Eit hav av mulegheiter 2013 by Firda Media as

50 år sidan pioneren Erling Osland starta havbruk i fylket... Side 22-25

Hildegunn Fure Osmundsvåg marknadsfører norsk fisk i Spania

Svein Inge Fosse ser mot nye horisontar på Knutholmen

Side 36-37

Side 17-21

Sognejenta Kristina trefte blink med TAF i Måløy Lærdalsjenta Kristina Finden Tronsen var lei av berre å sitje på baken og terpe teorifag. Då vart løysinga TAF på Måløy vidaregåande skule. Side 46 og 47

...og barnebarnet Jan Arve Brekke fører gründerarven vidare Side 14-15

Løkeland krabbefabrikk rundar snart 100 år Side 30-31

Saman i det maritime

Eit hav av mulegheiter

For 11. år på rad kjem Firdaposten i Florø og Fjordenes Tidende i Måløy ut med ei felles temaavis om fiskeriog havbruksnæringa i fylket. Vi som til dagleg er konkurrentar om lokale nyheiter på kysten, ser klart at vi saman lagar eit meir komplett produkt når vi set søkjelys på heile fylket. Fjordenes Tidende og Firdaposten er glade for å kunne presentere denne 11. utgåva av «Eit hav av mulegheiter» for lesarar i heile fylket.

Redaktørar: Svend Arne Vee, Firdaposten og Erling Wåge, Fjordenes Tidende. Redaksjonsansvarlege: Sindre B. Kvalheim, Fjordenes Tidende og Arve Solbakken, Firdaposten. I redaksjonen: Firdaposten: Arve Solbakken, Svend Arne Vee, Erling Wåge og Stig Hovlandsdal Øvreås. Fjordenes Tidende: Sindre B. Kvalheim og Janne Listhaug Weltzien. Grafisk design: Bernt Ove Berntsen og Gunnar-Arne Haaland, Firda Media. Annonsar: Sander Ødelien, Firdaposten og Ståle Tennebø, Fjordenes Tidende. Trykk: Mediatrykk, Bergen Opplag: 48.000 eksemplarar som blir sendt ut til alle husholdningar og bedrifter i Sogn og Fjordane

Raudeberg Måløy

Havbruk - ei framtidsnæring KYSTEN HAR SKAPT UTKOMME og mat på bordet så lenge det har budd folk i landet vårt. Kystfolket har klora seg fast, vore innovative og sett på nye idear og betre løysingar for å nytte ressursane best mogleg. Som nasjon har vi forma forvaltningsregime som har laga rammeverk for ein berekraftig bruk av ressursane. Fiskerinæringa og havbruksnæringa er berebjelkar i det norske samfunnet. HAVBRUKSNÆRINGA er eit godt døme på korleis vestlendingen og andre kystbuarar har tatt naturen i bruk. Kreativ og med miljøansvar, er no næringa den tredje største i Norge. Sjømatmeldinga som kom sist vinter, viser at denne næringa kan vekse seg endå større. I 2050 kan den vere 6 gonger større enn no, og truleg passere olje-og gassnæringa. Korleis skal vi ta ut det store potensialet som ligg i havbruket? Den politiske plattforma til den nye Høgre-FrP regjeringa gir klare føringar for ein føreseieleg vekst i oppdrettsnæringa. Den nye regjeringa vil vidareutvikle det potensialet som ligg i næringa.

Stadlandet

Kalvåg Florø

HØGRE I REGJERING

Steinvik

Regjeringa vil derfor -opne for å auke antal konsesjonar -auke totalt tilleten biomasse i eksisterande konsesjonar

Atløy

Dette skal skje innanfor eit kunnskapsdrive og berekraftig regime, der arbeidet mot rømming, lakselus og andre sjukdomsutfordringar vert styrka gjennom forpliktande avtalar med næringa sjølv. Praktisering av prinsippet om at forurensar betalar, skal vere bakteppe for slike avtalar.

Bjordal

les m.a. om desse sakene:

Per Moen fjernstyrer fôringa i fire fjordar Side 28-29

Litauen: Følgde jobben til Aust-Europa Side 4-7

Sushi- den nye folketacoen? Side 8-9

Leverer gourmetmåltid til Grand Café Side 14-15

Nye flaggskip innan ring notflåten Sidene 40-45

Alder inga hindring for fylkets eldste oppdrettsfirma Side 22-25

AT REGJERINGA LEGG TIL RETTE for vekst i næringa over tid, gjer planlegging, satsing på FOU og investreing i ny miljøteknologi og anlegg, tryggare. Såleis kan ein realisere moglegheitene for auka vekst og verdiskaping som Sjømatmeldinga peikar på. Vidare skal kommunar som stiller areal til disposisjon for oppdrettsnæringa, oppleve positive ringverknader frå aktiviteten. Regjeringa vil derfor la store delar av vederlaget for tildeling av nye konsesjonar komme kommunane dette gjeld, til gode. Dessutan vil delar av selskapsskatten verte att i kommunane der verdiane vert skapt. Slik det er i dag, har mange kommunar ikkje økonomi til å utarbeide krevjande arealplanar. Fleire og fleire konsesjonar vert drivne på tidsavgrensa dispensasjonar grunna manglande rullering av kommunale arealplanar, og mogleg nye områder til havbruksnæringa vert ikkje tilrettelagt. Meir økonomi attende til kommunar som driv strategisk arealplanlegging og næringsutvikling, vil avhjelpe dette. Dessutan har fylkeskommunen i Sogn og Fjordane teke initiativ til å bidra til samordning av arealplanar på tvers av kommunegrensene. REGJERINGA SI SATSING på forsking og utvikling, særleg innan miløteknologiområdet, vil styrke oppdrettsnæringa. Dette gjeld heile verdikjeda frå fôr til bord. Dette gjer til at næringa får ei berekraftig utvikling i alle ledd og at meirverdien på eksportprodukta aukar. Vi ser at sysselsettinga aukar hos underleverandørane til havbruksnæringa, og at denne er vesentleg større enn i sjølve oppdrettsnæringa. Dette er ei utvikling den nye regjeringa heiar på, og det er gledeleg at fleire verksemder i fylket vårt vinn nye marknader på denne arenaen både nasjonalt og internasjonalt. Regjeringa ønskjer og å forbetre marknadstilgangen til eksportmarknadane for havbruksprodukta, mellom anna gjennom bilaterale handelsavtalar. GJELDANDE KONSESJONSORDNING for havbruksnæringa vil vidare verte erstatta med ein søknadsprosess som tek utgangpunkt i objektive tildelingskriterier. Dette vil sikre ein meir oversiktleg og rettferdig praksis i tildeling av konsesjonar. Som ein ser, satsar den nye borgarlege regjeringa offensivt på havbruksnæringa. Den skal få ein viktig plass i auka verdiskaping for Norge som nasjon , men og skape arbeidsplassar i kyst-Norge. Dette vil sikre busetnad og vekst i mange kystkommunar.

Bjørn Hollevik, Høgre-politikar på fylkestinget og 1. vara på Stortinget. Leiar i Flora Industri og Næringsforening (FIN)

2 Eit hav av mulegheiter

november 2013

Veksten og verdiskapinga skal skje innanfor eit kunnskapsstyrt og berekraftig rammeverk der forsking og utvikling i alle ledd i samarbeid med nĂŚringa skal vere fĂ¸rande. BjĂ¸rn Hollevik

NØGD: Like utanfor kystbyen Klaipeda ligg Espersen sin fabrikk der John Erik Halnes arbeidar. (Foto: Jo Carlson)

KLAIPEDA: Då Domstein Fish såg seg nøydde å selje kvitfiskproduksjonen til Litauen, følgde dagleg leiar John Erik Halnes like godt etter. Eit og eit halvt år seinare har vågsøyværingen ikkje angra eit einaste sekund på avgjerda.

4 Eit hav av mulegheiter

november 2013

FĂ¸lgde jobben til Aust-Europa

Les vidare

Har det som fisken i vatnet KLAIPEDA: John Erik Halnes innrømmer at Litauen aldri var drømmedestinasjonen. Men måløyværingen stortrivast med sin nye kvardag i Baltikum.

– Folk kjem ofte hit med ei negativ holdning. Men dei reiser alle positive tilbake, slår Halnes fast. Eit og eit halvt år er gått sidan Domstein Fish avvikla produksjonen av kvitfisk i Måløy. Høge lønskostnader og for lågt salsvolum med tanke på dei store faste kostnadene ved fabrikken, gjorde at det danske selskapet Espersen og deira avdeling i Litauen overtok produksjonen. Med på lasset til kystbyen Klaipeda blei John Erik Halnes. Han kom til Domstein som trainee i 2004. Tre år seinare var han sjef for dei i overkant av 100 tilsette ved fabrikken på Trollebø.

fiskeri

Ville prøve noko nytt

Sindre Blålid Kvalheim telefon 901 87 854 sindre@fjt.no

Då tilbodet om å leie «Domstein-produksjonen» i Klaipeda kom på bordet, måtte han i tenkeboksen. – Eg hadde eigentleg sett for meg å prøve noko nytt, men eg hadde ikkje sett for meg å hamne i Litauen, smiler Halnes. Han tok nokre korte turar til Klaipeda for å sjå på forholda i byen, som er på størrelse med Trondheim.

– Eg trefte ein del folk her, fekk sett meg om i byen, og bestemte meg for å prøve det. For meg, som ikkje har familie eller ungar, var det heller ikkje så tungt å pakke to koffertar og reise. Og 18 månader inn i opphaldet, har Halnes ingen planer om å flytte på seg. – Eg har hatt det veldig godt her nede. Folk er hyggelege og imøtekommande. Her er også eit stort utanlandsk miljø med forretningsfolk, så eg fekk raskt eit stort sosialt nettverk. Elles er det ein fin by med strandmuligheiter, gode shoppingforhold og mykje god mat og drikke, seier Halnes, om byen som berre er ein kort flytur unna Oslo.

Ervik Havfiske Vi møter 35-åringen i Espersen sine lokale nokre minutts køyretur frå Klaipeda sentrum. Administrerande direktør er ein annan utflytta vågsøyværing, Reidar Inselseth. På kontoret ved sidan av er Halnes salssjef. – Jobben er ganske lik den eg hadde i Måløy. Eg har ikkje det personalansvaret eg hadde der,

TILSETTE: 350 arbeidarar har sin arbeidsplass i Espersen sin fabrikk i Klaipeda. Her frå trimmelinjene der fisken blir kutta i porsjonsstykke.

6 Eit hav av mulegheiter

november 2013

TRIVAST: Eit og eit halvt år inn i Litauen-opphaldet, har John Erik Halnes ingen planar om å flytte på seg.

men eg er ansvarleg for heile prosessen med innkjøp, produksjon og sal av produksjonen vi flytta frå Norge. Det er 100 prosent norsk, linefanga råstoff og det aller meste av det kjem frå Ervik Havfiske, forklarer Halnes. I den ti år gamle, moderne fabrikken arbeider rundt 350 arbeidarar til ein pris som gjer at det igjen er muleg å tene pengar på å foredle kvitfisk. – Lønningane i Litauen er nok rundt seks gongar lågare enn snittlønna i fiskeindustrien i Norge. Og i primærprosessering som dette, med høg grad av manuell arbeidskraft, er lønnskostnader ein relativ høg andel av totalkostnadene ved produktet, seier Halnes. Etter nokre tiår med marknadsøkonomi, er Litauen i dag ein av europas raskast veksande økonomiar. Og to utflytta vågsøyværingar gjer sitt for at den sørlegaste av dei baltiske statane fortset den utviklinga.

«Eg hadde sett for meg å prøve noko nytt, men eg hadde ikkje sett for meg å hamne i Litauen.» John Erik Halnes

(Alle foto: Jo Carlson)

– Norge bør ha ein fordel på fersk fisk John Erik Halnes meiner den norske fiskeriindustrien må tenke annleis. – Det er berre rett og rimeleg at vi skal kunne behalde industri i Norge, men ein må kanskje tenke litt annleis, meiner Halnes. Det høge prisnivået på arbeidskraft har bidrege til ein kraftig reduksjon i talet på anlegg som produserer i kvitfisk i Norge. – Domstein valde å flytte ut produksjonen fordi vi ikkje klarte å vere lønsame med produksjon av kvitfisk i Norge. Det var ikkje berre Domstein som sleit med dette, men hele næringa. Det er snart ikkje en einaste kvitfiskfabrikk igjen i heile Norge, konstaterer Halnes. – Kva kan Norge gjere for å snu trenden? – Det har eg inga umiddelbar løysing på, men vi må byggje på dei unike kvalitetane som finst i Norge og skape produkt som ikkje så enkelt lar seg kopiere av lågkostland, meiner Halnes.

Logistikk Men han trur ikkje det er muleg for standardprodukt av frosne råvarer, som dei han og Espersen, kjøper frå Norge. – Det meste blir landa i Nord-Norge, og det er ikkje store prisforskjellen mellom å sende det derifrå til Litauen eller til Måløy. Samtidig er logistikken ut i Europa mykje betre frå Litauen enn kva den var frå Måløy, seier Halnes, før han legg til: – Men fersk fisk bør ein klare å produsere så

fersk som muleg i Norge, og dermed ha ein føremon som ingen klarer å kopiere. Han oppmodar også om å halde fram med satsinga på spesielle produkt som Ervik Havfiske gjer om bord på Frøyanes, der dei produserer leveringsklare produkt om bord i fartøyet. – Dette er jo fantastiske produkt som ikkje treng noko meir bearbeiding. Dei er klare for sal når dei kjem i land. Denne kvaliteten kan ein ikkje kopiere ved å sende råvarene til Kina.

«Nave» Han har opplevd svært få kulturelle barrierar i møte med sine litauiske kollegaer. – Dei er faktisk veldig like oss nordmenn. Men ein ser kanskje at folk er litt meir glade i jobben her nede enn det vi er i Norge. I fjor var «å nave» årets nye ord og ein femtedel av ungdommane i Oslo er svenskar. Dei jobbar i hovudsak i servicenæringa og gjer ein god jobb. Det har blitt eit problem i Norge at lønningane er så høge, og vi er kanskje blitt for godt vande, meiner Halnes. – Opplever du det som enklare å finne gode tilsette til ein fabrikkjobb i Litauen enn det var i Norge? – Nei, vi var heldige i Måløy. Vi hadde veldig mange flinke folk, men det var fordi det var tradisjon for den typen arbeid i Måløy. Og vi såg nok at i den generasjonen som kom opp, så sleit vi meir med å finne nye tilsette, forklarer Halnes.

LÆRERIK WORKSHOP: Jentegjengen i Florø fekk ein heilaftans workshop med ein av landets fremste kokkar der sushi i ulike variantar stod på programmet. Som følgje av kurset har Florø fått sin første restaurant med sushi på menyen. Jostein Melhus saman med Åslaug Skarstein, Karianne Torvanger, Elin Tveit Sveen og Solveige Willis. (Alle foto: Svend Arne Vee)

fakta Sushi ■ Sushi er japansk ord for marinert ris.

■ Japans nasjonalrett og består av

sjømat

ris blanda med eddik, saman med diverse toppingar, for eksempel fisk eller skaldyr. Det er en vanleg misoppfatting at all sushi inneheld rå fisk. Rå fisk er ein viktig ingrediens, men brukast ikkje i all sushi. Sushi kan også for eksempel frityrsteikast. Kjelde: Wikipedia.

Sushi – den n

Svend Arne Vee telefon 908 47 465 svend@firdaposten.no

FLORØ: Frå å vere supersær mat for dei innovative, er sushi i ferd med å hamne på Kari og Ola sin faste helgemeny. – Ei positiv utvikling for folkehelsa, seier kokkelandslags-sjef Jostein Medhus.

Stavanger, 1999. Den unge kokken Jostein Medhus er involvert i ei ny restaurantetablering i Stavanger. På menyen set dei fremadstomande kokkane mellom anna sushi. - Det var umogleg å selje den gongen. Folk var ikkje klare for dette i det heile teke, humrar Medhus, som likar svært godt den utviklinga han no ser. - Sushi har verkeleg fått fotfeste. Frå å vere eksotiske kreasjonar ein åt på restaurant, har stadig fleire våga seg frampå på sine eigne kjøken. Og eg vil tru mange har oppdaga at å lage sushi slett ikkje er så komplisert, seier han.

Kokkekurs i premie I slutten av oktober var kokkelandslagssjefen i Florø, denne gongen som premie i ei tevling

8 Eit hav av mulegheiter

november 2013

utlyst av Norges sjømatråd. Vinnaren var kaféeigar Karianne Torvanger frå Florø, som hadde lova å setje sushi på menyen på Aroma Café dersom ho vann kurset med kaptein Medhus. Ein lang workshop med fem lærelystne damer var det som skulle til. Fire dagar seinare opna Florø sitt til no første sushi-tilbod, og på første salsdag åt florøfolket kafeen heilt tom. Dermed passar vi godt inn i den landstrenden ein no ser. Tal frå Sjømatrådet viser at så mykje som kvar femte nordmann no et sushi ein eller fleire gonger i månaden, og fire av ti et sushi to gonger i året eller oftare. Også i restaurantbransjen ser ein same utviklinga. I 2005 var det rundt 60 sushiaktørar her i landet. Ved utgangen av 2012 var talet over 200. - Sjølv om sushi kanskje ikkje er den største

MAKI-MAGI: Det ser så lett ut når kokkelandslagskaptein Jostein Medhus lagar sushi. Men med litt øving er det ingen heksekunst å lage delikat sushi heime på ditt eige kjøken.

