FM-Magazine 06 - NL

Afgiftekantoor Oostende X - P 918486- Driemaandelijks tijdschrift - V.U.: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

JAARGANG 2 - APR - MEI - JUN 2016

magazine 06

JO U RNAL F OR THE FACI LI T Y M AN AGER

FaKL-benchmarkingproject:

DE EERSTE ONDERZOEKSRESULTATEN

Groei begint met de juiste koffie Ontdek de kracht van Nespresso voor uw bedrijf Nespresso creĂŤert bijzondere koffiemomenten bij u thuis. Maar koffieliefhebbers willen diezelfde ervaring ook buitenshuis beleven. Daarom brengt Nespresso Business Solutions deze koffie-ervaring ook naar uw klanten en werknemers, volledig op maat van uw bedrijf.

Onnavolgbare kwaliteit en koffie-expertise

Nespresso Business Solutions

De gepassioneerde en deskundige koffie-experts van Nespresso schenken steeds bijzonder veel aandacht aan het selecteren, branden en malen van de koffiebonen. Het resultaat is een selectie van uitzonderlijke blends en pure Grand Cru koffies waarin ieder zijn gading vindt.

De professionele Nespresso -toestellen werden specifiek ontworpen voor intensief gebruik en kunnen aan iedere inrichting aangepast worden. Zo kunt u steeds snel en eenvoudig uitzonderlijke, kwalitatieve koffierecepten bereiden.

Bovendien voorziet Nespresso een betrouwbare klantendienst voor het onderhoud van uw toestel.

Aguila 220, topprestaties in een compacte machine Aguila 220 combineert een uitmuntende functionaliteit met een verfijnd en duurzaam design. Dit innovatieve toestel biedt u de mogelijkheid om te kiezen uit 15 warme en koude bereidingen, waarbij de baristatraditie in ere gehouden wordt en ultramoderne technologie garant staat voor een weergaloze koffiekwaliteit.

Meer info over onze professionele oplossingen:

www.nespresso.com/pro

INHOUD

20 FaKL-benchmarkingproject: de eerste onderzoeksresultaten

24 Stem dienstverlening af op de mogelijkheden en tekorten van je gebouw. Doe geen voorstellen die niet haalbaar zijn.

Anne-Sophie Dierickx – Het Facilitair Bedrijf

Rondetafel Het FaKL-benchmarkingproject: de stem vanuit de praktijk

40 10

Fotoreportage Terugblik Facility Awards – Facility Manager of the Year 2016

31 Catering Congres ‘De toekomst van catering’

6

News

34

Column Young IFMA

36

38

Smart Building - Smart Home Congress Debatnamiddag Mobiliteit: Rijden we ons vast?

Boeken 44 Zitten is het nieuwe roken 46

Nieuwe leden

3

4

VOORWOORD

Beste leden, Beste collega Facility Managers, Om de twee jaar verkiest IFMA de Facility Manager of the Year tijdens de hoogmis van onze beroepsvereniging: de Facility Awards. Dit jaar viel de eer te beurt aan Guy Vanhoorde van Stad Gent. Zoals Guy aangaf in zijn dankwoord is Facility Management vooral een teamgebeuren en daarom ook een welgemeende proficiat aan het hele facility team van Stad Gent. Geniet mee van de fotoreportage van de Facility Awards in dit FM-Magazine.

Volgend jaar gaan we terug op zoek naar het beste Facility Management Project of the Year. Bij deze nu reeds een warme oproep aan allen die hiervoor een project kunnen indienen. De erkenning binnen de facilitaire wereld is een niet te miskennen stimulans om er volledig voor te gaan!

Colofon Periodiciteit: Driemaandelijks Hoofdredactie: Tilly Baekelandt tilly.baekelandt@fcomedia.be T + 32 (0)56 33 42 72 Redactie: Valérie Couplez, Bart Vancauwenberghe, Koen Vandepopuliere Reclame-advies: Karl Bossuyt T +32 (0)475 386 204 karl.bossuyt@fcomedia.be Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118 B - 7711 Dottignies Vormgeving: marieke.veys@fcomedia.be Version française sur simple demande Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Mobiliteit is meer dan ooit een thema dat niemand onberoerd laat. Van gebruiker tot overheid, werkelijk iedereen is bezorgd om de almaar toenemende files in en rond grote steden. Het blijft een moeilijk vraagstuk en net daarom organiseerde IFMA hierover een debatnamiddag tijdens de Realty-beurs in mei. Een uitgebreid verslag kunnen jullie in deze editie lezen.

Ook het cateringevent waar de toekomst van catering onder de loep werd genomen, werd fel gesmaakt door de facilitaire wereld. Een weerslag van de inspirerende presentaties vind je verder in dit nummer terug.

Permanente vorming is één van de hoekstenen van onze beroepsvereniging en daarom zijn we verheugd te kunnen aankondigen dat IFMA naast de halve dag opleidingen en de posthogeschool opleidingen bij Odisee en HEPL in oktober van start gaat met een Master Class Strategic Facility Management, in samenwerking met Antwerp Management School (AMS). Deze master class zal volledig in het Engels worden gegeven en alternerend plaatsvinden in Brussel en Antwerpen. Ga snel naar onze website en laat de brochure van deze unieke ontwikkeling op gebied van vorming in ons vakgebied je overtuigen.

Ik wens jullie alvast veel leesplezier.

Jean Morren Voorzitter IFMA

Contact us: Directeur Mieke Loncke T. 02 424 12 80 M. 0485 69 77 93 mieke.loncke@ifma.be Office Manager Muriel Walter T. 02 424 12 80 M. 0468 13 81 25 secretary@ifma.be

Pegasuslaan 5 1831 Diegem www.ifma.be

PERFECT DAY LIGHT LUCTRAÂŽ lampen brengen biologisch werkzaam licht naar de werkplek. Ze stimuleren efficiĂŤnte periodes en ondersteunen het welzijn.

Meer info op www.luctra-nl.com

Facility Solutions

Onze activiteiten : - facility management & coordination - projectmanagement - maincontracting - facility Quick Scan - procurement FM - building maintenance - reception services - integrated facility management

Noorderplaats 7/1- 2000 Antwerpen 03/224 38 21 info@facilicomfs.be www.facilicomfs.be IFMA 2015 NL.indd 1

De juiste mensen op de juiste plek 22/02/16 11:41

6

NEWS

Facilicom wint EMC GREF-award

Facilicom heeft voor het 2e jaar op rij bij EMC de GREF-award gewonnen. Vorig jaar werd de award in de categorie Teamwork in de wacht gesleept, dit jaar in de categorie Service Excellence. “Wij zijn geïmponeerd door de diepte en finesse van de geleverde prestaties om de interne klant in de verschillende landen op deze manier te bereiken. Er is duidelijk passie, geloof en plezier aanwezig in elk aspect van de geleverde services”, aldus de jury.

Agenda

www.facilicom.be

Young IFMA Café Brugge 08 augustus 2016, Brugge Halve dagopleiding: Building Information Modeling - BIM (franstalig) 07 september 2016, Diegem Vakbeurs facilitair 14-15-16 september 2016 Antwerp Expo, Antwerpen 7e Freestone Facility Cycling Tour 15 september 2016, Overijse Dagopleiding Duurzaam FM 21 september 2016, Diegem Halve dagopleiding: Nieuw netwerkconcept voor IPconvergentie (franstalig) 28 september 2016, Diegem Smart Buildings from Hype to Value 29 september 2016 Art & Design Atomium Museum, Brussel FM after work 11 oktober 2016, GSK - Waver Dagopleiding Duurzaam FM (franstalig) 12 oktober 2016, Diegem Bezoek Orgatec met Vitra en IFMA 27 oktober 2016 Koelnmesse, Köln

= IFMA-events

Initial introduceert ‘wassen zonder water’

Initial introduceerde in maart als eerste in Europa ‘wassen zonder water’ voor bedrijfskleding. De wasserij van het bedrijf in Lokeren – de grootste industriële kledingwasserij van het land – neemt daarvoor vanaf april een nieuwe en revolutionaire machine in gebruik die de kledij wast met vloeibare koolstofdioxide (LCO2). Deze innovatieve techniek is goed nieuws voor de levensduur van bedrijfskleding, de gezondheid van werknemers en voor het milieu. Het nieuwe wasproces is geschikt voor zowel industriële werkkleding die moet voldoen aan specifieke veiligheidseisen, als voor front-officekleding (gedragen in winkels of kantooromgevingen). www.initialservices.be

MIPIM-award voor AXA Treurenberg

Het kantoorgebouw van AXA Investment Managers werd op de prestigieuze MIPIM-beurs in Cannes bekroond tot meest innovatieve ecologische gebouw.

Het concept kwam in bouwteam tot stand met Democo als algemeen aannemer. Om het eerste nul-energiekantoor in onze hoofdstad te realiseren moest het bouwteam rond Assar architects, VK Engineering, aannemer Democo en AXA Investment Managers de meest geavanceerde technieken toepassen. De integratie van de hernieuwbare energie in het passiefkantoor gebeurde op een architecturaal doordachte manier: zo werden de gevels en een deel van het dak bekleed met hoogperformante zonnepanelen. Het gebouw scoort een Excellent-certificatie van BREEAM. www.democo.be

Onderzoek onthult: zo werken medewerkers optimaal productief

Medewerkers die écht activiteit gerelateerd werken (AGW), geven aan productiever te werken (66%) en bovendien trotser te zijn op hun werkomgeving (82%) dan degenen die dit niet doen. Cruciaal is dat medewerkers het juiste mobiliteitsgedrag aannemen en hun werkruimte dus kiezen op basis van hun activiteit. Dit is de uitkomst van een wereldwijde studie van een jaar die Leesman in samenwerking met IFMA Zweden uitvoerde onder 70.000 respondenten op 675 kantoren. Bij AGW hebben werknemers niet langer een vaste werkplek, maar zoeken zij een werkplek die aansluit bij de activiteit die zij op dat moment willen uitvoeren. www.leesmanindex.com

NEWS

BeComfort pakt uit met nieuw akoestisch comfort

Kortrijkse domotica-expert heet voortaan Sumi

“Vroeger bedienden we onze klanten vanuit twee gespecialiseerde teams” aldus Hannelore Verdonckt (CEO Sumi). “Aan de ene kant was er ELEKTRO.MAT, al 30 jaar een gevestigde naam als groothandel van elektronisch installatiemateriaal. Aan de andere kant was er sinds 2004 DOMOTIC. LOUNGE, de dienstenleverancier voor gebouwenautomatisering. Vandaag boomt de markt van al deze intelligente systemen voor gebouwen, maar ze werken nog te vaak naast elkaar. De naam Sumi is dan ook de som van integratie, en dus van al die intelligenties in gebouwen.”

BeComfort lanceert een betaalbaar alternatief voor architecten, interieurontwerpers en bedrijven die op zoek zijn naar duurzame, esthetische akoestische plafond- en wandoplossingen. De Echopanels zijn vervaardigd uit PET-materiaal waarvan 60% gerecycleerde frisdrank- en waterflessen. De geluidsabsorberende panelen zijn slagvast en zo sterk dat er bij de afwerking geen aluminium frame nodig is. Plafond - of wandpanelen kunnen ook worden uitgevoerd in diverse vormen en kleuren al dan niet met een print. www.becomfort.be/echopanel/

www.sumismart.com

ISS verzorgt grootste barbecue ooit in België

Op 28 mei vond op het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre te Boom de 2e editie plaats van THX day, een familiedag waaraan 30 grote en kleine bedrijven deelnamen met in totaal 10.000 aanwezige medewerkers en hun gezin. In de namiddag mobiliseerde ISS Event Catering een leger van 300 managers en medewerkers om de genodigden van een lekkere en hoogstaande barbecue te laten genieten, de grootste ooit in België.

