Fedelec magazine 168 - NL

FEDELEC

168

magazine JAARGANG 31 - APR/MEI/JUN 2015

GROEP TECHNORD Lokale expertise voor grootschalige ziekenhuisfusie

ELECTRO VERBEKE Van klooster tot woonzorgcentrum

ELECTRO VAN DE PUTTE Performante technieken en vakmanschap voor WZC Bloemendal

MEMBER OF:

Š Eaton

be

Afgiftekantoor Oostende X - BC9646 - Driemaandelijks tijdschrift Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

tebis.quicklink Wanneer evolutie synoniem wordt van eenvoud !

tebis.quicklink verwijst naar de nieuwe configuratiemodus van de RF-producten.

Dit aanbod behoeft geen opleiding of specifieke configurator.

De tebis.quicklink -producten bieden een meerwaarde aan traditionele elektrische installaties dankzij een volledige combinatie van zenders (vb : bewegingsmelders met zonnecelvoeding), ontvangers en zenders-ontvangers.

Ze maken deel uit van de KNX-standaard en blijven dus programmeerbaar met de TX100B of met ETS.

www.hager.be

Colofon

voorwoorD

Fedelec Magazine. Vakblad voor de elektriciteitssector. Gratis verstuurd naar elektrotechnische ondernemers, architecten, studieburelen, groothandels elektriciteit en industriële bedrijven.

PERIODICITEIT Driemaandelijks REDACTIE Philip Declercq T 056 77 13 10 | F 056 77 13 11 E redactie@fedelecmagazine.be

Beste lezers, Als nieuwe voorzitter van Fedelec is het de eerste maal dat ik mij tot u richt via ons magazine.

Het is een hele eer, maar ook een grote verantwoordelijkheid om het voorzitterschap waar te nemen van een beroepsorganisatie die intussen ruim 1.500 leden telt.

Dit zijn zowel zelfstandigen, kmo’s als heel grote bedrijven. Samen vertegenwoordigen zij alle specialiteiten binnen de tak van de elektrotechniek. Dat maakt van ons een zeer representatieve sectororganisatie voor installateurs.

RECLAME - ADVIES FCO Media, Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies T 056 77 13 10 | F 056 77 13 11 filip.cossement@fcomedia.be

Hierbij wens ik eerst en vooral onze vorige voorzitter, Antoine Van Lierop, te bedan-

VORMGEVING Marieke Veys E marieke.veys@fcomedia.be

de organisatie in functie van deze strategie beter te focussen.

Version française: sur simple demande VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies OFFICIEEL TIJDSCHRIFT VAN DE NATIONALE FEDERATIE VAN ELEKTROTECHNISCHE ONDERNEMERS DIRECTEUR FEDELEC Willy Pauwels J. Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg T 02 757 65 12 | F 02 757 65 41 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

ken voor zijn jarenlange inzet. In zijn voorzitterschap heeft hij het initiatief genomen om de werking van Fedelec in vraag te stellen en de start gegeven voor het opzetten van een nieuwe structuur.

Het doel is samen met de leden de visie en strategie van Fedelec te verduidelijken en Onze positionering binnen het platform STS en ten opzichte van de Confederatie Bouw wordt in deze oefening meegenomen.

Dit zijn een aantal belangrijke punten voor een sectorfederatie als Fedelec die onder het beleid van mijn voorganger werden ingezet en waar we nu met de volledige Raad van Bestuur en het Fedelec team aan zullen verder werken.

We leven in een wereld die constant evolueert, ook en vooral op technologisch vlak.

Het is een taak voor Fedelec om de vinger aan de pols te houden. Wat zijn de gevaren voor onze sector, welk zijn de opportuniteiten en hoe kunnen we hierop inspelen? Wat verwachten de leden precies van ons?

Via de werking binnen onze sectorcomités en werkgroepen trachten we daar antwoorden op te formuleren. Het advies van onze leden is van kapitaal belang en bepaalt onze acties.

In dit kader werden er al belangrijke stappen ondernomen en als nieuwe Fedelec voorzitter wil ik mij inzetten om die verder te ontwikkelen.

Karl Neyrinck, LID VAN DE UNIE VAN DE UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS

Voorzitter

© architblog.be - Flos

inhoud

24 FEDELEC IN ACTIE

05 - 13

FEDELEC dossier Fiscale plafonds voor 2015

15

PV-installaties: Update bandingfactoren voor de berekening van GSC (VEA) 16 Aanvullend capaciteitstarief vanaf 1 juli 2015 voor prosumenten met een terugdraaiende teller

27

19

Nieuwe leden

21

VOLTA, dé nieuwe centrale sectororganisatie!

22

TECNOLEC informeert Armaturen - optische karakteristieken

24

Projecten

44 47

Intelligente bedrijfswageninrichting

27

Lokale expertise voor grootschalige ziekenhuisfusie

28

“De uitdagingen van de elektro-installateur zijn ook de onze”

32

Van klooster tot woonzorgcentrum

34

TRILUX Akademie opent deuren voor elektro-installateurs in de Benelux

38

Performante technieken en vakmanschap voor WZC Bloemendal

40

Walstroomplatform voor binnenschippers

44

events Smart Building: van mythe tot realiteit

46

Promotiedag duurzame verlichting 2015

47

product news

48

FEDELEC IN ACTIE

FEDELEC wil de leertrajecten voor jongeren die elektricien willen worden mee helpen verbeteren Sedert lang hebben wij leden installa-

Dat initiatief kende een enorm succes

als mogelijk voor te bereiden op werk-

teurs die in een jury zetelen van scho-

vooral te danken aan de inzet van de

plekleren en het aanreiken van een

len. Verschillenden onder hen maakten

“pioniers” in dit verhaal, namelijk Johan

kwalitatieve werkplek.

ons er attent op dat sommige jongeren

Lambrechts, Christiaan Crucke en

Een nieuwe actie kan het uitbouwen

niet echt arbeidsrijp zijn na het beëindi-

André Overdulve.

zijn van een goed opleidingstraject

gen van hun studies.

De redenen hiervoor zijn velerlei: ofwel heeft het te maken met de attitude van

voor bedrijven. Lopende acties zoals Om die reden werd beslist om het initiatief uit te breiden naar alle provincies en

het aanbieden van een e-module over

de jongere, ofwel wordt het lessenpakket niet gegeven zoals het moet, ofwel

de “coördinatie” van het project over te

coaching zullen in dit kader geoptimaliseerd worden. Daarnaast zullen

laten aan Vormelek.

goede praktijken verzameld worden

beschikt de school over te weinig of niet

Wat is het doel? We willen in overleg

van bedrijven en zullen deze verspreid

aangepast materiaal voor de praktijk-

worden naar de bedrijven, scholen en

lessen, ofwel hebben noch de leraar

met scholen, bedrijven, industrie (fabrikanten) en keuringsorganismen op

noch de jongeren voldoende aange-

zoek gaan naar een aantal criteria om

paste stages kunnen volgen. De reden

de lessen en de stages kwaliteitsvoller

kan uiteraard ook elders liggen.

te laten verlopen.

Zo willen we tot een gedragen standpunt komen over alle provincies heen.

goede opleiding te kunnen hebben. We

Onze regionale afdeling Fedelec OostVlaanderen nam enkele jaren geleden

Dit provinciaal overleg ging van start in

Vormelek dan ook ten volle steunen om

het initiatief om verschillende actoren

maart 2015 en geleidelijk aan zullen alle

samen te brengen om die situatie te

provincies betrokken worden.

ervoor te zorgen dat de werkervaringsplaatsen zo kwalitatief mogelijk zijn.

analyseren, er conclusies uit te trekken

Na een eerste onderzoek zullen, op

Op dit moment voelen wij zelf aan dat

en oplossingen uit te werken. Zo ontstond het E-consortium.

basis van de resultaten, acties ondernomen worden om bedrijven zo goed

onze bedrijven hierin nog extra begelei-

centra.

Fedelec is er van overtuigd dat werkplekleren fundamenteel is om een zullen de acties gecoördineerd vanuit

ding nodig hebben.

Nieuwjaarshappening voor leden Fedelec Brussel-HalleVilvoorde Op 6 februari organiseerde de regionale Fedelec afdeling Brussel-Halle-Vilvoorde naar jaarlijkse gewoonte de ledenbijeenkomst naar aanleiding van het nieuwe werkjaar.

Place to be: Bowling Stones te Wemmel.

De leden werden er verwelkomd door de bestuurders van de plaatselijke afdeling onder leiding van voorzitter François Léon.

Volgend op de receptie konden de leden hun kunsten tonen op de bowlingbaan.

Fedelec magazine | 5

FEDELEC IN ACTIE

Identificatie van personeel en registratie van aanwezigheid op de werf. Hoe zit dat nu juist voor de installateurs elektriciens?

We krijgen nog steeds heel wat vragen over deze materie, vooral omdat de arbeiders uit de bouwsector nu beschikken over een “Construbadge” waarmee ze zich op de werf kunnen identificeren.

In feite is het zo dat de elektronische

die zich bevindt op de werf en die over

triciens?

identiteitskaart in theorie als identifica-

een internetverbinding en kaartlezer

Het antwoord is neen, want de

tiemiddel kan dienen, maar een aantal

voor eID beschikt. Elke persoon aan-

Construbadge is enkel verkrijgbaar

gegevens zijn momenteel niet consul-

wezig op de werf registreert via deze

voor de bedrijven die vallen onder het

teerbaar, onder andere de gegevens

PC zijn aanwezigheid op de werf (eID,

PC bouw (PC 124, RSZ-prefix 024, 026,

met betrekking tot de werkgever.

rijksregisternummer of Limosanummer

044 of 054).

De diensten van de Staatssecretaris

voor gedetacheerd personeel)

Wat moeten de elektriciens dan wel

onderzoeken momenteel of de elektronische identiteitskaart kan aangepast

3. De mobiele onlinedienst: elke persoon registreert met een smartphone

hebben?

worden (dit vraagt ook enkele wettelijke

of tablet zijn aanwezigheid op de werf

Eerst en vooral moet men een duidelijk

aanpassingen) zodat ze ook als identi-

via een beveiligde toegang op de por-

onderscheid maken tussen de identificatie van mensen en het verplicht regis-

ficatiemiddel op bouwwerven kan die-

taalsite van de sociale zekerheid

nen.

4. De webservice: uw bestaand regis-

treren van aanwezigheden op werven

Dat voor wat het deel “identificatie”

tratiesysteem (planning, track-and-

boven de 800.000 euro.

betreft.

trace, werkbadge,…) communiceert

Wat de identificatie betreft, heeft

Los daarvan heeft men de verplichting

Staatssecretaris Bart Tommelein te

tot registratie van zelfstandigen, werk-

kennen gegeven dat hij de intentie heeft

nemers en uitzendkrachten op werven

Als installateur elektricien beschikt u

om de verplichting tot visuele identificatie op te leggen aan iedereen die werkt

boven de 800.000 euro (totaalbedrag

dus nu al over verschillende mogelijk-

van de werken).

heden om uw wettelijke verplichtingen

op een bouwwerf. De bouwsector heeft

na te komen.

hiervoor een particulier en op vrijwillig-

Hoewel de wet geen enkel registratiesysteem oplegt stelt de RSZ wel een

heid gebaseerd initiatief ontwikkeld,

registratietool “Checkinatwork” ter

Komt er dan helemaal geen badge

namelijk de bewuste Construbadge.

beschikking van de betrokken perso-

eigen aan onze sector?

Andere sectoren, waaronder de onze,

nen.

Dat zal uiteindelijk afhangen van de ver-

kunnen natuurlijk ook een badge eigen

Deze kan via vier verschillende kanalen

dere besprekingen in dit dossier.

aan hun sector ontwikkelen, maar is dat

gebruikt worden:

Ofwel wordt het gewoonweg de elek-

Is die dan niet te verkrijgen voor de elek-

met de webservice om de aanwezigheid te registreren

tronische identiteitskaart als gewet-

wel aangewezen?

Tijdens een recent gesprek met de

1. De onlinedienst via desktop: van-

tigd en sterk beveiligd identificatiemid-

Staatssecretaris hebben we de vraag

op een PC, die zich op de hoofdzetel

del waarmee men ook kan registreren,

gesteld of het niet logischer zou zijn om

bevindt, wordt via een beveiligde toe-

maar indien zou blijken dat dit niet kan,

de elektronische identiteitskaart (eID)

gang de aanwezigheid van elke per-

dan zal men waarschijnlijk gaan naar

als identificatiemiddel te laten dienen.

soon op de werf geregistreerd via de

een sector overschrijdend systeem van

Gezien iedereen die op zak moet hebben, heeft een bijkomende badge toch

portaalsite van de sociale zekerheid

badge, t.t.z. identiek voor verschillende

2. De gateway: de aanwezigheden wor-

sectoren.

weinig zin of niet?

den geregistreerd op een centrale PC

6 | Fedelec magazine

FEDELEC IN ACTIE

Oost- en Westvlaamse Fedelec bestuurders op bedrijfsbezoek bij TRAYCO Op donderdag 5 februari was een delegatie bestuurders van de regionale Fedelec afdelingen Oost- en West-Vlaanderen op uitnodiging van zaakvoerder Geert Ballet te gast op het hoofdkantoor van Trayco te Oudenaarde voor een bedrijfsbezoek en nieuwjaarsdrink.

Na verwelkoming door Geert Ballet

systemen en de kunst van het leveren

hemzelf en Pieter Tsjoen, medeoprichter Trayco, en zaakvoerder Vento, was

van kwaliteit, toelichtte.

het de heer Stijn De Cock, hoofdeco-

rondgeleid door de magazijnen van

noom VOKA, die de financiële wereld

Trayco en Vento, 5000 m² groot en een

in kaart bracht, waarna Geert Ballet de

1000-tal artikelen voorradig, en nadien

troeven van Trayco, zijnde de kunst van

getrakteerd op smakelijke hapjes ter

innovatief produceren van kabeldraag-

gelegenheid van het nieuwe jaar.

Vervolgens werden de bestuurders

Sectorcomité Warmtepompen Info- & overlegvergadering (28/01/2015)

Op 28 januari 2015 heeft Fedelec in samenwerking met de federaties ICS (chauffagisten en sanitaristen) en UBF-ACA (koeltechnici) in Kortenberg een info- & overlegvergadering georganiseerd voor de sector van de Warmtepompen.

Tijdens deze actieve vergadering werden volgende onderwerpen intensief besproken: 1. De werking van Fedelec inzake hernieuwbare energie via sectorcomités in samenwerking met de federaties ICS (chauffagisten en sanitaristen) en UBF-ACA Het Sectorcomité WP heef t

(koeltechnici)

bedenkingen bij het systeem

2. Actuele ondersteuning aan de sector

van RESCert. Er dient een rui-

3. Positie van de nieuwe regeringen aangaande de sector (door de VCB)

mer kwaliteitskader voorzien

4. RESCert – Certificatie van installateurs van hernieuwbare energie

te worden. Omdat de bedenkingen van toepassing zijn op

Naast de bespreking van het steunkader en de nodige publiciteit om de

alle Hernieuwbare Energie-

Warmtepompmarkt te stimuleren, is er vooral gediscussieerd over RESCert.

installaties, zijn deze bedenkin-

RESCert staat voor Renewable Energy System Certification en voorziet in een

gen opgenomen in het artikel

certificatie van personen die kleinschalige hernieuwbare energiesystemen plaatsen. Het gaat hier onder andere over Warmtepompen.

“Kwaliteitskader Hernieuwbare Energie-installaties” in de rubriek “Fedelec in Actie”

Kris Van Dingenen, kris.vandingenen@fedelec.be

Fedelec magazine | 7

FEDELEC IN ACTIE

Sectorcomité PV-installaties Info- & overlegvergadering (24/02/2015)

besluit van de Vlaamse Regering houdende wijziging van het Energiebesluit van 19 november 2010, wat betreft de

Op 24 februari 2015 heeft Fedelec in

Er wordt o.a. gesproken over:

representatieve projectcategorieën

Kortenberg een info- & overlegverga-

voor groene stroom en kwalitatieve

dering georganiseerd voor de sector

• een oplossing zoeken voor de overschot aan groenestroomcertificaten en

van de Fotovoltaïsche Zonne-energie in

verrekening van de “historische schul-

Vlaanderen.

den” bij de distributienetbeheerders

Dit betekent dat er ondanks de berekening die aangeeft dat er een kleine

Tijdens deze actieve vergadering werden volgende onderwerpen intensief

• het hervormen en vereenvoudigen

steun nodig is, geen steun via certi-

van het certificatensysteem voor groe-

ficaten meer zal gegeven wordt voor

besproken:

ne stroom

PV-installaties ≤ 10 kW die geplaatst

warmte-krachtkoppeling).

zullen worden vanaf 1 juli 2015.

1. De werking van Fedelec inzake hernieuwbare energie via sectorcomités in samenwerking met de federaties ICS

Het Sectorcomité PV-installaties

Standpunt inzake het

(chauffagisten en sanitaristen) en UBF-

van Fedelec wil samen met andere

aanvullend capaciteitstarief

ACA (koeltechnici)

marktpartijen de mogelijke oplos-

voor prosumenten met een

2. Overzicht van de status van de

singen bespreken. Het voorstel

terugdraaiende teller

PV-sector (door ODE Vlaanderen)

voor het niet toekennen van steun

Het Sectorcomité PV van Fedelec vindt

3. Positie van de nieuwe regeringen

(GSC) bij negatieve beursprijzen

het fair dat alle netgebruikers, ook de

aangaande de sector (door de VCB)

van stroom, is onaanvaardbaar

netgebruikers met een PV-installatie

4. RESCert – Certificatie van installateurs van hernieuwbare energie

voor een stabiel investeringsklimaat.

met terugdraaiende teller (zowel gezinnen als kmo's - vermogen omvormer

5. Bespreking komend initiatief van

kleiner dan of gelijk aan 10 kW), een correcte en solidaire vergoeding betalen

groepsaankopen PV-installaties (over Standpunt inzake de schrapping

voor de diensten die de distributienet-

van de categorie kleine

beheerder levert. Net zoals netgebrui-

De bespreking van bovenstaande pun-

PV-installaties (≤ 10 kW) voor

kers met grotere PV-installaties, maken

ten heeft aanleiding gegeven tot ver-

installaties geplaatst vanaf 1 juli

de netgebruikers met een PV-installatie

schillende bedenkingen en standpun-

2015

met terugdraaiende teller immers ook

ten die in dit magazine opgenomen zijn:

De Vlaamse Regering heeft op vrijdag

gebruik van het distributienet.

De artikels die enkel betrekking heb-

13 februari 2015 de afschaffing van de

Maar, het Sectorcomité PV van Fedelec

ben op de PV-installaties, zijn onderaan

projectcategorie t.e.m. 10 kW principieel goedgekeurd (Voorontwerp van

betreurt daarbij dat de distributienetbeheerders spreken van een “dubbel

gans België).

opgenomen in dit deel “Sectorcomité

gebruik” van het distributienet door

PV-installaties”

netgebruikers met PV-installaties. Dit

De ar tikels die ruimer zijn dan PV-installaties, zijn elders opgenomen

Het Sectorcomité PV-installaties

woordgebruik wekt de indruk dat deze

in de rubriek “Fedelec in Actie”:

van Fedelec is principieel niet

- Groepsaankopen van Hernieuwbare

akkoord met het schrappen van

netgebruikers “dubbel” zouden moeten betalen wat verder een negatief

de steunmogelijkheid voor nieuwe

imago geeft aan de PV-sector. Maar er

kleine PV-installaties. Dit vormt

wordt helemaal geen dubbel gebruik

een precedent voor eenzijdige politieke beslissingen in het kader

gemaakt van het distributienet. Het distributienet wordt simpelweg afwisse-

Bedenkingen bij de voorstellen

van de groenestroomcertificaten

lend in 2 richtingen gebruikt, maar prin-

van Minister Turtelboom inzake

wat het investeerdersvertrouwen

cipieel kost dat feit geen cent extra aan

groenestroomcertificaten (GSC)

aantast.

het distributie. De andere richting van

De Beleidsnota Energie van Minister

Fedelec vraagt overleg met het

de elektrische stroom in een elektrische

Turtelboom geeft een concretere invulling van het Vlaamse regeerakkoord

kabinet Turtelboom over de dringende activering van de PV-markt.

geleider, vereist niet dat er bijvoorbeeld

Energie-installaties - Kwaliteitskader Hernieuwbare Energie-installaties

2014-2019.

8 | Fedelec magazine

een duurder type of grotere doorsnede van bekabeling moet voorzien worden.

Een woning (of gebouw) met een PV-installatie zal op elk ogenblik trouwens ofwel enkel een afname doen van het net, ofwel enkel een injectie doen in het net. Afname en injectie gebeuren m.a.w. nooit tegelijk, wel afwisselend, dus volgens het Sectorcomité PV van Fedelec kan er moeilijk van dubbel gebruik gesproken worden.