SKAL BEGYNNE MED SUSHI: Karianne Torvanger driv Aroma Kafé i Florø. No får kafeen sushi på menyen.

nye folketacoen? og mest spennande utfordringa for oss kokkar å jobbe med, må eg seie at utviklinga gler meg. Om vi får bytta ut litt av den heller usunne ferdigmat-kosten vi brukar som kosemat i helgene, og erstatta han med ris, fisk og grønsaker, så trur eg dette kan lesast direkte av på forbetra folkehelse om få år, fastslår Jostein Medhus.

Myten om laksen - Men kva med denne oppdrettslaksen, som vi med ujamne mellomrom i media blir fortalt ikkje er sunn å ete? - Ja, det er litt av ein myte. Av alle råvarene vi i dag har tilgjenge til her i landet, tviler eg på om det er noko produkt som blir testa og testa og atter testa så grundig som nettopp oppdrettslaks. I mine auge er dette noko av det absolutt

sikraste og sunnaste ein kan ete, seier kokkekapteinen. Og skulle du no framleis ikkje vere overtydd, så finst det mykje anna å lage sushi av enn laks. - Feite fiskar er perfekt til sushi. Sild og makrell er framifrå, seier Medhus, og smir ihop ein personleg favoritt: Japansk shitake-sopp steikt med chilli og soyasaus, kombinert med matjessild. I tillegg går kvitfisk som kveite og torsk heilt fint; ein må berre passe på å skjere mager fisk i tynne nok skiver, forklarar Medhus.

redd for å eksperimentere. Men på eitt punkt skal du vere nøye: - Sushi tyder jo ris, og det å treffe godt med kokinga av sushi-ris er nøkkelen til ei god smaksoppleving. Du må også trene litt på å klemme risen ut på tangblada, og ikkje vere for hard på labben når rullane skal lagast. Risen skal ikkje pressast hardare enn at du ser kvart einskild riskorn tydeleg når du kuttar opp rullane i passelege bitar, seier Medhus.

Ver snill med risen

Treng du hjelp til å kome igang, kan du gå inn på Sjømatrådet sine oppskriftssider: ■ www.godfisk.no. Der ligg ei rekkje spennande oppskrifter og tips til korleis du kan lage ein heilt rå fredagskveld.

Sushi er heller ikkje synonymt med rå fisk. Du kan varmebehandle fisken, du kan lage rein vegetar-sushi - eller du kan nytte carpaccio-tynne skiver av kjøt. Prøv deg fram, og ver ikkje

Vil fange interess fiskeri

STADLANDET: To gründerar frå Stadlandet satsar på at teinefisket blir fiskeri-Norge sitt neste satsingsområde. Sindre Blålid Kvalheim telefon 901 87 854 sindre.blalid.kvalheim@fjt.no

10 Eit hav av mulegheiter

– Det som står att før det blir skikkeleg sving på dette, er at fiskerinæringa tar seg sjølv i nakken og ser på kva for andre muligheiter som finst når prisane på fisk som er fiska med garn og liknande, no er så dårlege. Teinefiske er ein veldig billig, effektiv og miljøvennleg måte å fiske på, meiner Anfinn Sjåstad. Saman med Stein Ove Refsnes etablerte han i fjor sommar selskapet EscaNo. No vil dei utnytte muligheitene som ligg i det dei meiner er «framtidas fiskeri». – Frå juni 2012 til nyttår dreiv vi med utvikling av produktet vårt. I år har vi sett opp produksjonen, laga oss ei nettside og hatt nokre

november 2013

prøvesal. No er vi klare til å lansere produkta og begynne å selje, slår Sjåstad fast.

Etterspør betre kvalitet Dei to har blant anna utvikla ei botnfiskteine retta mot yrkesfiskarar. – Rekorden er 20 fiskar i ei teine. Totalt rundt 100 kilo med fisk, forklarer Sjåstad. Han fortel at sjølv om det først og fremst er botnfisk som brosme og lange som går i teinene, så kan ein også oppleve å få andre typar fisk.Og på land står fiskemottaka klare for å betale for fangsten, skal vi tru gründerane. – Det som vert kalla miljøvennleg i dag er

KLOKKARTRU: Stein Ove Refsnes (t.v.) og Anfinn Sjåstad i EscaNo er heilt sikre på at teinefiske er framtidas fiskeri. Dei meiner kjøparane allereie står klare til å betale meir for fisk tatt med teiner. (Foto: Sindre Blålid Kvalheim)

BOTNFISKTEINE: Slik ser botnfiskteina til EscaNo ut. (Foto: EscaNo AS)

BRUK: Denne teinebåten frå Sandefjord er ein av dei som har tatt Stadlandet-selskapet sine teiner i bruk. (Foto: EscaNo AS)

Vil ha kontroll på kvaliteten EscaNo vil ha produksjonen nærmare Norge og droppa derfor Kina.

sa for teiner linefiske, men der bit fisken på kroken og står eit ukjent tal timar og ristar. Då får du ein dårlegare kvalitet på fisken enn den som er fiska med teiner. Alle fiskekjøparane vi har snakka med, fortel at dei glatt betaler premium pris for teinefanga fisk fordi kvaliteten er så mykje høgare, seier Stein Ove Refsnes.

Kundekontakt Dei to fortel at teinefisket har utvikla seg veldig lite sidan slutten av 1980-talet. – Eg trur årsaka til at det har vore så dårleg utvikling i teinefisket dei siste åra, er at pro-

dusentane berre har fokusert på å gjøre teinene billigast muleg for hobbyfiskarane. Og frå hobbyfiskarane får du ikkje tilbakemeldingar på produktet, seier Sjåstad. Derfor rettar Stadlandet-selskapet seg no mot yrkesfiskarane i håp om kunne vidareutvikle produktet saman med kunden. – Det er betre for oss å selje 100 teiner til ein yrkesfiskar enn 100 teiner til hundre hobbyfiskarar. Det vi ønskjer er tilbakemeldingar frå flinke yrkesfiskarar, slik at det er lettare for oss å vidareutvikle produkta våre, seier Sjåstad.

– Mange av konkurrentane våre lagar teinene billig i Kina, men det er ikkje det vi vil, slår Anfinn Refsnes fast. I staden har Stadlandetselskapet valt å produsere teinene i Polen. – Det gjer vi for å ha nærleik til produksjonen slik at vi lettare kan ha kontroll på kvaliteten. I tillegg slipper vi å bestille 1.000 teiner i ein container for så å få teinene seks månader seinare utan å vere sikker på kva du får. Selskapet har moglegheit til å utvide produksjonen dersom etterspurnaden skulle krevje det. – Vi har i dag ein produksjonskapasitet på 500 teiner per månad, men det er ingen problem for oss å utvide den produksjonskapasiteten, slår Stein Ove Refsnes fast. Nokon produksjon heime på Stadlandet var aldri aktuelt. – Nei, det krev for mykje manuelt arbeid i produksjonen. Med dei norske timeprisane på lønn, så er det ikkje mogleg å produsere slikt utstyr i Norge, seier Refsnes.

FANGST: Opp mot 100 kilo med fisk i ei teine har EscaNo registrert på sine testturar. (Foto: EscaNo AS)

havbruk

REKSTA: – Tare veks fortare i nærleiken av eit oppdrettsanlegg ved at dei utnyttar avfallstoffa frå fisken, fortel forskar Silje Forbord i SINTEF Fiskeri og Havbruk.

Grønare havbruk

Arve Solbakken telefon 911 77 331 arve@firdaposten.no

KAMSKJEL: Masterstudent ved NTNU/SINTEF, Lene Stensås, i jobb med korger for dyrking av kamskjel.

12 Eit hav av mulegheiter

november 2013

Både SINTEF, NTNU og Havforskingsinstituttet er med på forskinga som tek mål av seg til å bringe fram dokumenterte resultat frå dyrkinga av tare og skjel i tilknytning til oppdrettsanlegg. I vårt fylke blir det forska ved anlegget til Marine Harvest i Skorpefjorden i Flora. – Dyrking av tare er ei ny næring i Norge, men har lange tradisjonar andre stader i verda. I Europa har taren fått mykje helsekost-merksemd i det siste, fordi den inneheld mykje mineral og vitaminar. Taren kan også nyttast til biodrivstoff, til matproduksjon eller som framtidig ingrediens i fiskefôret, fortel Forbord til Firdaposten. Taren tek opp uorganiske næringstoff frå oppdrettsfisken, som elles ville bli spreidd i økosystemet i fjorden. SINTEF nyttar lokal tare i forsøka ved å spreie innsamla sporar på tauverk. SINTEF kan ikkje konkludere sikkert, men førbelse resultat indikerer at taredyrking ved oppdrettsanlegg kan vere ei framtidsretta løysing både til å skape ny næring og men også til å kunne gjere næringa grønare. – Vi har avslutta forsøka med både tare, blåskjel og kamskjel no i september og kjem til å bruke tida framover til analyse av data. Sidan ein del resultat skal sendast til USA for analysar vil ikkje resultata vere klare før våren/sommaren 2014.

MARINE HARVEST: Forsøka med dyrking av tare, blåskjel og kamskjell i nærleik av oppdrettsanlegg for å utnytte organisk og uorganisk materiale i miljøet foregår ved Marine Harvest sitt anlegg i Skorpefjorden rett vest av Florø. (Foto: SINTEF)

på lag med havbruk i Sogn og Fjordane !

MILJØFOKUS: I utforminga av lengdestraumsrennene er det teke estetiske og miljømessige omsyn for å gli fint inn i naturen.

havbruk

BJORDAL: Kvar veke tilfredstiller Sogn Aqua kresne ganar i restauranten hos Grand Café og fleire andre restaurantar i Oslo med fersk sognekveite. – Vi byggjer kveiteoppdrett sakte opp til det som skal bli ei stor og solid bedrift her i Bjordal, seier Jan Arne Brekke.

Arve Solbakken telefon 911 77 331 arve@firdaposten.no

fakta Kveite ■ Atlantisk kveite – Hippoglossus hippoglossus- flyndrefamilien

■ Andre norske namn: Hellefisk, helleflyndre, kvitkveite

■ Maksimal størrelse: Hofisken blir ■ ■

■

over 3,5 m og nærmere 350 kilo. Hannane; opptil 50 kilo. Levetid: Opptil 60 år. Hoene blir betydelig eldre enn hannane. Leveområde: Unge kveiter lever på kysten på relativt grunt vann, store kveiter finst både i fjordar og til havs. Arten er utbreidd på begge sider av Nord-Atlanteren. Gyteområde: I djupe groper på fiskebankane, langs kysten eller i fjordane på 300–700 m dyp. Hannane blir tidlegast kjønnsmodne når dei er 7 år og ca. 70 cm lange. Hofiskane er kjønnsmodne når dei er 8–10 år gamle og ca. 125 cm lange. Gytetid: Desember–mars.

14 Eit hav av mulegheiter

- Det er kjekt å finne namnet vårt på spisekartet på Grand Café, smiler han, og strekar under at det handlar om å levere topp kvalitet, kontinuitet og sikre leveransar året rundt. Og det får dei til. På kundelista står kring 15 restaurantar i hovudstaden.

100 kroner kiloen Kvar måndag slaktar Sogn Aqua nokre hundre kilo kveite i Slantevika på sørsida av Sognefjorden. Kveitene har topp kvalitet og går rett til restaurantar for over 100 kroner kiloen. I tre år har selskapet utvikla og forbetra produksjonsteknologien. I 2012 produserte dei vel 40 tonn til ein verdi av rundt fire millionar kroner. Med 40.000 kveiter i kara vil produksjonen etter kvart ta seg opp til 100 tonn. Men det skal ikkje stoppe med det. – Vi bygger oss opp stein for stein og legg no grunnmuren for det som skal bli ei solid bedrift på Høyanger sørside. No jobbar vi med marknadsføring, teknologiutvikling og nye lokalitetar. Vi er no etablert i marknaden og ser at teknologien fungerer. Utfordringa vidare er å oppskalere den produksjonen som vi i dag har i Slantevika. Derfor håpar vi på å begynne neste år på å bygge opp eit større anlegg på ein annan lokalitet i Ortnevik. Innan 2020 er målet å vere oppe i ein produksjon på 600 tonn. Flaskehals er yngelen – Korleis er tilgangen på kveiteyngel? – Det er ei utfordring. Før var det optimistiske kveiteprodusentar på alle nes. No er det fire att. Aga Halibut i Nordland, Nordic Halibut i Bergen, Marine Harvest og Sande Seafarm på Sunnmøre. Dei tre første er integrerte i konsern, medan vi får vår yngel frå Sande Seafarm. Knappheit på yngel gjer at vi også vurderer å satse på dette. Utfordringa er at det krev utvikling av spesialkompetanse og er kapitalkrevjande, fortel Brekke. Oppdrett i lukka anlegg på land er ikkje så utbreidd i Norge. Sogn Aquafarm med eit knippe investorar i ryggen har satsa på ny og enklast mogleg teknologi og lukkast med det. Eit team av både lakseoppdrettarar, økonomar, spesialistar på vassbehandling og ein ingeniør er med i aksjonærlaget.

Vatn frå djupet På 100 meters djup i Sognefjorden hentar dei krystallklart og reint sjøvatn heile året med ein stabil temperatur på åtte grader. Det er perfekt for kveita. Med minimal energibruk klarar dei å resirkulere vatnet sju gongar og kontrollere trykk og oksygennivå. – Vi har no fått patent på vårt racewaysystem. Desse lengdestaumsrennene er utforma i betong og og glassfiber, men vi arbeider med eit system kor vi brukar langt meir miljøvennleg byggemateriale. Rundt oss har vi verdas reinaste fjord og verdas flottaste natur. Det skulle ber-

november 2013

Rundt oss har vi verdas reinaste fjord og verdas flottaste natur. Det skulle berre mangle at vi ikkje skulle få til verdas mest ekslusive mat. Jan Arne Brekke

’’

(Foto: Arve Ullebø)

Leverer gourmetmåltid til Grand re mangle at vi ikkje skulle få til verdas mest ekslusive mat, meiner Jan Arne Brekke, som er bror til Eirik Osland i lakseselskapet Osland Havbruk. Begge er etterkommarar etter laksepioneren Erling Osland.

Felles FOU Brørne er saman om eit FOU-prosjekt med å

oppdrette stor laksesmolt i raceway-system på land. Samarbeidspartnarar er Linga Laks i Hardanger saman med SINTEF, NIVA og Innovasjon Norge. Dei planlegg å byggje eit pilotanlegg for produksjon av laksesmolt opptil 800 gram. Vanlegvis blir smolten sett i sjøen når den er rundt 100 gram. Fordelen ved lenger produksjonstid på land, kan bli raskare slakteferdig fisk

og meir kontroll med heile produksjonsprosessen. Oppdrettarane er opptekne av å spele på lag med natur og miljø. Så langt har dei unngått å bruke medisin eller kjemikaliar i produksjonen av kveite og satsar på at anlegg og materialval skal føye seg fint og naturleg inn i landskapet.

Leading the Blue Revolution

Globalt selskap med sterk lokal forankring

www.marineharvest.com

16 Eit hav av mulegheiter

november 2013

Lenar seg ikkje på suksessen KALVÅG: Vinnaren av årets reiselivspris i fylket, Knutholmen, ser seg ikkje tilbake. Dei satsar millionar på at endå fleire skal få oppleve det gamle fiskeværet. Les vidare

GENERASJONSSKIFTE: Etter 20 år ved roret overlot Svein Inge Fosse (f.v.) styringa til sonen Jan Fredrik Fosse for to år sidan. Kjøkkensjef ved den anerkjende restauranten er Vitali Tihhonov frå Estland. (Foto: Sindre Blålid Kvalheim)

SKALDYR: Svein Inge Fosse sjekkar innhaldet i dagens krabbar, og konstaterer at det er bra med mat i skaldyra som skal på gjestene sine fat. (Alle foto: Sindre Blålid Kvalheim)

Gjer gull av lokale sjømat

KALVÅG: Turistmagneten Knutholmen har også blitt god butikk for Fosse-familien. Nøkkelen til suksessen er nøysemd, hardt arbeid og gode, lokale råvarer.

Sindre Blålid Kvalheim telefon 901 87 854 sindre@fjt.no

18 Eit hav av mulegheiter

– Lokale råvarer blir berre viktigare og viktigare. Det gir oss ein identitet, originalitet og truverd, seier Svein Inge Fosse. Det er ein kjølig, men fin, oktoberdag og morgonsola skin over den prislønte restauranten og turistattraksjonen midt i Kalvåg. Fosse, som etter ei årrekkje ved sjefsroret no har overlate den daglege leiinga til sonen Jan Fredrik, er framleis ein viktig del av tilbodet på Knutholmen. 59-åringen spaserer dei få meterane frå restauranten og ned på flytebrygga der ein lokal fiskar kjem med dagens krabbefangst. Dei ferske råvarene er i godt selskap for både sjøkreps og hummar leverast levande til kjøkkenet på Knutholmen, kort tid før dei hamnar på tallerkane til ein av dei nærmare 1.000 gjestene som kan vere innom restauranten på ein god dag.