In totaal werden er 26 grote barbecuetoestellen gebruikt en werden er meer dan 15.000 brochettes, 4.400 kg groentjes en 1.200 liter sausjes soldaatgemaakt. www.be.issworld.com

LUCTRA® FLOOR OFFICE verlicht volledige werkplek Armstrong stelt Projectgalerij voor

Armstrong Ceiling Solutions toont in haar online Projectgalerij diverse wereldwijde toepassingen. Er kunnen circa 300 projecten bekeken worden waarbij de meest uiteenlopende vormen van de diverse producten uitgebreid in beeld zijn gebracht. Voor elk idee bestaat een oplossing, in mineraal, hout of metaal.

Daarnaast bestaat er voor elk materiaal een zwevende variant die extra in het oog springt, bijvoorbeeld plafondeilanden of verticaal geplaatste baffles. Telkens is in beeld gebracht hoe het plafondsysteem werd gebruikt. http://bit.ly/ArmstrongProjectgalerij

LUCTRA® van DURABLE breidt zijn gamma van led tafel-, vloer- en mobiele lampen uit met een nieuwe innovatie. De nieuwe LUCTRA® FLOOR OFFICE is een aanvulling op het verlichtingsgamma, meer bepaald voor kantoren met één of twee werkplekken en moderne open space kantoren. Het combineert de beste biologische lichtkwaliteit met een minimalistisch design.

De VITACORE® APP past de laatste bevindingen uit onderzoek naar Human Centric Lighting toe. De high-performance leds in de LUCTRA lampen hebben een lange levensduur van meer dan 50.000 uur, een laag energieverbruik en zijn dimbaar zonder flikkering. www.luctra-be.com

7

8

NEWS

Siemens introduceert nieuwe energiediensten

Silversquare maakt gebruik van crowdlending via Look&Fin

Silversquare, Belgische pionier in gedeelde en flexibele kantoorruimtes, gaat gebruikmaken van crowdlending via Look&Fin. Hiermee wil het zijn derde coworking space van de nieuwste generatie in het centrum van Brussel openen. De groep gaat op zoek naar 400.000€ via het financieringsplatform Look&Fin. De 400.000€ die via Look&Fin gezocht wordt, zal de inrichting van de nieuwe kantoorruimte bekostigen. Voor de financiering van de hele operatie heeft Silversquare 1,2M€ nodig. Daarvan komt 500.000€ van een bankkrediet, 150.000€ via de verhuurder van het pand en 150.000€ uit eigen kapitaal. De crowdlending van 400.000€ vervolledigt het totaalbudget.

Passiefhuis-Platform wordt Pixii

Passiefhuis-Platform vzw lanceerde in 2002 het passiefhuisconcept als vlaggenschip van energieneutraal bouwen.

Na 15 jaar groeit Passiefhuis-Platform uit tot Pixii (officieel voorgesteld op 20 juni), Kennisplatform Energieneutraal Bouwen.

“Met onze nieuwe naam en een nieuw logo willen we ons verhaal kracht bijzetten. We keren de passiefbouwstandaard niet de rug toe, integendeel. Het is net door de jarenlange opgebouwde kennis dat we de geschikte partner zijn om alle bouwactoren te adviseren en helpen in de transitie naar een duurzame samenleving”, verduidelijkt Els Vanden Berghe (algemeen coördinator). www.pixii.be

Onder het motto « Make your building more livable », toonde Siemens op de recente Light + Building beurs hoe commerciële gebouwen tegelijk comfortabel en economisch kunnen zijn. Een van de highlights zijn de energiediensten die gericht zijn op een verbetering van de prestaties en het energierendement van gebouwen.

Het uitgebreide dienstenportfolio wordt geïntroduceerd onder de naam « Navigator powered by Sinalytics ». www.siemens.com

www.lookandfin.com www.silversquare.eu Tork introduceert nieuwe generatie SmartOne® dispensers

Sabine Thuysbaert aangesteld als CEO Vendor Iron Mountain neemt Recall over

Iron Mountain, een toonaangevende wereldspeler inzake informatieopslag en -diensten, kondigt de overname aan van branchegenoot Recall. De overname vindt hoofdzakelijk plaats door een aandelenruil ter waarde van twee miljard Amerikaanse dollar (1,75 miljard euro). Iron Mountain benoemt Recall´s directieleden Neil Chatfield en Wendy Murdock in de raad van commissarissen en droeg beiden ter benoeming in de directie voor tijdens de voorbije aandeelhoudersvergadering van 17 juni 2016.

Sabine Thuysbaert is sinds 1 mei aangesteld als CEO van Vendor Holding. Thuysbaert was sinds 1 oktober 2012 Country Director van Vendor Belgium & Luxemburg. Onder haar leiding heeft de Belgische onderneming, in een moeilijke markt, een uitstekende ontwikkeling laten zien en werden het Franstalig landsgebied en Luxemburg als afzetmarkt aangeboord.

Met de keuze voor Thuysbaert onderstreept de Raad van Commissarissen de wens en het voornemen om het door haar ingezette commerciële beleid verder te zetten.

www.ironmountain.nl

www.vendor.be

Niet alleen het design, maar ook de kenmerkende functionaliteit van SmartOne® is verfijnd en verbeterd. Zo is de nieuwe generatie verkrijgbaar met een geïntegreerd Tork EasyCubeTM systeem, dat door middel van sensoren real-time informatie geeft over benodigde schoonmaak- en onderhoudsbeurten. Eigenschappen: minder verspilling, betere hygiëne, een robuust design, gemakkelijk schoonhouden en bijvullen, slimme sensoren verschaffen real-time info. www.tork.be www.sca.com

DICENTIS Draadloos vergadersysteem Maximale flexibiliteit. Geen interferentie.

DICENTIS Draadloos vergadersysteem – voor een buitengewone vergaderervaring Combineer excellente akoestiek, standaard Wi-Fi-technologie, slim draadloos beheer, touch screen functionaliteit en werkelijk draadloze verbindingen, en u krijgt het meest geavanceerde, gebruiksvriendelijke en flexibele vergadersysteem verkrijgbaar in de markt. Door de eenvoudige draadloze installatie is DICENTIS ideaal voor multifunctionele ruimtes, historische gebouwen en boardrooms waar kabels niet gewenst zijn. Profiteer vanaf vandaag nog van DICENTIS. Neem contact op met Kees de Kievit via 040-2577200 of www.boschsecurity.nl

10

FM@WORK

01

FM@WORK

“In de facilitaire wereld spreken we niet over moeilijkheden, maar over uitdagingen” Anne-Sophie Dierickx – Het Facilitair Bedrijf

H

et professioneel parcours van Anne-Sophie Dierickx (36, Facility Manager Arenberg, Ferraris, Grasmarkt en Martelarenplein - Het Facilitair Bedrijf) is opmerkelijk. Ze studeerde af als bachelor Lichamelijke Opvoeding en kreeg bij een evenementenbureau de smaak te pakken inzake gebouwbeheer. Na enkele jaren was het tijd voor meer verantwoordelijkheid en grotere projecten. Die kans kreeg ze in augustus 2014 als siteverantwoordelijke binnen Het Facilitair Bedrijf, dat in september 2015 een reorganisatie aankondigde: “De herstructurering heeft de Facility Manager meer daadkracht en verantwoordelijkheid gegeven.”

Het Facilitair Bedrijf biedt professionele ondersteuning (vastgoed, bouwprojecten, huisvesting, catering, schoonmaak, aankoop, logistiek, drukwerk, ICT, informatiemanagement) aan de entiteiten van de Vlaamse Overheid. De kabinetten van de ministers van de Vlaamse Regering, departementen en agentschappen van de dertien beleidsdomeinen (gehuisvest in het Arenberggebouw, Martelaarsplein, Grasmarkt en Ferraris) behoren tot de klanten. Facility Manager Anne-Sophie Dierickx ontvangt ons in het gebouw op het Martelaarsplein waar het kabinet van de Vlaamse Minister-president gevestigd is. In de perszaal toont ze het nieuw 3D-logo dat Vlaanderen vertegenwoordigt. Dit werd ontwikkeld door Het Facilitair Bedrijf in samenwerking met het Departement Kanselarij & Bestuur. Het logo wordt gedragen door de burgers in de vorm van een honderdtal gedetailleerde miniatuurfiguurtjes van 3-4 cm hoog, die de dwarsdoorsnede van de Vlaamse samenleving vertegenwoordigen.

Dat ze tijdens haar studies niet voor een FM-opleiding koos ziet Anne-Sophie Dierickx niet als een beperking: “Ik kan rekenen op de ondersteuning en expertise van verschillende afdelingen. Mijn werkgever voorziet een uiteenlopend aanbod van interne en externe opleidingen. Heel wat kennis zit binnenshuis. Het is niet altijd noodzakelijk ze buitenshuis te zoeken. Ervaringen delen onder collega’s is een absolute meerwaarde. De beste leerschool is voor mij nog steeds de uitdagingen op de werkvloer aanpakken en op zoek gaan naar de beste oplossing.”

Meer daadkracht door reorganisatie

Omdat het in het verleden voor de klanten niet altijd even duidelijk was bij wie ze terechtkonden werd met het oog op een transparantere, vereenvoudigde organisatie een reorganisatie doorgevoerd waarbij de FM meer slagkracht kreeg. Op 18 april van dit jaar vielen de functies van siteverantwoordelijke en regiomanager weg. In de plaats kwamen 6 Facility Managers. Elke FM is verantwoordelijk voor een cluster van minstens twee gebouwen, waarbinnen 1 gebouwcoördinator per gebouw, 1 technisch beheerder per gebouw, 1 chef catering per gebouw, 1 werfverantwoordelijke schoonmaak per gebouw, aangevuld met logistieke medewerkers en een team onthaal en verzending. De cluster van Anne-Sophie Dierickx bestaat uit circa 100 medewerkers: “Er werd binnen de organisatie een laag geschrapt en de FM kreeg meer daadkracht, financiële slagkracht en vrijheid op strategisch niveau. Voorheen beslisten andere afdelingen vaak over de budgetten. Nu kunnen we als FM zelf beslissen over bevoegdheden en financiën. Ik waak erover dat we kort op de bal spelen.”

Opmerkelijk, toch voor een sector die nog steeds een mannenwereld wordt genoemd, is dat vier van de 6 Facility Managers vrouwen zijn. Is Het Facilitair Bedrijf een voorloper? Anne-Sophie Dierickx: “We streven naar een evenwichtige verdeling.

Ik voel het in geen geval zo aan dat ik in een mannenwereld zou werken. Door de gespecialiseerde kennis vanuit de andere afdelingen hoeven wij geen techneuten te

“Coach medewerkers, betrek hen in beslissingen en zorg voor een strategische aanpak bij veranderingen.”

01. Anne-Sophie Dierickx (Facility Manager Arenberg, Ferraris , Grasmarkt en Martelaarsplein - Het Facilitair Bedrijf): “Dankzij de reorganisatie kreeg de Facility Manager meer daadkracht, financiële slagkracht en vrijheid op strategisch niveau.”

02. Het Facilitair Bedrijf ontwikkelde in samenwerking met het Departement Kanselarij & Bestuur een nieuw 3D-logo dat Vlaanderen vertegenwoordigt.

02

11

12

FM@WORK

orde. Duurzaamheid in de restaurants, integrale toegankelijkheid en het verder optimaliseren van de energiebesparende maatregelen zijn belangrijke aspecten binnen het gebouwbeheer. Daarnaast wil Anne-Sophie Dierickx het FMIS-systeem bij klanten en gebruikers kenbaar maken en hen overtuigen van het gebruik ervan: “De medewerkers die in de gebouwen van de Vlaamse Overheid gehuisvest zijn kunnen via het portaal Facilipunt meldingen, vragen, klachten en complimenten doorgeven inzake de facilitaire dienstverlening die we aanbieden. Het gebruik van deze tool is een win-win voor gehuisveste medewerkers en voor de Facility Manager: het biedt de mogelijkheid om meldingen correct op te volgen, te voorzien in duidelijke communicatie en de dienstverlening te waarborgen. In de facilitaire wereld spreken we niet over moeilijkheden, maar over uitdagingen. We kunnen niet altijd onmiddellijk een antwoord bieden, maar het maakt een groot verschil als je laat weten dat je met iets bezig bent en de klant niet in de kou laat staan.”