Een correcte en solidaire vergoeding voor het gebruik van het distributienet is wel verantwoord omdat: • het distributienet nu eenmaal gebruikt wordt (maar zoals reeds gesteld, geeft het afwisselen tussen afname en injectie geen enkele hogere kost voor de distributienetbeheerders) • de distributienetbeheerders extra kosten hebben voor de administratie van decentrale productie-eenheden in hun netgebied • de distributienetbeheerders omwille van het aansluitrecht van decentrale productie-installaties ≤ 10 kVA, mogelijks kunnen geconfronteerd worden met de noodzaak om het net te versterken op plaatsen waar er zich een te sterke concentratie voordoet.

Maar, bij de bepaling van deze correcte en solidaire vergoeding vergeet men vaak rekening te houden met het feit dat deze kleine productie-installaties bijdragen aan het bereiken van de hernieuwbare energiedoelstellingen voor ons land.

Een vergoeding van de prosumenten aan het distributienet is dus aanvaardbaar op voorwaarde dat: • het een correcte en solidaire bijdrage is in verhouding tot de werkelijke kosten, geen fofaitaire “taks” zoals het nu is. Dit hypothekeert de ontwikkeling aan PV. De werkelijke kosten zijn de kosten voor het gebruik van het distributienet verminderd met de vermeden kosten van het niet behalen van de doelstellingen inzake hernieuwbare energie.

• er een stimulering is van bevoorradingszekerheid (= vraagverschuiving batterijopslag stimuleren) • REG nog gestimuleerd wordt (een loutere capaciteitsbijdrage op basis van het vermogen draagt hier dus niet toe bij) • indien de veiligheid van het net niet in het gedrang komt (er moet vermeden worden dat nieuwe PV-installaties niet aangegeven worden)

Het Sectorcomité PV-installaties van Fedelec wil samen met andere marktpartijen een slimme tarievenstructuur onderhandelen tegen 2017.

Kris Van Dingenen kris.vandingenen@fedelec.be

Fedelec magazine | 9

FEDELEC IN ACTIE

17de Nacht van de Elektriciens - Oh what a Night!

Op vrijdag 27 maart werd in de Salons

voorbije vijf jaar en kondigde hij Karl

structuren van de Confederatie Bouw.

Waerboom de Buitengewone Algemene

Neyrinck aan als de nieuwe voorzitter

Na de toespraken en wanneer het des-

Statutaire Vergadering gehouden met

Fedelec nationaal. De heer Neyrinck

sert erop zat, konden de genodigden

daaropvolgend de traditionele Nacht

loofde op zijn beurt zijn voorganger

hun beste danskunsten tonen op de

van de Elektriciens. Het was deze edi-

voor zijn geleverde inzet en wees op de

beats van het orkest. En of er gedanst

tie de beurt aan de regionale afdeling

hechte samenwerking en respect binnen de organisatie en de integratie in de

werd!

Fedelec Brussel-Halle-Vilvoorde om, met de ondersteuning van het nationale secretariaat, dit jaarlijks evenement te organiseren.

Tijdens de Algemene Vergadering was het de directeur van Fedelec Willy Pauwels die een overzicht bracht van de activiteiten van het voorbije jaar 2014 met klemtoon op de meer sectorspecifiek gerichte aanpak en dienstverlening, alsook de verdere uitbouw van een vernieuwd en verjongd administratief team. Ook was er de bekrachtiging van de nieuwe samenstelling van de Raad van Bestuur en de voorzitterswissel.

Terwijl de bestuurders de vergadering bijwoonden, was er voor de partners een workshop georganiseerd met meester chocolatier Marc Nevens van Het Chocoladehuis uit Aalst. Naast zijn demonstratie kon er ook uitvoerig geproefd worden van de verschillende bereidingen en chocoladesmaken.

Na de vergadering en de workshop werd iedereen verwelkomd op de receptie van het banket en een 240-tal gasten schoven nadien aan voor het smakelijke menu. Tussendoor waren er de gebruikelijke toespraken. Eerst was het de voorzitter van de regionale organiserende afdeling Fedelec BrusselHalle-Vilvoorde, de heer Francois LĂŠon, die de aanwezigen dankte voor hun deelname alsook de partners voor de ondersteuning van het evenement.

Vervolgens sprak de uittredende voorzitter, de heer Antoine Van Lierop, zijn dank uit voor de ervaringen van de

10 | Fedelec magazine

Wij danken al de sponsors!

FEDELEC IN ACTIE

SAMENSTELLING NIEUWE RAAD VAN BESTUUR

Antwerpen: De Prins Peter, Bestuurder Antwerpen: Ennekens Jan, Bestuurder Brussel-Halle-Vilvoorde: Leon François, Bestuurder Brussel-Halle-Vilvoorde: Rassaerts Yvan, Bestuurder Henegouwen West: Bontems Jean-Marie, Bestuurder Henegouwen Zuid: Colonnello Danilo, Bestuurder Limburg: Thijs Erik, Bestuurder Limburg: Berings Freddy, Bijkomende afgevaardigde Luik: Carabin José, Bestuurder Luik: Wittevrongel Christian, Bijkomende afgevaardigde Namen: Hallaux Delphine, Bestuurder Namen: Dekoninck Nicolas, Bijkomende afgevaardigde Oost-Vlaanderen: Pieters Jan, Bestuurder Oost-Vlaanderen: Overdulve André, Bestuurder Verviers: Laurent Jean-Pierre, Bestuurder Verviers: Loop Henri, Bijkomende afgevaardigde Vlaams Brabant: Corbeels Fanny, Bestuurder Vlaams Brabant: Robert Roger, Bestuurder Waals Brabant: Millet Charles, Bestuurder Waals Brabant: Focant Luc, Bijkomende afgevaardigde West-Vlaanderen: Desauw Vera, Bestuurder West-Vlaanderen: Vanden Berghe Lode, Bestuurder West-Vlaanderen: Neyrinck Karl, Voorzitter

FEDELEC organiseerde speeddatings middenspanning- en hoogspanning Tijdens de maanden april en mei orga-

leren, beter inzicht te verwerven met

niseerde Fedelec een aantal infoses-

betrekking tot deze materie inzake las-

sies in Vlaanderen en Wallonië volgens

tenboeken, of om zelf voldoende kennis

de formule speeddating, een concept

van methodes en materialen te verwer-

waarbij de deelnemers ingedeeld wor-

ven om bestaande transfo’s te kunnen

den in kleinere groepjes en zo elke

schakelen bij klanten voor werkzaam-

standhouder bezoeken en de nodige

heden of na uitval door een spannings-

distributienetbeheerder het woord om

informatie krijgen.

onderbreking of –dip. Ook bedrijven

de nieuwe technische voorschriften,

met een eigen hoogspanningsaanslui-

Synergrid C2/112, voor aansluiting

Onderwerp van de speeddating was

ting, studiebureaus alsook enkele grote

Middenspannings- en Hoogspannings-

aannemingsbedrijven en de distributie-

op het HS-distributienet, toe te lichten. Daarna konden de verschillende

installaties correct installeren, onderhouden en schakelen.

netbeheerders waren uitgenodigd.

groepjes (ongeveer 10 installateurs per

Met dit initiatief richtte Fedelec zich tot

Telkens was het Kris Van Dingenen

ven aan de standen van DEBA, EME,

zowel elektro-installateurs met ervaring

(adjunct-directeur Fedelec) die de

SCHNEIDER ELECTRIC, SIEMENS en

met midden- en hoogspanning, als ook

inleidende verwelkoming en prakti-

VINCOTTE. Tijdens het netwerkings-

installateurs zonder praktische ervaring

sche toelichting van de avond voor zijn

moment achteraf was er nog heel wat

die de markt willen betreden om zelf

rekening nam. Vervolgens nam een

belangstelling voor de opgestelde

MS- en HS-installaties te kunnen instal-

verantwoordelijke van de regionale

demo-modules.

groep), plaatsnemen en doorschui-

Fedelec magazine | 11

FEDELEC IN ACTIE

Hernieuwbare Energie-installaties: Groepsaankopen

wezen krijgen tot bijvoorbeeld 2 of 3. Op deze manier wordt er vermeden dat er 1 groot bedrijf alle loten zou binnenhalen

Groepsaankopen voor standaard

gelen. (en voer die controles dan nadien

met onderaannemers die misschien niet

consumentenproducten (stookolie,

ook uit)

altijd gewenste kwaliteit zouden leveren

elektriciteit, aardgas, pellets, brand-

• Controleer de ingeschreven installatie-

onder prijsdruk.

hout, etc…) zijn een onvermijdelijk

bedrijven

• Maak heel duidelijk wat er in de prijs

maatschappelijk fenomeen gewor-

- Hebben ze toegang tot het beroep

inbegrepen is en wat niet

den. Het is een middel om met één

(inschrijving KBO)? (Mogen ze eigenlijk

actie een groot aantal potentiële

• Laat toe om prijszettingen te differentiëren. Zo zal de installatie van PV-panelen

klanten te bereiken.

wel de betreffende hernieuwbare energie-installaties plaatsen?)

Stilaan zien we ook groepsaankopen

Controleer op: http://kbopub.economie.

teren in een andere prijs. Ook de gebruik-

ontstaan voor technische installaties.

fgov.be/kbopub/zoeknummerform.html

te dakbedekking heeft een differentië-

Hier komen we volgens Fedelec op

- Hebben ze geen schulden bij de overheid (risico op faillissement)?

rende invloed.

een heel ander terrein. Een technische installatie vereist meestal een

op een plat dak of een hellend dak resul-

Fiscus: https://eservices.minfin.fgov.be/

individuele analyse met een indivi-

portal/nl/public/citizen/services/attests

Standpunt Fedelec:

duele dimensionering waarbij tevens

RSZ: https://www.socialsecurity.be/

Groepsaankopen enkel aanvaard-

rekening moet gehouden worden

web7/ppr/?lang=nl

baar voor installaties mits rand-

met de omgeving waar deze installa-

• Zorg voor lokale installatiebedrijven.

voorwaarden

tie geplaatst zal worden. Bovendien

Dit is niet alleen van belang tijdens de

mag het aspect service en onder-

installatie, maar ook voor latere service

houd ook niet vergeten worden als

en onderhoudswerkzaamheden zal dit

Concreet project CLEAR van Test-

het om installaties gaat.

de verplaatsingen beperken wat goed is

Aankoop: Groepsaankopen voor

Het is met andere woorden niet

voor zowel het milieu als de kost voor de

PV-installaties in België

zomaar evident om dit op een correcte manier te organiseren via een

eindklant.

• Laat slechts 1 niveau van onderaanneming toe (geen onderaannemer van

CLEAR is de afkorting van “enabling

formule van groepsaankopen. Per technologie dienen er randvoor-

een onderaannemer) en leg dezelfde

and Adopt Renewable energy techno-

waarden bepaald te worden en in

voorwaarden op aan de onderaanne-

logies”. Bij dit Europese project zijn vijf

acht genomen te worden.

mers als aan de hoofdaannemers. Laat

landen betrokken: België, Spanje, Italië,

Belangrijkste randvoorwaarden voor

geïnteresseerde installatiebedrijven die

Portugal en Nederland. In die landen blij-

organisatoren van groepsaankopen

met onderaanneming willen werken, hun

ken de consumenten nog steeds te aarze-

voor hernieuwbare energie installaties:

onderaannemer(s) mee opgeven tijdens

len om mee te stappen in het verhaal van

de inschrijvingsfase.

hernieuwbare energie. Uit de ervaringen

• Zorg voor kwaliteit.

• Eis dat er altijd ten minste 1 iemand op

en de kennis van verschillende Europese

- Voorzie in de inschrijvingsdocu-

de werf is die de taal praat van het gewest

consumentenorganisaties (Test-Aankoop

menten voor de installatiebedrij-

waar de klant woont (Nederlands of

in België) blijken vooral drie factoren een

ven criteria opdat er enkel bedrijven

Frans)

belangrijke belemmering te vormen:

kunnen deelnemen die voldoen aan

• Bundel inschrijvingen in loten met een

• de consumenten kennen te weinig de

kwaliteitseisen die betrekking heb-

voordelen van hernieuwbare energie en

ben op de betreffende hernieuwbare

maximale grootte van 200 geïnteresseerde klanten in functie van hun geo-

energie-installaties

grafische ligging. Dit is ook beheersbaar

tie op maat om de stap te zetten;

- Voorzie in de inschrijvingsdocu-

voor kleine installatiebedrijven die goed

• een gebrek aan vertrouwen in zowel de

menten voor de installatiebedrijven

georganiseerd zijn.

technologie als de installateurs/verko-

steekproefsgewijze controles op het

• Laat de installatiebedrijven de mogelijkheid om te bieden op zoveel loten als ze

pers;

willen, maar beperk het uiteindelijk maxi-

nologieën.

maal aantal loten die ze kunnen toege-

De eerste 2 geformuleerde belemmerin-

af te leveren werk, pro rata met het aantal effectief geplaatste installaties, en voorzie corrigerende maatre-

12 | Fedelec magazine

Consumers to Learn about, Engage with

beschikken niet over voldoende informa-

• de hoge aankoopkosten voor de tech-

FEDELEC IN ACTIE

gen zal het project aanpakken door de

Concreet heeft Test-Aankoop een

Brussel.

consument te betrekken bij webcom-

oproep gelanceerd tot kandidatuurstel-

• Het brede publiek zal vanaf 15 juni tot

munity’s rond hernieuwbare energie en

ling voor deelname aan een groeps-

31 augustus kunnen inschrijven voor

door tests en relevante informatie over

aankoop van installaties van fotovolta-

de groepsaankoop PV-installaties van

hernieuwbare energie te publiceren: zie

ïsche zonnepanelen van maximaal 10

CLEAR (Test-Aankoop).

www.my-renewable-energy.org

kW voor particulieren en KMO’s. Deze

Op deze link is te zien dat er ook web-

groepsaankoop maakt integraal deel uit

Alle informatie met voorwaarden en

community’s zijn gemaak t voor

van het CLEAR-project.

deelnamedocumenten zijn te vinden op

Zonneboilers, Warmtepompen en

• De kandidaturen van de installatie-

de website van Fedelec:

Pelletkachels. Voorlopig zal er alleen

bedrijven van fotovoltaïsche syste-

- CLEAR algemene voorstelling

een groepsaankoop voor PV-installaties

men moeten onder gesloten omslag

- Oproep tot kandidaatstelling

komen.

met de post worden verstuurd tegen

- Bijlage 1 Modelovereenkomst

uiterlijk 29 mei 2015 om 16u00, waar-

- Bijlage 2 Beschrijving installatie -

De laatste geformuleerde belemmering

bij de poststempel rechtsgeldig is,

Lastenboek

van hoge aankoopkosten zal het project

naar Test-Aankoop – afdeling CCPS

- Bijlage 3 Beschrijving van de veiling-

aanpakken door groepsaankopen te

P&A, ter attentie van de heer Christian

procedure

organiseren.

Dedoncker, Hollandstraat 13, 1060

- Bijlage 4 Stappenplan

Ruimer kwaliteitskader nodig dan RESCert

Knelpunten volgens Fedelec, ICS

Fedelec heeft in samenwerking met de

competenties) die kleinschalige her-

- De verplichting tot het volgen van

federaties ICS (chauffagisten en sanita-

nieuwbare energiesystemen plaatsen

opleidingen Hernieuwbare Energie

risten) en UBF-ACA (koeltechnici) eind

vast (zie www.rescert.be).

door personen geeft geen enke-

2014 en begin 2015 verschillende info-

Het gaat hier over 6 technologieën:

le garantie dat het resultaat (= de

& overlegvergaderingen georganiseerd

- Fotovoltaïsche installaties

installatie) OK zal zijn. Men heeft

in Vlaanderen en Wallonië via de ver-

- Zonthermische installaties voor

meer nodig dan enkel opleiding

schillende sectorcomités:

sanitair warm water

om te komen tot een kwaliteitsvolle

- Sectorcomité Fotovoltaïsche

- Zonthermische installaties combi

installatie.

installaties

(CV/SWW)

- De installatiebedrijven vinden

- Sectorcomité Warmtepompen

- Warmtepompen

het nutteloos dat elke geïnteres-

- Sectorcomité Zonthermische

- Ondiepe geothermische systemen

seerde, ongeacht eventuele voor-

installaties

- Biomassaketels

kennis, moet deelnemen aan een

en UBF-ACA

vastgelegde (toch wel uitgebreide) Naast de bespreking van het steunka-

Er zijn grosso modo 3 voorwaarden om

opleiding vooraleer deel te mogen

der en de nodige publiciteit om de markt

als persoon RESCert te kunnen wor-

nemen aan het examen dat leidt

van Hernieuwbare Energie-installaties

den:

tot een competentiecertificaat.

te stimuleren, is er ook gediscussieerd

- Beantwoorden aan de voorwaarden

Competentiecertificaten op per-

over RESCert.

voor toegang tot het beroep

soon verhogen bovendien het risico

- Beroepservaring van 3 jaar (niet van

op ‘wegkopen’ van personeelsleden

RESCert

toepassing voor certificaat als kandi-

wat soms een rem vormt voor bedrij-

RESCert is de Belgische omzetting van

daat)

ven op het laten vormen van perso-

de Europese Richtlijn 2009/28/EG van

- Opleiding volgen en slagen in het exa-

neelsleden.

23 april 2009 ter bevordering van het

men in een erkend opleidingscentrum

gebruik van energie uit hernieuwbare

De kost van een certificaat is 250 EUR

bronnen.

voor een duurtijd van 5 jaar.

Kris Van Dingenen

RESCert staat voor Renewable Energy

kris.vandingenen@fedelec.be

System Certification en legt een cer-

David Germani

tificatie van personen (erkenning van

david.germani@fedelec.be

Fedelec magazine | 13

Bouwen zit in ons DNA Dat merkt u ook aan onze service

Om als bouwondernemer opdrachten binnen te halen, moet u weten welke risico’s u kunt nemen. Federale Verzekering werd meer dan 100 jaar geleden opgericht door aannemers en kent dus die risico’s en weet hoe ze te verzekeren. Meer veiligheid, minder ongevallen, minder schade en bijgevolg meer winst. Winst die we met u delen.

Bel gerust uw persoonlijke adviseur voor een afspraak op

Meer info: www.federale.be 14 verzekeraar | Fedelec magazine die zijn winst met u deelt De

.

fedelec DOSSIER

Fiscale plafonds voor 2015

L

sante perspectieven. U vindt hieronder een overzicht van de belangrijk-

Hypothecair krediet: aftrek voor enige en eigen woning

ste fiscale plafonds voor het inkomstenjaar 2015 (aanslagjaar 2016).

De fiscale aftrek voor een hypothecair

evensverzekeringen en hypothecaire kredieten bieden fiscaal interes-

krediet bedraagt • in Vlaanderen:

Langetermijnsparen

Verzekering) bedraagt € 2 330 (taks van

- lening gesloten tot 31.12.2014: € 3 040

Voor de fiscale marge van het lan-

4,4 % inbegrepen) voor het inkomsten-

(€ 2 280 + € 760)

g ete r m i j n s p a re n

en

jaar 2015. Binnen de grenzen van de 80

- lening gesloten vanaf 01.01.2015: € 2

Overlijdensverzekeringen) wordt de

%-regel zijn er geen beperkingen voor

280 (€ 1 520 + € 760)

maximumpremie berekend in functie van

de bijdragen die worden betaald door de

• in Wallonië en Brussel:

het netto belastbaar beroepsinkomen.

werknemer zelf.

