Røde Kors Avisa nr 2 2013 by Firda Media as

Sogn og Fjordane INFORMASJONSAVIS Artistgalla – side 6–7 Trøste og bære – side 11 Godt skodde – side 12–13 Gjestebod – side 17 Barnepanel – side 18 årgang 24 | 2 | 2013

RØDE KORS AVISA 2013

«Frivillig glede» FRIVILLIG GLEDE er temaet for denne utgåva av Røde Kors avisa og representerer på same tid ei av drivkreftene til frivillig innsats. I løpet av året vert det nedlagd eit betydeleg ubetalt arbeid av frivillige gjennom ulike organisasjonar både som humanitært arbeid eller innan idrett og kultur. Denne innsatsen er noko av det vi er stolte av og som og er litt av sjela i det norske samfunnet.

LEIAR

SAMAN MED SVERIGE er norsk frivillig sektor i særklasse. Statistikk viser at 48 % av alle over 16 år bidreg med frivillig og ubetalt innsats. Omgjort i verdi utgjer dette ein innsats i området 60 milliardar kroner i fylgje Statistisk Sentralbyrå. Den norske velferdsstaten er heilt avhengig av denne innsatsen og utfordrar oss som frivillige organisasjonar men spesielt sentrale og lokale myndigheiter til å gi rammevilkår som stimulerer til at vi fortsatt kan oppretthalda og skape vekst i det frivillige Norge. DRIFT AV FRIVILLIGE organisasjonar er ikkje gratis sjølv om all innsats skjer utan betaling.

Stabile og føreseielege rammevilkår er avgjerande faktor i utviklinga av frivilligheit. Eit viktig enkelttiltak er utviding av ordninga med mva-kompensasjon fram mot mva-fritak. STØRRE NATURHENDINGAR skjer årleg ein eller annan stad i verda. No seinast orkanen over Filippinene der det akutte hjelpearbeidet fortsatt føregår og der dei vil trenge langvarig internasjonal støtte til å byggja opp at grunnleggjande og heilt nødvendig infrastruktur. Konfliktsituasjonar fører og til omfattande behov for humanitær hjelp slik ein no ser som fylgje av den pågåande konflikten i Syria. Uavhengige og politisk nøytrale internasjonale organisasjonar med sterk lokal forankring i dei fleste land, slik som Røde Kors, er heilt sentrale når det gjeld å nå fram med hjelp i slike katastrofar. OGSÅ HER TIL LANDS ser vi kor viktig frivillig innsats er både i det daglige og når større situasjonar oppstår. Hendingar som orkanen Dagmar og det som skjedde på Utøya viser kor sårbare vi er og kor raskt ein situasjon skalerar ut over det eit profesjonelt hjelpeapparat kan handtera. Hjelpekorpsa i fylket vårt har og i år delteke i mange krevjande rednings og leiteoppdrag. Ettersøk etter sakna personar er det området som ser ut til

å auka mest både som fylgje av friluftsaktivitetar eller av andre årsaker. STØRSTE AKTIVITETEN til Røde Kors er knytt til en flotte innsatsen våre mange frivillige gjer innanfor omsorg. Det er ikkje få timar som blir nedlagd i å skape møteplassar og aktivitetar for eldre, flyktningar, barn og andre utsette grupper. Tiltak som «ferie for alle» og no i juletida – «juleglede for barn» viser eit aukande behov. JULEFEIRING STÅR FOR DØRA og «Einsemd tek ikkje juleferie». Det er dessverre eit aukande fenomen ikkje berre blant eldre, men også blant barn. Dette siste er ei utvikling som utfordrar oss alle. Oppmodinga frå Røde kors er å ta dette med oss når vi no planlegg og går inn i den for mange av oss viktige julehøgtida. VI ER GODT INNE i adventstida og førebuing til Jul er for mange av oss godt i gang. Ei spesiell takk til alle aktive som kvar dag tek av sin fritid og gjer ein fantastisk frivillig innsats. På vegne av Sogn og Fjordane Røde Kors ynskjer eg alle ei riktig god jul!

Odd Erik Loftesnes Distriktsleiar Sogn og Fjordane Røde Kors

Julegleder for barn Det å kunne oppleve ei heilt vanleg jul er ikkje sjølvsagt for alle barn i dette fylket. Tal fattige barn aukar i Noreg og det same gjeld i Sogn og Fjordane. Aktiviteten «Julegleder for barn» er eit initiativ frå Røde Kors for å lindre byrdene hos familiar med låg eller inga inntekt, som er mellom dei mest sårbare i ei alminneleg julefeiring. Aktiviteten blir i hovudsak finanisert av Gjensidigestiftinga og «Julegleder for barn» skal gje ei ekstra merksemd til barn som av ulike årsaker lev i ein vanskeleg livssituasjon. Røde Kors i Sogn og Fjordane har søkt om midlar for 520 barn, det er 150 fleire enn i fjor. Lokalforeiningane har samla motteke 218 000,- kroner som berre skal gå til barn. Det kan vere ei fin julegåve, eit julearrangement eller ein romjulstur til eit badeland o.a. Det er kommunane som har ansvar for å hindre og lindre fattigdom mellom sine innbyggarar. Det er 4. året at «Julegleder for barn blir arrangert» og det er kun positivt at barn blir sett og gjort stas på.

RØDE KORS AVISA SOGN OG FJORDANE Ansvarleg utgjevar: Sogn og Fjordane Røde Kors, Langebruvegen 28, 6800 Førde. Tlf. 05003. I redaksjonen: Dag Hovland, Lis Maria Munkvold, Reidun Sørefjord, Henning Hellebust, Bente Halvorsen, Christian Vik, og Margunn Masdal. Annonsar: Faktureringsservice Sør AS. Layout/produksjon: Firda Media AS Sats, repro og trykk: Sogn og Fjordane Avistrykk. AS. Opplag: 42 000.

Tilsette ved distriktskontoret:

Dag Hovland Dagleg leiar 57 72 31 32 908 94 974 dag.hovland@ redcross.no

Lis Maria Munkvold Opplæring 57 72 31 33 904 74 445 lismun@ redcross.no

Reidun Sørefjord Lokalforeiningar 57 72 31 34 917 47 134 reidun.sorefjord@ redcross.no

Christian Vik Ungdom 57 72 31 35 906 19 405 christian.vik@ redcross.no

Bente Nilsen Halvorsen Omsorg 57 72 31 36 481 42 540 bente.halvorsen@ redcross.no

Henning Hellebust Beredskap/ Hjelpekorps 57 72 31 37 900 58 669 henning.hellebust@ redcross.no

Margunn Masdal Informasjon og kommunikasjon 57 72 31 38 952 07 409 margunn.masdal@ redcross.no

RØDE KORS AVISA 2013

Veronika – ein ven vinnar I 2011 vann vesle Veronika Skogen Westervik hovudgevinsten i Røde Korslotteriet på heile 25 000 kroner. Premien vart brukt på ein familietur til kanariøya Lanzarote. Når vi ser på feriebilda er det tydeleg at vesle Veronika både fekk og ga feriefryd. Det er ein fin streng mellom Veronika og hennar familie sine feriegleder og formålet til lotteriet; Å gi eit ferietilbod til barnefamiliar i utsette livssituasjonar, leir for barn, og leir for unge og vaksne med særlege behov. Lotteriet er viktig for å finansiere Røde Kors i Sogn og Fjordane sine humanitære feriar. I over 30 år har ein i dette fylket arrangert slike feriar. Barnekonvensjonen av 1989 seier at alle barn har rett til å delta i leik, til kvile og fritid. Denne retten inneber at barn som lever under vanskelege økonomiske tilhøve ikkje må tape retten til å vere barn, og til å leike saman med andre barn gjennom ferie- og fritidsaktivitetar. Å kjøpe lodd i lotteriet er bokstaveleg talt å skape ferieglede for barn, funksjonshemma og familiar som elles ikkje ville fått slike opplevingar. Alle dei humanitære ferietilboda blir gjennomført på Haugland ved Flekke i Fjaler kommune. Staden er unik og gir Røde Kors høve til å lage tilbodet slik at alle får si spesielle oppleving. Alle ferievertane er frivillige i Røde Kors. I 2013 var det 34 personar som brukte ei sommarveke som ferievert.

Frå minneboka Rekordmange på ferie med Røde Kors I sommar reiste 108 barn og vaksne på ferie med Røde Kors sitt tilbod «Ferie for alle». 72 personar, av desse 45 barn, som ønskte seg tilbodet fekk ikkje plass på grunn av manglande kapasitet. – Vi har klart å utvide med fleire plassar enn i fjor, men framleis er det ventelister. Det er veldig leitt for oss i Røde Kors å måtte seie nei til så mange menneske som ønskjer seg ein ferie. «Ferie for alle» er eit tilbod til familiar som ikkje har råd til ferie på eiga hand. Når folk flest opplever stor materiell velstand, blir kvardagen desto meir utfordrande for dei som fell utanfor. – Vi håpar å kunne sikre langsiktig og føreseieleg finansiering for «Ferie for alle» slik at vi kan halde fram å gje barn og barnefamiliar med svak økonomi ein sjanse til å oppleve det å ha ferie. Vi har apparatet og dei frivillige, men vi treng meir pengar, seier Berit Flæthe Arntsen, leiar distriktsråd Omsorg.

Dette var turen eg vann då eg berre var 7 månader gamal. For premien kom vi oss til Lanzarote i ei veke. Eg fekk eit eige sete på flyet sjølv om eg ikkje var fylt 2 år då vi reiste. Vi hadde ei fin veke med masse sol. Eg bada kvar dag og eg likte veldig godt å sitte i trappa og leike med vatn og bøtte. Om dagen var vi i barneklubbben og der fekk vi vere med på mange ulike ting. Vi teikna, fekk ansiktsmaling, laga masker og leika i ballbingen. Om kveldane var det barnedisco med maskotten Timy. Eg tykte han var skummel, men store-

BARNEKLUBBEN: Veronika og storesøster Aurora. syster Aurora (4 år) likte han veldig godt. Helsing Veronika Skogen Westervik

SE Laurddag 14. desemb ber Laurdag desember kl 21.40 -*4" /*-40/ t 45*"/ #-*11 0( 536-4 ."3*" )"6,""4 .*55&5 t ,*. $&4"3*0/ 7*//&3&/ "7 5)& 70*$& t %%& "//*& '3" .64*,"-&/ A"nnie t 4*-:"

Hanne Sør

urundi vaag i Bu

SAMAN FOR BARN I KRISE

Bli fadder, send Fadder til 2272 (250 kr mnd)

RØDE KORS AVISA 2013

FAVORITT: Alle på ungdomsleiren tykkjer at tur med hest og vogn er heilt supert.

30 år med feriefryd – Det er ein grunn til at vi kjem attende på ungdomsleiren år etter år, seier ferievert Kristi Mulsdvor, som har vore frivillig på leiren i 16 år. Gjestane er så blide og positive, dei gjev tydeleg uttrykk for at dei er glade for å vere med meg og alle oss, og det er gjensidig. Den første ferieleiren for funksjonshemma ungdommar som Røde Kors arrangerte på Haugland var i 1983. I jubileumsåret er 37 ungdommar saman med eigne følgepersonar og frivillige med på leiren. Dårleg vêr er ikkje noko hinder. Alle er vande med å ta med seg alle typar kle og alle vil vere med på alt. – Vi er blitt godt kjende med desse unike gjestane våre, seier Kristi Muldsvor. Vi ser at vennskap og tillit blir etablert mellom dei og vi ser at dei hygger seg saman og med oss. Dei er heilt eineståande til å underhalde og inspirere kvarandre. Om kveldane underheld dei alle med song og dans. Mange av gjestane har vore her i mange år, og fortel at dette er årets høgdepunkt. Øyvind er ein trufast gjest, det er også Ingvild, Endre og May-Britt. – Leiren er så gøy, seier Endre. Aller kjekkast er å danse, ri på hest og køyre tube. Rundt bordet nikkar dei og kan stadfeste at Endre er ein røvar til å danse sving. Ingvild tykkjer det kjekkast å kjøre tube, medan May-Britt likar seg beste i symjehallen. Men kjekt er det også om kveldane der dei spelar brettspel, dansar og pratar ein masse, det er dei alle samde om.

KOSAR SEG PÅ FERIELEIR: Fremst, Ingvild Rakneberg. B.v. Endre Losnegård, Emely Vik, May-Britt Fylling, Øyvind «Elvis» Humborstad og Ole Thomas Humborstad. – Øyvind «Elvis» får høve til å leve ut Elvis-draumane sine her, seier storebror Ole Thomas Humborstad. Han kan mange Elvis-sonar og dei syng han gjerne for dei andre. Laurdagskvelden skal han opptre og det gler eg meg til, seier Ole og legg ein trygg og god brorarm på skuldra til Elvis. Emely Vik er med som følgeperson for første gong. Ho og May-Britt har funne ein så god tone at Emely vil komme att neste år også. - Eg var spent og usikker på korleis det ville bli, men no har vi det så fint og kjekt saman, seier Emely.

RØDE KORS AVISA 2013

STOR GLEDE: Fiskelukke må vere noko som er likt same kvar i verda du er. Ein mann, ei fiskestang og fisk på kroken hentar fram breie smil. For kan ein ha det betre, når han kan dele fiskelukke saman med eigne og andre sine barn. Pappa Chawiki Arab Samir, sonen Samir Arab og venene Delshad og Diljin Ali.