Fileterer sjølv Den kortreiste fisken får Knutholmen frå Brødrene Larsen, fiskemottaket som berre ligg eit godt steinkast unna. - Vi er heldige som har dei her i Kalvåg. Dei november 2013

har nesten til ein kvar tid fersk sjømat og vi kjøper vanlegvis heile fiskar hos dei, og fileterer dei sjølve på vårt kjøkken, forklarer Fosse. Og med 3.500 overnattingsdøgn i gjestehamna i fjor, samt ein sterk strøm av gjester i dei oppussa rorbuene i det gamle fiskeværet, har Knutholmen blitt god butikk for familien. – Over fleire år var det slik at eg tente ein million, og så tapte ein million året etter. Eg har nok investert meir enn eg eigentleg burde, men eg har berre gitt blaffen i sunn fornuft og køyrd på. Så har det etter kvart vist seg at det har vore ei riktig satsing, smiler Svein Inge.

Auke I fjor hadde Knutholmen AS, som er eigd av Svein Inge og Jan Fredrik, ei omsetning på drygt 18,5 millionar kroner. Ei auke på cirka 24 prosent frå året før. Resultatet før skatt var på drygt 2 millionar kroner, og restauranten ytst t i Sogn og Fjordane har no sikra seg overskot i fleire år på rad. – Det kjem av nøysemd og hardt arbeid. Og så

KRABBAR: Ein lokal fiskar overleverer dagens krabbefangst til Knutholmen.

Lokkar kokkane med eit godt kjøkken Rundt 1.000 besøkjande i restauranten på ein god dag, krev mykje av personalet på ein restaurant ytst i havgapet.

e råvarer har vi vore heldige og hatt nokre fantastiske medarbeidarar, seier Fosse. Han brukar nesten all si tid på å utvikle tilbodet i Kalvåg, både på restauranten og med rorbuene som no huser rundt 250 sengeplassar. – Eg har vore gift i 35 år og har sikkert hatt 35 feriedagar på dei åra. Det har blitt ein livsstil, smiler Fosse.

Stadig nye gjester Det er stille på og rundt Knutholmen denne onsdagsmorgonen midt i oktober. Over vågen er det derimot aktivitet der nokre båtar ligg og leverer den siste fangsten hos Brødrene Larsen. Samtidig driv ein lokal fiskar ut mot Frøysjøen med teinene sine. Og godt er det; for to dagar seinare har nemleg eit supplyreiarlag, ei anna bedrift og eit songkor alle booka seg inn hos vinnaren av årets reiselivspris i Sogn og Fjordane. Og dei vil ha ferske råvarer frå farvatna rundt Kalvåg.

Eg har nok investert meir enn eg eigentleg burde, men eg har berre gitt blaffen i sunn fornuft og køyrd på. Svein Inge Fosse

’’

Jan Fredrik Fosse forklarer at dei har rundt 10 årsverk og rundt 20 personar på lønningslista. Av dei jobbar fem kokker og to-tre lærlingar på kjøkkenet. Eit tal som varierer etter sesong og aktivitetsnivå. – Det er veldig vanskeleg å få tak i kokkar, opplyser Jan Fredrik, som fortel om tøff konkurranse frå offshoreindustrien. – Kva kan de lokke kokkane med? – Det må vere gjennom å betale godt og ha eit bra kjøkken. Vi må gjere det interessant å jobbe her, seier Fosse. Ein av dei som synest at jobben på Knutholmen er nettopp det, er Vitali Tihhonov frå Tallin i Estland. Han kom til Knutholmen for fire og eit SJØKREPS: Kjøkkensjef halvt år sidan, og har job- Vitali Tihhonov frå Estba i Kalvåg sidan. land har jobba ved Knut– Eg blei invitert av ein holmen i over fire år. Han venn som jobba her tidle- forklarer at tilgangen på gare. Eg såg den fantas- ferske råvarer er noko av tiske naturen og bestem- det som lokka han til jobben. te meg for å bli. – Kva er det som gjer at det er interessant for deg som kokk å jobbe her? – Dei ferske råvarene er viktigast for meg. Ikkje mange restaurantar får tak i like gode råvarer som vi får her, meiner Tihhonov.

Les vidare

OVERNATTING: Slik blir dei nye bygga som skal stå klare i Kalvåg sommaren 2014. (Illustrasjon: Aaland Arkitektkontor)

Satsar millionar på fl KALVÅG: 250 sengeplassar er ikkje nok for dei ambisiøse eigarane av Knutholmen.

– No står vi på trappene til å investere 30 millionar kroner i to flotte hus der det skal vere leilegheiter i det eine og leilegheiter og hyblar i det andre, forklarer Svein Inge Fosse. Dei nye overnattingsplassane skal reisast i Buvika, berre nokre minutt frå Knutholmen, og

skal stå klare allereie til sommaren. Totalt åtte leilegheiter og 25 rom vil bli bygd. Leilegheiter vil variere i storleik frå 52 til 136 kvadratmeter, og koste frå 1,6 til 4,2 millionar kroner. Og Buvika-prosjektet er på ingen måte dei einaste planane som ligg på bordet til Fosse-familien.

En mengde

motorsager

- trygghet og tillit

skal ut til kampanjepriser.

Yrkesmotorer opptil 1822 hk.

Eks: MS

251 til

3.990,-

Husk verneutstyr når du sager. Vi har utvalget. Alle priser er inkl. mva.

Makita

Gode høstpriser

borskurtrekker er BDF456RFEB.

Autorisert forhandler:

VERLO AS 57 85 11 77 90 91 91 96

20 Eit hav av mulegheiter

2.990,--

Så lenge beholdningen rekker www.verlo.no Industrivarer Spesialvarer Båtslipp Jernvarer Mek. verksted

november 2013

VERLO AS 57 85 11 77 90 91 91 96

www.verlo.no Industrivarer Spesialvarer Båtslipp Jernvarer Mek. verksted

Knutholmen nest best i landet I fjor kĂĽra BĂĽtmagasinet Knutholmen si gjestehamn i KalvĂĽg til den nest beste gjestehamna i landet.

leire sengar â&#x20AC;&#x201C; Vi bygger no ut kjĂ¸kkenet pĂĽ Knutholmen til tre gonger den storleiken vi har i dag. I tillegg skal vi lage ein ny gjesteinngang og fĂĽ eit eige varemottak, forklarer dagleg leiar Jan Fredrik Fosse. Han Ă¸nskjer ogsĂĽ ĂĽ utvide fasilitetane for dei

stĂ¸rre gruppene som kjem til Knutholmen. â&#x20AC;&#x201C; Vi har inne ein sĂ¸knad til kommunen om ei utfylling der eg har lyst ĂĽ sette opp eit konferansebygg med plass til 150 personar. Det er ganske fĂĽ slike plassar i fylket, og dei som er her blir fort oppbrukt, seier han.

Svein Inge Fosse forklarar at dei i 2012 hadde 3.500 overnattingsdĂ¸gn i gjestehamna. Hamna ligg i tilknyting til restauranten, men Fosse understrekar at dei ikkje forventar at turistane frĂĽ fritidsbĂĽtane renn ned dĂ¸rene pĂĽ restauranten. â&#x20AC;&#x201C; Om dei kokar krabbe eller lager annan mat pĂĽ kaia legg vi oss ikkje bort i. Det synast vi berre skapar god stemning. Vi forventar heller ikkje at dei spring inn til oss og kjĂ¸per all maten her pĂĽ restauranten. Fosse gler seg ogsĂĽ over den nye gjestehamna i MĂĽlĂ¸y, og ser pĂĽ ingen mĂĽte pĂĽ den som ein trussel for aktiviteten pĂĽ Knutholmen. â&#x20AC;&#x201C; Det at dei har fĂĽtt ut gjestebrygga er ÂŤsteikeÂť positivt for oss. Det er med pĂĽ ĂĽ gjĂ¸re turen langs kysten meir attraktiv. Trikset er ĂĽ fĂĽ folk til ĂĽ trivast i vĂĽrt omrĂĽde og fĂĽ dei til ĂĽ bli verande, meiner bremangaren.

naval constructions

MS M Solhaug

MS Quo Vadis

MS Sulebas

MS Vesterhav MS Torbas

Seacon as SjĂ¸gata 6700 MĂĽlĂ¸y Tlf: +47 57 84 84 00

fortsettelse fĂ¸lger... E-mail: post@seacon.no

www.seacon.no

OPTIMIST: Erik Osland forvaltar med stor suksess vidare det generasjonane før han bygde opp. Sjølv vil han feire 20 år som dagleg leiar i Osland Havbruk neste år. (Foto: Stig Hovlandsdal Øvreås)

havbruk

HØYANGER: Når ein har eksistert eit halvt århundre kan det verke fristande å trappe ned for å nyte rolegare dagar. For Osland Havbruk er det fullstendig uaktuelt. Stig Hovlandsdal Øvreås stig@finurlig.no

OSLAND HAVBRUK FYLLER 50 ÅR

Alder inga hi På byrjinga av 60-talet gjekk industriarbeidaren Erling Osland rastlaust mellom omnane på aluminiumsverket i Høyanger og grubla. I kjellaren heime hadde han kar med yngel klekt frå sjølvfiska aure, og i Bjordal på andre sida av Sognefjorden låg garden han nokre år i førevegen hadde arva med ei strandlinje som lokka. Erling Osland hadde ein draum om å starte oppdrett av fisk, noko både lekfolk og sakkyndige åtvara sterkt mot. Det var ingen på den tida som hadde klart å drive oppdrett av fisk på ein kommersielt bærekraftig måte, og langt mindre leve av inntektene derfrå aleine.

Sjølvtillit Erling trassa åtvaringane, og snart skulle drau-

22 Eit hav av mulegheiter

november 2013

men til det mange såg på som ein gal mann sette standarden for ei heil næring i framvekst.

Sjølvtillit og pågangsmot Det har gått 50 år sidan Erling Osland hadde sitt første ordinære driftsår som fiskeoppdrettar. Restane av sjøinnhegningane som danna grunnlaget for suksessen den gang står enno i fjæresteinane i Bjordal, som eit minne om fordums innovasjonsevne og pågangsmot. Nokre steinkast unna ligg kontorlokala til Osland Havbruk, der barnebarnet Erik i dag sit i sjefsstolen. Han førar arven vidare, i det som er det einaste fiskeoppdrettsselskapet i landet heileigd av ein tredje generasjons fiskeoppdrettar. - Bestefar min hadde tru på seg sjølv, og han hadde tru på fiskeoppdrett som næring. Med eit

RUTINERTE: Gro-Mari Osland, Anatoli Andrushovich og Kjell Myren er blant dei 25 tilsette som arbeider for 50-års jubilanten Osland Havbruk. Myren er sjølv blant dei mest rutinerte i bransjen, og omtalar seg som mannen med verdas lengste sommarjobb. Han fekk prøve seg i selskapet sommaren 1981, og har blitt verande sidan. (Foto: Stig Hovlandsdal Øvreås)

Tok utgangspunkt i dansk dambruksmodell Jordnært utgangspunkt Det var enkle kår i norsk fiskeoppdrett sin barndom. Erling Osland starta opp med 100 000 egg frå regnbogeaure, og eit par utgravne hol i bakken. Det var etter dansk dambruksmodell, med oppdrett av porsjonsfisk på eit par hundre gram, at Erling Osland starta sin oppdrettskarriere tidleg på 60-talet. Dette var ei driftsform som viste seg lite levedyktig i konkurranse med større anlegg på kontinentet, så pioneren frå Sogn måtte raskt tenke nytt. Løysinga vart å føre opp sjøinnhegningar langs strandlinja i Bjordal, og resultata let ikkje vente på seg. Fisken som gjekk i Sognefjorden vaks dobbelt så raskt som på land, og kunne bli over ti gangar så stor. Fiskeoppdrett på denne tida var synonymt med oppdrett av regnbogeaure, men i 1966 fekk Erling via ein kjenning i Sogn Laksestyre tak i rogn frå laks. Elveeigarane hadde til då vore tilbakehaldne med å dele rogn med oppdrettarar, i frykt for at oppdrettslaks ville redusere prisen på luksusvara villaks. I 1971 vart den første laksen frå innhegningane i Bjordal sendt ut til kresne kundar med sans for kvalitetsfisk frå Sogn.

indring Vi har sjølvsagt hatt ein del flaks oppigjennom åra, men eg trur det viktigaste har vore knallhardt arbeid. Erik Osland

1964: Den første sjøinnhegninga til Erling Osland vart ført opp i 1964. Den gang var ìhovudkvarteretî hans i eit av nausta i bakgrunnen på biletet. (Foto: Osland Havbruk)

vanvittig fokus og ei evne til å ikkje la seg distrahere av problem og støy frå sidelinja lukkast han med det han sette seg fore. Besten brukte å sei at hadde han vore utdanna, og hatt større forståing for det han hadde gitt seg i kast med, så hadde han aldri turt å ta sjansen.

Vaks opp på merdkanten Erik Osland vaks sjølv opp «på merdkanten» med bestefar Erling og foreldra Marta og Arne Brekke som dyktige læremeistrar. Han trur oppstartsfasen på 60-talet var ei spanande tid for pionerane. - Det var nok inspirerande for bestefar min å

Les vidare

1972: I 1972 stod det første driftsbygget meint kun for fiskeoppdrett klart i Bjordal, og same året produserte Erling Osland 120 tonn fisk. Det var 1/8 av den totale mengda produsert matfisk i Noreg det året. Innovative driftsløysingar gjorde til at forskarar, myndigheitspersonar og presse frå inn- og utland besøkte Erling hyppig gjennom heile 70-talet. (Foto: Osland Havbruk)

GRÜNDER: Erling Osland har betydd mykje for lokalsamfunnet heime i Høyanger kommune, og for framveksten av norsk fiskeoppdrett som næring på landsbasis. Dette biletet av pioneren vart tatt for å promotere laks og aure frå Bjordal på 80-talet. (Foto: Osland Havbruk)

BREVET som skulle starte det heile . 29. januar 1962 bestilte Erling Osland 100 000 regnbogeaurerogn frå det danske selskapet Nissen Jøker. (Foto: Osland Havbruk)

Erling Osland, ein mann med visjonar Få om nokon har betydd like mykje for norsk fiskeoppdrett som pioneren Erling Osland, men det var som visjonær organisasjonsmann han skulle sette dei største fotavtrykka etter seg. Erling Osland hadde erfaring frå lokalpolitikk og fagforeiningsarbeid då han vart fiskeoppdrettar på 60-talet. Bakgrunnen prega Erling og hans bidrag til etableringa av dei første landsdekkjande foreiningane og organisasjonane for bransjen, og hjartesaka vart å skape ei næring for og av folket på kysten. Erling Osland fekk ei rekkje viktige verv og posisjonar innafor mellom anna Norske Fiskeoppdretteres Foreining (som i dag heiter Fiskeri- og Havbruksnæringens Landsforening), og Fiskeoppdretternes Salgslag. Osland vart også medlem av Lysøutvalet, som stod bak innføringa av konsesjonsordninga i 1973. Med den vart det sett ei øvre tak på eigarskap i konsesjonar, og innført krav om lokal tilknyting. Dette var heilt i tråd med Erling sine ideal, og skulle bli viktige premissar for korleis næringa utvikla seg dei første tiåra. For innsatsen fekk Erling Osland ei rekkje utmerkingar, der den høgsthengande var kongens fortenestemedalje i gull. Erling Osland døydde i 1998.

24 Eit hav av mulegheiter

BJORDAL: Osland Havbruk produserer i dag laks og aure ved fem lokalitetar i Høyanger kommune. Selskapet er

få til noko i ei næring som ikkje fanst enno. Han kom etter kvart inn i ein liten gjeng med oppdrettarar som oppmuntra kvarandre, delte kunnskap og stod samla i handteringa av utfordringar som dukka opp. Det var mykje å ta tak i på felt som logistikk og sals- og marknadsarbeid, og dei laga jo alt av utstyr sjølv den gangen.

Knallhardt arbeid 50 år er lang tid i ein kvar næring. Innanfor fiskeoppdretten er det ei evigheit. Så kva er suksessformelen for å halde seg i drift i ein bransje som har vore prega av store svingingar og omveltingar? - Vi har sjølvsagt hatt ein del flaks oppigjennom åra, men eg trur det viktigaste har vore knallhardt arbeid. Særleg foreldra mine har stått på heilt sidan starten, og dei tok også over drifta etter Erling i 1978. Det har aldri vore snakk om å gje opp, uansett kor mørkt det har

november 2013

sett ut. Vi skulle halde hjula i gang, koste kva det koste ville. Erik fortel også om lojale tilsette frå dei nære omgjevnadane til Osland Havbruk som har dratt lasset saman med leiinga gjennom mange tøffe tak. Lokale arbeidstakarar har spelt ei sentral rolle i verksemda si historie, og det var derfor viktig for Erik å inkludere bygda når jubileet til verksemda skulle feirast. - På jubileumsdagen vår i sommar arrangerte vi open dag med fest for inviterte gjester og alle i bygda på kvelden. Vi har i tillegg til dette arrangementet hatt små og store markeringar gjennom året, der det viktigaste truleg var utgivinga av ei jubileumsbok som tek for seg historia til verksemda frå oppstarten og til i dag. Som hjørnesteinsverksemd er historia om Osland Havbruk automatisk også nært knytt til historia om Bjordal som bygd dei siste 50 åra. I dag er Osland Havbruk eit moderne selskap som kan vise til gode økonomiske resultat og

Fekk næringas første miljøpris Då Fiskeridirektoratet skulle dele ut sin første miljøpris i 2007 var det Osland Havbruk som stod først i køen. No er selskapet med i eit prosjekt som kan føre miljøarbeidet til næringa enno eit steg vidare. I samarbeid med Sogn Aqua, Lingalaks, Flatsetsund Engineering, Norsk institutt for vannforskning (NIVA) og SINTEF Materialer og Kjemi er Osland Havbruk no i ferd med å utvikle ny teknologi for landbasert produksjon av stor laksesmolt og stamfisk. Føremålet med prosjektet er å korte produksjonstida i sjø og redusere svinn, sjukdom og dødelegheit. Når fisken går kortare tid i sjø vil også omgjevnadane bli mindre påverka, mellom anna med tanke på lakselus og utslepp. Risikoen for rømming vil også bli redusert ved bruk av større smolt. Prosjektet er finansiert av Innovasjon Norge i Sogn og Fjordane.