€ 3 050 (€ 2 290 + € 760)

Voor het inkomstenjaar 2015 (aanslagjaar 2016) bedraagt de maximumbijdra-

Het fiscale voordeel voor het pensioensparen, het langetermijnsparen

vanaf 1 januari 2015, voor zover aan

ge € 169,20 + 6 % van het netto belast-

en de individuele pensioentoezegging

aftrek wordt verhoogd met € 80 voor

baar beroepsinkomen, met een absolute

bedraagt 30 % van de gestorte premie.

gezinnen met minstens drie kinderen

(Pe n s i o e n-

bovengrens van € 2 260. De beschikbare

bepaalde voorwaarden is voldaan. De

ten laste. De fiscale aftrek voor de enige

fiscale marge moet evenwel worden

Vrij Aanvullend Pensioen voor

en eigen woning is forfaitair en dus niet

geëvalueerd samen met de eventuele

Zelfstandigen (VAPZ)

afhankelijk van het inkomen of het bedrag

fiscale voordelen die verbonden zijn aan

Voor het VAPZ (Vita VAPZ) bedraagt de

van de lening. Het hierboven vermelde

de terugbetaling van een hypothecair

maximumpremie 8,17 % van het geherwaardeerde netto belastbaar beroepsin-

forfaitaire bedrag van € 760 dat van toepassing is gedurende de eerste 10 jaar

komen van 3 jaar geleden (dus 2012) met

van de lening (of tot het jaar waarin u eige-

Pensioensparen

een absoluut maximum van € 3 027,09

naar wordt van een tweede woning). Het

De fiscale marge van het pensioensparen

(plafond 2015). Dat is m.a.w. € 756,77 per

globaal aftrekbare bedrag omvat zowel

(Vita Pensioen bij Federale Verzekering),

trimester. De premies zijn aftrekbaar als

de intresten, de kapitaalaflossingen als

bedraagt voor het inkomstenjaar 2015

beroepskost, zodat het fiscaal voordeel

de levensverzekeringspremies.

maximum € 940.

wordt berekend aan de marginale aanslagvoet. Door de fiscale aftrekbaarheid

(Door Federale Verzekering)

Individuele Pensioentoezegging

van de VAPZ-premies vermindert het

voor werknemers (IPT)

inkomen waarop de sociale zekerheids-

De werkgeversbijdrage voor een individuele pensioentoezegging ten voordele

bijdragen worden berekend. Gevolg: u

van werknemers (VIP Plan bij Federale

sociale bijdragen.

krediet.

betaalt minder belastingen en minder www.federale.be

Fedelec magazine | 15

fedelec dossier

PV-installaties: Update bandingfactoren voor de berekening van GSC (VEA)

H

ebt u zich recent ook al

naar certificaten ontvangt, hangt af van:

de vraag gesteld hoe het

- het maximaal AC-vermogen van de

vandaag zit met de groe-

omvormers

nestr oomcer tificaten

voor

PV-INSTALLATIES MET EEN VERMOGEN VAN MAXIMAAL 250KW Minimumsteun per certificaat

Duur

2006-2009

450 EUR

20 jaar

Datum indienstname

de

- de datum van ingebruikname van de

installaties van fotovoltaïsche zon-

zonnepanelen. Deze datum kan ten

nepanelen (PV)? Bent u ook in de

vroegste de datum van de AREI-keuring

2010

350 EUR

20 jaar

war door bepaalde krantenkoppen

zijn, de installatie mag pas opgestart

die elkaar tegenspreken als het gaat

worden na de keuring.

januari t.e.m. juni 2011

330 EUR

20 jaar

juli t.e.m. september 2011

300 EUR

20 jaar

oktober t.e.m. december 2011

270 EUR

20 jaar

januari t.e.m. maart 2012

250 EUR

20 jaar

april t.e.m. juni 2012

230 EUR

20 jaar

juli 2012

210 EUR

20 jaar

augustus t.e.m. december 2012

90 EUR

10 jaar

over de kleine PV-installaties? De krantenkoppen maken vaak geen

Niet van belang voor de waarde van de

onderscheid tussen bestaande

certificaten is:

PV-installaties (met een verschillende berekening afhankelijk wan-

- of de geproduceerde elektriciteit ter

neer ze exact geplaatst zijn) en nog

geïnjecteerd

te plaatsen installaties. Om misver-

- het moment waarop de aanvraag wordt

standen te voorkomen, zetten we

ingediend bij de VREG.

hieronder de zaken voor u nog eens

- het moment waarop de installatie wordt

op een rijtje.

aangesloten op het distributienet.

plaatse wordt verbruikt of in het net wordt

- het moment waarop de productiemeting door de netbeheerder wordt geplaatst.

Mechanisme van

euro per groenestroomcertificaat gedurende 15 jaar. Het aantal kWh dat recht geeft op één certificaat is afhankelijk

groenestroomcertificaten (GSC)

Steunbedragen voor

van de ‘bandingfactor’. De bandingfac-

De eigenaar van een PV-installatie krijgt

groenestroomcertificaten (GSC)

tor voor PV-installaties is een door VEA

van de VREG een groenestroomcertificaat voor een bepaalde hoeveelheid

PV-installaties in gebruik vóór 2013

berekende correctiefactor die gebruikt

Deze krijgen één certificaat per 1.000

wordt om een rendabele uitbating van

opgewekte elektriciteit. Er worden geen

kWh en de waarde daarvan werd stelselmatig afgebouwd. Ook de duur van de

een PV-installatie mogelijk te maken met

gedeeltelijke certificaten uitgereikt.

Verder worden er geen groenestroomcertificaten meer toegekend voor nieuw-

steun werd op het einde van dit systeem

als criterium het behoud van 5% financieel rendement.

verminderd (www.vreg.be/nl/bedrag-

Deze bandingfactor kan elke 6 maanden

bouwprojecten. Tenzij de PV-installatie

minimumsteun-voor-2013).

geactualiseerd worden.

niet wordt opgenomen in het EPB dos-

Per periode waarin een installatie

sier.

PV-installaties in dienst vanaf 2013

Het bedrag dat de eigenaar per certifi-

De minimumsteun voor PV-installaties

geplaatst en in dienst genomen is, resulteert dit mechanisme in een verschil-

caat ontvangt en de periode dat de eige-

die geplaatst zijn vanaf 2013 bedraagt 93

lende tabel met bandingfactoren voor de

16 | Fedelec magazine

• PV-installaties in dienst genomen in 2013:

over de verschillende bandingfactoren.

GS cat.1: ≤ 10 kW

1 jan. tem 31 juli 2013

1 aug. 2013 tem 16 feb.

2014

17 feb. tem 31 juli 2014

1 aug. 2014 tem 26 maart 2015

Vanaf 27 maart 2015

Bandingfactor Bf

0,23

0,28

0

0,0847

0,818

kWh nodig voor 1 cert.

4348

3571

0

11806

1222

Voor elke periode wordt de overeenstemmende bandingfactor toegepast.

Deze meterstand zou dus 393/1000e groenestroomcertificaat opleveren.

Daar er geen gedeeltelijke certificaten

• PV-installaties in dienst genomen tussen 1 januari 2014 en 1 juli 2014: GS cat.1: ≤ 10 kW

1 jan. tem 31 juli 2014

1 aug. 2014 tem 26 maart 2015

Vanaf 27 maart 2015

Bandingfactor Bf

0,268

0,0394

0,753

kWh nodig voor 1 cert.

3731

25381

1328

uitgereikt worden, kan de meting van 5.970kWh niet toegevoegd worden in de databank. Dat kan pas zodra er voldoende elektriciteit geproduceerd is voor minstens 1 groenestroomcertificaat. (dat 93 EUR waard is).

• PV-installaties in dienst genomen tussen 1 juli 2014 en 1 januari 2015:

Een meterstand die aanvaard wordt bij

GS cat.1: ≤ 10 kW

1 juli 2014 tem 26 maart 2015

Vanaf 27 maart 2015

Bandingfactor Bf

0

0,607

in één of meerdere certificaten waarbij

kWh nodig voor 1 cert.

0

1647

er altijd een overschot zal zijn. Dit overschot wordt bewaard in de certificaten-

het invoeren, zal m.a.w. altijd resulteren

• PV-installaties in dienst genomen na 1 januari 2015:

databank en opgeteld als een volgende

GS cat.1: ≤ 10 kW

1 jan. 2015 tem 30 juni 2015

vanaf 1 juli 2015

Bandingfactor Bf

0

0,363

kWh nodig voor 1 cert.

0

2755

meterstand wordt doorgegeven.

Analyse laatste update bandingfactoren Het gaat om de aangepaste berekenin-

opeenvolgende bandingperiodes

groenestroomcertificaten, rekening hou-

gen voor zowel nieuwe PV-installaties

De bovenstaande tabellen geven enkel

dend met de bandingfactor die voor die

met startdatum na 1 juli 2015 als om

de bandingfactoren weer voor kleine

maand van toepassing was.

bestaande installaties waarvoor de cijfers geactualiseerd worden (met als

PV-installaties (≤ 10kW = GS cat.1). Er bestaan ook tabellen voor PV-installaties

Een voorbeeld voor een installatie

criterium het behoud van 5% financieel

met een maximum omvormervermogen

die in dienst genomen werd in 2013

rendement).

> 10 en ≤ 250kW (GS cat.2) en tabellen

Op 13 maart 2015 wordt een meterstand

• Rapport 2014/2 Deel 1: voor nieuwe

voor een maximum omvormervermogen

van 5.970 kWh doorgegeven. De vorige

PV-projecten met startdatum vanaf 1 juli

>250 en ≤ 750 kW (GS cat.3).

meterstand was 1.335 kWh op 26 augustus 2013. Tijdens de periode tussen 26

2015 (de cijfers voor nieuwe projecten

augustus 2013 en 13 maart 2015 is er dus

het vorige rapport van juli 2014)

een productie van (5.970 - 1.335) = 4.635

• Rapport 2014/2 Deel 2: voor de actualisatie van bestaande PV-projecten,

Een volledig overzicht is te raadplegen op www.vreg.be/nl/overzicht-bandingfactoren.

kWh. Hoe wordt het aantal

vanaf 1 jan. 2015 waren al berekend in

met een berekening voor 3 groepen van

groenestroomcertificaten dan

Er zijn drie bandingfactoren van toepassing tijdens die periode. De elektriciteits-

berekend voor PV-installaties vanaf

productie van 4.635 kWh wordt verdeeld

datum (vanaf jan. 2013, jan. 2014 of juli

PV-projecten in functie van hun start-

2013?

De elektriciteitsproductie wordt verdeeld

De groenestroomcertificaten worden als volgt berekend:

over de verschillende maanden tussen deze en de vorige meterstand. Daarbij

Periode

kWh opgewekt in deze periode (schatting VREG)

Bandingfactor

Bandingfactor vermenigvuldigd met kWh opgewekt in deze periode

houdt de VREG rekening met de spreiding van de opbrengst van zonnepane-

26/08/2013 - 16/02/2014

969

0,28

271

len over de seizoenen en het effectieve

17/02/2014 - 31/07/2014

2.227

0

0

aantal uren zonneschijn. De opbrengst

01/08/2014 - 13/03/2015

1.439

0,0847

per maand wordt dan omgezet naar

Totaal

122 393

Fedelec magazine | 17

fedelec dossier 2014). De aangepaste bandingfactoren

nu toe ontvingen deze installaties geen

Afschaffing van projectcategorie

en dus ook de gewijzigde steun uit groe-

groenestroomcertificaten.

van PV-installaties ≤ 10 kW voor

nestroomcertificaten zullen één maand

Als u in het verleden geen productie-

installaties geplaatst vanaf 1 juli

na publicatie van de definitieve versie van

meter plaatste (bv. omdat u niet in aan-

2015

dit rapport van kracht worden, dus voor

merking kwam voor (voldoende) groe-

De Vlaamse Regering heeft op vrijdag

zonnestroom die uit deze bestaande

nestroomcertificaten) kan u dat nu nog

13 februari 2015 de afschaffing van de

installaties geproduceerd wordt vanaf de

altijd doen. Er moet een nieuwe keuring

projectcategorie t.e.m. 10 kW principieel

datum van 27 maart 2015.

gebeuren en u ontvangt groenestroom-

goedgekeurd (Voorontwerp van besluit

certificaten vanaf de meterstand uit dat

van de Vlaamse Regering houdende

nieuwe keuringsverslag.

wijziging van het Energiebesluit van 19

de verschillen door het inrekenen van het

Voor PV-installaties ≤ 10 kW in dienst

november 2010, wat betreft de representatieve projectcategorieën voor groene

prosumententarief wel aanzienlijk. Zij krijgen voor geproduceerde energie vanaf

genomen vanaf 1 januari 2015 is het nieu-

stroom en kwalitatieve warmte-kracht-

we prosumententarief dat half december

koppeling). Dit betekent dat er ondanks

27 maart 2015 sneller groenestroomcer-

2014 werd goedgekeurd, ingerekend.

de berekening die aangeeft dat er een

tificaten:

Dat heeft tot gevolg dat er voor deze

kleine steun nodig is, geen steun via cer-

• Voor installaties in dienst genomen in

installaties terug een (kleine) steun via

tificaten meer zal gegeven wordt voor

2013 is 1.222 kWh nodig voor één cer-

certificaten wordt toegekend. Vanaf 1

PV-installaties ≤ 10 kW die geplaatst zul-

tificaat (van 93 EUR); voordien was dit

juli 2015 zal er voor deze installaties 2755

len worden vanaf 1 juli 2015.

11.806 kWh

kWh opgewekte energie nodig zijn om 1

• Installaties van de eerste helft van 2014

groenestroomcertificaat (van 93 EUR) te

Kris Van Dingenen

hebben nu genoeg aan 1.328 kWh in

verkrijgen.

kris.vandingenen@fedelec.be

Voor bestaande PV-installaties ≤ 10 kW, in dienst genomen in 2013 en 2014, zijn

plaats van voorheen 25.381 kWh • Voor de installaties uit de tweede helft van 2014 worden nu ook groenestroomcertificaten toegekend, en dat voor elke

Standpunt Fedelec inzake de schrapping van de categorie kleine PV-installaties (≤ 10 kW): zie rubriek “Fedelec in actie” bij “Sectorcomité PV”

PROOF PDF

OB62044

1.647 kWh elektriciteitsproductie. Tot

Hoe uw energie-investeringen beter laten renderen?

Z-energy helpt u op weg op het vlak van intelligent energiegebruik, duurzame energieproductie, hernieuwbare energiebronnen en groene mobiliteit.

Z-energy, iedere dinsdag op Kanaal Z vanaf 19.50 uur.

Ook te bekijken op www.kanaalz.be In samenwerking met

OB62044_ZENERGY.indd 1

18 | Fedelec magazine

03/03/15 16:37

Aanvullend capaciteitstarief vanaf 1 juli 2015 voor prosumenten met een terugdraaiende teller

S

inds 1 juli 2014 is de VREG (Vlaamse Regulator voor Elektriciteit en Gas) bevoegd voor het bepalen van de tariefmethodologie en het nemen van tariefbeslissingen voor Vlaanderen. De VREG kiest voor inkomstenregulering bij de distributienetbeheerders als methodologie, omdat het efficiënte bedrijfsvoering stimuleert. De VREG wil

tarieven die de kosten van de netbeheerders zo goed mogelijk reflecteren. Op 18 december 2014 heeft de VREG na controle de tarieven voor 2015 goedgekeurd waaronder het nieuwe aanvullende capaciteitstarief voor prosumenten met een terugdraaiende teller (Praktisch: voor PV-installaties ≤ 10 kWp)

Tariefbevoegdheid

Daarnaast zijn er ook periodieke diensten zoals het transport van energie van

- Transmissie van elektriciteit

Door de zesde staatshervorming zijn de gewesten vanaf 1 juli 2014 bevoegd voor

producent naar consument. Dit zijn de

- Vervoer van aardgas

distributienettarieven. In Vlaanderen is

zogenaamde toegangstarieven die via

dat de VREG via een bepaling in het energiedecreet.

de factuur van de energieleverancier

- Distributienettarieven

worden aangerekend. Ze bevatten een

Wat houdt deze tariefbevoegdheid in?

- vergoeding voor het gebruik van het

• Heffingen en btw: kosten die de overheid oplegt.

• Bepalen tariefmethodologie

distributienet (de netbeheerder maakt

- op welke vergoeding hebben netbeheerders recht voor de door hen gele-

kosten om netten aan te leggen en te

De distributienettarieven zijn een

onderhouden)

opbrengst voor de distributienetbeheer-

verde diensten?

- vergoeding voor geleverde diensten

ders (DNBs), maar worden via de factuur

- per netbeheerder wordt een toegelaten

door de netbeheerder (meteropnames,

van de energieleverancier aan de klant

inkomen bepaald op basis van de tarief-

…).

aangerekend. De distributienettarieven

methodologie

U betaalt via deze nettarieven ook de

• Bepalen tariefstructuur - aan welke klantengroepen (laagspan-

kosten van openbaredienstverplichtingen die zijn opgelegd aan de net-

zijn een deel van de factuur. Voor elektriciteit maken ze 38% uit van de totale

ning/middenspanning/ …) en tariefdra-

beheerders zoals gratis elektriciteit,

gemiddeld gezin met een verbruik van

gers (kWh, vermogen,…) worden tarie-

opkoopverplichting certificaten tegen

3.500 kWh elektriciteit en 23.260 kWh

ven aangerekend?

minimumsteunprijs, premies voor ener-

aardgas).

• Nemen tariefbeslissingen

giebesparing, …

(opbrengst voor Elia) (opbrengst voor Fluxys)

factuur, voor aardgas 19% (voor een

Wie betaalt distributienettarieven?

- goedkeuren van tariefvoorstellen van de

Wat staat er op een energiefactuur?

De VREG vindt het fair dat alle afnemers,

Op een energiefactuur van een gezin

ook de prosumenten (consumenten die

Wat zijn distributienettarieven?

staan verschillende elementen:

Er zijn éénmalige of niet-periodieke dien-

• Energieprijs: kosten om elektriciteit

zelf energie produceren) met terugdraaiende teller, een solidaire en redelijke ver-

sten zoals een aansluiting voor nieuw-

te produceren en aardgas in te voeren,

goeding betalen voor de diensten die de

bouw, werken aan een aansluiting,

distributienetbeheerder levert. Alle afne-

studiekosten,… die de netbeheerder

winstmarge, organisatie van een klantendienst,.... Dit deel is voor de energieleve-

rechtstreeks aan de afnemer factureert.

rancier.

tienet voor elektriciteit moeten deze net-

Deze worden nu geïndexeerd.

• Nettarieven (toegangstarieven):

tarieven dan ook betalen.

netbeheerders door VREG (na controle)

mers die aangesloten zijn op het distribu-

Fedelec magazine | 19

fedelec dossier

Aanvullend capaciteitstarief laagspanning (PV-installaties ≤ 10 kWp AC voor gezinnen)

Aanvullend capaciteitstarief voor prosumenten (= prosumententarief) met een terugdraaiende teller

Distributienetbeheerder

Voorbeeld PV-installatie van 4 kWp

EUR/kWp (excl. BTW)

BTW (tot eind 2015)

EUR/kWp (incl. BTW)

EUR per jaar

Inter-energa

80,00

6%

84,80

339,20

Infrax West

79,49

6%

84,26

337,04

Iveg

77,58

6%

82,23

328,94

PBE

78,21

6%

82,90

331,61

‘prosumenten’:

Gaselwest

83,99

6%

89,03

356,12

• Het prosumententarief is van toepassing voor alle netgebruikers (zowel gezin-

Imea

62,90

6%

66,67

266,70

Imewo

70,31

6%

74,53

298,11

Intergem

68,27

6%

72,37

289,46

Iveka

66,90

6%

70,91

283,66

Iverlek

71,15

6%

75,42

301,68

Sibelgas

79,16

6%

83,91

335,64

Ores (Voeren)

99,53

6%

105,50

422,01

De Vlaamse energieregulator VREG heeft op 18 december 2014 nieuwe distributienettarieven goedgekeurd. Daarbij hoort ook het ‘prosumententarief’. Dat

Infrax

is een aanvullend capaciteitstarief voor

nen als bedrijven) die een productieinstallatie hebben met een vermogen

Eandis

van maximaal 10 kiloVoltAmpère (kVA), ongeacht wanneer de productie-installatie in dienst genomen is. Ze moeten bovendien aangesloten zijn op het laag-

Ores

spanningsnet en beschikken over een terugdraaiende elektriciteitsmeter.

• Het gaat om een bedrag per kVA geïn-

Overzichtstabel Aanvullende capaciteitstarief* voor PV-installaties ≤ 10 kWp AC voor gezinnen (*tot eind 2015 betaalt een gezin 6% BTW, bedrijven betalen 21% BTW)

stalleerd vermogen dat zoals de andere distributienettarieven gewoon aangerekend wordt via de factuur van de elektri-

het bedrag van het netgebied van dat

plaatste, dan betaalt u als verhuurder. U

citeitsleverancier. Hoe groter het vermo-

gezin (in dit geval Intergem).

bent als verhuurder de netgebruiker.

gen, hoe meer u betaalt voor het gebruik van het distributienet.

Opgelet: het bedrag van het aanvullend

Rekenvoorbeeld netgebied Intergem Aanvullend capaciteitstarief gezinnen (incl. 6% BTW)

Maximum opgesteld vermogen omvormer(s)

Bijkomend te betalen per jaar

in rekening gebracht (vanaf 1 juli 2015).

EUR/kWp

kWp

EUR

De VREG geeft de leveranciers op deze

72,37

2,9

209,87

capaciteitstarief verschilt van netgebied tot netgebied.

• In 2015 wordt de helft van dit bedrag

U kan uiteraard onderling met de eigenaar van de zonnepanelen afspraken maken over wie dit tarief betaalt. Dit betreft een contractueel aspect waar de VREG, de energieleverancier en de netbeheerder niet tussenbeide komen.

Waar vindt u de

manier de nodige tijd om de klantenbeheer- en facturatiesystemen aan te pas-

Wat als u geen eigenaar bent van de

distributienettarieven 2015?

sen. Zo kunnen ze de processen voor de

PV-installatie?

w w w.vreg.be/distributienettarieven

nieuwe klantengroep grondig uitwerken

Diegene die elektriciteit verbruikt op

(gezinnen en kleine bedrijven)

en testen.

het adres waar PV-panelen liggen, de

www.vreg.be/distributienettarieven-

netgebruiker, moet betalen. Het is dus

elektriciteit-en-aardgas-2015 (globale

De huidige tariefstructuur loopt tot eind

niet noodzakelijk de eigenaar van de

overzichten met details)

2016. De VREG plant een grondige hervorming van de tariefstructuur tegen

PV-panelen die het aanvullend capaciteitstarief (ook wel “prosumententarief”

Kris Van Dingenen

2017.

genoemd) betaalt.

kris.vandingenen@fedelec.be

• Als u huurder bent van een woning Rekenvoorbeeld (netgebied

waarop zonnepanelen liggen, dan

Intergem, PV-installatie 2,9 kWp):

betaalt u als huurder. U bent als huurder

Standpunt Fedelec inzake het pro-

Om te weten hoeveel een gezin zal moe-

de netgebruiker.

sumententarief:

ten betalen, vermenigvuldigt u het ver-

• Als u het dak van uw woning verhuurt

zie rubriek “Fedelec in actie” bij

mogen van de omvormer(s) (kWp) met

aan een bedrijf die er PV-panelen op

“Sectorcomité PV”

20 | Fedelec magazine

Aan het puzzelen met uw aanbod?