Ville hyl og bademoro Vi sit på badebrygga på Haugland. Vaksne og ungar i feriemodus brukar sommardagen til leik og avkopling. Minneboka med feriefryd og gode opplevingar får påfyll i dag. Med skrekkblanda iver set ein og ein av ungane seg opp i gummituba og blir slept av båt i god fart bortetter fjorden. I land kjem dei med latter og våte buksebakar og hevdar at dette vil dei gjere endå ein gong. Chawiki Arab Samir og Geret Rusom er to av i alt 108 gjestar på den humanitære ferien på Haugland siste veke i juni. I sommar er kapasiteten på Haugland strekt til det yttarste, likevel var det 72 personar som hadde ønskt seg eit opphald, men som ikkje fekk plass. Geret Rusom og sonen hennar Yafiret Zerai frå Nordfjordeid, nyt dagane saman på Haugland. Dette er den einaste ferien vår i år, slik var det i fjor også. – Alt her er moro, seier mamma Geret. Men eg veit at Yafiret likar svært godt å vere på fisketur og dit skal vi seinare i dag. Ungane våre har hatt det heilt fantastisk, seier mødrene som sit tilbakelente i sola, medan ungane er på fjorden. – Eg har så mange avgrensingar på grunn av helsa mi, seier ei mor til tre. Men her saman med dei frivillige frå Røde Kors har ungane fått utfalde seg og vore med på alle aktivitetane. Når ungane har det bra, har mødrene det også. Geret frå Nordfjordeid er opphavleg frå Eritrea. – Det er mange her som snakkar same språk som eg, seier Geret. På Eid er det ikkje så mange å snakke med på mitt språk, så desse dagane har vore artige for

ALT HER ER MORO: Mamma Geret Rusom og sonen Yafiret. meg. Det har blitt mykje dameprat over koppar med kaffi om kveldane og det har vore så godt. Vi har hatt ein god ferie Yafiret og eg. Vi har møtt mange hyggeleg folk og det er bra, seier Geret med vesleguten i armen. Tekst/foto: Margunn Masdal, Sogn og Fjordane Røde Kors

RØDE KORS AVISA 2013

Der barn kjempar for å overleve På landsbygda i Myanmar lever barn i ekstrem fattigdom. Dei har sjeldan reint vatn eller nok mat, og mange døyr av underernæring, diaré eller andre sjukdommar. Når dei i tillegg blir råka av jordskjelv og flom, blir oppveksten ein hard kamp for å overleve. I juni var Kronprinsesse Mette-Marit med Røde Kors og møtte ein del av disse barna. Dei fortalte henne ope om sine vanskar og utfordringar, men også om håp og draumar for framtida. Kronprinsesse Mette-Marit er Røde Kors i Noreg sin høgaste vernar, og viser eit stort engasjement for Røde Kors sitt arbeid. Då Kronprinsessa skulle på ei planlagt reise i Asia, ville ho gjerne besøke nokre av Røde Kors sine prosjekt i Myanmar, eller Burma som landet òg er kjent som. Myanmar er rangert som nummer 149 av 168 land på UNDP Human Development Index (levestandardbarometeret) og har eit folketal på litt under 60 millionar innbyggarar. 25 prosent lever under fattigdomsgrensa og fem prosent lever i ekstrem fattigdom. Landet er svært utsett og vert ofte råka av naturkatastrofar som syklonar, tropiske stormar, stormflo, tsunami, jordskjelv, tørke og flom. Det er det landet i verda som har dei nest største problema med flom. Myanmar Røde Kors har stort fokus på å førebygge katastrofe og å betre levekåra til dei mest sårbare. Røde Kors i Norge har styrka samarbeidet og aukar no støtta til dette viktige arbeidet.

Nye venner Første stopp på besøket i Dagon er eit vasstårn

IMPONERT: - Eg er svært imponert over arbeidet dei frivillige i Myanmar gjer, og korleis barna og lokalsamfunnet førebur seg for eventuelle naturkatastrofar, sa Kronprinsesse Mette-Marit, då hun besøkte Røde Kors-prosjekt utanfor Yangon i Myanmar.

som vert bygt av Røde Kors. Det nye vasstårnet vil gje fleire i landsbyen tilgang på reint vatn. Det betyr mykje for folk at dei held seg friske og ikkje blir sjuke av vassborne sjukdommar som diaré. Etterpå går følgjet vidare til det første heimebesøket, der Kronprinsessa skal møte 13 år gamle Paing Soe Khant og familien hans. Mora til Paing døydde av hiv/aids då han var åtte år, og far hans kunne ikkje ta seg av han. No bur Paing hos tanta og onkelen.

Veldige naturkrefter – ein del av kvardagen Det at Røde Kors medverkar til å få reint vatn til dei som bur her og arbeider med infrastruktur betyr noko i høve til barn og kvinner si helse. I dette landet som er så prega av naturkatastrofar, trur eg det er veldig viktig å lære folk å møte og førebygge konsekvensane, seier Kronprinsessa. Kronprinsesse Mette-Marit har gjennom ein hektisk dag fått innblikk i det arbeidet

Røde Kors gjer i denne landsbyen og korleis dei skaper eit fellesskap. Det er eit fantastisk flott arbeid og det har vore fint å sjå korleis Røde Kors verkeleg medverkar til at frivillig arbeid blir sett på som ein verdi. Det at barna blir lært opp til at dei saman skapar eit godt samfunn var flott å sjå med eigne auge, avsluttar Kronprinsessa.

Det vesle blå huset er bygt på pålar for ikkje å i stå under vatn i den verste regntida. Kronprinsessa går forsiktig opp den sleipe, heimesnekra trappa, kjippar av seg slippersane, og set seg ned i ein lyseblå plaststol i den enkle hytta. Praten går lett og ho får eit innblikk i livet hans. - Det var veldig hyggeleg å få treffe denne familien. Å få sjå korleis dei lever, korleis dei organiserer kvardagen sin, men og å forstå kva slags behov dei har. I eit land i så stor utvikling er det viktig å sjå behova desse har og kva ein kan gjere for å betre levekåra deira, understrekar Kronprinsesse Mette-Marit. Paing fortel Kronprinsessa at han er med i Røde Kors-gruppa på skulen. Der lærer dei kva dei skal gjere når det blir jordskjelv, syklon eller flom. - Vi lærer om Røde Kors sine verdiar og vi lærer førstehjelp, det er nyttig og gøy, seier han. På veggen heng det diplom frå skulen som Paing har fått for å ha utmerka seg som ein flittig og pliktoppfyllande elev. - Eg likar skulen og drøymer om å bli ingeniør. Då kan eg bygge hus og gode vegar her, fortel han. Kronprinsessa tek seg god tid og er svært interessert i å høyre på det 13-åringen har å fortelje. - Paing var opptatt av å formidle at han er veldig glad i å gå på skule og kjempeglad for å få sjanse til ei utdanning, det var det viktigaste for han. Det er tydeleg at han er stolt av heimen sin, landsbyen, skulen og av venene sine. Det er fint å sjå at det er så mykje positivt i livet hans, fortel ei engasjert kronprinsesse.

Tekst og foto: Marianne Wellén

RØDE KORS AVISA 2013

HYGGELEG: – Det var veldig hyggeleg å få treffe denne familien. Å få sjå korleis dei lever og korleis dei organiserer kvardagen sin, seier Kronprinsesse Mette-Marit.

Saman hjelper vi barn i krise Laurdag 14. desember er det Artistgalla på TV2 med fokus på Røde Kors sitt internasjonale arbeid for barn i krise. Mange treng sårt vår hjelp, difor er det håp om at tv-sendinga gir mange nye Røde Korsfadrar. Artistgallaen set lys på arbeidet organisasjonar gjer for å hjelpe barn over heile verda. I sendinga til Røde Kors vil sjåarane mellom anna få unikt innsyn i kvardagslivet til barn i NordKorea, Burundi og Colombia, seier generalsekretær i Røde Kors Åsne Havnelid. Gjennom kvelden får sjåarane ein sjanse til å verve seg som Røde Kors-fadder og bli med og støtte våre prosjekt for barn og unge. For mange barn er denne kvelden avgjerande for korleis deira framtid blir. - Vi ser dei akutte behova barn har over heile verda, og korleis mange av dei blir ståande åleine i sine kriser. Vårt mål er at alle barn skal ha trygge vaksne rundt seg som kan sørgje for at dei ikkje kjenner seg, eller blir åleine. Dei skal få den hjelpa dei treng når dei står åleine i krigssoner, når foreldra døyr av sjukdom, eller når dei leikar side om side med vald og kriminalitet i dei farlegaste områda i verda. Gjennom Artistgallaen skal vi, saman med sjåarar og fadrar, trygge kvardagen for tusenvis av barn verda over, seier Havnelid.

Røde Kors tenker fadderskap på ein litt anna måte enn andre aktørar. Mange ser fadderskap som knytt til eitt barn i eitt land. I Røde Kors går pengane til heile landsbyar. – For oss er det viktig at vi ikkje berre støttar opp om det einskilde barnet, men at vi gir hjelp til heile familien slik at barnet kan få ein trygg oppvekst, seier Havnelid.

Artistdugnad Artistgallaen på TV2 samlar eit knippe artistar som opptrer under sjølve sendinga, og som reiser med Røde Kors for å sjå nokre av prosjekta våre og arbeidet vårt. I tillegg stiller kjente menneske opp for oss under tv-sendinga for å registrere nye fadrar.

Fakta | Fadder ■ Ved å gje 250 kroner i månaden er du med på å endre kvardagen og framtida til barn som vert råka av naturkatastrofar, som lever i fattigdom, som er fanga i krig eller er på flukt. Som fadder i Røde Kors hjelper du fleire barn - ikkje berre ett einskildt. Fadderprogramma støttar barn i mellom anna Rwanda, Liberia, Lesotho, Sør-Afrika, Colombia og Russland. Det er enkelt å bli fadder, du kan sende ein SMS no, merka FADDER til 2272, eller sjå nettsida www.rodekorsfadder.no

Eit område rundt ein og ein halv time vest frå hovudstaden Antananarivo skal Røde Kors i Norge i samarbeid med Madagscar Røde Kors starte prosjekt mot dårlege sanitære forhold, matsikkerheit og helse. Her møter Liv Grete Skjelbreid Poirée 9 år gamle Rova (Rovasosa Nathalie Hortensia), som bur saman med mora, bestemora og to yngre søsken. Rova gjer ALT medan mor er på jobb. Ho passar på si fem månader gamle syster og fem år gamle bror, ho lager mat, skifter bleier, feiar, hentar vatn, samlar ved og kol osb. Mykje ansvar for eit ungt barn. Mora, Ranarosoa Claire Berthe, 43 år tener 1000 ariary per dag, som er 3 kroner. Dette er ikkje nok til at den vesle familien kan klare seg. Om dei et noko så er det stort sett ris. Rova har ikkje fått gått på skule sidan veslesystra kom til verda. Foto: Vivian Paulsen/Røde Kors

RØDE KORS AVISA 2013

Dronning for ein dag – Bryllaup er romantisk, ein må unne seg romantikken, seier Tone Merethe Haugen. – På ein sundagstur, ein vakker og varm sommardag, kom praten inn på bryllaup, seier Tone. Som gjester i eit bryllaup vart vi inspirerte til å halde vårt bryllaup i mitt heimfylke. Vi ville ha det beste frå lokal tradisjon og kultur, ein bryllaupsfest som ville gi oss og familiane våre eit minne for livet. I 2001 skreiv etnologen og brura Tone Merethe Haugen ein artikkel i Fjaler sogelag sitt hefte om gamal brurepynt i Fjaler. I artikkelen skreiv ho; At ei brur skal likne ei prinsesse er ei vanleg oppfatning. I høve giftarmålet kan den trasige jenta forvandlast til ein draum av ein kvinneskapnad. Å pynte ei brur er ein forvandlingsprosess, ikkje nokon gong er skilnad mellom kvardag og festhøgtid større. Tradisjon med brurepynting er så lang som sjølve

BRUR MED FORLOVAR: Då Tone fortalde at ho ville vere kronebrur, så var det som eg hadde venta, seier forlovar Anne Lise Aarland. Tone er så historieinteressert at det tenkte eg var rett for henne. giftarmålet, men korleis brurene har vore pynta har endra seg gjennom tidene.» I 2013 sto Tone brur sjølv, i «Houglandspyntet» ei av brurekronene som ho skildra i artikkelen sin. - Merkedagar tykkjer eg om, seier Tone. Eg likar å feire gebursdagar og andre dagar, og let

ikkje ein god fest gå frå meg. Då mannen min og eg bestemte oss for å gifte oss ville vi ha eit bryllaup med element som vi begge var glade i. Interesse for folklore, historie og tradisjon har vi begge. No er det 2013 og vi klarer ikkje å rekonstruere gamledagar, men vi ville ta med gamalt og nytt som vi begge set pris på. For meg var det viktig at vigsla var i Folkestad kapell og at eg skulle bere brurekrone. I planlegginga har det lokale vore viktig. Svigerfamilien er frå Rogaland og eg ville syne fram det beste frå der mi slekt kjem frå. – Bryllaupsdagen vart slik vi drøymde om, seier Tone. Etter vigsla i Folkestad kapell tok veteranbåten Atløy oss og gjestane våre frå Grytøyra til Bygstad, der venta det ein veteranbuss frå Firda Billag og tok oss til bryllaupsfest på Åmot gard. – Det gikk fint å gå med krone ein heil dag, sjølv om den laga ein liten kul i hovudet. Det skal kjennes at ein er blitt gift.

Forvandlinga Før i tida var ekteskapet på mange måtar livsforsikringa til kvinnene. Statushevinga som gift var som eit overgangsritual å rekne. Det kan vere ei av forklaringane på kvifor så mange symbol er brukte når dei laga brurepynten. Symbola på brurepynten, spesielt synleg på sylvsmykka, er uttrykk for den gode vilje som ein hadde til ekteskapet. Symbol som skal verne brura mot fare og vondskap, og symbol som skal gje lukke og fruktbarheit. Brurepynt var ikkje allemannseige. Særleg brurekrona var ein kostbar gjenstand som berre dei mest velståande hadde råd til. Dei fleste kronene vart produserte i tidsepoken 1600 – 1900 hos gullsmedar i Bergen og i Trondheim. Tradisjonen med kronebrur ser ut til å ta slutt utover på 1900-talet der den kvite brure-

KRONA PÅ VERKET: – Det er ikkje ofte eg pyntar ei brur med krone, men det er flott. No er det ti år sidan sist, den gongen var det òg «Houglandspyntet» som vart brukt. Eg får bokstavleg talt sette krona på verket, seier Jofrid Eide. kjolen tek meir over. Rett etter krigen tok tradisjonen seg oppatt ei kort tid. Truleg som ein kombinasjon av mangel på kjolety og at brurepynten styrka nasjonalkjensla etter okkupasjonen. Å pynte ei brur krev no som då, ein spesiell kunnskap som berre få har. Det er ein tidkrev-

Houglandspyntet Sogn og Fjordane Røde Kors eig ei brurekrone. Krona med tekstilar og sølv kom i Røde Kors sitt eige gjennom Christian Bekker sitt testamente. Brurepyntet kjem frå Haugland i Fjaler kommune. Krona var laga på bestilling av lensmann Jens Hougland i 1845, og har sidan vore på garden. Brurepyntet har vore leigt ut av Sogn og Fjordane Røde Kors nokre få gonger sidan pyntet kom i Røde Kors sitt eige. I 2012 kom det ein førespurnad om å leige krona til eit bryllaup sommaren 2013. Til brurepyntet høyrer krone med silkeband «slør», bringeduk med påsydde skjold og brosjer med glasperler, kjede (òg kalla Agneste) og belte. Sjølve kleda, knappar og søljer må kvar brur skaffe seg sjølv. Krona og agneste er laga av H.J. Blütt i Ber-

gen i 1845. Begge deler er gylte. Bringeduken har eit stort skjold av sølv frå 1850, laga av Christen Hoff i Bergen. Hoff har òg laga to av smykka som er på bringeduken. Dei andre smykka i gylt sølv, to brosjer med glasstein og to englespenner er utan stempel. Stølane i beltet har heller ingen stempel, men truleg frå tidleg 1800-tal og i gylt sølv. Stølane er typiske for Sogn og Fjordane sjølv om dei er litt mindre enn det som er vanleg. Beltespenna (sprotet), er forma som ein engel med vengjer, er også likt anna sølv frå vårt fylke, sjølv om dei inngraverte mønstera kan vere ulike. Knappane er typiske i vårt fylke.