PRIS: Det var Fiskeri- og kystminister Helga Pedersen som overrekte Fiskeridirektoratets Miljøpris til Erik Osland i 2007. Bak står ein godt nøgd Fiskeridirektør Peter Gullestad. (Foto: Fiskeridirektoratet). også innehavar av to settefiskanlegg.

(Foto: Stig Hovlandsdal Øvrås)

fakta osland havbruk høg kvalitet på eige produkt. Utfordinga framover blir i følgje Erik Osland å halde seg på topp.

Rekruttering avgjerdande - Osland Havbruk er ei lokal verksemd og vi ønskjer å drive og utvikle oss vidare her i Høyanger kommune, men det at vi er lokale betyr ikkje at vi har gravd oss ned. Vi er opptatt av å få inn impulsar utanfrå, slik at vi utviklar oss i riktig retning på sikt. Vi er framleis nysgjerrige, sjølv etter 50 år i bransjen. Det er leiinga med Erik i spissen som har ansvar for retninga Osland Havbruk tar framover, men det er den daglege innsatsen til dei tilsette som til sjuande og sist vil forme framtida til pionerverksemda. - Dei tilsette er enkelt og greitt Osland Havbruk. Det er deira tankar og handlingar som i sum utgjer verksemda, og det er derfor viktig å tilsette dei rette folka. Å få tak i ny arbeidskraft vil truleg bli den viktigaste oppgåva vår dei neste

åra, og då må vi rekruttere ungdom som har lyst til å utvikle Osland Havbruk vidare. Men det er enklare sagt enn gjort, då det er ein beintøff konkurranse om talenta der ute. Fiskeoppdrett er og blir ei distriktsnæring, og då er vi heilt avhengige av at unge ikkje flyttar ut, men byrjar hos oss. Elles er det uunngåeleg at også vi vil forsvinne over tid. Erik Osland er trass i utfordringane statusen som distriktsverksemd byr på optimist på heimtraktene sine vegne, og meiner det er muligheiter for dei som ser potensiale og har idear. - Vi treng folk som ønskjer å skape noko. Muligheitene er der, men ein må vere seig og jobbe knallhardt, for ting tek tid. Og er det nokon som bør kunne samanhengen mellom muligheiter, tidsbruk og suksess, så er det vel nettopp leiaren for landets eldste reindyrka fiskeoppdrettsselskap.

■ Landets eldste reindyrka fiskeoppdrettsselskap.

■ Innehavar av fire matfiskkonsesjonar, ein stamfiskkonsesjon og to settefiskkonsesjonar.

■ Største verksemd med hovudkontor i Høyanger kommune, målt etter omsetning.

■ Dagleg leiar og eigar er Erik Osland.

■ Mediegar i mellom anna salgsselskapet Seaborn, nettverksorganisasjonen Salmon Group og avlsselskapet SalmoBreed.

■ Har saman med dotterselskapet Osland Settefisk totalt 25 tilsette.

utdanning

RAUDEBERG: Etter over 13 år i jobben overlet Harald Grotle ansvaret for fylket sine maritime lærlingar til Bjørn Kvalheim. Sindre Blålid Kvalheim telefon 901 87 854 sindre@fjt.no

– Eg synest det er veldig kjekt å jobbe med ungdom, og då eg såg denne stillingsannonsen i sommar, syntest eg det såg veldig spennande ut, seier Bjørn Kvalheim. Etter 26 år med sal av fisk for Domstein og Coast Seafood, overtek måløyværingen frå nyttår ansvaret for fylket sitt opplæringskontor for fiskeriog havbruksfag. Lokalisert på Raudeberg har Harald Grotle leia kontoret sidan 2000. Og i løpet av dei siste 13 åra har han opplevd store endringar i arbeidet med å sikre rekrutteringa til dei mange medlemsbedriftene i fylket. – Først og fremst har statusen som lærling endra seg, fortel Grotle, og held fram: – Det å ha eit fagbrev i dag blir sett på som eit verdipapir. Og for å få seg jobb seinare eller for å komme seg vidare i utdanningsløpet, så er fagbrevet nøkkelen.

fylke. Lærlingane er knytt til medlemsbedriftene våre, og om dei kjem frå Sogn og Fjordane, Hordaland, Rogaland eller Oslo betyr ingenting. Strukturendringa i fiskerinæringa har også påverka opplæringskontoret sine arbeidsforhold – Bedriftene er veldig positive til å ta i mot lærlingar, men det er klart at når talet på fiskebåtar går ned, vert læreplasssane der og færre. Då er det viktig at vi har medlemsbedrifter som seier at uansett kor få vi blir, så skal vi ha med lærlingar og tenke langsiktig. Det har næringa, ifølgje Grotle, gjort i Sogn og Fjordane, og dermed har han opplevd ei auke i talet på lærlingplassar. – På det lågaste var vi rundt 30. No er vi om lag 50 fordelt på fem-seks fag.

Fleire lærlingplassar

Som frivillig i den lokale seglarforeninga i over 20 år, har Bjørn Kvalheim lang erfaring med å jobbe med ungdom. Det meiner Harald Grotle er ein klar fordel for etterfølgjaren hans.

Han har i dag ansvar for rundt 50 lærlingar. – Vi har hatt lærlingar frå dei fleste kommunane i fylket og vi har også lærlingar frå andre

REKRUTTERING: Harald Grotle (t.h.) besøker verdas største autolinebåt Frøyanes frå Stadlandet saman med maritime elevar frå Måløy vidaregåande skule.

Ser fram til å overta sjefsstolen

«Å ha evne til å motivere ungdom, er ein utruleg viktig del av jobben.» Harald Grotle

26 Eit hav av mulegheiter

Imponert over ungdommen

november 2013

– Det å ha evne til å motivere ungdom slik at dei legg ned den innsatsen som skal til, er ein utruleg viktig del av jobben. På Grotle sine 13 år som sjef for opplæringskontoret har ingen av lærlingane stroke på fagprøva. – Eg må seie at eg er imponert over kor strukturerte dei aller fleste ungdomane er og kor fokuserte dei er på at dette er noko dei skal få til. Dei som har bestemt seg for å starte på ei fagutdanning, enten fiske og fangst, matrosfaget, motormannfaget eller eit av dei andre faga våre, har eit langsiktig mål og dei veit at dersom dei skal komme inn på det dei ønskjer, så må dei ha gode karakterar og godt omdømme. Og då står dei på, skryt Grotle. Sjølv har han pendla frå Os til Raudeberg dei siste 13 åra, og ser no fram til pensjonistilværet. – Eg har hus og familie i Os og ein eigedom i Bremanger som eg skal halde ved like. Så no skal eg få tid til å gjere dei tinga eg på mørke haustkveldar alltid har tenkt hadde vore greitt å få gjort medan det var lyst ute, smilar Harald Grotle.

OVERTEK: Frå 2. januar 2014 er det Bjørn Kvalheim (t.v.) frå Måløy som skal leie opplæringskontoret for fiskeriog havbruk i Sogn og Fjordane. Harald Grotle ser etter 13 år i sjefsstolen no fram til pensjonisttilværet. (Begge foto: Sindre Blålid Kvalheim)

Vi kan Fiskeri og Havbruk! Kontakt Florø 952 850 29 Kontakt Bergen 907 607 81

Kolkaia, Florø Tlf. 06002 www.nordea.no

SKIPSMEKANISK VERKSTED

Johansen Slip & Mek. AS holder til i nye og moderne lokaler rett ved skipsleia på Raudeberg i Vågsøy Kommune. Vår virksomhet er i all hovedsak basert på reperasjon/vedlikehold og ombygging av mindre og mellomstore fartøy. Vi utfører også diverse mekanisk arbeid til landbaserte bedrifter samt en del andre eksterne arbeidsoppdrag. Vi er ikke det største skipsverftet, men vi har en stab av dyktige og fleksible medarbeidere som med sin høge kompetanse og årelange erfaring gjør en utmerket jobb for våre kunder. Johansen Slip & Mek forhandler kjente merker som Perkins båtmotorer og CSC Hydraulikpumper. JOHANSEN SLIP & MEK A/S • Postboks 74 • 6710 Raudeberg Telefon 57 85 29 20 • Telefax 57 85 29 21 • www.johansenslip.no

SVELGEN: Steinvik Fiskefarm har sikra seg dei to landbaserte anlegga i Breivika og området midt i mellom.

fakta

Konsernet ■ Steinvik Fiskefarm er eit familieeigd fiskeoppdrettskonsern med hovudkontor i Høydalsfjorden. Inge og Alex Vassbotten er hovudeigarar.

■ Dei driv med produksjon av laks og aure på sju lokalitetar i Flora og Askvoll kommune.

■ Steinvik er ein bevisst distriktsutbyggar og er medeigar i fleire selskap som dykkefirmaet Aqua Dykk, utstyrsleverandøren Havsterk, eksportørselskapet Seaborn i Bergen.

■ Barlindbotn Settefisk AS og Bru Fiskeoppdrett er også del av konsernet. Dei produserer yngel og setjefisk av laks og aure.

■ I sjødelen av konsernet er det i dag kring 19 tilsette. Det er seks tilsette i setjefiskdelen og det er tilsett to personar så langt i nysatsinga i Svelgen. Til saman arbeider det i dag 28 personar i Steinvik-systemet.

Per fôrar fisk havbruk

HØYDALSFJORDEN: Teknologisk like velutstyrt som ein flygeleiar kontrollerer Per Moen via eigne trådlause datasamband og 117 videokamera tildelinga av fôr i seks-sju anlegg fordelt på fire fjordsystem. Arve Solbakken telefon 911 77 331 arve@firdaposten.no

28 Eit hav av mulegheiter

Ved Steinvik Fiskefarm sin hovudbase i Høydalsfjorden kan teamleiar Per Moen følgje med aktiviteten både over og under vatn ved anlegga i Solheimsfjorden, Høydalsfjorden, Stavfjorden og Stongfjorden. Via ei lang rekkje store skjermar kan han dykke ned i fisken si verd og sjekke apetitt og den almenne tilstanden i populasjonen. Ein eigen AIS-skjerm viser til ei kvar tid kor arbeidsbåtane og dei ulike arbeidsteama jobbar ved anlegga. Ved hjelp av videokamera med kraftig optikk kan han sjå oversiktsbilde over anlegga eller zoome inn på detaljar i nærleiken.

Ein halv million per døgn Å ha ansvaret for fôringa ved alle anlegga er eit kjempestort ansvar. Fôret er den dominerande innsatsfaktoren i fiskeoppdrett og då vi var innom kontrollsenteret i Steinvik, så låg forbruket av fiskefôr på rundt ein halv million kroner per døgn. november 2013

– Tenkjer du over kor store verdiar de forvaltar? – Nei, eg er så vant til det. Den nye måten å organisere arbeidet på, har gjort drifta enklare. Før hadde vi lokalitetsleiarar som hadde ansvaret for både fôring og anna arbeid på anlegga, og då var det mykje att og fram mellom oppgåvene. No kan vi ha fokus på fôringa heile tida, fortel Per Moen, som går todelt vakt og delar ansvaret for fôringa med Ole Herman Vokuhl. Bruken av teknologi har ført til at den daglege drifta er blitt organisert i team blant dei 15 tilsette som jobbar direkte i praktisk drift på sjøsida i konsernet. Oppgåver som vedlikehald, notskift, avlusing og mottak/leveranse av fisk tek ulike arbeidslag organisert av produksjonsleiar Jardar Rysjedal seg av.

Lovande resultat – Har de fått betre fôringsøkonomi etter omlegginga?

FULL KONTROLL: Med lette tastetrykk styrer Per Moen utfôringa i merdane eller bestiller fôr til anlegga. (Foto: Arve Solbakken)

Satsar på rognkjeks og laks i Svelgen Steinvik Fiskefarm søker konsesjon om oppdrett av rognkjeks og 2–6 millionar setjefisk av laks og aure i Svelgen. Dei har planar om å bruke Peder Bakke sitt gamle anlegg for marin fisk til oppdrett av rognkjeks, som er rekna som ein lovande art som kan beite ned lusa på storlaksen i merdanlegg i sjø. Fleire aktørar kring om i landet er allereie i gang med rognkjeks-oppdrett. Den store fordelen med rognkjeks er at den er glupsk på lusa også på låge temperaturar. Steinvik-karane har sikra seg rettar til vatn frå Risevatnet og har også overteke bygga til det andre marine fiskeanlegget i Breivika i Svelgen, som vart brukt av Stig Bakke og kompani til satsing på torskeoppdrett. Det store arealet mellom anlegga gir gode moglegheiter til å bygge eit stort setjefiskanlegg, der planen er å drette opp supersmolt. Ved å overføre fisk frå setjefiskanlegget i Barlindbotn i Flora for ekstra påvekst i Svelgen, kan dei korte ned produksjonsfasen i konvensjonelle merdanlegg i sjø.

ken i fire fjordar – Det ser lovande ut. Men vi har erfaringstal frå berre ein generasjon fisk å bygge på endå. Vi har eit mål om å komme ned på 1,1 kilo fôr per produsert kilo laks og 1,15 på aure, fortel Rysjedal. Den store gevinsten med omorganiseringa er at det er lettare å få struktur på drifta elles. I tillegg er han oppteken av å betre oppdrettaryrket sitt renommé. Han trur ikkje folk flest er klar over kor langt næringa er komen i utvikling.

Kompetansekrevjande – Fiskeoppdrett er ein komptansekrevjande bransje. Vi har teke i bruk langt meir teknologi for å optimalisere drifta enn det mange unge som skal gjere sitt yrkesval kjenner til, påpeikar han. Steinvik Fiskefarm og dagleg leiar Alex Vassbotn har heile tida vore i fremste rekkje når det gjeld vidareutvikling i næringa, til

dømes med utvikling av eigenutvikla fôringsmodular. – Vi tenkjer «best practice» og har heile tida satsa på den beste av den beste tilgjengelege teknologien. Ved at vi har halde oss til standardiserte system som "snakkar med kvarandre", så har det vore enklare å utvikle kontrollrommet i Steinvika. Det har vore mykje bransjefolk på besøk her for å sjå på systemet. Det passar godt til eit selskap som er så kompakt organisert geografisk. Vi er også opptekne av å nytte oss av det lokale næringslivet sin kompetanse i størst muleg grad. Det er Industridata i Florø som har sett opp det antennebaserte breibandet, som er avhengig av open luftlinje for å overføre data, fortel Vassbotten. Sentralt i systemet er kraftige antenner på den høgaste siloen på Ewos-fabrikken i Florø. Slik blir det muleg å sende store datamengder frå fjord til fjord.

Steinvik sine lokasjonar. Her driv Steinvik Fiskefarm oppdrettsverksemd.

Skal runde 100 år med bravur ATLØY: 3. generasjon Løkeland er fast bestemte på at familieverksemda og landets eldste krabbebedrift, Sigurd Løkeland AS på Atløy, skal runde 100 år med bravur. – Familiestoltheit og tradisjon er ei viktig drivkraft for oss, seier Tor Løkeland.

fiskeri

Arve Solbakken telefon 91177331 arve@firdaposten.no

fakta

Produkt

■ Hovudprodukt hos Sigurd Løkeland AS i dag er fersk og filetert kvitfisk.

■ Viktig er også krabbe, fersk og frosen og hermetisert.

■ Bedrifta sysselset rundt 25 tilsette i produksjonsfasen for krabbeprodukta.

■ Krabbesesongen strekk seg frå august til april. KRABBESPESIALIST: Sigurd Løkeland AS sine produkt på krabbefabrikken på Herland på Atløy. (Foto: Marianne Furevikstrand, Bygdeavisene)

30 Eit hav av mulegheiter

Han ofra det urbane storbylivet for nesten 10 år sidan og flytta tilbake Askvoll og Atløy for å engasjere seg i familieverksemda. Løkeland jobbar i tospann med søster Elisabeth og har også litauiske Dalia som eit viktig nav i drivverket til den tradisjonsrike fiskeriverksemda på Herland. Dei siste åra har omsetnaden i verksemda vakse jamnt og trutt og runda i fjor 31 millionar. Hardt arbeid og nøysemd har sikra ein eigenkapitaldel på over 40 prosent.

