Røde Kors Avisa nr 2 - 2011

SOG N OG FJOR DA N E

Nr. 2 – 2011 – årgang 21 – INFORMASJONSAVIS

VISITOR I VIK ■ Side 4–5

FERIE FOR ALLE

PANELDEBATTEN

NETTVETT

■ Side 14–15

■ Side 26

■ Side 8–9

For kvarandre TEMA

MELLOMMENNESKELEG BEREDSKAP

e

«Det utenkjelege skjedde på Utøya i 2011» «For kvarandre» er tittelen på denne utgåva av Røde Korsavisa med fokus på tema beredskap.

Etter hendingane på Utøya 22. juli i år har innhaldet i Røde Kors si tenking om beredskap endra seg. Omsorg blir ein like viktige del i vår beredskap som redning tradisjonelt har vore.

Røde Kors sine bidrag under og etter Utøya har tydeleg vist dette behovet der hjelpekorps og omsorg sto side om side i arbeidet.

SPESIELT DEI SOM KOM frå dei grufulle hendingane og pårørande, hadde stor trong for medmenneskeleg omsorg og støtte. Kapasiteten til det frivillige apparatet vart og LEIAR viktig i ein så stor og omfattande situasjon.

Tilsvarande erfaringar ser vi og i samband med større ettersøks- og leiteaksjonar i fjell og utmark.

For oss i Røde Kors er dette behov vi må planlegge for i vårt beredskapsarbeid både lokalt og nasjonalt. Vi har hatt det inne i vår planlegging før, men hendingane denne sommaren har aktualisert og skapt større medvit om dette.

Omsorgsberedskap vil bli viktig for Røde Kors sitt arbeid framover.

RØDE KORS HER I FYLKET kan sjå tilbake på eit svært aktivt år. Første helga i september vart norgesmeisterskapen for hjelpekorps arrangert i Førde.

Det vart eit svært vellykka arrangement med deltakande lag frå det meste av landet. Arrangementet sette sitt preg på Førde den helga der deltakarane fekk realistiske utfordringar i kraftig nedbør.

I REGI AV VÅRT INTERNASJONALE samarbeidsprosjekt med Bosnia er det gjennomført fleire arrangement mellom anna ungdomsleir i Brcko der ungdomar frå fylket deltok. Det vart og arrangert tematur/ferietur til Bosnia der stader som Mostar, Sarajevo, Srebrenica, Tuzla og Brcko vart besøkt. Spora etter krigshandlingane og besøket i Srebrenica - «Memorial senter» vart ei sterk oppleving for deltakarane så tett på terrorhandlingane på Utøya.

Fjordane var på nær 50 deltakar. Delegasjonen var godt førebudd og hadde spelt inn og fekk gjennomslag for fleire viktig saker og synspunkt i landsmøtet både til langtidsplanar, handlingsplanar, organisasjon og lovverk.

FYLKET FEKK REPRESENTANTAR i fleire sentrale verv, og vi er spesielt stolte av at Hanne-Marie Heggedal vart valt inn som visepresident i Norges Røde Kors for den neste landsmøteperioden.

VI ER GODT INNE I ADVENTSTIDA og førebuing til jul er for mange av oss godt i gang. Eg ynskjer spesielt å takke alle frivillige for det omfattande og viktige arbeidet de gjer. På vegne av Sogn og Fjordane Røde Kors ynskjer eg alle ei riktig god jul!

Odd Erik Loftesnes, Distriktsleiar Sogn og Fjordane Røde Kors

RØDE KORS har kvart 3. år landsmøte. Dette vart arrangert på Gardemoen tidleg oktober med over 800 deltakarar. Delegasjonen frå Sogn og

Julegleder for Barn – Den store utviklingsutfordringa i det 21. århundret vil bli å sikre noverande og framtidige generasjonar sine sjansar til å leve sunne og meiningsfulle liv, står det å lese i FN sin rapport om menneskeleg utvikling (Human Development Report 2011).

Dette er den rapporten som til stadig rangerer Noreg på toppen og gir oss karakteren «svært høg menneskeleg utvikling», eller som vi vanlegvis seier det, «vi som bur i eitt av verdas rikaste land».

Dei aller fleste av oss har det bra og går juletida trygt og forventningsfullt i møte. Men også i verdas beste land, bur det menneske som fell utafor velferdsstaten. Alt for mange av desse er barn.

Gode livsopplevingar Røde Kors i Sogn og Fjordane vil gi julegleder

RØDE KORS AVISA SOGN OG FJORDANE Ansvarleg utgjevar: Sogn og Fjordane Røde Kors, Langebruvegen 28, 6800 Førde.

Tlf. 05003. I redaksjonen: Dag Hovland, Reidun Sørefjord, Henning Hellebust, Bente Halvorsen, Christian Vik og Margunn Masdal.

Annonsar: Faktureringsservice Sør AS. Layout/produksjon: Firda Media AS Sats, repro og trykk: Sogn og Fjordane Avistrykk. AS. Opplag: 42 000.

Foto: Olav A. Saltbones/Røde Kors

til omlag 200 barn. Dette er det andre året at Gjensidigestiftinga finansierer denne aktiviteten. Julegledene vil komme direkte til barnet i

form av gåver eller opplevingar som høyrer ei god jul til.

Tilsette ved distriktskontoret:

Dag Hovland Dagleg leiar 57 72 31 32 908 94 974 dag.hovland@ redcross.no

Lisbeth Maria Munkvold Opplæring 57 72 31 33 904 74 445 lisbeth.munkvold@ redcross.no

Reidun Sørefjord Lokalforeiningar 57 72 31 34 917 47 134 reidun.sorefjord@ redcross.no

Christian Vik RK Ungdom 57 72 31 35 906 19 405 christian.vik@ redcross.no

Bente Nilsen Halvorsen Omsorg 57 72 31 36 481 42 540 bente.halvorsen@ redcross.no

Henning Hellebust Hjelpekorps 57 72 31 37 900 58 669 henning.hellebust@ redcross.no

Margunn Masdal Informasjon og kommunikasjon 57 72 31 38 952 07 409 margunn.masdal@ redcross.no

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 3

Historisk Røde Kors-resolusjon for forbod mot atomvåpen:

Ei verd utan atomvåpen - Atomvåpen utgjer eit alvorleg trugsmål mot alle menneske. I Genève har ei samla Røde Kors-rørsle avgjort å bruke si humanitære stemme til å arbeide for eit forbod og sikre at debatten om atomvåpen tek utgangspunkt i dei uakseptable humanitære konsekvensane einkvar bruk av disse våpna fører med seg, seier president i Noregs Røde Kors, Sven Mollekleiv.

Den internasjonale Røde Kors-rørsla vedtok ein historisk resolusjon som forpliktar 187 nasjonale Røde Kors og Røde Halvmåne foreiningar til å arbeide opp mot sine styresmakter, for å oppnå eit forbod mot atomvåpen. Røde Kors i Noreg har vore ein pådrivar i arbeidet for dette forbodet. Resolusjonen legg grunnlaget for ei brei nasjonal og internasjonal innsats frå Røde Kors foreiningar over hele verda.

Står saman om eit forbod Det internasjonale samfunnet har dei seinare åra vedteke forbod mot anti-personellminer og klasevåpen, med utgangspunkt i internasjonal humanitær rett og dei lidingane desse våpna medfører.

- Ut frå tilsvarande argumentasjon, ønskjer Røde Kors å arbeide for eit liknande forbod mot atomvåpen. Dette våpenet råkar først og fremst sivile og ikkje soldatar. - Det står i strid med det mest grunnleggande prinsippet i internasjonal humanitær rett, seier Mollekleiv.

- Nasjonalforeiningar over heile verda vil

STOR OPPLEVING: Visepresident Hanne-Marie Heggdal (t.h.) her saman med president Svein Mollekleiv, fortel frå konferansen i Genève at atomresolusjonen er historisk. – Det var kraftig applaus da resolusjonen vart vedteken. Det var ei stor oppleving og sitte i salen og vere en del av dette, seier Heggdal. Noreg har saman med Australia og Japan stått i front for denne resolusjonen. Det vart vi takka for i fleire av innlegga om saka.

Foto: Røde Kors

bruke resolusjonen som grunnlag for arbeid opp mot sine regjeringar. Er eg overtydd om at vi saman skal klare å sikre internasjonal poli-

Tru på det umulege

Resolusjonen Resolusjonen for forbod mot atomvåpen vart vedteken på Røde Kors sitt landsmøte lørdag 8.oktober 2011: «Enhver bruk av atomvåpen vil ha uakseptable humanitære konsekvenser for menneskeheten. I tillegg vil en bruk ha langsiktige og negative følger for miljøet og menneskers muligheter til å opprettholde matproduksjonen.

De atomvåpen som i dag finnes i verden utgjør derfor en risiko for menneskehetens fremtid.

Da atomvåpen både vil forårsake uforholdsmessig store skader og lidelser, samt påføre naturmiljøet omfattende, langvarig og alvorlige skader vil bruken av dette våpenet være i strid med internasjonal humanitær rett. Likevel har verdenssamfunnet ennå ikke lykkes i å oppnå enighet om en avtale som uttrykkelig forbyr bruk av dette våpenet. De siste årene er det oppnådd internasjonal tilslutning til forbud mot landminer og klasevåpen, fordi bruk av slike våpen har uakseptable konsekvenser.

tisk støtte for eit totalforbod mot atomvåpen.

Røde Kors-rørsla si humanitære stemme vil utgjere ein forskjell, seier Mollekleiv.

Landsmøtet ønsker velkommen et vedtak under Delegatrådet i 2011 om at det skal arbeides for et internasjonalt forbud mot atomvåpen.

For å sikre at myndigheter engasjerer seg i arbeidet mot atomvåpen, er det viktig at sivilsamfunnet engasjeres og mobiliseres. Landsmøtet henstiller derfor lokalforeninger og distriktsforeninger i Røde Kors å engasjere seg i Bevegelsens arbeid mot atomvåpen gjennom å spre kunnskap om de katastrofale humanitære konsekvensene av bruk av atomvåpen».

Røde Kors Ungdom tek imot nyheita om resolusjonen med stor glede. - Vi drøfta eit forbod mot atomvåpen på den sentrale ungdomskonferansen både på Utøya i 2010 og i Horten 2011, seier Mads Masdal, distriktsrådsleiar i Sogn og Fjordane Røde Kors Ungdom.

Ungdomsrepresentantane målbar også saka på Røde Kors sitt Landsmøte i oktober.

– At vi no har heile Røde-korsverda med oss i arbeidet for eit forbod mot atomvåpen, er eit godt utgangspunkt. – No startar arbeidet opp mot styresmaktene og mi oppmoding til parti og lokalpolitikarar er å gi offisiell støtte til Røde Kors sitt arbeidet mot atomvåpen, avsluttar Masdal.

UTFORDRAR: - Alle politiske parti, ordførarar og stortingsrepresentantar; Støtt Røde Kors i arbeidet for ei atomvåpen fri verd, oppmodar distriktsrådsleiaren i Røde Kors Ungdom, Mads Masdal.

4 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

Visitorvenner i Vik fengse Cella er fylt til randen av menneske som bryr seg og byr på seg sjølv. Dei er visitorar på vitjing i Vik fengsel.

Vik fengsel er ein del av bygda, omkransa av fjell, fjord, vegg i vegg med aldersheimen, og med barneskule og bustadfelt eit steinkast unna. Reine idyllen. Men det gjere noko med deg når døra blir låst bak deg, og du er heilt åleine på cella.

Fritidsleiar Hendrik Siegersma tek imot visitorgruppa frå Vik og Ålesund. Han guider dei gjennom heile anlegget; den nye lukka bygninga, isolatet, den gamle verna bygninga for opnare soning, verkstaden, treningsrommet og vaktrommet med kontinuerleg overvaking.

Vaksne visitorar Visitorane er ei gruppe med høg gjennomsnittsalder, men det hindrar ikkje ungdommeleg engasjement, iver etter å spørje og dele erfaringar.

- Eg er visitor rett og slett fordi eg er glad i folk. Eg liker å gjere noko som er bra for andre. Det gir meg ei god kjensle, seier leiar for visitortenesta i Vik, Marit Aafedt Fjærestad. Ho har vore visitor sidan oppstarten i 2006. I Vik er dei ni vaksne som bruker fritida på å gjere livet litt lettare for dei innsette. Ein gong i månaden er det bingo.

Dei som ønskjer visitor kan få vitjing opptil ein time i veka. Dette er ein time dei innsette sjølve styrer.

Ikkje kompis, men medmenneske - Vi skal ikkje vere kompis, men lyttande medmenneske. Vi skal ikkje døme eller kome med råd. Du kan gjerne kalle det morskjærleik.

Visst kan det vere krevjande, men ein får ofte mykje att óg, seier ho, og minnast den unge guten som ga ho ein god klem før han slapp ut, med orda: «Du har nett vore som ei mamma for meg!»

- Då er ikkje tårene langt unna. Ein veit ein har gjort nytte for seg, seier Fjærestad.

Det to dagar lange kurset som alle visitorar må ha som plattform, er avgjerande for å forstå rollene vi har. – Dersom eg treff att ein av dei eg har vore visitor for, ute i det fri, er det opp til han eller ho å først ta kontakt – om dei ønskjer det.

Det er dei som skal ha styringa. Det handlar om respekt.

VISITORGRUPPA: Engasjert gruppe av visitorar frå Vik og Ålesund i klasserommet i Vik fengsel.

Rause og engasjerte Visitorane diskuterer kva som er dei største hindra for å skape gode miljø i fengsel. Er det lovene og regelverk som set restriksjonar, eller kan det vere leiing, tilsette eller haldningar?

Latter røper at sjølv om dei ikkje er samde, kan dei jobbe saman.

Denne observasjonen fører til konklusjonen: Visitorar er rause menneske som ikkje har behov for å hevde seg på kostnad av andre, eller absolutt ha det siste ordet.

Avslørande om samfunnet Siegersma fortel om godene dei har i fengselet; men óg at det skal merkast å miste fridomen. – Det er ikkje berre enkelt når du som vaksen og

sjølvstendig mann må be om toalettpapir; når det ikkje er noko privatliv og du har andre som avgjer korleis dagen din skal sjå ut. Vi legg vekt på at dei skal ha det godt i Vik, og stå betre rusta for eit liv utanfor murane når tida er komen. Filosofien vår er at alle skal ut av cella i løpet av dagen. Ingen skal isolere seg, seier han.

Opp gjennom åra har han møtt mange lagnader, men gløymer ikkje e-posten frå den innsette som påstod at tida han hadde hatt i Vik var den beste han nokon gong hadde hatt. Her

hadde han folk som såg han, brydde seg om han.