Tekst og foto: Margunn Masdal

jande prosess å få alle delar på plass, og ikkje mist å få krona til å sitte skikkeleg på hovudet. Tidlegare kunne det vere dei som eigde pynten, som også pynta brura. Ei bondekone sytte for at brurepynten kom til gards og såg til at pynten vart brukt på beste måte og at den ikkje lei noko naud under bryllaupet.

RØDE KORS AVISA 2013

10 RØDE KORS AVISA 2013

www.pikant.no

ASKVOLL

EID

Askvoll Veterinærkontor

Chatlet Sport

6980 ASKVOLL Tlf. 481 27 075

M. Leiknes A/S 6980 ASKVOLL Tlf. 57 73 04 57

AURLAND

Moengården 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 13 71

Rådhuset 5745 AURLAND Tlf. 57 63 29 00

FLORA

6964 KORSSUND Tlf. 57 73 75 30

6917 BATALDEN Tlf. 57 74 55 20 www.oytex.no

BALESTRAND

6771 NORDFJORDEID Tlf. 57 88 51 20

FLORA

Eid Elektro A/S

BB ServiceSystem Sogn og Fjordane AS

Øyane 12 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 47 60

Rådhusvegen 11 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 88 58 00

Eid Servicesenter AS 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 13 13

6898 BALESTRAND Tlf. 57 65 12 00

FØRDE

Bygg Service A/S

arki

Markeg. 63 6900 FLORØ Tlf. 57 74 07 30

Markeg 65 6900 FLORØ Tlf. 57 75 73 00

6900 FLORØ Tlf. 57 75 79 00

Lenco Gulv og Maling A/S

Innvandrersenteret i Flora KF

6771 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 20 70

Øyane 13 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 11 33

Midtnes Hotel 6898 BALESTRAND Tlf. 57 69 42 40

Moengården 6770NORDFJORDEID Tlf. 57 86 15 00

Nessemaskin A/S 6899 BALESTRAND Tlf. 57 69 48 00

Tlf.: 57 72 22 50 www.arki.no

Tlf. 478 64 000 www.otenden.no

Professor Gjelsvikv. 6900 FLORØ Tlf. 57 75 66 60

FJALER

6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 99 30

Spar Bremanger O. Håvardstun AS

Dale Vidaregåande Skule

6727 BREMANGER Tlf. 57 79 13 08

6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 82 00

K. Strømmen Lakseoppdrett A/S 6734 RUGSUND Tlf. 57 79 60 40

Trapp Ned

Øyrane 6801 FØRDE Tlf. 57 82 57 00

Hafstadvegen 31 6800 FØRDE Tlf. 57 82 24 33

Sandane Omtrekking

6829 HYEN Tlf. 48006853/48018020

Førde Torg 6801 FØRDE Tlf. 57 82 00 44 www.libris.no/forde

E-post: elis@elis.no www.elis.no

Fjalerhuset Tlf. 478 64 000 6961 DALE I SUNNFJORD www.otenden.no Tlf. 57 73 80 00

Tømrar

6800 FØRDE Tlf. 57 72 41 00 www.bilhusetforde.no

Storehagen 3 6800 FØRDE Tlf. 57 82 10 54

Førde Stål AS Steinav. 10 6802 FØRDE Tlf. 57 82 26 30

Øyrane 7 6800 FØRDE Tlf. 57 72 11 00

Magne Hafstad AS Hafstad 6800 FØRDE Tlf. 57 82 40 30

Oddgeir Stølen Hornneskletten 23 6800 FØRDE Tlf. 57 82 39 24 Mob. 908 66 993 Ostoelen@online.no Nybygg - Tilbygg Rehabilitering

Brendeholten 64 6800 FØRDE Tlf. 992 60 962 Tilbygg - Nybygg Ombygging Vedlikehold Kjøkkenmontør

Erling Kleivens Fargehandel

Anleggsgartnar

Baarøy

Hafstad Trevare A/S

Sunnfjord Betong A/S

Hamreg. 6 6900 FLORØ Tlf. 57 74 13 72

Angedalen,6800 FØRDE Tlf. 57 82 63 10 Mobil 980 94 274

Kronborg 6800 FØRDE Tlf. 57 82 18 82

Hornes 6800 FØRDE Tlf. 57 82 25 00

Marø Havbruk AS

Dale Rør AS

6914 SVANØYBUKT Tlf. 57 74 87 41

Botnaneset 6900 FLORØ Tlf. 57 74 93 65

Hafstadv 25 6801 FØRDE Tlf. 57 72 13 80

Sanderpl. 14 6800 FØRDE Tlf. 57 72 51 30

Hamneg 3 6900 FLORØ Tlf. 57 75 88 00

Firdav. 12 6801 FØRDE Tlf. 57 83 33 00

Advokatene

Tannlege

Magnus Thingnæsg. 20 6900 FLORØ Tlf. 57 74 09 30

Storehagen 7 6800 FØRDE Tlf. 57 82 62 09

Steinvik Fiskefarm AS

Flügger Farve Naustdalsvegen 5 6800 FØRDE Tlf. 57 82 06 26

Førde Bilservice AS

EID

Håland 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 66 06

Leirvågg. 1 6900 FLORØ Tlf. 57 75 20 70

Flovegen 6 - Øyrane 6800 FØRDE Tlf. 57 83 07 00

Byggeriet

IPM Teknikk A/S

Vitusapotek Florø Hans Blomgate 39 6900 FLORØ Tlf. 57 75 81 05

Tlf. 478 64 000 GULEN www.otenden.no

6801 FØRDE Tlf. 57 72 18 00

GULEN

Zoo Senteret Førde AS

Johny Birkeland Transport AS

Storehagen9,6800FØRDE Tlf. 57 82 22 42 www.zoo1.no

Sløvågen 32 5960 DALSØYRA Tlf. 57 78 11 70

Transportforretning Magne Aase A/S Magnar Brosvik 6801 FØRDE Tlf. 57 82 86 00

6801 FØRDE Tlf. 57 72 38 50

Kommunehuset 5966 EIVINDVIK Tlf. 57 78 20 00

GAULAR

HORNINDAL

Gaular Coop marked kommune Hornindal 6973SANDEISUNNFJORD Tlf. 57 71 85 00

Hafstad Sunnfjord Bil AS Murer Holtemyrane 10 vidaregåande skule Tore Aarbergsbotten 6800 FØRDE Hafstadv. 49 6800 FØRDE Tlf. 57 72 13 00

Tlf. 57 82 22 77 www.sunnfjordbil.no

6973SANDEISUNNFJORD Tlf. 57 71 62 11

June’s Salong

Sunnfjord Bilpleie

Aase Landbruk AS

Naustdalsvegen 5 6800 FØRDE Tlf. 57 72 54 33

Steia 3 6973SANDEISUNNFJORD Tlf. 57 71 64 40

Angedalsv 19 6800 FØRDE Tlf. 919 18 991 Dame- og herrefrisør

Hafstadv 44 Fokusgården 6800 FØRDE Tlf. 57 82 67 00

Mo og Jølster vidaregåande skule 6800 FØRDE Tlf. 57 65 64 40

Firdav 5 6800 FØRDE Tlf. 57 72 23 00

Hafstadv 32 b 6800 FØRDE Tlf. 473 75 965 30 % rabatt på alt innen renhold i desember og januar

Sæle AS

Naustdalsv. 6801 FØRDE Tlf. 57 82 70 70

Opus AS Halbrendsøyra 7 6800 FØRDE Tlf. 57 82 99 00 www.opusas.no

Fjellvegen 10 6800 FØRDE Tlf. 57 82 02 08

Førde Hotell Quality Pikant Restaurant Hotel Førde og Bar AS Hafstadvegen 26 6800 FØRDE Tlf. 57 82 81 10

Hafstadvegen 31 A 6800 FØRDE Tlf. 57 83 22 95

avd. Grodås 6761 HORNINDAL Tlf. 70 25 52 00

Haugen Motor A/S 6761 HORNINDAL Tlf. 57 87 95 00

Hornindal Rekneskapslag GLOPPEN

Industriv. 4 6823 SANDANE Tlf. 57 86 80 00

Byrkjelo Bygg og Snikkarverksemd 6826 BYRKJELO Tlf. 57 86 73 49

Nils J. Nordang byggteknisk konsulent Firdav. 6 6800 FØRDE Tlf. 57 83 24 00

6761 HORNINDAL Tlf. 57 87 84 10

6761 HORNINDAL Tlf. 57 87 84 40

Pe Be Klær A/S Sunnfjordrenhold ANS

Øyrane 6801 FØRDE Tlf. 57 82 30 00

Bygningsingeniør

5960 DALSØYRA Tlf. 57 78 31 55

Gulen kommune

Kontorsenteret AS

6900 FLORØ Tlf. 57 75 22 50

Steinhovden 6940 EIKEFJORD Tlf. 57 75 25 90

Øyrane 12 6800 FØRDE Tlf. 483 01 900

Rune Sund Bygg

Naustdalsv 1 B 6802 FØRDE Tlf. 57 82 16 65

Flovegen 4 6800 FØRDE Tlf. 57 72 55 90

Veidekke Asfalt

Førde Mekaniske Statoil Førde Industri A/S Servicesenter A/S

Førde Motorsport AS

Vestnes Ocean AS

Dale 6770 NORDFJORDEID 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 61 05 Tlf. 57 86 20 90

6817 NAUSTDAL 6801 FØRDE Tlf. 57 81 60 60

Bilhuset Førde AS

Kåre Haaland A/S

Maskinentreprenør

Rekneskapsteneste A/S

Hafstadv 32 a 6800 FØRDE Tlf. 57 82 11 28

Halbrendsøyra 6 6800 FØRDE Tlf. 57 82 01 76

Søreide nr 3 6823 SANDANE Tlf. 57 86 66 19 www.derdubor.no/sandane

Arve Aasen Transport AS

Atle og Arild Standal Terje Fjellestad

Fjaler kommune

Andor Hovden AS

Primaflor A/S

Strandgata 15 6900 FLORØ Tlf. 966 27 983

Pluscamp Coop Dale BA Krokane Camping

BREMANGER

GLOPPEN

Halbrendsøyra 2 6801 FØRDE Tlf. 57 82 17 55

Sæle Sag A/S 6899 BALESTRAND Tlf. 57 69 29 40

FØRDE

Strandg. 35 6900 FLORØ Tlf. 57 74 17 83

Øyrane 1 6900 FLORØ Tlf. 971 67 000

6771 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 06 71

Balestrand Norsk Cellulosekommune isolasjon A/S

Helse og Sosial

Hafstadv. 21 6800 FØRDE Tlf. 57 72 20 00

FØRDE

R Aardal’s Foto

Tannlege Brødrene Flora Sønnerheim A/S Jon-Reidar Eikås Vidaregåande Skule 5745 AURLAND Tlf. 57 63 34 74

FØRDE Førde kommune

Byggmester

Nordnes AS

Eid Bruk A/S

Eid kommune 5745 AURLAND Tlf. 57 63 20 80

FJALER

Dyrlege

Jan Valheim 6761 HORNINDAL Tlf. 57 87 96 00

Evebø Blikkenslagerverksted 6823 SANDANE Tlf. 57 86 61 35

Gloppen Camping og Fritidssenter A/S 6823 SANDANE Tlf. 57 86 62 14

Gloppen kommune Steinav. 10 6800 FØRDE Tlf. 57 72 10 00

6763 HORNINDAL Tlf. 57 87 95 05

Firdav. 6 6823 SANDANE Tlf. 57 88 38 00

HYLLESTAD HAFS Elektro AS 6953 LEIRVIK I SOGN Tlf. 57 78 89 00 www.hafs-elektro.no

Hyllestad kommune 6957 HYLLESTAD Tlf. 57 78 95 00

RØDE KORS AVISA 2013 11

TRENGDE HJELP: Iris Hamre skadde tåa under kamp og fekk god hjelp i Røde Kors-teltet.

Trøste og bære på Selje Cup Iris Hamre (14 år) frå Molde er innom Selje Røde Kors sitt sanitetstelt på Selje stadion. Naglen på stortåa har losna. Men ein skal ikkje undervurdere verknadane av eit godt plaster og kyndig hjelp. Iris er midtbanespelar på Rival og sparka på seg skaden. Den elles så velstelte og rød-lakkerte naglen er det nok takk og farvel til om nokre dagar. No vonar ho at eit godt solid plaster skal gjere det muleg likevel å fullføre turneringa. Med seg får ho òg nokre gode råd og oppmuntrande klapp på skuldra. Selje Cup ei tradisjonsrik fotballturnering. I år med 1200 deltakarar og 280 kampar i ei perfekt ramme, sol, sommar og eit yrande fotballiv. Atle Solheim, som er arrangementsan-

HYGGELEG: Alle trivst på SeljeCup.

svarleg meiner at mellom 2 og 3000 menneske besøker Selje denne helga. Grunnen til at vi ønskjer Røde Kors tilstade på stadion er behovet for å ha førstehjelpskompetanse i nærleiken, seier Solheim. Vi treng god og rett hjelp fort når noko skjer og Røde Kors er med oss alle tre dagane turneringa varer. Seinast i går hadde vi eit handleddsbrot og første stopp var i sanitetsteltet deira. Ellen Isane frå Leirgulen er med eit fotballag på ti jenter i alderen 10-12 år. – Eg tykkjer det er vesentleg og greitt at Røde Kors er tilstade på slike arrangement. Den kompetansen dei har er viktig for oss som har ansvar for fleire spelarar. Det ligg i korta at det kan bli skadar under kamp. Vi har ei jente no som truleg har skadd seg i ein hel og det spørs om vi må innom Røde Kors teltet, seier Isane.

