Utdanning Firda
tema
Laurdag 31. januar 2015
tema
Tema «Utdanning» er eit samarbeid mellom Firda og Firdaposten. Har du tips eller idear om lokale saker for eit framtidig tema? Kontakt oss på telefon, e-post, Facebook, Twitter eller Instagram. E-post: redaksjon@firda.no. SMS/MMS: fitips til 2005
Omdømmevinnaren
«Meir enn ein skule» er mottoet til Firda vidaregåande. Gjennom 90 år har ungdommar frå heile fylket søkt til Sandane for å ta utdanning. – Eit godt rykte spreier seg fort, reklamerer utviklingsleiaren på skulen. Side 12-13
Tips oss!
57 83 33 33
11
Firda vidaregåande – eit
12
tema
GLOPPEN: Kva gjer at elevar flokkar frå heile fylket for å gå på Firda vidaregåande? David E. Antonsen
david.antonsen@firdaposten.no 947 80 313
– No må de ikkje sitte oppe heile natta og spele dataspel, men heller legge bak dykk dagen og sjå fram mot ein ny dag. Helsesøster Margot Gimmestad ser formanande utover dei trøytte førsteklassingane her i kinosalen på Firda vidaregåande skule i Sandane. Dei er på hybelbuarkurs. Kring halvparten av dei 380 som går på skulen bur på hybel, og mange av dei bur heimanfrå for aller første gong. Mellom dei musikkeleven Vebjørn Leite Olsen.
Laurdag 31. januar 2015
Firda
sertar kan du komme heim frå skulen halv eitt på natta. Vi har også døgna ein gong for å øve natta gjennom, smiler han.
Firda vidaregåande har eit godt rykte på seg i musikkmiljøet i Bremanger.
"
Nora Klungresæter (17) Musikkelev
Vebjørn er ivrig på å vise fram skulen sin. For han er stolt av den. Veldig stolt. Av folka, tilboda og dei mange romma: Aulaen, konsertsalen med konsertgrav, danseromma, dramaromma, alle øvingsromma og hans eige vesle «øvingsrom», ein glasgang mellom to skulebygg, der trevirke, store glasflater og mursteinsveggar skapar ein klang nesten som i ei kyrkje. – Her bruker eg ta med meg ein stol og sitte å øve om kvelden, smiler Vebjørn.
– Det var ganske tøft i byrjinga, og veldig rart. Første dagen, då eg kom heim på hybelen, greidde eg å koke genseren i vasDet er eit lite kemaskina så samfunn i samden krympa, ler funnet, Firda viVebjørn. daregåande Han sit inne i skule. Dagane aulaen her på kan bli lange, Firda vidaregåmen elevane ande, eitt av kan ete både fleire store konfrukost, lunsj, sertlokale her Utviklingsleiar: middag og på skulen som Magne Larsen kvelds her på han har blitt velskulen saman dig godt kjend med medelevamed det halve året han har ne sine. Her er det også eige trebudd på skulen. ningsrom og kino, det er også – Det er litt spesielt, men open skule på kveldane, konsamstundes litt godt å ikkje bu sertar og andre aktivitetar. Eleheime lenger. No kan eg vise at vane kan med andre ord leve eit eg greier meg sjølv. heilt liv på campus, om dei vil. Kanskje det er dette som gjer at elevane blir så samansveisa som dei er her på skulen. Det er litt spe– Det er akkurat som om eg sielt, men samhar kjend dei eg går i klasse stundes litt godt med i årevis, smiler Vebjørn. å ikkje bu heime lenger.
"
No kan eg vise at eg greier meg sjølv.
Vebjørn Leite Olsen (16) Musikkstudent
Og det gjer han så definitivt. Det er ingen andre stader i verda sekstenåringen som går første året på musikklinja ville ha vore akkurat no. – Eg saknar sjølvsagt verdas vakraste by Florø, og sjøen, men musikken er så viktig for meg at eg er villig til å ofre det. Det er dette eg vil gjere, og Firda har motiverte og dyktige lærarar, like motiverte og dyktige medelevar. I tillegg er Firda den best utrusta musikklinja i landet. Men musikklinja er ikkje for kven som helst. – Det blir stilt høge krav til deg som elev. Du må vere villig til å øve fire til fem timar kvar einaste dag. Vi speler tre til fire konsertar i veka. Akkurat no er det litt roleg, men når det er hektisk aktivitet og mange kon-
Resultatet er i alle fall at skulen har fått eit godt rykte på seg – eit rykte som strekker langt utforbi kommunegrensa. – Firda vidaregåande har eit godt rykte på seg i musikkmiljøet i Bremanger, seier Dorte Førde (16) som går på førsteåret på musikklinja. – Folk skryt av miljøet og fortel at ein på Firda vgs. kan spele med dei beste musikkelevane i Sogn og Fjordane, seier ho. Det gode omdømmet gjer til at Nora er ein av utrulege 53 elevar her på Firda vidaregåande som er frå Bremanger. Frå Flora kjem det 12 elevar.
Konsertsal: Denne store konsertsalen ved Firda vidaregåande skule på Sandane er Vebjørn Leite Olsen (16) frå Florø sitt klasserom dei neste tre åra. Alle foto: David E. Antonsen
Firda vgs. ■■ Firda vidaregåande skule er
ein vidaregåande skule på Sandane i Gloppen kommune i Sogn og Fjordane. Skulen vart stifta i 1922 som Firda Gymnas. Hovudbygget er frå 1924.
På HybelbuarKURS: Med helsesøster
Margot Gimmestad (t.h.)
Klasserommet: Klasserommet til Vebjørn er ikkje som andre klasserom. Her speler folk instrument i timane.
samfunn i samfunnet Firda
tema
Laurdag 31. januar 2015
13
Firda VGS: Ligg i Sandane i Gloppen kommune, og vart stifta i 1922 som Firda gymnas. Hovudbygget frå 1924 er framleis i bruk.
FRÅ KYSTEN: F.v.: Ida Sande (18) frå Florø, Frida Nilsen Haugland (18) frå Svelgen, Dorte Førde (16) frå ytre Bremanger, Vebjørn Leite Olsen (16) frå Florø, Nora Klungresæter (17) frå Bremanger, Jonathan Hellesen (19) frå Florø og Sean Patrik Sande (18) frå Florø.
«Eit godt rykte spreier seg fort» Eit godt rykte og gode eleverfaringar gjer at fleire ønsker søke seg til Firda vidaregåande skule. Det meiner i alle fall utviklingsleiar Magne Larsen ved Firda vidaregåande skule. – Eit godt rykte spreier seg fort. Elevane trivast her, og fortel andre kor bra dei har det. Dette er noko som har bygd seg opp over tid, og som gjer at det gode ryktet vårt blir overlevert frå det eine kullet vårt til det andre, smiler utviklingsleiaren
over ein kaffikopp i den moderne kantina ved skulen. Utvikling har vore eit viktig ord for skulen på Sandane. – Vi ønsker å vere utviklingsorienterte. Det ser du mellom anna på musikk, dans og dramalinja, vi har også eit realfagssenter med newtonrom og eit mediesenter. Vi utviklar også idrettsanlegget vårt vidare, og nyttar oss av kompetanse som finst lokalt, seier Larsen. Det gode omdømmet heng også saman med mottoet til skulen, strekar utviklingsleiaren under.
– Mottoet vårt er «Meir enn ein skule», og det er vi verkeleg. Her har elevane mange tilbod dei kan nytte seg av, også på fritida. Men kva tyder det i undervisninga? Det handlar om å sjå breidda og heilskapen i tinga. Eit viktig satsingsområde er elevane si danning i skulekvardagen, seier utdanningsleiaren. Og han stadfestar at elevane er stolte over å gå på skulen. – Vi har 90 år med tradisjon for eit fantastisk læringsmiljø og gode resultat. Resultatmessig ligg vi heilt oppe blant dei beste i fylket. Og gode resultat
er avhengig av trivsel. Her syt vi for at elevane får drive med særinteressene sine, seier han.
Vi har 90 år med tradisjon for eit fantastisk læringsmiljø bak oss.
"
Magne Larsen Utviklingsleiar, Firda vgs.
Men korleis framtida blir, er han ikkje heilt viss på. Til neste år er elevtalet venta til å gå ned frå 385 til 350.
– Det har å gjere med at vi hadde media og kommunikasjonslinja her før. Denne blir no trappa ned, seier Larsen. Fylkeskommunen hadde, før dei store kutta i skulesektoren i fjor, allereie teke bort helsefaget ved Firda vidaregåande skule. Fryktar skulen for framtidige kutt? – Det blir spennande å sjå. Vi har allereie teke vår del av kutta. Det som er att er spesiallinjene våre, dei er det ikkje berre berre å ta bort.
14
tema
Firda
Laurdag 31. januar 2015
Studerer det dei har lyst til, ikkje det samfunnet treng
Ungdom vil ha det kjekt på
Utdanningsval: Ungdommen studerer det dei vil, ikkje det samfunnet treng. Kva påverkar utdanningsvala til dei unge? TOVE ELISE THUE DALE
– Alle meiner studiespesialisering er lurt, for då har du eit friare val når det gjeld å få jobb seinare. Med yrkesfag er du bunden til eitt yrke. Det er framleis eit stort skilje mellom dei som vel yrkesfag og dei som fortset med studiespesialisering.
951 91 161
Planane klare
tove.elise.dale@firda.no
1. mars går fristen ut for å søke vidaregåande utdanning. Firda har snakka med fem avgangselevar på Førde ungdomsskule. Har dei bestemt seg? Veit dei kva dei vil bli? Og kva er det som har fått dei til å kome fram til desse vala? Maja Lovis Ljungløf Øygard (15) veit førebels ikkje kva ho vil bli, men vil gjerne satse på studiespesialisering og realfag.
– Eg har planen klar, fortel Vegard Marius Benjaminsen (15). Han vil gå to år på teknikk og industriell produksjon på Mo og Øyrane vidaregåande skule, og han har allereie fått tilbod om lærlingplass i bedrifta han vart utplassert i gjennom ungdomsskulen. For framtida kan han tenke seg enten å bygge bil eller jobbe på plattform. Karoline Hovland Fimland (15) har også bestemt seg. Ho vil
gjerne arbeide som helsefagarbeidar og skal søke på helse og oppvekst på Mo og Øyrane vidaregåande. Ho var tidlegare på utplassering der med utdanningsvalfaget og ho var i både barnehage og bakeri for arbeidsutplasseringa. Begge plassane var kjekke, men erfaringa gjorde det enklare for ho å velje kva ho skulle studere.
Familien viktig Elevane fortel at både foreldre, rådgjevar og vennar har mykje å seie for kva dei vel. Eit par av dei har blitt påverka av foreldra til å forandre litt på vala sine. –Eg ville bli kokk, men ombestemde meg etter å ha snakka med mamma og pappa, seier Vetle Holsen Kyte (15). No vil han søke på studiespesialisering, og han vart enda meir sik-
ker i valet sitt etter utplassering og samtalar med rådgjevar og familie. – Eg likar samfunnsfag og det følest trygt å velje sidan heile familien min har studiespesialisering, seier Vetle. Alle fem seier at familien har støtta dei i vala deira, og oppfordra dei til å studere noko dei synest er interessant og kjekt. – Foreldra mine er veldig klare på at det er mitt val og at eg må bestemme sjølv, seier Karoline. På spørsmål om kva som påverkar vala deira for vidare utdanning, er svaret heilt klart. Dei vel det som interesserer dei; Det som virkar kjekt. Det er viktig at ein trivst, har eit kjekt arbeidsmiljø, og har interessante arbeidsoppgåver. Josefine, Karoline og Vetle synest det er
viktigare å jobbe med noko dei likar enn å tene masse pengar. For Maja og Vegard er det viktig å tene bra, men det skal ikkje gå utover arbeidsoppgåvene heller; dei vil framleis ha ein kjekk jobb. – Kva med å velje ein jobb som samfunnet treng, for å sikre framtida til fylket? Ungdommen innrømmer at dette ikkje er det første dei tenker på når dei tenker på valet dei no må ta, men Maja seier ho vil definitivt sjå på kva jobbar som trengst. – Viss eg ser ei liste med kva som er mest behov for, så vil eg moglegvis velje ein av desse jobbane; Så lenge det er noko som interesserer meg.
Vil ut i verda Alle fem vil til ein større by for å
Firda
tema
Laurdag 31. januar 2015 Kva påverkar utdanningsvalet til dei unge? Øvst
f.v. Vetle Holsen Kyte, Maja Ljungløf Øygard, Vegard Marius Benjaminsen. Nedst f.v. Josefine Horstad Øverås og Karoline Hovland Fimland. Foto: Tove Elise Thue Dale
TENK DJUPARE Ved å studere undervassteknologi i Florø eller Bergen, får du kompetanse og praksiserfaring i nokre av verdas leiande subsea-verksemder.
hib.no Kompetanse i praksis
– Foreldra mine er veldig klare på at det er mitt val og at eg må bestemme sjølv
"
Karoline Hovland Fimland Framtidig helsefagarbeidar
å jobben studere, men nesten alle vil prøve å komme tilbake til Førde på eit seinare tidspunkt. Josefine Horstad Øverås (15) er ein av dei som vil ut i verda og oppleve eit anna miljø; – Førde er ein flott plass, så kanskje ein vender heim att.
Og tilbake til Førde – Kva skal til for at de vil komme tilbake til Førde etter at de fullfører studia? – Fleire valmoglegheiter, seier Vetle. – Det hadde vore kjekt om ein kunne komme seg ut i verda på ein enklare måte enn no. Vegard foreslår fleire ruter til Bringeland. Maja meiner det burde byggast ein park der gamle Ankerløkken Verft ligg no. Dei trur at fleire val på vidaregåande er bra, og alle synest det er kjem-
pebra med den nye yrkes- og studiekompetanselinja. Dette er ei 4-årig retning som gir både generell studiekompetanse og fag- og sveinebrev. Josefine har sjølv valt denne retninga og vil søke på formgiving med studiespesialisering. Både Karoline og Maja fortel at dei gjerne vil komme tilbake til Førde sjølv om dei kanskje flyttar til Bergen eller ein annan storby eit par år. – Det som vil vere viktig for meg for å komme tilbake er at eg har venner som bur her, at eg får ein jobb eg har lyst på, og eit fint hus, seier Maja.
Bygg opp -
I bygg og anleggsbransjen er det store karrieremoglegheiter! Likar du å bruke kroppen og skape noko med hendene? Eller tenkjer du høgare utdanning? I bygg og anleggsfag har vi eit stort behov for lærlingar, fagarbeidarar og ingeniørar. Byggopp er leiande innan opplæring i bygg – og anleggsteknikk, og med over 130 lærebedrifter i Sogn og fjordane er vi bransjens naturlege val. Ynskjer du meir info om læreplass i våre fag, eller har du spørsmål om utdanning:
Kontakt oss Tlf 57829250 Epost: nilsarne@byggopp.no
15
16
TEMA
FIRDA
Laurdag 31. januar 2015
Framsnakking av yrkesfaga UTDANNINGSVAL: Det vert knallhald kamp om ungdommane med yrkesfagleg bakgrunn framover. TOVE ELISE THUE DALE tove.elise.dale@firda.no 951 91 161
Det viser ei fersk kartlegging av behov for kompetanse og rekruttering i fylket dei kommande åra. Rådgjevar på Førde ungdomsskule, Margit Hjellbakk, seier det er viktig at vi framsnakkar yrkesfaga: – Mange i dag har «mastersjuka» og vel ein teoretisk veg. Men det er ikkje nødvendig å ha master i alt her i verda!
Får prøve seg
IKKJE OVERRASKA: Pedagogisk leiar ved Dale vgs, Rune Dale, ser at elevane vel den utdanningsvegen som interesserer dei mest.Foto: Hallgeir Berge
FOTO: TOVE ELISE THUE DALE
UTDANNINGSVAL ■ Fag som alle elevar i
ungdomsskulen tek i løpet av tre år ■ Indre Sunnfjord har eit unikt opplegg for Førde, Jølster, Gaular og Askvoll ■ Den tradisjonelle «arbeidsveka» er bytt ut med to veker utplassering i to ulike bedrifter og også plassering til to ulike vidaregåande utdanningar
å finne arbeidsplassar som korresponderer med utdanningsvalet til elevane, fortel Margit Hjellbakk.
Ikkje uventa Pedagogisk leiar ved Dale vidaregåande skule, Rune Dale, er ikkje overraska over at ungdom vel det som interesserer dei mest. Han meiner likevel det vert stadig viktigare å sjå på arbeidsmarknaden når ein vel kva ein skal studere. – Det er viktig å følge leiestjerna si her i livet, men mange unge tar val heilt i det blå, utan
at det er så veldig gjennomtenkt.
Fleire val til neste haust – Det er viktig for lokal ungdom at dei kan ha eit tilbod om vidaregåande skule så nær heime som mogleg. Det er vanskeleg å bli høyrde av dei som sit med makta. Interne kampar mellom kommunar øydelegg mykje for oss her i fylket. Dale vidaregåande skule er bevisste på at dei er ein liten skule. Omstilling og sentralisering gir dei stadig nye utfordringar. Rune Dale vert uroa av det-
te, og seier dei har kjempa knallhardt for å behalde skulen. – Viss ein brettar opp ermane og står på, kan ein klore seg fast! Gjennom dialog med næringslivet og andre kommunar har dei fått til nye ting, blant anna den nye internasjonale linja dei no har i samarbeid med UWC og den nye linja i maritim produksjonsteknikk som startar til hausten. Begge desse er tilbod som ungdom i fylket kan nytte seg av, seier Dale.
Rein Design
– Vi prøver å informere både elevar og foreldre så godt som mogleg om dei ulike utdanningsvegane. Bedrifter, opplæringskontoret og dei vidaregåande skulane slepper vi til på skulen for å orientere elevane. På denne måten finn mange ut kva som passar for dei, eller kva dei ikkje vil. I tillegg til dette skal elevane prøve seg i to ulike bedrifter. Så langt det lar seg gjere, prøver vi
LEGG TIL RETTE: Rådgjevar ved Førde ungdomsskule, Margit Hjellbakk, ønsker å legge til rette for gjennomtenkte val.
Velkommen til
Florø GRÜNDER I SUNNFJORD Lurer du på om din ide er god nok? Sunnfjord Næringsutvikling arbeider for vekst og næringsutvikling i kommunane, Førde, Gaular, Jølster og Naustdal. Vi tilbyr rådgjeving og rettleiing til alle som ønskjer å starte eiga verksemd. Framtidig gründer? Kontakt oss!
Flora kommune
Meir informasjon på www.flora.kommune.no og florø.no
Hafstadvegen 42, 6801 Førde • Tlf. 57 72 19 55 post@sunnfjord.no • www.sunnfjord.no
Laurdag 31. januar 2015
tema
17
Foto: Jan Inge Haga
Firda
Klar for framtiden. Framtiden er aldri lett å spå. Men en ting vet vi; at operatørskapet på Gjøa har gitt oss et solid utgangspunkt for vår videre satsing på norsk sokkel. Vi er ikke så rent lite stolte av det Gjøa leverer, dag inn, dag ut. Gjennom tre år har driften vært stabil og sikker, regulariteten er høy og resultatene er sterke. Andelene våre i Snøhvit, Njord, Fram og Gudrun kompletterer bildet av GDF SUEZ E&P Norge som et selskap å regne med framover. Og uansett hva morgendagen måtte by på; med en spennende leteportefølje, engasjerte kolleger og et av verdens største energiselskaper i ryggen, er vi klare for å gripe mulighetene!
18
tema
Firda
Laurdag 31. januar 2015
Ser framover: Elevane deler bakgrunnen for sine val. Frå venstre: Morten Oen-Jamne, Joakim Isaksen, Aksel Strand, Sandra Mjømen, Wiktoria Aftewicz og Vincent Fristad.
Foto: Hallgeir Berge
Skal sikre pensjonen Utdanningsval: Elevar i Dale har allereie teke eit livsviktig val. Dei har store planar for framtida. Hallgeir Berge
hallgeir.berge@firda.no 951 91 162
På Dale vidaregåande skule går ungdom som har teke det første steget ut mot arbeidslivet. Seks tenåringar fortel oss at dei er nøgde med vegen dei har byrja på, men det er stor variasjon i bakgrunnen for valet. Her går elevar på både yrkesfagleg utdanning og studiespesialisering. Kva som har ført dei hit, avheng av fleire faktorar, men noko som går igjen er at eigne interesser er avgjerande. Aksel Strand (17) beskriv sitt utdanningsval:
Valde TIP – Eg byrja på TIP (Teknikk og industriell produksjon) fordi eg var veldig lei teori på skulen. Det gjorde og valet lettare at eg har vener og familie som har tatt det same og fått gode jobbar, fortel han. For det er ikkje tvil om kva jobb han ønsker. – Oljeindustrien lokkar, eg vil bli industrimekanikar, seier han bestemt. Andre som går same linja
gjev ulike grunnar for valet dei tok. – For meg som skulle bu heime, så stod det første året mellom TIP og Bygg. Eg valde TIP fordi eg fann det mest interessant, fortel Morten Oen-Jamne (17). – Grunnen til at eg byrja her er at det gjev mange jobbmoglegheiter etterpå, seier Joakim Isaksen (17) frå Viksdalen. Desse som har begynt på yrkesfagleg utdanning kan allereie sjå for seg sitt framtidige arbeid. Då kan ein vere ferdig utdanna med fagbrev allereie når ein rundar 20 år, medan dei på studiespesialisering studerer vidare for å få ei grad.
Heimekjære studentar Blant dei som skal fortsette studielivet, var det og nokon som hadde yrkesplanen klar. Wiktoria Aftewicz (19) frå Holmedal går siste året på realfag og meiner valet hennar er påverka av både familien og kvar ho bur. Ho tar studiespesialisering fordi ho finn det mest interessant blant tre aktuelle val i Dale. Rådgjeving og utplasseringa har hjelpt til at ho veit kva ho vil bli. – Eg hadde ei veke med utplassering på apoteket i Askvoll, det likte eg veldig godt, seier ho oppglødd.
Takka vere den erfaringa føler ho seg trygg på valet om å gå vidare på farmasi ved Universitet i Bergen. Sandra Mjømen (17) frå Leirvik i Hyllestad går andre året på helse- og sosialfag. For Sandra var det avgjerande å gå på ein vidaregåande skule som ikkje var langt frå heimen, og då var ho heldig når skulen i Dale hadde ei utdanning som interesserer ho. For ho likar å jobbe med menneske, men ho har framleis ikkje klare planar for framtida om kor ho vil bu og kva ho vil jobba med. Dette gjeld og Vincent Fristad (19) frå Askvoll. Han går tredje året på studiespesialisering etter råd frå far sin, men er usikker på kor vegen går vidare. – Eg vil tilbake til heimstaden min etter utdanninga. Og fordi eg er så glad i heimen, så håpar eg å få ein jobb der eg kan ha heimekontor, seier han med eit bedageleg smil.
Framtidsplanane klare Grunngjevinga for yrkesvalet til dei i yrkesfagleg utdanning viste at nokon verkeleg tenker på framtida. – Det er viktig at vi har fått prøvd oss på utplassering for då ser ein kva ein passar til og ikkje, fortel Morten. – Lønna er avgjerande for
meg. Det skal vere kjekt og, men ein viktig ting med draumen min om jobb i Statoil er at ein får mykje pengar samt god tid til å bruke det, seier Aksel, som tydeleg ser fram til eit roterande liv i turnus. – Eg vil i Hydro fordi dei har så gode pensjonsordningar, skyt Morten inn. – Tenker du på pensjonen allereie, må vi spørje han. – Ja, det er godt å vite at ein er sikra ein skikkeleg pensjon, seier 17-åringen.
Mylder av moglegheiter Nokre har lagt klare planar om kor vegen skal gå allereie i ung alder, medan andre forandrar dei hyppig i mylderet av moglegheiter ein finn blant dagens ungdom. Med så klare tankar om kva ein vil jobbe med, var det interessant å høyre om dei på yrkesfag også hadde bestemt seg rundt framtidig bustad. – Eg vil busette meg i Fjaler, seier Aksel sikkert. Han nemner både Havyard og Lutelandet som potensielle arbeidsgjevarar, men erkjente at han måtte innom meir urbane strøk først. – Eg skal ta fagskule i Bergen, og eg håper verkeleg at vegen inn langs Dalsfjorden er fiksa før eg flyttar heim att, legg han til noko oppgitt.
For Joakim er det ikkje like klart kor han endar opp; – Alt eg treng er eit tak over hovudet. Morten visste berre kor han ikkje skal. – Det eg veit med sikkerheit, er at eg ikkje vil bu på Austlandet, slår han fast. Det er iallfall godt ein kan setta kryss over noko i ei verd full av val.
Eg vil i Hydro fordi dei har så gode pensjonsordningar
"
Morten Oen-Jamne ( 17 ) Uaktuelle val
FIRDA
TEMA
Laurdag 31. januar 2015
FIRDA VIDAREGÅANDE
SØKNADSFRIST: 15. APRIL
– MEIR ENN EIN SKULE
Høgskulen i Volda Volda er kjent for eit godt studentmiljø og eit mangfald av lag og organisasjonar. Aktive og kreative studentar gir deg høgdepunkt som VEKA, Animation Volda, Dokfilm og ekstremsportfestivalen X2.
• Studiesp S spes sp esia es ialise ia lisera lise rande
• Musi Musi usikk kk, dan kk ans, an s, drama
• Vg3 Vg3 på påby bygg by gg,, gen gg generell studieko studie komp ko mpet etan et anse se
• Idrettsfag
Høgskulen i Volda tilbyr studium innan: • Administrasjon, planlegging og leiing • Drama/teater, musikk, kunst/handverk • Idrett og friluftsliv • Lærarutdanningar • Mediefag • Samfunnsfag og historie • Sosialt arbeid Firda vidaregåande skule Firdavegen 21, 6823 Sandane
Les meir på hivolda.no
Telefon: 57 82 53 20 - Telefax: 57 82 53 21 E-post: postmottak.firdavgs@sfj.no www.firda.vgs.no
/ hivolda
Alle blir sett God tilgang på hyblar Fri annankvar fredag Deltaking i internasjonale prosjekt prosjekt
Elektrikar? Frisør? Høyanger Høya nger
vidaregåande gåand skule ...det smarte valet Høyanger vidaregåande skule
Sjekk alle våre studietilbod på hoyanger.vgs.no
19
©1/2015 HVGS
20
tema
Laurdag 31. januar 2015
Firda
Førde: Marie Claire og Wenche Lise Espedal er flittige studentar FOTO: ÅSTA URDAL på HiSF-avdelinga i Førde.
Motivert av fagleg påfyll FØRDE: Høgare løn og kunnskap om det siste innan forsking er drivkrafta til desse vaksne studentane. INGVILD R. MYKLEBUST ingvild.myklebust@firda.no 951 91 164
Marie Claire og Wenche Lise Espedal studerer begge psykisk helsevern ved Høgskulen i Sogn og Fjordane på deltid. Grunnen til at dei har valt å studere i vaksen alder er høgare løn, og at dei ønsker å halde seg oppdaterte på ny forsking innan feltet dei jobbar. Dei jobbar begge som sjukepleiarar i tillegg til studiet. – Det er litt slitsamt å studera samstundes som eg jobbar, men det er kjekt å få ny kunnskap om det ein jobbar innanfor, seier Claire.
Verdt slitet Studievenninna Wenche er einig i at det er krevjande å studere ved sida av jobb, men at det er verdt slitet. – Vi som er litt eldre har nok ikkje like god studieteknikk som dei som kjem rett frå vidaregåande, så vi bruker kanskje litt meir tid på å gå gjennom stoffet, smiler ho og legg til at ho ikkje har angra på at ho valde å finne fram skulebøkene i vaksen alder. Dersom ein skal studere psykisk helsevern er det ein føresetnad at ein må vere utdanna sjukepleiar. – Det er difor mange eldre studentar på studiet vårt, fortel Claire. Ho måtte ta vidare-
gåande skule då ho kom til Norge for å kunne utdanna seg til sjukepleiar.
ikkje opplevd venting Claire og Espedal har ikkje opplevd å stå på noko venteliste, verken på studiet dei no tek eller tidlegare deltidsstudium. – Eg har ikkje opplevd at det er vanskeleg å komme inn på studium som vaksen student, seier Espedal. Mange vaksne studentar kjem inn på studium med det ein kallar realkompetanse.
Anbefaler studium Wenche Lise Espedal er klar i sin tale når det gjeld høgare utdanning i vaksen alder. – Eg vil absolutt anbefale andre å studere sjølv om ein er eldre enn den gjennomsnittlege studenten. Ja, det er travelt, men eg har god nytte av kunnskapen eg får gjennom studiet i jobbkvardagen min, seier Espedal.
Realkompetanse ■■ Realkompetanse kan ein få
dersom ein er over 25 år og har praksis eller utdanning som kan kompensere for studiekompetanse. ■■ Får å komme inn på grunnlag av realkompetanse, må ein sende søknad til den aktuelle høgskulen der ein oppgir kva slags praksis ein har hatt. ■■ Det er opp til høgskulen å vurdere om kompetansen held til rett til studieplass.
Har studert heile Evig student: Karen Marie Elvik Svoen har fleipa med at ho ikkje veit kva ho skal bli når ho blir stor . – Det finst
FLORA: Karen Marie (53) skulle berre ta nokre få studiepoeng. Fem år seinare sit ho med ei ferdig masteroppgåve og nye moglegheiter. Åsta urdal
asta.urdal@firda.no
– Eg trudde aldri eg skulle ta ein mastergrad, det var altfor langt opp og fram, fortel Karen Marie Elvik Svoen. Før jul leverte 53-åringen masteroppgåve i audiopedagogikk – på same dag som dottera på 26 leverte si masteroppgåve i biologi.
– Eg trong litt forandring og tok nokre poeng i spesialpedagogikk for å auke kompetansen, men så byrja snøballen å rulle og eg såg at ein master ville gje meg moglegheit til å ta heilt andre jobbar.
Nyfiken og rastlaus Karen Marie er nyfiken, og har alltid hive seg med på det ho har hatt anledning til av kursing og vidareutdanning, og i dag er ho både ergoterapeut, lærar og audiopedagog. Første gong Karen Marie studerte desentralisert var på 80-talet. Ho las «Leiing i kvinneperspektiv»i Nord-Norge, men så vart det barn og flytting til Florø. Og når ho som er-
goterapeut ikkje fekk fast jobb, nytta ho høvet til å ta praktisk pedagogisk utdanning, då lokalisert til Førde og Florø. Sidan har ho studert så mykje anna at ho ikkje kan hugse alt på ståande fot. – At eg har halde det gåande med små eksamenar undervegs i livet har vore til hjelp for meg som masterstudent. Vaksne studentar er gjerne litt rustne, men elles er det å ha vore i yrkesaktiv ein fordel. Vi har fleire knaggar å henge kunnskapen på enn dei som kjem rett frå skulebenken.
Deltid og permisjon – For meg var det ein føreset-
Firda
tema
Laurdag 31. januar 2015
21
Nøgd:
Opptaksleiar ved Høgskulen i Sogn og Fjordane, Arnstein Menes, meiner det er viktig med vaksne studentar på høgskulen. Foto: Bent Are iversen
Vaksne studentar får best resultat FYLKET: Det kan vere krevjande å vere vaksen student, men på Høgskulen i Sogn og Fjordane (HiSF) får dei eldste best karakterer. Ingvild r. Myklebust ingvild.myklebust@firda.no 951 91 164
Ved Høgskulen i Sogn og Fjordane tek mange godt vaksne høgare utdanning for å bygge på utdanninga si, eller omskolere seg heilt. Nokon har allereie høgare utdanning og ønsker å få meir kompetanse, medan andre ikkje har noko utdanning frå før og kjem rett frå yrkeslivet. Opptaksleiar Arnstein Menes ved HiSF fortel at ei undersøking for høgskulen i 2010 viser at dei eldste studentane ofte har best resultat og samlar flest studiepoeng.
Viktig for miljøet
e livet
mange moglegheiter til å vri eller endre på utdanningsvala, det går alltid eit anna tog, seier ho. foto: åsta urdal
nad at eg kunne arbeide deltid, og at ungane var ute av huset. Flora vidaregåande skule, der eg jobba som lærar, gav meg noko lønna permisjon og var fleksible i høve byting av timar. Ikkje alle er like heldige og nokre må ta opp att alt arbeidet seinare – og med ei slik arbeidsmengd er det mange som møter veggen. I det heile har det ikkje vore tid til særleg anna enn jobb og master, seier ho. Under vekesamlingar og praksisperiodar i Oslo, budde ho hjå dottera si og anna familie. – Det er ikkje sikkert denne løysinga hadde fungert i andre familiar, du må vite kva du går til.
Vi har fleire knaggar å henge kunnskapen på enn dei som kjem rett frå skulebenken.
Mange moglegheiter I dag arbeider Karen Marie hjå PPT i Florø, men ho er ikkje ferdig å studere. – Når ein byrjar i ein ny jobb, er det mykje å lære, mykje nytt å sette seg inn i. Eg trur at i arbeidslivet, så omskiftande som
det er i dag, er det vel så viktig å ha kompetanse på å studere og kunne tileigne seg ny kunnskap, som kva fag du faktisk vel å studere. Sjølv vil ho aller helst jobbe som audiopedagog. – Hadde det vore ein jobb i fylket meir spesifikt på høyrsel, så er det jo det eg eigentleg ønsker. Men per i dag finst det ingen stilling som audiopedagog i Sogn og Fjordane, noko ho meiner er synd. Ho leikar seg derfor med tanken om å starte opp som sjølvstendig næringsdrivande. Karen Marie har vore uredd før. Kanskje dukkar det snart opp ein privat audiopedagog i Florø.
– Eg meiner at eldre studentar er veldig viktig for oss. Dei er ofte svært motiverte og kanskje meir målretta enn dei yngre studentane, og har mykje erfaring frå tidlegare studium eller arbeidslivet som kjem godt med for medstudentane i til dømes gruppearbeid og samtale, seier han. Å studere som vaksen kan vere utfordrande då ein ofte er i ein familiesituasjon. Dette har HiSF tenkt på, og tilbyr di-
for studentbarnehage både i Førde og i Sogndal.
Skule og helse på topp – Ved Høgskulen i Sogn og Fjordane er det deltidsstudium innanfor helsefag og førskulelærarutdanning som er mest populært hjå dei vaksne studentane, seier Menes. Av desse er det mange som kjem frå yrkeslivet med fagbrev eller praksis, og føler behov for meir utdanning. – Mange av søkarane vi har i vaksen alder, søker på grunnlag av realkompetanse.
Kommune og Nav Menes fortel at høgskulen har tett samarbeid med kommunane i fylket og Nav. – Kommunane som arbeidsgjevarar oppmodar gjerne arbeidstakarane til å ta vidare utdanning. Dette for å ha best mogleg kompetanse blant dei som jobbar i kommunen, spesielt innan skule og helse, seier han. Nav oppmodar somme tider sine arbeidssøkarar og andre brukarar til å ta ny utdanning eller vidareutdanne seg. Dei sender då søknad til høgskulen i samråd med vedkommande, og høgskulen behandlar så søknaden på grunnlag av tidlegare kompetanse. – Kommunane og Nav er sentrale når det kjem til rekruttering av eldre studentar, seier Menes.
840 studentar ved HiSF fordelt på aldersgruppe
94 718
12 11 5
19-24 år 25-34 år 35-39 år 40-49 år 50 år + Kjelde: HiSF
22
TEMA
FIRDA
Laurdag 31. januar 2015
NHO gir full støtte til regjeringa:
Rosar lærling-krav
NÆRINGSLIV: I framtida må bedrifter som ønskjer å vinne offentlege anbod, ha lærlingar i sine rekkjer. – På høg tid, meiner NHO-direktør Jan Atle Stang.
importere denne frå utlandet. Sakte men sikkert betrar lønsog levekåra seg i heimlanda til desse gjestearbeidarane. Til slutt vil utviklinga tilseie at det ikkje lenger er naudsynt å kome til Norge for å sikre seg ei leveleg inntekt. Og då står vi der, med underskot på kvalifisert yrkesfagleg kompetanse, om vi ikkje sørger for å utdanne denne sjølv, konstaterer NHO-direktøren. Kvart år endar rundt 8000 ungdommar opp med å mangle lærlingeplass. Mangelen på plassar tvingar desse ungdommane til å ta andre utdanningsval enn kva dei hadde tenkt.
SVEND ARNE VEE
svend.arne.vee@firdaposten.no 908 47 465
12. januar vakna norsk næringsliv opp til eit solid spark på leggen frå Solberg-regjeringa. Verksemder som i framtida ikkje tilbyr lærlingeplassar, vil ikkje få høve til å sikre seg lukrative offentlege anbod. Og kravet er faktisk endå strammare: Lærlingar må få ta del i det konkrete arbeidet som inngår i anbodsprosjektet.
Får skryt Tal frå Statistisk sentralbyrå viser at heile 40 prosent av oppdrag i bygg- og anleggsbransjen, har det offentlege som oppdragsgjevar. Dermed må mange verksemder leggje seg i selen i tida framover, for ikkje å
VIKTIG: – Samfunnsutviklinga vår er avhengig av tilgangen på yrkesfaglært arbeidskraft, fastslår NHO-direktør Jan Atle Stang. risikere å stå på sidelinja i store anbodstevlingar. Framlegget blir godt motteke av NHO: – Dette er utelukkande positivt. Det er på høg tid at det blir teke i bruk konkrete krav i denne saka. Regjeringa tvingar no det offentlege til å ta meir samfunnsansvar. No kan dei ikkje berre sjå på det reint økonomiske når anbod blir tildelt, og det er bra, seier NHO-direktør i
Sile bort dei useriøse
Sogn og Fjordane, Jan Atle Stang. Ifølgje Dagens Næringsliv har kommunar som Oslo og Skien gått i førevegen og allereie innført slike anbodskrav i sine byggjeprosjekt. Det same har Hordaland fylkeskommune gjort. Stang håpar at fleire følgjer etter raskt – for det hastar. – Vi må ikkje tru at vi kan skaffe oss god yrkesfagleg arbeidskraft for all framtid ved å
– Då endar vi fort med elevar som er mindre motivert for å gjennomføre utdanning og dette er svært dårleg utnytting av ungdomsarbeidskrafta vår, sler Stang fast. Då regjeringa presenterte vedtaket sitt i januar, blei det lagt vekt på at lærlingekravet også skal ha ein annan positiv effekt, nemleg å få bort useriøse verksemder og gjere det vanskelegare å utnytte svart arbeidskraft.
FRÅ STIMULERING TIL KRAV:
VI HAR IKKE BARE LANDETS BESTE LOGISTIKKUTDANNINGER Vi har også Bachelor og Masterstudier i Sykepleie, Vernepleie, Økonomi, Idrett, Juss og Samfunnsfag for studieåret 2015/2016.
Bachelor / årsstudier
Master
• • • • • • • • • • • • •
• • • • • •
Vernepleie Sykepleie IT Logistikk og SCM Petroleumslogistikk, Kristiansund Sport Management Idrett Juss og administrasjon Juridiske fag (Juss) Statsvitenskap Bedriftsøkonomi Revisjon og regnskap Økonomi og administrasjon
Søknadsfrist 15. april |
MSc in Logistics MSc in Engineering Logistics MSc in Petroleum Logistics Erfaringsbasert master i logistikk Master i Økonomi og administrasjon (Siviløkonom) Master i Samfunnsendring, org. og ledelse
I tillegg tilbyr vi • • • •
Utplassering i bedrift Studentutveksling Godt studentmiljø Moderne fasiliteter i Molde og Kristiansund
www.himolde.no
Firda
tema
Laurdag 31. januar 2015
23
Dette vedtaket tvingar også det offentlege til å ta meir samfunnsansvar. No kan dei ikkje utelukkande sjå på pris når anbodsoppdrag skal tildelast.
"
Jan Atle Stang Regiondirektør i NHO
lærlingfakta ■■ Dagens yrkesfagopplæring
Regjeringa vil minske gapet mellom tilbod og etterspurnad på lærlingeplassar. Her er SFE-lærling Marius A. Langlø i sving. Foto: Firda
har sine røter i middelalderens handverkarog laugsvesen. Ingen kunne bli bakar, skomakar, snikkar eller skreddar utan å gå gradene frå læregut, via svenn og til meister. ■■ I skuleåret 2012-2013 var det registrert 35.381 lærlingar i norske verksemder. ■■ Rundt 8000 ungdommar endar kvart år utan tilbod om lærlingeplass. Mange endar med å endre utdanningsløp i ei retning som ikkje var førstevalet. ■■ Berre i bygg- og anleggsbransjen manglar det årleg 7500 lærlingeplassar. ■■ Gjennom EU sitt opplæringsprogram Erasmus+ har stadig fleire norske yrkefagelevar funne seg lærlingplass i utlandet. Talet er likevel forsvinnande lite og dekkjer på ingen måte behovet innanlands.
I Sogn og Fjordane Energi får du
kraft til å påverke
FRAMTIDA Sogn og Fjordane Energi sin visjon, kraft til å påverke framtida, fortel mykje om vår verksemd og våre ambisjonar. Vi produserer rein energi, som er ein del av løysinga på verdas klimautfordringar. Vi handterer over 4000 km straumnett – sjølve livsnerven som bind fylket saman. Og vi bidreg til økonomisk verdiskaping og utvikling i lokalsamfunna våre No søkjer vi etter trainee innan elkraft. Søknadsfrist er 16. mars. Les meir på sfe.no.
24
TEMA
–Bygg Norge med fag FIRDA
Laurdag 31. januar 2015
Kva veg vel du? Vi spurde elevane ved Flora ungdomsskule kva utdanning dei ønskjer å byrje på når dei er ferdige i tiande klasse.
KARRIEREMESSE: Under karrieredagen på Flora ungdomskule var bygg- og anleggsmiljøet møtt mannsterke opp. EIVIND H. KLEIVEN
eivind.kleiven@firdaposten.no 992 34 612
Simen Hårklau (15) – Eg skal byrje på TIP. Vi var der i to dagar og fekk sjå korleis det var. Eg fekk prøve å sveise og det såg imponerande ut. Målet er på sikt brønnteknikk.
Robert Book (15) – Eg skal byrje på TIP. Eg vil bli maskinist og då må eg gå TIP før eg byrjar på maritim i Måløy. Det har vore planen min lenge, så det har ikkje vore noko vanskeleg val.
Årsaka er såre enkel, for dei siste åra har talet på søkarar til bygg- og anleggsteknikk dalt. Programfaget Bygg/anleggsteknikk har nasjonalt hatt 661 færre søkarar som svarar til ein nedgang på 16.3 prosent. – Vi må ha fleire som er med å bygger Norge. Vi treng mykje fleire folk. Eg ønsker dykk lukke til med valet og eg kan love at vi skal ta imot dykk på ein god måte, sa Håkon Svoen frå Byggopp (Opplæringskontoret for Bygg- og anleggsteknikk). Svoen streka under styrkane og dei ulike moglegheitene elevar som vel yrkesfag får. – Vi treng dei som tek svennebrev og vil arbeide praktisk etter det, og vi treng dei som ønsker å gå vidare via fagskule, seier han. Byggopp er ansvarleg for 140 bedrifter og skal sørge for at dei over 170 lærlingane i Sogn og Fjordane får det best mogleg. – I næringslivet ser vi at det er eit skrikande behov etter arbeidskraft og i fjor fekk vi alle ut i læringskontraktar. Så vi kan by sikre og gode arbeidsplassar med gode framtidsutsikter, seier han.
Slit med omdømme Bruk av billig utanlandsk arbeidskraft, svart arbeid og eit stadig større fokus på høgare utdanning er nokre av forklaringa ungdom gir for at dei vel vekk yrkesfag, ifølge ei undersøking Norstat har gjennom-
– Førstevalet vårt Distriktssjef i Skanska, Lars Osland, er samd. – Førstevalet for oss når vi skal tilsette ingeniørar er dei som har gått vegen via yrkesfag for dei har allereie med seg det grunnleggande. Vi er ei produksjonsbedrift og dei som går den vegen har med seg kunnskapen frå botnen av. Det er ein stor fordel for oss. Vi ser at dei glir mykje lettare inn i strukturen vår, seier Osland og legg til: – Om eg var ung og hadde bestemt meg for å bli ingeniør er det ikkje eit augneblikks tvil om at eg ville gått vegen via yrkesfag. Eg trur dette er førstevalet for alle i bransjen. Det er ein klar fordel.
KARRIEREDAG: Bygg- og anleggsmiljøet var møtt mannsterke opp for å greie ut om styrkane ved yrka deira. FOTO: DAVID BOWEN
findriv.no
Sander Havnen Talsæte (15) – Eg vil bli mekanikar, så eg byrjar på TIP. Det er noko eg alltid har interessert meg for og det verkar som ein kjekk jobb.
ført for entreprenørselskapet Backegruppen. Sjølv om heile ni av ti svarar at dei ser på bygg- og anleggsyrket som eit viktig og samfunnsnyttig yrke kjem dei dårlegast ut i undersøkinga når det gjeld status. Undersøkinga frå 2014 viser at heile 73 prosent av dei under 30 år meiner at bygg- og anleggsfagutdanninga har låg status. Arve Trædal, som er lærar ved Klima, miljø og Energi ved Flora Vidaregåande Skule, er klar på at yrkesfaga har ei stor oppgåve framfor seg når det kjem til rekruttering. Han meiner det er viktig at ein får nyansert biletet mange har av yrkesfagutdanninga og får vist fram fleire av moglegheitene som ligg der. – Eg trur mange har ein tendens til å snakke ned bransjen. Men faktumet er at ein stiller betydeleg sterkare om ein til dømes har teknisk fagbrev og ønsker å gå vidare på ingeniørstudiet. Det er og yrker det alltid vil vere behov for og ein vil kunne få seg jobb same kvar ein ønskjer å bu, seier Tredal.
norsk AV I SS E NT ER
Journalistopplæring med løn
Effektiv opplæring i moderne avisjournalistikk 6 månadar med teori og praksis i Firda og sjølvvald avis Produksjon av nyheiter, reportasjar og bloggar Trening i videoproduksjon, frontredigering og foto Praktikantløn i heile læretida Førelesingar saman med nynorskpraktikantane i NRK Startar i august i Førde for unge nynorskbrukarar Meir om praktikantstillingane på www.nynorskavissenter.no
«Nynorsk avissenter lærer meg kunsten å formidle» PRAKTIKANT KULL 3, 2014 OG GEOGRAF FRODE GRIMELID nynorskavissenter.no
gfolk FIRDA
TEMA
Laurdag 31. januar 2015
25
Juss-bølge i Svelgen
Kva vel du?
Så mange som 36 deltar på Folkeuniversitetet sitt studie i offentleg rett som byrja i Svelgen torsdag.
Vi spurde elevane ved Flora ungdomsskule kva utdanning dei ønsker å byrje på når dei er ferdige i tiande klasse.
DAVID E. ANTONSEN
david.antonsen@firdaposten.no 947 80 313
Det har vore ei overveldande interesse for dette første studie på høgskulenivå i Svelgen og på Eid. Så mange som 20 frå Bremanger deltek, fortel salssjef Reidar Brandsberg i Folkeuniversitetet i Sogn og Fjordane. – Det trur eg har samanheng med at vi med dette har lagt alt til rette
Mathias Indrevær (15) – Eg vil byrje på media og kommunikasjon. Eg har det som hobby og er glad i videoredigering og photoshop. Å flime og skrive fascinerer meg.
NØGD: Salssjef Reidar Brandsberg i Folkeuniversitetet i FOTO: DAVID E. ANTONSEN Sogn og Fjordane. slik at ein skal kunne få slik utdanning sjølv om ein bur i distriktet, seier han. Tidlegare har det vore vanleg at ein må vere til stades under førelesningane. No kan ein derimot følgje utdannigna live
over nettet, uansett om ein sit på kontoret eller heime i sofaen. Studentane kan også sjå opptak frå tidlegare førelesningar når det måtte passe dei. Kurset varar til mai, og vil også komme til Førde i haust.
KVA SKAL EG VELJE? Fiskeri og havbruk er Norges vekstnæring nr.1. Freistar jobbar på sjøen? FOR FISKERI- OG HAVBRUKSFAG
utviklinga!
! g e D g n e Vi tr PEOPLE å Vær med p
GOOD GOOD MAKE H FIS
Sylwia Serwa (13) – Eg ønskjer å bli økonom, så eg kjem til å velje almenn. Eg likar matte og har alltid vore flink i faget. Så det er noko eg har hatt lyst til lenge.
Kva med eit slikt studieløp? • VG 1 Naturbruk • VG 2 Fiske og fangst eller Akvakultur • VG 3 To års læretid gjennom OKFH med løn hos ein av våre mange lærebedrifter på fiskebåt eller på eit akvakulturanlegg. Dette gir deg fagbrev og trygg jobb med lysande framtidsutsikter, god løn, skiftordning og gode karriere muligheter. Les meir på www.okfh.no
Mo og Øyrane vidaregåande skule
Mo og Øyrane vidaregåande skule har 38,5 klassar med 480 elevar. I tett samarbeid med næringslivet tilbyr me opplæring innan programområda:
Kine Heggheim (14) – Eg likar å hjelpe folk, så eg vil bli sjukepleiar. Eg byrjar truleg på almenn for så å gå vidare på sjukepleien når eg er ferdig der.
Studiespesialisering Påbygging Aktivt miljø Kristen internatskule
1. mars INTERNAT gode vener godt miljø god LÆRING!
Vestborg.vgs
www.vestborg.no epost: info@vestborg.no tlf: 70 26 39 00
Foto: Mattias Fredrikson Kjører: Henrik Windstedt Stad:Strandafjellet Skisenter
Vidaregåande eg skule
Vg1 Teknikk og industriell produksjon
Vg2 – Industriteknologi Vg2 – Køyretøy Vg2 – Bilskade, lakk og karosseri
Vg1 Restaurant- og matfag
Vg2 – Kokk- og servitørfag
Vg1 Helse- og oppvekstfag
Vg2 – Helsearbeidarfag Vg2 – Helseservice Vg2 – Ambulansefag Vg2 – Barne- og ungdomsfag
Vg1 Elektrofag
Vg2 – Data og elektronikk Vg2 – Elenergi
Vg1 Service og samferdsle YSK
Vg2 – Sal, service og sikkerheit Vg2 – Transport og logistikk
Vg1 Bygg- og anleggsteknikk
Vg2 – Byggteknikk Vg2 – Anleggsteknikk
Vg1 Naturbruk
Vg2 – Landbruk og gartneri Vg3 – Allsidig landbruk Vg3 – Studieførebuande innan naturbruk
Vg1 Naturbruk m/vektlegging på hest
Vg2 – Heste- og hovslagarfag
Mo og Øyrane vgs – http://www.moy.vgs.no/cms/moogoyrane/cms.nsf
www.sfj.no
Frequency.no
OPPLÆRINGSKONTORET
26
tema
Laurdag 31. januar 2015
Firda
FOREDRAGSHALDAR: I haust reiste Ignacio Morales (t.v.) rundt på skulane i Sogn og Fjordane med foredraget sitt «Tenk framtid». Der Foto: Privat greier han ut om alle moglegheitene elevane har etter endt studietid. Her saman med elevar frå Øyrane VGS i Førde.
Frå blekkslagar til motiva GRünder: Han starta med å hamre i metall. No hamrar han motivasjon og sjølvtillit inn i ungdommar. eivind haugstad kleiven eivind@firdaposten.no
Som 15-åring kom Ignacio Morales til Norge frå Chile. I dag, tolv år seinare, har han starta sitt eige selskap. I haust reiste Morales rundt i Sogn og Fjordane der han heldt motivasjonsforedrag for ungdom som har valt same studieløp som han sjølv starta på for åtte år sidan. – I utgangspunktet skulle eg fortelje om faget og konstruksjonar. Men eg tenkte at dette
lærer dei meir enn nok om på skulen. Men det dei ikkje lærer er alle moglegheitene som ligg der ute. Så eg fortalde i staden om bakgrunnen min og korleis eg sjølv har jobba. Og ikkje minst korleis du når måla du set deg. Alt avheng av kva ein er innstilt på. Er ein motivert nok, står det berre på kva ein sjølv vil oppnå, fortel Morales.
Starta eiga bedrift Og 26-åringen veit godt kva han snakkar om. I fjor starta han opp konsulentselskapet Enivent. Der har han raskt etablert seg og er no ansvarleg for igangkøyring av ventilasjonssystem og service for fleire større kundar. Men det var vegen dit han i første omgang
ønskte å formidle til skuleelevane.
Skal ein gjere verkelegheit utav ein draum så må ein sette seg konkrete mål. Eg lagde meg ei tidslinje når eg kom til Norge.
"
Ignacio morales Gründer
Han tok sjølv teknisk byggfag ved Flora Vidaregåande skule. Etter endt praksis og med fagbrev i lomma, byrja han ved Bergen Tekniske Fagskule. – Den tida var tøff. Eg var i ei hundre prosents stilling og studerte på kveldane. Men det får eg betalt for no, seier den ambi-
siøse 26-åringen. Etter fleire år i yrkeslivet og hardt opparbeidd arbeidserfaring, fann Morales ut at det var dags å starte for seg sjølv. – Eg fekk mykje erfaring og kjennskap til folka i bransjen og etter kvart fekk eg ei serviceleiarrolle. Eg byrja å spørje meg sjølv «kvifor skal eg gjere denne jobben for andre når det eigentleg er eg som gjer heile jobben?». Så då starta eg like greitt opp for meg sjølv, fortel han.
Vil utvide Hos norsk-chilenaren er det aldri langt frå ord til handling. I mars starta han opp si eiga bedrift med Bergen som hovudsete – med stor suksess. Han har på kort tid knytt til
seg kundar som Masfjorden kommune, Lagunen storsenter, Kunsthøgskulen i Bergen og Møhlenpris eigedom. Og kvifor stoppe når snøballen først har byrja rulle? I månadsskiftet desember/januar utvida Morales verksemda si til Chile der han har fått bestillingar på solcellepanel-system frå 500 bueiningar. No håpar han på sikt å kunne starte opp i Florø, Oslo og Ålesund. – Det er ein heilt annan kvardag, og alt er rett og slett berre motiverande. Du veit at kvar einaste krone du tener går til din eigen konto. Morales er klar på at han alltid har vore ambisiøs og framtidsretta i tankegangen. Sidan han kom til Norge i 2003 har
FIRDA
TEMA
Laurdag 31. januar 2015
27
Vi løser utfordringer fra de dypeste dyp til det ytre univers. Vår kjernevirksomhet i Florø er leveranse av tjenester innen NDT, engineering og sakkyndig virksomhet innen kran og løft. oceaneering.com
Skal du søke vidaregåande utdanning 2015–2016?
HAFSTAD VGS – lèt DEG skape di eiga framtid!
vator han vore fast bestemt på å skape ei best mogleg framtid. Han meiner han har lukkast med å kombinere det beste frå både Chile og Norge. – Eg var ambisiøs allereie som femtenåring, men visste ikkje at det skulle ende med dette. Men eg trur det er viktig at om ein skal gjere verkelegheit ut av ein draum, så må ein sette seg konkrete mål. Eg lagde meg ei tidslinje når eg kom til Norge. Eg skulle ha fagbrev innan eg var 20, eg skulle vere i gong med teknisk fagskule etter det. Eg skulle ha eigen bustad innan eg var 25. Det neste målet er å ta over bransjen, humrar Morales.
Takkar utdanninga Om Enivent vil bli eit norgeslei-
Studiespesialisering med mange mulegheiter innan realfag og økonomi, språk og samfunnsfag! NYE TILBOD PÅ HAFSTAD:
ande firma står att å sjå. Men Morales er tindrande klar på at han ikkje ville vore der han er i dag om det ikkje hadde vore for den praktiske utdanninga han har teke. – Ein får ei verdifull erfaring om byggebransjen og kjem seg ut i felten og jobbar. Det er heile nøkkelen for dei som vil inn i entreprenør- og servicebransjen. Når ein kjem opp i ei slik rolle krev det kunnskap om økonomi, kundebehandling og service. Men det viktigaste er at ein har fagkunnskapen i botn. Eg har sett fleire ingeniørar ute i felten der det er tydeleg mangel på kunnskap om korleis ting fungerer i praksis. Den får ein om ein vel dette utdanningsløpet.
Studiespesialisering med formgjevingsfag For deg som vil lære om kunst, design og arkitektur, og som liker å arbeide praktisk og visuelt.
Medium og kommunikasjon Praktisk arbeid innan foto, film, lyd og digitale medium. Fører til studiekompetanse og/eller to år yrkesfag + læretid.
Hafstad vidaregåande skule Førde, Tlf: 57 63 75 00 hafstad.vgs.no/
Fotograf Julie Herstad Øvrelid (1mka)
Studiespesialiserande utdanningsprogram
28
tema
Hopp!
Kommentar Arne Hjorth Johansen
petitskribent, Firdaposten
F
or ei veke sidan tikka det inn ein e-post i innboksen min: – Hei, omtrent på desse tider i fjor hadde vi eit særdeles vellukka tema om utdanning, der du òg skreiv utdanningsrelatert, sidan temaet gjekk i ei laurdagsavis. Kan du klare noko slikt også i år? Det er redaktøren som spør, og når redaktøren spør om eg kan hoppe, då spør eg: Kor høgt vil du eg skal hoppe, sjef? Eg er blakk. Eg har ikkje råd til å seie nei. Eg gjer slik eg får beskjed om. Så her sit eg då. Med eit
Firda
Laurdag 31. januar 2015
blankt, nytt ark på skjermen som skal fyllast med pluss minus 4500 teikn om utdanning. Inkludert mellomrom. Som om eg veit noko som helst om utdanning. Eg som droppa ut av gymnaset etter fjorten dagar. Seinare har eg klart å dra på meg seksti studiepoeng og ei påtaleunnlating. Det gjer at eg med ein viss rett kan kalle meg for ein halvstudert røvar. Det høyres ganske kult ut når eg seier det høgt åleine på badet, men tek seg ikkje spesielt godt ut på ein CV. Ikkje gjer det meg spesielt god innsikt i utdanning i Norge anno 2015, heller. Men slikt har jo ikkje stoppa meg før. Kva skal vi med utdanning? Er det bortkasta tid? Ein dåre kan spørje. Den lærde er ikkje vis. Den vise er ikkje lærd. Det las eg i ei bok om Ole Brumm og austens filosofi, og vart så imponert at eg sporenstreks skreiv orda ned med blå kuglepenn på eit pennal av lyst brunt skinn. Slik levde vi på nittitalet. Hadde det vore i dag hadde eg i staden skreve orda med løkkeskrift, over eit bilde av ei solnedgang. Posta heile skiten på Facebook, og gløymt alt saman fem minutt seinare. Slik har det
jo blitt. Vi hugsar ikkje nokon ting lenger. Alt ligg på internett. Berre eit sveip på ei mobilskjerm unna. Vi treng ikkje bry oss med å pugge noko som helst. Vi treng ikkje kunne noko. Telefonnummer? Eg hugsar berre mitt eige. Kvar veke snakkar eg med folk som ikkje ein gong hugsar so pass. Og kvifor skal dei no det. Dei ringer jo ikkje til seg sjølv så ofte. Alt ligg lagra. På telefonen og oppe i skya. Telefonnummeret til kjærasten. Nakenbiletet av meg sjølv på det hotellet i Bergen. Kongerekkefølgja, fleire byar i Belgia, korleis du løyser ein likning med to ukjende, oppskrift på slipsknuter og korleis du traktar ein perfekt kopp med kaffi. Hjernen vår er i endring. Den har fått frigjort ein heil masse kapasitet som den ikkje heilt veit kva den skal gjere med. Tid som den til dømes kastar bort på å lese og laste kvasifilosofisk vrøvl opp på internett. Med all verdas kunnskap i bukselomma er det lett å tru at utdanning er noko som høyrer fortida til. Kva skal ein med det? Når ein har levd nokre år ser ein jo tydeleg at dei som luk-
Foto: Phil Roeder (Flickr) CC BY 2.0
kast i livet er dei folka som er velsigna med ein sjølvtillit som ikkje på nokon måte står i stil med kva dei eigentleg kan. Vi som trur vi er smarte, men eigentleg ikkje har lukkast så bra i livet, har sjølvsagt eit eige namn på det fenomenet. Dunning-Kruger-effekten, oppkalla etter forskarane David Dunning og Justin Kruger, som var dei første til å påvise korleis mange av oss lir av eit kognitivt bias. Ein systematisk feil i vår oppfatning og vurdering. Det er slik at jo mindre vi eigentleg veit om noko, jo meir skråsikker er vi på at vi veit alt. Jo dummare vi er, jo smartare trur vi at vi er, og for meg høyrest det ganske forlokkande ut. Vase gjennom livet, full av tru på alt ein kan. Skal tru om ikkje det er betre enn å kjempe på i forvissing om at ein ikkje kan, eller får til, noko som helst? Alltid full av tvil? Sjølv kan eg tvile på alt. Til og med på Dunning-Kruger-effekten? Er den reell, eller er det berre ein nerdenes hemn? Noko dei har funne på for å kunne sjå ned på idiotane? Er det dette dei sit att med etter år med utdanning? Forskning som viser
at dei dumme folka faktisk er så dumme at dei ikkje veit det sjølv? Det er ikkje veldig imponerande. Likevel vil eg råde dagens unge til å utdanne seg både i hytt og i pine. Det er fullt mogleg å ha ei høg utdanning, og likevel være dum som eit Førdebrød. Eg kjenner til fleire tilfelle. Du kan altså godt utdanne deg så langt du orkar. Nyte godt av alle fordelane ei solid utdanning gjer. Betre helse, meir sjølvstyr i arbeidslivet, meir penger og masse anna, samstundes som du nyt godt av Dunning-Kruger-effekten. Pose og sekk. Du kan få kaka, og ete den også. Vinn-vinn. Aller mest vil eg råde dei unge til å gjere leksene sine og stå på framover. Kanskje slepp dei å vere den som må hoppe? Kanskje blir dei den som seier hopp i staden? Det kan eg love er verdt eit par år på skulebenken. Hugs også: Utan utdanning står du i fare for å ta alle dei utdanna menneska altfor alvorleg. Det er det ikkje nokon grunn til. Hopp opp og gjer ekstraleksa no.