cultuur bracht ook veel bekende schrijvers, filosofen en wiskundigen voort.

Het leven in de Griekse democratie was niet voor iedereen een pretje: vrouwen hadden weinig in de pap te brokken en er was een gruwelijk systeem van slavernij. (c) Christophe Meneboeuf @Wikimedia

De hoofdstad van Griekenland is Athene. (c) Rambling Traveler @Wikimedia

Feta is een kaas gemaakt van schapen- en geitenmelk.

In Griekenland zie je veel witte huizen met blauwe deuren en ramen. Volgens een legende zou de kleur blauw het kwade weren.

Geloof jij dit verhaal?

Grieken vieren naast hun verjaardag ook hun naamdag.

14

Van de olijfbomen kan je lekkere olijven plukken. Van die olijven kan je ook olijfolie maken.

Alexander de Grote leefde 2300 jaar geleden.

Hij is één van de bekendste Grieken.

Hij veroverde een groot deel van Europa en Azië. Hij heerste over een van de grootste wereldrijken ooit. (c) Marc Ryckaert

(c) Simon Bonaventure @Wikimedia

De sirtaki is een bekende Griekse dans.

Griekenland heeft duizenden eilanden.

Het grootste eiland is Kreta.

Je vindt heel wat overblijfselen van vroeger in de Griekse musea. Het is dan ook niet raar dat er elk jaar meer mensen op reis gaan naar Griekenland dan dat er inwoners zijn. De toeristen genieten er ook van het mooie weer.

TAAL Het Grieks heeft zijn eigen alfabet: het Griekse alfabet.

Ja

Ναι

Nee Οχι

Nè Óchie

15

Op een druilerige woensdagnamiddag in hartje winter kleuren de Belgische daken wit. Sneeuw!

Max en Maggie drinken warme chocomelk en eten marshmallows aan de open haard van De Professor terwijl buiten de sneeuwvlokken naar beneden dwarrelen.

Maggie: Hier is het.

Druk maar op de X! Een man in een toga met een lange grijze baard verschijnt, en nee, het is niet de kerstman.

Liever dan een zoveelste sneeuwman (of -vrouw) te maken, spelen ze op de gepimpte X-Box One van De Professor. In het spel Grafzoeker roepen ze doden tot leven voor een pittig interview.

Socrates: Dag kinderen! Wie zijn jullie?

Deze keer reizen Max en Maggie naar warmere oorden. Ze belanden in Athene, de hoofdstad van Griekenland.

Maggie: Euh ‌ Ik ben een blond meisje, afkomstig uit BelgiÍ.

16

Max: Wij zijn Max en Maggie, gamers en reporters voor de Tienerfakkel.

Socrates: Ja, maar wie zijn jullie echt?

Socrates: Hoe verschil je van andere blonde meisjes in België?

Maggie: Euh … Ik kan bovendien goed karate.

Socrates: En hoe verschil je dan van andere blonde meisjes die karate doen?

Maggie: U stelt wel moeilijke vragen, hoor!

Socrates: Ah ja, mijn excuses, maar ik ben een filosoof. Sommigen noemen mij zelfs de eerste grote filosoof van het Westen.

Max: Een filosoof … hmm. Is dat iemand die heel veel moeilijke boeken leest?

Socrates: Haha, zoiets. Filosofie komt uit het Grieks. Sofia betekent ‘wijsheid’ en filo ‘liefde hebben voor’. Filosofie is dus ‘liefde voor de wijsheid’!

Maggie: Klinkt mooi, maar euh, wat houdt dat juist in?

Socrates: Wel, wij filosofen stellen vragen. Bij alles.

Neem nu deze beker. Bestaat er zoiets als een perfecte beker? Wanneer is een beker een beker en geen kom?

Max: Euh, ik weet het niet …

Socrates: Aha! Maar dat, mijn goede jongen, is echte wijsheid. Weten dat je eigenlijk niks weet. Of toch niet met zekerheid.