03

“Tegen de volgende kabinetswissel wil ik over een perfect draaiboek beschikken voor onze klanten, waarin alle gebouwgerelateerde taken worden toegelicht.”

04

zijn. We zijn als Facility Manager de spin in het web en zorgen ervoor dat iedereen elkaar vindt. We zijn de spil tussen vraag en aanbod. In mijn functie verzeker ik een klantgerichte facilitaire, gewaarborgde dienstverlening en maximale tevredenheid.”

“De FM van de toekomst is klantgericht”

Dit weerspiegelt zich in alle projecten waar Anne-Sophie Dierickx mee bezig is. In 2014 kreeg ze tijdens haar eerste maanden bij Het Facilitair Bedrijf al meteen te maken met een mooie uitdaging: de organisatie en coördinatie van de kabinetswissel. “Het toenmalig uitbestede be-

heerscontract voor het gebouw omhelsde de opdracht niet correct meer. De bewaking en logistieke dienstverlening, waaronder afval- en parkingbeheer, worden sindsdien efficiënter en klantgericht georganiseerd. Een kabinetswissel houdt ook in dat het kabinet niet op de hoogte is van het reilen en zeilen binnen een gebouw.

Mijn doelstelling is om tegen de volgende wissel over een perfect draaiboek te beschikken, waarin alle gebouwgerelateerde taken worden toegelicht.”

Momenteel is de herinrichting van de verdiepen en huisvesting van de klanten in het Ferrarisgebouw naar aanleiding van de zesde staatshervorming aan de

Een item waar veel aandacht aan besteed wordt is veiligheid: “Die is reeds gegarandeerd, maar we moeten er blijven aan werken. Momenteel bekijken we onze procedures en eigen richtlijnen kritisch en worden deze opnieuw afgestemd en kritisch doorgenomen. Een security scan door een externe partner moet extra advies en een voorstel inzake aanpak bezorgen.”

Budgettair en beleidsmatig kader

Binnen de Vlaamse Overheid moet de wetgeving voor overheidsopdrachten worden nageleefd, waardoor de FM soms tegen de grenzen van het budgettair en beleidsmatig kader botst. Anne-Sophie Dierickx:

FM@WORK

“Je verliest hierdoor deels je vrijheid om leveranciers te kiezen. In lopende contracten ervaren we die beperking regelmatig.

Ook de duur van gunningen zet soms een rem op efficiënt handelen. De uitdaging is om je geloofwaardigheid naar de klant toe niet te verliezen en hem snel in te lichten. Bovendien heeft niet elke klant in een gemeenschappelijk gebouw gelijklopende belangen. Het is aan de FM om een gezonde tussenoplossing te bekomen. Het is hierbij belangrijk om de dienstverlening af te stemmen op de mogelijkheden en tekorten van het gebouw. Doe geen voorstellen die niet haalbaar zijn.”

“Vergeet de individuele medewerker niet”

Anne-Sophie Dierickx neemt in haar functie een actieve HR-rol op: “Het optimaal inzetten, aansturen en motiveren van personeelsleden in mijn team is een voorwaarde om successen te behalen.

Dankzij mijn eerdere werkervaring kon ik mijn skills inzake people management ontwikkelen en verbreden. Op zoek gaan naar de juiste medewerkers op de juiste plaatsen, hen kansen geven om competenties te verbreden en laten meedenken in het proces, maar ook tijdig werk maken van opvolging en continuïteit binnen de

facilitaire dienst, zijn aspecten die een FM hoog in het vaandel moet houden. Vergeet in alle operationele en strategische processen uw team en individuele medewerkers niet. Hun prestaties en input zijn fundamentele schakels om opdrachten te realiseren en het doel te behalen. Coach medewerkers, betrek hen in beslissingen en zorg voor een strategische aanpak bij veranderingen. Er bestaan geen slechte leerlingen, enkel slechte leerkrachten.”

(Door Tilly Baekelandt)

www.vlaanderen.be/facilitairbedrijf

03. In het onthaal van het Arenberggebouw werd gekozen voor een open multifunctionele ontvangstzone met veel lichtinval. Een perfecte plek om kunst en cultuur in de kijker te stellen en regelmatig voor een verrassingselement te zorgen. Buiten de kantooruren zijn er mogelijkheden om recepties en toespraken te organiseren.

04. De koffiebar in het Boudewijngebouw te Brussel (in december 2015 opgestart). Men kan er terecht voor versgemalen koffies, thee en snacks. Ook in de andere grote kantoorgebouwen volgen in de loop van 2016 koffiebars. De bedoeling is om informeel overleg te creëren, anders werken, ‘fika’-doen ((kofie)pauze) en creativiteit te stimuleren.

05. In het gebouw op het Martelarenplein, waar het kabinet van Minister-president van de Vlaamse Regering Geert Bourgeois gevestigd is, werd een up-to-date perszaal voor journalisten ingericht met aansluitend een eetruimte.

05

13

14

PROJECT

“De groei van een bedrijf begint met de juiste koffie”

D

e beleving rond koffie is actueler dan ooit: mensen degusteren het zwarte goud zowel thuis als op het werk. In kantooromgevingen wordt het koffiemoment meer en meer als de ideale rustpauze en als een moment van (informele) ontmoeting gezien. “Door te investeren in premium koffie, toon je als bedrijf aan oprecht bekommerd te zijn om het welzijn van je medewerkers. De koffiepauze met de juiste premium koffie stimuleert, naast creativiteit, een betere sfeer op de werkvloer en zorgt voor een rustmoment tijdens een drukke werkdag. Meer en meer bedrijven zetten Nespresso in als waarderingstool en maken het zo onderdeel van hun HR-strategie. “We zetten hier meer dan ooit sterk op in door het creëren van maatwerkoplossingen”, beklemtoont Anthony Serrien (office channel manager bij Nespresso).

Koffie van premium kwaliteit aanbieden, is een toegevoegde waarde voor ieder zichzelf respecterend bedrijf. “Investeren in Nespresso, is uw medewerkers belonen door hun welzijn te ondersteunen met een koffie van hoge kwaliteit,” onderstreept Serrien. “Het geeft mensen bovendien het gevoel echt gewaardeerd te worden door hun werkgever, wat hun loyaliteit verhoogt en hen stimuleert om elke dag het beste van zichzelf te geven op de werkvloer. Daardoor draagt premium koffie een belangrijk steentje bij in de retentiepolitiek van een onderneming.”

Lage motivering en lage loyaliteit veroorzaken aanzienlijke kosten (5 tot 10 procent van de totale personeelskosten).

“Bedrijven zijn zich hier meestal wel van bewust, maar kunnen het moeilijk kwantificeren. Gemotiveerde loyale medewerkers leiden tot loyale klanten, wat bijdraagt tot het commercieel succes van het bedrijf. Bovendien draagt het aanbieden van premium koffie bij tot het positieve imago en de goede reputatie van een onderneming. Klanten die bij het bedrijf op bezoek komen, krijgen automatisch een goed gevoel als ze een kop koffie krijgen voorgeschoteld van een merk dat kwalitatief ‘top of mind’ zit bij iedereen.”

Oplossingen op maat

Nespresso biedt overal ter wereld dezelfde types machines aan. “We kunnen voor iedere specifieke ‘venue’ de meest geschikte machine bieden. Op ieder toestel kan elk van onze 11 Grands Crus via de platte capsules (specifiek voor de b2b-markt) geschonken worden in drie formaten: ristretto (25 ml), espresso (40 ml) en lungo (110 ml). De toestellen zijn eenvoudig bedienbaar en altijd hetzelfde in gebruik. Omdat elke machine volgens hetzelfde procedé werkt, smaakt iedere tas koffie gegarandeerd hetzelfde.”

Eenmaal de bedieningsknop is ingedrukt, wordt er 19 bar druk uitgeoefend op de capsules, die alleen pure, gebrande en gemalen koffie bevat. “Hierdoor vormt zich een mooie crema op de koffie, die de warmte in de tas houdt en ervoor zorgt dat de 900 aroma’s zich pas ontplooien als de gebruiker de koffie begint te degusteren. Dit gebeurt volgens een volkomen natuurlijk proces.”

Nespresso hecht ook veel belang aan het duurzaamheidsverhaal. Zo is het een bewuste keuze om de koffie te verpakken in aluminium capsule, omdat aluminium het enige materiaal is dat oneindig kan worden gerecycleerd. “Via recyclagezakken of

containers worden de lege capsules bij de klanten gratis opgehaald, zodat ze hun bijdrage leveren aan het ecologisch verhaal. Nespresso voert ook een duurzaam productiebeleid. Het merkt koopt zijn koffie rechtstreeks aan bij meer dan 60.000 boeren. Zij krijgen 30 procent meer dan de marktprijs om gegarandeerd de best beschikbare koffiebonen te krijgen.”

Voor elke klant wordt een oplossing op maat uitgewerkt, die wordt doorgetrokken in de dienst na verkoop. Deze dienst is zowel telefonisch, via mail al via het internet permanent bereikbaar.

Callexcell

Karin Van De Velde, CEO en eigenaar van Callexcell, is één van de bedrijven die het vertrouwen schonk aan Nespresso. Deze onderneming uit Sint-Truiden is een contactcenter, die veel aandacht schenkt aan het comfort van haar medewerkers. “Elk van onze mensen krijgt een uitgebreide training om hem of haar klaar te stomen voor het echte werk. Op regelmatige basis volgen er extra trainingen, om de kwaliteit en service van onze dienstverlening nog te optimaliseren.”

Iedere medewerker beschikt over zijn of haar eigen locker en eigen headset, zodat

PROJECT

ze sowieso met hun eigen materiaal kunnen werken, op welke plaats ze ook werken. Bovendien krijgt iedereen een eigen plaats op de privéparking en mogen onze mensen tijdens de middagpauze gerust boodschappen doen: heel wat winkels bevinden zich namelijk op wandelafstand van onze kantoren.”

Koffie-toolevent In het voorjaar van 2017 organiseert IFMA een koffie-toolevent waar onder andere Nespresso aan deelneemt. IFMA biedt de kans om een aantal belangrijke spelers op deze markt in een paar uur tijd te ontmoeten en beter te leren kennen. De Facility Managers kunnen op deze manier systemen met elkaar vergelijken en de ‘look and feel’ van de machines aan de lijve ondervinden en testen. Hou de kalender van IFMA in de gaten!

Het bedrijf denkt ook aan de gezondheid van haar medewerkers en stelt voor hen gratis koffie en fruit ter beschikking. De keuze viel daarbij niet toevallig op Nespresso. “Dit merk draagt kwaliteit hoog in het vaandel,” weet Karin Van De Velde. “ Natuurlijk zijn de koffievariëteiten ook lekker. Vroeger hadden we een gewone koffiemachine, maar we zagen dat sommige medewerkers hun eigen Nespresso-apparaat meebrachten. Daarom besloten we om zelf twee Aguila-machines aan te schaffen. Die beslissing hebben we ons niet beklaagd.”

Van thee naar koffie

De CEO merkt dat deze keuze heel wat positieve gevolgen heeft. “We zien dat onze medewerkers echt van hun pauze genieten. De Nespresso machine is een verzamelpunt geworden op de werkvloer, ideaal om een babbeltje te slaan. Opmerkelijk is dat zelfs theedrinkers de overstap wagen.”

De koffie past goed in de filosofie van Callexcell om hun medewerkers te plezieren met kleine dingen. “Dit draagt bij tot de goede sfeer. Werknemers blijven nu eenmaal graag op een plaats waar ze zich goed voelen. Net als het merk, plaatsen ook wij onze medewerkers graag op de voorgrond. Een leuke en professionele werksfeer is daarbij erg belangrijk.”