Uw klant vraagt naar inbraaken branddetectie, camera en toegangscontrole, maar u bent niet gecertifieerd?

Met GDW Security Certified zijn er geen gaten meer in uw aanbod.

Surf naar

fedelec.gdwsecurity.be info: jdw@gdwsecurity.be / 02 720 99 90

Openbare werken Travaux public Klasse 4 - Classe 4 € 900.000,-

Nieuwe leden - 1e trimester 2015 NEDERLANDSTALIGE 1730 ASSE

B.V.B.A. Cassiman Steven

2000 ANTWERPEN

C.V.O.A. Acertif

B.V.B.A. Elektro Buttenaere

8750 WINGENE

B.V.B.A. Elektro Desschans

8770 INGELMUNSTER 8790 WAREGEM

B.V.B.A. Project O

8820 TORHOUT

B.V.B.A. Het Energiehuis

B.V.B.A. Telcom Groene Energie

2235 HULSHOUT

B.V.B.A. Electro Geert Vandezande

8860 LENDELEDE

B.V.B.A. Goossens Electro

2235 HULSHOUT

N.V. Elektro Cappoen

8972 POPERINGE

2560 NIJLEN

B.V.B.A. R.V.D.S. De Hr Kowalczyk Zbigniew De Hr Van Vyve Mikaël B.V.B.A. Jaco

2600 ANTWERPEN

De Hr Roevens Antoon

2600 ANTWERPEN

N.V. Deba

3270 SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 3500 HASSELT

N.V. Limburgse Boringen

N.V. Planet-Eco

9400 NINOVE 9420 ERPE-MERE 9850 NEVELE

De Hr Van De Walle Rik

9880 AALTER

N.V. Vertronics

9890 GAVERE

B.V.B.A. Centrale Verwarming L. Jaspers

3530 HOUTHALEN-HELCHTEREN

N.V. Plees Roger

3530 HOUTHALEN-HELCHTEREN

B.V.B.A. G.S.F.

3530 HOUTHALEN-HELCHTEREN

FRANSTALIGE S.C.R.L. Be-Cool

B.V.B.A. Ebr

3581 BERINGEN

S.A. Honeywell

B.V.B.A. City Shop.

3582 BERINGEN

M. Roberti Julien

B.V.B.A. Goxl

3582 BERINGEN

S.P.R.L. Maj-Elec

3740 BILZEN

M. Decelle Rémy

B.V.B.A. Connectivity Solutions De Hr Alen Joris

3920 LOMMEL

M. Vaccaro Olivier

De Hr De Witte Jelle

8200 BRUGGE

S.P.R.L. Fab Energy

N.V. G. de Preter De Hr Blomme Steven

8400 OOSTENDE 8501 KORTRIJK

S.P.R.L. Ardenne-Elec M. Arnould Jérôme

N.V. Tele Signal Electronics

8530 HARELBEKE

M. Maziers Christophe

B.V.B.A. Installatiebedrijf Electro Verhelst

8600 DIKSMUIDE

M. Desmarets Geoffrey

B.V.B.A. Vacre B.V.B.A. Demoustiez

8620 NIEUWPOORT 8730 BEERNEM

S.P.R.L. D&c Tec M. Dubois Jérémy

1420 BRAINE-L'ALLEUD

be

1831 MACHELEN (BRAB.) 4347 FEXHE-LE-HAUT-CLOCHER 4400 FLÉMALLE

5580 HAVRENNE

6060 CHARLEROI 6181 COURCELLES 6800 LIBRAMONT-CHEVIGNY 6856 PALISEUL 6880 BERTRIX 7040 QUÉVY 7100 LA LOUVIÈRE 7540 TOURNAI

Fedelec magazine | 21

fedelec dossier

VOLTA dé nieuwe centrale sectororganisatie!

V

OLTA is dé koepelorganisatie waar 3 dienstverlenen-

Vlaams-Brabant & Brussel Ruben Merlevede gsm 0477 78 08 09 ruben.merlevede@volta-org.be

de organisaties uit de elektrotechnische sector hun krachten bundelen in één organisatiestructuur om zo

een optimale dienstverlening te kunnen aanbieden.

Vormelek: het centrum voor beroepsopleiding en vorming Tecnolec: het technologisch kenniscentrum FBZ: het Fonds voor bestaanszekerheid De kern van onze gezamenlijke dienstverlening situeert zich op ver-

Antwerpen (muv arrondissement Mechelen) Wendy De Bruyn gsm 0495 67 94 04 wendy.debruyn@volta-org.be

schillende vlakken.

Enerzijds richt deze zich op het verdiepen van de kennis en kunde van Arrondissement Mechelen & Limburg Ann Ophalvens gsm 0476 89 23 90 ann.ophalvens@volta-org.be

de werknemers uit de sector en het versterken van de competitiviteit van de bedrijven. Anderzijds staat Volta ook garant voor een correcte en tijdige uitbetaling van de aanvullende vergoedingen Een greep uit het VOLTA-aanbod: het aanbieden & ondersteunen van opleiding, de organisatie van infoavonden, strategisch onderzoek, technologische dienst- & adviesverlening, samenwerkingen met onderwijs & opleidingscentra voor jongeren en volwassenen, uitbetaling van aanvullende vergoeding, beheer van het sectoraal pensioen...

Door te werken vanuit één overkoepelende organisatiestructuur kan

West-Vlaanderen Martine De Groof gsm 0476 89 19 02 martine.degroof@volta-org.be

VOLTA zijn middelen optimaal inzetten en vanuit een geïntegreerd aanbod bijdragen aan een sterke elektrotechnische sector.

En net als in het verleden is VOLTA er in de eerste plaats voor u!

Onze regionale adviseurs komen graag naar uw bedrijf of uw werf. Ze leggen alle gebundelde diensten van VOLTA tot in de puntjes aan u uit.

Bel ze gerust met vragen over opleidingen, premies, aanvullende vergoedingen, aanwervingen… www.volta-org.be

22 | Fedelec magazine

Oost-Vlaanderen Veerle Van Antenhove gsm 0494 82 39 65 veerle.vanantenhove@volta-org.be

De vonk tussen Volta en Marc?

Volta is het nieuwe centrale aanspreekpunt van de elektrotechnische sector.

volta-org.be

Je kan er terecht met technische en andere vragen, bijvoorbeeld over regelgeving. Daarnaast gidst Volta je ook graag door het opleidingsaanbod, en zorgen we voor de uitbetaling van aanvullende vergoedingen, zoals bij ziekte of tijdelijke werkloosheid. Surf naar volta-org.be en ontdek hoe we jou kunnen helpen.

Armaturen - optische karakteristieken

E

en verlichtingstoestel of verlichtingsarmatuur heeft veel verschillende functies. Het vormt een behuizing voor de lichtbron en eventuele elektrische of elektronische apparatuur nodig om de lichtbron normaal te laten functioneren. Deze behuizing kan zuiver decoratief zijn of kan een hoge IP beschermingsklasse hebben (water-

dicht, stofdicht,…). Het armatuur bevat een optisch systeem dat het licht, uitgestuurd door de bron, gaat verspreiden volgens een bepaald stralingspatroon of lichtcurve waarbij tegelijkertijd de eventuele lichthinder (verblinding, glare) zoveel mogelijk binnen de perken wordt gehouden. Bovendien moet een armatuur een voldoende goede warmtehuishouding hebben zodat het verlichtingstoestel op een veilige en hopelijk energie-efficiënte manier kan functioneren.

Traditioneel beschouwt men het armatuur als het volledige verlichtingstoestel met alle elektrische, optische, thermische en decoratieve componenten zonder de eigenlijke lichtbron, omdat bij traditionele lichtbronnen de levensduur van een armatuur veel groter is dan die van de lamp. Bij nieuwe lichtbronnen zoals de LED (Light Emitting Diode) is het onderscheid tussen armatuur en lichtbronnen echter niet altijd even duidelijk te maken. In dit artikel komen een aantal optische karakteristieken van armaturen aan bod.

LIGHT OUTPUT RATIO

op een blad papier worden weergege-

gemeten bij een omgevingstemperatuur

ven. Traditioneel worden enkele twee-

van 25°C. De LOR wordt dikwijls uitgedrukt in percent.

Stralingspatroon of

dimensionele doorsneden volgens

intensiteitspatroon

bepaalde C-vlakken weergegeven, der-

Bij het bepalen van het stralingspatroon

gelijke doorsneden worden ook wel eens

wordt de lichtbron, in dit geval het volle-

lichtcurves genoemd (zie Figuur 1).

dige armatuur, beschouwd als een puntbron, een benadering die in de praktijk

Light Output Ratio (LOR)

kan gebruikt worden als de waarnemer

De Light Output Ratio (LOR) van een

zich op een afstand van de lichtbron

armatuur is gedefinieerd als de verhou-

bevindt die veel groter is dan de afmetingen van de lichtbron zelf. Het stralings-

ding van de lichtstroom (lumen) die uit

patroon stelt de stralingssterkte (watt per

die door de lamp in het armatuur wordt

steradiaal) of lichtsterkte (candela=lumen

uitgestraald, de lichtstromen worden

per steradiaal) voor als functie van de uitstraalhoek. Een stralingspatroon is een driedimensionaal patroon en kan dus niet zomaar op een eenvoudige manier

24 | Fedelec magazine

het armatuur komt tot de lichtstroom Figuur 1: Vier doorsneden volgens vier verschillende C-vlakken van het asymmetrische stralingspatroon van een armatuur. Het armatuur is voorgesteld door een punt in het midden van de figuur. De concentrische cirkels rond dit punt komen overeen met een bepaalde lichtsterkte (candela). De hoeken van 0° tot 180° in zowel wijzerzin als tegenwijzerzin geven de stralingsrichting aan.

© architblog.be - RIBAG

Tecnolec informeert

De LOR is dus een maat om aan te geven

een grote LOR alléén garandeert niet dat

hogere temperatuur de lamplichtstroom

hoe efficiënt een armatuur de door de

het armatuur als geheel efficiënt is.

vergroten, verkleinen of helemaal niet

buiten brengt, hoe groter de LOR hoe

Op de professionele verlichtingsmarkt

beïnvloeden. Als de verhoogde temperatuur in het armatuur de lamplichtstroom

minder optische absorptie in het armatuur. Hierbij dient opgemerkt te worden

voor algemene verlichting (kantoren,

voldoende groter maakt en het optisch

grote werkplaatsen, enz…) zijn er in

systeem van het armatuur voldoende

dat de LOR niets zegt over het feit of deze

de hogere prijsklasse armaturen met

lichtstroom al dan niet terecht komt op

LOR>90% beschikbaar. In elk geval zijn

efficiënt is, kan dit uitzonderlijk resulteren in een LOR>100%. In Figuur 2 is

de plaats waar deze gewenst is, de LOR

voor algemene verlichting in een professionele omgeving armaturen met

de lamplichtstroom voor een klassieke

moet men het stralingspatroon bekijken. Soms wordt de LOR opgesplitst in

LOR<75% eigenlijk niet meer aanvaard-

CONSTANT lamp voorgesteld relatief

baar. Deze kunnen wel nog bij speciale

ten opzichte van maximale lichtstroom.

de ULOR (Upward Light Output Ratio)

toepassingen waar bepaalde gewenste

Bij 25°C omgevingstemperatuur haalt

en DLOR (Downward Light Output Ratio)

effecten zwaarder kunnen doorwegen

de T5-HO slechts 90% van de maximale

om toch met enkele getallen enigszins

dan efficiëntie (bvb. gebruik van kleurfilters bij winkelverlichting). Op de par-

lichtstroom tegenover 100% rond 35°C.

een idee te geven hoe de lichtverdeling er uitziet.

ticuliere markt speelt vooral het uitzicht

met deze lamp oploopt tot ongeveer

van een armatuur en de verkoopprijs een

lamp geproduceerde lichtstroom naar

bevat geen richtingsinformatie, daarvoor

T5-HO (High Output) lamp en een T5-HO

Indien de temperatuur in een armatuur

Luminous efficacy

grote rol alhoewel hier en daar het con-

35°C en deze armatuur een hoogwaardig optisch systeem heeft kan dit leiden

De specifieke lichtstroom van een lichtbron is de verhouding tussen de licht-

cept van energie-efficiëntie begint door

tot een LOR>100%.

te dringen.

stroom die de bron produceert tot het

Hetzelfde armatuur, maar uitgerust

daarvoor door de lamp gebruikte elek-

Aangezien LOR de verhouding is tus-

met de T5-HO CONSTANT, heeft een

trische vermogen P. Merk op dat het

sen de lichtstroom uit het armatuur en de

LOR<100%. De CONSTANT lamp wordt

elektrische vermogen verbruikt door bij-

lichtstroom uit de lamp in het armatuur

vooral gebruikt bij buitenverlichting. Nog

voorbeeld elektronische voorschakelap-

verwacht men, wegens het optreden van

paratuur niet is meegerekend in de spe-

verliezen, een maximale LOR=100%. In

een opmerking ter info: soortgelijke lampen kunnen zich totaal anders gedragen,

cifieke lichtstroom van een lamp, tenzij

uitzonderlijke gevallen is een LOR>100%

T8 lampen bijvoorbeeld vertonen net

deze apparatuur volledig deel uitmaakt

het omgekeerde gedrag; de lichtstroom

van de lamp zelf (zoals bijvoorbeeld bij

echter mogelijk. De verklaring daarvoor is te vinden bij de omstandigheden

een compact fluorescentielamp met E27

waarbij lichtstromen gemeten worden,

de lamp toeneemt van 25°C naar 35°C.

voet). De éénheid voor specifieke lichtstroom is dus lumen per watt.

namelijk bij een omgevingstemperatuur

daalt als de omgevingstemperatuur van

van 25°C. De lichtstroom van de naakte lichtbron wordt gemeten in een kamer

Specifieke lichtstroom (luminous efficacy):

op 25°C, dan wordt de lamp in het armatuur geplaatst en wordt de lichtstroom van het volledige armatuur gemeten in

Door nu de specifieke lichtstroom van

een kamer op dezelfde temperatuur. In

de lamp te combineren met de efficiëntie van de elektronica nodig om de lamp te

het armatuur in werking kan de temperatuur echter een stuk hoger zijn dan de

gebruiken, en te combineren met de LOR

25°C kamertemperatuur, de lichtbron

van het armatuur bekomt men een getal

bevindt zich dus bij de meting van de

dat men de specifieke lichtstroom voor

armatuurlichtstroom in een omgeving

de gehele armatuur zou kunnen noemen.

Om een energie-efficiënte armatuur te

op een (veel) hogere temperatuur dan tijdens de meting van de lamplichtstroom.

hebben is dus een grote LOR nodig, maar

Naargelang het type lichtbron kan de

Figuur 2: Lichtstroom van een T5-HO lamp en een T5-HO CONSTANT lamp relatief ten opzichte van maximale lichtstroom. Merk op dat de klassieke T5-HO bij een omgevingstemperatuur van 25°C slechts 90% van de maximale lichtstroom levert, de maximale lichtstroom wordt bereikt in het gebied 30-40°C (bron: www.osram.com).

Fedelec magazine | 25

Tecnolec informeert

LIGHT ENERGY RATIO (LER) LED-armaturen Moderne LED armaturen zijn dikwijls gesloten systemen waarbij het niet mogelijk is om onderdelen te vervangen zonder het armatuur onherstelbaar te beschadigen. Het is dus niet meer mogelijk om even “de lamp te vervanzijn aangezien, mits een goed thermisch ontwerp en gebruik van hoogwaardige componenten, de LEDs een zeer lange levensduur hebben. Dergelijke gesloten

© Etap Lighting

gen”. Dit zou ook niet meer nodig moeten

LED armaturen zouden eigenlijk volledig moeten geoptimaliseerd zijn om zo energiezuinig mogelijk een lichtstroom van de

REFERENTIES

gewenste grootte volgens het gewenste

• Joseph B. Murdoch, Illuminating Engineering – From Edison’s Lamp to the LED, second edition,

stralingspatroon te leveren. Er wordt dan

2003, Visions Communications

ook voorgesteld om, tenminste naar de

• William B. Elmer, The Optical Design of Reflectors, second edition, 1980, John Wiley & Sons, Inc

verlichtingswereld toe, deze armaturen als een lichtbron te beschouwen en

• William J. Cassarly, Design of Efficient Illumination Systems, Short Course on CD-ROM, SPIE

niet meer als een verlichtingstoestel met

• J.H. Bogaert, Van straling tot verlichting, 2000, Coaster Publications bvba, Oostende

aparte elektrische, optische en ther-

• Filip Vandeghinste, Guy Durinck, Stefaan Forment, Geert Deconinck and Peter Hanselaer, A

mische componenten. In die visie heeft

Narrow Beam Reflector for a Two-Dimensional Array of Power Light Emitting Diodes, LEUKOS, vol

het geen zin om LOR, specifieke licht-

4, no 4, April 2008, pp 243 – 254

stroom en efficiëntie van het elektronisch

• ASTM E1392-96, Standard Practice for Angle resolved Optical Scatter measurements on

systeem elk apart te beschouwen. Voor

Specular or Diffuse Surfaces

Education Services, 2005

dergelijke verlichtingstoestellen wordt de

• F. B. Leloup, S. Forment, P. Dutré, M. R. Pointer, P. Hanselaer, Design of an instrument for mea-

Light Energy Ratio (LER) gedefinieerd: de

suring the spectral bidirectional scatter distribution function, Applied Optics, Vol. 37, No. 31, 2008

verhouding tussen de totale lichtstroom

• M.A. Myer, M.L. Paget, R.D. Lingard, CALiPER Benchmark Report, Performance of T12 and T8

uit het toestel tot het totale elektrische

Fluorescent Lamps and Troffers and LED Linear Replacement Lamps, 2009 (US Department of

vermogen dat het toestel verbruikt.

Energy, http://www1.eere.energy.gov/buildings/ssl/benchmark.html) • W. Ryckaert, I. Roelandts, G. Durinck, S. Forment, J. Audenaert, P. Hanselaer, M. Van Gils (2012).

Armaturen met een klassieke

Performance of led linear replacement lamps. Light & Engineering, 20 (1), 129-139

lichtbron

• Commission Internationale de l’Eclairage (CIE) 117-1995, Discomfort glare in interior lighting

Het begrip LER wordt niet gebruikt bij

• EN 12464-1, Light and lighting – Lighting of work places – Part 1: Indoor work places (2009)

klassieke armaturen, maar komt overeen met wat hogerop de “luminous effi-

• Commission Internationale de l’Eclairage (CIE) 2002, TC 3-01 Report, Glare from small, large and

cacy of the luminaire” werd genoemd.

• W. Ryckaert, K. Putteman, D. Van Kerckhoven, Wat betekent Power Factor?, rapport in het kader

Aangezien dergelijke armaturen geen

van project ‘Groen Licht Vlaanderen: energiebesparing met beter licht’ – IWT 070488

gesloten systemen zijn kan deze “effi-

• EN 50160, “Voltage characteristics of electricity supplied by public distribution systems”, novem-

cacy” door anderen dan de fabrikant wel

ber 1999

complex sources, Vienna

beïnvloed worden door bijvoorbeeld een andere lamp te kiezen of door iets aan het

(Door Guy Durinck, Laboratorium voor Lichttechnologie,

optisch systeem te veranderen.