Ben je bijvoorbeeld wel zeker dat je bestaat?

Maggie: Haha, tuurlijk besta ik!

Socrates: Zou het niet kunnen dat je maar gewoon een figuur bent uit een magazine?

Max: Dat zou maar al te gek zijn! Wat een moeilijke vragen zeg, mijn hoofd gaat wat tollen.

Socrates: Ja, maar moeilijke vragen stellen is nodig. Je moet niet zomaar dingen aannemen die mensen je proberen te vertellen.

Maggie: Zelfs niet uit de Tienerfakkel?

Socrates: Zelfs niet de Tienerfakkel! Al is dat wel een uitstekend magazine uiteraard.

Bijvoorbeeld: is liegen slecht?

Max: Dat is een makkelijke … Tuurlijk is dat slecht!

Socrates: Maar is het ook slecht als je liegt om iemand te helpen? Stel, Max, dat er een pestkop naar je toekomt en vraagt waar Maggie woont omdat hij eieren op haar deur wil gooien. Is dat het dan slecht om te liegen en te zeggen dat je niet weet waar ze woont, ook al weet je het eigenlijk wel?

Max: Euh … misschien wel ja.

Socrates: Nu, veel mensen houden er niet van als je teveel vragen stelt. Zo is het ook mij vergaan.

Ik werd aangeklaagd door enkele oude zuurpruimen uit Athene. Hier, ik lees voor uit mijn vonnis: “Socrates pleegt onrecht door de goden die de stad vereert niet te vereren en door nieuwe goddelijke wezens te introduceren; voorts pleegt hij onrecht door zijn slechte invloed op de jeugd. De geëiste strafmaat: de dood”.

Ik stelde teveel vragen bij allerhande goddelijke wezens! Zo werd ik in het jaar 399 voor onze jaartelling gedwongen de gifbeker te drinken.

Max: Zo flauw, iedereen mag toch zijn mening geven?

Socrates: Vind ik ook. Maar mijn gedachten en ideeën leven nog voort. Mijn leerjongen Plato, zou veel van mijn gesprekken en ideeën neerschrijven in boeken.

Maggie: Laatste vraag meneer Socrates: wat is de zin van het leven?

Socrates: Ah … De zin van het leven. Wel, je moet je eerst enkele vragen stellen … Wat is het leven bijvoorbeeld? En dan …

Socrates gaat nog even door met het stellen van moeilijke vragen. Uiteindelijk zijn Max en Maggie iets wijzer geworden, al hebben ze ook wel een beetje hoofdpijn!

Filosofen houden zich ook bezig met morele vragen oftewel ethiek. Ze denken na over wat goed en wat kwaad is.

17

18

19

Vuil hoeft niet altijd slecht te zijn. Het kan best leuk zijn om eens goed vuil te worden. Enkele ‘vuile’ spellen op een rijtje.

Waarschuwing: van volgende spellen kan je ... vuil worden!

Trek kleren aan die vuil mogen worden.

Twee groepen staan achter elkaar in een rij. De eerst persoon krijgt een portie choco op zijn hand. De bedoeling is om zoveel mogelijk choco naar de andere kant van de rij te krijgen door ze door te geven.

(c) D Coetzee @Wikimedia

choco-estafette

Een leuke extra regel: gebruik telkens een ander lichaamsdeel om de choco door te geven. Bijvoorbeeld: je hand, je elleboog, je kaak, je neus …

(c) Camp Pinewood @Flickr

Smakelijk!

20

Touwtrekken is een spel dat iedereen wel kent.

Verdeel je kracht goed over de twee teams zodat je een spannende wedstrijd krijgt. Het leukste is om dit te doen met in het midden een modderpoel.

touwtrekken

Eiergooien Gooien met een ei is niet moeilijk. Vangen daarentegen ‌ Dit spel speel je minstens met twee. Begin kort bij elkaar en gooi het ei rustig heen en terug. Elke ronde zet je een stap achteruit.

tip Je kan de eieren ook opvangen met een handdoek. Nog spannender is om samen een parcours af te leggen.