(Door Bart Vancauwenberghe)

01

02

www.nespresso.com

01. De Callexcell-medewerkers kunnen de Nespressokoffie wel smaken.

02. Nespresso biedt overal ter wereld dezelfde types machines aan.

03. Op elk toestel kunnen de 11 grand cru’s van het merk worden gedronken.

03

15

Techniek en overige faciliteiten in goede conditie “De inzet van Ultimo helpt ons bij het in optimale staat houden van alle faciliteiten, apparatuur en hulpmiddelen, topprioriteit voor ons ziekenhuis. Tegelijkertijd zijn wij in staat om de efficiency te verbeteren, kosten te besparen en de dienstverlening aan onze interne klanten te verbeteren.�

Jan Flament, General Manager of Technical & Administrative Operations, UZ Brussel

Facility Management

UZ Brussel profiteert net als veel andere organisaties van de gebruiksvriendelijke en modulaire mogelijkheden van Ultimo Facility Management. De software voorziet de facilitaire, technische en IT-dienst van organisaties uit alle branches van flexibele oplossingen.

BENCHMARKING - FMJ

Als je het niet kan meten, kan je het niet beheren

E

en belangrijke maar vaak verwaarloosde verantwoordelijkheid van gebouwbeheerders is het opstellen van prestatieparameters en het regelmatig aftoetsen van de toestand van de eigendommen aan die parameters. Eigenaars en beheerders van gebouwen zijn immers verantwoordelijk voor de veiligheid en hygiëne ervan.

Naast gezondheid, comfort en veiligheid, spelen gebouwen en eigendommen een belangrijke rol inzake productiviteit, energiebeheer, duurzaamheid en kostenbeheer. Soms is er een crisis nodig (zoals zware boetes of een aanklacht voor het overtreden van voorschriften, het instorten van een dak, problemen met de luchtkwaliteit in het gebouw, het uitvallen van de stroom, onverwachte defecten, veiligheidsovertredingen, enz.) vooraleer aan de beheerder wordt gemeld dat er verbeteringen moeten komen.

Om het effectieve functioneren te vergelijken met de vereisten, is er informatie nodig. Diezelfde informatie is ook nodig om financiële middelen te budgetteren voor restauratie, onderhoud, verbouwingen of aanpassingen om de capaciteit te verhogen.

Veel eigendommen zijn eigendom geworden na een fusie of via de aankoop van een bedrijf. Daarom is het ook schering en inslag dat gebouwen overbezet zijn, ruimtes onbenut en de infrastructuur verouderd en disfunctioneel. Heel vaak komen de activiteiten en de manier waarop de ruimte wordt benut niet overeen met hetgeen waar ze oorspronkelijk voor voorzien waren en worden daardoor bepaalde voorschriften ernstig overtreden. Een aan-

tal punten die belangrijk zijn om te evalueren, zijn onder meer de fysieke toestand van de bouwsystemen en –componenten, het energiebeheer, de luchtkwaliteit in het gebouw, de afvalbeperking, het gebruik en de indeling van de ruimte, ergonomische factoren en onderhoud.

Goed onderbouwde beslissingen nemen

Als Facility Manager beschik je over voldoende kennis inzake de performantie van de gebouwen die je momenteel gebruikt of plant te kopen, verbeteren, leasen, bouwen, renoveren of her in te richten. Om je job goed te doen heb je ook andere informatie nodig over gebouwen en eigendommen, omdat ze een impact hebben op de mensen, de processen en de technologieën die ze huisvesten.

Het is noodzakelijk om vereisten en parameters op te stellen voor de prestatie van gebouwen en om die prestatie regelmatig te evalueren. Dit om informatie te verzamelen en zo een basis te vormen waarop goed onderbouwde beslissingen kunnen worden genomen en verbeteringen kunnen worden geïdentificeerd. De kwaliteit van de beslissingen die een gebouwbeheerder maakt, is recht evenredig met de kwaliteit van de informatie die hij ter beschikking heeft.

Wat is benchmarking?

Enkel door middel van constante evaluatie kunnen zaken worden verbeterd.

Benchmarking is een voortdurend proces, dat inhoudt dat men de huidige bedrijfsactiviteiten meet en die vergelijkt met voorschriften en reglementeringen, interne criteria en prestatieparameters van je zwaarste concurrent of marktleiders in om het even welk bedrijf dat dezelfde activiteit uitvoert. Gebouwbeheerders hebben ook informatie nodig over de algemene prestatie van de gebouwen, om te kunnen bepalen of ze voldoen aan de eisen van de eigenaars, de gebruikers of externe regelgevende organen.

De gegevens die uit het benchmarkingproces kunnen worden gepuurd, zijn van onschatbare waarde om de sterktes en zwaktes van een bedrijf te bepalen, en om alternatieve praktijken en processen bloot te leggen die tot een concurrentieel voordeel zouden kunnen leiden.

Voor je eraan kan voldoen, moet je de vereisten van de gebouwen kennen. Er zijn ongeveer evenveel soorten evaluaties mogelijk, als er gebouwgerelateerde facetten zijn: aan- en verkoop van onroerend goed, ruimtebeheer, budgetbeheer, onderhoud en activiteiten, comfort en productiviteit van de arbeiders, milieucontrole, energiebeheer en duurzaamheid, naleven van de wetgeving en fysieke

17

18

BENCHMARKING - FMJ

veiligheid, afvalverwerking, veiligheid en projectmanagement.

Voor elk belangrijk onderdeel van Facility Management moeten er parameters worden opgesteld, waaraan de prestatie kan worden afgetoetst. Het is ten zeerste aan te raden dat Facility Managers systematisch en op regelmatige basis de werkelijke en gemeten prestatie vergelijken met de criteria en de parameters. Het opstellen van parameters zal het mogelijk maken om alternatieven te evalueren, om te beslissen welke verbeteringen nodig zijn en om de vooruitgang naar de vooropgestelde doelstellingen toe te meten.

Meten

Als je iets moet verbeteren, moet je het eerst kunnen meten of tellen. Eerst moet je bepalen welke prestatiecriteria (output) je wil meten en vervolgens de variabelen die die prestatie beïnvloeden. De output kan bijvoorbeeld de hoeveelheid lucht- of

De kwaliteit van de beslissingen die een gebouwbeheerder maakt, is recht evenredig met de kwaliteit van de informatie die hij ter beschikking heeft.

waterverplaatsing zijn, de temperatuur, de vochtigheid, het stof of de verontreiniging, de ruimte of het gebruik van apparatuur of de herstellingen (duur van machine-uitvaltijd en bijhorende kosten). Zo kan bijvoorbeeld het meten van het effect van de temperatuur en de vochtigheid op de prestaties ertoe leiden dat er minder strenge temperatuur- of vochtigheidscriteria worden gehanteerd, of ze kunnen de noodzaak aantonen van een betere verwarmingsinstallatie, ventilatie, airconditioning en vochtigheidscontroles. Om de temperatuur, de vochtigheid, de statische druk, de snelheid van ventilatoren, de hoeveelheid lucht en het stroomverbruik, te meten, kunnen instrumenten worden gebruikt.

Ook voor operationele kost- en milieuprestatieparameters moeten benchmarks worden bepaald. Het benchmarkingproces helpt om problemen te identificeren, bijvoorbeeld wanneer in een bepaald gebouw een andere indeling vereist is.

Benchmarks definiëren de doelstellingen en de prioriteiten van de eigenaar en laten hem toe om strategisch te investeren.

De hedendaagse business, gekenmerkt door schaarse grondstoffen, hoge competitiviteit en toenemende regeringsmaatregelen, transparantie, snel evoluerende technologieën en managementmethodes, dwingt gebouwbeheerders ertoe om het

rendement op de bedrijfsmiddelen voortdurend te verbeteren, willen ze niet het risico lopen uit de boot te vallen.

Evaluaties kunnen ruim en eng zijn

Evaluaties kunnen ruim zijn, zoals een uitgebreid onderzoek voorafgaand aan een aankoop of een evaluatie van de prestatie van een gebouw na ingebruikname. Sommige audits kunnen eng zijn en zich enkel richten op bepaalde facetten zoals het naleven van de voorschriften, de luchtkwaliteit in het gebouw, energie-efficiëntie, het dalen van de operationele kost, de gebruikerstevredenheid, het comfort en de productiviteit, het ruimtegebruik en de werkstroom. Soms zijn er studies vereist om de toestand en de levensverwachting van bestaande gebouwen te bepalen en zo zicht te krijgen op de financiële middelen die nodig zijn om het systeem behoorlijk te onderhouden en om aan de geplande noden te voldoen. Daarvoor moeten de naleving van de voorschriften en de prestatieparameters in beschouwing worden genomen.

Volgens bouwvoorschriften en -regelgeving zijn gebouwbeheerders en – eigenaars verantwoordelijk voor de veiligheid en de hygiëne van de gebouwen. Als een inspecteur een bouwkundige fout of een inbreuk op de voorschriften over het hoofd heeft gezien, betekent dat niet dat je er makkelijk van af komt. Daarom raden bepaalde advocaten aan om regelmatig de gebouwen die je in gebruik hebt, te evalueren om er zeker van te zijn dat alle voorschriften worden nageleefd en om je te beschermen tegen mogelijke klachten van mensen die het niet correct beheren van de gebouwen de schuld zouden geven van hun fysieke of psychologische gezondheidsproblemen.

Energiebesparing is momenteel een hot item. Het verbruik moet worden gemeten en de werkelijke hoeveelheid energie die in de gebouwen werd verbruikt, moet bekendgemaakt worden. Bovenop de wettelijke vereisten kan je vrijwillig overwegen extra energiequota na te streven.

Behalve de luchtkwaliteit in gebouwen, moet ook aandacht worden geschonken aan thermisch comfort, verlichting, akoestiek, architecturaal en interieurontwerp,

7E FREESTONE FACILITY CYCLING TOUR

OVERIJSE 15 SEPTEMBER 2016

FM NETWORKING ON BIKE De 7de editie van de Freestone Facility Cycling Tour gaat dit jaar door in Vlaams en Waals Brabant, tussen Overijse en Waver, een prachtige fietsomgeving. We komen samen om 13u, zitten rond 14.15u op de fiets en sluiten vanaf 17.30u af met een barbecue en open bar! De ideale gelegenheid om uw relaties op een andere, meer informele manier te leren kennen. Er is voor elk wat wils:

- Recreatieve tocht van 35 km - Sportieve tocht van 65 km - Mountainbikerit - Electrische fietsen kunnen gehuurd worden!

Begeleidende fietsers en wagens zijn voorzien en er wordt rekening gehouden met iedereen.

Het event wordt gevolgd door een medisch team o.l.v. een cardiologe.

ECOM

Locatie: Kamp Kwadraat Terlaenen (Overijse) Deelnamekosten (ex BTW): Facility Manager of gelijkwaardig: 50 euro Toeleverancier/consultant: 195 euro Inschrijven: via de website www.facilitynights.com of per mail op pw@kicom.be Informatie: Ki’ communications - 0475/550073 - pw@kicom.be

7e_FacilityCycling_NL1_2016.indd 1

en ergonomie. Er zijn talrijke wettelijke en semi-wettelijke organisaties die zich erop toeleggen om parameters voor de prestatie van gebouwen op te stellen. IFMA voert kritisch onderzoek uit naar prestatiekwaliteiten en publiceert de resultaten van benchmarkingenquêtes van gebouwen uit uiteenlopende sectoren. Het is aan de Facility Manager om te beslissen welke parameters hij of zij zal hanteren om de prestatie van de gebouwen te vergelijken en te meten.

Value engineering studies

Value engineering analyse kan worden gebruikt als instrument om de kost van een gebouw te doen dalen en om prestatieparameters van een gebouw te ontwikkelen. Value engineering studies zijn nodig om er zeker van te zijn dat gebouwen zo economisch mogelijk ontworpen, gebouwd en gebruikt worden, rekening houdend met de kost van de levenscyclus. Het gebouw en de materialen worden grondig onderzocht en er wordt bepaald wat de grootste kostenposten zijn. De kost en de werking worden dan vergeleken met alternatieven op basis van een kostenbatenanalyse. Systematische evaluatie van gebouwen en eigendommen, en de

31/05/16 11:52

ontwikkeling van prestatieparameters of minimale vereisten zullen meteen aanzienlijke verbeteringen tot gevolg hebben.