Litauen

– Korleis vil de utvikle bedrifta vidare? – Vi har to alternativ. Enten å selje ut aksjer og få inn meir finansielle musklar frå andre. Eller slik vi har valt å gjere det, ta det i små steg og setje tæring etter næring. Fordelen med det er å ha 100 prosent råderett over bedrifta. Gjer vi ein feil, så har vi berre oss sjølve å skulde på. Det ligg mykje driv og ærekjensle i å ta familieverksemda vidare og runde 100 år om mindre enn ti år fram i tid. Å drive ei slik bedrift er like mykje livsstil som jobb. Det er langt meir arbeid med administrasjon og rapportering til det offentlege enn folk er klar over. No håpar eg at Solberg-regjeringa gjer alvor av å forenkle byråkratiet.

– Vi er heldige som har Dalia her. Ho kom her som sesongarbeidar, men har slått seg ned på Herland. Ho som i utgangspunktet hata dataNye produkt maskiner og telefonar, har jobba seg opp frå golvet og kan no styre heile bedrifta, fortel han. – Kva er satsingsområde framover? Dei tek i mot mellom 350- 400 tonn krabbe – Vi kjem til å satse 110 prosent på å utvikle i sesongen frå søre delar av fylnye produkt frå krabbe. Vi har ket og får også krabbe sendt hatt veldig god hjelp frå ein med Hurtigruta frå Røst. veldig positiv del av det – No er vi faktisk heilt utseloffentlege, Innovasjon Norge, de for krabbeprodukt. Vi skultil å få med oss eit internasjole hatt tilgang på minst 1000 nalt forskingsinstitutt til å tonn råstoff. Derfor tør eg forske på nye sluttprodukt. ikkje å banke på døra til NorDet er mange spanande gesgruppen, som kunne blitt næringstoff i krabbeskal, som ein stor kunde. I dag leverer vi til dømes kan brukast innan til Coop, Rema og ICA, fortel helsekost. Det kan gje ein Løkeland. meirverdi i høve til det vi får Bedrifta Sigurd Løkeland ut av råstoffet i dag, seier AS trengde fleire bein å stå på Løkeland, som ser lyst på enn hermetisering og foredframtida til fiskerinæringa. ling av krabbe. Omsetnadsau– I dag er til dømes Kina ken siste åra kjem frå mottak med sin stadig stigande velav kvitfisk både frå sjarkflåte stand og aukande befolkning og havgåande fiskeflåte. nesten eit nesten lukka kontiMellom 1500- 2000 tonn LOKAL HJØRNESTEIN: Tor nent for norsk fiskeeksport. maritime produkt blir proses- Løkeland er hovudansvarleg Den store utfordringa i framsert her årleg. 70-80 prosent for ei viktig bedrift i lokalsamtida trur eg vil vere at det blir av fisken går vidare som fersk, funnet. kamp om å få tak i marine (Foto: Marianne Furevikstrand) råvarer. medan ein del blir filetert.

november 2013

stolte tradisjoner - nye tanker

Vi viderefĂ¸rer stolte verftstradisjoner YHG Ă&#x20AC;VNHULKRYHGVWDGHQ 0nOÂĄ\ HANDTVERK: Krabbproduksjon pĂĽ LĂ¸keland pĂĽ Herland er i hĂ¸gste grad eit handtverk. (Foto: Ingunn Osland, Firda)

9nU NXQQVNDS RJ HUIDULQJ HU GLQ WU\JJKHW

fakta Historikk â&#x2013; GrĂźnderen Sigurd LĂ¸keland vaks opp ytst i havgapet pĂĽ Ă¸ya AtlĂ¸y i begynnelsen av fĂ¸rre ĂĽrhundrede. I fĂ¸lgje NRK sitt fylkesleksikon vart Sigurd LĂ¸keland sin hermetikkfabrikk grunnlagt pĂĽ Laukeland pĂĽ AtlĂ¸y allreie i 1919 og hadde kring 20 personar i arbeid i sesongen. Verksemda sjĂ¸lv opererer med 1922 som fĂ¸rste ĂĽr. SjĂ¸bua der fabrikken heldt til, var delvis bygd av vraktĂ¸mmer frĂĽ den forliste barken ÂŤDeltaÂť som gjekk ned ved Kvitingane.

â&#x2013; Sigurd LĂ¸keland starta ogsĂĽ ein liten landhandel i kjellaren pĂĽ bustadhuset pĂĽ Laukeland. Tidleg pĂĽ 1930-talet bygde han butikk pĂĽ Herland, flytta krabbeproduksjonen mellombels inn i ei sjĂ¸bu og bygde eigen fabrikk pĂĽ Herland noko seinare. Butikkdrifta tok ektemaken Laura seg av.

â&#x2013; LĂ¸keland hadde ogsĂĽ bunkersstasjon for drivstoff til fiskeflĂĽten. Sigurd og Laura LĂ¸keland bygde ny butikk i 1970, og i 1976 overtok sonen Konrad ansvaret for butikk og fabrikk. Butikken vart lagd ned i 2000, medan krabbefabrikken no vert styrt vidare av Konrads son Tor LĂ¸keland som ogsĂĽ har med seg sĂ¸ster Elisabeth i drifta.

www.stadyard.no

FENSTRA â&#x20AC;&#x201C; ET VEDLIKEHOLDSFRITT, NORSK KVALITETSVINDU SOM TĂ&#x2026;LER ET STORMKAST! Ved bestilling direkte fra Fenstrafabrikken sikrer du deg en rimelig, konkurransedyktig og vedlikeholdsfri vinduslĂ¸sning. Vi gir deg rĂĽd om mĂĽltaking, montering og glasstyper og sĂ¸rger for at du fĂĽr en riktig lĂ¸sning. Monteringsveiledning fĂ¸lger med og du monterer enkelt selv.

A B AT T * R K K I R FA B r med v vindue a t direkte ved kjĂ¸p * Gjelder ĂĽl bestilt og kjĂ¸p ke ik m r e rd s a ri d P stan en. r rafrabrikk ostnade fra Fenst akt-, leveringsk fr rt e d inklu ring. og monte

a priser fr

1890,-

a priser fr

1990,-

FENSTRA Toppsving

FENSTRA Bunn/sidehengslet

Priseksempel 120x120 4400,-

Priseksempel 120x120 4300,-

a priser fr

6890,-

FENSTRA Vedlikeholdsfrie dĂ¸rer Priseksempel 90x210 7900,-

brikk te fra fa llomledd! k e ir d l il B es t de me o r d y r en â&#x20AC;&#x201C; u t en f landet! er hele v o r e r e Vi lev

SjĂ¸vegen 77 â&#x20AC;˘ 6052 Giske Tlf: 70 18 12 60 â&#x20AC;˘ post@fenstra â&#x20AC;˘ www.fenstra.no Priser inkl. mva. Priser ikke inkl. frakt-, levering- og monteringskostnader. Ingen pristillegg pĂĽ mellomliggende mĂĽl. Monteringsveiledning fĂ¸lger med.

STEIN PÅ STEIN: Ole Brandsøy har lagt stein på stein i utviklinga av bedrifta. Martin Ramsdal i bakgrunnen er økonomisjef.

(Foto: Arve aSolbakken)

– Ny kai gjer FMV svært velutrusta FLORØ: – Den nye utrustingskaia som skal byggjast i vinter, vil styrke Florø Mekaniske Verksted (FMV) si evne til å ta fleire utrustingsog reparasjonsoppdrag.

verftsindustri

Arve Solbakken telefon 91177331 arve@firdaposten.no

32 Eit hav av mulegheiter

Det fortel økonomisjef Martin Ramsdal i FMV. Bedrifta er etter mange tidlegare år på flyttefot no etablert med eit eige og komplett anlegg heilt aust i Botnastranda- i forlenginga av Fjord Base. Her disponerer dei eit industriareal på mellom 15–20 mål i tillegg til dei industribygga dei har sett opp.

Bygger seg opp – Når vi får denne kaia på plass til våren, vil vi kunne ta fleire reparasjonsoppdrag, til dømes på fiskefartøy og oppdrettsfartøy, seier Ramsdal. Florø Mekaniske Verksted har demonstrert solid drift og positive resultat mange år. I 2012 hadde dei ein omsetnad på 96,5 millionar kroner og eit resultat før skatt på 2,2 million kroner. Dei tek oppdrag offshore og på andre skipsverft på både skip og oljeriggar. Dei har også bygd ein del utstyr for oppdrettsbransjen, mellom anna lokalt utvikla fôringsmodular.

fakta FMV ■ Florø Mekaniske Verksted vart starta i 2003. Det er ei familieverksemd der Ole Brandsøy er dagleg leiar.

■ Har kring 200 tilsette, av dei 105 platearbeidarar, 52 røyrleggarar, 21 sveisarar og 20 administrativt tilsette.

■ FMV vart på grunnlag av rask og positiv vekst kåra til Gasellebedrift i 2007.

Florø hamn Florø Mekaniske Verkstad samarbeider med Knut Julnes om industriarealet på 15–20 mål og rett aust ligg også eit område med kring 100 mål som er regulert til industriformål. – Vi er veldig nøgde med kommunen og Florø hamn, som skal leige ut den 60 meter lange utrustingskaia til oss. Det er 10–12 meters djupne rett ut forbi kaia, så hamneforholda blir førsteklasses. Vi ser fram til å kunne tilby våre tenester til både fiskeri, oppdrett og dei maritime næringane elles.

november 2013

AUST: Florø Mekaniske Verksted ligg heilt aust i industriområdet i Botnastranda.

Måløy vidaregående iskule Opplæringssenteret Måløy www.maloy.vgs.no www.maloy.vgs.no

VIDAREGÅANDE Studietilbod iSKULE? Måløy: - Bygg- og anleggsteknikk Studietilbodet i Måløy ommfatter m.a. (byggteknikk) maritime fag, fiskeog fangst, akvakultur, - Helseog sosialfag kokk og servitør og TAF (tekniske og (barne- og ungdom) allmenne fag) innafor: - Naturbruk - Teknikk og industriell produksjon (Fiske- og fangst/akvakultur) - Helse- og sosialfag - Restaurant- og matfag (kokk og servitør)

- Teknikk og industriell produksjon SKIPSOFFISERSUTDANNING?

(maritime fag/køyretøy/industriteknologi) 2-årig fagskule innan skipsoffisersutdanning: - Studiespesialisering - Skipsteknisk linje - Nautisk linje Tekniske og allmenne fag (TAF) innafor Studiet er godkjent av Sjøfartsdirektoratet - Teknikk og industriell produksjon og sertifisert av Det Norske Veritas.

Integrert Akvakultur – der oppdrett møter framtida

- Helse- og sosialfag

Sjå vårenettsider nettsider på www.maloy.vgs.no Sjå våre på www.maloy.vgs.no

TAF

Tekniske og almenne fag

• Løn under utdanning • Fagbrev og spesiell studiekompetanse • Teori på skulen, praksis i bedrifter • Fireårig løp

TAF er læring i praksis som gir alle moglegheiter

Nysgjerrig? Sjå: www.maloy.vgs.no www.taf.no

Eg synest det var fire flotte år, og den erfaringa eg har fått med meg frå næringslivet er svært nyttig å ta med seg vidare.

FJORDENES TIDENDE / www.fjt.no

Telefon: 84 91 00 Måløy 57 vidaregåande skule, 6718 Deknepollen E-post: postmottak.maloyvgs@sfj.no Telefon: 57 84 91 00 E-post: postmottak.maloyvgs@sfj.no

Sidan 2009 har dei tre selskapa

Salmon Group, Sulefisk og Hortimare jobba i lag med å utvikle kommersiell taredyrking i område rundt lakseoppdrettsanlegg. Taren nyttiggjer seg av næringssalt frå laksen, og veks raskt fram til eit verdifullt produkt.

Tareoppdrett vil: • Skape ressursar av det som i dag er rekna som avfallsstoff • Levere protein til humant konsum og dyrefôr • Skape råstoff for produksjon av biodrivstoff. Verda etterspør sunne produkt frå havet. Vi jobbar med oppdrett for framtida. Les meir om Integrert Akvakultur på

www.salmongroup.no

Innovasjonen skjer i samarbeid med Innovasjon Norge.

Kan få NM på MÅLØY: – Eg trur Nordfjord Havfiskeklubb har alle føresetnader for å klare eit NM, seier leiar Roar Sandvoll i Norges Havfiskeforbund.

fritidsfiske

Janne Listhaug Weltzien telefon 920 91 229 janne@fjt.no

– Ja, det ville glede meg stort om det kom ein søknad til NM, seier Roar Sandvoll, som besøkte Måløy Havfiskefestival for første gong under årets festival i august. Ein norgesmeisterskap krev nødvendigvis meir arbeid enn ein havfiskefestival, men Sandvoll har tru på at Nordfjord Havfiskeklubb har det som skal til. – No har gjengen i Nordfjord Havfiskeklubb arrangert dette to gongar, så då veit dei kor skoen trykker og allereie no har dei fått mykje erfaring, seier leiaren i havfiskeforbundet. 20-30 lokale frivillige bidrog då havfiskefestivalen blei arrangert for andre gong. Måløy Havfiskefestival var den største festivalen i norgescupen i havfiske i år med 94 deltakarar både fredag og laurdag. – Det skuldast nok noko av det som skjedde i fjor. Då var det dratt inn ekstremt masse lange og storsei. Og det var nok mange av oss som reiste opp som hadde det i tankane, seier Sandvoll. Han likte godt det han fekk oppleve i Måløy.

Havbruk og fiskeri – ei viktig satsing Sogn og Fjordane fylkeskommune legg til rette for næringsutvikling innan havbruk og fiskeri. Vi bidreg til å utvikle arbeidsplassar i marine næringar, som er viktige for fylket.

• Tilrettelegging for marin næringsutvikling • Akvakulturforvalting: lokalitetar og konsesjonar for oppdrett • Skulekvotar • Jakt på kystsel • Skjelsand

www.sfj.no

34 Eit hav av mulegheiter

november 2013

– Dei skal ha all ære for eit vel gjennomført arrangement. Det var ein triveleg festival, hyggelege folk og grei logistikk – både om morgonen, med det å komme seg om bord i båtane, og det å komme på seg på land igjen og få vegd fisken. Det var godt tilrettelagt. Vi som arrangerer på heimebane veit kor mykje arbeid som ligg bak og dei har verkeleg stått på på førehand for å få i stand alt det kulturelle på kaia og premieutdelinga, seier han.

«Det ville glede meg stort om det kom ein søknad til NM.» Roar Sandvoll

å fiskekroken

IMPONERT: Leiar Roar Sandvoll i Norges Havfiskeforbind er imponert over gjennomføring av den andre havfiskefestivalen i rekka i Måløy. (Foto: Janne Listhaug Weltzien)

Vi utfører alt av undervannsarbeid:

6718 Deknepollen Telefon 57 85 00 00 E-post: west@dykkerservice.net www.dykkerservice.net

- Boring, sprenging, forskaling og støping - Skjæring og sveising - Bygging av kaier - Inspeksjoner av båter/flytebrygger

- Legging av sjøkabel og rørledninger - Utlegg av fortøyninger - Reingjøring av oppdrettsmerder - Transport og kraning (båt og bil) - Slep og berging - Søk og redning

Trivst der da MADRID: Som Norges nye fiskeriutsending i Spania, stortrivast Hildegunn Fure OsmundsvĂĽg i den spanske hovudstaden.

marknadsfĂ¸ring

Sindre BlĂĽlid Kvalheim telefon 901 87 854 sindre@fjt.no

â&#x20AC;&#x201C; Det har vore utruleg kjekt. Akkurat slik eg hadde hĂĽpa det skulle vere, jublar vĂĽgsĂ¸yvĂŚringen. Trebarnsmora tok i sommar med seg familien til Madrid der ho 1. september starta i jobben med ĂĽ promotere norsk sjĂ¸mat i middelhavslandet. Og den tidlegare fiskeseljaren mĂ¸ter utfordringar pĂĽ ein rekke frontar. â&#x20AC;&#x201C; Eg kan eigentleg ikkje beskrive korleis ein vanleg dag er for meg, fordi dagane er sĂĽ utruleg forskjellige. Det er i alle fall ikkje keisamt, smiler fiskeriutsendinga. MĂ¸ter med det innleidde PR-byrĂĽet, spanske supermarknader, norske produsentar og marknadssjefar, bransjesjefar og analytikarar ved det norske hovudkontoret i TromsĂ¸, er berre noko av det kvardagen gĂĽr med til for 38-ĂĽringen.