KU Leuven Campus Gent - KAHO Sint-Lieven)

26 | Fedelec magazine

© Sortimo

©PDC

projecten

Intelligente bedrijfswageninrichting

D

e Duitse fabrikant, bekend van de blauwe koffer met de uitneembare

bouwd. Dit impliceert een aanzienlijke

kunststof inzetbakjes, biedt inmiddels een uitgebreid productassor-

gewichtsbesparing. Veiligheid is cruciaal:

timent voor bedrijfswageninrichting aan. Sortimo is een wereldspe-

al onze producten hebben een crash-test

ler inzake branchegerichte inrichtingsoplossingen voor bedrijfswagens, o.m.

ondergaan. De wet legt weliswaar op dat

voor installateurs elektrotechniek, en sanitair/HVAC. Naar aanleiding van het 40-jarig bestaan werd de Sortimo HD, naar de initialen van oprichter Herbert

alles in het voertuig moet worden vastgemaakt, maar preciseert dit niet. Net

Dissinger, en tevens ‘Heavy Duty’, gelanceerd.

als ladingbeveiliging een thema waarover de wet nog geen duidelijkheid verschaft. Samen met beroepsfederaties organiseren we regelmatig info-avonden

Core business van Sortimo is de B-2-B

garantie op materialen en 2 jaar op mon-

waar deze items aan bod komen. Dat een

verkoop van bedrijfswageninrichting. Op

tage. “Onder onze klanten zijn er heel wat

bedrijfswageninrichting, samen met het

wereldschaal zijn bedrijven als Bosch

installateurs. Elektro-installateurs heb-

voertuig, ook kan worden geleasd, is nog

Blauw, Stihl.. partners van de fabrikant

ben meestal voldoende aan een relatief

te weinig bekend.”

uit de regio Augsburg. Hun materialen

lichte bedrijfswageninrichting gezien de

(Door Philip Declercq)

zijn compatibel met deze van Sortimo.

aard van de materialen en gereedschap-

Een sterke groei van de activiteiten in

pen aan boord. Installateurs HVAC/sani-

ons land noopte het Belux-filiaal, gevestigd in Vilvoorde, tot het openen van

tair hebben vaak meer, en zwaardere,

nieuwe vestigingen. Zo ging in 2008

iets zwaardere bedrijfswageninrich-

Met Sortimo HD op

Sortimo West van start in Sint-Eloois-

ting. Maar hun aantallen zijn ongeveer

Climatechno 14 & 15 OKT 2015

Vijve, in 2012 volgde Sortimo-Oost in

identiek. Onze eigen bestelwagens zijn

Sortimo stelt op Climatechno

Tessenderlo. In Wallonië en Luxemburg

rijdende showrooms, waarin onze ver-

drie nieuwe productlijnen voor.

zijn er montagestations waar er wordt

tegenwoordigers een offerte op maat

samengewerkt met partners. Nutsbedrijf

van de klant uittekenen”, aldus Nick Van

Eyecatcher is de Sortimo HD, vervaardigd uit brandbestendige, ster-

Infrax is de grootste afnemer van

Dessel, marketing coördinator Sortimo

ke en lichte composietmaterialen,

Sortimo-oplossingen in ons land.

Belux.

met legborden die tot 120 kg kun-

De ene installateur is de andere niet

Ook leasen kan

men op de zware industrie en de

Na een order, geplaatst door een klant,

Op deze sterk concurrentiële markt

mobiele werkplaatsen. De WorkMo

worden alle componenten in Duitsland

is een mobiel werkstation waarmee

besteld. Een drietal weken later wordt

onderscheidt Sortimo zich op meerdere vlakken”, aldus Van Dessel. “Er is

het totaalpakket in één van de Sortimo-

de snelle reactiviteit van onze vertegen-

kan, stapelbaar en voorzien van

filialen of bij de klant geleverd. Reeds

woordigers en onze sterk uitgebouwde

een module met o.m. schuifladen.

gemonteerd of vlak, om hier verder afgewerkt te worden. Alles op maat gemaakt,

service-activiteit. Ook kwaliteit blijft een

De Simpleco is een eenvoudige

voorname factor. Sortimo werkt altijd

bedrijfswageninrichting voor kleine

om de 17 mm is er een mogelijkheid tot

modulair, met één steun middenin, waarrond alle componenten worden inge-

en middelgrote bestelwagens.

www.sortimo.be

componenten bij, en opteren voor een

nen torsen. Met deze oplossing mikt

aanpassing van de hoogte. Er is 3 jaar

de vakman op de werf aan de slag

Fedelec magazine | 27

PROJECTen

Lokale expertise voor grootschalige ziekenhuisfusie

H

et ziekenhuizenlandschap in Doornik is aan een complete remake toe. Op de hoofdsite ‘Union’ van het Centre Hospitalier de

De nieuwbouw mag - omwille van stedenbouwkundige redenen - niet meer dan zes bouwlagen omvatten

Wallonie Picarde staat de firma TEI uit de groep TECHNORD uit de

Henegouwse stad in voor de elektriciteitswerken van de uitbreidingsfase en - in het kader van de TV met de partner-bedrijven Balteau en Nizet - voor de

de site Notre-Dame worden gerenoveerd

installatie van diverse systemen.

en opnieuw ingericht. Op de site Union worden de activiteiten - gedurende de volledige uitvoering van het project - verdergezet. Omwille van die reden kunnen

Met straks drie ziekenhuissites en zijn

de sites Notre-Dame en IMC verderge-

zowel de nieuwbouw als de herinrichting

polikliniek is het Centre Hospitalier de

zet, en werden de activiteiten op de site

van de bestaande gebouwen slechts in

Wallonie Picarde één van de belang-

Dorcas - die op termijn verdwijnt - gelei-

rijkste zorgentiteiten van Wallonië. Het

delijk overgebracht naar de drie resteren-

opeenvolgende fasen worden gerealiseerd. Zo wordt de eerste fase - die het

ziekenhuiscomplex telt om en bij de

de sites. Daarnaast blijft ook het ‘Centre

voornaamste gedeelte van de werk-

2.500 medewerkers, waaronder 300

de Consulation’ in Péruwelz voortbe-

zaamheden uitmaakt - gevolgd door

artsen, er zijn 24.500 dagopnames op

staan, om in de kwalitatieve lokale zorg

aanvullende fasen, waarvan de uitvoe-

jaarbasis. Enkele jaren geleden werd

te voorzien.

ring afhankelijk is van de door de bevoeg-

een Masterplan uitgewerkt om de werking van de 4 sites - Union, DORCAS,

CHwapi

subsidiëring. In de toekomst zal het

Notre-Dame en IMC - te rationaliseren,

Zoals op heel wat andere plaatsen wil ook

CHwapi over een groot aantal erkende

te optimaliseren en terug te brengen tot

de Doornikse gemeenschap meer syner-

bedden beschikken.

3 sites. Sinds 2009 zijn er - onder meer

gie in haar ziekenhuisactiviteiten realise-

- volop renovatie- en uitbreidingswerkzaamheden aan de gang op de - groot-

ren. In de filosofie van een verbeterde

Energievriendelijk, lokale toets

dienstverlening ten voordele van de pati-

waar het kan

ste - site Union. De voornaamste fase

ënt hebben de Doornikse ziekenhuizen

Voor de ruwbouw werkzaamheden werd

van deze werf zou eind 2015 beëindigd

de krachten gebundeld, wat leidde tot

in eerste instantie gebruik gemaakt van

worden. Dan moet de meer dan 42.000

het ontstaan van het Centre Hospitalier

m² nieuwbouw - het equivalent van ongeveer 246 woningen met een oppervlakte

de Wallonie Picarde - CHwapi. Bedoeling

lokale producten, zoals de Barry gevelstenen, blauwsteen van Soignies….

de overheid ter beschikking gestelde

is dat op lange termijn alle ziekenhuisactiviteiten in Doornik worden samenge-

Met het oog op energievriendelijk-

van 200 m² - beëindigd zijn, en de meer dan 6.500 m² gerenoveerde oppervlakte

bracht op de sites Union en Notre-Dame.

leerd. Groendaken, zichtbaar vanuit

operationeel. In dit gedeelte zullen onder

Vermits de nieuwbouw op de site Union

de kamers, zorgen niet enkel voor een

meer de Pôle Mère-Enfant, een belangrijke medisch-technisch blok, en enkele

- omwille van stedenbouwkundige rede-

esthetische toets, maar zullen ook het

nen - niet meer dan zes bouwlagen mag

regenwater kanaliseren bij overvloedige

zorgeenheden worden ondergebracht.

omvatten, kunnen niet alle activiteiten er

Tegelijkertijd werden de activiteiten op

worden geconcentreerd. Daarom zal ook

regenval. Een WKK-systeem zal het ziekenhuis van stroom voorzien. De warmte

28 | Fedelec magazine

heid werd er uiteraard grondig geïso-

die dit systeem zal afgeven, zal gebruikt

bedrijven uit industriële sectoren zoals

de streek - en een sterke offerte in de

worden om de gebouwen en het water

cementindustrie, farma, chemie, voeding, openbare infrastructuur…, maar

aanbestedingsprocedure - kon groep

te verwarmen. Twee buffervaten zullen

TECHNORD lot 6 (‘elektriciteitswerken’) binnenhalen. De werkzaamheden

60.000 liter regenwater kunnen opvangen. De kamers worden gekoeld door

ook de zorgsector.

een systeem van koelplafonds, een sys-

Stad en streek

denbouw, verlichting etc, goed voor

teem dat energievriendelijker, estheti-

Het Masterplan voor het Centre

een totaalbedrag van 12 miljoen euro.

scher en comfortabeler is voor de pati-

Hospitalier Wallonie Picarde is van de

Jean-Marie Bontems, regionaal com-

ënten dan airconditioning/klimatisatie.

mercieel directeur van TECHNORD: “Het

De omgeving van de Union-site zal van

hand van het ontwerp- en architectenbureau Emile Verhaegen uit Brussel,

gevarieerde groene ruimtes voorzien

ook het studiebureau Marck & Roba

- naast het grote nieuwbouwcomplex

worden.

Engineering is in de hoofdstad gevestigd.

op de site Union - dat meer dan 42.000

Door de sterke band van TECHNORD

m² bedraagt - ook op de andere locaties

en de familie Foucard met de stad en

kleinere deelprojecten worden gereali-

Familie Foucard

betreffen zowel hoogspanning, bor-

betreft een grootschalig project waarbij

In de aanbestedingsprocedure voor het project ‘Union’ werd het lot 6 ‘Electriciteitswerken’ binnengehaald door TEI - in een tijdelijke vereniging met de installatiebedrijven Balteau en Nizet.

TEI - Technique Electrique Industriel was een kleine familiale onderneming in het Doornikse, opgericht in 1945. In de jaren 80 werd het bedrijf door Michel Foucard - toenmalig technisch directeur van dit bedrijf met een 25-tal werknemers - overgenomen. Foucard kocht niet alleen de aandelen van de bestuurders over, maar investeerde en breidde de activiteiten verder uit door het oprichten van aanverwante ondernemingen.

Naast TEI dat zich toespitste op industriële elektriciteit - van hoogspanning tot en met bordenbouw en verlichting - dit

Sinds 2009 zijn er renovatie- en uitbreidingswerkzaamheden aan de gang op de site Union.

De voornaamste fase van deze werf zou eind 2015 beëindigd worden.

zowel residentieel als projectenmarkt -, richtte hij tevens Technord Automation op, een bedrijf actief in de industriële informatica - en La Technique, een groothandelszaak voor elektrisch materieel waar zowel de particulier, de installateur als overheden terecht kunnen.

Al deze bedrijven werden geclusterd onder de naam Technord. Op heden heeft Technord - nog steeds een familiale onderneming waarvan Philippe Foucard sinds 4 jaar aan het hoofd staat - ook filialen in Luik, Rijsel, Lyon en Genève. De groep telt zo’n 360 vaste medewerkers, waarvan 250 actief bij TEI in Doornik.

Tot de doelgroepen behoren vooral

Op de site Union werden 7 laagspanningsborden met groot vermogen variërend tussen 2700 A en 5000 A - geïnstalleerd

Fedelec magazine | 29

PROJECTen

Bottle neck Bij de uitvoering van de elektriciteitswerkzaamheden op de werf kwamen een aantal problemen, eigen aan een ziekenhuisbouwproject, de kop opsteken. “Een klassiek probleem is het tijdig verkrijgen van correcte informatie over het hoe en waar technische oplossingen bij voorkeur worden geïnstalleerd. Deze gegevens komen via het studie- of architectenbureau dat voor deze informatie aangewezen is op de geneesheren-specialisten. Specialisten moeten beslissen Jean-Marie Bontems, Regionaal commercieel directeur van TECHNORD, en Xavier Bertrand, verantwoordelijk atelier bekabeling bij TEI

waar in de operatiezalen bij voorkeur in elektrische voeding wordt voorzien.

Het duurt vaak zeer lang vooraleer we

seerd. Zo wordt onder meer de inkomhal

en kabelladders in dit project zijn van

de definitieve informatie hieromtrent

van het Notre Dame ziekenhuis gereno-

Vergokan-makelij. Ook de bordenbouw

beschikbaar hebben. Anderzijds kan -

veerd. Alleen al van uit logistiek oogpunt

gebeurde in eigen beheer. Op die manier

mede door de grootschaligheid van deze

is dit een project dat zeer doordacht

werf - ook de coördinatie en de opvolging

moet worden gepland en uitgevoerd. Het

behouden we een maximum aan flexibiliteit en reactiviteit om op onverwachte

totale kostenplaatje overtreft het bedrag

zaken te kunnen inspelen. Er werd een

van 1 miljard euro.”

oplossing uitgewerkt, waarbij er drie

kwaliteits- en afwerkingsproblemen zorgen”, aldus Jean-Marie Bontems.

transfo’s tegelijkertijd kunnen opereren.

(Door Philip Declercq - Foto's: PDC)

Er is ook een hulpbord - dat een noodstroomgroep kan opstarten - indien er

www.technord.com

“Door de historisch sterke band tussen de stad Doornik en de familie Foucard is dit een uniek project” Jean-Marie Bontems

tussen de verschillende aannemers voor

problemen zijn met één van de borden.

Ook werd er een automatische failover van de hoofdbron naar de noodbron tot

TECHNORD & FEDELEC

stand gebracht. Idem voor alle circuits

Groep Technord is een bedrijven-

die cruciaal zijn binnen het ziekenhuis:

cluster van de Doornikse familie

OK’s, spoed… In geval van stroomuitval wordt de noodstroomgroep opge-

Foucard, opgericht in 1988. De groep telt zo’n 360 vaste mede-

start en worden de borden op die manier

werkers, waarvan 250 actief bij

Vermogen 4000 ampère

opnieuw gevoed.” Verlichting, brand-

TEI in Doornik. Het dochterbe-

Xavier Bertrand, verantwoordelijke van

detectie, toegangscontrole, etc werden

drijf TEI is Fedelec-lid sinds 1963.

het atelier bekabeling bij TEI: « Op de site

geïnstalleerd in samenwerking met de tij-

Namens Technord zetelt Jean-

Union werden 7 laagspanningshoofdborden met groot vermogen - variërend

delijke vereniging (Balteau en Nizet). Voor

Marie Bontems sinds 2000 in de

de binnen- en buitenverlichting werd in

Raad van Bestuur van de Fedelec-

tussen 2700 A en 5000 A - geïnstalleerd.

hoofdzaak geopteerd voor conventione-

afdeling Henegouwen, en in deze

Hier gingen om en bij de 200 uren stu-

le verlichting. Het gaat over om en bij de

van de Conféderation Construction

diewerk door ons studiebureau - en zo’n

7.000 verlichtingsarmaturen in zijn totali-

Wallonne (CCW). Momenteel is Mr.

2.500 arbeidsuren in ons eigen atelier

teit. Inzake branddetectie werd gekozen

Bontems vice-voorzitter van de

bekabeling - aan vooraf. Ook de instal-

voor een VLV-systeem met drie centra-

Fedelec-afdeling Henegouwen.

latie op de werf zelf werd door onze

les (Bat 100, Bat 200 en Zone Parking),

TECHNORD is eveneens lid van de

medewerkers uitgevoerd. Gemiddeld

goed voor om en bij de 2.000 bewakings-

Installateurs Electriques de Belgique

waren we met zes à zeven arbeiders aan

punten. Het toegangscontrolesysteem

(IEB) die de 40 grootste installatie-

de slag. Er werd om en bij de 10 kilometer aan kabels gelegd. De kabelgoten

- van het merk Salto - werd grotendeels

bedrijven in ons land overkoepelt.

30 | Fedelec magazine

beperkt tot de gelijkvloerse bouwlaag.

Optimaal ontworpen voor elektrische distributie en besturings panelen

Overspanning beveilings modulen

Lastschakelaars zonder zekeringen

Zekering lastschakelaars

PV genormaliseerde schakelaars

Zekering houders

Kleinste footprints van een wereld merk Voor assemblage aan DIN rail voor stroom bus bar systemen

ep.mersen.com

projecten

“De uitdagingen van de elektro-installateur zijn ook de onze”

A

ls powermanagementbedrijf biedt Eaton energie-efficiënte oplossingen aan bedrijven die o.m. hun elektrische energie rendabel wil-

“We streven ernaar zoveel mogelijk kennis te delen zodat installaties veilig gebouwd worden”

len beheren. Een gesprek met Kris Beyen, de Belg die de Eaton-

verkoopsteams in gans Europa leidt: over de recente acquisitie van Cooper Industries, de marktontwikkelingen, de geïntegreerde Benelux-organisatie, en Eaton productinnovaties.

Vandaag biedt Eaton energie-efficiënte

wereldspelers op de markt van automa-

“power management” oplossingen op

tisering. Verder voorziet Eaton in klant-

wereldschaal aan. Opgericht in 1911

gerichte oplossingen voor datacenters,

door J.O. Eaton, telt de beursgenoteerde onderneming, geleid door CEO

industriële ondernemingen, nutsbedrij-

Marktsegment georiënteerd

ven, bouwbedrijven, IT-bedrijven en

Vanaf nu worden alle verkoopactiviteiten

Alexander M. Cutler, ongeveer 102.000

machinebouwers.

van de voornoemde firma’s in ons land

werknemers. Het bedrijf ontwikkelt,

NexiTech LED-armatuur: voorzien van high power leds aan de onderkant

gecombineerd vanuit de Eaton Industries

fabriceert en verkoopt elektrische systemen, maar ook hydraulische en pneuma-

Sterke groei door overnames

Belgium-vestiging in Groot-Bijgaarden.

Gedurende het voorbije decennium is

Kris Beyen is VP Sales EMEA, Electrical

tische producten die prestaties koppelen

Eaton sterk gegroeid door een aantal

Sector, en leidt in die hoedanigheid de

aan brandstofzuinigheid en veiligheid. In

overnames. In december 2007 werden

Eaton-verkoopsteams in Europa, het

de elektriciteitssector is Eaton één van de

de activiteiten van de Brusselse firma Schréder-Hazemeyer overgenomen. In

Midden-Oosten en Afrika. Hij verduidelijkt de geïntegreerde Benelux organisa-

2008 volgde de overname van het bedrijf

tie: “De Benelux-organisatie heeft zowel

PK Electronics, dat in ons land de activiteiten van Eaton Powerware vertegen-

verkoopskantoren in België, Nederland

woordigde, en de grote Duitse Moeller groep. Eind 2012 werd de overname van

in segmenten met elk een eigen aanspreekpunt. Voor de residentiële en KMO

Cooper Industries afgerond. De volledige

markten hanteert Eaton een channel

integratie nam een drietal jaren in beslag.

strategie via de elektrotechnische groot-

In 2014 werden de verkoopsorganisaties in gans Europa samengesmolten.

handel. Voor dit segment is Eric Nelis

Met de overname van Cooper Industries

ren van deze groothandels is dit Manuel

verstevigt Eaton zijn positie als powerma-

Dutrieux. Chris Janse leidt een team

nagementbedrijf en biedt het één van de

actief in de industriële markt, Ron Golhof

breedste product- en dienstenportfolio’s

doet hetzelfde in de tertiaire markt.

op de elektrotechnische markt aan.

Onder leiding van Mattieu Terlouw focust

“Door onze producten en diensten om te zetten in energie-efficiënte en duurzame oplossingen kan de elektro-installateur zich onderscheiden”, aldus Kris Beyen, VP Sales van Eaton Electrical Sector.

32 | Fedelec magazine

als Luxemburg, en is georganiseerd

Sales manager, voor de hoofdkanto-

Eaton op de Power Quality markt, waarvoor het o.a. UPS-en, Racks, ePDU’s en converged infrastructuur levert aan het IT-segment, Datacenters en ziekenhuizen. Ons Field Service team wordt geleid door Bart Van der Goten”, aldus Kris Beyen.

Adviseur die meedenkt Eaton richt zich tot groothandels, bordenbouwers, installateurs… Hoe kan de

DE1 variabele speed starter met Smartwire

relatie tot de elektro-installateur worden omschreven? Kris Beyen: “Als adviseur 24 uur per dag, 365 dagen op 365: voor

Ingram in the Loop, Techdata Meet IT, Kannegieter Kennismarkt, 2BY2 en ADI

mee met de uitdagingen en processen

UPS, noodverlichting, industriële componenten, laag- en middenspannings-

waarmee de elektro-installateur gecon-

systemen.

van de elektro-installateur kijkt Eaton verder dan louter commercieel. Wij denken

expo.