Voor je de vereisten voor een nieuw project in kaart brengt, moet je je bewust zijn van de problemen, knelpunten en inefficiënties van je huidige gebouwen en werking, zodat je deze kan vermijden.

Verzamel gegevens en ontwikkel beheerparameters om de kloof te dichten tussen de huidige toestand en de toestand waar je naartoe wil: - Bepaal wat moet worden afgetoetst - Bepaal welke de basisvereisten zijn - Bepaal een methode om gegevens te verzamelen en verzamel ze - Bepaal de huidige performantie coëfficient - Ontwikkel een actieplan voor de toekomst Neem de specifieke doelstellingen als basis voor de benchmarkingstudie. Is het de bedoeling om: - Kosten te verlagen?

- Producten sneller in en uit de fabriek te krijgen?

- Voorschriften na te leven?

- De moraal, het comfort en de productiviteit van de gebruikers

te verbeteren?

- Afdelingsbudgetten te verantwoorden of te bepalen?

- De efficiëntie en de effectiviteit van het beheer te verhogen?

- Te bepalen of er verstandig met financiële middelen wordt omgesprongen?

- De investeringsbehoeften bevestigd te zien en te plannen?

- Klanten aan te trekken en de algemene klanttevredenheid te verhogen?

Facility Management is een evenwichtsoefening. Wanneer organisaties de kost van hun gebouwen onder de loep nemen, komen ze wel eens tot de constatatie dat een aanzienlijk bedrag wordt beheerd met relatief weinig managementcontrole.

Daarom kan men zich het niet permitteren om het functioneren van gebouwen en de bijdrage ervan aan de zakelijke doelstellingen niet voortdurend te evalueren.

(Door Dr. Richard W. Sievert)

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in FMJ, het officiële magazine van International Facility Management Association (www.ifma. org/fmj), en werd opnieuw gepubliceerd met toestemming.

20

BENCHMARKING - FAKL-PROJECT

FaKL-benchmarkingproject: de eerste onderzoeksresultaten Benchmarking facilitaire kengetallen van steden en gemeenten

E

en werkplek kost de Vlaamse gemeenten gemiddeld meer dan 9.000 euro per jaar. Dit is het eerste opmerkelijke resultaat uit het FaKL-benchmarkingproject dat werd uitgevoerd door de Hogeschool Odisee. Met een minimum van 20.000 administratieve medewerkers bij de Vlaamse lokale overheden (zonder OCMW) komt dit neer op 180 miljoen euro per jaar. Analyse van het cijfermateriaal biedt enorme kansen voor het optimaal inzetten van overheidsmiddelen.

De Hogeschool Odisee zette samen met de beroepsvereniging Facility Managers (IFMA), KULeuven, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en partners uit het werkveld [Uitgeverij Vanden Broele; Procos Group en Fier.fm] het project ‘Benchmarking van facilitaire kengetallen van steden en gemeenten’ – kortweg FaKL-benchmark.be – op dat zich specifiek richt op lokale overheden. De steden Gent en Sint-Niklaas waren via de stuurgroep nauw betrokken bij het opzet.

Na een voorbereidings- en testfase werden in de loop van 2015 de facilitaire kosten van 20 administratieve gebouwen verzameld en geverifieerd. Het onderzoek is gebaseerd op de Europese norm voor FM, NEN 15221 maar werd een stuk vereenvoudigd. Er werd besloten de kostenrubrieken (33 in totaal) te beperken tot 18 relevante, waarvan 9 verplichte. Hierdoor bleef de nodige tijd voor het opzoeken van gegevens voor de deelnemers aanvaardbaar. De 9 verplichte kostenrubrieken zijn goed voor 2/3 van de totale kosten. Als alle 18 rubrieken ingevuld worden krijgen we zicht op ongeveer 90% van de totale facilitaire kosten.

In totaal werden de gegevens van 20 administratieve gebouwen verzameld. Het gaat over ongeveer 100.000 m² BVO (bruto vloeroppervlakte volgens de norm EN 15221) en iets meer dan 3.000 werkplekken. De kleinste gemeente telt ruim 9.000

inwoners, de grootste ongeveer 250.000.

Er zijn deelnemers uit alle provincies.

Twee hoofdrubrieken facilitaire kosten

De facilitaire kosten binnen de bovenvermelde norm worden in twee hoofdrubrieken opgedeeld: • ruimte en infrastructuur (gebouw, technisch onderhoud, energie, schoonmaak, enz.)

• personeel en organisatie (veiligheid, onthaal, ICT, documentbeheer, enz.).

De onderzoeksresultaten geven aan dat de facilitaire kosten inzake ruimte en infrastructuur ongeveer 55% vertegenwoordigen van de totale opgevraagde kosten.

De facilitaire kosten inzake personeel en organisatie vertegenwoordigen circa 45%. Als deze kostenverdeling wordt vergeleken met de NFC-index (Nederlandse facilitaire kostkengetallen) voor kantoren van 2014 toont dit een identiek beeld. De kosten voor strategisch FM en horizontale functies, goed voor ongeveer 4% van de totale kosten, worden niet in rekening gebracht omdat die in het onderzoek niet werden meegenomen. Hierdoor kunnen we met een redelijke zekerheid stellen dat de opgevraagde kosten in het onderzoek (18 van de 33 kostenrubrieken) een correct beeld geven van de totale kosten en de verdeling ervan.

Aandeel kostenrubrieken in de totale facilitaire kosten

Algemeen kunnen we stellen dat de kosten voor de huur, lease of afschrijving van het gebouw een kleine 25% van de totale kosten bedragen. Dit is ook zo voor ICT. Technisch onderhoud, energie en routinematige schoonmaak bedragen tussen de 6 en 10% van de totale kosten.

De (gewogen) gemiddelde kosten kunnen zowel per m² bruto vloeroppervlakte (BVO), per werkplek, per medewerker als per VTE’s berekend worden.

Basiskengetallen

Het vergelijken van bovenvermelde basisdelers levert interessante kengetallen op.

Het gebruik van m² is een doorslaggevende factor voor de kostprijs van een werkplek. Gemeenten gebruiken gemiddeld 29,6 m² BVO per werkplek. Dit komt exact overeen met het resultaat van een onderzoek dat uitgevoerd werd door Fier.fm bij een aantal Nederlandse gemeenten.

Het verschil tussen de gemeente met het hoogst aantal m² / WP en het laagst is aanzienlijk, nl. 19 m² / WP. Met andere woorden, de eerste gemeente heeft ongeveer het dubbel aantal m² nodig dan de tweede. Beide gebouwen behoren tot de groep van grotere gebouwen en zijn relatief recent opgetrokken of grondig gerenoveerd.

BENCHMARKING - FAKL-PROJECT

Het potentieel om extra medewerkers te huisvesten binnen de bestaande gebouwen van de gemeenten is duidelijk verschillend.

Ruimte en infrastructuur

Binnen de hoofdrubriek ‘ruimte en infrastructuur’ werden de kosten voor het gebouw zelf, energie, technisch onderhoud, schoonmaak, inrichting van de werkplekken enzoverder opgevraagd.

De gemiddelde kosten voor ‘technisch onderhoud’, goed voor ongeveer 6% van de totale facilitaire kosten, bedragen voor de Vlaamse gemeenten 16,42 euro / m².

In vergelijking met de bovenvermelde Nederlandse studie is dit 35% minder.

Schuiven de Vlaamse gemeenten een stuk van het onderhoud van de gebouwen en installaties voor zich uit?

Het verschil tussen de gemeenten met de laagste (3,75 euro) en de hoogste uitgave (32,52 euro) voor deze kostenpost, een factor 9, is enorm. Factoren zoals huur of eigendom, oud of nieuw spelen hier eventueel een rol.

De gemeenten hebben 2/3 van de gebouwen uit de bevraging in eigendom. De kosten voor technisch onderhoud liggen voor deze groep niet zoveel hoger (12%) dan bij de groep die het gebouw huurt of leaset.

Het verschil tussen de groep gebouwen waarvan het bouwjaar of de grondige re-

Verdeling kosten per subrubriek (€/WP)

Ruimte

Extern

Schoonmaak

Werkplekken

Veiligheid

m2 BVO/WP

Werkomgeving en gastvrijheid

ICT

Logistiek

novatie voor of na 2000 ligt (telkens 50% van de gebouwen) is groter. De groep van ‘oude’ gebouwen geeft 40% meer uit aan het onderhoud van gebouwen en installaties.

Personeel en organisatie (zonder ICT)

De hoofdrubriek ‘personeel en organisatie’ (zonder ICT) omvat de kosten voor o.a. veiligheid, onthaal, kantoorbenodigdheden, documentbeheer enzoverder. Deze kosten bedragen 21% van de totale facilitaire kosten.

De kosten voor ‘veiligheid’ bedragen jaarlijks gemiddeld 505 euro / voltijds equivalent (VTE) of ongeveer 5% van de totale facilitaire kosten. Hieronder vallen kosten zoals camerabewaking, toegangscontrole, veiligheidsdiensten… en ook de kosten die onder de noemer ‘preventie en bescherming’ vallen: de preventieadviseur, arbeidsgeneeskundige kosten… .

Het verschil tussen de gemeente met de hoogste en de laagste veiligheidskosten is aanzienlijk, nl 759 euro/VTE. Als we de gebouwen van de grotere gemeenten afzonderlijk bekijken zien we dat de gemiddelde kosten voor veiligheid daar 50% hoger liggen dan bij de gebouwen in kleine gemeenten.

Het opvolgen van de evolutie van de kosten voor veiligheid, dit in het kader van de recente aanslagen, zou interessant kunnen zijn.

ICT

De kosten voor ICT bedragen ongeveer 24,7% van de totale facilitaire kosten. Het belang ervan kan dus moeilijk overschat worden. Deze kostenpost was niet verplicht in te vullen. De hier vermelde gegevens zijn gebaseerd op 1.200 VTE’s. Het leeuwendeel van de ICT-kosten gaat naar ‘Hard- en software’. Opleidingskosten i.v.m.

ICT zijn beperkt tot 1%.

Schoonmaak en uitbesteden

Binnen het benchmarkingonderzoek werd ook gepeild naar het uitbestedingsgedrag van gemeenten voor schoonmaak en technisch onderhoud. Bij schoonmaak zien we gemeenten die niets uitbesteden terwijl er ook zijn die schoonmaak 100% uitbesteden. Gemiddeld zijn 23% van de schoon-

21

22

BENCHMARKING - FAKL-PROJECT

maakkosten van de Vlaamse gemeenten in het onderzoek uitbesteed. Dit cijfer is iets lager dan de gegevens i.v.m. uitbesteding in het FM-trendrapport België van 2015.

De dataset is jammer genoeg te beperkt om een significant verband aan te tonen tussen uitbesteden en de kosten voor schoonmaak per m². Wat wel opvalt, is het kostenverschil voor schoonmaakkosten per m² in vergelijking met het Nederlandse onderzoek. De Nederlandse gemeenten gaven in 2014 14,20 euro /m² BVO uit aan schoonmaak (inclusief kosten voor afvalverwijdering). De Vlaamse gemeenten die aan het onderzoek meewerken spendeerden 26,3 euro / m² BVO aan schoonmaak, met andere woorden 85% meer. In 4 gemeenten slaagt men er in de kosten per m² lager te houden dan 20 euro. Met een aandeel van bijna 10% in de totale facilitaire kosten is dit een interessant item voor de andere gemeenten om verder uit te zoeken en te optimaliseren!

Besluit

De hoofddoelstelling van het FaKL-project is om op een gestructureerde manier kostkengetallen te genereren van een aantal gemeentelijke gebouwen in Vlaanderen. De deelnemende gemeenten kunnen op ieder moment hun kosten in detail en anoniem vergelijken met andere gemeenten via www.fakl-benchmark.be.