Sushi, tapas og fersk filet

MARKNADSFĂ&#x2DC;RING: Hildegunn marknadsfĂ¸rer norsk sjĂ¸mat i fleire kanalar i den spanske marknaden. Her frĂĽ ein kampanje som gĂĽr pĂĽ spansk TV og i spanske butikkar (Foto: privat)

Med laks, torsk og saltfisk, jobbar Fure OsmundsvĂĽg opp mot ein rekke segment i det spanske marknaden. - Vi held pĂĽ med ulike prosjekt og har ulike strategiar i denne marknaden. Sushi er for eksempel ogsĂĽ ein sterk trend her, medan TV-reklamane vĂĽre rettar seg mot familiar, barn og det ĂĽ lage mat heime av fersk filet. I tillegg har ein ogsĂĽ satsinga pĂĽ rĂ¸ykelaks til tapas, forklarer ho. VĂĽgsĂ¸yvĂŚringen har busett seg i utkanten av Madrid saman med mannen Kjetil og barna Nicklas (9), Alexander (6) og Louise. Spanjolane arbeider gjerne frĂĽ ni om morgonen til seint pĂĽ kvelden, avbrote av en to timer lang siesta midt pĂĽ dagen. Hildegunn, derimot, prĂ¸ver ĂĽ ha norske arbeidstider, slik at ho ogsĂĽ fĂĽr tid til familielivet i Madrid. â&#x20AC;&#x201C; Eg er veldig heldig som har ein arbeidsgjevar som meiner at ein skal ha tid til familien og fritid med barna. SĂĽ ettermiddagane prĂ¸ver eg ĂĽ ha med ungane, men eg mĂĽ innrĂ¸mme at eg har vore nĂ¸ydd ĂĽ jobbe litt ekstra pĂĽ kveldane for ĂĽ fĂĽ det til ĂĽ gĂĽ rundt.

Arbeidsmengd

KONTORET: Her i Madrid sentrum har Fure OsmundsvĂĽg sin arbeidsplass. (Foto: privat)

Etter ti ĂĽr som seljar for suksessbedrifta Coast Seafood, meiner fiskeriutsendinga at arbeidsmengda i Madrid er pĂĽ same nivĂĽ som ved salskontoret i MĂĽlĂ¸y. â&#x20AC;&#x201C; I Coast mĂĽtte eg gjerne gjere alt pĂĽ dagen ettersom vi hadde fisk som skulle ut. Her kan du gjerne ta igjen nokre e-postar pĂĽ kvelden fordi det ikkje er fisk som ÂŤbrenn inneÂť. SĂĽ arbeidsmengda er ikkje sĂĽ ulik, men det er ein litt annan mĂĽte ĂĽ jobbe pĂĽ. Fure OsmundsvĂĽg har takka ja til ĂĽ vere Norge si fiskeriutsending i Spania dei neste tre ĂĽra, med muligheit for ei forlenging pĂĽ to ĂĽr.

Eg er veldig heldig som har ein arbeidsgjevar som meiner at ein skal ha tid til familien og fritid med barna. Hildegunn Fure OsmundsvĂĽg

Ta kontakt for en hyggelig handel!

KjĂ¸per av laks og Ă¸rret

4,""3 /038": "4 t ,0-,"*" '-03Â?

5FMFGPO t GBY F QPTU QJU!TLBBS OPSXBZ DPN

36 Eit hav av mulegheiter

november 2013

agane ikkje er like

FRILUFTSLIV: Barna og pappa Kjetil på utflukt i Spania. (Foto: privat)

TIL SPANIA: Saman med pappa Kjetil skal Alexander (f.h.), Nicklas og Louise bu i Madrid dei neste tre åra der mamma Hildegunn Fure Osmundsvåg skal jobbe med å styrke norsk sjømat si merkevare ytterlegare. (Foto: Erling Wåge)

Tek seg god tid Langdryge møter er den største kulturelle barrieren for Fure Osmundsvåg. Etter å i ei årrekkje ha jobba i eit miljø prega av høgt tempo, er Hildegunn Fure Osmundsvåg klar på kva som har vore den største overgangen til den spanske forretningskulturen. – Det er at møta tek veldig lang tid. Det er mykje prat om mykje som ikkje står på agendaen, slik at møte som i Norge kanskje hadde teke ein time, i alle fall tek to timar her. Ho fortel at møta ofte varer i fire timar, og at ho derfor har

sett seg nøydd til å ta grep, mellom anna ved lage agendaer for møta i forkant.– Eg prøver å finne ein mellomting mellom den norske og spanske kulturen utan å fornærme nokon. Vi kunne nok lært litt av spanjolane ettersom dei ofte skapar tettare relasjonar mellom partane. Samtidig brukar dei veldig mykje tid på jobben, så det er nok også interessant for dei å få effektivisert det litt. Medan spanjolane gjerne tek seg ein to timer lang siesta midt på dagen, er det ein skikk Fure Osmundsvåg ikkje har planar om å adoptere. – Nei, eg et lunsj på arbeidsplassen. Eg ser ofte

at når eg går frå jobb i 16-16.30-tida, så kjem mange tilbake frå lunsj. Då er dei ikkje ferdige før i 19-20-tiden, og eg trur nok at mange spanjolar skulle ønske at dei kunne kutte ned på den lange lunsjen og heller få gå tidlegare heim. – Skapar spanjolane sin siesta problem for di møteverksemd? – Nei, faktisk ikkje. Eg hadde kanskje trudd at den skulle gjere det, og var i heile tatt litt spent på førehand om eg kunne fortsette å ha norsk arbeidstid. Det har derimot gått heilt fint, men å få avtalt møter før klokka ti om morgonen er vanskeleg, smiler vågsøyværingen.

Hydrodynamiske testtjenester til den maritime bransje Stadt Towing Tank AS • 6718 Deknepollen • Telefon 926 45 109 • post@stadttowingtank.no • www.stadttowingtank.no

havbruk

Set pilotanlegg i drift til våren Arve Solbakken Tlf. 911 77 331 arve@firdaposten.no

SVANØY: Det lukka og patenterte oppdrettsanlegget FLO, som er utvikla på Svanøy, blir sett i pilotdrift til våren.– Det har teke tid å få formalitetane på plass. Vi har ikkje falle av lasset slik mange har lurt på, forsikrar Gunnar Stavøstrand i FLO Marine.

LUKKA SYSTEM: Prinsippskisse over sirkulasjonen i anlegget til FLO Marine. Botnen kan hevast og senkast når ein skal handtere fisk.

Konkurransen om å utvikle lukka oppdrettsanlegg i sjø er knallhard og det har allereie kome fleire system i drift kringom i landet. – Det som gjer vårt konsept spesielt er at det er ein stiv konstruksjon der tankane er bygd i saman. Den patenterte fordelen er først og fremst av vi har botn i tankane som kan hevast og senkast. Vi har også gått bort frå å bygge anlegget i stål. Etter å ha innhenta prisar mellom anna frå Mundal Båtbyggeri, viser det seg at det er rimelegare å bygge anlegget i sandwich-materiale,

DET KOMMER MYE LAKS FRA FLORØ! Med vår største fabrikk i Florø, er vi verdensledende på ﬁskefôr som gir sunn og god ﬁsk ut til hele verden. Kunnskap gjør forskjellen!

EWOS omsetter for rundt 10 milliarder kroner og er til stede i alle verdens viktige områder for lakseoppdrett. Vi har forskningsavdelinger i Dirdal, Lønningdal, Chile og Vietnam som er verdensledene på fôr og prosessteknologi. Hovedkontoret er i Bergen med avdelingskontor i Trondheim og fabrikker i Florø, Halsa og Bergneset. www.ewos.no

38 Eit hav av mulegheiter

november 2013

fakta

FLOkonseptet

■ Stivt anlegg bygd i sandwich/kompositt.

■ Skal hente inn vatn frå under 25 meters djupn, slik at ein ikkje får inn lakselusyngel. FAKSIMILE: Oppslag om FLO-prosjektet

■ Reint djupvatn sikrar også fisken mot sjukdomssmitte og algar i sjøen.

i førre utgåve av Eit hav av mulegheiter.

fortel Gunnar Stavøstrand, som har jobba intenst med å skaffe FOU-konsesjon og naudsynte avtalar om lokalitet og bygging av anlegget. I slutten av oktober signerte FLO avtale med Steinvik Fiskefarm om plassering av pilotanlegget på Seljeset i Høydalsfjorden. Stavøstrand reknar med FOU-konsesjon ikkje vil by på problem å få innvilga. – FLO-anlegget er eit kommersielt produkt som vi skal ut i marknaden for å selje, slik at vi har også jobba

■ Kan hente vatn

mykje med forretnings- og marknadsføringsplan for anlegget. Planen er å starte pilotdrift i mai, fortel Stavøstrand. Den største praktiske fordelen med konseptet er at ein sparer mykje tungt og tidkrevande arbeid. Medan ein på eit konvensjonelt merdanlegg treng tungt mekanisk utstyr og mykje handemakt for å tørke opp nøtene for å behandle fisken, er det på FLO-anlegget berrre å trykke på ein knapp og heve botn i tanken til høveleg høgde.

Norges mest spesialiserte og komplette reparasjons- og ombyggingsverksted. Vi setter store ressurser inn på å opprettholde et kvalitetsmessig og effektivt verft med høy ekspertise.

med høgare temperatur om vinteren og kaldare vatn om sommaren. Vil gje auka vekst.

■ Rømmingsfritt anlegg

Verftet har en stabil og engasjert stab med lang og allsidig erfaring. Anlegget er bygget med tanke på fleksibilitet og rasjonalitet, og har verksteder og lager nær beliggende til kaier, dokk, slipp og hall.

SLIPPKAPASITET

HALLDIMENSJON

DOKKAPASITET

KRANDEKNING

SLIPPKAPASITET

4000 tonn - 100 x 20 m

Lengde Bredde Høyde

Lengde 148 m Bredde 25/30 m Dybde 9m

2 tårnkraner ved dokk/slipp Traverskran i hall SWL 50 t

Total kailengde 300 m Dybde hovedkai 8 m Dybde i hop 7m

VI TILBYR:

80 m 50 m 30 m

O V E R F L AT E B E H A N D L I N G

MEKANISK

Båtbygg AS | 6710 Raudeberg | Telefon 57 85 40 00 |

P L AT E A R B E I D

Fax 57 85 40 01 |

INNREDNING

TEKNISK

www.baatbygg.no

VAAGLAND: Båten er under ferdigstilling på Vaagland-verftet på Møre.

FISKEBAS: Nye Fiskebas skal etter planen komme til Florø for dåp og festivitas før nyttår.

OLJEBRANSJEN: Geir Magne og Siv Madsen presenterer prosjektet for oljebransjen.

fiskeri

FLORØ: – Fisket er no så effektivt at vi tek kvoten vår på vel fire månader. Sidan vi held til ved ein oljebase, er det naturleg for oss å tilby våre tenester til oljeindustrien resten av året, seier skipper Geir Magne Madsen.

Arve Solbakken telefon 911 77 331 arve@firdaposten.no

Oljeoppdrag o skal gje heilår Derfor vil nye Fiskebas ha to fartøysertifikat, eit for fiskeri og eit som gjer at dei blir godkjent for oppdrag opp mot oljeindustrien i nærområdet. Dei tenkjer seg å kunne gjere følgjande type oppdrag: 1. Standby-oppdrag ved plattformer 2. Vere base for ROV-fartøy med subsea-oppdrag 3. Vere opptreningsfartøy for subsea-utdanninga i Florø. 4. Kan tilby mannskapsskifte for spesialfartøy i oljeindustrien. Reiarlaget har presentert sine planar for olje-

■ Lengde 64,2 meter ■ Utvikla av Rolls Royce i Ålesund med hybridmotor som kan opererast både diseleletrisk og dieselmekanisk.

■ Lastekapasitet 1550 m3. Lossing kan gjerast dobbelt så fort som før.

■ 12 flotte mannskapslugarar, badstue, filmrom og treningsrom.

Bygger Fiskebas den fjerde I februar 1966 henta Madsen-familien sin første båt frå Søviknes Verft. Nummer to og tre i rekka har reiarlaget kjøpt som brukte båtar, men den nye generasjonen drivarar med Geir Magne Madsen i spissen sat-

40 Eit hav av mulegheiter

fakta Fiskebas

november 2013

sar på eit nybygg med fleire bruksområde enn berre fiskeri. – Då vi tok over i 2006, følte vi at vi hadde store sko å fylle. Men vi har gått i ein god skule og lært oss å fiske effektivt. Derfor er vi stolte og audmjuke over at vi har fått tillit til å gjere denne investeringa.

Bravo Seafood er eit uavhengig salsselskap for laks og aure, lokalt forankra i Florø. Vi har høg kompetanse og lang røynsle frå bransjen. Ta kontakt for eit konkurranse dyktig tilbod

(Alle foto: Harald M. Valderhaug)

og fiskeri rsdrift næringa mellom anna gjennom Maritim Forening Sogn og Fjordane.

Vaagland-verftet Båten, som er under ferdigstilling ved Vaagland-verftet på Møre, utgjer ei investering truleg på kring 150 millionar. Den inneheld det aller nyaste av teknisk utrustning og får eit motorsystem levert av RollsRoyce som skal gje 25 prosent lågare forbruk av drivstoff og har også utstyr for reinsing av NOx-gassar.

Bravo Seafood AS Strandgata 52/54 Pb 100, 6901 Florø, Tlf. 57 00 93 00 post@bravoseafood.no

Vi minner om riktig merking av fast reiskap for fritidsfiskarar Livet i havet - vårt felles ansvar

Polsk skrog Skroget er bygd i Stetting i Polen, men blei eit halvt år forsinka. Vaagland-verftet på Møre jobbar no intenst med å ferdigstille båten. – Verftet i Stettin hadde heller ikkje gjort ferdig det dei skulle, så det har blitt mykje ekstra-arbeid på Vaagland. Dei må betale oss dagbøter, men det blir ei sak mellom Vaagland og det polske verftet, fortel skipper Geir Magne Madsen. Forseinkinga har vore utfordrande for både reiarlaget og mannskapet, som har gått lenge arbeidslause. Men før nyttår skal det bli festivitas når nye Fiskbas kjem til Florø for å døypast. – Vi veit ikkje heilt nøyaktig kor tid båten blir levert, men når den tid kjem blir det open båt og storstila feiring, avsluttar Madsen.

Adresse: Postboks L, 6701 Måløy • Besøksadr.: Gate 1, nr. 60, Måløy

Adr: Postboks 185 Sentrum, 5804 Bergen • Besøksadr.: Gate 1, nr. 60, Måløy Tlf: 57 85 28 00 / 28 11 • Faks: 57 85 28 01 • www.fiskeridir.no Tlf: 03495 • epost: postmottak.maloy@ﬁskeridir.no • www.ﬁskeridir.no

INSPEKSJON: Malvin Silden frå Raudeberg-verftet Stadyard har brukt mykje tid i Polen i forbindelse med bygginga av Torbas-skroget. Her inspiserer han maskinrommet saman med Erik Tveten som er inspektør for bankane. (Alle foto: Privat)

Set søkje l RAUDEBERG/GDYNIA: Ingenting vert overlate til tilfeldigheitane når eit hypermoderne fiskefartøy til nærmare 200 millionar kroner skal byggjast.

Utviklande kompetanse, inngåande lokalkunnskap ssf.no

verftsindustri

Vi er med på verdiskaping i ﬁskeria

Sindre Blålid Kvalheim telefon 901 87 854 sindre@fjt.no

– Min jobb er å vere den som følgjer opp jobben verftet gjer, ser på detaljane og er sur og lei på progresjonen, smiler Malvin Silden. Det siste halvåret har den operative leiaren ved Raudeberg-verftet Stadyard brukt mykje tid i Gdynia på polskekysten. Årsaka er at Stadyard der held på å bygge skroget til Vågsøy-reiarlaget Torbas sitt nye flaggskip: Ein nærmare 70 meter lang og hypermoderne ringnotbåt til ein verdi av nærmare 200 millionar kroner.

Kvalitetssikrar Tryggleik på sjøen har vore eit sentralt tema for kystbefolkninga i uminnelige tider. Med etableringa av det interkommunale hamnesamarbeidet som har resultert i Alden hamneområde vil kystkommunane i Ytre Sogn og Sunnfjord frå 1. januar 2012 ha eit nytt verktøy i arbeidet med å styrke tryggleiken på sjøen. Eininga skal ha fokus på vedlikehold av kommunale sjømerker, fjerning av hindringar og tilsyn med kaianlegg som er tilgjengelege for ålmenta. Kystverket vil som før ha ansvaret for hovedog bi-leier i heile området. Flora Hamn KF skal ha det operative ansvaret og Hamnerådet vil sørge for prioritering av tiltak og budsjettdekning for desse. I tillegg vil samarbeidskommunane kunne få utført sakshandsaming av tiltak si strandsona som skal handsamast etter Lov om Hamnar og Farvatn. Hamnerådet ser fram til eit virke i teneste for dei mange som har sjøen som arbeidsplass og ferdselsåre. HAMNERÅDET FOR ALDEN HAMNEOMRÅDE: Vidar Grønnevik Rådsleiar Flora

Margunn Hyenes Nestleiar i rådet Hyllestad

Bernhard Øberg Rådsmedlem Førde

Steinar Kvame Rådsmedlem Naustdal

Magnar Hellebust Rådsmedlem Gaular

Fritz Hugøy Rådsmedlem Askvoll

Gudmund Solheim Rådsmedlem Fjaler

Erik Svendsen Hamnesjef

FERDIG ARBEID: Slik vil Torbas sjå ut når ferdigstillinga i Vågsøy er fullført, truleg på seinsommaren neste år. (Illustrasjon: Seacon)

Båten er teikna av Måløy-selskapet Seacon, og Silden sin jobb er å kontrollere at verftsarbeidarane gjer som dei har fått beskjed om i samsvar til spesifikasjonar og teikningar. – Eg skriv ikkje under på nokon papir før eg har fått det seg skal ha, og før eg signerer, så får dei ikkje pengar. Slik er prosessen, forklarer Silden. Etter nokre månader med laber progresjon, er prosjektet forsinka med eit par månader. Planen var at skroget skulle komme til Stadyardfor utrusting i oktober. No startar ikkje dette arbeidet før på nyåret. Silden, som har erfaring frå fleire slike byggeprosjekt, har derimot tatt høgde for forseinkingar. – At dei må endre leveringsdatoen til årsskiftet gjer ikkje noko for oss, for det har vi forventa heile tida. Men nede i Polen har eg sjølvsagt vore

Les vidare

42 Eit hav av mulegheiter

november 2013

elys p책 ar beidet

sur og lei kvar gong dei har flytta på leveringsdatoen. Sånn er det bare.