Tekst og foto: Margunn Masdal

GREITT MED RØDE KORS: Lagleiar Ellen Isane og arrangmentsansvar-

GOD TRØST: Denne handa trengde berre eit godt plaster.

leg Atle Solheim

Skade i hel er heilt vanleg, seier Arne Helge Seljen, leiar i Selje Røde Kors hjelpekorps. Dette er litt typisk når ein vanlegvis går i låge sko og så skal dei gå ein heil dag med knottar på fotballskona. Elles er det skrubbsår og kular som treng nedkjøling, plaster og ein god porsjon trøyst. Vi har vore med på denne turneringa truleg sidan starten for 19 år sidan, seier Seljen. Dette er ein tradisjon for oss også, og det er ei oppgåve vi gjerne tek på oss. Det stemmer at vi fekk inn ei jente med ein handleddskade i går, seier Tove Hoddevik. Handleddet vart spjelka og kjølt ned, vi såg fort at dette måtte vidare til røntgen og sjukehus.

12 RØDE KORS AVISA 2013

UNIKT: - Vi får vist fram noko av det beste vi har innan integrering. Det er unikt å vere frivillig å kunne dele denne opplevinga med over 1000 personer frå til saman 60 land, seier Lars Sagvold frå Førde Røde Kors.

100 til Galdhøpiggen Interessa i Sogn og Fjordane for å bli med til topps på Galdhøpiggen aukar for kvart år. 100 personar frå vårt fylke, i lag med over 900 andre, var med på Røde Kors sitt Til topps-arrangement. - Det er vellukka kvar gong, men årets tur var likevel spesiell seier Bente Nilsen i Røde Kors. Det var så mange ting som klaffa ilag, arrangementet var godt organisert, sola som kom når vi sto på toppen, den trygge og hyggelege transporten til og frå. Men det aller beste, er nok humoren latteren og alt det løgne som hender når så mange folk frå ulike nasjonar går saman på tur. Dei som er inviterte til å bli med til Galdhøpiggen er asylsøkarar, busette flyktningar og innvandrarar. Til Topps er eit årleg nasjonalt arrangement som går over to dagar, og no var det sjette gongen. Til saman har over 5000 menneske frå fleire titals nasjonar vore med på tur. I år var gruppa frå Sogn og Fjordane var den største i høve til alle fylka.

Ekstremsport Det Litauiske ekteparet Olga og Jevgenij Bogdan frå Litauen og busett i Jølster var fast bestemt på å komme til topps. - Det er ikkje fjell i Litauen, seier dei to og smiler. Ikkje er det så mange mulegheiter for friluftsliv i Vilnius der vi kjem frå heller. Men vi har hatt ein god fjelltur opp frå Skei saman med ein nabo. - Vi opplevde mykje god humor og vi fekk mange fine bilde som vi kan sende til familie og vener. For oss er denne turen å rekne som ekstremsport, det er jo det høgaste fjellet i Noreg..

Familieturen til Soleggen Med erfaring frå «Ferie for alle» og ideen om verdien av at heile familiar skal få felles opplevingar, vart det i år arrangert ein eigen familietur. Vi får begeistra tilbakemeldingar om at det vart vellukka. Frivillig turguide Torun Lucassen kan fortelje om ein tur med masse humor, glade og lei-

NÅDDE TOPPEN: Olga og Jevgenij Bogdan frå Litauen/Jølster.

Begge foto: Røde Kors

kande barn og ekte fjellvandring. Dette var eit svært godt tilbod til familiar med små barn som ønskjer seg naturopplevingar i norsk natur.

Heile verda til Norges tak I løpet av to dagar helga 21. og 22. juni har frivillige hatt med seg over 1000 menneske frå heile landet og alle verdshjørna til toppen av Galdhøpiggen.

RØDE KORS AVISA 2013 13

FLOTTE SKO: Det er viktig med gode sko og godt humør når ein skal ut på tur i norsk fjellheim.

Godt skodde Ein lun fin ettermiddag i juni samla ein gjeng seg i Sandane sentrum for å gå saman til fjells. Målet var Mardalsstøylen og gjengen var alt anna enn A4. Denne og fleire turar tidlegare i år var eit ledd i førebuingane til den verkelege toppturen opp på Galdhøpiggen. Dei frivillige turvertane Elin Finstad, Inger Helen Sivertsen og Frode Fagerli i Gloppen Røde Kors tok entusiastiske imot oss og etter ei lita stund talde vi 18 personar. I porten ved landskapsvernområdet legg vi av garde i ei lang rekkje. Det er ikkje til å unngå å legge merkje til det flotte skotyet alle dei andre har på seg. Om det ikkje hadde vore for at dei såg heilt nye ut, kunne ein tru at dette var svært «erfarne» turgåarar. - Ein må ha skikkelge sko når ein skal ut å gå i skog og mark, seier Elin Finstad. Det blir ikkje noko glede når ein skal gå av garde i joggesko. Alle veit kor trasig det er når ein blir våt og kald på beina og kor slitsamt det er å gå når solane er for mjuke og glatte. Eg tenkte tidleg at dersom turgåarane våre skulle halde på lysta til å gå på turar i lag med oss, måtte dei ha fjellsko. Sjansane for at dei vil bruke naturen i eigen regi er også større no når utstyret er på plass. Sogn og Fjordane Energiverk forsto fort kva som gjaldt då dei fekk spørsmål om å gje øko-

nomisk støtte. Eit raust tilskot frå dei, Lions og Brødrene Aa, og med gode rabattar hos skoseljarane, så lukkast ein med å kjøpe godt utstyr til dette eineståande turlaget. På kjappe føter fer rekkja av turgåarar oppover på god sti, i eit vennleg og vakkert terreng. På stølskvia vart det ete niste, sjokolade og drukke kaffi. Praten gikk lett. Nokre har gått turen til Galdhøpiggen tidlegare og fortel villig om korleis den var. Men det er ingen som let

seg skremme av påstandar om slit og uvêr. Vi skal opp, seier jentene og ler. Det er ganske selsomt å gå på tur i urnorsk natur og vere den som kjenner seg litt utanfor når praten og lotten i rekkja føregår på språk som ikkje er til å forstå. Men det gjorde slett ingen ting. Tvert om, denne kvelden går inn i rekkja av turar eg vil hugse lenge. Tekst og foto: Margunn Masdal

Fakta | På tur med Røde Kors ■ Røde Kors i Sogn og Fjordane inviterer asylsøkarar, busette flyktningar og innvandrarar med på tur i skog og mark. For Røde Kors har det å skape varige lokale nettverk og vennskap gjennom naturopplevingar, vore ei viktig drivkraft. Fleire lokalforeiningar har gjennomført turar i eigen nærnatur og har opna opp for at nye innbyggarar kan bruke naturen også etter at turen til Galdhøpiggen er gjennomført. MÅLET ER: ■ Å skape varige lokale nettverk gjennom natur-, kultur- og relasjonsopplevingar. ■ At vennskap og kjennskap som vert etablert skal leve vidare etter at turen er gjennomført. ■ Å gi positiv merksemd om integreringsarbeidet. ■ Å bygge opp under folk sin vilje til å delta i det praktiske integreringsarbeidet i sine nærmiljø. ■ Å gi inspirasjon til å komme seg ut på treningsturar.

OVER ELVA: Alle kom tørrskodde over!

14 RØDE KORS AVISA 2013

Å gjere mangfald til vår s Røde Kors samla ei gruppe personar til ein humanitær samtale under Mangfaldsveka. Å vere open og tenkje annleis er ein nøkkel til god integrering. I samtalen deltok Jenny Følling, fylkesvaraordførar og leiar i KS Sogn og Fjordane, Torun Lucassen, frivillig leiar for flyktningguidane i Førde Røde Kors og tillitsvald i Distriktsråd omsorg i Sogn og Fjordane Røde Kors, Asif Fazli, flyktningguide i Førde Røde Kors, og Rimon Dawoud, konditor hos Rica Sunnfjord Hotel, Bente Nilsen, tilretteleggar i Sogn og Fjordane Røde Kors og Odd-Erik Gullaksen, direktør for Rica Sunnfjord Hotel. Kva vil det seie at innvandrar er integrerte? Asif: Når du bli behandla likeverdig av andre der du oppheld deg. Bente: God integrering er ikkje å vere mest muleg lik ein nordmann. Torunn: Det er ein prosess, det er ikkje likt for alle menneske. Men ein jobb er viktig. Jenny: Å ha det mest grunnleggande, som å ha eit språk og ein jobb å gå til. Til og med norske kjenner seg utanfor om ein ikkje har jobb.. Odd-Erik: God integrering kjem av ulike grunnar. At vi tek aktivt kontakt mot andre enn etnisk norske når vi manglar fagfolk. Men du må òg like deg på staden og ha ei meiningsfull fritid. Integrering er noko meir enn basis. Alle må ha eit miljø og eit sosialt liv for at tilsette skal bli over tid. Bedriftslaget vårt i volleyball har ein slik rolle. Rimon: Eg har budd 2 år i Førde, kona mi er her i frå. No kjenner eg meg heime her. Den første tida i Noreg var i Trondheim. Der var eg

aktiv i teatergruppe og lærte meg mykje norsk. Språket gjer det lettare å bli integrert. Torunn: Ein flyktningguide er ein god portal til å bli integrert i lokalmiljøet. Asif: Det er vanskeleg å vere åleine i eit nytt land, difor er det flott å kunne ha ein guide inn i det norske. Jenny: Sjølvsagt, og som eit apropos – nye stortingsrepresentantar får ein fadder i Stortinget. God integrering blir sett i samanheng med å delta fullt og heilt i fellesskapen. Snakke saman med andre, medverke gjennom verdiskaping og ha ei fritid med meining. Kva for «kodar» er det viktig å knekke? Asif: Det er språket. Med det same eg kom hadde eg så lyst å vere med dei andre på min alder, men vi kunne ikkje snakke saman. Eg ville helst vere med dei norske. Eg ga ikkje opp, sjølv om eg fekk nei både to og tre gonger, etter kvart så fekk eg bli med. Det er viktig og tole eit nei eller ti, og mot er nødvendig. Odd-Erik: Den som er «ny» har også eit ansvar. Det er mange norske som heller ikkje finn seg til rette fordi dei ikkje meistrar å ta kontakt og skaffe seg eit nettverk. Menneskelege feil og manglar er jamt fordelt mellom alle menneske. Bente: I Florø blir det sagt at det er vanskeleg for «nye» å komme inn på folk og miljø. Slik er det sikker andre stader også i vårt fylke. I Sogn og Fjordane treng vi meir openheit og vilje til å inkludere. Asif: Utdaninga burde vere meir open for innvandrarar, uansett alder. Norsksenteret burde ha vore integrert med vidaregåande

skule, eller som ein del av utdanningsinstitusjonane. Vi må lære innvandrarane meir om samfunnet, lover og reglar. 250 timar med norskundervisning er for lite. Jenny: Introduksjonsprogrammet er viktig, men eg trur at det er for elementært. Vi må tenkje nye nasjonale standardar. Arbeidsgjevarane, organisasjonane, samfunnet generelt må delta i integreringa. Vi som individ må by meir på oss sjølve for at innvandrarar skal lære meir og bli betre i språket. Odd Erik: Eit godt råd er alltid å gje arbeidsgjevaren lyst til å tilsette deg. Vi må inspirere til å skape ein kultur det vi møter folk på ein positiv og inkluderande veremåte. Språket er den viktigaste koden å knekke for

Fakta | Frode Henden, NAV ■ 10-12 prosent av arbeidstakarane i fylket er innvandrarar og arbeidsinnvandrarar. Det vil seie at etnisk mangfald og arbeidsinnvandring skaper store verdiar for samfunnet også økonomisk. Utan desse stagnerer fylket, også fordi vi taper kampen om «norsk arbeidskraft» mot andre fylke. ■ For oss er det heilt avgjerande for arbeidslivet at andre enn etnisk norske er komne til vårt fylke for å arbeide. Dei utgjer 8000 sysselsette og økonomisk tilsvarar det 4-5 milliardar kroner. Av desse 8000 er 6000 busette i fylket. Etnisk mangfald betyr utvikling i både næringsliv og folketal. ■ Det er eit flott initiativ frå Røde Kors å løfte fram temaet. Vi strevar med innanlands flytting, den kompetansen og kulturen dei har med seg er viktig for vårt fylke. Etnisk mangfald er gjennomgåande positivt, målet er å busette fleire som stabil arbeidskraft. ■ Vi trur det er meir å hente. Mange innvandrarar sit på kompetanse som vi ikkje klarer å få fram og er såleis ein stor uutnytta kapasitet. Fylke som er gode på å integrere, vil også bli attraktive.

RØDE KORS AVISA 2013 15

3 av mange Batel, Asif og Rimon er tre personar som stadfestar at etnisk mangfald er rett og god veg å gå.

HUMANITÆRT FORUM: Sogn og Fjordane er eit fylke med eit aukande etnisk mang-

styrke å bli integrert. Som folk har vi lett for å generalisere, ungdom er late, osv. Det legg urettvise hindringar for mange. Vi lagar oss oppfatningar på bakgrunn av fordommar og andre sine erfaringar. Det er eit vanleg fenomen at vi lukkar oss inne eller ute. Sei ja oftare, bli meir med og delta i lokale hendingar, gå saman på tur, slik blir språket betre og fordommar får ikkje feste seg. Kva er det beste med mangfald? Bente: Det beste med mangfald er at eg er blitt ein rausare person og har fått ein anna respekt for dei som er annleis. I Røde Kors har vi fått nye gode frivillige som ikkje er etnisk norske. Dei er så lojale, har så gode haldningar.

fald. Vår oppgåve og felles ansvar er å gjere mangfald til vår styrke. Torun Lucassen, Asif Fazli, Jenny Følling, Bente Nilsen og Rimon Dawoud. Odd-Erik Gullaksen var også med.

Jenny: Etnisk mangfald tilfører miljøet og kulturen i kommunane verdiar som kan realiserast gjennom vellukka integrering, som busetting, språkopplæring og utdanning. Odd-Erik: Eg er blitt kvitt ein del fordommar og eg har gått frå å seie kor flott at eg har ein palestinsk konditor til at eg seier kor flott at vi har ein dyktig konditor. Det å ha mange nasjonar i staben gjer at vi kan forstå gjestane våre betre. Torunn: Eg blir gjennom kontakta mi med innvandrarar minna om at vi har eit vel fungerande samfunn, demokrati og ein rettstryggleik. Asif: Alle menneske skulle ha rett til å leve i fred.