Dit artikel bevat een aantal resultaten van de eerste bevragingsronde. Het volledige rapport verschijnt op 1 september en stelt belangrijke managementinformatie ter beschikking aan de lokale overheden of andere organisaties. Het is belangrijk dat naast deze kengetallen ook de kwaliteit en kostenbeïnvloedende factoren beoordeeld worden. Zij hebben immers een grote invloed op de kosten. Het is dan ook de bedoeling dat via overlegplatformen de deelnemende gemeenten de bekomen resultaten kunnen toetsen aan deze factoren om zo tot een beter inzicht te komen in de facilitaire kosten en het bijhorend niveau van dienstverlening. Deze combinatie zorgt voor inzicht in zowel de facilitaire kosten van de gemeenten als het potentieel om optimalisaties door te voeren.

De hoofddoelstelling van het FaKL-project is om op een gestructureerde manier kostkengetallen te genereren van een aantal gemeentelijke gebouwen in Vlaanderen.

Kosten technisch onderhoud (€/m2BVO)

Kosten veiligheid (€/VTE)

Kosten ICT (€/VTE)

(Door Johan Ryckx, mei 2016)

www.fakl-benchmark.be

Hard- & software

Helpdesk

Beheer netwerk

Opleiding

24

BENCHMARKING - RONDETAFEL

01

Het FaKL-benchmarkingproject: de stem vanuit de praktijk

O

p de vorige pagina’s kon u een uitgebreid artikel lezen over de eerste onderzoeksresultaten van het FaKL-benchmarkingproject. Maar hoe ervaren de deelnemende gemeenten dit initiatief, welke zijn de struikelblokken en zijn er suggesties ter verbetering? En hoe moet het nu verder? Uit de rondetafel die IFMA organiseerde, blijkt dat het project een grote meerwaarde kan betekenen, maar er nog een weg te gaan is. Een belangrijk punt is het verhogen van de participatiegraad.

Verhogen participatiegraad

Bezieler van het FaKL-benchmarkingproject Johan Ryckx (Opleiding Facility Management Odisee) benadrukt dat het project in deze fase vooral een oogopener is inzake het belang van benchmarking als tool om de kosten en kwaliteit beter in kaart te brengen en onder controle te houden. Een voorwaarde om het onderzoek in de toekomst statistische relevantie te bekomen is dat de participatiegraad verhoogt. Momenteel werden de facilitaire gegevens van 20 administratieve gebouwen opgenomen, waardoor de kritische massa te klein is. Steden en gemeenten moeten worden gemotiveerd om hun gegevens door te geven. Is de drempel te hoog wegens tijdsgebrek, mankracht of weet men niet altijd goed hoe hieraan te beginnen omdat de juiste organisatiestructuur ontbreekt? Plus: wie neemt deze taak op zich: de secretaris, financieel beheerder…? En hoe kunnen medewerkers gemotiveerd worden om met getallen aan de slag te gaan?

In Nederland, waar meer dan 60 gemeenten bij een gelijkaardig initiatief zijn aangesloten, wordt hulp aangeboden bij het invullen van de gegevens. Een vraag die kan worden gesteld is of men bereid is om hiervoor een financiële bijdrage te betalen. Sensibilisering en promotie om-

trent de meerwaarde van het project of welke financiële winsten kunnen worden gerealiseerd is hierbij belangrijk. Lokale roadshows zijn een mogelijkheid om het initiatief meer bekendheid te geven.

Hoe vergelijken?

Als er een aantal vergelijkbare gebouwen zijn kan er aan kennisdeling worden gedaan, maar het is gevaarlijk om via dit instrument enkel op kosten te sturen. Een moeilijkheid is dat er heel veel variabelen zijn die een enorme impact kunnen hebben, waardoor een duurdere oplossing soms te verantwoorden is. Kwaliteit en tevredenheid van de klant zijn eveneens

Dirk Goossens (Gent): “Vergelijken op basis van kosten-kwaliteit en tevredenheid van de klant.”

bepalende factoren. Benchmarking van de outcome is echter vaak moeilijker dan benchmarking van de output. Van belang is ook om naar de deelfacetten te kijken en per post te vergelijken. Een mogelijkheid is voorts dat de facilitaire kosten die onder de loep worden genomen beperkt worden tot één of twee items.

Verschillende snelheden

Een ander struikelblok is dat de steden en gemeenten op verschillende snelheden zitten. Het draagvlak zal via een top down benadering en netwerking (vb lokale infosessies) moeten worden gerealiseerd.

Facility Management is immers groeiend

Luc Verheyen (Lier): “Het FaKLproject kenbaar maken bij de financieel beheerders.”

Mieke Loncke (IFMA): “Deelnemers die als ambassadeurs voor de verschillende clusters optreden zouden het project meer naambekendheid kunnen geven.”

binnen steden en gemeenten. Het idee werd geopperd dat er misschien op verschillende niveaus of in diverse clusters verder ontwikkeld kan worden. Uit de clusters kunnen vervolgens ambassadeurs voortvloeien.

Vervolg

Het volledige rapport verschijnt op 1 september en stelt belangrijke managementinformatie ter beschikking aan de lokale overheden of andere organisaties. Momenteel wordt er uitgekeken naar een instantie die de rol van platform/motor van het project op zich kan nemen (cfr www. gebouwbeheerder.be, een gelijkaardig initiatief van CeDuBo). De VVSG komt meermaals naar voor als geschikte partner. Ook naar budget toe dienen er pistes aangereikt te worden. (Door Tilly Baekelandt)

Guy Van der Veken (Heist op den Berg): “We moeten veel langer en beter inplannen.”

Guy Vanhoorde (Gent): “Gevaarlijk om via dit instrument enkel op kosten te sturen?”

Johan Ryckx (Opleiding Facility Management Odisee): “In een eerste fase vooral de ogen openen inzake het belang van benchmarking.”

Frederique Christiaens (Harelbeke): “Belangrijk om de juiste budgetsleutels te definiëren in uw stad of gemeente.”

Hebt u vragen of suggesties omtrent dit project? Neem dan contact op met Johan Ryckx (johan.ryckx@odisee.be).

Moderator rondetafel: Guy Vanhoorde (Gent). Deelnemers: Frederique Christiaens (Harelbeke), Steven Ghysens (Aalst), Dirk Goossens (Gent), Mieke Loncke (IFMA), Anne-Louise Peeters (Heist op den Berg, stagiaire), Johan Ryckx (Opleiding Facility Management Odisee), Guy Van der Veken (Heist op den Berg), Luc Verheyen (Lier) www.fakl-benchmark.be Schoonmaakadvies Aanbesteden & Contractsupport www.atir.nl

26

PROJECT

02

01

Flexibeler werken dankzij toegangscontrole

H

et systeem voor toegangscontrole verbeteren: deze doelstelling zat al enkele jaren in het achterhoofd van de logistiek verantwoordelijken van de Oost-Vlaamse vestigingen bij Bond Moyson. Een kennismaking met de oplossingen van Salto Systems duwde de plannen in een stroomversnelling. Momenteel werden al diverse kantoren met de XS4-beslagen uitgerust. Koen Van der Jeugt, senior technisch verantwoordelijke logistiek bij Bond Moyson, verduidelijkt het traject dat werd afgelegd.

Enerzijds 40 à 50 kantoren die nog met traditionele sleutels werkten, anderzijds een gewone standaard toegangscontrole: dat was het dubbel systeem waarmee de Oost-Vlaamse vestigingen van Bond Moyson tot voor kort werkten. “Door de talrijke geplande uitbreidingen, beseften we dat we op zoek moesten naar een extra oplossing. Die vonden we tijdens een beursbezoek op de stand van Santens Automatics, waar de producten van Salto Systems werden getoond.”

Bond Moyson maakte vervolgens werk van een ‘sleutelplan’ voor de hele provincie. Daarbij was de mogelijkheid om het personeel flexibeler te laten werken een prioriteit. “We zijn door de jaren heen wat geëvolueerd van de traditionele kantoorhouders naar ‘vliegende ploegen’, die in verschillende kantoren actief zijn. Aangezien we vroeger nog met traditionele sleutels werkten, had men een hele sleutelbos nodig om overal binnen te kunnen.

Een badgesysteem bleek het ideale alternatief om dat op te lossen.”

Integratie

De oplossingen van Salto Systems worden nu systematisch voorzien bij aanpassing van bestaande Oost-Vlaamse kantoren van de mutualiteit. Zo zijn de kantoren in Zottegem en Ledeberg er reeds mee uitgerust en schakelt nu ook het administratief gebouw in Zwijnaarde integraal over. Dat geldt ook voor het gebouw op de Vrijdagmarkt in Gent, dat het boegbeeld van de organisatie is en waar alle facetten van de dienstverlening in ondergebracht zijn.” Hier hadden we nog een extra uitdaging, vermits we daar ook een deel van het gebouw aan andere partijen verhuren. Gelukkig zorgt een degelijk softwareprogramma ervoor dat dit perfect beheersbaar is en we een grote flexibiliteit kunnen hanteren. Daardoor is het perfect instelbaar om voor iedere individuele gebruiker de ‘toegelaten’ zones te bepalen en hem/haar daar toegangsrecht voor te geven via de badges.”

Van der Jeugt is om diverse redenen tevreden over de oplossingen: “De deuren kunnen makkelijk met deze oplossing voor

01. XS4 Mini-deurbeslag.

02.Het gebouw op de Vrijdagmarkt in Gent vormde een uitdaging, gezien een deel van het gebouw aan andere partijen wordt verhuurd. Het softwareprogramma zorgt ervoor dat dit perfect beheersbaar is en een grote flexibiliteit kan worden gehanteerd.

elektronische toegangscontrole worden uitgerust. Daarom wordt dit voor ons de nieuwe standaard bij onze jaarlijkse ambitie om twee à drie kantoren te renoveren.

Bovendien verliep ook de samenwerking vlot: enerzijds met verkooppunt Santens Automatics waar één medewerker zich specifiek toelegt op geautomatiseerde toegangscontrole, anderzijds met Salto Systems zelf voor vlotte, rechtstreekse ondersteuning. Wij hebben specifiek voor deze leverancier gekozen door de goede combinatie van offline en online deuren.

Eén kantoor kan bijvoorbeeld worden uitgerust met 10 offline deuren en 1 online (voordeur), wat ook een prijsvoordeel oplevert. Bovendien is er geen extra bekabeling vereist.” (Door Bart Vancauwenberghe) www.saltosystems.be

XS Platform Door de grote verscheidenheid aan modellen, lenen de elektronische beslagen XS4 zich voor vrijwel elke deur: zowel houten en PVC-deuren, als deuren met smalle metalen frames. De beslagen zijn zonder bekabeling en communiceren via het SALTO Virtual Network en SALTO Wireless voor real-time toegangscontrole. Ze zijn geschikt voor de meeste Europese, Scandinavische en ANSIinsteeksloten.

Wij geloven in eerlijke lonen voor de boeren die onze koffie telen.

Puro zet zich ook in voor de bescherming van de regenwouden. Voor elk kopje koffie dat u drinkt, staan wij een financiële bijdrage af aan de natuurbeschermingsorganisatie World Land Trust om bedreigde stukken tropisch regenwoud in Zuid-Amerika duurzaam te beschermen.

www.purocoffee.com - 0800/44 0 88

JET TOWEL

Al meer dan 20 jaar - het origineel

Zo gaat handen drogen vandaag Richt uw sanitaire ruimtes comfortabel, hygiënisch en duurzaam in met de Jet Towel van Mitsubishi Electric: • volledig contactloze werking • droogt handen grondig in enkele seconden • reinigings- en onderhoudsvriendelijke behuizing • kostenverlagend voor sanitaire ruimtes

De Jet Towel is beschikbaar in de modellen Slim, Smart en Mini en is verkrijgbaar in verschillende kleuren

Meer informatie vindt u op www.jet-towel.com

AZ_Jet_Towel_BE_168x125.indd 1

10.03.16 10:46

28

PROJECT

01

Restaurant IKEA hoeft niet te sluiten voor nieuwe vloer

S

hoppen kan niet alleen vermoeiend zijn, het kan ook een stevige appetijt opwekken. IKEA kiest daarom resoluut voor een restaurant voor zijn bezoekers. Bij een dagje uit hoort nu eenmaal ook een hapje. Het eten op het bord moet dan niet alleen goed smaken, het restaurant moet ook goed ogen.