Extra tip: met voedsel moet je niet (te veel) spelen. Gebruik daarom liefst eieren die al over tijd zijn.

Hoelang blijft je ei intact?

weetje

Eiergooien wordt al eeuwenlang gespeeld.

In sommige dorpen houdt men een jaarlijks toernooi.

vuil met verf

Je lichaam is een kunstwerk. Dat kan je extra in de verf zetten door je te laten schminken. Op internet en in de bibliotheek vind je veel inspiratie voor het maken van een leuk gezicht.

Je kan ook zelf aan de slag gaan met je lichaam om kunst te maken. Denk verder dan vingerverf: verf ook eens met je neus, je voeten, je kin ‌

21

MAMMOET

(OVER THEO, EEN VAN DE BESTE JONGENS OOIT) Stefan Boonen Met illustraties door Melvin Dit is het verhaal van Theodore Bob Prinsel de Eerste. Hij mag en moet bijna alles van zijn ouders. Dansen, judo, rekenen, voetballen, zingen. Theo kan piano spelen én hij kent iets van mammoetdrollen. Meer nog, Theo weet waar de oertijd is.

WIN DIT BOEK DOOR EEN TEKENING OF ANDER KUNSTWERK TE STUREN NAAR: Fakkeltjes vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 6 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe of fakkeltjesvzw@demens.nu

OPLOSSINGEN Oplossingen: 1-C 2- A 3-B 4- A 5- C 6-A 7-B

22

Griekse goden Medusa’s doolhof 1b, 2g, 3c, 4e, 5d, 6f, 7a, 8h

Lettersom Griekenland

Anagram Achillespees

Woordwiel Aristoteles

Rare raadsels 1c, 2b, 3a, 4d

Vrijzinnig humanistische jongeren met een kritische-en open geest

Dit is Hujo Grenzeloos eigenzinnige jeugdwerking

HELEMAAL HUJO

Vorming jeugdwerkers

Hujo daagt als humanistische jeugdvereniging sinds 1956 kinderen en jongeren van 6 tot 30 jaar uit om nieuwsgierig naar de wereld te kijken.

Hujo organiseert workshops en vormingen waarin we de begeleidershouding van onze vrijwilligers versterken. Ook hun creatieve-en speltechnieken helpen we verbeteren. Daarnaast vormen we (hoofd)animatoren en instructeurs. De meerwaarde van onze cursussen zit hem in ons humanistisch perspectief.

We hechten veel belang aan eigen zingeving en leggen de nadruk op respect voor diversiteit onder kinderen en jongeren.

Respect voor de waardigheid van elk individu en een gevoel van maatschappelijke en ecologische verantwoordelijkheid staan steeds centraal.

Workshops en spelen

Vakanties

Bij Hujo ontleen je de ideale activiteit. We bieden een hoop onverantwoord interessante educatieve spelen, workshops en films aan, telkens met een vrijzinnig humanistische inslag.

Ook voor lentefeesten en feesten vrijzinnige jeugd lenen we onze spelen of workshops uit, met of zonder begeleiding. Zo leren kinderen met ‘Op Stap met Darwin’ al spelend over de evolutietheorie, staan ze met het ‘Superoneerlijk armoedespel’ stil bij armoede of denken ze al spelend na over overbevolking.

Hujovakanties, das fun op jongerenmaat! We werken met vier vaste vakantieconcepten: Recreaxie: Vakanties met een mix aan creatieve en actieve bezigheden rond het thema ‘duurzaamheid’, onder meer via professionele recyclage-, upcycling- en fix-it-yourself workshops.