Å gå føre På oppdrag frå Barne-, likestillings- og inkluderings-departementet tok Sogn og Fjordane Røde Kors initiativ til å markere etnisk mangfald gjennom ei nasjonal veke «Mangfaldsveka 2013». Målet var å formidle at auka mangfald har store positive effektar. Saman med KS og NHO i Sogn og Fjordane løfta Røde Kors fram positive sider ved etnisk mangfald. Det humanitære arbeidet i Røde Kors skal spegle samfunnet vi er ein del av. Der frivillige frå alle etniske grupper tek del i både innsats og organisasjonsdemokratiet. I mangfaldsveka vart det arrangert eit Humanitært forum.

Visjonen for dette forumet var å presentere historier som stadfester at etnisk mangfald i arbeids- og organisasjonsliv, demokrati, kultur og sosialt fellesskap er rett veg å gå. Målet var å inspirere oss som folk og fylke til å medverke til at framtida blir slik. – Røde Kors er ein frivillig organisasjon, og gjennom mangfald i frivilligheita har vi sett at det har gitt oss og aktivitetane våre noko meir, som vi elles ikkje hadde hatt med berre etnisk norske frivillige. Eg trur at våre erfaringar er overførbare til andre, og personleg trur eg at vi ville blitt eit mindre vitalt og meir fattig samfunn utan innvandring, seier Dag Hovland, dagleg leiar i Sogn og Fjordane Røde Kors. Tekst og foto: Margunn Masdal

Batel Amenwell Girma er opphavleg frå Eritrea. Ho bur i Sogndal, der ho arbeider som reinhaldar i Sogndal kommune. Å eige sin eigen bustad er ein viktig berebjelke for eit godt og stabilt liv. Batel har lukkast med sin plan. Ho har spart pengar gjennom BSU, og har kjøpt sin eigen bustad. Batel og mange med henne syner at etnisk mangfald tilfører miljøet og kulturen i kommunane verdiar som blir realisert gjennom busetting, språkopplæring og utdanning.

Asif Fazli er opphavleg frå Afghanistan og bur i Førde. I tillegg til to-tre jobbar er Asif frivillig flyktningguide i Førde Røde Kors. Han er ein av eit aukande tal frivillige med ein annan etnisk bakgrunn enn norsk. Gjennom mangfald i frivilligheita har ein sett at det har gitt dei humanitære aktivitetane noko meir, som ein elles ikkje hadde hatt med berre etnisk norske frivillige. Røde Kors kan kommuniserer på fleire språk, få innsikt i andre kulturar og frivillige som tenkjer annleis. Rimon Dawoud er opphavleg frå Palestina og arbeider og bur i Førde. Som konditor hos Rica Sunnfjord hotell er han ein av 15-16 nasjonalitetar som arbeider ved hotellet. Arbeidsgjevaren er eit døme på ei bedrift med god forståing for og vilje til etnisk mangfald i sitt arbeidskollegium. Det blir sagt om Rimon at han har heva kvaliteten på dessertmenyen fleire hakk. I tillegg diskar han opp med kaker frå heile verda. Mange innvandrarar sit på kompetanse som er viktig å få fram. Etnisk mangfald betyr utvikling i både næringsliv og folketal.

16 RØDE KORS AVISA 2013

HYLLESTAD

JØLSTER

Leirvik Kro og Motell AS

Skei Refleksologi

6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 974 05 662 6953 LEIRVIK I SOGN Vegen til god helse Tlf. 57 78 89 20 www.skeirefleksologi.no

Skei Servicenter HØYANGER

6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 82 34

LUSTER

Sunnfjord Golv og Maling 6869 HAFSLO Tlf. 57 68 29 90

Løteigane 7 6879 SOLVORN Tlf. 57 68 42 72

LEIKANGER

6868 GAUPNE Tlf. 57 68 10 18

T. Frivik Taubanedrift AS

Leikanger Sjukeheim

Tang Hyttegrend

6995 KYRKJEBØ Tlf. 906 53 200 www.taubanedrift.no

Ohnstadhaugen 15 6863 LEIKANGER Tlf. 57 65 56 54

6869 HAFSLO Tlf. 57 68 66 19 www.tang-hyttegrend.no

Høyanger Mesta Verksted AS avd. Leikanger kommune Hagane 3 6863 LEIKANGER Tlf. 951 91 842

LÆRDAL Lærdal kommune

Sunde Trafikkskule Fylkeshuset 6863 LEIKANGER Tlf. 57 65 61 00

6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 91 40

Psykisk Helsevern Lærdal Helsesenter 6886 LÆRDAL Tlf. 57 66 95 00

STRYN

VIK

VÅGSØY

Olden Rør AS

Midtre Sogn Gravferdsbyrå AS

U N U A/S

6788 OLDEN Tlf. 57 87 31 85

Skadesenteret Sogn AS

SELJE

6854 KAUPANGER Tlf. 57 62 70 60 www.skadesenteretsogn.no

Fossetunet 4 6856 SOGNDAL Tlf. 57 68 14 77

Tlf. 57 85 84 00

Solvang Camping 6788 OLDEN Tlf. 57 87 70 70

6894 VANGSNES Tlf. 57 69 66 20

6793 INNVIK Tlf. 57 87 67 70

6891 VIK I SOGN Tlf. 57 69 84 00

Vik Bil A/S

Selje Sogn Camping kommune Kjøleservice AS StrynBøav. 11

Kommunehuset 6740 SELJE Tlf. 57 85 85 00

ANONYM STØTTE

Bordvegen 6 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 11 11

6783 STRYN Tlf. 57 87 11 36

Standnes Transport AS

Stryn Elektro A/S

Kjørnesv. 15 6856 SOGNDAL Tlf. 477 10 745

6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 57 55

Tonningsg. 24 6783 STRYN Tlf. 57 87 29 20

Vik Fengsel 6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 65 00

6891 VIK I SOGN Tlf. 57 69 80 70

Stryn Trelast A/S

Selje Auto DA 6740 SELJE Tlf. 57 85 65 45

Grandev. 4 6783 STRYN Tlf. 57 87 16 80

LUSTER

Øyrapl. 7 6887 LÆRDAL Tlf. 57 66 99 66

VÅGSØY

JØLSTER

NAUSTDAL Aut. fotterapeut

Eli Gro Fedje Årdal 6841 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 68 90

Jølster Rekneskapslag Årdal 6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 78 50

Jølster Rør A/S 6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 83 50

6847 VASSENDEN Tlf. 57 72 75 50 www.jolsterskisenter.no

Buene 3 6869 HAFSLO Tlf. 57 68 06 00

Fortuna Kafe og Pensjonat 6877 FORTUN Tlf. 57 68 61 51

Luster Rekneskapslag

Nedre Ospeteigen 18 6817 NAUSTDAL Tlf. 971 43 208

6852 SOGNDAL Tlf. 57 67 69 30

SOGNDAL

Vipeveien 8 6783 STRYN Tlf. 57 87 28 00

Sjøg. 6700 MÅLØY Tlf. 57 85 90 00

Tlf. 478 64 000 ÅRDAL www.otenden.no

ÅRDAL

6885 ÅRDALSTANGEN Tlf. 57 66 14 15 Mob. 901 29 394

Meierig. 1

SOLUND

Byggsenteret Audun Hundere A/S

Einar Losnegård

Termo Partner A/S

Losnegard 6926 KRAKHELLA Tlf. 57 78 79 28/42

Tonningsg. 33 6783 STRYN Tlf. 57 87 64 75

Skyssbåter

6851 SOGNDAL Tlf. 57 62 79 79

Eineteig Transport

Øyrav. 3 6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 93 69

Haukåsv. 1 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 83 15

Hjelmeland Byggforretning A/S

Torget 2 6885 ÅRDALSTANGEN Tlf. 57 66 48 80

Tlf. 478 64 000 6713 ALMENNINGEN 6885 ÅRDALSTANGEN Tlf. 57 64 85 00 www.otenden.no Tlf. 57 85 09 89

Hotel Loenfjord AS

STRYN

6789 LOEN Tlf. 57 87 57 00

Fjordingen AS

Yri Sand AS

Myrane 7 6783 STRYN Tlf. 57 87 45 00

Loen 6789 LOEN Tlf. 57 87 60 40

Måløy Sitla Hotel A/S Radioforretning a.s Tyinv 3 6701 MÅLØY Tlf. 57 85 26 00

Sandgota 9 6718 DEKNEPOLLEN 6881 ÅRDALSTANGEN Tlf. 57 66 01 36 Tlf. 57 85 35 00

Måløy Smie & Mek Verksted ANS

Pyramiden 6868 GAUPNE Tlf. 57 68 27 70

PedagogiskPsykologisk Teneste Luster

Reiakvam Rørservice

Team Aut Trafikkskole ANS

Reiakvam 6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 95 70

Måløy Stormarked 6718 DEKNEPOLLEN Tlf. 57 85 10 35

Storebruv 7 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 83 00

Fjørev. 4 6856 SOGNDAL Tlf. 57 67 28 95

STRYN

Vi byggjer der DU vil trivast: q 'ÇSEF q +ÇMTUFS q /BVTUEBM q &JLFGKPSE Landleg, men sentralt mellom fjordar og fjell - einebustad, leilegheit, rekkjehus eller kjøkken, bad, garderobe -

Vi er der for deg og din draum!

www.gravdal.no

6884 ØVRE ÅRDAL Tlf. 57 66 58 80

Årdal Blikkenslagerservice AS

Kommunehuset 6806 NAUSTDAL Tlf. 57 81 61 00

6868 GAUPNE Tlf. 57 68 55 19

Gate 1 nr 57 6700 MÅLØY Tlf. 57 84 95 00 Din økonomiske samarbeidspartner

Prosess-Elektro A/S

Kyrkjev 6 6856 SOGNDAL Tlf. 57 62 77 50

Naustdal Elektro AS

Naustdal kommune

Visma Services Norge AS avd. Nordfjord

Kleiven Sogn A/S

Arkitektkontoret 4B A/S 6868 GAUPNE Tlf. 57 68 05 00

Gate 2 nr 1 6700 MÅLØY Tlf. 57 84 88 00

Autotransport Lerum AS

Vitusapotek Lærdal

Sørsida Sag AS Bygg og Anlegg 5962 BJORDAL Tlf. 958 98 084

Almenningen 12 6856 SOGNDAL Tlf. 57 67 23 44

Røyrleggjarservice AS

6949 BJORDAL Tlf. 57 71 01 24 Mob. 415 00 325

Strandg. 5 6993 HØYANGER Tlf. 57 71 31 30 Mob. 905 49 301

SOGNDAL

Sogn Sogn Fiskevegn Gravferdshjelp AS Rekneskapskontor A/S AS 6717 FLATRAKET

Egil Førde

6991 HØYANGER Tlf. 57 71 15 00

NAUSTDAL

Gate 1 nr 92 6700 MÅLØY Tlf. 57 85 15 40

Årdal Reinhaldsservice AS Jens Davidsonsveg 2 6882 ØVRE ÅRDAL Tlf. 57 66 30 68

RØDE KORS AVISA 2013 17

GLEDE: Kronprinsesse Mette-Marit og kronprins Håkon innviterte til gjestebod. Her helsar dei på May-Linn Kleiven frå Sogn og Fjordane Røde Kors.

Begge foto: Terje Pedersen, ANB

Middagsselskap på Skaugum May-Linn Kleiven frå Viksdalen og Asif Fazli frå Førde var mellom gjestane då DD.KK.HH. Kronprins Haakon og Kronprinsesse Mette-Marit heldt gjestebod på Skaugum. For May-Linn og Asif blei dette ein kveld dei aldri kjem til å gløyme. Kledd i finstasen, saman med over 50 frivillige frå Røde Kors frå heile Norge, var dei gjestar hos kronprinsparet. Gjestebodet er ein tradisjon, og på sitt niande gjestebod var tema einsemd, ei humanitær utfordring som Røde Kors Ungdom arbeider med. - Mellom alle desse Røde Kors-frivillige er to frå vårt fylke, seier distriktsleiar i Sogn og Fjordane Røde Kors, Odd Erik Loftesnes. Det gjer oss stolte. Eg er glad for at våre ungdommar blir verdsett for det dei gjer og det dei er opptekne av. Eg trur møtet med Kronprinsparet vart ein stor inspirasjon for dei.

Kronprinsparet eit godt vertskap – Dette vart ei oppleving eg aldri kjem til å gløyme, strålar May-Linn. Ho er frivillig i ein aktivitet for barn og unge på Bergum mottakssenter, og i tillegg er ho tillitsvald i distriktsrådet for ungdom. – At dette verkeleg skulle hende meg, har eg tenkt mange gonger. Eg er veldig glad for at eg fekk denne sjansen og det var så kjekt at så mange vart glade på mine vegne. Det er jo litt i

GJEST: Kronprinsesse Mette-Marit og kronprins Håkon helsar på Asif Fazli frå Sogn og Fjordane Røde Kors. overkant til meg å vere å gå i eit slikt fint selskap - eg som ikkje har hatt korkje kjole eller skjørt på meg sidan eg var 8 år, seier MayLinn. Det trudde det var nokon som tulla med meg då den første meldinga kom på telefonen om at eg var invitert til Skaugum seier Asif. Asif er flyktningguide og frivillig på Røde Kors Ungdom sin aktivitet på Bergum. Eg vart skikkeleg glad, så glad som eg knapt har vore nokon gong. Det var flott å få høgtidleg invitasjon med kronprinsparet sitt merke på. For meg som var ein foreldrelaus gategut er det nesten uverkeleg at eg skulle få prate med Kronprinsen, seier Asif. – Eg fortalte historia mi til presidenten i Røde Kors, Sven Mollekleiv, seier Asif. Han

blei så rørt at han gikk bort til kronprinsesse Mette-Marit og spurte om ho kunne finne plass til meg i programmet. Etter middagen reiste kronprinsessa seg og presenterte meg. Asif fortalde om dei leie hendingane som har gjort han til den personen han er i dag. Han overtydde dei om at sjølv om ein har opplevd mykje negativt, så kan ein snu disse opplevingane til noko godt og vere ein positiv person for andre. Etter at han hadde fortalt historia si kom kronprins Haakon sjølv bort til han. Han tykte eg var ein sterk, ung mann og bad meg halde fram med å vere den eg er. Han snakka med meg i nesten ti minuttar, seier Asif stolt. Tekst: Margunn Masdal

Fakta | Middag mot einsemd ■ Menneske er ikkje skapt for å vere åleine ■ Einsemd kan føre til psykiske påkjenningar over tid. Å ha det godt saman med andre menneske, er viktig for god helse. ■ Gjer som Kronprinsparet, seier Berit Flæthe Arntsen, distriktsrådsleiar i Røde Kors Omsorg. Bruk litt ekstra tid på menneske rundt deg, enten det er ein eldre slektning, naboen eller ein venn du veit er mykje åleine. Inviter heim på kaffi eller middag. Ikkje legg så mykje vekt på at alt må vere så perfekt for å invitere, det viktigaste er å ha det hyggeleg saman. ■ Einsemd er ei stor humanitær utfordring i Noreg no. Dette stadfester undersøkingar Røde Kors og IPSOS har gjort for å kartlegge einsemd i Noreg.

18 RØDE KORS AVISA 2013

Frå Røde Kors sin ståstad - Barnekonvensjonen er verdssamfunnet sine mål om korleis barn skal vekse opp, seier Berit Flæte Arntsen, leiar i Distriktsråd omsorg i Sogn og Fjordane. - Konvensjonen er det dokumentet som er aller best eigna til å måle seg mot. Det er viktig at mange stiller seg spørsmålet, har barn og unge i vår kommune ein oppvekst som er i tråd med måla i konvensjonen, seier Arntsen. - Barnekonvensjonen i praksis er ein unik sjanse vi som samfunn har til å prioritere, organisere og legge til rette for at alle barn skal få ein god oppvekst, seier Arntsen. For Røde Kors er sjølve verdigrunnlaget i konvensjonen svært viktig. Verdigrunnlaget gjeld ikkje berre for stat, fylke og kommunane sine tenester. Verdiane er universelle, dei vedkjem oss alle og noko vi som einskildmenneske i våre ulike roller i samfunnet kan bruke til å guide oss i prioriteringar og val. Å vekse opp i Sogn og Fjordane har mange fasettar. Dei mange gode skuleresultata syner at det er gode læremiljø barn og unge er ein del av. Mange syner også gode prestasjonar i idrett og kultur, noko som fortel oss at det er kvalitet og mangfald i fritidstilbodet. På den andre sida aukar tal barn som veks opp i økonomisk fattigdom, einsemd mellom unge aukar og psykiske problem hos unge påverkar livskvalitet og helse. - Røde Kors sitt utgangspunkt er å hjelpe sårbare barn og unge. Vårt spesielle fokus på oppvekst er eit døme på det, seier Arntsen.

Er du ein av våre ekspertar? Send inn denne svarkupongen til Sogn og Fjordane Røde Kors, Langebruvegen 28, 6800 Førde og merk konvolutten: «Barnepanel». Eller send epost til bente.nilsen@redcross.no Namn: ......................................................................... Adresse:...................................................................... ...................................................................................... Fødselsdato: ............................................................. Namn føresette: ...................................................... ...................................................................................... Adresse:...................................................................... ...................................................................................... Epost: .......................................................................... Mobil:..........................................................................

Barn til ekspertpanel I FN sin barnekonvensjon står det at barn skal bli høyrde i saker som vedkjem dei. Difor vil Røde Kors sette saman eit barnepanel der barn sjølv kan fortelje om utfordringar, problem og ønskjer for framtida. Oppvekst har vore eit viktig humanitært område for Sogn og Fjordane Røde Kors dei siste åra og Barnepanelet er ein del av dette fokuset. - Røde Kors søkjer barn til eit ekspertpanel, seier distriktsrådsleiar i Omsorg, Berit Flæthe Arntsen. Vi treng 10-12 ekspertar som kan hjelpe oss å gje gode råd om kva slags aktivitetar vi skal ha for barn og unge i Sogn og Fjordane. Er DU den eksperten? Røde Kors kan tilby ekspertane sine ein sjanse til å snakke på vegne av andre barn. Som medlem i barnepanelet kan ein påverke korleis Røde Kors formar sine aktivitetar og lære noko nytt og annleis. Barnepanelet skal også gje medlemmane ein sjanse til å bli godt kjende med kvarandre og vere med på gode opplevingar som til dømes bytur og hyttetur. For å bli medlem og ekspert må du vere mellom 10 og 14 år og bu i ein kommune i Sogn og Fjordane. Som person må du vere interessert i å fortelje om dine meiningar og det du veit om å vere barn i dag. Det er fint om du har meiningar om spørsmål som handlar om barn og unge sine rettar i samfunnet. Er du positiv

og likar å samarbeide med andre, er du ein god kandidat. Hovudoppgåva er å hjelpe Røde Kors til å forstå kva slags utfordringar og gleder barn og ungdom kan ha og gi råd til Røde Kors om kva dei skal vere opptekne av når det gjeld barn og unge. Det er lagt opp til seks samlingar gjennom eit år. Skriv ein søknad og fortel om kvifor akkurat DU ønskjer å vere med og kvifor akkurat du bør veljast, og send søknaden til Sogn og Fjordane Røde Kors. Blir du ein av ekspertane pliktar du og vere med i Barnepanelet i minst 1 år, med du kan vere med lenger om du vil. Å sitte som ekspert i Røde Kors sitt barnepanel er frivillig og du får ikkje betalt for å vere med. Tekst og foto: Margunn Masdal

Fakta | Barnekonvensjonen ■ FN sin konvensjon om barn sine rettar var vedteken av dei Foreinte Nasjonar i november 1989. Noreg signerte denne konvensjonen 8. januar i 1991. ■ FN sin barnekonvensjon inneheld 42 punkt som seier kva for rettar alle barn har. Konvensjonen går utanpå nasjonale lover og det er difor interessant at Fylkesmannen i Sogn og Fjordane vil bruke barnekonvensjonen som eit instrument som kan nyttast i kommunal planlegging for barn generelt og for barn som har særskilde behov.

RØDE KORS AVISA 2013 19

ERDALEN: Frå staden der bilen vart funnen, tek det kring 2,5 time å kome til enden av dalen.

INNSATSLEIAR GEIR OLSEN I POLITIET: I eit vanleg søk kan vi gjere eit meir målretta søk, ved å vurdere sannsynleg åtferd. Denne gongen kan vi ikkje det og heile området er difor sannsynleg.

KREVJANDE: Sol og strålande vêr gjer det visuelt godt å søke, men sola gjer også at det blir varmt og travelt å leite.

FRIVILLIGE FRÅ HEILE FYLKET: Joep Navarro frå Hafslo Røde Kors hjelpekorps, vel attende etter si økt.

Idyllisk mareritt Over 100 frivillige var samla i Erdalen i Stryn 25. og 26. mai for å gjere eit forsøk på å finne den unge mannen som har vore sakna i området sidan desember. Leitedugnaden vart avslutta utan å finne spor etter den sakna 24-åringen frå Rogaland.

sjølvstendig og det er eit resultat av god opplæring. Terrenget er vanskeleg å leite i, med store urer og tett kratt gjer det fysisk utfordrande for mannskapet. Vi har heldigvis ikkje fått noko skade på mannskap, men det er sjølvsagt store belastningar og vi reknar med at mannskapet er godt trøtte når dei kjem ned att.

- Vi har hatt eit veldig bra søk, sa innsatsleiar Geir Olsen i Politiet. Konklusjonen er at vi ikkje kan utelukke at han framleis er i området. - Vi har leita så godt vi kan og det er ikkje meir å hente på mannskapssøk. Den jobben som har vorte gjort har vore heilt formidabel. Det er blitt søkt veldig bra og profesjonelt og det gjer at vi kan lukke dette kapittelet, denne dalen er gjennomsøkt, sa Olsen. For Politiet har dette vore ei uløyst sak. Men det handlar også om menneskeverdet. Politiet seier dei kjenner ei plikt overfor dei pårørande og lokalsamfunnet å finne ei avslutning på forsvinningsgåta. Blir det ikkje funn, må dei vurdere på nytt kva ein kan gjere.

Leitedugnaden

Nøgde med aksjonen i mai. Politiet var svært nøgde med aksjonen, som var førehandsplanlagt og gikk føre seg i ein roleg atmosfære med politiet i beredskap. - Røde Kors er ein svært profesjonell aktør, dette har dei gjort før. Samarbeidet med lokale fjellfolk som leitar saman med Røde Kors er ein styrke. Dette er sivilsamfunnet frå si beste side, sa innsatsleiar Geir Olsen i Politiet. - Området på 3, 5 – 4 kvadratkilometer er delt opp i heile 21 leiteteigar, sa operativ leiar i Røde Kors Vegard Tonning. Leitelaga, som har gode lagleiarar og kjentfolk med seg, organiserer seg sjølve. Dei arbeider

Politiet hadde gode samarbeidspartar, Sanitetskvinnene som hjelper oss med bevertning, bonden som lånte ut marka si, vel vitande om at den då ikkje kan brukast til fôr i år. Dei lokale kjentfolka som går saman med Røde Kors og andre som hjelper til med transport av mannskap. - Det er fleire sider ved dugnaden som er viktig. Vi blir kjende med kvarandre, får respekt og lærer oss korleis vi kan løyse oppgåver saman. Erdalen er eit populært utfarstområde, vi kan komme til å trenge kvarandre ein anna gong også, sa innsatsleiar Geir Olsen i Politiet.

Eit samfunn i samspel – sivilt og offentleg – er ein indikator på eit velfungerande samfunnsliv. Respekt for kvarandre sine rollar og ansvar, likeverdige i felles oppdrag

20 RØDE KORS AVISA 2013

Vik Fengsel

Gaular kommune

-RØRLEGGERFORRETNING-

Brandsøy - 6900 Florø Telefon 57 74 42 49 Faks 57 74 46 79 Mobil 911 60 641

6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 65 00 Fax. 57 69 65 01

Vi holder kurs innen: Trucker - Kraner - Personlifter Masseforflytningsmaskiner Innføring i sikkerhet, ansvar og kontroll

Førdevegen 15

Alt innen varmepumper

6973 SANDE I SUNNFJORD

Åpen: man.-fre. 08.00-16.00

Tlf. 57 71 82 00 www.gaular.kommune.no

avd.Høyanger avd.Florø avd.Førde

Tlf. 950 43 918 Tlf. 971 99 685 Tlf. 918 22 115

Sletteland 6963 DALE I SUNNFJORD tlf. 57 73 63 40 - fax. 57 73 63 80

www.skaar-vvs.no

Maskinsenteret A/S avd. Sogndal

LOEN

STRYN

Tlf. 57 87 50 00 E-mail: alex@alexandra.no www.alexandra.no

6871 JOSTEDAL Tlf. 57 68 31 11

Internett: www.bfl.no E-post:post@bfl.no

Din Peugeot forhandlar i Nordfjord.

Øyane 8, 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 88 98 00 - Fax. 57 88 98 01 - Mobil. 970 19 800

Stryn Camping

Helse- og Sosialetaten

Bøav. 11 6783 STRYN

6973 SANDE I SUNNFJORD

Tlf. 57 87 11 36 Fax. 57 87 20 25

www.gaular.kommune.no

Førdevegen 15

avd. Førde Fjærev 15, 6800 FØRDE Tlf. 57 83 70 90

Tlf. 57 71 82 00

Sogn Kjøleservice AS

Bil Body A/S Tlf. 57 85 05 34 Fax. 57 85 00 12

Butikk og Handverk Blomster og Gaver

Bordvegen 6 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 11 11 Fax: 57 67 46 66

www.ovrebofargehandel.no

www.sognkulde.no

Pyramiden, 6866 GAUPNE Tlf. 57 68 10 55 Fax. 57 68 10 98 Mobil 951 67 530

6851 SOGNDAL Tlf. 57 67 16 22

Gaular kommune

Luster Rekneskapslag Pyramiden 6868 GAUPNE Tlf. 57 68 27 70 Fax. 57 68 27 71

Sæternes, 6700 MÅLØY

Autorisert bilverksted Biloppretting / Lakkering Alle merker

Travelnet Fjordane Reisebyrå 6801 FØRDE Tlf. 57 72 50 70 Fax. 57 72 50 71 www.fjordanereisebyra.no

5745 AURLAND Tlf. 57 63 26 00 Fax. 57 63 26 01

• Gamle innvik ullvarefabrikk • Galleri Plysen

www.vestauto.no

6797 UTVIK Tlf. 57 87 65 63

- Alt innan kjøre- og rideutstyr - Ryttarklede, støvlar og sko -

PIAB ELDONOR HEIMER MOUNTAIN HORSE

- Alt innan hund- og katteutstyr - EUKANUBA - IAMS - ROYAL CANIN - Alt innan smågnagarutstyr - WITTE MOLEN - PRESTIGE - Alt innan fisk og akvarieutstyr -

AKVASTABIL RENA EHEIM JUWEL

Zoo Senteret Førde AS Handelshuset - Tlf. 57 82 22 42

RØDE KORS AVISA 2013 21

Sygna Transport AS 6973 SANDE I SUNNFJORD Tlf. 57 71 64 32 - Fax. 57 71 65 10 - Mobil 970 53 000

Blomdals Opelhøgg AS Kjempeutvalg av Opel-deler!

6848 FJÆRLAND - Tlf. 57 69 32 88 - Fax. 57 69 32 87 E-post: post@bre.museum.no - www.bre.museum.no

Tlf. 55 24 03 40 - 55 24 25 55

Bruland Palle og Emballasjefabrikk 6800 FØRDE Tlf. 57 72 22 30 - Fax. 57 72 22 31

Storaneset Indre Område 5660 INDRE ARNA www.opelhugg.no

Øyane 8, 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 88 98 00 - Fax. 57 88 98 01 www.vestauto.no - Din Peugot forhandler i Nordfjordeid -

Mobil 948 65 510

Steinav. 10, 6801 FØRDE Tlf. 57 72 10 00 Fax. 57 72 10 10

DVERGSDAL & SUNDE BYGG AS

www.toyota-forde.no FØRDE TLF.: 57 82 85 00 - KAUPANGER TLF.: 57 82 85 01

2 sp x 150 mm 4-farger

Fylkets største og eldste museum ligg på Kaupanger. Velkommen til museumsbesøk året rundt! E-post: sogn.folkemuseum@dhs.museum.no - ww.dhs.museum.no

Naustdal Elektro AS Øyrav. 3 6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 93 69

stryn trappa

Røyrleggaren AS Halbrendsøyra 4 6800 FØRDE Alt innen røyrleggararbeid! Nybygg/rehabilitering Baderom Varmeanlegg Servicearbeid Per Tore Meier Mobil: 415 05 600 E-mail: per.tore@royrleggaren.no

Sogn og Fjordane Bryggja....................57 85 32 02 Byrkjelo ..................957 06 000 Fortun......................57 68 61 57 Førde.......................950 49 800 Eikefjord..................905 78 788

Lærdal ...................57 66 66 88 Sogndal..................57 67 66 65 Stryn.....................970 82 373 Stårheim ...............57 86 37 30 Årdal....................901 43 901

Møbelringen Sandane AS Krånavegen 15 6823 SANDANE Tlf. 57 86 56 66 Fax. 57 86 59 95

Aase Landbruk AS Steia 3 6973 SANDE I SUNNFJORD

Tlf. 57 71 64 40 Salg og service av traktorer og landbruksmaskiner siden 1974 Ta kontakt!