Want wie meubels verkoopt, moet zelf het goede voorbeeld geven met een mooie inrichting.

Acht jaar na de opening, kon het restaurant van IKEA Gent een opfrissing gebruiken. Een vloer leggen in een drukbezocht restaurant is echter geen sinecure. De Zweedse meubelfabrikant vond de oplossing in Sigan Elements, een hoogwaardig verlijmingssysteem voor vloerbedekking. Hierdoor kon de vloer tijdens de wekelijkse sluitingsdag op zondag gelegd worden om de volgende dag de klanten weer met open armen te ontvangen.

Catering voor een totaalbeleving

Het bezoekersrestaurant van IKEA Gent is één van de drukbezochtste in België. Over een oppervlakte van 1.300 m² biedt het plaats aan 600 bezoekers. Na acht jaar dienst, was het volgens Aline De Wulf, Interior Design Manager van de winkel in Gent, dringend tijd voor een opknapbeurt. “We willen als meubelfabrikant design betaalbaar maken voor iedereen.

En met ons restaurant hebben we een bijzonder mooi podium om te tonen wat er allemaal kan met onze producten. Voor ons draait het hier in deze ruimte niet om omzet draaien uit maaltijden, hoewel we daar zeker niet over mogen klagen. Prioritair voor ons is het aanbieden van een totaalervaring aan onze klanten. We willen hen alles geven wat nodig is voor een ‘fun day out’, dus kunnen ze voor een welverdiende pauze terecht in onze bistro of ons restaurant.” Tot voor kort lag er in het restaurant een houten vloer van Tarkett.

Het herinrichten betekende echter dat ook een nieuwe vloer zich opdrong. De Wulf: “We kozen voor lichthouten en roze meubels, waardoor het geheel niet meer samen zou passen. Daarom gingen we te

rade bij Multi-Step, dat ook bij de opstart hier in Gent de plaatsing van de vloer voor zijn rekening nam, tot grote tevredenheid.”

Kort tijdsbestek voor plaatsing

De grote uitdaging voor IKEA Gent was het kunnen werken binnen een kort tijdsbestek. De winkel, en bijgevolg het restaurant, is louter gesloten op zondag en moet de volgende dag weer klanten kunnen ontvangen. David Janart, zaakvoerder van Multi-Step raadde IKEA Gent daarom Sigan Elements van Uzin aan, verdeeld door Unipro. “Dit unieke verlijmingssysteem maakt het mogelijk om nieuwe PVC-vloerbedekkingselementen op bestaande vloerafwerkingen te verlijmen. Het gaat om twee speciale lijmen, gescheiden door een metaalversterkte speciale folie, die langs beide zijden zelfklevend is. De lijm aan de onderzijde is afgestemd op de bestaande ondergrond en de bovenkant is geschikt voor alle geëigende vloerbedekkingen. De grote troef van dit systeem is dat het enerzijds heel wat tijd uitspaart op vlak van voorbereiding en egalisatie van de bestaande vloer.

Ook de plaatsing zelf is heel eenvoudig.

Wat we nu op een dag presteren zou normaal twee à drie dagen kosten”, berekent Janart. “Anderzijds is de vloer ook meteen beloopbaar en belastbaar. Deze oplossing klonk uiteraard als muziek in de oren van IKEA, want het betekende dat het restaurant niet zou moeten sluiten. Met een traditionele plaatsing gaat bovendien hinder zoals geur en stof gepaard, wat nu achterwege blijft. Je werkt heel milieuvriendelijk en bespaart ook nog afval.” Er zijn echter wel een aantal voorwaarden verbonden aan het gebruik van Sigan Elements. Zo moet de bestaande vloerbedekking structureel intact zijn. “Kleine gebreken zoals blazen of oneffenheden, zal je uiteraard meedragen”, waarschuwt Janart. “Ook de nieuwe vloerbedekking moet in PVC zijn.

IKEA koos daarom een passende nieuwe tegel van Tarkett. Alle voorwaarden waren daarmee vervuld.”

Bistroruimte als voorbeeld

IKEA Gent ging niet over één nacht ijs om een ruimte van 1.300 m² onder handen te nemen. De bistro in de buurt van de kassa’s deed dienst als testcase. Klanten kunnen daar terecht voor een snel tus-

PROJECT

sendoortje of een snack voor onderweg.

“De totale oppervlakte in onze bistro bedraagt slechts 68 m²”, vertelt De Wulf. “Ze kon perfect dienen als voorbeeld. Door onze eerdere samenwerking hadden we veel vertrouwen in Multi-Step en de oplossing die ze ons voorstelden. Door eerst de bistro aan te pakken, hadden we zelf het perfecte zicht op hoe de plaatsing zou verlopen en welke ervaringen de onderhoudsploeg er mee had. We hadden dus geen andere referenties nodig.” Het huzarenstukje bestond er dan in om een uitgekiende planning op te stellen om het restaurant aan te pakken. De volledige oppervlakte kon onmogelijk op één dag afgewerkt worden. Er werd daarom geopteerd om op vier opeenvolgende zondagen de plaatsing te laten gebeuren.

Telkens was er een vooropgesteld aantal m² dat aangepakt werd. “Het is iedere keer weer spannend om alles op tijd voorbereid te krijgen: om vier uur begint men met het wegruimen van tafels en stoelen in de bewuste zone. Daarna moet alles enkel schoongemaakt en ontvet worden vooraleer de klok tien uur slaat. Dan mag er hier namelijk niet meer gewerkt worden.” De plaatsing kan iedere zondag gewoon verdergaan waar ze de vorige keer geëindigd is. Een tape scheidt de oude en de nieuwe vloerbedekking, zodat bezoekers aan het restaurant geen last zouden ondervinden. Mochten er aan de rand van

“De vloer was direct beloopbaar en belastbaar, zodat het restaurant meteen weer kon openen” - David Janart, zaakvoerder Multi-Step

01.De bistro die een oppervlakte van slechts 68 m² heeft deed dienst als testruimte vooraleer men het restaurant van 1.300 m² aanpakte.

02. De nieuwe inrichting voor het bezoekersrestaurant vroeg om een nieuwe vloerbekleding. IKEA Gent koos voor een PVC-vloer van Tarkett.

03. De plaatsing kan heel eenvoudig gebeuren.

Het systeem is opgebouwd uit twee speciale lijmen, gescheiden door een metaalversterkte speciale folie. Na het plaatsen moet enkel de beschermfolie verwijderd worden en kan de nieuwe vloer erop bevestigd worden.

de nieuwe vloertegels toch beschadigingen ontstaan zijn, kunnen ze heel eenvoudig vervangen worden. Janart: “Sigan Elements geeft een uitstekende bevestiging aan de vloer, maar kan toch verwijderd worden zonder dat er lijmresten achterblijven op de grond. Je hoeft dus gewoon de beschadigde tegel weg te halen en een nieuwe in zijn plaats te leggen. Simpel. Bij klassieke oplossingen zou de herstelling altijd zichtbaar blijven. Hier is ze naadloos weggewerkt.”

De moeite waard

IKEA is bijzonder tevreden over de nieuwe vloer en het verlijmingssysteem. “Een nieuwe vloerbedekking over een derge-

lijke oppervlakte is geen geringe investering. Maar het is absoluut de moeite waard gebleken. De samenwerking met de verschillende partijen liep heel vlot. Problemen zijn er altijd. De tape die we bijvoorbeeld gebruikten bleek niet zo eenvoudig verwijderbaar als de tegels. Maar problemen zijn er om samen op te lossen en dat is iedere keer enorm goed gelukt.

Bovendien werd de strakke planning door alle partijen goed opgevolgd. We zijn dan ook opgetogen met het resultaat. En ook onze onderhoudsploeg klaagt niet. Dat wil veel zeggen”, glimlacht De Wulf.

(Door Valérie Couplez)

www.unipro.be

01

02

03

29

Eerste Hulp Bij Ontdoen van oud elektrisch medisch- en labomateriaal?

Recycleer duurzaam: vraag het aan een Recupel erkende Recycler.

Als facility manager waakt u over het materiaal in uw organisatie of bedrijf. Maar wat als u een apparaat niet meer gebruikt en kwijt wil? Ook dan blijven veiligheid en risicobeheersing cruciaal. Mens en milieu verdienen een optimale bescherming. Werk daarom samen met een Recupel erkende Recycler.

Het is de beste garantie voor de correcte en duurzame afdanking van uw oud elektro-materiaal: laboratoriumapparatuur, monitoren, testapparaten, scanners ...

Vraag een voorstel aan op www.recupel.be/recupel-recycler

CATERING

De kantine omtoveren tot een bedrijfsrestaurant Congres ‘De toekomst van catering’

N

iet alleen de liefde van de man gaat door de maag. Ook die van de werknemer. Neem maar eens een kijkje bij populaire werkgevers zoals Google. In het hoofdkwartier in Silicon Valley hebben de medewerkers keuze uit dertig verschillende restaurants waar ze gratis de maaltijd kunnen nuttigen.

Voeding van een uitstekende kwaliteit, voorzien van alle informatie rond voedingswaarde en te verorberen in een gezellig kader. Uiteraard hoeft uw bedrijfscatering niet op dezelfde schaal te gebeuren, maar u doet er wel aan deze trends te volgen. Dat was althans de boodschap van de specialisten op het IFMA-congres ‘De toekomst van catering’, dat plaatsvond in de showroom van Miele.

Met de vergrijzing van de maatschappij, zal ook het actieve deel van de bevolking kleiner worden. Dat betekent dat voor heel veel functies de wedloop op talent kan beginnen. Bedrijven zullen zichzelf in de toekomst meer moeten verkopen aan potentiële kandidaten dan omgekeerd. Een goede verloning en werkzekerheid zullen niet langer volstaan. Met andere woorden, de rol van de Facility Manager om een aantrekkelijke werkomgeving te creëren zal alleen maar belangrijker worden. Uit de enquête voor ‘World’s best Multinational Workplaces’ bleek dat medewerkers factoren als een plezierige, open en gezellige werkomgeving hoog inschatten. Een niet onbelangrijk element in dit verhaal is bedrijfscatering, dat een stevige hap in het budget van de Facility Manager vertegenwoordigt. Volgens een onderzoek van HTC neemt het met 25,38% na schoonmaak (31,85%) de tweede plaats in de verdeling van de uitbesteding in. IFMA organiseerde daarom in april het congres ‘De toekomst van catering’ waarbij aan verschillende experts werd gevraagd om hun visie te onderbouwen. Aan het woord kwamen Ralph Van Loocke (directeur Hotelschool Ter Groene Poorte), Stefan Kraft van Ermel en Mariëlle Hintzen (HTC Advies Nederland), Hederik Tijs (Facility Manager BASF Antwerpen), Didier Matthys (Studio DM-A) en Jo Hillaert (foodconsultant MCS). Uit

de namiddag bleek dat bedrijfscatering voortaan gestoeld moet zijn op drie pijlers: gezond eten, multifunctionele ruimtes en meer beleving.

Naar een gezondere, gevarieerde keuken

Werknemers appreciëren bedrijfscatering vooral om het gemak. Bij het onder de loep nemen van het culinaire luik, blijkt gezonde voeding met stip op één te staan in de catering van de toekomst. Met een aangepaste kwalitatieve catering kunnen bedrijven immers hun engagement onderschrijven om actief te investeren in het welzijn van hun medewerkers. Het loont daarom om alle informatie over de voedingswaarde van maaltijden ter beschikking te stellen. Dat gaat niet louter over de calorieën, het geldt evenzeer voor de aanwezigheid van allergenen of de herkomst van de producten en of de maaltijd geschikt is voor vegetariërs of veganisten.