Productinnovaties

fronteerd wordt. Door onze producten en diensten om te zetten in efficiënte en

Veiligheid: kwestie van opleiding

Eaton blijft in de diverse marktsegmenten

duurzame oplossingen waarmee hij zich

Veiligheid gaat met name over de kwali-

uitpakken met nieuwe productontwik-

kan onderscheiden, onderscheidt ook

teit van de producten. Kris Beyen over de

kelingen. Met het xEffect-programma is

Eaton zich van zijn concurrenten. Onze

Eaton-visie hieromtrent: “Wij willen onze

er een innovatieve serie installatieauto-

rol is niet die van een component leverancier. Onze sales mensen denken in

klanten nooit risico’s laten lopen en doen

maten (FAZ), differentieelschakelaars en -automaten. Vanaf januari 2017 moeten

termen van efficiency en duurzaamheid,

er alles aan om veilige producten te leveren. Enkel op die manier kunnen er vei-

kostenbeheersing en verhoging van het

lige installaties gebouwd worden, en kan

kW voldoen aan IE3- of IE2-niveau in

rendement voor de klant. Uit de feedback

er veilig onderhoud uitgevoerd worden.

combinatie met een frequentieomvormer.

die wij krijgen, blijkt dat Eaton, ondanks

Voor laag- en middenspanningsinstal-

Hiervoor ontwikkelde Eaton een nieuwe

zijn schaalgrootte, toegankelijk blijft. De

laties levert Eaton, naast systemen, ook

“DE1” variabele speed starter, door zijn

persoonlijke relatie met de klant is en blijft

services zoals “Arc Flash” analyse. We

formaat en aansluitingen inpasbaar op de

belangrijk.”

streven ernaar zoveel mogelijk kennis te

plaats van een motorstartercombinatie.

delen zodat installaties veilig gebouwd

Eyecatcher is ook NexiTech, een moder-

Bedrijfszekerheid

worden. In 2014 waren er “Lunch &

ne LED-armatuur met een verscheiden-

De visie op service van Eaton is gebaseerd op twee peilers: bedrijfszekerheid

Learn” sessies op de locatie van de klant.

heid aan toepassingsmogelijkheden.

Uit een door ons samengesteld ‘menu’

Deze laatste geven de nooduitgang aan,

en veiligheid. Bedrijfszekerheid wordt

kon de klant kiezen welke kennis hij graag

en zorgen voor een goede verlichting van

gegarandeerd door diverse service-

wou aangescherpt zien. In 2015 zullen

de vluchtweg, eventueel voorzien van

activiteiten. Het ‘field service operations’

high power leds aan de onderkant. De

team doet o.m. site assessments (bv.

we op Benelux niveau enkele seminaries organiseren. We streven naar een

analyse van de elektrische installaties

actueel programma en bieden klanten

deel van een kastenprogramma van

voor het bepalen van het vermogen van

ook maatwerk. Gezien onze grootscha-

xEnergy Basic verdelers, beschikbaar

een te plaatsen UPS), en staat in voor het

lige organisatie, heeft Eaton hiervoor

als opbouw- en inbouw wandverdelers

commissioneren van UPS-en en noodverlichtingsapparatuur. Maar ook ad-

specialisten in verschillende domeinen

en als staande verdeler. Doordat er vol-

in huis. Daarnaast zijn er praktische trai-

doende thermische ruimte beschikbaar

hoc services op UPS, noodverlichting,

ningen om klanten te helpen bij het pro-

is voor elektrische componenten,wordt

reparaties, servicecontracten met SLA’s,

grammeren, installeren en monteren van

er voldaan aan de EN-IEC 61439.

en telebewaking behoren tot hun takenpakket. Voor zakelijke klanten met een

onze producten en diensten.” Voor dit

(Door Philip Declercq - Foto's: eaton)

servicecontract is er de storingsdienst,

aan events zoals Cebeo Technologie,

ook kleinere elektromotoren vanaf 0,75

BP-O opbouw wandverdelers zijn onder-

jaar plant Eaton Benelux o.m. deelnames www.eaton.be

Fedelec magazine | 33

PROJECTen

Van klooster tot woonzorgcentrum

H

et woonzorgcentrum Engelendale in de Brugse Vlamingdam is gegroeid uit een kloosterorde met een lange historiek. CM

In het nieuwe concept werden de (gebouwen van de) kloostergemeenschap en het uitbreidingsproject in elkaar geïntegreerd.

Brugge en de vzw cultureel dienstbetoon Sint-Dominicus Zusters

Dominicanessen bouwden - naast het bestaande klooster - een WZC uit, dat inmiddels een honderdtal residenten telt. Electro Verbeke uit Deinze, goed

het uitbreidingsproject in elkaar geïn-

thuis in de RVT-sector, stond in voor het ontwerp en de realisatie van de elektrische installaties.

tegreerd. In 2012 werd gestart met de uitbreidingsnieuwbouw en de aanpassingswerken in het bestaande gedeelte.

Hoofdaannemer ruwbouw was de firma Artes, studiebureau technieken was

De zusters Dominicanessen zijn reeds

zorgcentrum, waarbij de zusters konden

sinds 1860 in de Brugse binnenstad

gehuisvest blijven als bewoners.

SDK (De Klerck Engineering). Begin september 2014 was het uitgebreide WZC operationeel. Een niet onbelangrijke

actief. In 1994 werd er beslist een nieuw klooster te bouwen om alle nog levende zusters van de Orde, in kloosters

Naar een nieuwe bestemming

openingsdatum gezien de wijzigingen

Om de zaken in goede banen te leiden

in de wetgeving na het overhevelen van

op andere locaties verblijvend, samen

werd in februari 2011 Rik Coture, voor-

het departement ouderenzorg naar het

te brengen. Gezien het slinkend aan-

heen 25 jaar directeur van een ander

Vlaamse beleidsniveau op 1 juli 2014.

tal leden van de Congregatie waren de

WZC in de regio, aangeworven. Hij werd

zusters vooruitziend en voorzagen in

aangezocht om WZC Engelendale te lei-

Vier leefgroepen

een plan B. Bij hun verbouwproject mid-

den en verder uit te bouwen. Er werden

den jaren ‘90 werden, in overleg met de

allerlei praktische zaken aangekocht en

In zijn ontwerp van het nieuwbouwgedeelte - gelijkvloers en twee verdiepingen

Brugse ir.arch. Gino Debruyne, reeds

kleinschalige werkzaamheden - nieuwe

- had ir.arch. Gino Debruyne zowel oog

bepaalde voorzieningen getroffen:

leuningen aan de trappen, een nieuw

voor het functionele als het esthetische

branddeuren, toilet op elke kamer, voldoende brede gangen… Dit opende per-

oproepsysteem… - uitgevoerd. Op 1 juni 2011 opende ‘WZC Engelendale’ zijn

aspect. Het streefdoel was een bezetting van een 100-tal residenten. Er werd

spectieven naar een andere bestemming

deuren. Al snel bleek dat de bestaande

geopteerd voor een functionele opsplit-

in de toekomst. Einde jaren 2000 was er

sing - naar het inzetten van beschik-

nog een 24-tal zusters Dominicanessen

capaciteit - 40 erkende bedden - onvoldoende was. De grote tuin van het WZC

in leven en bleek her gebouw veel te ruim

bood mogelijkheden. Tevens werden

24 residenten. Vermits het een nieuw-

geworden. In 2008 werd er een overeenkomst afgesloten tussen de klooster-

- stapsgewijze - enkele aanpalende

bouw aansluitend op een bestaand

percelen en woningen aangekocht om

gebouw betreft, dienden bepaalde keu-

gemeenschap en het ziekenfonds CM

een uitbreiding te kunnen realiseren. In

zes gemaakt te worden. Dit resulteerde

Brugge. Het ziekenfonds engageerde

het nieuwe concept werden de (gebouwen van de) kloostergemeenschap en

onder meer in redelijk lange loopafstan-

zich om de site uit te baten als woon-

34 | Fedelec magazine

baar personeel - in vier leefgroepen van

den voor het personeel.

“Door de doordachte en strakke coördinatie vanwege de architect is de opsplitsing ruwbouw-technieken een goede zaak geweest” Rik Coture WZC Engelendale

systeem van Televic. Twee afdelingen

schoten goed op, wat ook noodzakelijk

werden in het bijzonder uitgerust voor

was gezien de veranderende wetgeving.

de opvang van bewoners met dementie.

Het vernieuwde WZC moest voor eind

Hier werden uitgangen beveiligd door middel van codeklavieren. Gezien in de

augustus 2014 zijn deuren kunnen openen. Christophe Feys, werfleider Electro

toekomst steeds meer bewoners met

Verbeke: “Wat verlichting betreft, werd er

dementie worden opgenomen, werd de

gekozen voor een combinatie van LED-

hoofdingang supplementair beveiligd door middel van een dwaaldetectie lus.

Indien een bewoner zich aan de inkomdeuren bevindt, wordt hij gedetecteerd via het easywave systeem van Televic,

Brandveilige deuren met

gebaseerd op detectielussen en Axio-

zelfsluitende deurpompen Ook brandveiligheid was een voornaam

tec. Er gaat sowieso een verpleegkundige ter plaatse via melding op de smart-

thema. Weinig WZC's beschikten toen

phones. “Wat de toegangscontrole

over brandveilige deuren met zelfsluitende deurpompen in de kamers. “Wij zaten

betreft, werd er, gezien het niet evident

tussen de oude en de nieuwe wetgeving.

voorziening naar de deuren te brengen,

‘Gewone’ brandveilige deuren zijn niet

gekozen voor een FSB-oplossing. De

zonder gevaar voor de bewoners. In de

oplossing van deze deursloten fabrikant

praktijk staan deze deuren vaak open en

is enkel gebaseerd op de deurkruk zelf,

zijn ze niet voorzien van een deurdranger.

en werkt op basis van een inwendig batterijtje. Vermits hier al FSB-oplossingen

Het was dus belangrijk dat er voor brandveilige deuren met elektrisch gestuurde

was om bekabeling en elektriciteits-

operationeel waren, werd ervoor geop-

deurdrangers geopteerd werd in het

teerd om dit systeem uit te breiden”,

ganse gebouw. Vooral in het renovatie-

aldus Olivier Demets van Electro Verbeke

gedeelte was dit - gezien de bestaande,

(zie kaderstuk) dat instond voor ontwerp

hoge plafonds - niet evident. Hiervoor

en realisaties van de elektrische installaties. Gezien er bij de realisatie nog geen

werd een architecturaal mooi ogende oplossing met stijlvolle ‘wandgoten’ uitgewerkt, waarin de verlichting en de

mogelijkheid was om de technologie

bekabeling werden aangebracht. Er was

te combineren, werken de medewerkers

ook de nieuwe wetgeving op (deel)com-

van Engelendale met twee badges. Een

partimentering die moest worden nage-

jaar na datum van deze realisatie behoort

leefd. Wat branddetectie betreft, werd

dit echter wel tot de mogelijkheden.

“Er werd met PEMSA draadkanalen - opgebouwd uit een mazennet - van Stagobel gewerkt, omdat deze gemakkelijk te installeren zijn, en praktisch bij het sorteren van de kabels”, aldus Christophe Feys.

van FSB en Televic in éénzelfde badge

er voor de analoog adresseerbare centrale MD 2400 van Limotech geopteerd.

70 procent LED

De benodigde bekabeling werd gelegd, en gekeurd, volgens de NBN S21.100,

Electro Verbeke startte zijn werkzaamheden in het WZC Engelendale op in

m.a.w. de strengst mogelijke keuring ter

maart 2013 en was op deze werf afwis-

zake.

selend met 4 tot 8 medewerkers aan de slag. Olivier Demets: “We zijn gestart

Dwaaldetectie & toegangcontrole

met het klassieke kap- en slijpwerk. Dit

In elk van de vier leefgroepen wordt er

werd in twee fases uitgevoerd, eerst in

samen ontbeten, het middagmaal genuttigd, activiteiten georganiseerd etc. Voor

het bestaande gebouw, daarna in de

het oproepsysteem vanuit de kamers en

nieuwbouw. Vervolgens werd de bekabeling gelegd en werden zeven borden

de andere lokalen werd gekozen voor het

gebouwd en geïnstalleerd. De werken

In het vernieuwde WZC Engelendale werden zeven elektriciteitsborden gebouwd en geïnstalleerd.

Fedelec magazine | 35

PROJECTen

verlichting en fluorescentieverlichting. Zo

Geïntegreerde oplossing voor

werd in de kamers, de verpleegposten,

technieken

de eetruimtes en de cafetaria voor LED-

“Het is pas de laatste jaren dat high tech

verlichting gekozen. Enkel in de gangen werd er TL-verlichting geïnstalleerd. Alle

echt zijn entree maakt in de ouderenzorg”, aldus Rik Coture.”Er zijn heel wat

armaturen, van het type Linaria, zijn van

positieve ontwikkelingen op dat vlak.

Zumtobel-makelij. Ook de buitenverlichting werd door ons geïnstalleerd. Enkele

Maar mijn indruk is dat we nog tot echt

cijfers schetsen de context van dit pro-

moeten komen. Wat niet belet dat het

ject: er is databekabeling voor om en bij

belangrijk is ‘mee’ te zijn met bepaalde

de 25 kilometer en 30 kilometer elektriciteitsbekabeling. Verder is er nog onge-

evoluties. Ik heb zelf een verpleegkundige opleiding achter de rug, wat maakt

veer 15 kilometer brandbekabeling. Er

dat ik misschien eerder gewonnen ben

werd met PEMSA draadkanalen, opge-

voor pragmatische oplossingen, zoals

bouwd uit een mazennet, van Stagobel

bv. dwaaldetectie. Ik vond het ook

gewerkt, omdat deze gemakkelijk te installeren zijn, en praktisch bij het sorte-

belangrijk om als onderhoudsmedewerker voor het WZC iemand met een elek-

ren van de kabels.”

tronische opleiding aan te trekken. Al

doorontwikkelde, efficiënte oplossingen

Enkele cijfers: naast 7 borden zijn er om en bij de 25 kilometer databekabeling, 30 kilometer elektriciteitsbekabeling, en 14 à 15 kilometer brandbekabeling.

behoren werkzaamheden van een totaal andere aard - bv. onderhoud van de tuin - ook tot zijn takenpakket. Een gebouwbeheersysteem (inclusief gangverlichting) vind ik een goede investering indien er een zekere schaalgrootte aanwezig is, en er meerdere gebouwen - hier 2 - op dezelfde site moeten gekoppeld worden.

Op deze site bv. zijn verwarming, branddetectie en toegangscontrole van het WZC, enerzijds, en deze van het klooster, anderzijds, nog aan mekaar gekoppeld, terwijl de elektriciteitsvoorzieningen volledig gescheiden zijn. Ik ben voorstander van geïntegreerde oplossingen, waarbij Rik Coture, directeur van WZC Engelendale, met rechts Olivier Demets, zaakvoerder, en links Christophe Feys, werfleider van Electro Verbeke.

alle technieken (brandcentrale, oproepsysteem, toegangscontrole…) worden gecentraliseerd. Door de doordachte en

ELECTRO VERBEKE & FEDELEC

strakke coördinatie vanwege de betrok-

Electro Verbeke, gevestigd in Deinze, werd opgericht in 1971 door Jozef Verbeke.

ken architect is de opsplitsing ruwbouw-

Begin jaren 2000 kwam zijn schoonzoon Olivier Demets in dienst als projectleider.

technieken een goede zaak geweest. Dit

In 2012 volgde de definitieve overname. Dit familiebedrijf, dat 19 mensen tewerk

project combineert het maximum haal-

stelt, w.o. twee administratief-technische medewerkers, heeft zich door de jaren

bare aan functionaliteit en esthetiek. Er

heen gespecialiseerd in RVT-projecten, en utiliteits- en industriële projecten. De

zijn altijd extra investeringen mogelijk,

onderneming is Fedelec-lid sinds 1975. Oprichter Jozef Verbeke was destijds ook

maar er is ook de betaalbaarheidsgrens”,

voorzitter van Fedelec Oost-Vlaanderen. Nu is zijn dochter, Isabelle Verbeke, die

besluit Coture.

het administratief-financiële luik van het bedrijf coördineert, actief in de provinciale

(Door Philip Declercq)

Fedelec-afdeling. De jaaromzet van Electro Verbeke bedraagt tussen de 3, 5 en 4 miljoen euro.

36 | Fedelec magazine

www.electroverbeke.be

Installatietest conform IEC/EN-normen De Fulltest3 is een compleet instrument voor het uitvoeren van controles volgens de machinerichtlijnen en conform IEC/EN61439-1 en IEC/EN60204-1:2006.

Diverse continuïteit- en isolatieweerstandtests

Doorslagtest met programmeerbare testspanning

Verschilstroom en restspanning

Aardlekschakelaartest type A, AC en B

Circuit-, lijn- en lusimpedantie

Aardingsweerstand- en vermogensmeting

Zeer gebruiksvriendelijk

Bel 02 757 92 44 voor meer informatie of een demonstratie!

Zorgeloos installeren.

Daarover gaat het. Van een simpele switch tot een complexe congres-, audio- of videoinstallatie. U staat er als installateur niet alleen voor. Omdat we – net als u - gepassioneerd zijn door audiovisuele technieken. Geef ons een seintje of kom even langs. Onze technici en ingenieurs helpen u graag verder en doen er alles aan zodat u kan scoren bij uw klant.

Gent Brussel Antwerpen

09 381 86 40 02 767 31 05 03 771 10 01

info@playbiz.be www.playbiz.be

Febelec_FEB15.indd 2

3/02/15 20:31

projecten

TRILUX Akademie opent deuren voor elektro-installateurs in de Benelux

N

a het driejarig jubileum van afgelopen jaar, bereikt de TRILUX

(cursussen in het Frans) en Amersfoort

Akademie een nieuwe mijlpaal. In de drie vestigingen in de Benelux

speelt de TRILUX Akademie nu in op de

(Mechelen, Namen en het Nederlandse Amersfoort) kunnen

grote vraag naar kennis in de wereld van

Belgische elektro-installateurs en andere lichtprofessionals nu ook terecht in

verlichting.

de nieuwe TRILUX Akademie dependances.

De L van Levenslang leren Na de opening van de TRILUX Akademie Benelux door Willem Dammers en Complexer, veelzijdiger en

sche aanpak van de TRILUX Akademie in

Jan Van Riel, respectievelijk Managing

specifieker

Arnsberg, opgericht in 2011, wil TRILUX

Director en Akademieleider van TRILUX

De wereld van het licht wordt steeds

lichtprofessionals ook in de Benelux een

Benelux, was Catherine Lootens van KU

complexer. De visuele taken worden

professioneel, breed en praktijkgericht

Leuven, tevens gezicht van Groen Licht

steeds veelzijdiger en specifieker, de

opleidingsaanbod bieden. Complexe

Vlaanderen, de key-note spreker. “In de

normen veranderen voortdurend, de

vakkennis over verlichting begrijpbaar

verlichtingswereld draait alles rond de

energielat komt steeds hoger te liggen,

maken, het enthousiasmeren voor de

letter L. In het rijtje licht, lumen, LED…

en de grenzen van de vormgeving worden steeds weer verlegd. De snelle ont-

technologische mogelijkheden en het

hoort ook ‘levenslang leren’ thuis. Er zijn

vormen van de toekomst van het licht, is

tal van nieuwe issues aan de orde. Denk

wikkeling van de LED-technologie heeft

de missie van de TRILUX Akademie.

aan kleurweergave-index, metriek, tolerantie, verblinding… bij LED. Daarnaast is

op maat aan steeds meer criteria moet

Efficiënte opleidingsprogramma’s

er het belang van onder meer visual ligh-

voldoen. Volledig in de lijn van de prakti-

Via een hoogpedagogische en methodische aanpak wordt uitgebreide ken-

ting communication (of data versturen

nis - bijvoorbeeld over LED-technologie,

Zowel top down opleiding - wat Groen

over de voordelen van Human Centric

Licht Vlaanderen doet -, als bottom up

Lighting, over planningstechnieken, of

opleiding - de aanpak van de TRILUX

over de vereisten op het vlak van visueel comfort – bijgebracht. Het gaat om

Akademie - zijn noodzakelijk en wenselijk.”

tot gevolg dat een verlichtingsoplossing

via verlichting) en the internet of things.

opleidingsprogramma’s die in de praktijk

Jan van Riel wordt de Akademieleider van de drie Benelux-vestigingen

38 | Fedelec magazine

reeds hun efficiëntie bewezen hebben.

Kennisbehoeftes gedetecteerd

Naast installateurs kunnen ook lichtontwerpers, architecten en facility mana-

Jan van Riel kent de behoefte aan kennis

gers uit de Benelux de opleidingen van

TRILUX Akademie en neemt dan ook de

de TRILUX Akademie nu dichter bij huis

leiding over de nieuwe vestigingen: "Mijn

volgen om deze vakkennis te verwerven.

doel is om het opleidingsaanbod van

Ook in de locaties Mechelen, Namen

lichtprofessionals zodanig in te richten

van de verschillende doelgroepen van de

dat de opgedane kennis direct bijdraagt tot het vergemakkelijken van de dagelijkse werkzaamheden. De meeste opleidingen nemen een dag in beslag, sommige slechts een halve dag." De TRILUX Akademie in de Benelux startte inmiddels met onder meer de seminars ‘basis cursus LED’,’ LED-technologie verkopen’ en ‘DIALux’ - zie verder.

Flexibele formules Bijscholen kan onder diverse vormen binnen de TRILUX Akademie Benelux: themadagen, seminars en webinars. Jan Van Riel verduidelijkt: “Een themadag is bedoeld voor wie een allesomvattend

De TRILUX Akademie Benelux werd geopend door Heiner Hans, Jan Van Riel en Willem Dammers, respectievelijk leider van de TRILUX Akademie Duitsland, Akademieleider, en Managing Director van TRILUX Benelux.

overzicht en waardevolle compacte kennis over één concreet vakgebied wil verwerven. Gerenommeerde experts geven een verreikende blik in de praktijk, zodat de deelnemers kennis kunnen maken met verschillende, vaak tegengestelde, gezichtshoeken. De groepen bestaan uit deelnemers met uiteenlopende professionele achtergronden, zodat de themadagen tevens een perfect platform zijn om te netwerken. De seminars zijn eerder gericht op optimale vaktechnische ondersteuning, waarbij uitwisseling en interactiviteit primeren, in kleine groepen van 15 tot 20 deelnemers. Op die manier

De TRILUX Akademie breidt zich uit naar onder meer Mechelen en Namen

is individuele ondersteuning mogelijk.