22 RØDE KORS AVISA 2013

Brødrene Dahl A/S Naustdal Dampbakeri AS 6800 FØRDE Tlf. 57 72 41 40

BB ServiceSystem Sogn og Fjordane AS 6800 FLORØ Tlf. 57 75 24 23

Flora Rekneskapslag Strandg 25 6900 FLORØ Tlf. 57 74 31 88

Flov. 3, 6800 FØRDE Tlf. 57 82 12 68 Fax. 57 82 12 68

Sogn Gravferdshjelp AS Fossetunet 4 Tlf. 57 68 14 77

Dvergsdal & Sunde Bygg AS

Primaflor A/S 6800 FØRDE Tlf. 57 82 57 00

6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 480 09 700

T. Frivik Taubanedrift AS 6995 KYRKJEBØ Tlf. 906 53 200 Førde Torg 6800 FØRDE Tlf. 57 82 00 44

6961 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 99 70

Olefine Conditori Glassmesteister

John Holvik AS 6713 ALMENNINGEN Tlf. 57 85 09 89

Halbrendsøyra 7 6800 FØRDE Tlf. 57 83 08 50

avd. Hafstadgården Tlf. 57 72 41 40 avd. Kronborg Tlf. 57 82 09 41 avd. Elvegården Tlf. 57 82 69 45

Innvik Fjordhotell Misjonsheimen 6793 INNVIK

Tlf. 57 87 49 90 post@innvikfjordhotell.no - www.innvikfjordhotell.no Koseleg atmosfære og god heimelaga mat. Kort veg til kjende turmål i området. Ferieopphald i rolege omgjevnader. Opne arrangement. Ta kontakt for info/pris.

6800 FØRDE

Førde Elektro og Rør AS Firdavegen 16, 6800 FØRDE Tlf. 57 72 39 90 - Fax. 57 72 39 99

Byggmester

Nordnes AS 6964 FØRDE Tlf. 57 73 75 30

- Din lokale elektrikar og rørleggar

Avd. Førde - tlf. 57 83 71 00 * Adv. Thomas C. Jarning * Adv. Øystein Ørjasæter * Adv. flm. Kristin Aspevik www.harris.no/forde

Førde kommune Helse og Sosial 6800 FØRDE - Tlf. 57 72 20 00

Holen Installasjon AS Fjørevegen 22 6856 SOGNDAL Tlf. 57 67 75 00

Brygga.......................................................Tlf. 57 85 27 00 Førde Bilberging A/S........................mobil 911 18 080 Gaupne..............................................Tlf.57 68 16 40 Leikanger Sogn Bilskade AS...............mobil 975 88 888 Lærdal.......................................................Tlf. 57 66 93 05 Vik i Sogn..............................................mobil 952 73 291

RØDE KORS AVISA 2013 23

Mangfald gir sjansar – grip dei! Gjennom erfaringar til einskildpersonar og samfunnsaktørar blir det tydeleg at etnisk mangfald har i seg både potensiale og positive effektar. Vi må vere opne og villige til å inkludere og rekruttere til arbeid og frivillig innsats.

Kronikk | Jenny Følling, Jan Atle Stang og Odd Erik Loftesnes Regjeringa, ved Barne-, likestillings- og inkluderingsdepartementet, har teke initiativ til ei nasjonal veke for mangfald og fleirkultur for å synleggjere det på ein positiv måte. Det syner seg å vere for krevjande for folk med ein framandkulturell bakgrunn å bli deltakarar i samfunnslivet. Vi må som samfunn sette oss meir ambisiøse mål for deltaking og bryte ned barrierar knytte til språk og manglande nettverk. Det handlar om å vere open for og ha vilje til å prioritere mangfald når stillingar skal fyllast og oppgåver løysast. For i det etniske mangfaldet kan den som leitar finne personar med kvalifikasjonar og eigenskapar som representerer eit meirverd. Dette meirverdet har vi som samfunn ikkje råd til å la stå ubrukt. Eit unorsk namn som er vanskeleg å lese og uttale, kan bli forskjellen mellom å vere med eller falle utanfor i norsk samfunnsliv. Andre ser det ikkje slik. Kvar einaste haust reiser representantar frå amerikanske og kanadiske universitet til den internasjonale skulen i Flekke, Red Cross Nordic United World College (UWC), for å finne dei flinkaste hovuda og invitere dei til sine universitet. Skulen har elevar frå +/- 90 nasjonar, og vanskelege namn og ulik etnisk bakgrunn er ikkje-tema. Slike rekrutteringstradisjonar er det få av i vårt fylke. Men kvifor skulle ikkje eit fylke som vårt i større grad sikre at personar med særeigen kompetanse og erfaring blir sett, vurdert og inkludert?

Potensiale KS Sogn og Fjordane meiner at etnisk mangfald tilfører miljøet og kulturen i kommunane mange verdiar som kan realiserast gjennom vellukka integrering, som busetting, språkopplæring og utdanning. Etnisk mangfald representerer også ein viktig verdi som arbeidslivet vårt treng. KS kan syne til gode eksempel på den meirverdien, og vi trur at desse eksempla kan gi motivasjon til kommunar som planlegg å busette flyktningar. Kommunane treng arbeidskraft. Så mange som mogleg må delta. NHO Sogn og Fjordane ser at mangfald er ein vesentleg eigenskap for at ei bedrift skal lukkast i dagens marknad, som i stor grad er utanfor fylket og landets grenser. I ein dynamisk konkurranse må næringslivet heile tida vere fremst når det gjeld utvikling. Bedriftene må sjå etter nye moglegheiter, utvikle nye produkt og løysingar, vere best på marknadsføring og sørgje for at dei har dei beste leveransane. For å klare alt dette er mangfald i bedriftene og i styreromma viktig. Personar med ulik bakgrunn, kjønn, alder, kultur, språk, personlegdom og tenkemåte er nødvendige i ein organisasjon. Dette bør ein ha ein klar strategi på når bedrifter og andre skal tilsette folk, sette saman eit team eller eit bedriftsstyre.

Positive effektar Røde Kors skal vere ein organisasjon open for alle. Det betyr at frivillige og tillitsvalde skal spegle populasjonen i samfunnet best mogleg. Dei seinare åra har organisasjonen fått fleire aktive frivillige med ein annan bakgrunn enn norsk. Det har tilført Røde Kors noko meir. Frivillige, uavhengig av etnisk opphav, har stort sett dei same grunnane for å delta i denne type arbeid. Men desse frivillige har, ved å snakke andre språk, kjenne andre kulturelle særpreg og ha særeigne personlege erfaringar, tilført det frivillige arbeidet kvalitetar vi ikkje ville hatt med berre etnisk norske frivillige.

FRIVILLIG GLEDE: KS, NHO og Røde Kors i Sogn og Fjordane kan trekke fram gode og konkrete eksempel på dei moglegheitene og dei positive effektane som ligg i større mangfald. Ein av mange er frivillig ferievert i Røde Kors, Abdulahi Mohamud. Foto: Behnam Gharaei/ Røde Kors.

Fakta | Mangfaldsveka ■ I Mangfaldsveka ønskjer Barne-, likestillings- og inkluderingsdepartementet å bidra til auka medvit om mangfald generelt og integrering av innvandrarar spesielt. Mangfald gir sjansar, og i Noreg kan vi bli betre på å gripe desse sjansane. ■ I Mangfaldsveka vert organisasjonar, næringsliv, kommunar og utdanningsinstitusjonar inviterte til å markere veka ved å trekke fram gode og konkrete eksempel for å vise moglegheitene og dei positive effektane som ligg i større mangfald.

Jenny Følling, leiar i KS Sogn og Fjordane

Jan Atle Stang, regiondirektør i NHO Odd Erik Loftesnes, distriktsleiar i Sogn og Fjordane Røde Kors Sogn og Fjordane

■ Målet er å motivere til meir openheit og nytenking i inkluderings- og rekrutteringsarbeidet når det gjeld innvandrarar. Inkludering gir ein betre livskvalitet for den einskilde, samtidig som ressursane og kompetansen som finst i samfunnet, blir betre utnytta.

Alle tiders tur

ETTER TUREN: På utsida av bussen vanta gode handtrykk og takk for ein fin tur. Og før alle ruslar kva til sitt gir dei utrykkeleg beskjed om at dei i alle fall skal vere med neste gong Røde Kors inviterer til tur. Tv. Tora Gjelsvik og Solbjørg Søhoel Flåm takkar kvarandre for turen.

Seinsommartur til Sognefjorden i august blei eit skikkeleg løft på humøret. Vertskapet Førde Røde Kors Omsorg valde seg ein eineståande fin dag å ta med seg dei eldre på dagsenteret ved Helsetunet på ein busstur. Turen gikk til friluftsområdet og senteret på Alværa ved Sognefjorden. Det var tydeleg at turen hadde vore hyggeleg, for med gode handtrykk og breie smil, tok gjestar og reisefylgje farvel med kvarandre. Tora Gjelsvik (95) og Olga Rørvik (85) tek seg god tid ute av bussen og i solvarmen ved Helsetunet. Ingen ting hastar og dagen har vore god. Det har vore ein alle tiders tur, seier Olga. Vi har hatt det som plome i egget. God mat og fint vêr og kjekke folk. Eg har hatt reisefølgje med Tora og vi har blitt gode vener. Tora og Olga fortel entusiastisk om turen, kor kjekt dei har hatt det i lag, om planar som dei har lagt saman, om det fine vêret og maten. - Du anar ikkje kor god mat vi fikk ute på Alværa og kor koseleg dei hadde laga det til for oss, seier Olga. Gode sommarminne blir gull når vintermørkret og kulden jagar folk i hus og det eldast i omnar og peisar. Difor meiner Olga at det er om å gjere å bli med på alt som er moro. Solbjørg Søhoel Flåm i Førde Røde Kors Omsorg er òg nøgd med turen. Det vart som dei håpa på. - Vi gjennomfører ein slik tur ein gong i året og vi vil at gjestane våre skal få ei god oppleving, på alle måtar, seier Solbjørg. Reisa skal vere behageleg, at ein kan få komme seg ut i det fri, og spesielt som i dag med sol og fint vêr. - Men det er også viktig med

ALT EIN KAN ØNSKE SEG: Medan vi står og småpratar kjem barnebarnet til Olga, Beate Rørvik forbi og gir bestemora ein bamseklem. Frå v. Tora Gjelsvik, Olga og Beate Rørvik. måltid, fin oppdekking og god servering. Og ikkje minst viktig - den gode praten, seier Solbjørg. Tekst og foto: Margunn Masdal

RØDE KORS AVISA 2013 25

Frå inst til ytst 50 sogningar fekk seg ein knakande flott tur vest i havet utanfor Askvoll. Den vellukka turen vart eit friskt og havsalt sommarminne. Det var i midten av august at Hafslo Røde Kors besøksteneste gjennomførte sin årlege tur for pensjonistar. Heile 50 gjestar var med på turen som gikk til Askvoll, med dagsturar til øyane.

Raritetar, småindustri og kystkultur Dei hadde eit omfattande program; Bygdemuseet i Holmedal og Helle knivfabrikk, Landøy Steinindustri, Norsk sjøfuglsenter, Temaparken på Værlandet og Bulandet, vidare til Svanøya og Norsk Hjortesenter og sjølvsagt eit

besøk til hovudhuset på det gamle Svanøygodset, kongegodset og adelsgarden som husa godt situerte og mektige futar før i tida.

365 øyar og skjer Flott vêr gjorde at sogningane fekk oppleve eit praktfult landskap av øyar og skjer på ferje- og båtturane. Alden, det norske sjømerket som stikk rett opp av havet, Brurastakkjen og Kinna-klovi, for å nemne noko av det særmerkte. På heimreisa stogga dei i Dale i Sunnfjord og Jakob Sande tunet, vidare til ein flott lunsj på Kviknes Hotell, der direktør Sigurd Kvikne fortalde frå den spanande historia til hotellet sitt.

HAVSALT SOMMARMINNE: Femti pensjonistar på tur.

Hjortefarmen på Svanøy

Mat må til.

Gloppen kommune teknisk etat Granavegen 9 6823 SANDANE Tlf. 57 88 38 00 www.gloppen.kommune.no

Gulen kommune Kommunehuset 5966 EIVINDVIK Tlf. 57 78 20 00 Fax. 57 78 20 99 www.gulen.kommune.no

Lærdal kommune Rådhuset, Øyrapl 7 6886 LÆRDAL Tlf. 57 64 12 00 www.laerdal.kommune.no

Stiftinga KRISESENTERET i Sogn og Fjordane Perhusvegen 1, 6783 STRYN Tlf. 57 87 68 50 Fax. 57 87 68 60 E-post: post@hs-bygg.no www.hs-bygg.no

Entreprenørforretning Kranutleige

- Døgnopne bu- og støttetilbod til kvinner utsett for mishandling/voldtekt. - Du kan ta med barn på senteret. - Du kan nytte vår gratis advokatteneste - Råd og rettleiing på telefon heile døgnet tlf.