På eit vis er det kjekt med ei slik tilbakemelding. Det syner at vi gjer noko rett, men samstundes er det mest trist. Det avslører mykje om samfunnet vårt, som ikkje er bra, legg han til.

Hund som «visitor» Han fortel om den tause mannen som ikkje ville ha med nokon å gjere. Fritidsleiaren visste råd. Han tok med hunden sin på jobb. Den fir-

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 5

el

LUFTING: Tidene, arbeidsoppgåvene og fangegruppa i Vik har endra seg.

Eit høgt piggtrådgjerde omkransar fengselet. Pallespikring er avslutta epoke. No er det vedhogst og andre arbeidsoppdrag dei innsette frå ulike land, fyller dagane med. Men framleis er det lange dagar bak gjerdet.

– Lær oss heller å redde liv – Eg har sjølv opplevd å prøve og puste liv i ein kompis som døydde av rus, seier den innsette som heller vil ha livreddningskurs, enn visitor på cella.

Fakta | Visitor-tenesta ■ Det viktigaste bidraget frå ein visitor er å lytte ■ Ein må vere over 25 år, og ha delteke på kurs for visitorar ■ Ein må avleggje teielovnad før ein går ut i aktiv teneste ■ Arbeidet er uløna ■ Vitjinga til visitoren kjem i tillegg til dei private vitjingane ein har rett på.

(Kjelde: Røde Kors)

beinte fekk mannen ut av skalet, og ut av cella.

Eller kva med historia om han som nesten ikkje våga å ta imot diplomet frå Sogndal vidaregåande skule etter fullført sveisekurs. Første og einaste diplomet han hadde fått. Det hamna i glas og ramme. Etter avslutta studie får dei innsette vitnemål frå Sogndal vidaregåande skule, og ikkje det stigmatiserande fengselsstempelet.

Historiene er mange, rørande og til ettertanke.

For ti år sidan var det ikkje gjerde rundt fengselet. Men tidene og typen innsette har endra

seg. Det siste året har vikjene opplevd to rømmingsforsøk. Med naturlege barrierar som vinterstengt fjellveg og kald fjord som må kryssast, vart dei funne utan dramatikk. Men hendinga fører til innskjerping av rutinar og høgare gjerde rundt fengselsområdet.

Likevel; Siegersma er synleg stolt over at Vik fengsel, som har plass til 32 fangar, blir rekna som ein føregangsmodell for andre fengsel i Noreg.

TEKST/FOTO | Oddrun Midtbø

- Eg er på veg ut, og skal gjere det eg kan for ikkje å hamne i fengsel att, seier den 38 år gamle mannen. Denne gongen har han med seg vitnemål på at han har fullført kurs innafor sveising, tysk og data. Det betyr mykje at det ikkje er Vik fengsel som står som utdanningsstad, men Sogndal vidaregåande.

Visitorar skaper høgdepunkt Han føler ikkje behov for å få vitjing av familie eller visitor i fengsel, men legg ikkje skjul på at bingoen som visitorane står bak er eit av få høgdepunkt i ein heller monoton kvardag.

- Hadde visitorane vore yngre, hadde eg kanskje vore interessert i å samtale med dei, seier han. – Eg føler at eg ikkje har noko til felles med den gruppa, og har heller ikkje tenkt å kome att. Det er tøffare i fengsel enn på søndagsskulen, legg han til, og røper dermed at han nok oppfattar dei vaksne visitorane som sartare enn dei kanskje er.

6 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

REALISTISK: Presidenten i Norges Røde Kors følgde konkurransen tett på og fekk med eigne auge sjå og møte deltakarane og dei frivillige.

Hjelpekorpskonkurranse Det kan verke som ein smal sport å konkurrere i førstehjelp. Men konkurransemomentet er inspirasjon til å utvikle og oppretthalde den kompetansen som skal til for at hjelpekorpsa skal vere best på søk og redning.

Kvart år konkurrerer hjelpekorpsa seg i mellom innan førstehjelp, ettersøking og redning. Dette skjer distriktsvis, nasjonalt og europeisk.

- Til forskjell frå andre konkurranseutøvarar som trenar mot ein spesiell dato, må Røde Kors kunne prestere like godt kvar dag.

– Norsk hjelpekorpskompetanse er unik, seier president Sven Mollekleiv.

Konkurransehelga 2. – 3. september Det vart eit intenst, spennande og godt NM Hjelpekorps i Førde denne helga. 15 lag med hjelpekorpsarar frå heile landet fekk prøve dugleiken.. Vinnaren vart Oslo Røde Kors Hjelpekorps tett følgde av Hordaland og Aust Agder. Vårt eige heimelag tok ein heiderleg sjuande plass.

Ikkje for pyser Arrangøren hadde lagt ned mykje arbeid i rekvisittar og rollespel i dei mange ulykkes-

scenene som deltakarane konkurrerte i. Hjelpekorpsarane møtte på kanovelt, trafikkulykke, blodige kutt og sår, sjukdom og andre situasjonar som Hjelpekorpset kan møte på i den verkelege verda.

- Vi merka oss at regien på rollespela og oppgåvene var gode, og det ga ekstra adrenalin, fortalte Karl-Henrik Flatner, frå Aust-Agder.

Følgde konkurransen – Ei av oppgåvene handla om skadde ungdommar på rulleskøyter og ei mor med eit barn.

Situasjonen klarte å få meg verkeleg frustrert.

I tillegg til at dei var skadde og i sjokk, snakka dei ikkje norsk. Eg tru alle tykte denne opp-

e

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 7

HOPPA PÅ ELVA: Asbjørn Tveito frå Aust Agder hoppa resolutt ut i elva og fekk dei to forkomne på land.

NM – tøff og intens To personar ligg ved ein velta kano ute i elva. Dette er utfordringa som møter laget frå Aust-Agder. Det er NM, det er konkurranse og det er alvor.

Hjelpekorpsarane sparer seg ikkje. Dei organiserer seg raskt og to på laget gjer seg klar til å hoppe i elva. Redningslina treff presist og i løpet av kort tid blir dei to svært forkomne personane henta i land. Her blir dei undersøkt og tekne godt vare på.

Laget frå Aust-Agder veit kva som gjeld.

Kvar og ein veit kva for oppgåver dei skal løyse og ei rekkje av handlingar skjer raskt og effektivt. Kommunikasjonen mellom hjelpekorpsarane er konsentrert og roleg. Dei gir inntrykk av at dei klarer å halde god fokus.

Like ved Ved ein parkeringsplass like ved, møter laget frå Oppland ein tilsynelatande anonym varebil. Men det skal fort endre seg. Ut av bilen

kjem ein svært hektisk og oppjaga mann. Men Oppland har observert at bilen er merka med eksplosiv gass. Når mannen ber om fyrstikker reagerer laget lynraskt. Rolle spelet utviklar seg fort. Laget si evne til å observere og tolke kva som eigentleg hender blir testa. Det er intense minuttar.

Markøren spelar rolla så godt at det ikkje er muleg å tenkje at dette er eit rollespel. Ein blir dregen inn i scenarioet, pulsen går opp og spenninga blir merkbar. NM Hjelpekorps har ein nerve som treff.

Mykje skal klaffe Ti ulike ulykkesscener skal dei 15 laga gjennom i løpet av denne konkurransedagen.

Det er ikkje få eigenskapar deltakarane må meistre. Kunnskap og erfaring, evne til å observere, tolke og lese situasjonen. Rutine, samarbeid og kommunikasjon mellom deltakarane vil også spele inn når det beste laget til slutt blir kåra.

Oslo vann

gåva var den mest spennande i heile konkurransen.

President i Norges Røde Kors følgde konkurransen tett på og fekk med eigne auge sjå og møte ulike aktørar i det store arrangementet.

– Ingen har lagt merkje til at det har regna, sa Mollekleiv i talen sin etter meisterskapen.

– Det er hyggeleg kvar gong å komme til Sogn og Fjordane, avslutta han, og de leverer alltid 100 prosent.

«Visst er det viktig å vinne, men det er også viktig å slå naboen» Sven Mollekleiv, president i Norges Røde Kors.

TEKST/FOTO | margunn.masdal@redcross.no

EKSTRA ADRENALIN: Regien i rollespala var røyndomsnære. Det ga både spenning og ekstra adrenalin.

Laget frå Aust Agder tok ein flott 3dje plass i NM-konkurransen. Berre 11 poeng skilde laget frå vinnaren Oslo Røde Kors Hjelpekorps og kun 3 poeng frå Hordaland sin andre plass.

Ingen av deltakarane har ein profesjonell yrkesbakgrunn innan førstehjelp. Vinnaroppskrifta er i følgje laga sjølv, godt samhald og god kommunikasjon i laget. Men viktigast av alt er solid grunnopplæring i botn.

- Konkurransen var knivskarp og vi er strålande nøgde med plasseringa og prestasjonane våre, sa Nils Eivind Thune, lagleiar på Aust Agder sitt lag. Med på hans lag var Asbjørn Tveito, Stine Dale, Karl-Henrik Flatner, Kay-Ove Eriksen og Richard Farsund Fritzen.

- Oppgåva vi verkeleg skilde oss ut på var elveredning, sa Thune, vi kan dette med vatn.

8 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

Vett på nett Åtte av ti barn meiner at stygge kommentarar er like ille og verre på nett og mobil enn ansikt til ansikt. Samtidig seier ein av tre at terskelen for å mobbe og erte er lågare i den digitale verda enn ved personleg kontakt.

Eit ord som blir sagt kan rettast opp. Det som blir lagt ut digitalt, kan sirkulere for evig tid.

Noko å tenkje på før ein skriv noko stygt og trykkjer på send-knappen.

Kvar einaste dag opplever tusenvis av norske barn og unge å bli mobba via mobiltelefon og internett. Slik kan vi ikkje ha det. Kampen mot digital mobbing er ei stor humanitær utfordring som vi alle må ta på alvor og prøve å få gjort noko med.

Ein beredskap Sjølv om ei nettside, kommentarar, bilete, bloggar blir sletta, kan kopiar sirkulere fritt evig om så. Angst for at noko kan dukke oppatt, er ikkje lett å bli kvitt. ”Kors på Halsen”, som er Røde Kors sin kontakttelefon for barn og unge, tek kvar dag imot samtalar frå barn og unge som fortel at dei opplever digital mobbing, eller kanBruk av ordet har gjort noko «HORE» ga ei bot skje dei angrar på. Å på 4500 kroner byggje opp ei åtferd på nett og mobil som gjer det tryggare for seg sjølv og andre, kan avgrense mobbing mellom barn og unge.

Tips: Svært mange unge kan passord på mobil og nett til vennene sine. Dette er uklokt. Ein veit ikkje om ein er vener neste veke. Difor skal ein verne om passord på nett og mobil. Trugsmål, falske facbookprofilar på nett er kriminelle handlingar. Sjølv om ein ikkje gjer det av vond vilje, er det likevel ulovleg og kan straffeforfølgjast. Å ha samtalar og kontakt med andre via nett er vanleg. For mange er dette ein hyggeleg og

spennande sosial arena. Problemet er at nokon der ute er der med andre motiv og falske personalia. Skal ein møte nokon ein har møtt på nett, må ein ta spesielle omsyn. Sei alltid frå kvar du skal, ta alltid med ein venn eller venninne og når du møter personen for første gong, og avtal alltid på ein offentleg stad i nærleiken av der du bur.

Ein bør også vere varsam med kva for informasjon ein deler med ukjende personar. Uærlege kan fort setje saman lausrivne lenkjer og finne fram til bustad, kven som bur der og kva for inntekter familien har og meir.

Bruk «hue» når vi er på nett I dag er omlag 70% av kommunikasjonen vår digital. Som foreldre må vi formidle gode haldningar til barna våre og snakke ope om mobbing som eit problem og som vi ikkje skal tole.

I STRYN: «Bruk Hue» vitja Stryn ungdomsskule tysdag 27. september.

– Ein må tenkje over kva ein gjer på nett og mobil, sa dei tre elevane Kristian Høgalmening, Pernille Flo og Julian Hove, etter programmet.

«Bruk Hue»

– Noregs største kampanje mot digital mobbing

EIN TANKEVEKKAR: – Vi er heldige som fekk høyre det vi fekk i dag, sa foreldra Trond Ole og Torill Hjarthaug etter foreldremøtet på Flora samfunnshus. – Dette var ein tankevekkar. Vi kjenner nok fakta, men det var greitt å bli presentert tema på denne måten.

Bruk Hue-kampanjen gir enkle og konkrete tips om korleis unge kan verne seg sjølv og hindre at personlege opplysningar og bilete blir misbrukte på nettet. Bak kampanjen står Røde Kors, Telenor, Medietilsynet og Barnevakten.

Programmet blir presentert for ungdomssteget på ni ungdomsskular i Sogn og Fjordane og foreldra deira. Gjennom den timen dei er samla skal ungdom og foreldre bli betre kjende med den digitale kvardagen, kva for mulegheiter og utfordringar den inneheld. Dei skal innom tema som mobbing på mobil og nett, tryggleik og bli utfordra på kva dei kan gjere sjølv.

Foto: Margrethe Myrer og Linda Krabberød

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 9

Kors på halsen «Kors på halsen» er Røde Kors sitt dialogtilbod for barn og unge. Utan timeavtale kan dei snakke med ein vaksen, heilt anonymt og heilt gratis. Kjernen i dette tilbodet er det grøne nummeret 800 333 21.

Kvar einaste dag slår fleire ti-tal barn nummeret til Røde Kors-telefonen, trykkjer send på ein epost eller registrerer seg for ein chat på Kors på Halsen. Dei frivillige som tek imot samtalen veit ikkje på førehand kva tema det blir. Dei alle fleste kontaktane i 2010 var kontaktsøkande eller utprøvande. Det vil seie at dei unge rett og slett ønskjer seg nokon, ein trygg vaksen å snakke med, lufte tankar og kjensler med eller teste ut kva Røde Kors eigentleg kan tilby dei.

Sjølv om «Kors på halsen» i hovudsak tek imot spørsmål om kvardagslege tankar og hendingar, er det trekk som syner at fleire kontaktar er av alvorleg og kriseprega karakter. Det ser også ut til at unge som har det vanskelegast vel epost og chat som kanal når dei tek kontakt. Dei alvorlege tema dreiar seg om psykiske plager, mobbing, sjølvmord/sjølvmordstankar, sjølvskading, sjukdom og dødsfall og eteforstyrring.

Det gjer ein forskjell Det er ikkje alltid så mykje som skal til for å endre litt på perspektivet, finne andre mulege løysingar eller opne for å tenkje nytt og annleis. I «Kors på halsen» får den unge fortelje si historie og sin måte. Om dei vil snakke om leksene, synge ein

song eller klage på noko, så gjer dei det.