Lokale-en regionale werking Hujo-groepen zijn autonome lokale afdelingen van Hujo met elk hun eigen identiteit. Ze bepalen zelf hun beleid, zonder inmening van het landelijk secretariaat. Lokale Hujogroepen zijn daardoor heel divers in doelgroep, frequentie van activiteiten, werkmethoden en structuur. Bij Hujo zijn geen twee groepen dezelfde! Doorheen het jaar worden ook op landelijk vlak tal van kwaliteitsvolle en inhoudelijk sterke activiteiten georganiseerd voor kinderen en jongeren van 6 tot 30 jaar.

hujoofficial

hujo.be

HujoLabs: We dompelen ons onder in de wondere wereld van wetenschap en techniek en gooien ons op thema’s zoals evolutie, het ontstaan van de aarde of ethische vraagstukken.

Hujo Outdoor: Actieve buitensport vakanties, met overnachting in of dicht bij de natuur. Dagelijks staan actieve en boeiende activiteiten op het programma, zoals bosspelen, schattenjachten, hoogteparcours...

Hujo Switch: Grenzeloos wijs! Deze vakanties brengen vrijzinnig humanistische jongeren uit binnen- en buitenland met elkaar in contact. Ze leren elkaars leefwereld en cultuur kennen en werken samen aan creatieve en inhoudelijke projecten.

025 21 79 20

Wij zijn er voor jou!

In een huisvandeMens ben je steeds welkom: als je je hart wil luchten, een vrijzinnig humanistische plechtigheid wilt of als je op zoek bent naar info of activiteiten. Verdraagzaamheid, vrijheid, gelijkwaardigheid en verbondenheid staan bij ons centraal. De huizenvandeMens vind je overal in Vlaanderen en Brussel. Onze dienstverlening is kosteloos.

Je kan bij ons terecht voor: Informatie Bij ons vind je informatie over ethische en maatschappelijke thema’s zoals vrijzinnig humanisme, euthanasie, abortus, mensenrechten…

Vrijzinnig humanistische plechtigheden Wil je even stilstaan bij een belangrijke gebeurtenis in je leven?

Wij ondersteunen je als je een plechtigheid wenst voor een geboorte, huwelijk, jubileum, afscheid of als je gaat samenwonen…

Vrijzinnig humanistische begeleiding Zit je met iets, wil je je hart luchten en zoek je professionele hulp?

Bij ons kan je terecht voor een luisterend oor en een goed gesprek.

Waardig levenseinde Wij bieden informatie omtrent euthanasie, patiëntenrechten, palliatieve zorg… en helpen je met het opstellen van een wilsverklaring.

Activiteiten Een huisvandeMens werkt als vrijzinnig humanistische draaischijf.

Je kan bij ons terecht voor info over initiatieven en activiteiten van de lokale vrijzinnig humanistische verenigingen.

Vrijwilligerswerk Zin om het vrijzinnig humanistisch netwerk te versterken? Vrijwilligers zijn bij ons meer dan welkom. Wij zorgen voor begeleiding en geven je alle kansen. Zo kan je onder andere plechtigheden verzorgen of meewerken aan activiteiten.

Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw

Praktisch Je kan gewoon even binnenspringen in een huisvandeMens of je telefoneert voor een afspraak.

deMens.nu Magazine Voel je je betrokken bij mens en maatschappij? Om de drie maanden werpt het deMens.nu Magazine een vrijzinnig humanistische blik op de samenleving. Ethische en maatschappelijke thema’s komen daarbij aan bod, en de mens staat centraal. Een magazine voor en over jou, dus.

Voor meer informatie:

Je kan een gratis proefnummer aanvragen of je gratis abonneren.

www.deMens.nu

Hoe? Stuur een mailtje naar: info@deMens.nu OF schrijf naar: deMens.nu-UVV vzw Brand Whitlocklaan 87 – 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe OF telefoneer naar: 02 735 81 92 Met vermelding van je naam en adres.

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu