Fiscaliteiten Hoe te komen tot een succesvolle samen- werking in de zorg? Let op de juridische en fi scale belemmeringen

Hoe te komen tot een succesvolle samenwerking in de zorg? Let op de juridische en fiscale belemmeringen

Op steeds meer fronten in de zorg wordt samengewerkt tussen zorginstellingen; onder andere door personeelstekorten, decentralisatie, nieuwe bekostiging, contracteerbeleid, et cetera. Corona heeft op bepaalde plekken het samenwerken in een stroomversnelling gebracht. Daarbij is samenwerking gezocht zonder dat in alle gevallen de juridische en fiscale gevolgen op voorhand zijn bepaald. Begrijpelijk, gezien de urgentie die corona met zich meebracht. Nu er (voorlopig) weer een enigszins stabiele periode is aangebroken is het tijd om passende organisatievormen te vinden en duidelijke afspraken met elkaar te maken om de visie – zorg op de juiste plek – echt voor elkaar te krijgen. In dit artikel schetsen wij enkele alom voorkomende aandachtspunten voor het aangaan van succesvolle samenwerkingsverbanden.

Kiezen voor een geschikte organisatievorm In de praktijk komen er verschillende organisatievormen voor bij samenwerkingen tussen instellingen. Zo zijn er contractuele samenwerkingsverbanden, penvoerderschappen, personenvennootschappen en geza- menlijk opgerichte entiteiten zoals een coöperatie, vereniging of een stichting. Voordat een samenwerkingsverband kiest voor een organisatievorm, is het van belang dat partijen aandacht schenken aan:

de gezamenlijke ambitie en visie; het wederzijdse vertrouwen; het op elkaar afstemmen van de (financiële) belangen; overeenstemming in (werk)processen, systemen, financiering en (aan)sturing; de juridische en fiscale uitdagingen bij de organisatievormen.

Juridische uitdagingen Bij elke samenwerking is het van belang te letten op de juridische aspecten. Denk hierbij aan: • Aansprakelijkheid en verantwoordelijkheden; • Mededingingsrecht; • Governance op het gebied van bestuurlijke leiding, toezicht en transparantie; • Toetredings- en ontbindingsmogelijkheden.

Fiscale uitdagingen Fiscaliteit is bij een samenwerkingsverband begrijpelijkerwijs niet leidend, maar kan wel impact hebben waar rekening mee moet worden gehouden. De fiscaliteit kan belemmerend werken en de impact daarvan moet daarom wel meegewogen te worden in de opties.

Btw

Veel samenwerkingen zullen niet rendabel zijn als over alle onderlinge geldstromen btw moet worden berekend. De meeste zorginstellingen kunnen deze btw namelijk niet terugvragen en dus zal sprake zijn van kostprijsverhogende btw tot 21%. Er zijn diverse mogelijkheden voor het voorkomen van ongewenste btw bij samenwerkingen, maar uit de praktijk blijkt dat het voldoen aan alle voorwaarden heel nauw komt.

Als sprake is van (onderaanneming van) zorg, dan is vaak onder voorwaarden een btw-vrijstelling van toepassing. Echter, de zorgvrijstellingen zien echt op zorg aan een individu en zijn niet toepasbaar op andere samenwerkingen zoals op het gebied van innovatie of ICT. Daarvoor zal voor de btw naar een andere oplossing moeten worden gezocht. Voor het uitlenen van zorgpersoneel van de ene zorginstelling aan de andere zorginstelling zijn diverse mogelijkheden om btw-heffing te voorkomen. Daar kleven wel strikte voorwaarden aan. Denk daarom ook eens na of een overeenkomst van opdracht niet veel beter past. Dat maakt de toegang tot een btw-vrijstelling vaak eenvoudiger. Dat moet uiteraard wel passen binnen en aansluiten op de feitelijke samenwerking en afspraken.

Vennootschapsbelasting

De btw impact bij onderlinge samenwerking is evident. Maar ook de vennootschapsbelasting is een punt dat aandacht behoeft bij het aangaan van een samenwerking. Als een samenwerkingsverband wordt ondergebracht in een aparte juridische entiteit, zal bijvoorbeeld voor deze entiteit zelfstandig moeten worden beoordeeld of sprake is van een vennootschapsbelastingplicht. Als sprake is van zorgactiviteiten, dan kan mogelijk de zorgvrijstelling van de vennootschapsbelasting van toepassing zijn. Hierbij is het zogenoemde ‘Zorgbesluit’ van belang, waarbij strikte eisen rondom kwalificerende ‘aandeelhouders’ zijn gesteld. Bij samenwerkingsverbanden wordt regelmatig gekozen voor de coöperatie. Dit vraagt extra aandacht en afstemming om te kunnen voldoen aan de vereisten van het Besluit.

Ook voor de zorginstellingen van het samenwerkingsverband zelf kan een samenwerking impact hebben op haar vennootschapsbelastingpositie. Veel zorginstellingen zijn vrijgesteld van vennootschapsbelasting aangezien zij voldoen aan de voorwaarden van de zorgvrijstelling. Eén voorwaarde van de zorgvrijstelling is dat de instelling minimaal 90% zorgactiviteiten verricht. Het aangaan van een samenwerkingsverband vraagt de beoordeling of de voorgenomen activiteiten effect hebben op percentage van zorgactiviteiten. Bij de inzet van personeel bij andere zorginstellingen is het zaak goed te beoordelen of en hoe dat past binnen de kwalificerende zorgactiviteiten. Bij de vrijstelling voor de vennootschapsbelasting worden kwalificerende zorg activiteiten vrij beperkt uitgelegd. Zo zijn activiteiten gericht op preventie in veel gevallen niet te kwalificeren als zorgactiviteiten. Laat staan de activiteiten op het gebied van innovatie of ICT.

Routekaart Gelukkig is er bij het aangaan van samenwerkingsverband een heel pallet aan mogelijkheden. Het is belangrijk dat partijen eerst met elkaar bepalen op welke thema’s ze met elkaar kunnen samenwerken, waarbij ze een gedeelde visie vormen en vertrouwen naar elkaar uitspreken. Daar vandaan kan een routekaart worden gemaakt en kunnen de juridische en fiscale uitdagingen in kaart worden gebracht. Dit resulteert in een passende organisatievorm die het best aansluit bij de wensen en uitdagingen van de samenwerkingspartijen.

In de praktijk zijn er steeds meer voorbeelden van geslaagde samenwerkingen. De variatie van samenwerkingsvormen laat zien dat voor elke uitdaging een oplossing is, en dat elke samenwerking vraagt om maatwerk. Daarbij is onze ervaring dat – ondanks het maatwerk – het niet nodig is om het wiel steeds op nieuw uit te vinden, door te werken met best practises bij het pallet van oplossingen.

Nika Stegeman, BDO Branchegroep Zorg