Beredskap for barn og unge Alle som kontaktar Kors på halsen, anten det er på epost, chat eller telefon, er garantert anonymitet. Dei frivillige som svarer på telefonen kan ikkje sjå nummeret det vert ringt frå og dei er også anonyme for den som ringjer inn. Det som er viktig for Røde Kors er at dei vert tekne vel imot og at dei får den støtta og den stadfestinga dei treng.

«I følgje FN sin barnekonvensjon har alle barn rett til å seie si meining og bli høyrt i saker som vedkjem dei. Gjennom Kors på halsen kan barn og unge uttrykke seg gjennom kanalar dei er fortrulege med, og få ei stadfesting og støtte frå trygge vaksenpersonar.»

Marianne Børke, dagleg leiar Kors på halsen

Fakta | Kors på halsen Eit gratis dialogtilbod i fleire kanalar ■ Røde Kors-telefonen for barn og ungdom i alderen 6-18 år: 800 333 21 ■ Nettstaden www.korspahalsen.no med meldingsteneste, debattforum og chat ■ Røde Kors-bussen i Den hemmelege hagen på på www.habbo.no

■ Chatten er open tysdag og torsdag frå kl 17:00 – 20:00 ■ Mail (anonym e-post) blir svart på innan 48-72 timar ■ I diskusjonsforumet vert det publisert nye innlegg innan 24 timar ■ Filosofiske gruppesamtalar på nettstaden Habbo vert gjennomført to gongar i månaden ■ I samband med dramatiske hendingar har Kors på halsen sjanse til å utvide opningstidene

■ Kors på halsen – chat

Slik arbeider Røde Kors

Talfakta 2010

■ Vi er anonyme og dei som kontaktar oss er anonyme

■ 31 515 telefonar

■ Vi er trygge og ansvarlege vaksne

■ 2 122 epostar

■ Vi møter barn og ungdom der dei er

■ 4 052 innlegg på forum

■ Vi er ikkje terapeutar, oppdragarar eller kompisar ■ Vi formidlar ikkje private, religiøse eller politiske syn

Opningstider ■ Telefon 800 33 321 er open alle dagar frå kl. 14.00 – 20.00, også på helgar og helgedagar.

■ Barna snakkar med Kors på halsen som ei teneste og ikkje med ein bestemt frivillig

10 RØDE KORS AVISA nr 2 2011

Brødrene Dahl A/S Naustdal Dampbakeri AS 6800 FØRDE Tlf. 57 72 41 40

BB ServiceSystem Sogn og Fjordane AS 6800 FLORØ Tlf. 57 75 24 23

Flora Rekneskapslag Strandg 25 6900 FLORØ Tlf. 57 74 31 88

Flov. 3, 6800 FØRDE Tlf. 57 82 12 68 Fax. 57 82 12 68

Sogn Gravferdshjelp AS Fossetunet 4 Tlf. 57 68 14 77

Dvergsdal & Sunde Bygg AS

Primaflor A/S 6800 FØRDE Tlf. 57 82 57 00

6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 480 09 700

T. Frivik Taubanedrift AS 6995 KYRKJEBØ Tlf. 906 53 200 Førde Torg 6800 FØRDE Tlf. 57 82 00 44

6961 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 99 70

Olefine Conditori Glassmesteister

John Holvik AS 6713 ALMENNINGEN Tlf. 57 85 09 89

Halbrendsøyra 7 6800 FØRDE Tlf. 57 83 08 50

avd. Hafstadgården Tlf. 57 72 41 40 avd. Kronborg Tlf. 57 82 09 41 avd. Elvegården Tlf. 57 82 69 45

Innvik Fjordhotell Misjonsheimen 6793 INNVIK

Tlf. 57 87 49 90 post@innvikfjordhotell.no - www.innvikfjordhotell.no Koseleg atmosfære og god heimelaga mat.

Kort veg til kjende turmål i området.

Ferieopphald i rolege omgjevnader. Opne arrangement.

Ta kontakt for info/pris.

6800 FØRDE

Førde Elektro og Rør AS Firdavegen 16, 6800 FØRDE Tlf. 57 72 39 90 - Fax. 57 72 39 99

Byggmester

Nordnes AS 6964 FØRDE Tlf. 57 73 75 30

- Din lokale elektrikar og rørleggar

Avd. Førde - tlf. 57 83 71 00 * Adv. Thomas C. Jarning * Adv. Øystein Ørjasæter * Adv. flm. Kristin Aspevik www.harris.no/forde

Førde kommune Helse og Sosial 6800 FØRDE - Tlf. 57 72 20 00

Holen Installasjon AS Fjørevegen 22 6856 SOGNDAL Tlf. 57 67 75 00

Brygga.......................................................Tlf. 57 85 27 00 Førde Bilberging A/S........................mobil 911 18 080 Gaupne..............................................Tlf.57 68 16 40 Leikanger Sogn Bilskade AS...............mobil 975 88 888 Lærdal.......................................................Tlf. 57 66 93 05 Vik i Sogn..............................................mobil 952 73 291

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 11

Røde Kors – ei nabokjerring «Nabokjerring», eit symbol på eit trygt nabolag der folk bryr seg om kvarandre.

Det handlar òg om at nokon nær oss kan og vil handle som medmenneske overfor eit menneske som kjem opp i ei krise.

Alle kan vere til hjelp og støtte overfor ein som kjem ut for ei alvorleg hending. Det kan vere alt frå ei roande hand på skuldra, å lytte og vere roleg i ein kaotisk og vanskeleg situasjon, til å ordne med ein kopp kaffi eller eit varmt teppe.

Martin Bøe Sandal og Eva Vigerust er to av mange i Røde Kors som ser behovet for nabokjerringar og gjennomførte nyleg opplæring i å gi slik støtte. Den som har gjennomført opplæring vil lettare lese behova og forstå reaksjonane til eit menneske i krise, og slik vere betre budde på å hjelpe.

TEKST/FOTO | margunn.masdal@redcross.no

Fakta | Nabokjerringa

Foto: Rebecca Shirin Jafari/Røde Kors

Psykososial støtte ■ Forsking har dokumentert verdien av medmenneskeleg / psykososial støtte. Det inneber at den råka kjenner at ein høyrer til, at dei har kjenslemessig kontakt, får sjanse til å ta i mot praktisk hjelp, at dei får informasjon og har sosial kontroll. Psykososial støtte tener som en «buffer» mot stress og fremjar psykisk velvære og læking. Slik støtte får ein ved å mobilisere nettverk av familie, vener, naboar, arbeidskolleger eller frivillige.

Hjelp alle kan yte ■ Psykososial støtte er den hjelp alle kan yte til eit anna menneske i ein ulykkes- eller krisesituasjon. Røde Kors i Sogn og Fjordane har i åtte år gjennomført opplæring i tema. Målet er å gjere frivillige betre i stand til, og meir trygge på, å opptre i ekstraordinære situasjonar.

Psykososial beredskap ■ Kriser og katastrofar kan vere traumatiserande for einskildpersonar, familiar eller lokalsamfunn. Ved enkelte silke hendingar, vil det vere behov for å sette i verk psykosolsiale tiltak og handtere akutte stress-reaksjonar. Gjennom Røde Kors sitt mandat som støtteaktør for styresmaktene kan frivillige bidra overfor einskildmenneske eller gruppe, slik at den/dei lettare kjem over i eit normalt daglegliv.

Røde Kors si rolle ■ Røde Kors er støtteaktør for styresmaktene, og har retten til å ta eit humanitært initiativ.

■ Røde Kors kan gi støtte (sosial/psykososial). Ikkje noko form for behandling.

■ Lokalt Røde Kors vurderer sine eigne utfordringar / behov og møter evnt. desse ■ Lokalt Røde Kors kan og /bør etablere sine nettverk med kommunale og andre offentlege etatar om eit tilbod

Viktige prinsipp ■ Motverke hjelpeløyse ■ Gjere dei aktive i å hjelpe seg sjølv ■ Håp – det er muleg å komme attende

Martin Bøe Sandal

Eva Vigerust

Martin Bøe Sandal, Stryn Røde Kors

Eva Vigerust, Gloppen Røde Kors

Kvifor dette kurset?

- Stryn Røde Kors skal ha denne kompetansen i sin beredskap. Det er nødvendig å utdanne mannskap kontinuerleg. - Eg trur det er viktig å ha slik medmenneskeleg kompetanse i ein kommune også, det fekk vi erfare i sommar.

Eg tenkjer også at eg som Røde Korsar må ruste meg sjølv, det er nok den viktigaste motivasjonen min for å utdanne meg. – Vi har også eit kollegialt ansvar for kvarandre i Styn Røde Kors, og medmenneskeleg støtte treng vi som frivillige i lokalforeininga også.

– Kurset svarer til forventningane mine.

Instruktørane er svært gode til å formidle både teori og sette den i gode døme frå røyndommen.

Kvifor dette kurset?

- Eg tenkjer at det er viktig å vere meir medviten om korleis vi skal opptre overfor menneske i krise og eg trur vi kan bli flinkare.

I arbeidet mitt trur vi den rette måten å agere på er å vise profesjonalitet, i tydinga kjenslenøytrale. Så viser erfaringane frå Utøya at den viktigaste kompetansen var medmenneskelegheit.

- Eg leitar kanskje etter ein annleis måte å nærme meg menneske i krise. I dag er det mykje avstand og profesjonalitet som pregar tilnærminga. Når du arbeider i helsetenesta mannar du deg opp til å takle, sjølv om ein blir kjenslemessig involvert. Kanskje må vi bli mjukare, det er bra for den vi skal hjelpe, det er bra for oss.

12 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

Hand i hand i Betania Olga J. Eikenæs Frøholm fekk tidleg laurdag 23. juli ein telefonen om at Hanne Kristine Fridtun var sakna på Utøya.

Ho kjende det med ein gong at dette kom til å gjere vondt for mange. Røde Kors måtte engasjere seg og det vart hennar ansvar som leiar å samordne innsatsen i Stryn.

Laurdag 23. juli Dei første timane handla det om å opprette ein dialog og kommunikasjon med personar Stryn Røde Kors måtte samhandle med, Sogn og Fjordane Røde Kors, ordførar, kriseleiar og team i Stryn kommune, kyrkja og fleire. Før klokka var fem på laurdag ettermiddag er det

avgjort at Betania skal opne dørene og gi eit tilbod om informasjon. Stryn Røde Kors vert innlemma i kommunen sitt kriseteam og får etter kvart mange oppgåver..

Olga: Eg valde å sette mine eigne kjensler og reaksjonar til sides, fokusere på å opptre og agere som ein Røde Korsar, som nøytral, som medmenneske og gjere mitt for at Røde Kors kunne lindre og hjelpe dei som var råka.

Søndag 24. juli Betania skal vere ope frå klokka 12 til 21. Røde Kors organiserer frivillige som er tilstades i vakter på tre timar. Her kjem unge og vaksne for å snakke, tenne lys. Huset blir ein stad å gå til med håp, tårer, fortviling og redsel.

Olga: Det er nesten ikkje til å tru i ettertid kor mykje krefter ein kan mobilisere når ein må.

Difor kan vi og må vi ta humanitære initiativ.

Måndag 25. juli Betania er framleis ope og bemanna med frivillige frå Røde Kors. Dei er også med å arrangere fakkeltog mot vald og terror same kveld. Røde Kors er med i toget og går saman med medlemmar av Fridtun slekta og seinare følgjer Røde Kors dei til Betania.

I dagane som kjem har Røde Kors vakter på Betania. For at ungdommane skal sleppe å bli kjende med nye vaksne, vel vi å bruke det same mannskapet heile tida. Sitatet; Når ein mann kan hate så mykje, kor mykje kjærleik kan alle vi andre syne, set sitt preg på samtalane.

Olga: Sjølv kjende eg stor tryggheit å vere i Betania.

Det var ingen som brukte ordet «hat».

Tysdag og onsdag 26. og 27. juli

Dørene er opne i Betania. Røde Kors er i beredskap og dialog med samarbeidspartane.

Torsdag 28. juli Røde Kors får meldinga om at Hanne Kristine er omkomen. Kommunen tek initiativ til å gjennomføre eit informasjonsmøte i kulturhuset. Detaljar kring dødsårsaka blir gjort kjent.

Hanne Kristine sin død var momentant og dei næraste pårørande hadde fått teke avskil med henne. Kondolanseprotokoll var lagt ut og seinare flytt til Betania. Dødsbodskapen får ungdommane til å setje i gong ein facebook kampanje for å møtast i huset dagen etter.

Olga får ein SMS: «Oppstryn sokneråd har vedteke i kveld at takkeofferet i morgon kveld skal gå til Stryn Røde Kors, som takk for flott innsats».

Olga: Eg måtte lese meldinga fleire gonger før eg forsto kva dette verkeleg betydde for oss.

Den natta tenkte eg mykje på korleis det ville bli å treffe ungdommane, no når dødsbodskapen var komen.

Fredag 29. juli Røde Kors tek i mot ungdommane i Betania.

Om lag 150 ungdommar kjem denne ettermiddagen. Her er det samtalar og seinare samlar ungdommane seg til felles kjøring til Oppstryn kyrkje der det er Olsokgudsteneste.

Olga: Fredag var siste dagen Røde Kors skulle vere i Betania. Eg hugsar at eg låste døra den kvelden med vedmod, men glad for det vi greidde saman, presten, kyrkja, Normisjonen og alle dei andre frivillige.

Torsdag 4. august Hanne Kristine Fridtun blir gravlagd frå Oppstryn kyrkje. Om lag 750 kjem til kyrkja. Røde Kors får i oppgåve å ta imot dei som kjem til gravferd. Vi etablerte ein beredskap med drikke, pledd og sanitetsvakter for å passe på dei sørgjande. Alle er i uniform slik at terskelen for å ta kontakt med Røde Kors skal bli så enkel og låg som muleg.

På ettermiddagen er det arrangert eit minnesamvær i Strynehallen. Frå dei næraste pårørande til Hanne Kristine kjem det eit ønskje om at Røde Kors skal ta imot gjestane.

Olga: Livet er tøft, livet er brutalt, livet er ikkje alltid rettferdig. Grunnleggaren av Røde Kors, Henry Dunant, sa på slagmarka i Solferino – tutti fratelli – vi er alle søsken!

Kva gjorde hendingane med Styn Røde Kors Det vart eit løft og ein styrke for teamarbeidet i lokalforeininga. Dette gjorde Stryn Røde Kors i lag! Opplevingane har gjort lokalforeininga sterkare. – Det er ingen som er fullt ut budde på det verste, men arbeidet vårt i Røde Kors og haldningane våre som er forankra i prinsippa, gjer at vi har god rettleiing når vi skal agere. Det var ingen som sa nei då dei vart oppringde, alle ville bidra, avsluttar Olga J. Eikenæs Frøholm

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 13

Akuttomsorg

- Kan de opne Røde Kors-huset? Spørsmålet kjem til lokalforeiningsleiar i Ringerike Røde Kors. Klokka er 18:30, det er fredag 22. juli. Røde Kors-huset vart eit senter for frivillige involvert i redningsog omsorgsarbeidet i samband med skytetragedien på Utøya.

Gro Kristine Juul Ullern, lokalforeiningsleiar og Lise Venåsen, leiar for lokalråd omsorg i Ringerike Røde Kors var sentrale i arbeidet med å koordinere Røde Kors sin omsorgsinnsats frå Røde Kors-huset i Hønefoss. Dei vitja nyleg frivillige tillitsvalde i Sogn og Fjordane Røde Kors. Det desse to utretta og dei erfaringane dei gjorde seg, er unike og viktige når Røde Kors i Sogn og Fjordane skal tenkje nytt om Omsorgsberedskap.

Forpleiing av frivillige I Røde Kors-huset på Hønefoss fekk dei frivillige komme for å ete, kvile, omorganisere seg og det viktigaste av alt, gjennomgå debriefing.

Katastrofen var av ein karakter og eit omfang som frivillige i Røde Kors aldri tidlegare har vore engasjert i. Fagpersonar sto for debrifing under sjølve aksjonen. I ettertid har eit profesjonelt program gitt heilskaplege oppfølgingsprogram for alle frivillige som deltok direkte i dei operative aksjonane.

Mobilisering av frivillige starta umiddelbart, ungdom, besøksvener, visitorar, barneleiarar og flyktningeguidar, alle ville stille opp for å hjelpe. Aksjonen sin karakter og alvorsgrad sette krav til mannskap, og for Juul Ullern og Venåsen vart det viktig å sette inn eit mannskap som var eigna og hadde Røde Kors kompetanse. Dei som fekk oppgåver direkte over-

,,

VITJA SOGN OG FJORDANE: Gro Kristine Juul Ullern og Lise Venåsen:  Der og då var det å møte eit medmenneske det viktigaste for dei pårørande, meir viktig enn ein profesjonell psykiater. for pårørande og skadde måtte vere medlemmar i Røde Kors og over 25 år.

Mange kunne bidra Å etablere eit forpleiingssenter ein fredag kveld kravde eit samarbeid med mange. Lokal næringsliv bidrog med mat, klede, sko og toalettsaker. Arbeidet på Røde Kors-huset blei sett inn i det samordna arbeidet i Buskerud distrikt og Røde Kors sentralt. Nødvendig samhandling vart oppretta mellom mange offentleg etatar og menneske som kunne hjelpe, som prestar, imamar og fagfolk på kriseomsorg.

Presset på dei frivillige organisatorane var stort. I fem døgn var Røde Korshuset i Hønefoss eit nav for dei frivillige mannskapa og handtering av dei akutte omsorgsbehova.

Røde Kors sine frivillige har mykje god kompetanse og erfaringar når det gjeld å handtere akutte omsorgsbehov. Frivillige i Røde Kors, i samarbeid med lokale offentlege aktørar og andre organisasjonar, har utført det omgåande omsorgsarbeidet for pårørande, overlevande og for eige personell, på ein utmerka måte.

Sven Mollekleiv, president i Norges Røde Kors

Vegen vidare

Det er ikkje muleg å gjere 22. juli ugjort.

Men vi kan svare som ungdommane på Utøya bad oss om; meir openheit, toleranse, deltaking og omtanke for menneske rundt oss og svare med meir frivilligheit i nabolag og lokalsamfunn.

Krisehandteringa den 22. juli og vekene etter har vore prega av mykje frivillig innsats. Vanlege folk, frivillige på Utøya, hytte- og båteigarar og langs Tyrifjorden, kollega og forbipasserande i Regjeringskvartalet; Alle ytte noko for å redde liv, og mange risikerte også sitt eige.

I nesten eit heilt døgn etter eksplosjonen i Oslo og skytetragedien på Utøya melde det seg gjennomsnittleg ein ny blodgjevar i minuttet til Røde Kors. I løpet av den fyrste veke hadde det meldt seg like mange blodgjevarar som ein vanlegvis får på 3-4 månader.

Heile Noreg vart frivillige den helga Røde Kors mobiliserte straks frivillige til Oslo sentrum og Utøya. Det var stor trong for akutt førstehjelp men snart også for å gi omsorg til overlevande og pårørande. Til saman var det 37 båtar med mannskap i søk etter sakna. Ved

ALLE YTTE NOKO: Helseminister Anne-Grethe Strøm-Erichsen besøkte dei frivillige på Sundvollen i samband med hendingane 22. juli.

Tyrifjorden organiserte Røde Kors i løpet av 22. juli og den fyrste helga, i alt mellom 300 og 400 frivillige frå åtte distrikt. I vårt eige fylke mobiliserte Røde Kors og organiserte ein omsorgsberedskap som kunne møte dei behova som kom. Stryn Røde Kors gjorde ein eineståande innsats i sin kommune. I Røde Kors var det opne hus over heile landet.

Det stogga ikkje der. Då dei pårørande reiste heim frå krisesenter og dei aller fleste etter

kvart frå sjukehusa, vart det mobilisert frivillige lokalt for å støtte etter beste evne. Vener, naboar, foreiningar og organisasjonar – kommunar, skular, kyrkjer og moskear, alle har stilt opp for å lage møteplassar for dei som indirekte vart råka av hendingane.

I vekene og tida etter 22. juli har det frivillige Noreg synt seg fram frå si varmaste side.

Det frivillige engasjementet har knapt vore sterkare og aldri inkludert så mange.

14 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

Far til fire på ferie Tre gutar og ei lita jente tumlar rundt ein pappa. Det er snart lunsj på Ferie for alle og gutane leikeslæst medan dei ventar.

Pappa er ikkje sein og be. Han lyfter gutane med sterke armar, han tullar og tøyser, det er ferie.

Pappa er Frode Stenberg-Eriksen, ungane er Gard Viljar, 12 år, Trym, 9 år, Samuel, 5 år og vesle Ruth, på 2 år. Å vere saman er ikkje sjølvsagt for denne familien. Til kvardags bur dei i tre ulike familiar, i tre ulike kommunar. - Etter to samlivsbrot har eg prøvd å finne eit punkt der vi kunne vere saman, seier Frode. – Ein ferie med alle ungane samla har eg ønskt meg lenge.

Det beste med ferie - Det beste med heile ferien er å fiske og bade, seier Trym (9 år). - Vi har fiska frå Gråholmen

kvar dag. - Jakob har lært oss å fiske, eg merkar nesten ikkje at det er mygg.

Samuel (5 år) er eining med broren at fiske og bading i bassenget er det kjekkaste. – Det var kjekt å male T-skjorter også, seier han og sluker resten av maten og følgjer etter Trym ut.

Att rundt bordet sit vesle Ruth og Gard Viljar.

– Ruth elskar å bade i bassenget, og så likar ho «mannen», fortel Gard Viljar. Det er ferievert Torleif Reksten som er ”mannen” til Ruth. Torleif er feriebesten og alt ein toåring kan ynskje seg.

Var berre pappa - Det er så bra dette opplegget her på Haugland, seier Frode. – Eg har ikkje stressa med noko slag, ikkje kjent på meg at eg må prestere, berre vore saman med ungane mine.

- Det er første gong eg er på ferie med alle ungane samla. - Dette er ein sjanse for dei å vere søsken. - Det er viktig at vi får desse gode

felles opplevingane, det styrkar oss som familie og det styrkar forholdet mellom barna mine, seier Frode.

Dette vart vår sjanse – Å lage eit familienettverk med vårt utgangspunkt er ikkje lett, men eg har det som mål likevel, seier Frode. - Det er ikkje berre eit spørsmål om økonomi, seier Frode.

– Vi vaksne har også eit lag til å tulle det til for oss også. Ferie for alle vart vår sjanse denne gongen, seier Frode og denne sjansen har vi nytta 100 prosent.

Det er stille i matsalen, vesle Ruth har ete seg ferdig. Pappa tørkar restane av tomatsausen frå nasen hennar. Gard Viljar er også mett og vil ut. I det han går, ser eg at han smyg armen rundt pappa sin hals og gir han ein nesten usynleg klem. Men pappa merker det og blir blank i auga. Vi sit stille nokre minutt, det er trass alt ferie.

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 15

Lukka er ferie med Elias Redningsselskapet sin Elias-båt gjorde stor lukke på årets Ferie for alle. Mange små matrosar fekk tøffe lukkeleg rundt i vika på Haugland med ei fast hand om rattet på Elias.

Røde Kors hadde nesten hundre feriegjestar på Ferie for alle på Haugland denne sommaren. 30 barn under ti år og 30 barn over, ga ferieopphaldet myldrande liv og røre. I følgje feriesjef Jorunn Norstrand var det ein fin gjeng. - Ein kveld steikte vi over 250 vaflar, seier Norstrand, då snakkar vi kos med store bokstavar.

Det våte sommarvêret var det ingen som kommenterte. Haugland med sine mange aktivitetstilbod gir gode opplevingar uansett vêr.

Dessutan veit vi at fisken bit best i ausande regnvêr. Fiskebrygga var ein flittig brukt samlingsstad. Den fekk angre den fisken som sumde forbi der. Så tett var det med fiske-

stenger at sjølv blåskjel vart fiska på krok.

Ferie for alle er også spennande møte med andre menneske. 17 år gamle Johanna Hagos frå Balestrand fekk ikkje berre mange nye vener, men også nye fan. Med raske fingrar fekk både små og vaksne jenter fletter i håret.

- Eg har alltid likt å flette hår, seier Johanna. Det tek nokre timar eller meir, alt etter kva for hår det er. - Når eg går på skule har eg ikkje så mykje tid, men her ute på Haugland har vi tid i massevis og då vart det freistande å pynte dei andre jentene.

Symjemerkje Bassenget på Haugland er høgdepunktet for mange. Slik har det vore for ungar til alle tider at i sommarferien skal ein lære seg å symje.

Lokka med symjemerkje i ulike distansar som løn, var det mange ungar som let seg utfordre.

Ekstra kjekt sommarminne å kunne pakke ut merkje frå kofferten og vite at øving gjer meister.

MIDTFJORDS: Lukka er å cruise på eiga skute. Styrmann er Viktoria 8 år, kaptein Andra 9 år og lettmatros Samuel 5 år Bak i ruffen Mads Masdal,

Fakta | Ferie for alle

Røde Kors.

■ Sogn og Fjordane Røde Kors har tre ulike humanitære ferietilbod kvar sommar. ”Ferie for alle” er eit gratis tilbod til familiar med minst eit barn i alderen 6 – 13 år og som har svak økonomi. Dei to sommarleirane er for barn og unge med særlege behov og er ein over 20 år gamal tradisjon i Sogn og Fjordane.

Alle ferietilboda er på Haugland i Flekke.

Fleire ønskjer seg ferie

Tekst og foto | margunn.masdal@redcross.no

Å vere eit fattig barn i Noreg handlar ikkje om å samanlikne seg med dei rikaste, men å mangle det alle dei andre barna har. Det gjeld også ferieopplevingar, ein sjanse til vere samen med foreldre og sysken i aktivitetar som er heilt alminneleg for andre ungar.

Dei siste åra har Røde Kors sitt «Ferie for alle»tilbod fått auka ressursar og fleire barn har fått ferie. Men samstundes avdekkjer Røde Kors at behovet veks. Det humanitære ferietilbodet i Sogn og Fjordane klarte ikkje å gi alle som ønskte seg opphald eit tilbod. Åtte prosent av alle barn i Noreg lever i fattige familiar. Desse ønskjer Røde Kors å vere ein talsperson for.

Barnefattigdom EI FLETTE ER EI FLETTE: Ikkje når Johanna har fått utfalde seg. Om ein i Dale vart snauselde på hårstrikkar, skal kremmarane vite at dei gjorde susen i sveisen. Hårfine jenter; Kaia 10 år Marita 6 år Celina 10 år.

FN sin barnekonvensjon gir alle barn rett til gode levekår og rett til leik og fritid. Barn frå familiar med svak økonomi får ofte ikkje disse

rettane innfridde. Dette fører til eksklusjon, dårleg sjølvbilete og mistrivsel.

Manglande ferieopplevingar gir sosial ulikskap i oppvekst og det er ei humanitær utfordring. Evalueringar og tilbakemeldingar syner at det humanitære ferietilbodet i Røde Kors har vore vellykka for mange familiar i Sogn og Fjordane.

«Ferie for alle» er ein aktiv ferie. Ferieopphaldet byr på aktivitetar som for mange er ein naturlig del av regelmessige hytteturar, men som for våre familiar sjeldan eller aldri blir gjort. Ferien skal vere ei kjelde til sosial kapital, glede og meistring.

Ferie for alle Alle fattige barn bur i ein kommune, og norske kommunar må ta ansvar for utfordringane lokalt. Det betyr å utarbeide tiltak og planar mot barnefattigdom. Røde Kors kan vere ein støttespelar og samarbeidspart med kommunane i dette arbeidet.

16 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

Sygna Transport AS 6973 SANDE I SUNNFJORD Tlf. 57 71 64 32 - Fax. 57 71 65 10 - Mobil 970 53 000

Blomdals Opelhøgg AS Kjempeutvalg av Opel-deler!

6848 FJÆRLAND - Tlf. 57 69 32 88 - Fax. 57 69 32 87 E-post: post@bre.museum.no - www.bre.museum.no

Tlf. 55 24 03 40 - 55 24 25 55

Bruland Palle og Emballasjefabrikk 6800 FØRDE Tlf. 57 72 22 30 - Fax. 57 72 22 31

Storaneset Indre Område 5660 INDRE ARNA www.opelhugg.no

Øyane 8, 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 88 98 00 - Fax. 57 88 98 01 www.vestauto.no - Din Peugot forhandler i Nordfjordeid -

Mobil 948 65 510

Steinav. 10, 6801 FØRDE Tlf. 57 72 10 00 Fax. 57 72 10 10

DVERGSDAL & SUNDE BYGG AS

www.toyota-forde.no FØRDE TLF.: 57 82 85 00 - KAUPANGER TLF.: 57 82 85 01

2 sp x 150 mm 4-farger

Fylkets største og eldste museum ligg på Kaupanger.

Velkommen til museumsbesøk året rundt!

E-post: sogn.folkemuseum@dhs.museum.no - ww.dhs.museum.no

Naustdal Elektro AS Øyrav. 3 6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 93 69

stryn trappa

Røyrleggaren AS Halbrendsøyra 4 6800 FØRDE Alt innen røyrleggararbeid!

Nybygg/rehabilitering Baderom Varmeanlegg Servicearbeid Per Tore Meier Mobil: 415 05 600 E-mail: per.tore@royrleggaren.no

Sogn og Fjordane Bryggja....................57 85 32 02 Byrkjelo ..................957 06 000 Fortun......................57 68 61 57 Førde.......................950 49 800 Eikefjord..................905 78 788

Lærdal ...................57 66 66 88 Sogndal..................57 67 66 65 Stryn.....................970 82 373 Stårheim ...............57 86 37 30 Årdal....................901 43 901

Møbelringen Sandane AS Krånavegen 15 6823 SANDANE Tlf. 57 86 56 66 Fax. 57 86 59 95

Aase Landbruk AS Steia 3 6973 SANDE I SUNNFJORD

Tlf. 57 71 64 40 Salg og service av traktorer og landbruksmaskiner siden 1974 Ta kontakt!

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 17

Kamp mot fattigdom Skal det bli slutt på at barn veks opp i fattigdom må vi slutte å sjå oss blinde på økonomisk vekst og byrje diskusjonen om korleis vi kan dele goda betre.

Kronikk | Bård Vegar Solhjell Diktaren Rolf Jacobsen sa ein gang at den viktigaste forskjellen på Noreg før og etter velstandsutviklinga etter krigen, var at fattigdommen sette seg lengre opp enn magen. «Den har satt seg i hjertet».

Meir enn 85 000 norske barn lever i familiar med inntekt under EUs fattigdomsgrense. Trass låg arbeidsløyse og god vekst i norsk økonomi har talet på barn i familiar med vedvarande låg inntekt helde seg høgt.

Slik kan vi seie at Rolf Jacobsen fekk rett: Fattigdommen set seg rett i hjartet i det norske samfunnet. Den har festa grepet om altfor mange barn.

ÅRSAKENE til at familiar endar med låg inntekt over lang tid kan vere flei-

re. Vi veit at einslege er overrepresentert, likeins familiar med ikkje-vestleg innvandrarbakgrunn. Men først og fremst seier barnefattigdommen oss noko viktig og alvorleg om det norske samfunnet. Fordi eit samfunn med små skilnadar og lite fattigdom er eit godt samfunn. Dei fleste av oss vil heller leve i eit land der få er fattige, og der rike og fattige ikkje lever isolert frå kvarandre under heilt ulike vilkår.

Det er det politiske Fattigdommen set grunnlaget for den fordeseg rett i hjartet i lingspolitikken SV har det norske samfunført i regjering. Vi har lukkast med mykje. net. Den har festa grepet Mellom anna er minsteom altfor mange barn pensjonane auka monaleg, det har løfta mange eldre ut av fattigdom. Ei ny ordning for bustønad har gjeve om lag 50 000 fleire naudsynt støtte for å dekke utgifter til bustad. Kvalifiseringsprogrammet er mellom tiltaka som gjer at inkluderinga av innvandrar går betre. Noreg er mellom landa der sysselsetjinga er høgst også i innvandrarbefolkninga. Barneha-

,,

geløftet har gjeve billegare barnehagar og auka barnehagedekning.

Fakta om |

LIKEVEL er vi ikkje i mål. For SV er det særleg viktig å rette inn tiltaka i kampen mot fattigdom mot barn og unge. Skolefritidsordninga må gjerast billegare slik at heile skoledagen vert tilgjengeleg for alle barn.

Knapt noko verkar vondare og meir ekskluderande enn at mange barn ikkje kan delta i vanlege fritidsaktivitetar på grunn av økonomien til foreldra. Aktivitetskort og andre ordningar som sikrar at fritidsilbod må på plass i langt fleire kommunar enn i dag.

BÅRD VEGAR SOLHJELL

ARBEIDET for sosial utjamning må også førast i skolen. Vi veit at den norske skolen i dag reproduserer sosiale forskjellar. Det tydlegaste teiknet på det er at altfor mange elevar fell frå i løpet av vidaregåande opplæring. Unge menneske som ikkje har fullført vidaregåande opplæring er overrepresentert på dei statistikkane som måler arbeidsløyse og låg inntekt seinare i livet.

Røde Kors sine humanitære ferietilbod på Hauglandsenteret i Fjaler i 2012

Søknads. fristen er i april/mai r meir Sjå våre nettsider fo informasjon eller ta kontakt.

”Ferie for alle”

“Leirar” for barn og unge med særlege behov

Eit gratis ferietilbod til barnefamiliar med svak økonomi.

Kommunane formidlar tilbodet.

Tid: 25. juni - 30. juni

Leir for funksjonshemma: 15 - 30 år Tid: 02.07. - 08.07.

Leir for barn: 8 - 15 år Tid: 16.07. - 22.07.

Deltakarkontingent

www.rodekors.no/sfj

(f.1971) frå Sunnfjord, Sogn og Fjordane, er utdanna statsvitar.

Han har vore nestleiar i SV sidan 2007. Kunnskapsminister 20072009, sidan det parlamentarisk leier for SV. Han er gift, har tre barn og bur i Son i Akershus.

18 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

TALTE PÅ LANDSMØTET: Statsminister Jens Stoltenberg snakket til Røde Kors Landsmøte 2011.

Foto: Olav A. Saltbones/Røde Kors

Statsministeren og Røde Kors - Det er få, sa statsministeren, som er tettare på Røde Kors utan å vere direkte involvert, enn eg.

Slik opna Jens Stoltenberg si tale til Landsmøtet i Røde Kors på Gardermoen. Stoltenberg synte til faren Thorvald som tidlegare var president og det faktum at utanriksminister Jonas Gard Støre også var generalsekretær i Norges Røde Kors ein periode.

Rett frå statsråd, og på dagen der Nobels

Gloppen kommune teknisk etat Granavegen 9 6823 SANDANE Tlf. 57 88 38 00 www.gloppen.kommune.no

fredspris vart delt ut, minna statsministeren oss om at Røde Kors var den første mottakaren av fredsprisen.

- Fred er så mykje meir enn fråvær av krig, slik sett får Røde Kors ein fredspris kvar dag, sa statsminister Jens Stoltenberg, og viste til det frivillige arbeidet som Røde Korsarane gjer for andre menneske kvar einaste dag.

I Statsministeren sitt arbeid har han møtt Røde Kors både nasjonalt og internasjonalt. – Få nasjonalforeiningar er sterkare enn Norges

Gulen kommune Kommunehuset 5966 EIVINDVIK Tlf. 57 78 20 00 Fax. 57 78 20 99 www.gulen.kommune.no

Lærdal kommune Rådhuset, Øyrapl 7 6886 LÆRDAL Tlf. 57 64 12 00 www.laerdal.kommune.no

Røde Kors. - Den styrken kjem frå grasrota, sa Stoltenberg og peika på den lokale forankringa og innsatsen som unik i verdsmålestokk. Dette har gitt Røde Kors evne til å handle lokalt, der behova er og der ulykka har skjedd. – Det er grunnen til at Norges Røde Kors blir lagt merkje til ute i verda, sa Stoltenberg.

På spørsmål om kva han ville velje dersom han kunne bli frivillig i Røde Kors, svarte Statsministeren at truleg ville det bli i søk og redning, hjelpekorpsar med andre ord.

Stiftinga KRISESENTERET i Sogn og Fjordane Perhusvegen 1, 6783 STRYN Tlf. 57 87 68 50 Fax. 57 87 68 60 E-post: post@hs-bygg.no www.hs-bygg.no

Entreprenørforretning Kranutleige

- Døgnopne bu- og støttetilbod til kvinner utsett for mishandling/voldtekt.

- Du kan ta med barn på senteret.

- Du kan nytte vår gratis advokatteneste - Råd og rettleiing på telefon heile døgnet tlf.

57 74 36 00 www.krisesenteret.sf.no

Byggeriet Regionalavdelinga Fylkeshuset, 6863 LEIKANGER www.sfj.no

Andor Hovden AS 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 20 90

Storehagen 4 6800 FØRDE Tlf. 57 72 50 80

Byggeriet Fretland Bygg A/S

Arkitektkontoret 4B AS 6889 MARISTOVA Tlf. 57 66 87 11

Kyrkjev 6, 6856 SOGNDAL Tlf. 57 62 77 50 Fax. 57 62 77 51

Monsemarki 2 6886 LÆRDAL Tlf. 57 66 79 10

RØDE KORS AVISA nr 2 2011 19

Barns beste Sogn og Fjordane Røde Kors arrangerte eit Humanitært forum med tema Sosial ulikskap i oppvekst – ei humanitær utfordring. Det er fleire forhold som gjer at Røde Kors set på varsellysa.Barn som lever i fattigdom vil bli prega av dette resten av livet.

Barnefattigdom råkar spesielt barn av foreldre med låg utdanning, foreldre utan fast arbeid og foreldre med ikkje-vestleg innvandringsbakgrunn. Barn i store hushald, med einsleg forsørgjar, i hushald som mottek sosialhjelp eller er velferdsstatsavhengige er også utsette. Tal barn som veks opp i familiar med svært dårleg råd aukar i Sogn og Fjordane, slik det gjer i resten av landet.

Dårlegare helse Forsking syner at barnefattigdom gir dårlegare helse. Det er brei semje i ulike forskarmiljø at det ikkje er biologiske grunnar til at desse ulikskapane i helse oppstår. Ulikskapen er både målbar og overraskande stor. Låg inntekt gir dårleg helse, høg inntekt gir god helse, og det blir eit problem for folkehelsa.

Dårlegare utdanning Barnefattigdom har òg negative konsekvensar for barn si utvikling på område som språk, kognisjon, åtferd og skuleprestasjonar. Utstyrskrav som inne- og utesko i gymmen, tilgang på eigen datamaskin og breiband mm. blir meir krevjande for låginntektsfamiliar.

Den organiserte fritida er ein viktig del av det norske oppdragingsprosjektet. Barn som fell utanom vil difor tape viktig kompetanse og erfaringar. Men òg på det uorganiserte området er pengar og forbruk ein viktig del av barnekulturen. Eit kinobesøk, ein tur på kjøpesenteret eller kontaktar via SMS og internett kan vere utfordrande å få til for dei barna vi her snakkar om.

Urettvise myter I følgje forskaren Karin Gustavsen er barn sine behov prioriterte høgt òg i fattige familiar. Det er ei urettvis myte at fattige foreldre ikkje har like god omsorgsevne som andre. Difor er det viktig, seier ho, å skilje den reine økonomiske fattigdommen og den som skuldast rus, sjukdom mm. Arbeid er nøkkelen til å forbetre livet sitt. I ei ny undersøking les ein at skandinavar er dei mest arbeidsvillige i heile verda. Myta om at offentleg inntektssikring hindrar folk i å søke arbeid er feil.

Barn i fattige familiar fortel at dei opplever seg mindre verdt og dei har små håp om ei god framtid. I Røde Kors snakkar vi om å kunne redusere negative livshendingar hos barn. Barndom legg grunnlag for vaksenlivet, difor kan ein ikkje la vere å gjere noko no.

IKKJE ALLE HAR ALT: Medan barn flest i fylket har overfylte barnerom og alt dei ønskjer av mat, leikety og dingsar, opplever eit aukande tall barn det stikk motsette. I følgje tal frå Statistisk sentralbyrå lever 4,7 % av barna i Sogn og Fjordane under EU si fattigdomsgrense. I år 2000 var tal barn 735 (2, 9%), i 2006, 1228 barn. Det er ingen kommunar i Sogn og Fjordane som har redusert sitt tal barn som veks opp i økonomisk fattigdom.

Foto: Roy Konterud/Røde Kors

KARI VOLD OLSEN ved juridisk avdeling hos fylkesmannen i Sogn og Fjordane: ”Barns beste” er nye føringar i lovverket. Det handlar om å sjå barnet og om barnet manglar vesentlege gode i livet sitt.

KARIN GUSTAVSEN sosionom, sosiolog og samfunnsforskar: Den offentlege inntektssikringa er så låg at vi sender folk rett ut i fattigdom. Å utrydde barnefattigdom er å investere i framtidig helse.

Rekneskapen vil bli positivt i det lange løp.

GEIR KNAPSTAD OG KARI VÅRDAL Flora ungdomsskule: Skulen skal bidra til større sosial utjamning.

(Stortingsmelding 16). Det er eit tøft mandat og utfordrande. Det er viktig å forstå at alle foreldre kan gjere ein skilnad. Felles opplæring i klasse-

leiing har lært oss å møte alle elevane med likeverdige forventningar. Skuleprosjekt er viktige felles løft som stimulerer samspelsmeistring, dei er ettertrakta å delta i og grunnlag for å bygge identitet, sosial status og entreprenørskap.

TRUDE BROSVIK fylkespolitikar i KrF og medlem i fylkesutvalet: Foreldre og heimar med små inntekter må ikkje miste trua på dei strekk til. Som samfunn bør vi hjelpe slik at dei kan ”stå i det”. Til alle tider har barn trengt tryggleik i oppveksten.

20 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

HYLLESTAD

JØLSTER

Leirvik Kro og Motell AS

Skei Refleksologi

6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 974 05 662 6953 LEIRVIK I SOGN Vegen til god helse Tlf. 57 78 89 20 www.skeirefleksologi.no

Skei Servicenter HØYANGER

6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 82 34

LUSTER

Sunnfjord Golv og Maling 6869 HAFSLO Tlf. 57 68 29 90

Løteigane 7 6879 SOLVORN Tlf. 57 68 42 72

LEIKANGER

6868 GAUPNE Tlf. 57 68 10 18

T. Frivik Taubanedrift AS

Leikanger Sjukeheim

Tang Hyttegrend

6995 KYRKJEBØ Tlf. 906 53 200 www.taubanedrift.no

Ohnstadhaugen 15 6863 LEIKANGER Tlf. 57 65 56 54

6869 HAFSLO Tlf. 57 68 66 19 www.tang-hyttegrend.no

Mesta Verksted AS avd. Leikanger Hagane 3 6863 LEIKANGER Tlf. 951 91 842

Fylkeshuset 6863 LEIKANGER Tlf. 57 65 61 00

Psykisk Helsevern Lærdal Helsesenter 6886 LÆRDAL Tlf. 57 66 95 00

VIK

VÅGSØY

Olden Rør AS

Midtre Sogn Gravferdsbyrå AS

U N U A/S

6788 OLDEN Tlf. 57 87 31 85

SELJE

6854 KAUPANGER Tlf. 57 62 70 60 www.skadesenteretsogn.no

Tlf. 57 85 84 00

Selje kommune Kommunehuset 6740 SELJE Tlf. 57 85 85 00

ANONYM STØTTE

Fossetunet 4 6856 SOGNDAL Tlf. 57 68 14 77

6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 57 55

Solvang Camping 6788 OLDEN Tlf. 57 87 70 70

6894 VANGSNES Tlf. 57 69 66 20

6793 INNVIK Tlf. 57 87 67 70

6891 VIK I SOGN Tlf. 57 69 84 00

Vik Bil A/S

LUSTER

Øyrapl. 7 6887 LÆRDAL Tlf. 57 66 99 66

Bordvegen 6 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 11 11

6783 STRYN Tlf. 57 87 11 36

Standnes Transport AS

Stryn Elektro A/S

Kjørnesv. 15 6856 SOGNDAL Tlf. 477 10 745

Tonningsg. 24 6783 STRYN Tlf. 57 87 29 20

Vik Fengsel 6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 65 00

6891 VIK I SOGN Tlf. 57 69 80 70

Stryn Trelast A/S

Selje Auto DA

JØLSTER

NAUSTDAL Aut. fotterapeut

Eli Gro Fedje Årdal 6841 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 68 90

Jølster Rekneskapslag Årdal 6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 78 50

Jølster Rør A/S 6843 SKEI I JØLSTER Tlf. 57 72 83 50

6847 VASSENDEN Tlf. 57 72 75 50 www.jolsterskisenter.no

Buene 3 6869 HAFSLO Tlf. 57 68 06 00

Fortuna Kafe og Pensjonat 6877 FORTUN Tlf. 57 68 61 51

Luster Rekneskapslag

Nedre Ospeteigen 18 6817 NAUSTDAL Tlf. 971 43 208

6740 SELJE Tlf. 57 85 65 45

SOGNDAL

Grandev. 4 6783 STRYN Tlf. 57 87 16 80

6852 SOGNDAL Tlf. 57 67 69 30

Vipeveien 8 6783 STRYN Tlf. 57 87 28 00

Reiakvam Rørservice

6868 GAUPNE Tlf. 57 68 55 19

Byggsenteret Audun Hundere A/S

Einar Losnegård

Termo Partner A/S

Losnegard 6926 KRAKHELLA Tlf. 57 78 79 28/42

Tonningsg. 33 6783 STRYN Tlf. 57 87 64 75

6851 SOGNDAL Tlf. 57 62 79 79

Haukåsv. 1 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 83 15

PedagogiskPsykologisk Teneste Luster

Reiakvam 6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 95 70

ÅRDAL

VÅGSØY

6885 ÅRDALSTANGEN Tlf. 57 66 14 15 Mob. 901 29 394

Sjøg.

6700 MÅLØY Tlf. 57 85 90 00

Hjelmeland Byggforretning A/S Storebruv 7 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 83 00

Skyssbåter

Tlf. 478 64 000 6713 ALMENNINGEN 6885 ÅRDALSTANGEN Tlf. 57 64 85 00 www.otenden.no Tlf. 57 85 09 89

Hotel Loenfjord AS

STRYN

6789 LOEN Tlf. 57 87 57 00

Fjordingen AS

Yri Sand AS

Myrane 7 6783 STRYN Tlf. 57 87 45 00

Loen 6789 LOEN Tlf. 57 87 60 40

Måløy Sitla Hotel A/S Radioforretning a.s Tyinv 3 6701 MÅLØY Tlf. 57 85 26 00

STRYN

6884 ØVRE ÅRDAL Tlf. 57 66 58 80

Årdal Blikkenslagerservice AS Sandgota 9 6718 DEKNEPOLLEN 6881 ÅRDALSTANGEN Tlf. 57 66 01 36 Tlf. 57 85 35 00

Måløy Smie & Mek Verksted ANS Gate 1 nr 92 6700 MÅLØY Tlf. 57 85 15 40

Team Aut Trafikkskole ANS Fjørev. 4 6856 SOGNDAL Tlf. 57 67 28 95

Torget 2 6885 ÅRDALSTANGEN Tlf. 57 66 48 80

Meierig. 1

SOLUND

Øyrav. 3 6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 93 69

Kommunehuset 6806 NAUSTDAL Tlf. 57 81 61 00

Tlf. 478 64 000 ÅRDAL www.otenden.no

Prosess-Elektro A/S

Kyrkjev 6 6856 SOGNDAL Tlf. 57 62 77 50

Eineteig Transport

Pyramiden 6868 GAUPNE Tlf. 57 68 27 70

Gate 1 nr 57 6700 MÅLØY Tlf. 57 84 95 00 Din økonomiske samarbeidspartner

Kleiven Sogn A/S

Naustdal Elektro AS

Naustdal kommune

Visma Services Norge AS avd. Nordfjord

Autotransport Lerum AS

Arkitektkontoret 4B A/S 6868 GAUPNE Tlf. 57 68 05 00

Gate 2 nr 1 6700 MÅLØY Tlf. 57 84 88 00

Sogn Stryn Camping Kjøleservice AS Bøav. 11

Vitusapotek Lærdal

Sørsida Sag AS Bygg og Anlegg 5962 BJORDAL Tlf. 958 98 084

LÆRDAL Lærdal kommune

Sunde Trafikkskule Strandg. 5 6993 HØYANGER Tlf. 57 71 31 30 Mob. 905 49 301

Almenningen 12 6856 SOGNDAL Tlf. 57 67 23 44

STRYN

Skadesenteret Sogn AS

Røyrleggjarservice AS

6949 BJORDAL Tlf. 57 71 01 24 Mob. 415 00 325

6991 HØYANGER Tlf. 57 71 15 00

6817 NAUSTDAL Tlf. 57 81 91 40

SOGNDAL

Sogn Sogn AS Fiskevegn Gravferdshjelp AS Rekneskapskontor A/S 6717 FLATRAKET

Egil Førde

Høyanger kommune

NAUSTDAL

Måløy Stormarked 6718 DEKNEPOLLEN Tlf. 57 85 10 35

Årdal Reinhaldsservice AS Jens Davidsonsveg 2 6882 ØVRE ÅRDAL Tlf. 57 66 30 68

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 21

www.pikant.no

ASKVOLL

EID

Askvoll Veterinærkontor

Chatlet Sport

6980 ASKVOLL Tlf. 481 27 075

M. Leiknes A/S 6980 ASKVOLL Tlf. 57 73 04 57

AURLAND

Moengården 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 13 71

Rådhuset 5745 AURLAND Tlf. 57 63 29 00

FLORA

Førde kommune

Byggmester

Nordnes AS 6964 KORSSUND Tlf. 57 73 75 30

6917 BATALDEN Tlf. 57 74 55 20 www.oytex.no

BALESTRAND

Eid Bruk A/S 6771 NORDFJORDEID Tlf. 57 88 51 20

FLORA

Eid Elektro A/S

BB ServiceSystem Sogn og Fjordane AS

Øyane 12 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 47 60

Rådhusvegen 11 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 88 58 00

Eid Servicesenter AS 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 13 13

Øyrane 1 6900 FLORØ Tlf. 971 67 000

FØRDE

Bygg Service A/S

arki

Markeg. 63 6900 FLORØ Tlf. 57 74 07 30

Markeg 65 6900 FLORØ Tlf. 57 75 73 00

6771 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 06 71

6900 FLORØ Tlf. 57 75 79 00

Lenco Gulv og Maling A/S

Innvandrersenteret i Flora KF

6771 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 20 70

Balestrand Norsk Cellulosekommune isolasjon A/S

Helse og Sosial 6898 BALESTRAND Tlf. 57 65 12 00

Øyane 13 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 86 11 33

Midtnes Hotel 6898 BALESTRAND Tlf. 57 69 42 40

Moengården 6770NORDFJORDEID Tlf. 57 86 15 00

Nessemaskin A/S 6899 BALESTRAND Tlf. 57 69 48 00

Tlf.: 57 72 22 50 www.arki.no

Tlf. 478 64 000 www.otenden.no

Professor Gjelsvikv.

6900 FLORØ Tlf. 57 75 66 60

FJALER

BREMANGER

Tlf. 57 73 99 30

Spar Bremanger O. Håvardstun AS

Dale Vidaregåande Skule

6727 BREMANGER Tlf. 57 79 13 08

6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 82 00

K. Strømmen Lakseoppdrett A/S

Primaflor A/S

Trapp Ned

Øyrane 6801 FØRDE Tlf. 57 82 57 00

Hafstadvegen 31 6800 FØRDE Tlf. 57 82 24 33

Sandane Omtrekking

6829 HYEN Tlf. 48006853/48018020

Førde Torg 6801 FØRDE Tlf. 57 82 00 44 www.libris.no/forde

E-post: elis@elis.no www.elis.no

Fjalerhuset

Tlf. 478 64 000 6961 DALE I SUNNFJORD www.otenden.no Tlf. 57 73 80 00

Tømrar

6800 FØRDE Tlf. 57 72 41 00 www.bilhusetforde.no

Storehagen 3 6800 FØRDE Tlf. 57 82 10 54

Førde Stål AS Steinav. 10 6802 FØRDE Tlf. 57 82 26 30

Øyrane 7 6800 FØRDE Tlf. 57 72 11 00

Magne Hafstad AS Hafstad 6800 FØRDE Tlf. 57 82 40 30

Oddgeir Stølen Hornneskletten 23 6800 FØRDE Tlf. 57 82 39 24 Mob. 908 66 993 Ostoelen@online.no Nybygg - Tilbygg Rehabilitering

Brendeholten 64 6800 FØRDE Tlf. 992 60 962 Tilbygg - Nybygg Ombygging Vedlikehold Kjøkkenmontør

Erling Kleivens Fargehandel

Anleggsgartnar

Baarøy

Hafstad Trevare A/S

Sunnfjord Betong A/S

Hamreg. 6 6900 FLORØ Tlf. 57 74 13 72

Angedalen,6800 FØRDE Tlf. 57 82 63 10 Mobil 980 94 274

Kronborg 6800 FØRDE Tlf. 57 82 18 82

Hornes 6800 FØRDE Tlf. 57 82 25 00

Marø Havbruk AS

Dale Rør AS

6914 SVANØYBUKT Tlf. 57 74 87 41

Botnaneset 6900 FLORØ Tlf. 57 74 93 65

Hafstadv 25 6801 FØRDE Tlf. 57 72 13 80

Sanderpl. 14 6800 FØRDE Tlf. 57 72 51 30

Hamneg 3 6900 FLORØ Tlf. 57 75 88 00

Firdav. 12 6801 FØRDE Tlf. 57 83 33 00

Advokatene

Tannlege

Magnus Thingnæsg. 20 6900 FLORØ Tlf. 57 74 09 30

Storehagen 7 6800 FØRDE Tlf. 57 82 62 09

Steinvik Fiskefarm AS

Flügger Farve Naustdalsvegen 5 6800 FØRDE Tlf. 57 82 06 26

Førde Bilservice AS

EID

Håland 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 66 06

Leirvågg. 1 6900 FLORØ Tlf. 57 75 20 70

Flovegen 6 - Øyrane 6800 FØRDE Tlf. 57 83 07 00

Byggeriet

IPM Teknikk A/S

Vitusapotek Florø Hans Blomgate 39 6900 FLORØ Tlf. 57 75 81 05

Tlf. 478 64 000 GULEN www.otenden.no

6801 FØRDE Tlf. 57 72 18 00

GULEN

Zoo Senteret Førde AS

Johny Birkeland Transport AS

Storehagen9,6800FØRDE Tlf. 57 82 22 42 www.zoo1.no

Sløvågen 32 5960 DALSØYRA Tlf. 57 78 11 70

Transportforretning Magne Aase A/S Magnar Brosvik 6801 FØRDE Tlf. 57 82 86 00

6801 FØRDE Tlf. 57 72 38 50

Kommunehuset 5966 EIVINDVIK Tlf. 57 78 20 00

GAULAR

HORNINDAL

Gaular Coop marked kommune Hornindal 6973SANDEISUNNFJORD Tlf. 57 71 85 00

Hafstad Sunnfjord Bil AS Murer Holtemyrane 10 vidaregåande skule Tore Aarbergsbotten 6800 FØRDE Hafstadv. 49 6800 FØRDE Tlf. 57 72 13 00

Tlf. 57 82 22 77 www.sunnfjordbil.no

6973SANDEISUNNFJORD Tlf. 57 71 62 11

June’s Salong

Sunnfjord Bilpleie

Aase Landbruk AS

Naustdalsvegen 5 6800 FØRDE Tlf. 57 72 54 33

Steia 3 6973SANDEISUNNFJORD Tlf. 57 71 64 40

Angedalsv 19 6800 FØRDE Tlf. 919 18 991 Dame- og herrefrisør

Hafstadv 44 Fokusgården 6800 FØRDE Tlf. 57 82 67 00

Mo og Jølster vidaregåande skule 6800 FØRDE Tlf. 57 65 64 40

Firdav 5 6800 FØRDE Tlf. 57 72 23 00

Sunnfjordrenhold ANS Hafstadv 32 b 6800 FØRDE Tlf. 473 75 965 30 % rabatt på alt innen renhold i desember og januar

Sæle AS

Naustdalsv.

6801 FØRDE Tlf. 57 82 70 70

Opus AS Halbrendsøyra 7 6800 FØRDE Tlf. 57 82 99 00 www.opusas.no

Fjellvegen 10 6800 FØRDE Tlf. 57 82 02 08

Førde Hotell Quality Pikant Restaurant Hotel Førde og Bar AS Hafstadvegen 26 6800 FØRDE Tlf. 57 82 81 10

Hafstadvegen 31 A 6800 FØRDE Tlf. 57 83 22 95

avd. Grodås 6761 HORNINDAL Tlf. 70 25 52 00

Haugen Motor A/S 6761 HORNINDAL Tlf. 57 87 95 00

Hornindal Rekneskapslag GLOPPEN

Industriv. 4 6823 SANDANE Tlf. 57 86 80 00

Byrkjelo Bygg og Snikkarverksemd 6826 BYRKJELO Tlf. 57 86 73 49

Nils J. Nordang byggteknisk konsulent Firdav. 6 6800 FØRDE Tlf. 57 83 24 00

6761 HORNINDAL Tlf. 57 87 84 10

6761 HORNINDAL Tlf. 57 87 84 40

Pe Be Klær A/S

Øyrane 6801 FØRDE Tlf. 57 82 30 00

Bygningsingeniør

5960 DALSØYRA Tlf. 57 78 31 55

Gulen kommune

Kontorsenteret AS

6900 FLORØ Tlf. 57 75 22 50

Steinhovden 6940 EIKEFJORD Tlf. 57 75 25 90

Øyrane 12 6800 FØRDE Tlf. 483 01 900

Rune Sund Bygg

Naustdalsv 1 B 6802 FØRDE Tlf. 57 82 16 65

Flovegen 4 6800 FØRDE Tlf. 57 72 55 90

Veidekke Asfalt

Førde Mekaniske Statoil Førde Industri A/S Servicesenter A/S

Førde Motorsport AS

Vestnes Ocean AS

Dale 6770 NORDFJORDEID 6963 DALE I SUNNFJORD Tlf. 57 73 61 05 Tlf. 57 86 20 90

6817 NAUSTDAL 6801 FØRDE Tlf. 57 81 60 60

Bilhuset Førde AS

Kåre Haaland A/S

Maskinentreprenør

Rekneskapsteneste A/S

Hafstadv 32 a 6800 FØRDE Tlf. 57 82 11 28

Halbrendsøyra 6 6800 FØRDE Tlf. 57 82 01 76

Søreide nr 3 6823 SANDANE Tlf. 57 86 66 19 www.derdubor.no/sandane

Arve Aasen Transport AS

Atle og Arild Standal Terje Fjellestad

Fjaler kommune

Andor Hovden AS

GLOPPEN

Strandgata 15 6900 FLORØ Tlf. 966 27 983

Pluscamp Coop Dale BA Krokane Camping 6963 DALE I SUNNFJORD

6734 RUGSUND Tlf. 57 79 60 40

FØRDE

Halbrendsøyra 2 6801 FØRDE Tlf. 57 82 17 55

Sæle Sag A/S 6899 BALESTRAND Tlf. 57 69 29 40

Hafstadv. 21 6800 FØRDE Tlf. 57 72 20 00

FØRDE

Strandg. 35 6900 FLORØ Tlf. 57 74 17 83

Tannlege Brødrene Flora Sønnerheim A/S Jon-Reidar Eikås Vidaregåande Skule 5745 AURLAND Tlf. 57 63 34 74

FØRDE

R Aardal’s Foto

Eid kommune 5745 AURLAND Tlf. 57 63 20 80

FJALER

Dyrlege

Jan Valheim 6761 HORNINDAL Tlf. 57 87 96 00

Evebø Blikkenslagerverksted 6823 SANDANE Tlf. 57 86 61 35

Gloppen Camping og Fritidssenter A/S 6823 SANDANE Tlf. 57 86 62 14

Gloppen kommune Steinav. 10 6800 FØRDE Tlf. 57 72 10 00

6763 HORNINDAL Tlf. 57 87 95 05

Firdav. 6 6823 SANDANE Tlf. 57 88 38 00

HYLLESTAD HAFS Elektro AS 6953 LEIRVIK I SOGN Tlf. 57 78 89 00 www.hafs-elektro.no

Hyllestad kommune 6957 HYLLESTAD Tlf. 57 78 95 00

22 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

Vik Fengsel

Gaular kommune

-RØRLEGGERFORRETNING-

Brandsøy - 6900 Florø Telefon 57 74 42 49 Faks 57 74 46 79 Mobil 911 60 641

6893 VIK I SOGN Tlf. 57 69 65 00 Fax. 57 69 65 01

Vi holder kurs innen: Trucker - Kraner - Personlifter Masseforflytningsmaskiner Innføring i sikkerhet, ansvar og kontroll

Førdevegen 15

Alt innen varmepumper

6973 SANDE I SUNNFJORD

Åpen: man.-fre. 08.00-16.00

Tlf. 57 71 82 00 www.gaular.kommune.no

avd.Høyanger avd.Florø avd.Førde

Tlf. 950 43 918 Tlf. 971 99 685 Tlf. 918 22 115

Sletteland 6963 DALE I SUNNFJORD tlf. 57 73 63 40 - fax. 57 73 63 80

www.skaar-vvs.no

Maskinsenteret A/S avd. Sogndal

LOEN

-

STRYN

Tlf. 57 87 50 00 E-mail: alex@alexandra.no www.alexandra.no

6871 JOSTEDAL Tlf. 57 68 31 11

Internett: www.bfl.no E-post:post@bfl.no

Din Peugeot forhandlar i Nordfjord.

Øyane 8, 6770 NORDFJORDEID Tlf. 57 88 98 00 - Fax. 57 88 98 01 - Mobil. 970 19 800

Stryn Camping

Helse- og Sosialetaten

Bøav. 11 6783 STRYN

6973 SANDE I SUNNFJORD

Tlf. 57 87 11 36 Fax. 57 87 20 25

Førdevegen 15

avd. Førde Fjærev 15, 6800 FØRDE Tlf. 57 83 70 90

Tlf. 57 71 82 00 www.gaular.kommune.no

Sogn Kjøleservice AS

Bil Body A/S Tlf. 57 85 05 34 Fax. 57 85 00 12

Butikk og Handverk Blomster og Gaver

Bordvegen 6 6854 KAUPANGER Tlf. 57 67 11 11 Fax: 57 67 46 66

www.ovrebofargehandel.no

www.sognkulde.no

Pyramiden, 6866 GAUPNE Tlf. 57 68 10 55 Fax. 57 68 10 98 Mobil 951 67 530

6851 SOGNDAL Tlf. 57 67 16 22

Gaular kommune

Luster Rekneskapslag Pyramiden 6868 GAUPNE Tlf. 57 68 27 70 Fax. 57 68 27 71

Sæternes, 6700 MÅLØY

Autorisert bilverksted Biloppretting / Lakkering Alle merker

Travelnet Fjordane Reisebyrå 6801 FØRDE Tlf. 57 72 50 70 Fax. 57 72 50 71 www.fjordanereisebyra.no

5745 AURLAND Tlf. 57 63 26 00 Fax. 57 63 26 01

• Gamle innvik ullvarefabrikk • Galleri Plysen

www.vestauto.no

6797 UTVIK Tlf. 57 87 65 63

- Alt innan kjøre- og rideutstyr - Ryttarklede, støvlar og sko -

PIAB ELDONOR HEIMER MOUNTAIN HORSE

- Alt innan hund- og katteutstyr - EUKANUBA - IAMS - ROYAL CANIN - Alt innan smågnagarutstyr - WITTE MOLEN - PRESTIGE - Alt innan fisk og akvarieutstyr -

AKVASTABIL RENA EHEIM JUWEL

Zoo Senteret Førde AS Handelshuset - Tlf. 57 82 22 42

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011 23

BEREDSKAPSVAKT: – Øving er viktig i førstehjelp. Einar Målsnes sjekkar om det er pust og puls hos pasienten. Foto Røde Kors

Først i Sogn og Fjordane Røde Kors I juni vart dei første beredskapsvaktene i Sogn og Fjordane uteksaminerte i Balestrand kommune. Etter fleire kveldar med kurs i Røde Kors-arbeid, kjerneverdiar og førstehjelp, kan 43 personar titulere seg som Beredskapsvakt i Røde Kors.

Ein vervekampanje tidlegare i vår gav nesten 60 nye frivillige inn i aktiviteten. Det blir om lag fem prosent av innbyggjarane i Balestrand kommune og er å rekne som ein sterk lokal oppslutnad. Det var ein engasjert og glad lokallagsleiar som ønskte dei nye frivillige velkomne i Røde Kors.

- Eg er stolt over å vere i ein kommune der innbyggjarane til dei grader stiller opp for kvarandre, sa lokallagsleiaren Anita Hjønnevåg til kursdeltakarane.

Kan meir enn folk flest Å vere Beredskapsvakt i Røde Kors betyr at ein kan kallast ut dersom det skjer ekstraordinære hendingar i kommunen. Hendingar som er så store at det ordinære hjelpeapparatet ikkje er stort nok. Til dette treng Røde Kors fleire kompetente frivillige lokalt over heile fylket. Det vil gi innbyggjarar og lokalsamfunn ein betre

FAKTA | Beredskapsvakt Vilkår ■ Du må være 18 år eller eldre ■ Du må støtte opp om Røde Kors sitt formål og dei prinsippa Røde Kors driv etter ■ Du må delta på opplæring og kompetansebygging minimum ein kveld per år

KURS I FØRSTEHJELP: Instruktør Anne Grethe Husebø.

Foto: Røde Kors

beredskap og større merksemd på observasjonar og førebyggjande tiltak.

Ny og annleis frivilligheit Dei nye Beredskapsvaktene er eit gjennomsnitt av den vaksne befolkninga, menn og kvinner i alderen mellom 30 og 60 år. - Dei frivillige synte stor interesse for det Røde Kors hadde å formidle og gikk med stor iver og entusiasme til oppgåvene i kurset, seier Henning Hellebust ved distriktskontoret i Sogn og Fjordane. – I førstehjelpskurset veksla deltakarane på å vere livreddar og forulykka og dette vart gjort med stort alvor.

■ Du må følgje dei reglar og retningslinjer som til ei kvar tid gjeld for Røde Kors Beredskapsvakt ■ Du må betale medlemskontingent i Røde Kors, for tida kr 300,- per år. Denne dekkjer ma. forsikring av deg, deler av uniform, merking og utstyr du får utlevert, deler av drifta av Røde Kors Beredskapsvakt der du bur og deler av den informasjonen du vil få frå Røde Kors gjennom året.

■ Elles er det ingen kostnadar eller krav, og innsatsen er frivillig.

■ Det er når krise- eller katastrofesituasjonen blir langvarig og omfanget så stort og krevjande, at dei ordinære innsatsstyrkane ikkje strekk til, at alarmen går hos Røde Kors Beredskapsvakt. Beredskapsvakter blir i tillegg til Røde Kors Hjelpekorps, Røde Kors Omsorg, Sivilforsvaret, Heimevernet og andre frivillige organisasjonar for å nemne nokre.

24 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

Sommarleiren Fire av dei bosniske deltakarane vart spurt om sitt inntrykk av leiren og kva som var deira beste oppleving på leiren. Hyggeleg er det å høyre at dei sette stor pris på det menneskelege møte.

Red Cross twinning

Ungdom er ungdom, anten du er norsk eller bosniak. Nyfikne på kvarandre og med kunnskap og erfaringar med seg på baklomma, vart sommarleir i Brcko i Bosnia-Hercegovina ikkje som andre turar.

MARCO PAVIC, 15 ÅR: Leiar for ungdomsklubb i Gornij Rahic (Brcko). – Kondom cocktailen var spennande og viste til eit av rollespela i programmet for Aktivt val.

Sommaren 2011 reiste seks ungdommar frå Røde Kors Ungdom til Brcko i Bosnia-Hercegovina. I alt deltok over 30 ungdommar på leiren der begge nasjonane skulle utveksle og bidra både fagleg og sosialt. Ungdommane hadde sjølv ansvar for planlegging, organisering og gjennomføring av samlinga.

Twinning Unge menneske som evnar å samarbeide med unge i andre land, og som korkje kulturelt eller språkleg er nært vårt eige, har ein stor eigenverdi. Verda er tett på oss, både medmenneskeleg og kommersielt. Internasjonal forståing og erfaring er viktig i Røde Kors rørsla. Det gir god meining at ungdom tileignar seg kunnskap og erfaring i anna kulturell røyndom enn dei er vande til.

Aktivitetar som stod i fokus på sommarleiren i Brcko var opplæring innan leiing, Aktivt val (medvit rundt eiga og andre si seksuelle helse), fyrstehjelp, internasjonal forståing og sist men ikkje minst, mykje sosialt samvær.

Like og ulike NERA KESINOVIC 15 ÅR: – Det sosiale, smilar ho. - Det å treffe nye menneske, delta på aktivitetane og løyse fellesoppgåver har vore kjekt.

NEDJAD ALJIC, 15 ÅR: – Å få treffe dykk og lære om kulturen dykkar har vore det beste. De verkar som eit interessant folk.

JOVANA PROLE 18 ÅR: Frå Brcko. – Å treffe dykk.

Det var knytt spenning til om programmet Aktivt val ville røre ved tabu eller krenke nokre av dei bosniske ungdommane. Men tema var yngst av bosnisk Røde Kors Ungdom på førehand og dei var nyfikne på korleis ein i Noreg arbeidde med aktiviteten. At det er ungdom som lærer andre unge om å ta vare på eiga seksuelle helse, falt i smak hos bosniakkane, på same måte som dette er ein suksess i Noreg. At tema likevel var tabubelagt forsto ein då tolken fekk problem med å omsetje alt som vart sagt av den norske instruktøren.

Formidling av norsk frivillig leiarskap var også eit tema som det var knytt spenning til. Det var venta at det fanst kulturelle forskjellar. Bosniakkane meinte at det nok var lettare å vere leiar i Noreg, fordi folk respekterte reglar og let seg leie i større grad.

Noko som tydeleg kom fram var at kvinnelege leiarar er sjeldan i Bosnia. Det at ein i delegasjonen frå Noreg hadde kvinnelege leiarar var for dei bosniske ungdomane noko uvant. I dei praktiske øvingane vart bosniske jenter utfordra til å ta leiinga i vanskelege situasjonar. Det vart opplevd positivt at jentene òg fekk teste at dei kunne leie. At ein leiar bør la alle medlemmane kome til ordet, og at ei leiargruppe som er ulikt samansett kan vere ein fordel, var noko dei bosniske ungdomane ikkje hadde tenkt over.

LEIK OG LÆR: Norske og bosniske ungdommar møttes på sommercamp i Bosnia.

Foto: Røde Kors

SENAD ZUKIC 23: Leiar i Tuzla Røde Kors Ungdom, her som instruktør.

– Det å få bruke engelsk. Alle på leiren er vennlege og ein kan snakke om alt og ingenting.

Men eg har også lært mange ting. Eg har fått meir kunnskap om leiarskap og leiing. - Eg har fått prøve meg i øvingar der eg har fått testa leiarskapsferdigheitene mine i praksis. Så har eg blitt flinkare å ordleggje meg på engelsk sidan engelsk var språket for å kunne snakke med gjestene frå Sogn og Fjordane.

RØDE KORS AVISA nr 2. 2011 25

Minelagt

Krigen i Bosnia-Hercegovina på 90-talet let etter seg ein dyster arv. Miner, blindgjengarar og ammunisjon ligg att over alt i landet. Dette trugsmålet råkar det bosniske samfunnet på fleire måtar.

Dei norske ungdommane på sommarleiren i Brcko fekk sterke inntrykk i møte med mineog sprengstoff problematikken. Minefaren avgrensar mulegheitene til å gå fritt i terrenget og det kan få konsekvensar for liv og helse å gå i usikra område. Under leiren var det lagt inn eit program for å gi innsikt i problemet. For dei bosniske ungdommane er dette livreddande haldningsskapande arbeid.

Minetryggleik Kvart fjerde busette område er råka og det får konsekvensar for svært mange innbyggar i Bosnia-Hercegovina. Ein representant frå sivilforsvaret i Bosnia kom på sommarleiren

for å gi informasjon og opplæring. Ungdommane fekk ein grundig gjennomgang av korleis miner og granatar ser ut, kva skade dei gjer og korleis dei skal opptre dersom dei kjem ut for

noko som liknar på ei mine. Viktig var også instruksar om kvar i området lokalt dei måtte halde seg unna.

26 RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

Distriktsstyret i Sogn og Fjordane Røde Kors Odd Erik Loftesnes 6858 Sogndal 951 91 754 oel@hisf.no

Jorunn Ringstad 6980 Askvoll 992 45 291 jorrings@online.no

Svein Lundevall Brynestad 6788 Olden 414 04 210 svein.lundevall@ enivest.net

Synøve Sande

PARTILEDERDEBATT PÅ HUMANITÆRT FORUM: Fra venstre: Knut Arild Hareide, Helga Pedersen, Per Arne Olsen, Åsne Havnelid, Erna Solberg, Bård Vegard Solhjell, Trine Skei Grande og Ola Borten Moe. Røde Kors Landsmøte 2011.

Foto: Olav A. Saltbones/Røde Kors

Få politiske skiljeliner - Er det noko av vår velferd som ikkje frivillige ein gong har starta, sa Trine Skei Grande, Venstre, då ho og representantar for dei politiske partia var samla til debatt på Noregs Røde Kors sitt Humanitære Forum under Landsmøtet på Gardermoen. Tema for debatten var korleis frivilligheita kan utvikle seg i tett samarbeid med det offentlege.

Partia er einige når det gjeld frivilligheita sin samfunnsverdi og eigenverdi. Frivillige skal ikkje levere tenester til samfunnet, men løyser likevel oppgåver som det offentlege aldri kan gjere like godt.

- Ei av mine oppgåver, sa Ola Borten Moe, Senterpartiet, er å sjå korleis vi kan utløyse frivilligheit.

Smart investering Frivilligheit er både å yte noko for andre og for seg sjølv. Knut Arild Hareide, Kristeleg Folkepart, sa at set vi ein milliard inn i frivillige organisasjonar får vi mykje meir att, enn om ein gjer det same i private eller offentlege.

Tippenøkkelen trygg nok?

Debatten vart prega av at statsbudsjettet vart lagt fram same dag og Regjeringa sitt varsel om at dei kuttar til saman 225 millionar kroner til frivilligheit og kultur gjennom Norsk Tipping.

Kuttet, som skjer gjennom at regjeringa justerer ned overskotet på spelemidlar frå Norsk Tipping, kan

for Røde Kors utgjere 16 millionar mindre til frivilligheit neste år dersom dette blir vedteke. - Det er myke pengar og dette er eit alvorleg kutt for Røde Kors, sa president i Røde Kors, Sven Mollekleiv til politikarane.

Helga Pedersen, Arbeidarpartiet, forstår Røde Kors si uro, men peika på at dette er prognosar og at det ikkje er sikkert at konsekvensane blir så store. Momskompensasjonsordninga er også viktig for dei samla overføringane.

- Det var eit sjokk å lese at prognosen for overskotet i Norsk Tipping syner slik nedgang, sa Bård Vegard Solhjell, SV, og oppmoda alle til å verne om dei norske pengespela. Tippenøkkelen er garantisten for at frivilligheita får ressursar.

Trygge lokalsamfunn Erna Solberg, Høgre, meiner at fleire aktørar i samfunnet må yte til frivilligheita og at trygge lokalsamfunn startar i kommunen. Per Arne Olsen, Framstegspartiet, utdjupa det ved å seie at det Røde Kors gjer i sine kommunar, aldri kan erstattast av det offentlege.

Viktige signal Politikarane snakka til fleire hundre Røde Kors-frivillige frå heile landet. Som representantar for ulike deler av frivillig-organisasjonen og frivillig arbeid lokalt, vart dette viktige signal å ta med seg inn i Landsmøtet.

TEKST/FOTO | margunn.masdal@redcross.no

Boks 135 6721 Svelgen 907 26 012 synnove.sande@ online.no

Tone Merete Hagen Granden 43 6856 Sogndal 918 47 729 tone.merete@ hotmail.com Anita Hjønnevåg Kreklingen 6899 Balestrand 412 34 039 anita.hj@enivest.net

Sigurd Strand 6784 Olden 915 97 871 raude.kross.olden@ enivest.net

Berit Flæte Arntsen 6947 Lavik 481 28 842 berit.arntsen@ gmail.com

Stian Antonen Postboks 320 6901 Florø 915 89 866 sti.ant@frisurf.no

Mads Masdal Sunndsdalen 6800 Førde 909 36 008 madsmasdal@ gmail.com

RØDE KORS AVISA nr. 2 2011

Hanne-Marie Heggdal ny visepresident Landsmøtet på Gardermoen, 7.- 9. oktober gjennomførte val på president og presidentskap. Sven Mollekleiv held fram som Røde Kors-president og med seg i presidentskapen har han visepresidentane Hanne-Marie Heggdal frå Stryn i Sogn og Fjordane og Svein Erik Aasen frå Nordland.

Hanne-Marie Heggdal fekk samla oppslutnad som visepresident og er den første frå vårt fylke som gå inn i det øvste leiarnivået i Noreg største humanitære organisasjon. Heggdal fekk ingen motkandidatar og ho fekk stor støtte i landmøtet.

- Eg vart overvelda over den store tilliten

SAMLA OPPSLUTNAD: Hanne-Marie Heggdal frå Stryn er ny visepresident i Norges Røde Kors. landsmøtet synte meg, sa Hanne-Marie Heggdal etter valet. - Røde Kors i Noreg står meg nært, og eg ser fram til å kunne utvikle organisasjonen, inspirere den lokale aktiviteten og forvalte verdiane i Røde Kors.

Godt representert I tillegg til Heggdal som visepresident er Rolf Endestad frå Florø er vald som ny leiar av nasjonal valkomité og Bjørn Valvik frå Lei-

Foto: Olav A. Saltbones/Røde Kors

kanger, vald som nestleiar i nasjonal kontrollkomité.

Det 38. landsmøtet i Røde Kors Norges Røde Kors held landsmøte kvart tredje år. Om lag 850 personar var samla på Gardermoen til landsmøte. Sogn og Fjordane Røde Kors hadde ein delegasjon på 26 delegatar og 22 observatørar og slik sett var ein av dei store delegasjonane på landsmøte.

Vil du engasjere deg lokalt som aktiv eller støttemedlem – ta kontakt!

NELLY BOONSTRA Askvoll Røde Kors 6980 Askvoll 900 57 450 nellyboonstra@hotmail.com

STEINAR GRØNSBERG Aurland Røde Kors Hjelpekorps 5745 Aurland 959 79 926 ste-gr@online.no

ANITA HJØNNEVÅG Balestrand Røde Kors Kreklingen 6899 Balestrand 412 34 039 anita.hj@enivest.net

INGFRID SOLHEIM VARPE Bremanger Røde Kors 6727 Bremanger 901 82 593 ingfrid.varpe@enivest.net

JOFRED ÅSNES Fjaler Røde Kors 6969 Straumsnes 911 72 164 joaasnes@online.no

HARALD ENGEVIK Flora Røde Kors 6901 Florø 911 77 347 harald.engevik@ewos.com

ASBJØRN STEEN Førde Røde Kors 6801 Førde 90 99 33 93 asbjorn.steen@ regnskapssentralen.no

HEGE TJØNNELAND, fung Gaular Røde Kors Hjelpekorps 6978 Viksdalen 476 43 725 hege.tjonneland@live.no

MERETE MINDRESUNDE Gloppen Røde Kors Nordåsen 78, 6821 Sandane 57 86 55 34 / 473 03 240 mmindresunde@gmail.com

MARGRETHE SKÅDEN Gulen Røde Kors Øvre Stølen 25, 5966 Eivindvik 481 20 586 margresk@online.no

KRISTI MULDSVOR Hornindal Røde Kors 6763 Hornindal 991 68 595 kristi.muldsvor@hotmail.com

KJELL ENGEDAL Hyllestad Røde Kors Hjelpekorps 6957 Hyllestad 907 89 915 Kjell.engdal@enivest.net

RANDI RUSTI Høyanger Røde Kors 6993 Høyanger 975 02 921 randirusti@hotmail.com

ELSE DRAGESET GJESDAL Jølster Røde Kors 6847 Vassenden 975 93 228 else.d.gjesdal@enivest.net

SVEIN RØYSUM Leikanger Røde Kors Hjelpekorps Silåta 3, 6863 Leikanger 901 26 884 sveinroysum@aol.com

BRITT OPTUN Luster Røde Kors 6869 Hafslo 995 14 197 britt@optun.no

BJØRN SKALLE Lærdal Røde Kors Postboks 77, 6886 Lærdal 970 29 449 bjorn.skalle@sogn.no

ALF ERIK RØRVIK Naustdal Røde Kors Hjelpekorps 6806 Naustdal 958 89 475 roervik@yahoo.no

HILDEGUNN MÅGE Eid Røde Kors 6777 Stårheim 975 83 493 Ufo_977@hotmail.com

SIGURD STRAND Olden Raude Kross 6784 Olden 915 97 871 raude.kross.olden@enivest.net

ARNE HELGE SELJEN Selje Røde Kors Hjelpekorps 6740 Selje 975 41 398 ah.seljen@c2i.net

ANNE LISE BREIDVIK, fung.leiar Sogndal Røde Kors Granden 43, 6856 Sogndal

ELNA VOLLAND Stryn Røde Kors 6783 Stryn 948 96 607

SYNØVE SANDE Svelgen Røde Kors 6723 Svelgen 907 26 012 Sysande@online.no

JACOB HORNNES Vik Røde Kors Prestvegen 38, 6893 Vik i Sogn 913 40 634 jacob.hornnes@sognekraft.no

OLAV RUNE MYKLEBUST Vikane Røde Kors 6797 Utvik 906 95 236 sny360@online.no

LEIF ARNE REFVIK Vågsøy Røde Kors 6710 Raudeberg 952 12 628 leifarne@online.no

MAREN INGER VALAKER (kontakt) Årdal Røde Kors besøksteneste 6885 Årdalstangen 906 06 212

anne.breidvik@gmail.com

FERIEBILETE FRÅ BOSNIA: Tv. Frå Moster med den berømde brua Stari Most. Th. Frå elva Sava i Brcko og utsikt over Sarajevo. Alle bilde i privat eige.

Røde Kors ferietur til Bosnia FERIETUR: Sogn og Fjordane Røde Kors har eit samarbeidsprosjekt med Røde Kors i Brcko, Bosnia-Herzegivina (BIH). Brcko er eit distrikt i nordlege delen av BIH, med eit folketal om lag som i Sogn og Fjordane, der ca. halvparten bur i byen med same namn.

Sogn og Fjordane Røde Kors ynskjer å gjenta årets suksess med å arrangere ein ferietur til Bosnia.

Formålet er å bli betre kjend med kulturen og folket i distriktet/landet vi samarbeider med. Også denne gongen arrangerer vi i samarbeid med Fjordane Reisebyrå, og med Jorunn Ringstad og Enisa Tuzlak Saracevic frå Sogn og Fjordane Røde Kors som reiseleiarar.

Det vert planlagt for ein tur med fly tur/retur Bergen, og med buss gjennom dette spennande landet for å oppleve stadar som vi kjenner både frå gamal og nyare historie.

Undervegs, og spesielt i Brcko, skal vi òg møte Røde Kors-vener som vil presentere sitt arbeid og dei humanitære utfordringane lokalt.

8 dagar, 1. – 8. september 2012 Turen startar i Brcko i nord-aust og endar opp ved Adriaterhavet i sør-vest. Det er lagt inn ein ekstra dag til sol og bading ved Adriaterhavet før flyet går tilbake til Norge.

Programplan Laurdag 1. september : Flyavgang frå Flesland kl.15:00 til Beograd, og deretter buss til Brcko.

Brcko Saman med våre Røde Kors-vener i Brcko vil vi nytte 1- 2 dagar til å sjå oss om både i byen og i distriktet. Her ligg m.a. det største markedet i Bosnia, som vi sjølvsagt skal innom. Vi vil også bli kjende med prosjekta vi samarbeider om, m.a. oppbygging av omsorgsteneste og vannredningsteneste i Brcko.

Srebrenica Frå Brcko reiser vi via Tuzla (den 3. største byen i Bosnia) til den vesle fjellbyen Srebrenica som var åstad for det som vert rekna som det største folkemordet i europeisk etterkrigshistorie, omtalt «Srebrenica-massakren». Vi bruker god tid her, før vi reiser vidare til Sarajevo.

Irekna i turprisen

Sarajevo

■ Flybillett Bergen – Beograd/Split – Bergen

Hovudstaden Sarajevo er ein by full av historie, frå skotet som utløyste den første verdskrigen, OL-arrangement i 1984, til krigshandlingane under krigen på Balkan på 1990-talet. Vi vil nytte 1-2 dagar her til å sjå oss om i byen.

Vi skal også besøkje Røde Kors sitt hovudkontor for Bosnia for å få informasjon om dei humanitære utfordringane i Bosnia.

■ 2 reiseleiarar ■ Overnattingar i dobbeltrom ■ Heilpensjon (frukost, lunsj og middag) ■ Lokalguide i Brcko, Screbrenica, Sarajevo og Mostar ■ Buss til disposisjon frå Beograd til Split ■ Atterhald om endringar i det endelege programmet

Moster Frå Sarajevo går turen til Mostar, byen som var så mykje i media i samband med krigshandlingane på 1990-talet. Trass i at den vart sundskoten og utbomba, er mange av dei historiske bygningane restaurerte, og gamlebyen er i dag på UNESCO si verdsarvliste. Litt usikkert enno om vi overnatter her, men uansett vil vi nytte god tid i byen for å få med oss både historia og høyre korleis dei har det no.

Split Split i Kroatia er ein kjend ferie- og badeby, også for nordmenn, og har ein spennande gamal bydel med eit av dei mest imponerande byggverka i Kroatia; palasset til den romerske keisaren Diocletian. I Split og i nærleiken av byen er flotte badestrender, så her vil ta ein dag ekstra før vi reiser heimatt.

Heimreise frå Split Meir informasjon og påmeldingsfrist vil kome seinare. Turen vert også presentert i Travelnet Fjordane Reisebyrå si ferieavis som kjem ut 21. januar 2012.

Turen er open for alle. Det er 23 plassar å fylle, og her vil ”førstemann til mølla”-prinsippet gjelde.

Det vil alt no vere høve til å reservere plass.

Ta i så fall kontakt med Travelnet Fjordane Reisebyå, tlf. 57 72 50 70, fjordane@travelnet.no.

TEKST | reidun.sorefjord@redcross.no