Webinars zijn bedoeld voor wie vanaf

Benelux: “Als TRILUX kijken we in ieder

Agenda

zijn eigen werkplek een opleiding wil volgen, én dus tijd en kosten besparen. In

geval terug op geslaagde evenementen. Zowel in Amersfoort als in Mechelen

Inmiddels werkt de TRILUX Akademie

minder dan 1 uur tijd doet men informa-

werd de opening goed bezocht en de

Benelux alweer naar de volgende themadagen en seminars toe. Na de thema-

tie op over actuele verlichtingsthema’s.

reacties waren louter positief. Deze lijn

dagen ‘industrie’ op 16 en 17 april, in

Om de mogelijkheden van deze online

heeft zich doorgezet tijdens de seminars.

Amersfoort en in Mechelen, vinden eind

format optimaal te benutten, worden de

Voor het eerste seminar ‘LED Basis’ hadden we op de locaties in Amersfoort,

mei de themadagen ´LED succesvol ver-

Mechelen, Namen en Luxemburg ruim

Namen en Luxemburg.” In het najaar zijn

interactiviteit een belangrijk didactisch

zestig deelnemers. De groepen die

er op de diverse locaties onder meer acti-

element.”

het best vertegenwoordigd zijn, zijn de

viteiten gepland rond ‘Binnenverlichting

adviesbureaus, installateurs, ingenieurs

plannen met DIALux 4 voor beginners’, en ‘Plannerupdate’.

De opening en de eerste seminars zijn

en projectleiders. Na afloop kon iedereen een evaluatie formulier invullen, het

inmiddels achter de rug in Amersfoort,

gemiddelde cijfer dat we hiermee heb-

Mechelen, Namen en Luxemburg. Johan

ben gescoord, is een 8. Een goede score

Van Zeist, Marketing Manager TRILUX

zonder meer.”

webinars gegeven door deskundige trainers, opgeleid tot e-trainer. Ook hier is de

Uit de startblokken

kopen´ plaats in Amersfoort, Mechelen,

(Door Phiilip Declercq - Foto's: TRILUX)

www.trilux-akademie.com

Fedelec magazine | 39

PROJECTen

Performante technieken en vakmanschap voor WZC Bloemendal

B

innenkort verhuizen de residenten van Woonzorgcentrum (WZC) Bloemendal in Sint-Agatha Berchem van het bestaande pand naar een nieuw gebouw aan de overzijde van de Selliers de

Moranvillelaan. In dit nieuwbouwproject in een V-vorm - naar een ontwerp van het architectenbureau AR-TE en het studiebureau STABO uit Leuven werden alle werkzaamheden rond elektriciteit, domotica en datanetwerken uitgevoerd door Electro Van De Putte bvba uit Ruiselede.

Het nieuwe WZC is uitgerust met het performante zorgoproep- en toegangscontrolesysteem ‘Televic interAxio’

Het nieuwe WZC Bloemendal - dat een

tenwarmtewisselaar. De kamers van de

120-tal erkende bedden telt - wordt

residenten worden verwarmd middels

opgetrokken op een bouwterrein waar-

radiatoren, de verblijfsruimtes en de

van de gemeente Sint-Agatha Berchem

polyvalente ruimte door middel van een

eigenaar is. Bouwheer zijn het OCMW

systeem van verwarming en koeling via

en het gemeentebestuur van deze

vloerverwarming. Een lichte afkoeling

slag. Telkens er betonstructuren gego-

gemeente uit het Brussels Hoofdstedelijk

door pulsie van de lucht op 22° laat toe

ten werden door werknemers van ruw-

Gewest. Het gevelmetselwerk van de

de temperatuur op de kamers te begrenzen. Op langere termijn zouden er ook

bouw aannemer Strabag, moesten onze

genuanceerde gevelstenen, de gevelbekledingselementen en terrassen zijn

nog PV-panelen worden geïnstalleerd.

dingen voorzien, en diende onmiddellijk

uitgewerkt in vlak, grijswit beton. De

Betonstructuren blijven zichtbaar

te worden. De betonstructuren van het

gevelbeplating van de nissen is uitge-

De werkzaamheden inzake algemene

gebouw blijven namelijk zichtbaar.”

voerd in wit vezelcement. Bouwheer en

elektriciteit, domotica en datanetwerken

architecten opteerden voor grijskleurig

werden uitgevoerd door de firma Electro

Hoogspanningscabine van 400 kVA

aluminium schrijnwerk, zonnewerende

Van De Putte uit Ruiselede (zie kaderstuk

Electro Van De Putte installeerde in het

isolerende beglazing en screens voor

‘Electro Van De Putte & Fedelec’). Tijl Van

zonnewering uit geplastificeerde glasvezels. De tussenwanden tussen de

De Putte, zaakvoerder van deze West-

gebouw - op het gelijkvloers - een hoogspanningscabine van 400 kVA. Over het

Vlaamse KMO: “Het merendeel van de

gebouw verspreid zijn er verder een tien-

kamers bestaan uit gyproc-beplating.

projecten die wij uitvoeren, is gelinkt aan

tal elektrische borden voorzien. In een

nieuwbouw bestaat uit grijs bruin beige

tussen 5 en 15 medewerkers aan de

arbeiders inbouwdozen met wachtleihet nodige kap- en slijpwerk uitgevoerd

de openbare sector, en verloopt dus via

volgende stap werd alle data- en ande-

Technieken

openbare aanbestedingen. Bij dit WZC-

re bekabeling aangebracht. Tijl Van De

Wat technieken betreft werd er geko-

project zijn we van bij de aanvang van

Putte: “Wat databekabeling betreft, spre-

zen voor een ventilatiesysteem D, met

ken we al snel over een 50-tal kilometer,

recuperatie van vocht en warmte, door

de ruwbouw werkzaamheden betrokken geweest. We waren op deze werf

middel van een warmtewiel en een pla-

afwisselend met een bezetting variërend

verder) door middel van databekabe-

40 | Fedelec magazine

vermits ook het zorgoproepsysteem (zie

ling (van Nexans-makelij) functioneert.

de kamerprisma’s aan de deuren en

zichtsunits van de verpleegposten, en de

Inmiddels zijn de twee verdeelkasten

de oproepperen, zijn er de kamerunits.

matrasdetectie en dwaaldetectie. Deze

voor databekabeling, ondergebracht

Deze kunnen als afhandelingspost worden gebruikt. Met andere woorden: het

laatste systemen zijn vooral van toepas-

geïnstalleerd. Door middel van glasvezelbekabeling vormen ze een virtueel

dossier van de bewoner kan op die plaat-

een koppeling van het zorgoproepsys-

sen worden geraadpleegd: welke hulp er

teem met de telefoons die de verpleeg-

netwerk. De voorbereiding - het maken

moet worden geboden, en door wie etc.

kundigen en verzorgenden met zich

van de zekeringsborden gebeurt in ons

Bij oproepen binnen de verpleegafdeling

meedragen.”

atelier. Het monteren van de connectoren gebeurt op de werf zelf. De gebruik-

kunnen deze worden beantwoord via de intercom. Er kan dus contact worden

Videofonie & muziekinstallatie

te componenten zijn van Schneider

gelegd met de bewoner die een oproep

Er is een buitenpost videofonie van

Electric-makelij. Wat andere materia-

heeft gedaan. Maken eveneens deel uit

Fasttel voorzien aan de hoofdinkom, als-

len betreft werd er onder meer geop-

van het zorgoproepsysteem: de over-

ook aan de leveranciersinkom. “De bin-

in twee afzonderlijke serverlokalen,

sing op de afdeling dementie. Er is tevens

teerd voor kabelgoten van Stagobel.”

Wat branddetectie betreft ging de voorkeur uit naar het Limotec-systeem van Ardovlam. Verspreid over het gebouw werden er ongeveer 370 brandmelders geïnstalleerd door Electro Van De Putte, en vervolgens in dienst gesteld door medewerkers van Ardovlam.

1.700 verlichtingsarmaturen Voor Electro Van De Putte zijn de laatste uit te voeren werkzaamheden op deze werf het op punt stellen van de diverse systemen en het aansluiten van de - u leest het goed - 1.700 verlichtingsarmaturen. Tijl Van de Putte verduidelijkt een en ander: “Bouwheer en architecten opteerden voor een combinatie van LEDverlichting en fluorescerende verlichting.

Zo wordt er in de gangen gewerkt met ‘Multiline’ LED-lichtlijnen. In de kamers worden RSB-verlichtingsarmaturen geïnstalleerd, terwijl er in de kantoorruimtes werd geopteerd voor verlichtingstoestellen van Zumtobel LIghting.”

Zorgoproep en toegangscontrole Het nieuwe WZC is uitgerust met het performante zorgoproep- en toegangscontrolesysteem ‘Televic interAxio’. Alle individuele toestellen worden geplaatst door Electro Van De Putte en daarna in dienst gesteld door de medewerkers van Televic. Tijl Van De Putte: “Het zorgoproepsysteem bestaat uit verschillende componenten en onderdelen. Naast

Inmiddels werden de twee verdeelkasten voor databekabeling, ondergebracht in twee afzonderlijke serverlokalen, geplaatst.

Fedelec magazine | 41

PROJECTen

“Momenteel staat de projectenmarkt in Westen Oost-Vlaanderen eerder op een laag pitje, in het Brusselse worden er meer projecten opgestart”, aldus Tijl Van De Putte van Electro Van De Putte.

len voor kinderopvang,…), sportcentra, bibliotheken, appartementsbouw, commerciële gebouwen…. In deze moeilijke

besprekingen en opvolging brengen dergelijke projecten heel wat extra werk met zich mee. Dit takenpakket valt momen-

economische tijden is het niet evident

teel volledig op de schouders van mijn

om voorspellingen over de toekomst van

echtgenote (nvdr: mevrouw Ilse Belaen).

nenposten zijn geïntegreerd in bepaalde

de onderneming te doen. Ik hoop dat we

Projecten in de privé-sfeer zijn op dit punt

afgesproken verpleegposten, de keuken,

verder een voorzichtige ‘gecontroleerde

en de inkom. Na de ‘kantooruren’ kan de

groei’ kennen. Misschien kunnen we in

uiteraard minder belastend inzake administratieve opvolging”, besluit Tijl Van De

videofoon gekoppeld worden aan de

de toekomst uitgroeien tot een bedrijf

Putte.

telefoons die de verpleegkundigen en

met, maximaal, een 20-tal medewerkers.

(Door Philip Declercq)

de verzorgenden met zich meedragen,

Momenteel zijn we in hoofdzaak actief in

alsook aan de overzicht units verpleegposten. Het WZC kan zelf kiezen met

projecten gelinkt aan overheden, die via

welk zorgprogramma het wil werken.

administratieve voorbereiding, opstart,

www.electro-vandeputte.be

openbare aanbestedingen lopen. Qua

Aan het zorgoproepsysteem van Televic is ook een muziekinstallatie van het merk AUDAC gekoppeld. Er zijn verschillende

ELECTRO VAN DE PUTTE & FEDELEC

zones voorzien die elk afzonderlijk moeten kunnen worden geregeld. Daarvoor

Electro Van De Putte bvba werd in 2002 opgericht door Tijl Van De Putte en zijn

zijn er één of meerdere bedieningspa-

ken, en erkend om datanetwerken en totaalinstallaties te certificeren tot 25 jaar.

nelen voorzien per zone. Elke zone kan,

Deze KMO uit Ruiselede beschikt over een erkenning Klasse1, Categorie S -

onafhankelijk van de andere zones, het

Ondercategorieën D4- P1-P2-P4-S1-S2-S3-T2. Wat attesten betreft, beschikt

ingangssignaal (tuner, Cd, MP3,…) en het volume regelen, met uitzondering

Electro Van De Putte over het opleidingsattest VCA-vol, een attest voor het opmaken van een risicoanalyse, en een attest voor het gebruik van het lichtberekenings-

van de zones die enkel omroep toelaten”,

programma Dialux. Momenteel telt het bedrijf een 16-tal medewerkers. Electro

aldus medezaakvoerster Ilse Belaen.

Van De Putte is lid van Fedelec sinds maart 2004. Andere lopende projecten zijn

echtgenote Ilse Belaen. Het bedrijf is gecertificeerd installateur datanetwer-

onder meer een renovatieproject voor de kantoren van de groendienst van de stad Verder ‘gecontroleerd’ groeien

Sint-Niklaas, de nieuwbouw bibliotheek van Evergem, een nieuwe lagere school

Op nauwelijks 12 jaar tijd heeft Electro Van De Putte bvba een sterk parcours

in Wondelgem, en een commercieel pand in de Brugse binnenstad. “Onze actieradius is in principe West- en Oost-Vlaanderen, en de streek tot Antwerpen en tot

afgelegd. Hoe ziet Tijl Van De Putte

Brussel. Momenteel staat de projectenmarkt in West- en Oost-Vlaanderen eerder

zijn onderneming verder evolueren?

op een laag pitje, terwijl er in het Brusselse meer projecten ontwikkeld worden”,

“Momenteel zijn we in zeer uiteenlopende

aldus Tijl Van De Putte.

sectoren actief: zorgsector (WZC, loka-

42 | Fedelec magazine

Verhuur van meetapparatuur Power QualIty analysers

Cable testers

InFrareD Camera’s

› Europa’s grootste verhuurder van test- en meetapparatuur › Meer dan 5.000 instrumenten uit voorraad leverbaar › Leverbaar binnen 24 uur › Attractieve prijzen voor elke huurperiode

Dataloggers

InstallatIon testers

FIber InstallatIon tools

› Ready to use, voorzien van de juiste accessoires, handleiding en kalibratie-certificaat

12100394

Livingston.com Livingston Belgium Grote Steenweg 48, B-2550 Kontich, Tel.: +32 (0) 15 286 281, Fax: +32 (0) 15 286 287 infobe@livingston.com, www.livingston.be

12100394 LIV ADV A5 Fedelec BE.indd 1

15-11-12 09:30

projecten

Walstroomplatform voor binnenschippers

I

ngevolge de nieuwe Europese richtlijnen om de CO² en lawaaihinder te beperken zullen binnen afzienbare tijd aangemeerde binnenschepen niet langer hun dieselgenerator mogen gebruiken om in de eigen ener-

giebehoefte te voorzien als ze aan de kade liggen. Elk schip moet dus zijn

Projectmanager Nicolas Broos van Techelec ontwikkelde met Techmetrys een walstroomplatform dat voor zowel binnenschipper, havenbedrijf en Techelec meer dan bevredigend is.

energie kopen als het aangesloten wordt op het elektriciteitsnet. Technisch is dat perfect mogelijk, maar de vraag is hoe dat allemaal moet verwerkt en

krijgt zowel hij als Techelec meteen een

gefactureerd worden. Techelec uit Antwerpen kwam in samenwerking met

melding. Techelec zelf heeft permanent

Schneider Electric met een innoverend systeem op de markt, waarvoor

in real time informatie over onder andere

ondertussen zelfs buitenlandse interesse bestaat.

spanning, stroom, verbruik, temperatuur en vochtigheidsgraad. Bovendien kan Techelec op het platform zien wat er zich precies afspeelt in de kast. Eén

Kaai 75 De kade waar dit systeem als eer-

binnenkort enkel aan wal gehaald worden.

ste geïnstalleerd werd, is kaai 75 in de

van de grootste problemen die zich stellen in andere systemen ligt bij de verliesstroomschakelaar. Schippers pluggen in

Antwerpse haven. Daar meren binnen-

Techmetrys platform

en bijvoorbeeld de differentieel schakelt

schepen aan die moeten wachten op een

Het Antwerpse Techelec werd door het

uit. Vervolgens proberen ze een ander

nieuwe lading. Van daaruit vertrekken de

Havenbedrijf gevraagd om een proefpro-

stopcontact, met hetzelfde gevolg, want

binnenschepen dan weer naar bestem-

ject uit te werken. Techelec is gespeciali-

het probleem situeert zich veelal niet in

mingen in voornamelijk België, Frankrijk,

seerd in scheepselektriciteit en -automa-

Duitsland en Nederland.

tisering en had al eerder samengewerkt

de verdeelkast, maar aan de installatie in het schip. Om de haverklap moet

met het Havenbedrijf. Projectmanager

een servicetechnieker dus langsgaan

Enkel nog walstroom toegelaten

Nicolas Broos van Techelec ontwikkelde

om de verliesstroomschakelaars terug

Als schepen enkele dagen moeten

met Techmetrys een walstroomplatform

te activeren. In het Techmetryssysteem

wachten op een nieuwe belading, wil de

kan de schipper nu zelf tot 2 keer een

schipper natuurlijk elektriciteit aan boord

dat voor zowel binnenschipper, havenbedrijf en Techelec meer dan bevredigend

hebben. Schippers moesten vroeger

is. Eerst moeten de binnenschippers zich

een probleem krijgen zowel Techelec als

naar het Havenhuis om een voorafbetaalde kaart te halen waar ze dan elektriciteit

registreren. Zo kan later de facturatie vlot

de schipper een foutmelding. Techelec

verlopen. Bij het aanmeren hoeft hij enkel

kan op afstand zien waar het probleem

mee konden verkrijgen. Veel schippers

het ENI-nummer van zijn schip en het

verkozen echter om gewoon hun dieselgenerator te gebruiken om te voorzien in

aansluitingsnummer van het stopcontact via sms door te sturen. Het platform

zich bevindt en kan de verliesstroomschakelaar ook vanuit het platform terug

hun energiebehoefte. Binnen afzienbare

werkt op basis van een 3G-verbinding.

weggenomen, wat dus een enorme tijds-

tijd legt de Europese Unie nieuwe regels

Hij krijgt meteen een sms terug met een

besparing betekent.

op die deze milieubelastende gewoonte

servicemelding waarin staat of de verbinding gelukt is. Indien er een probleem is,

Op de wal staan momenteel 7 wal-

aan banden legt. Elektriciteit mag dus

44 | Fedelec magazine

getripte differentieel herwapenen. Bij

inschakelen, uiteraard nadat de fout is

stroomkasten waarop de schipper kan

inpluggen. Op elk van die kasten zijn er

eveneens een plc-sturing met bijhorende

4 aansluitingen voorzien van 32 A. Er

componenten voorzien die ook hier de

kunnen dus tot 28 schepen tegelijk van

voornaamste parameters communiceert

dit systeem gebruikmaken. Momenteel

met het platform. Voornaamste verschil

worden ook nog 2 kasten geplaatst met

hier is dat het water voor binnenschippers vooralsnog gratis is.

groter vermogen, met telkens 3 aansluitingen. Hier zijn er 2 stopcontacten van 63 A en 1 van 125 A, goed voor schepen

Buitenlandse interesse

met koeling of permanent pompen van

Dat het Techmetryssysteem voor alle

hun cargo. Bij vertrek stuurt de schipper terug een sms om de levering stop

partijen een win-win situatie is, staat

te zetten. Hij krijgt een bevestiging met

schippers zijn verzekerd van elektrici-

de verbruikte energie. Het totale verbruik

teit, ongeacht het tijdstip van aankomst.

wordt vervolgens doorgestuurd naar het

Walstroom is voorts goedkoper dan wer-

Havenbedrijf, dat over de perfecte facturatiegegevens beschikt. Bovendien

ken met de dieselgenerator. Walstroom

als een paal boven water. De binnen-

kost ongeveer 0,27 euro per kWh. Bij die-

kan men nu met het grootste gemak het verbruik per stopcontact nagaan, kan men de historiek van het energieverbruik bekijken, de geschiedenis van elk schip raadplegen enzoverder.

Techniek van Schneider Electric Schneider Electric was nauw betrokken bij dit project, ook omdat Techelec al langer een partner is. Voor dit project

De installatie kan op afstand gemonitord worden, zodat technici niet altijd ter plaatse moeten gaan indien er een probleem is.

werd bijna uitsluitend gebruikgemaakt van Schneider Electric componenten.

selgeneratoren loopt de energiekost op

Het hele systeem heeft de Modicon

tot 0,46 euro per kWh. Het Havenbedrijf

M340 PLC als ruggengraat en bestaat

beschikt nu over een duidelijk overzicht

voorts uit Acti9 schakelmateriaal, met

van de verbruiksgegevens van elk schip

voornamelijk MCB-automaten die ook

en kan een nauwkeurige en duidelijke

via RCA (Remote Control Auxiliairy) communiceren met het Techmetrysplatform.

facturatie bezorgen aan de binnenschipper. Ook voor Techelec is dit een effici-

Er is tevens een IEM3000 energiemeter

ĂŤnt systeem, want de servicetechnie-

die alle belangrijke parameters van het

kers kunnen vanuit het platform al het

systeem verwerkt. De behuizingen van

merendeel van de problemen oplossen.