57 74 36 00 www.krisesenteret.sf.no

Byggeriet Regionalavdelinga Fylkeshuset, 6863 LEIKANGER www.sfj.no

Andor Hovden AS 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 20 90

Storehagen 4 6800 FØRDE Tlf. 57 72 50 80

Byggeriet Fretland Bygg A/S

Arkitektkontoret 4B AS 6889 MARISTOVA Tlf. 57 66 87 11

Kyrkjev 6, 6856 SOGNDAL Tlf. 57 62 77 50 Fax. 57 62 77 51

Monsemarki 2 6886 LÆRDAL Tlf. 57 66 79 10

26 RØDE KORS AVISA 2013

Distriktsstyret i Sogn og Fjordane Røde Kors Odd Erik Loftesnes 6858 Sogndal 951 91 754 oel@hisf.no

Jorunn Ringstad 6980 Askvoll 992 45 291 jorrings@online.no

Gerd Dvergsdal Dvergsdal 6743 Skei i Jølster 941 73 971 gerd.dvergsdal@ sensewave.com

Harald Engevik Revefaret 1, 6900 Florø 911 77 347 harald.engevik@ ewos.com

MATPROGRAM: Elena Craciun bur i Moldova i lag med borna sine. Ho arbeidde tidlegare i Italia, men flytta heim for å vere saman med borna. Ho er ein av mange millinar europerarar som får mat frå Røde Kors sine matprogram. Foto: Tatu Blomqvist / Finland Røde Kors

Kjosavegen 6869 Hafslo 977 91 821 karibeka@frisurf.no

Tenk annleis Europa er inne i sin verste humanitære krise sidan krigen. Dei sosiale konsekvensane av den økonomiske krisa kan vare ved i fleire tiår framover, åtvarar Røde Kors om i ny rapport. Den internasjonale Røde Kors føderasjonen (IFRC) har presentert ein ny rapport om dei humanitære konsekvensane av den økonomiske krisa i Europa. Tendensen er klar. Den humanitære situasjonen er gått frå vondt til verre. Heile 43 millionar europearar har ikkje nok mat kvar dag. Rapporten løftar fram fem hovudpunkt: Større ulikskap: Situasjonen for dei fattige i Europa blir stadig verre, og ulikskapen mellom fattig og rik aukar. Fleire fattige er i arbeid: Sjølv om den sosiale krisa har råka hardast dei som allereie var fattige i utgangspunktet, er det fleire nye grupper som blir fattige. For første gong sidan krigen fell fleire frå den arbeidande europeiske middelklassa under fattigdomsgrensa. Svekka helse: Kutt i velferds ordningar fører til forverra helsesituasjon for mange.

Nye migrasjonsmønster og auka framandfrykt: Mange av Røde Kors og Røde Halvmåne sine nasjonalforeiningar i Europa rapporterer at dei assisterer fleire migrantar og asylsøkarar. Samstundes fører den spente sosiale situasjonen i mange land til eit tøffare klima i den offentlege debatten og meir framandfrykt. Arbeidsløyse: Røde Kors- og Røde Halvmåne-foreiningar over heile Europa utvidar program retta mot arbeidsledige for å hjelpe fleire ut av arbeidsløysa. Dei sosiale konsekvensane av langvarig arbeidsløyse er store. Nokre nasjonalforeiningar melder at den auka arbeidsløysa medfører stor tilgang på frivillige som ønskjer å bidra med noko medan dei går utan jobb.

Kari Beheim Karlsen

Berge Bjørkedal

Fakta | Fattige i Europa ■ Funna i rapporten er gjort på bakgrunn av innspel frå 42 Røde Kors- og Røde Halvmåneforeiningar i Europa, som er ei oppfølging av ei tilsvarande kartlegging gjort i 2009. ■ 3,5 millionar menneske får mat frå Røde Kors. Opp 75 prosent frå 2 millionar i 2009.

Gjerdevegen 13 6770 Nordfjordeid 919 19 160 bergeb@online.no

Sigurd Strand 6784 Olden 915 97 871 raude.kross.olden@ enivest.net

■ 1,2 millionar menneske fekk mat frå Spansk Røde Kors aleine i 2012. En dobling sidan 2009. ■ I Frankrike delte Røde Kors ut 30 millionar måltid i 2012. ■ I Latvia er matutdelinga auka frå 40.000 personar i 2009 til 140.000 i 2012. ■ 94.000 familiar i Romania får mat frå Røde Kors. Dei starta matutdelingsprogrammet i 2009. ■ 43 millionar europearar har ikkje nok mat kvar dag. (Eurostat land- totalt 32 europeiske land dekka av Eurostat). ■ Totalt tek 18 millionar i mot mat frå EU. ■ 120 millionar europearar risikerer å falle under fattigdomsgrensa. (Eurostatland). ■ I Romania aleine er middelklassen redusert frå 20 prosent av befolkninga i 2008 til 10 prosent. ■ I Frankrike har 350.000 personer falt under fattigdomsgrensen sida krisa starta. ■ Over 20 prosent av den spanske befolkninga lev no under fattigdomsgrensa. ■ 8,9 prosent av arbeidande europearane lev under fattigdomsgrensa. ■ 25 prosent av dei som tek imot støtte frå Røde Kors i Frankrike, har jobb.

Berit Flæte Arntsen 6947 Lavik 481 28 842 berit.arntsen@ gmail.com

Stian Antonen Postboks 320 6901 Florø 915 89 866 sti.ant@frisurf.no

Sirianne Remme Tynningshog. 12 D, 6847 Vassenden 924 99 376 sirianne88@ gmail.com

RØDE KORS AVISA 2013 27

Kampen mot landminer Gruppa for Internasjonal Humanitær Rett i Oslo Røde Kors har arrangert eit humanitært forum med tema «Kampen mot landminer». Som talsperson for landmine-offer heldt Edwyn Gonzales eit innlegg. Edwyn, som er elev ved Røde Kors Nordisk United World college, snakka om utfordringane knytt til eksistens og bruk av Anti personell landminer. Det har no gått 16 år sidan Landminekonvensjonen blei forhandla fram. Det internasjonale forbodet fører verdssamfunnet sakte mot ei verd som ein dag kan leve utan frykt for Anti personell landminer. Sidan ratifikasjonsprosessen i 1999 har vi kome eit godt stykke på vegen mot å forbetre liva til mange menneske i krigsherja område.

Likevel, er Anti personell landminer framleis eit trugsmål for mange verdsborgarar; dei er årsak til at tusenvis av menneske blir skadde eller drepne - mange av dei er barn. Formålet med arrangementet er å sette fokus på disse utfordingane frå eit humanitært perspektiv og å snakke om korleis internasjonal humanitær rett kan nyttast i kampen mot landminer. Edwin delte si personlege historie om korleis livet hans endra seg etter at ein sprenglekam eksploderte i andletet hans og korleis han har greidd å komme attende, trass i dei omfattande skadane han fekk.

GODE TALSPERSONAR: Edwin Gonzales og Yeyson Reyes Santos frå Røde Kors Nordisk United World college.

Vil du engasjere deg lokalt som aktiv eller støttemedlem – ta kontakt!

LINDA KARIN SOLHEIM Prestemarka 6980 Askvoll 975 92 327 oddsolhe@online.no

STEINAR GRØNSBERG Aurland Røde Kors Hjelpekorps 5745 Aurland 959 79 926 ste-gr@online.no

OLEBJØRN ESE Balestrand Røde Kors 6899 Balestrand 958 33 333 balestrand.rodekors@live.no

INGER VALBERG Svelgen og Bremanger Røde Kors Skogvn. 3, 6723 Svelgen 915 72 927 svelgen.rk@enivest.net

JOFRED ÅSNES Fjaler Røde Kors 6969 Straumsnes 911 72 164 joaasnes@online.no

EDITH ÅREBROT MADSEN Flora Røde Kors Nonskarveien 1, 6901 Florø 915 99 896 florark@frisurf.no

ASBJØRN STEEN Førde Røde Kors Langebruvegen 28, 6801 Førde 90 99 33 93 forderk@frisurf.no

AUD JENSINE LUNDE Gaular Røde Kors Lunde, 6973 Sande 915 93 026 gaular.rkh.leiar@live.no

MERETE MINDRESUNDE Gloppen Røde Kors Nordåsen 78, 6823 Sandane 473 03 240 mmindresunde@gmail.com

MARGRETHE SKÅDEN Gulen Røde Kors Øvre Stølen 25, 5966 Eivindvik 481 20 586 rkhgulen@online.no

KRISTI MULDSVOR Hornindal Røde Kors 6763 Hornindal 991 68 595 kristi.muldsvor@hotmail.com

CHARLOTTE KVELLESTAD AKSE Hyllestad Røde Kors Hjelpekorps 6953 Leirvik 902 09 302 charlotte_akse@hotmail.com

RANDI RUSTI Høyanger Røde Kors Kyrre Grepp gt. 37, 6993 Høyanger 975 02 921 randirusti@hotmail.com

ELSE DRAGESET GJESDAL Jølster Røde Kors 6847 Vassenden 975 93 228 else.d.gjesdal@enivest.net

SVEIN RØYSUM Leikanger Røde Kors Silåta 3, 6863 Leikanger 901 26 884 sveinroysum@aol.com

BRITT OPTUN Luster Røde Kors Nondal, 6869 Hafslo 995 14 197 britt@optun.no

BJØRN SKALLE Lærdal Røde Kors Postboks 25, 6886 Lærdal 970 29 449 laerdalrk@sogn.no

GRO HAUGNES Naustdal Røde Kors Hjelpekorps Postbok 15, 6808 Naustdal 951 60 408 grohaugnes@hotmail.com

HILDEGUNN MÅGE Eid Røde Kors Postboks 246, 6772 Nordfjordeid 975 83 493 Ufo_977@hotmail.com

SIGURD STRAND Olden Raude Kross Postboks 39, 6784 Olden 915 97 871 raude.kross.olden@enivest.net

ARNE HELGE SELJEN Selje Røde Kors Hjelpekorps Postboks 94, 6741 Selje 975 41 398 ahseljen@broadpark.no

ODD RUNE VIKHEIM Sogndal Røde Kors Granden 43, 6856 Sogndal 908 91 217 odd.rune.vikheim@nortura.no

OLGA E. FRØHOLM Stryn Røde Kors Kiparvegen 35 b, 6783 Stryn 907 60 312 olgafroholm@gmail.com

DARIUSZ HAUDEROWICZ Vik Røde Kors 6893 Vik i Sogn 411 04 713 rkvik@online.no

OLAV RUNE MYKLEBUST Vikane Røde Kors 6797 Utvik 906 95 236 sny360@online.no

ELI BLÅLID Vågsøy Røde Kors Postboks 78, 6701 Måløy 996 14 481 elib69@online.no

ASTRID BRUHEIM Årdal Røde Kors 6885 Årdalstangen 970 82 432 astridbruheim@mail.ardalsnett.no

28 RØDE KORS AVISA 2013

GREIE Å HA: Røde Kors er gode å ha i ryggen om noko verkeleg alvorleg skulle skje, seier ordførar i Fjaler Arve Helle. Her saman med Tone-Iren Nedrebø, Lesley Wilson, Jofred Åsnes, Bente Liabø Thorsen og Hilde Friis.

Sa JA til å bli beredskapsvakt Fjalerbuen har svart på oppmodinga frå ordføraren om å verve seg som Beredskapsvakt i Røde Kors. Om lag 60 sa JA under vervekampanjen.

sene skjer at Røde Kors treng ekstra hjelp. Hendingar som er så alvorlege i omfang og tid at dei redningsressursane samfunnet disponerer i ein normalsituasjon, ikkje strekk til.

Røde Kors i Fjaler gjennomførte sin vervekampanje fredag og laurdag 18. – 19. oktober. Røde Korsarane stilte opp i Dale sentrum og i Flekke for å komme i kontakt med sambygdingane.

Alle kan hjelpe nokon med noko!

Gode ambassadørar Den første Beredskapsvakt i Fjaler kommune var ordførar Arve Helle. Han møtte Fjaler Røde Kors allereie onsdag og i rosane ordelag sa han at denne aktiviteten ville styrke beredskapen i kommunen. – Beredskapsvaktene blir eit godt supplement til kommunen sitt eige apparat, sa Arve Helle. Ordføraren såg fram til kurset i førstehjelp, eit kurs som er ein obligatorisk del av det å bli ei Beredskapsvakt. – Å kunne førstehjelp er spesielt viktig for meg, sa Arve Helle.

Reknar med at fleire melder seg Lokalforeiningsleiar i Fjaler Røde Kors, Jofred Åsnes, reknar med at fleire vil melde seg som Beredskapsvakt i dagane framover via nettet og blankettar. Håpet er at det skal vere Beredskapsvakter i alle krikar og krokar i kommunen og at ein saman skal medverke til ein tryggare kommune. Det er når dei store katastrofane eller kri-

I Noreg har vi svært lang tradisjon for å hjelpe kvarandre når vi opplever ei krise. Å verve seg som Beredskapsvakt gir deg som innbyggar, medmenneske og frivillig, høve til å hjelpe når den store alarmen går. Ulike katastrofesituasjonar krev ulik kompetanse, på ulike områder og på ulike tidspunkt. Difor er det bruk for oss alle. Nokre kan hjelpe til med transport og forsyning, nokre med tilrettelegging og drift av midlertidig forlegning av evakuerte og nokre med ei skulder å gråte på, og eit medmenneske å snakke med. Kva vil Beredskapsvaktene i Fjaler Røde Kors bety for kommunen? I møte med Fjaler Røde Kors fekk vi ei grei innføring i ordninga. Det har vore stor fokus på beredskap dei siste åra. Beredskapsevne er aktualisert gjennom fleire hendingar og kommunen sit med eit stort ansvar. Beredskapsvaktene blir eit godt supplement til kommunen sitt eige apparat, seier ordførar Arve Helle. Trur ordføraren at folk i Fjaler vil melde seg til teneste? – Vi har som tradisjon i kommunen at folk stiller opp for kvarandre. Eg både håpar og oppmodar om at folk vil stille opp, seier Helle.

MELD DEG INN: Ikkje nøl med å melde deg inn. Er du over 18 år og ønskjer i bidra til eit tryggare Fjaler kan du bli Beredskapsvakt i Røde Kors, seier Jofred Åsnes leiar i Fjaler Røde Kors.

Fakta | Beredskapsvakt Kva krev Røde Kors av ein beredskapsvakt ■ Ansvarsmedvitne vaksne over 18 år ■ Forplikte seg til å delta på minst ein kveld i året med opplæring i beredskap og førstehjelp, i regi av Røde Kors ■ Røde Kors "Beredskapsvakt er ein frivillig aktivitet innanfor Norges Røde Kors. ■ Medlemskontingenten i RKBV er kr. 300,- pr. år og dekker mellom anna ein del av dei kostnadane Røde Kors har til kurs og opplæring, forsikring i øvings - og tenesteoppdrag og uniformerings-materiell. ■ Er ein medlem i Røde Kors frå før, blir det ingen ekstra kontingent for å melde seg som Beredskapsvakt. ■ Aktiviteten Beredskapsvakt er etablert i Balestrand og Stryn kommunar.

Tekst og foto: Margunn Masdal