Eit anna tidsomgrep Etter å ha leita etter skrog hos sju-åtte leverandørar både i Tyrkia, Latvia og Polen, landa ein til slutt på Nauta Shiprepair Yard. Malvin Silden forklarar at det er mykje å spare på å gjere jobben i Polen. – Det er ingen som bygger skrog i Norge lenger. Det klarer vi ikkje, med det lønnsnivået som er ute i verda. Vi har ti gonger lønna her i forhold til kva dei har i Polen, meiner Silden. Han understrekar samtidig at kulturforskjellane ikkje er utan utfordringar. – Dei har ei litt anna respekt for tid enn kva vi har. – Korleis? – Du kan seie at om dei skulle møte til ein fotballkamp klokka fire, så tenker dei nok at om ein ikkje spiller klokka fire, så må det vere like greitt å starte klokka sju! Å halde tilbake betalinga har derimot vore løysinga, og etter nokre startproblem, meiner Silden at progresjonen no er akseptabel. – Dersom dei held progresjonen som no er avtalt, så vil eg seie at eg er rimeleg fornøgd.

Vert utrusta lokalt På Raudeberg førebur Stadyard og ein rekke lokale underleverandørar seg no på den omfattande jobben med å utruste ringnotbåten. – Når båten kjem til Raudeberg har eg sju månader til å gjere den ferdig. Seks månader med produksjon og ein månad med prøvekøyring, forklarer Malvin Silden.

■ Ulvesund Elektro, Måløy Radioforretning, Isovent, Båtbygg, Sentronik og Fjordpipe er nokre av dei lokale selskapa som skal bidra under Stadyard si utrusting av Torbas neste år.

KUNDEN: Eigarane av det nye fartøyet, brørne Tore (nr. 2 f.v.) og Agnar Lyng, saman med prosjektleiaren ved det polske verftet Premyslaw Koska (t.v.) og Malvin Silden.

44 Eit hav av mulegheiter

november 2013

REGN med oss i fremtiden!

HØGT: Det nye Torbas-fartøyet ragar høgt over bakken ved verftet nord i Polen.

Vi er fylkets største aktør på arbeidsklær. Vi har rett kvalitet til rett pris.

Måløy Florø Førde Ålesund

MÅLING: Malvin Silden kontrollerer at skroget er jamt.

415 35 660 57 75 00 75 906 12 222 916 55 945

KVALITET! DYRKORN SVIVELLINER OG CATCH™ KROK

Alle verfta tente pengar

UTVIKLET I NÆRT SAMARBEID MED FISKERE

Fem av fem Vågsøy-verft gjekk med overskot i 2012. I sitt første år i drift sikra Stadyard seg eit overskot før skatt på 1,8 millionar kroner. Omsetninga var drygt 40 millionar kroner, for selskapet som rundt årsskiftet 2011–12 overtok anlegget til konkursramma Blaalid på Raudeberg. I det heile tatt vart 2012 eit positivt år for verftsindustrien i Vågsøy. Alle dei fem verfta gjekk med overskot. Måløy Verft hadde eit overskot før skatt på 6,1 millionar med ei omsetning på 64,1. Båtbygg ei omsetning på 209 millionar, og eit overskot på 4,9 millionar. Verlo sitt resultat før skatt var på 1,1 millionar. med ei omsetning på 27,3, medan Johansen Slip & Mek. sitt overskot var 270.000 kroner med ei omsetning på 24,7 millionar. Dagleg leiar Agnar Lyng ved Stadyard meiner samarbeid verfta imellom er oppskrifta – Kan vi saman forstå at vi må ut og hente inn oppdrag, for så å sjå korleis vi saman kan løyse oppdraget når eit av verfta har fått det, så trur eg det er ein veldig god modell for å utvikle den klynga vi har her på verftssida.

DELIVERING THE DIFFERENCE™ Mørenot Dyrkorn AS T: +47 70 16 08 50 marked@dyrkorn.no www.dyrkorn.com

utdanning

MÅLØY: Lærdalsjenta Kristina Finden Tronsen har på ingen måte forvilla seg ut i havgapet. – Eg har ikkje angra ein einaste dag på at eg valde å ta TAF Akvakultur på vidaregåande skule i Måløy. Arve Solbakken telefon 91177331 arve@firdaposten.no

Det kan vere hardt til tider. Du må gje litt ekstra og bruke store delar av fritida på lekser, men det er verdt det. Kristina Finden Tronsen

Då ho var på leirskule i 7. klasse fekk ho eit innblikk i marinbiologi. – Etter det så las eg meir om det heime og fatta meir og meir interesse for naturfag og livet i havet, seier 17åringen, som no har praksis på Marine Harvest sitt anlegg i Skorpefjorden i Flora. – Etter tre år på ungdomsskulen, så var eg lei av stillesitjande og teoretiske fag. Då eg fekk kjennskap til akvakultur og TAF i Måløy, så var valet enkelt for meg, forklarer ho. Gjennom TAF får ein arbeidserfaring allereie frå ein er 16 år og ein kan tene sine eigne pengar undervegs. Det vidaregåande studieløpet tek fire år, men då sit ein att med mykje arbeidserfaring, fagbrev og studiekompetanse til å ta til på høgare utdanning. – TAF-opplegget er heilt fantastisk. Det kan vere hardt til tider. Du må gje litt ekstra og bruke store delar av fritida på lekser, men det er verdt det, seier lærdalsjenta, som har sett seg klare mål for høgare utdanning og yrkeskarriere. Ho vil studere anten fiskebiologi for å kunne bli spesialist innan fiskehelse eller utdanne seg til marinbiolog. – Eg har ein ambisjon om å få meg ein god jobb i Marine Harvest-systemet . – Kvifor i det selskapet? – Eg har hatt praksis i Marine Harvest og dei er veldig gode på å ta vare på lærlingane sine. Vi får dei kursa vi treng og får vere med på samlingar og faglege foredrag. – Du har ikkje ein langsiktig plan om å starte eiga akvakulturverksemd heime i indre Sogn? – Nei, det har eg ikkje per i dag. Akvakultur er ei spennande næring i sterk utvikling, så kven veit kva framtida bringar ...

UTE I HAVGAPET: Sognejenta Kristina Finden Tronsen har funne seg vel til rette i kasteroser og saltdrev på oppdrettsanlegga til Marine Harvest. Her saman med driftsteknikar Åge Silden. (Foto: Kåre Nordpoll.)

Trefte blinken Fiskehandleren med det «lille ekstra»! Fugleskjærgt. 8, N-6900 Florø, Norway - Phone: +47 5775 0000 - Fax: +47 5775 2010

46 Eit hav av mulegheiter

november 2013

fakta

TAF

â&#x2013; Teknisk, allmennfagleg utdanning (TAF) er eit 4-ĂĽrig utdanningstilbod med lĂŚrekontrakt i ei bedrift. Dette fĂ¸rer fram til fagbrev samtidig som ein fĂĽr spesiell studiekompetanse for hĂ¸gare utdanning.

â&#x2013; NĂŚringsliv og helsevesen treng fagarbeidarar og folk med bĂĽde teoretisk og yrkesfagleg kunnskap pĂĽ hĂ¸gt nivĂĽ. TAF-utdanninga gir eit spesielt godt praktisk og teorigrunnlag for vidare studiar. Gjennom denne ordninga vil du fĂĽ ei utdanning som fĂ¸rer fram mot fagbrev, samtidig som du kan oppnĂĽ spesiell realfags-studiekompetanse for hĂ¸gskular og universitet.

â&#x2013; Utdanninga er organisert slik at elevane/lĂŚrlingane vekslar kontinuerleg mellom skule og bedrift i fire ĂĽr. Dei tre fĂ¸rste ĂĽra arbeider ein to dagar i veka i bedrift, siste ĂĽret tre dagar i veka i tillegg til ein del av skuleferiane og skulefrie dagar alle 4 ĂĽra. Elevane/lĂŚrlingane har rett pĂĽ totalt fem veker ferie i lĂ¸pet av ĂĽret.

â&#x2013; Dei to fĂ¸rste ĂĽra er ein elev og dei siste to er ein lĂŚrling med lĂŚrekontrakt. Elevar/lĂŚrlingar tek imot lĂ¸n og bedriftene syter for arbeidstĂ¸y og anna materiell dei treng i arbeidet.

Vinn-vinnsituasjon Stein Kvalsund i Maritim Forening og produksjonssjef sjĂ¸ i Marine Harvest, Geir Hasund, er samde om at TAF er tingen for nĂŚringslivet.

med TAF

Kvalsund leiar Maritim Forening Sogn og Fjordane og kallar TAF-ordninga er eit mĂ¸nsterdĂ¸me pĂĽ samarbeid mellom skule og nĂŚringsliv. Marine Harvest har hatt veldig gode erfaringar og aukar no frĂĽ to til fire TAF-elevar. â&#x20AC;&#x201C; Vi set pris pĂĽ at skule og bedrift er sĂĽ samkĂ¸yrde. Eit godt samarbeid med skulen gjer at ein kan planlegge oppgĂĽver teoretisk som passar med det praktiske i bedrifta. Det gir stor lĂŚring og motivasjon hos eleven og oss som arbeidsgjevar, meiner produksjonssjef sjĂ¸, Geir Hasund. Han viser at TAF-elevane blir ÂŤelite elevarÂť ved at dei fĂĽr stor praktisk innsikt i tillegg til det teoretisk faglege. â&#x20AC;&#x201C; SĂĽleis blir dei viktige kompetansebyggarar for nĂŚringar langs kysten om vi fĂĽr dei til ĂĽ komme tilbake etter fullfĂ¸rt hĂ¸gare utdanning. Vi tek det for gitt at TAF-elevar sĂ¸ker seg mot hĂ¸gare utdanningar og vi tek gjerne inn nye TAF-elevar.

Norges stĂ¸rste produsent av â&#x20AC;&#x153;Norskâ&#x20AC;? kvalitetsnotlin! Â&#x2021; 1 RWOLQSURGXNVMRQ Â&#x2021; 0 RQWHULQJ DY QÂĄWHU Â&#x2021; 5 HSDUDVMRQ DY QÂĄWHU Â&#x2021; /DJULQJ DY QÂĄWHU

Â&#x2021; )OÂ U WDXYHUN wire etc. Â&#x2021; WLPHUV VHUYLFH bĂ¸teri

www.fiskenett.no Gps posisjon : N 60 38, 403 E 05 00, 406

MANGER

AS Fiskenett, Telefon: Fax: DĂ¸gnvakt:

BERGEN

5936 Manger 56 34 98 60 56 34 98 70 952 17 660

fakta nordfjord havn ■ I perioden 1. januar til 1. oktober har Nordfjord Havn registrert følgende aktivitet på sine havner de siste tre årene:

■ Fiske- og fangstfartøy ■ År Antall anløp Tonnasje 2011 2012 2013

1.128 929 712

709.834 719.463 641.168

■ Kun Måløy og Selje har anløp av fiskeog fangstfartøy på Nordfjord Havn sine havner. (Kilde: Nordfjord Havn)

GODT BESØKT: Fiskefartøya Østerbris (f.v.), Åkerøy, Ingrid Majala, Ordinat, Bjarne Nilsen, Karmøyfisk, Ketlin, Kvannøy (inst t.h.), Senior og Gambler låg alle til kai ved Moldøen i Måløy denne haustdagen i september. (Foto: Erling Wåge)

Hamnar på lo miljøet si pen MÅLØY: Aktiviteten på hamna i Måløy sørgjer for sårt tiltrengte inntekter for det lokale næringslivet.

fiskeri

Sindre Blålid Kvalheim

telefon 901 87 854 sindre@fjt.no

– Kvar gong ein ser ein banklinebåt ligge ved kai her i Måløy, så kan du vere sikker på at den båten legg igjen meir enn 1 million kroner her den dagen, seier Nils Myklebust. Han er eigar og tidlegare skipper for det lokale reiarlaget Fjellmøy AS, og meiner at ein i større grad bør vere bevisste på verdiane som fiskeflåten faktisk legg igjen i fiskeribyen. – Det dreier seg om kostnader knytt til levering, bunkers, agn, proviant, samt servicefolk som båtane må ha om bord for å gjennomføre det nødvendige vedlikehaldet.

– Same interesser Under den årlege «fiskarfesten» i Måløy i slutten av september, understreka direktør Magnar Aasebø i Vest-Norges Fiskesalslag betydninga av samhald blant aktørane rundt hamna.

48 Eit hav av mulegheiter

november 2013

– Vi har alle same interesser. Og det er å gi eit best muleg totaltilbod ut ifrå Måløy. I september leverte også Fjellmøy si siste last med det 25 år gamle fartøyet, som no er erstatta med eit større og meir moderne fartøy. Den siste lasta blei levert i Måløy. – At vi ligg her og ikkje i Ålesund, er resultatet av eit samspel mellom leverandørane som har gjort det attraktivt for oss å levere her. I tillegg til at vi også vil støtte lokalmiljøet. Så

Vi har valt å vere litt dristige og har gjort dette i tru på at det har ei framtid. Nils Myklebust

får vi heller krangle på prisane – og det gjer vi, ler Nils Myklebust.

Færre fartøy Men sjølv om fiskerinæringa framleis er ein sterk bidragsytar til aktiviteten rundt Måløy hamn, blir det stadig færre fiskefartøy som «besøker» hamna. Strukturendringar i næringa har resultert i både færre fabrikkar og færre fartøy langs kysten. Mens 1.128 fiskeog fangstfartøy var innom Nordfjord Havn sine hamner (berre Måløy og Selje har anløp av slike fartøy) i løpet av dei ni første månadene av 2011, var talet berre 712 i år. Nedgangen i bruttotonnasje har derimot vore mykje svakare, og viser strukturendringane som har resultert i større, men færre fartøy. Nils Myklebust og medeigarane Stig Jarle Ervik, Knut Refvik og Per Odd

Florø

Solheim Diesel

HOS OSS ER DU TRYGG!

Vi har i 30 år holdt nærings- og fritidsbåter i drift. Våre mekanikere har lang erfaring og fagbrev. Vi løfter båter med egen kran.

Vi representerer sterke merkevarer:

Opningstider verksted: man-fre 08.00-16.00 Timebestilling tlf. 462 81 076

okalngebok

www.solheim-diesel.no www.BestMarin.no

blir

Avd. Måløy

Laboratorieanalyser, konsulenttjenester:

Fjord-Lab styrker sin posisjon og er en del av Fishguard med avdelinger over hele landet!

Næringsmidler/Fisk, Vann & Miljø

Våre tjenester utvides:

Drikkevann

• Laboratorie & Inspeksjonstjenester for hele kysten

Avløpsvann Produkt / Hygienekontroll Hurtiganalyser PCR Fiskehelsetjeneste Miljøundersøkelser OPTIMIST: Nils Myklebust har tru på fiskerinæringa og har vore med på å investere stort i nytt fartøy saman med medeigarane i Fjellmøy AS. (Foto: Sindre Blålid Kvalheim)

Brobakke, har også satsa på eit større fartøy. I haust bytta dei ut 25 år gamle Fjellmøy med eit nyare fartøy. Ei investering på mellom 40 og 50 millionar kroner. – Det er ei tung og alvorleg

investering for fire personar. Vi har valt å vere litt dristige og har gjort dette i tru på at det har ei framtid. Så vil berre framtida kunne fortelje den historia, seier Nils Myklebust.