Universal Enclosures zijn ontworpen

Indien het probleem zich op het schip

voor alle weersomstandigheden. Een

stelt, wordt de schipper verwittigd. De

UPS zorgt er tenslotte voor dat de continuĂŻteit van de levering gewaarborgd is.

reacties tot nog toe zijn unaniem lovend,

Op de wal staan momenteel 7 walstroomkasten waarop de schipper kan inpluggen. Op elk van die kasten zijn er 4 aansluitingen voorzien van 32 A.

zowel van binnenschippers als van het

Er lopen aanbestedingen voor de kades

Havenbedrijf. Het succes van het systeem blijkt ook uit de grote belangstel-

van het wachtdok in Evergem en ook uit

Ook watervoorziening Naast de elektriciteitsvoorziening werd

ling die er is uit binnen- en buitenland.

er ondertussen vergaande interesse.

ook een soortgelijk systeem voor water-

Mede door het feit dat het volledige

levering geplaatst, in opdracht van

Techmetrys-systeem aangekocht kan

www.schneider-electric.com

Waterlink. In de bestaande kasten werd

worden als pakket voor de installateur.

www.techelec.eu

Denemarken, Frankrijk en Nederland is

Fedelec magazine | 45

© FEE

events

Smart Building: van mythe tot realiteit

I

n het Mechelse Lamot congrescentrum organiseerde de Federatie van

de correcte werking van het netwerk en

de Elektriciteit en de Elektronica (FEE) onlangs de eerste editie van het

van het bedrijf. Batterijen hebben geen

Smart Building Congres. Specialisten belichtten vanuit verschillende

onbeperkte levensduur, de UPS wordt

invalshoeken de diverse facetten in de fases van de levensduur van een intelligent gebouw: van concept over realisatie tot uitbating. ‘UPS en condensa-

soms geïnstalleerd in een technisch

torbatterijen’ was één van de thema’s op het congres.

defect geraken. Netwerkinterfaces zijn

lokaal (aan het zicht onttrokken), en kan intern of extern, externe software is niet noodzakelijk. De communicatie omhelst

Na de verwelkoming door Eric Piers

UPS en condensatorbatterijen

o.m. volgende functies: opslaan van dagrapporten, verzenden e-mail, uitvoeren

van de FEE opende Prof. Wim Boydens

Raf Aché van Legrand had het over UPS

van geplande acties, en ondersteuning

(UGent) het congres met een uiteenzet-

en condensatorbatterijen: “Bij UPS spe-

van SNMP protocol en beheerssoft-

ting over geïntegreerde uitdagingen voor

len batterijen een voorname rol. De stan-

ware. Een hogere efficiency betekent, bij

intelligente marktspelers. Daarna volg-

daardtemperatuur bedraagt 25°C. Per

een belasting van 50 procent, volgende

den parallel lopende sessies naargelang

extra 10°C halveert de levensduur. Deze

besparing: +/- 700 euro, en een verla-

de keuze/interesse van de deelnemers.

is tevens afhankelijk van al dan niet line-

ging van de CO2-uitstoot met 800 kg

Wat de concept fase betreft, kwamen

aire belasting of extra lange belastingen.

per jaar, per schijf van 10 kVA”, aldus Raf

alle aspecten, gelinkt aan de voorschrijfwereld, aan bod. Deze presentaties

Smart Battery Management impliceert

Aché. Voor kritische toepassingen heeft

niet enkel moderne UPS, maar ook slim

Legrand 3 modulaire UPS-modellen op

trokken vooral studiebureaus, promo-

herladen (energiebesparing), monitoring

de markt: Megaline (enkelfasig), Trimod

toren, gebouweigenaars… aan. De uit-

en Archimod (drie- en monofasig). “Onze

eenzettingen met betrekking tot de rea-

van de batterijstatus, automatisch testen van de batterijen, en een verlengde

lisatiefase, stonden in het teken van de

levensduurverwachting met 50%. De

modellen kenmerken zich door hun flexibiliteit, uitbreidbaarheid en redundantie.

technological trends en de toepassings-

berekening van het aantal batterijen

Flexibiliteit houdt het correct dimensio-

domeinen, en waren vooral bedoeld voor

gebeurt in functie van de reële belasting

neren van de UPS aan de noden in. Dit

installateurs en systeemintegratoren.

resulteert in een betere prijs en onder-

Sprekers die focusten op de uitbatings-

(niet de Pn van de UPS), en de overdimensionering (energieverbruik en rende-

fase, legden het accent op energie-effi-

ment). Een regelmatige controle van de

uitbreidbaarheid impliceert dat stan-

ciency, TCO en ROI, en hadden vooral

batterijen, en een eventuele vervanging,

daard modules (vermogen- en batterij-

beheerders en facility managers als toe-

voor het einde van de levensduur, is aan-

modules) kunnen worden toegevoegd

hoorders. Projectpartners van dit eerste

gewezen.”

naargelang de behoeftes. Redundantie

Smart Building Congres waren OSRAM,

houds- en interventiegemak (TCO). De

slaat op de werkingscontinuïteit en de

CEBEO, Schneider Electric, REXEL,

Communicatie

reservecapaciteit van de UPS”, besluit

Legrand, Niko, ‘rood’, acal/bfi, IFMA

Ook communicatie is hierbij een voor-

Raf Aché. (Door: Philip Declercq)

Belgium Chapter, VEOLIA, SAVE, fifthplay, VINCI Facilities, en COFELY GDF

naam element. “De UPS is niet enkel een energiegenerator maar maakt deel

www.smartbuildingcongres.be

Suez.

uit van het IT-netwerk. Hij garandeert

www.feebel.be

46 | Fedelec magazine

D

© Trilux

Promotiedag duurzame verlichting 2015 e ontwikkeling en productie van LED bracht een omwenteling in de verlichtingssector. Ondertussen werden ook de vele aspecten van licht in kaart gebracht en bestudeerd. Lichtcomfort, sturing, ren-

dement en onderhoud komen alsmaar meer het ‘lichtproject’ aanvullen.

Op 26 maart had de promotiedag duurzame verlichting plaats in Leuven met © Xicato

méér dan 250 deelnemers. Dit jaarlijks gebeuren wordt geörganiseerd door ENERGIK en “Groen Licht Vlaanderen”.

De promotiedag is gebouwd rond een

2. Licht heeft vele aspecten en LED

10-tal lezingen en een permanente beurs

kan door zijn stuurbaarheid heel wat

“Groen Licht Vlaanderen 2020”

waar een 40-tal standhouders die de

van de verwachtingen terzake inlos-

is een consortium van méér dan 60

deelnemers informeren over de laatste

sen. De aansturing van lichtkleur heeft

bedrijven in Vlaanderen die samen

evoluties in de sector. Een drietal onderwerpen vormden de hoofdmoot van de

een grote toekomst met het oog op een

een VIS-traject van het IWT vormen.

beter gevoel van welzijn bij de mens. Een

Binnen een VIS-traject (Vlaams

dag:

uitdaging voor scholen, kantoren en zorginstellingen waar leef-comfort centraal

Innovatie Samenwerkingsverband)

1. LED-verlichting wordt volwassen.

staat.

De hype en sterke verhalen geraken stil-

worden vanuit een concrete probleemstelling of vraag gedreven opportuniteit van een collectief van

aan uit de markt. De serieuse aanbieders

3. OLED komt eraan, maar op kouse-

bedrijven, innovatieve oplossingen

doen er alles aan om de reële mogelijk-

voeten. De productiekost licht nog hoog

aangeboden met meerwaarde voor

heden van LED te benadrukken en zetten

en er is nog geen standaard productie-

de sector. Het betreft niet alleen

zich af tegen te ongenuanceerde en niet

procedé. Grotere oppervlaktes dan 1

verwerven van kennis maar ook die

controleerbare statements.

m² zijn nog moeilijk en de lichtopbrengst

Vandaar werd in de lezingen vaak

is zwak. Men heeft grote oppervlaktes

laten ingang vinden in de ruime doelgroep.

gewezen op de moeilijkheid om in reële

nodig (volledig plafond) om werkbaar

Voor de technische expertise en

omstandigheden te meten en het onderscheid tussen LED voor de professionele

licht te produceren. Het flexibele substraat biedt wel vele mogelijkheden bin-

onderzoek steunt “Groen Licht

omgeving en de LED-gadgets en private

nen de design en artistieke wereld.

voor Lichttechnologie” van de KUL,

markt waar de onkunde en loze bewerin-

Vlaanderen” op het “Laboratorium technologiecampus Gent

gen nog aan de orde zijn. www.groenlichtvlaanderen.be www.lichttechnologie.be catherine.lootens@kuleuven.be

Fedelec magazine | 47

Product News

BTicino: Classe 300 en Axolute Air in the picture Nieuwe kabelwartels van Hummel bij Rittal

Classe 300, de binnenpost, is handenvrij en heeft een 7” LCD

De HSK-K-Ex-Active kabelwartel is een technologisch hoog-

gankelijk. Vier basisfuncties, zoals het openen van de deur, zijn

standje en voldoet aan de nieuwe eisen volgens EN 60079-

vooraf ingesteld.

0:2012. Bovendien zijn de innovatieve wartels drager van het

Er zijn versies in wit of antraciet, als opbouwversie voor muur-

ATEX- én het IECex-certificaat.

montage of als tafelmodel. Daarnaast is er een toestel met

kleurenscherm. Maximale discretie met een profiel van 22,5 mm.

De intuïtieve bediening via het touchscreen maakt alles vlot toe-

geheugenfunctie voor het registreren van de oproepen aan het Geschikt voor explosiegevaarlijke omgevingen

deurstation.

De vernieuwde norm vereist een hoge schokbestendigheid na

Axolute Air schakeleraars hebben een extra dunne (3,5 mm)

vier weken thermische veroudering. Dankzij het nieuw ontwikkelde polyamide waaruit deze wartels zijn vervaardigd, kunnen

metalen afdekplaat en accentueren de minimalistische esthetiek

ze een brandveiligheid klasse V0 volgens UL94 voorleggen.

Axiale bedieningen (schakelaars en drukknoppen) en vlakke

Deze kabelwartels zijn halogeenvrij en kunnen worden toege-

stopcontacten liggen egaal verzonken in de afdekplaten. Voor

past binnen een temperatuurbereik van -20 °C tot +85 °C. Ideaal

een maximale harmonie met het interieur is er trouwens nog de

dus voor gebruik in EX-zones 1 en 2 voor gas en 20, 21 en 22

overschilderbare wit matte uitvoering. Daarnaast zijn er nog drie

voor stof. De interne kamers, dichting en de standaard voorziene o-ring zorgen voor een uitstekende lekdichtheid. De vereiste

trendy modellen in wit, Tech en antraciet. Axolute Air afdekplaten zijn verkrijgbaar met 2, 3, 4, 6 of 3+3 modules en worden

treksterkte wordt dan weer gegarandeerd door de overlappen-

gemonteerd in de inbouwdozen van BTicino.

van het nieuwe gamma.

de membranen van het binnenhuis.

Als verdeler in België van Hummel biedt Rittal haar klanten de

www.bticino.be

mogelijkheid behuizingen en wartels bij één leverancier af te nemen. www.rittal.be

Nexans voorziet Bombardier’s Queensland-treinen van kabels uit het FLAMEX®-assortiment Nexans heeft een contract getekend met Bombardier Transportation voor de levering van laag- en middenspanningskabels voor het Queensland New Generation Rollingstock-project. Hierbij worden regionale treinen in Australië voorzien van Nexans-kabels. Nexans gaat een nieuwe serie FLAMEX® laag- en middenspanningskabels leveren voor 75 EMU’s (electric multiple units) bestaande uit 6 wagons. Nexans laagspannings-, besturings- en datacommunicatiekabels, en middenspanningskabels voor aandrijfmotoren en transformatorsystemen. De kabels, uiteenlopend van 300 V tot 3600 V, voldoen aan de EN-normen en de normen voor brandwerendheid. De FLAMEX®-kabels van Nexans zijn vuurbestendig en niet giftig. De kabels worden geproduceerd in Frankrijk en Duitsland en vervolgens geleverd aan de Bombardier-fabriek in India. www.nexans.com

48 | Fedelec magazine

PRODUCT NEWS

Gira Esprit linoleum-multiplex: Helder design, natuurlijke materialen Gira heeft de schakelaarserie Esprit uitgebreid met nieuwe materialen. Met de designlijn Gira Esprit

Mersen gaat voor een verbeterde energie efficiëntie en kleinere footprint

linoleum-multiplex biedt men voor het eerst varianten van uit hernieuwbare grondstoffen.

Het productenpakket van Mersen Electrical Power groeit gestaag verder.

Gira Esprit linoleum-multiplex verenigt in één scha-

Dit jaar is de HMI 2015 een mogelijk-

kelaarprogramma twee natuurlijke materialen:

heid om de boodschap te verstevigen.

- het afdekplaatje bestaat uit linoleum

Er wordt gefocust op de nieuwe merk-

- het gedeelte onder het linoleum is multiplex uit berkenhout.

naam maar ook op vernieuwing in ver-

Het schakelaarprogramma Gira Esprit linoleum-multiplex is beschikbaar

mogenscomponenten met de kleinste

in zes verschillende kleuren. De kleuren zijn zo op elkaar afgestemd, dat

footprint en efficiëntie in energie.

alle varianten kunnen worden gecombineerd tot een heel individueel kleurenspel op de wand.

Op de stand(Hal 13 stand E68) staan in

De meer dan 300 functies die in het schakelaarprogramma kunnen wor-

de schijnwerper:

den geïntegreerd, bieden bovendien oplossingen voor alle eisen aan intel-

- De gloednieuwe MULTIVERT® 4-pole NH zekering

ligente gebouwentechniek – van wandcontactdozen en lichtschakelaars,

lastschakelaar welke de 3 fazen + N tegelijkertijd via

via sensoren en huisstations, tot en met het intelligente KNX-systeem.

een uniek systeem schakelt, en als enige met een

www.gira.de

breedte van slechts 100mm - De nieuwe lijn IEC Surge-®Trap, overspanning beveiliging dekt elke applicatie van hoofd schakelbord tot en met elke individueel apparaat, met speciale aandacht voor de PV en LED beveiliging dit d.m.v. een

IPBuilding creëert unieke smarthomes via open internetstandaard

nieuwe 20kV genormaliseerde oplossing - De nieuwe lijn, compacte wereldwijde premium laagspanning lastschakelaars met de kleinste footprint onder de concurrentie, slechts 35mm breed - De nieuwe range hoogspanning zekeringen volgens de UTE Franse standaard met een veel lager wattver-

IPBuilding - de IP staat voor internetprotocol - ziet zijn smarthomeoplos-

lies en wel met minus 30%.

singen liever niet vergeleken met de gekende domotica die gebruikers volledig afhankelijk maakt van een bepaald merk. 'The Internet of things'

ep.mersen.com

is voor de onderneming uit Wetteren the next big thing, dat even snel zal doorbreken als de smartphone Doordat alles over het IP-protocol verloopt, kunnen gebruikers kiezen uit tal van producten en merken voor schakelaars, schermen, modules enzovoorts en zijn ze zeker dat hun toepassing ook in de verre toekomst nog zal worden ondersteund. IPBuilding biedt modulaire oplossingen en toepassingen die men later gemakkelijk kan uitbreiden.

Uiteraard kunnen brand- en inbraakbeveiliging volledig worden geïntegreerd in een IPBuilding smarthome, met gebruik van camera's en audio en inschakeling van externe beveiligingsfirma's.

Het systeem draait op het afgesloten LAN-netwerk van de gebruiker, onbereikbaar voor mensen met slechte bedoelingen. www.ipbuilding.be

Fedelec magazine | 49

Product News

RENUSOL: RS1-klem RENUSOL presenteerde op Ecobuild in Londen ‘s werelds eerste universele klem, voor de bevestiging van fotovoltaïsche

Fluke's biedt kortingen tot 40% op populaire testkits

zonnepanelen, die kan worden gebruikt als tussenklem én als eindklem. De RS1 wordt omgewisseld van 'tussenklem' naar

Tot 40% korting op de standaardprijzen van installatietesterkits

'eindklem' door de klemkop met één hand 90 graden te draaien. De klem RS1 is in hoogte verstelbaar voor frames tussen

uit Fluke's serie 1650, digitale multimeters uit de DMM-serie 110

50 en 80 mm en daarom geschikt voor alle gangbare omrande

ten ook de gratis items zoals Fluke-software, draagtassen en

zonnepanelen. De plaatsing en bevestiging in de montage-

een LED-alarmlicht.

rail werkt met één hand, wat vooral op steile daken een groot

De installatietesters Fluke 1652, 1653 en 1654 controle-

voordeel is. Niet alleen een besparing in voorraad dus.

ren de elektrische veiligheid van installaties in gebouwen. Zij

De RS1-klem heeft de TÜV- en de MCS-certificering.

bieden een snelle hogestroom-lustest, een variabele RCD-

en stroomtangen uit de serie 320. De voordeelpakketten bevat-

stroommodus voor aangepaste instellingen en pass/fail-indiwww.ultimateclamp.com

catie voor aardlekschakelaartests. Inclusief een gratis T110,

www.renusol.com/nl/

T130 of T150 TPOLE-tester.

De compacte digitale True-RMS-multimeters uit Fluke's DMM-serie 110 zijn gebruiksvriendelijk en bieden nauwkeurige metingen, consistente en betrouwbare prestaties en een ultraveilige werking. Zij bevatten een gratis C25 draagtas en de DMM 117 wordt bovendien inclusief ToolPak-meter-ophangset geleverd.

Deze aanbieding is geldig tot 30 april 2015 (installatietesterkits) of 30 juni 2015 (overige kits) of zolang de voorraad strekt. www.fluke.be

TRILUX lanceert twee nieuwe service concepten op Building Holland Op de laatste editie van Building Holland presenteerde TRILUX twee service gerichte concepten gericht op volledige ontzorging.

Eindgebruikers van een gebouw zijn namelijk niet langer op zoek naar een lamp of armatuur, maar willen simpelweg 'licht' – liefst op maat. Met Light As A Managed Service (LAAMS) maakt men zorgeloos gebruik van duurzaam licht op de werkplek tegen een vaste periodieke vergoeding. TRILUX garandeert de lichtprestatie en onderhoud. Zo bespaart men energie zonder investering noch zorg.

Met TRILUX Smart Lighting is men naast hoogwaardige LED-verlichting, ook verzekerd van gedetailleerde informatie over uw gebouw. De armatuur is namelijk uitgerust met intelligente sensoren die de aanwezigheid van mensen, de temperatuur en zelfs de luchtvochtigheid in de betreffende ruimte meet. Deze data wordt via een netwerk gecommuniceerd en gedeeld met een gebouwbeheersysteem. Hierbij maakt TRILUX gebruik van Redwood/Comscope technologie” www.trilux.be

50 | Fedelec magazine

arch: François Martens

In nieuwe woningen worden steeds meer domotica-

persoonlijker

systemen geïnstalleerd. Klanten willen inderdaad hun

de

verschillende

kunnen

behoefte aan gespecialiseerde installateurs groeit.

bedienen – en op die manier heel wat energie

Waarom wordt u niet een van onze erkende partners-

besparen – vanaf touchscreens in huis of vanaf

installateurs? Een gratis opleiding van twee dagen

hun mobiele toestellen. Domintell, dat al vele

is voldoende om volop te profiteren van de groei

jaren

gebied,

van deze nieuwe markt. Geïnteresseerd? Aarzel niet

besteedt al zijn kennis en een belangrijk deel van

ons te bellen voor een demonstratie. 067 88 82 50

zijn middelen aan onderzoek en ontwikkeling om

info@domintell.com - www.domintell.com

lang

woningfuncties

een

referentie

op

is

afstand

op

dat

producten te kunnen ontwikkelen die nog beter,

markt

en

van

toegankelijker de

domotica

zijn.

www.avvisi.com

1 NIEUWE WONING OP 5 WORDT UITGERUST MET DOMOTICA LAAT DIE KANS NIET VOORBIJGAAN: WORD DOMINTELL INSTALLATEUR

explodeert

Resultaat: en

de

Nog meer

pluspunten

met de plaatstalen verdeler

xEnergy Basic BP-O

Uitgebreid kastenprogramma met veel plussen De BP-O opbouw wandverdelers zijn onderdeel van een uitgebreid kastenprogramma van xEnergy Basic. xEnergy Basic verdelers zijn beschikbaar als opbouw- en inbouw wandverdelers en als staande verdeler. Doordat er veel thermische ruimte beschikbaar is voor elektrische componenten kan er goed voldaan worden aan de EN-IEC 61439. De BP kasten zijn uitermate geschikt voor het toepassen van het Profi+ inbouwsysteem.

Bekijk uw mogelijkheden op www.eaton.be

BP-O pluspunten: Geaarde kasten met afneembare wanden Installatiegemak door grote inwendige ruimte Grote warmtedissipatie door grote diepte van de kast Beschermingsgraden IP30 en IP54 Profi+ inbouwsysteem: Profi+ voor het plaatsen van DIN modulaire componenten Profi+ heeft inbouwmodulen voor vermogensautomaten tot 630 A.

Bezoek ons op Brussels Expo Paleis 3 - Stand 610-611

19-21/05/2015