• Kvalitetsgodkjent av Norsk Akkreditering • Godkjent FOU-institusjon av Norges Forskningsråd

Lokalitetsundersøkelse (NYTEK) Fiskevelferdskurs BioAssay lakselus (resistenstest) Brønnbåtkontroll (Attest)

Avd. Måløy

Tel: 57 85 08 90 fjordlab@fishguard.no

OPPLÆRINGSKONTORET FOR FISKERI- OG HAVBRUKSFAG BRUKSFAG

Mange spanande jobbar ventar på deg i fiskeriog havbruksrelaterte næringar. Les meir på www.okfh.no

sikker jobb - trygg framtid

Opplæringskontoret for fiskeriog havbruksfag i Sogn og Fjordane Maritim Park, Raudeberg / Pb. 89, 6707 Raudeberg Tlf. 57 85 22 32, epost: post@okfh.no

Bensin – diesel – smøremidler

BUNKRING:

NYTT SELSKAP: Fiskebåtreiar Kåre Furnes (t.v.) har teke initiativ til å etablere eit nytt selskap som skal utvikle nytt agn til lineflåten. Jon Erik Steenslid i Segel samarbeider tett med Furnes og det nye selskapet Eco Bait. (Foto: Erling Wåge)

• Bensin • Marine gassolje • Farga diesel • Fyringsolje • Parafin og lagerutsal av smøremidler og kjemiprodukt

Godkjent bilverksted for person- og lastebil

Florø Bil & Havneservice AS Strandavegen, 6900 Florø Tlf. 57 74 05 30

50 Eit hav av mulegheiter

november 2013

fiskeri

Fra Fugleskjærskaia til større fartøy og til mindre båter fra flytebrygge

Erling Wåge telefon 911 80 780 erling@fjt.no

Godt MÅLØY: Fleire reiarlag frå Vågsøy og Bremanger har gått saman og etablert eit selskap som skal forske på og utvikle nytt agn til lineflåten. – Det er veldig positivt at vi har fått med så mange reiarlag som driv både med større og mindre linefartøy, seier Kåre Furnes. Han er styreleiar i det ferske selskapet Eco

Avansert forsking ligg bak Bedriftsrådgjevar i Segel, Jon Erik Steenslid, fortel at Fiskeri og Havbruksnæringens Forskningsfond (FHF) har sett i gong ei omfattande satsing på utvikling av miljø- og ressursvennleg agn til lineflåten. Steenslid er engasjert i etableringa av det nye selskapet Eco Bait. – Dette utviklingsarbeidet skjer i samarbeid med blant andre SINTEF, Nofima og Havforskingsinstituttet. Desse er dei fremste norske forskings- og utviklingsinstitusjonane på området. Linefiske er allereie eit av dei mest miljøvennlege fiskeria vi har, og eit nytt miljø og ressursvennleg agn vil bidra til å ytterlegare forsterke dette, seier Steenslid.

Vi må heile tida tenke nytt og sjå framover. Det nyttar ikkje å berre vere opptekne av det som har vore. Kåre Furnes

eigna til samarbeid Bait, som har som mål å utvikle eit nytt agn til linefisket basert på avfallet som blir om bord i linebåtar når fangsten er reinsa. – Det handlar om avskjer som slog og fiskerestar etter fisken er reinsa. Målet er å bruke dette til å lage nytt agn. Vi ser for oss både produksjon av agnet om bord, og på eit anlegg på land, seier Furnes.

Miljø og økonomi Bak det nye selskapet står Furnes

sitt reiarlag, Atlantic Seafish, samt reiarlaga Carisma, Sjøvær, Havstjerna og Keltic. Dette er lokale reiarlag frå vår region. I tillegg er det med to reiarlag frå NordNorge, Eskøy AS og Nordeng AS, samt Fiskernes Agnforsyning i Tromsø. – Dette handlar både om å utnytte ressursane om bord, og om å kunne produsere billeg agn til denne flåtegruppa. Og ikkje minst så er det eit miljøaspekt ved å

utnytte alt som blir fangsta om bord, seier Furnes. Han fortel at det er søkt om pengar til forskinga der ein skal bruke både kunnskap og erfaringa som allereie finst på dette området.

– Sjå framover Furnes seier dei vil ta med seg erfaringane som er i næringa, og håpar på sikt det kan bli produksjon av ny type agn – gjerne plassert i Måløy.

Når produksjon av eit nytt agn kan vere oppe og gå, kan han ikkje seie noko om enno. – Vi må heile tida tenke nytt og sjå framover. Det nyttar ikkje å berre vere opptekne av det som har vore. Sjølv om vi er nokre reiarlag som går saman om denne satsinga no, så er dette noko som kan komme heile næringa til gode dersom vi lukkast, seier Kåre Furnes i det nye selskapet Eco Bait.aa

Fekk endeleg hol p STADLANDET: 2013 vart året då håpet vart til klokkartru for skipstunnelforkjemparane.

Ryktet om positive nyheiter for Stad skipstunnel hadde allereie begynt å spreie seg, då Jens Stoltenberg om morgonen den 21. mars i år kunne sprekke nyheita om at regjeringa sette av 1 milliard kroner til bygginga av verdas første skipstunnel. I over 30 år har tunnelplanane lege på bordet og då statsministeren sine ord nådde tunnelforkjemparane, var jubelen stor. – Dette er ein gledens dag for heile Vestlandet og ikkje minst Nordvestlandet, var prosjektleiar Randi Humborstad sin umiddelbare reaksjon. Dei mange turane til Oslo for å overtale politikarane til å legge tunnelen inn i Nasjonal Transportplan (NTP), hadde gitt resultat.

samferdsle

Sindre Blålid Kvalheim

telefon 901 87 854 sindre@fjt.no

Regjeringsskifte Sjølv om den raudgrøne regjeringa, som sette av milliarden, no er avløyst av ei borgarleg regjering, er optimismen framleis stor. Både Høgre og Framstegspartiet har nemleg uttrykt eit sterkt ønske om å realisere prosjektet. Og mens avtroppande regjering plasserte skipstunnelen i den siste perioden av NTP (etter 2018), vil dei to regjeringspartia no sjå på muligheita for å få flytta fram byggestarten.

fakta

stad skips tunnel

■ Dimensjonane for Stad skipstunnel, stort alternativ, er:

■ Breidde: 36 meter (26,5 meter mellom fenderane)

■ ■ ■ ■

Høgde frå botn til topp: 49 meter Djupne: 12 meter (lågvatn) Lengd: 1.700 meter Prisen for stort alternativ er estimert til cirka 1,7 milliardar kroner. Traseen går mellom Moldefjorden og Kjødepollen i Selje kommune.

52 Eit hav av mulegheiter

november 2013

MINISTERBESØK: I valkampinnspurten besøkte statsrådane Liv Signe Navarsete (nr. 2 f.v.) og Lisbeth Berg-Hansen (t.h.) Moldefjorden der det sørlege tunnelinnslaget etter planen skal vere (i bakgrunnen). (Foto: Sindre Blålid Kvalheim)

30 veker etter «gjennomslaget» møter vi prosjektleiar Humborstad på kontoret i Måløy. Ho er ikkje bekymra. – Når tunnelen no ligg inne i NTP og dei andre partia er så positive i sine merknader, så er det ikkje eit problem for oss at det blei eit regjeringsskifte. Dei borgarlege partia har dessutan

signalisert at dei ønskjer å bygge Stad skipstunnel endå tidlegare, seier ho.

Førebuande arbeid Men det står framleis mykje att før den drygt fire år lange byggeperioden kan starte.

pĂĽ byllen â&#x20AC;&#x201C; Vi treng ein reguleringsplan for ein stor tunnel og vi treng ein KS2 (kvalitetssikring av styringsunderlag og kostnadsoverslag, journ. anm.), forklarer Humborstad. I det raudgrĂ¸ne budsjettforslaget for 2014 har den avtroppande regjeringa sett av 5 millionar kroner til forundersĂ¸kingar knytt til skipstunnelen. â&#x20AC;&#x201C; Det er ein god start til ĂĽ for eksempel begynne med reguleringsplanen. Kystverket har ansvaret for den, og dei har tidlegare sagt at dei vil sjĂĽ reguleringsplanen og KS2 i samanheng. Det tar cirka eitt ĂĽr. Kva inngĂĽr i KS2? â&#x20AC;&#x201C; Det er ei detaljplanlegging der ein ser nĂŚrmare pĂĽ blant anna kostnadsoverslag. Ein har i dag ikkje ein detaljert plan for korleis Stad skipstunnel skal byggjast, seier Humborstad. â&#x20AC;&#x201C; Er dette detaljar som kan velte prosjektet? â&#x20AC;&#x201C; Nei, det tviler eg veldig sterkt pĂĽ. SjĂ¸lvsagt kan det dukke opp smĂĽ problem, men

ikkje noe som kan velte prosjektet. I min villaste fantasi kan eg ikkje sjĂĽ det skje. Kystverket har jo sjĂ¸lve sagt at det ikkje er noko ÂŤhokuspokusÂť ĂĽ bygge denne tunnelen

To ĂĽr FĂ¸r Kystverket kan starte arbeidet, mĂĽ dei uansett fĂĽ ei bestilling frĂĽ departementet. â&#x20AC;&#x201C; Kystverket i Ă&#x2026;lesund er klare for ĂĽ begynne ĂĽ jobbe med Stad skipstunnel. Dei ventar bare pĂĽ bestillinga, seier Humborstad. I lĂ¸pet av det siste ĂĽret har tunnelforkjemparane fĂĽtt kraftig pĂĽfyll av tru pĂĽ at skipstunnelen kan vere noko meir enn ein fjern draum. Og gĂĽr ein eitt ĂĽr fram i tid, hĂĽpar prosjektleiaren at datoen for byggestarten er sett. â&#x20AC;&#x201C; Eg hĂĽper at vi dĂĽ er i gong med reguleringsplanen og KS2, og at vi ser konturane av nĂĽr dette arbeidet kan vere ferdig. DĂĽ kan vi kanskje fĂĽ sett ein dato for nĂĽr bygginga skal starte. â&#x20AC;&#x201C; Det betyr byggestart om cirka to ĂĽr? â&#x20AC;&#x201C; Ja, det er det eg hĂĽper pĂĽ, smiler prosjektleiar Randi Humborstad. FEIRING: MĂĽlĂ¸y blei skipstunnelmilliarden i mars feira skikkeleg. Prosjektleiar Randi Humborstad (nr. 3 f.h.) hĂĽpar pĂĽ byggjestart om to ĂĽr. (Foto: Janne Weltzien Listhaug)

Fiskeri og Havbruk Slanger, kuplinger og DVH-produkter med tilhĂ¸rende tjenester (DVHP). ) ( ) # # $ *( + * # ) , # ) * ! ./ , ' * ) ) & * )' % !

! """! ! # $ % &' ( ! 800 83 777.

Ingen oppgave for liten og ingen for stor. Stadt SjĂ¸transport AS er lokalisert i FlorĂ¸, og utfĂ¸rer alt innen slepebĂĽt tjenester det vĂŚre seg havneassistanse-slep innenriks og utenriks for bĂĽde privat- og nĂŚringskunder samt berging . Vi utfĂ¸rer ogsĂĽ fortĂ¸ynings arbeid av alt fra store bĂĽter til rigg og flytende innretninger som brygger og lignende.

24/7/365 vakttelefon +47 995 42 444 - www.tugs.no

Bluefin er blitt vaksen fiskeri

FLORØ: Bluefin har vore på Mundal Båtbyggeri og bygd på for tredje gong. Men nye 7,2 meters lengde er den no 34 meter og kan reknast som ein liten ringnotar. Arve Solbakken telefon 911 77 331 arve@firdaposten.no

– Vi tok høgde for utviding då vi bygde båten for 13 år sidan, seier skipper Atle Magne Nekkøy. For 13 år sidan var det restriksjonar på lengda til fiskebåtane knytt til kvotane. Dette førte til at det vart bygd båtar som var korte og knubbete, men økonomisk effektive. Desse såg ofte litt pussige ut og nokre av dei hadde heller ikkje dei beste eigenskapane i sjøen. Bluefin har langt frå vore ein versting på dette feltet. No etter at båten vart forlengd for tredje gong sidan den gjekk jomfruturen, har båten fått skroget dei såg føre seg. I starten var båten 21 meter.

Sandwich Atle Magne Nekkøy og Steinar Nekkøy med Bluefin og Kjell Magne Nekkøy med Albacore er kundar av Mundal Båt på Radøy nord for Bergen. Verftet er spesialistar på å bygge båtskrog i sandwich i staden for

(Begge foto: Dag Nesbø Frøyen)

dei tradisjonelle stålskroga. Det er litt dyrare å investere, men det skal gje lågare vedlikehaldskostnader sidan ein slepp rustproblematikken. Sandwich har veldig høg styrkei forhold til vekt og det gir eit lettare skrog enn tilsvarande stålskrog. Det gir SKIPPER : Skipper høgare fart med mindre motorkraft og med på Bluefin, Atle det betre drivstofføkono- Magne Nekkøy. mi. – Når det ikkje vart noko nybygg var dette ei god løysing, seier ein av dei tilsette. I tillegg betre lastekapasitet og generelt sett betre plass til dei seks personane som til ei kvar tid er om bord, er også messa utvida. Og det skal seiast at det er god standard om bord.

God standard – Det må vere såpass, vi er jo om bord her halve året. Dessutan er det viktig at vi fornyar oss i denne bransjen, seier skipperen. Dei har fått utvida lastekapasiteren til vel 340 kubikkmeter. Slik sett treng dei ikkje levere med same frekvens som før. Bluefin har sju fast tilsette. Seks av dei er om bord i løpet av sesongen, og dei to maskinistane som er tilsett byter på jobben. Ifølgje Brønnøysund-registera går reiarlaget Nye Bluefin veldig godt økonomisk og hadde i 2012 eit kjempegodt resultat før skatt på 31,8 prosent av omsetninga.

Notposer fra Egersund Net

Dokumentert kvalitet Utviklet og testet gjennom generasjoner

ŐĞƌƐƵŶĚ EĞƚ Ğƌ ĂŬƟ ǀ ŝŶŶĞŶĨŽƌ ŚĞůĞ ǀĞƌĚŝŬũĞĚĞŶ ŶĊƌ ĚĞƚ ŐũĞůĚĞƌ Ċ ƐŬĂƉĞ ĨƌĞŵƟ ĚĞŶƐ ŶŽƚͲƚĞŬŶŽůŽŐŝ ĨŽƌ ŽƉƉĚƌĞƩ Ăǀ Į ƐŬ͘ sŝ ďŝĚƌĂƌ ĂŬƟ ǀƚ Ɵ ů Ăƚ ŚĂǀďƌƵŬ Ğƌ ĞŶ ŵŝůũƆǀĞŶŶůŝŐ ŽŐ ďčƌĞŬƌĂŌ ŝŐ ǀĞŬƐƚŶčƌŝŶŐ ƐŽŵ ƉƌŽĚƵƐĞƌĞƌ ƐƵŶŶ ƐũƆͲ Notpose i testtank ŵĂƚ Ɵ ů Ğƚ ŐůŽďĂůƚ ŵĂƌŬĞĚ͘

Egersund Net AS Svanavågen, 4370 Egersund Tlf.: 51 46 29 00 Faks: 51 46 29 01 post@egersund-net.no www.egersundnet.no NORSK AKKREDITERING TEST 184

54 Eit hav av mulegheiter

november 2013

Felles bo- og arbeidsmarked: · 45-minuttsregionen vil knytte sammen Vågsøy, Bremanger, Flora og Førde til en felles bo- og arbeidsmarkedsregion med om lag 50 000 mennesker · Rask realisering av 45-minuttsregionen er et viktig tiltak for å oppnå folketallsvekst og for å skape etterlengtet vekst på kysten av Sogn og Fjordane.

De neste vegtiltakene på Kystvegen Måløy-Florø er: · Tunnel Svelgen-Indrehus (4,4 km lang). Innsparing 9,5 km i forhold til å kjøre rundt Kjelkeneset · Broforbindelse i ytre Nordfjord fra Angelshaug i Vågsøy kommune til Tongane i Bremanger kommune Ålesund

Næringsutvikling: · 45-minuttsregionen vil knytte sammen de to næringslivsbyene Måløy og Florø enda tettere sammen · 45-minuttsregionen har en viktig funksjon som sammenbindingsvei mellom leverandørindustrien og havnene

Måløy Nordfjordeid

Bremanger

· 45-minuttsregionen gir grunnlag for sterk vekst i en rekke næringer som olje og gassvirksomhet, fornybar energi, havbruk og fiskeri og maritim industri

Florø Førde

Samferdsel og infrastruktur: · 45-minuttsregionen gir maksimalt 45 minutter reisetid mellom de ulike sentra i regionen (Måløy-Svelgen-Florø/Førde) · 1 time kortere reisetid mellom Måløy og Florø/Førde · 45-minuttsregionen gir kortere vei til sykehus/ helsetjenester og andre servicetjenester som flyplass ÅL

Bergen

ESUND

.<679(*(1 BERGEN

Gate 1 | nr. 119 | 6700 Måløy Prosjektleder: Randi Paulsen Humborstad Prosjek www.nordfjordvekst.no www.n

Les mer: www.45minuttsregionen.no Les mer: www.kystvegen.no

Nordfjord Vekst AS – næringslivet og gründerens møteplass.

Vi er en VEKSTSKAPER! Nordfjord Vekst har fokus på VEKST og UTVIKLING. Vi bistår med din strategi, markeds- og fremdriftsplaner, samt følger deg mot målet. · Går du med en ”gründer i magen” – en drøm om å realisere en forretningsidé du har tenkt på i lengre tid? · Trenger du hjelp med planlegginga og utviklinga av et forretningskonsept? · Har din bedrift et prosjekt som behøver drahjelp? · Har du behov for å rekruttere dyktige folk til spennende stillinger?

QVNHU GX n O UH PHU RP JU QGHU RJ LQNXEDWRUWLOEXGHW L 6RJQ RJ )MRUGDQH" · 0DQGDJ GHV DUUDQJHUHU 1RUGIMRUG 9HNVW *U QGHUNYHOG L 0nO¡\ · /¡UGDJ GHV DUUDQJHUHU 1RUGIMRUG 9HNVW )¡UMXOVWUHII · 6MHNN XW YnU QHWWVLGH ZZZ QRUGIMRUGYHNVW QR RJ IDFHERRNVLGH

9, HU GHU Gate 1 | nr. 119 | 6700 Måløy www.nordfjordvekst.no

.RPPHU GX Sn nUHWV )¡UMXOVWUHII "

56 Eit hav av mulegheiter

november 2013