Zo voert men geen beleid met een belerend vingertje, maar reikt men werknemers alle informatie aan om een eigen beslissing te maken en laat men ze de toegevoegde waarde ervaren. Daarnaast winnen lokale en seizoenproducten aan belang. Consumenten willen een pure en een eerlijke keuken. De afgebakende momenten voor het benutten van catering op het werk vervagen. Er moet meer variatie

Het bedrijfsrestaurant van de toekomst moet een attractieve ruimte worden, die de functie van een ontmoetingsruimte krijgt. komen in het aanbod volgens het principe ‘grazing around the clock’. De hoeveelheden worden kleiner, maar de eetmomenten frequenter. Denk dan aan het aanbieden van ontbijt, kleine (gezonde) snacks, sandwiches en broodjes, groenten- en fruitbar… . Werk daarbij meer met suggesties die bijvoorbeeld wekelijks wisselen.

Verandering van spijs doet immers eten.

Men mag daarbij ook verder kijken dan de eigen grenzen en meer gerechten uit de wereldkeuken op het menu zetten.

Naar multifunctionele ruimtes

Grijsgrauwe kantines moeten stilaan tot het verleden behoren. Het bedrijfsrestaurant van de toekomst moet immers een attractieve ruimte worden, die de functie van een ontmoetingsruimte krijgt. Werknemers gaan er niet alleen de lunch verorberen, men kan er ook terecht voor een kleine pauze of vergaderingen, sollicitatiegesprekken, het ontmoeten van klanten en leveranciers of de organisatie van

31

32

CATERING

Ralph Van Loocke (directeur Hotelschool Ter Groene Poorte): “Wij lanceerden dit jaar ‘de groene goesting’. Meer groenten op het bord moet de hefboom zijn naar gezondere voeding”.

Hederik Tijs (Facility Manager BASF Antwerpen): “Rendabiliteit was een belangrijk element in ons nieuwe cateringconcept.”

een after work event. Een quote die dit illustreerde tijdens het congres: “It’s not a company restaurant, it’s not an office, but if you are a mobile worker, it is something much better than both together”. Om dit te realiseren moet er afscheid worden genomen van de monotone rijen van tafels en stoelen die een refter of een kantine typeren. Een bedrijfsrestaurant wordt een aangename verlenging van de werkvloer die verschillende zitmogelijkheden biedt.

Zitbanken helpen medewerkers tot rust te komen in de drukte van de dag, cosy corners bieden wat privacy voor kleine gesprekken of informele vergaderingen, diverse tafelhoogtes en tafelvormen creëren meer sfeer in een grote zaal, een open keuken brengt contact tussen het keukenpersoneel en de klanten en een aparte hoek voor broodjes zal zorgen voor minder lange wachtrijen. Verder zijn alle moderne technieken aanwezig. Elke tafel herbergt bijvoorbeeld stopcontacten of UTP- en USB-aansluitingen en wifi is in de

Didier Matthys (Studio DM-A): “Maak je werknemers de chef van hun eigen plateau”.

volledige ruimte aanwezig. Zo kan men de ruimte een bredere invulling geven gedurende de volledige dag.

Alle zintuigen prikkelen

Een laatste belangrijk element voor het bedrijfsrestaurant van de toekomst is beleving. De klant van vandaag maakt deel uit van de generatie Y. Ze plaatsen genieten bovenaan het verlanglijstje. Daarnaast zoeken ze meer comfort. Lunchen op het werk sluit daar perfect op aan, zeker voor het groeiende aantal eenpersoonsgezinnen. Maar dan moeten wel alle zintuigen aan bod komen tijdens de maaltijd.

Consumenten zijn de voorbije jaren nu eenmaal kritischer geworden en uit op meerwaarde. Het belangrijkste zintuig om te plezieren is het oog, gevolgd door de neus en het oor. Smaak staat pas op plaats vier. Dat betekent dus dat de presentatie op het bord van enorm belang is. Daarnaast doet u er als Facility Manager goed aan om te zorgen voor een aantrekkelijke

Jo Hillaert (foodconsultant MCS): “Wat geldt voor horecazaken, geldt ook voor bedrijfsrestaurants: onderzoek je markt en weet wat je klanten willen”.

omgeving en een heel visuele presentatie.

Besteed daarbij voldoende aandacht aan belichting om de juiste sfeer te ontwikkelen. Interactiviteit is een tweede belangrijke plus. Het geeft het gevoel dat er meer keuze is. Een saladbar waar ze zelf hun favoriete rauwkost kunnen combineren.

Of een station voor warme maaltijden à la carte, waarbij ze de componenten (vlees, groenten, saus…) voor het uitkiezen hebben en voor hun ogen zien bereid worden.

Neem ook nieuwe concepten zoals foodtrucks in overweging. In de zomer kan dit een goed ontvangen alternatief zijn. Ten slotte speelt het personeel zijn rol in het creëren van beleving. Klantvriendelijkheid en enthousiasme zijn de sleutelwoorden.

BASF geeft het goede voorbeeld

Deze theorieën worden vandaag al in de praktijk gebracht. Hederik Tijs, Facility Manager van BASF Antwerpen, kwam getuigen over hoe zij de transformatie naar een nieuw bedrijfsrestaurant ingevuld

CATERING

hebben. BASF telt in de Antwerpse haven 54 productievestigingen verspreid over 600 hectare. In totaal zijn er 3.042 medewerkers aan de slag. De catering gebeurt door de Compass Group. Het idee was om te evolueren van een verouderde kantine met een verlieslatende afhaalkeuken en voedingsautomaten naar een selfsupporting selfservice met geïntegreerde sandwichbar met take away zone in een aantrekkelijke omgeving. Een gefaseerde aanpak was broodnodig om de aanpassingen aan de infrastructuur te realiseren en tegelijkertijd het personeel voldoende cateringfaciliteiten aan te bieden. Een juiste prijs voor de werknemers was van groot belang. Het nieuwe concept behield daarom het sociale menu aan het equivalent van één maaltijdcheque. Maar de andere prijzen zijn tevens marktconform door een vergelijking met wat gelijkaardige producten kosten in zaken in de buurt. Dit wordt jaarlijks herzien. Voor de commerciële uitbating koos BASF voor een terbeschikkingstelling als uitgangspunt. De cateraar betaalt maandelijks een vergoeding en staat in voor het onderhoud. Zo is het nieuwe concept voor beide partijen rendabel. Communicatie bleek onontbeerlijk voor een goed resultaat. Elke gelegenheid en elk communicatiekanaal werd aangegrepen om de medewerkers te informeren over de veranderingen. BASF putte zijn inspiratie voor het nieuwe concept uit bezoeken aan andere bedrijfsrestaurants zoals dat van Google, HSBC, Toyota en Imec.

De mosterd halen bij collega Facility Managers dus en dan vertalen naar de eigen bedrijfscultuur. Het resultaat mag er alvast zijn. (Door Valérie Couplez)

01

02

Er moet meer variatie komen in het aanbod volgens het principe ‘grazing around the clock’.

01. Met een à la carte concept kan je inspelen op de wens naar meer keuzevrijheid.

02. Cosy corners bieden privacy voor kleine gesprekken of informele vergaderingen.

03.Het nieuwe bedrijfsrestaurant van BASF Antwerpen focust op een kwalitatief aanbod aan een marktconforme prijs in een aantrekkelijk kader.

03

33

34

YOUNG IFMA

Cultuurshock: ook Belgische schoonmaakwereld kansrijk voor ambitieuze professionals Als nieuw Young IFMA bestuurslid heb ik deze keer de eer een column te schrijven. Daarom vertel ik u graag mijn ervaringen vanuit de facilitaire wereld in België. Ik ben afgestudeerd aan de Hoge Hotelschool Maastricht en heb vervolgens een paar jaar gewerkt als catering- en schoonmaakadviseur bij het onafhankelijke adviesbureau ATIR Nederland. Daarna maakte ik de overstap naar het zusterbedrijf in België, waar ik momenteel ook werkzaam ben als facilitair adviseur (catering en schoonmaak).

Overigens wil ik eerst een taboe de wereld uithelpen. Sommige mensen zien het werk in de schoonmaakwereld als iets waarvoor zij zich moeten schamen, omdat de term schoonmaak niet fancy klinkt. Mensen denken vaak te beperkt, doordat ze simpelweg niet weten wat de organisatie van de schoonmaak binnen een gebouw met zich meebrengt. Het is juist een werkveld waarbinnen je jezelf als young professional op vele vlakken kan ontwikkelen en waar je constant wordt uitgedaagd door innovaties, kostenbesparingen en toenemende kwaliteiteisen. In mijn huidige functie als adviseur ben ik onder andere bezig met grootschalige projecten waarbij adviesvaardigheid is vereist, werk ik mee aan uiteenlopende adviesvraagstukken, aanbestedingen, kwaliteitscontroles, calculaties, plan ik sales activiteiten, zoek ik naar leads en voer ik werving en selectieprocedures uit. Daarnaast onderhoud ik ook mijn eigen klantenbestand. U ziet: een dynamische job met elke dag opnieuw leuke uitdagingen en deadlines.

Om even terug te komen op mijn overstap van Nederland naar België. Ik dacht: no worries. Ik heb ervaring, ben een halve Belg en woon op de grens, dus enige omgang met Belgen is mij niet vreemd. Dit bleek in de praktijk toch een heel ander verhaal. De manier van zakendoen, de samenwerking met derden, het risicomijdende gedrag, de professionaliseringsslag en de totale facilitaire wereld worden hier toch anders ingevuld. Een voorbeeld is het nieuwe werken. Dit heeft een grote impact op Facility Management. In Nederland wordt dit als standaard beschouwd, terwijl in België nog verdere ontwikkelingen worden verwacht. Of wat te denken van de verschillen met betrekking tot Total Facility Management (TFM).

Ik zie hier in vergelijking met Nederland nog vele mogelijkheden en kansen, wat het werken in de facilitaire wereld in België zo uniek maakt. Enkele aspecten zijn bijvoorbeeld: kwaliteitsopvolging, professionalisering, TFM, hospitality, digitalisering, relatiebeheer, centralisatie, duurzaamheid… . Hierdoor werd tevens mijn interesse gewekt om naast mijn huidige job iets extra te doen. Zo kwam ik in contact met Young IFMA. De doelstelling van Young IFMA om de (zelf-)ontwikkeling van Young Professionals in het facilitaire werkveld te bevorderen via een jong, dynamisch platform door middel van kennisoverdracht en netwerken sprak mij direct aan. Dit is precies dat extraatje waarnaar ik op zoek was. Ik breng kennis bij en tegelijkertijd verwerf ik kennis, ik ervaar leuke samenwerkingen en ontmoet nieuwe connecties. Zoals u bijvoorbeeld! Ik kijk ernaar uit om u te ontmoeten op een van de volgende IFMA-evenementen en misschien wel te sparren over de ontwikkelingen in de snel veranderende facilitaire wereld.

Marjolein de Detter Facilitair Adviseur – onafhankelijk adviesbureau Atir België Bestuurslid Young IFMA

FROM SMART TO CLEVER. OPLEIDINGSAGENDA

INSCHRIJVEN CLOE.DAEM@FREESTONE.BE FREESTONE GROUP DE HENE 10 1780 WEMMEL T +32 2 453 95 50

SCHOONMAAK EN INNOVATIE 2 JUNE 2016 BRUSSEL (WEMMEL) ELEMENTAIRE BOUWKUNDE 03-10-14-24 JUNE 2016 BRUSSEL (WEMMEL) VAN STAND ALONE SOFTWARE TOOL TOT APPLICATIELANDSCHAP 08 SEPTEMBER 2016 BRUSSEL (WEMMEL) NIEUWE NORMEN IN FM 16 SEPTEMBER 2016 BRUSSEL (WEMMEL)

AANKOMEND EVENT FREESTONE CYCLING TOUR 15 SEPTEMBER 2016 CONDITIEMETING EN MEERJARENPLANNING (NEN2767) 29 SEPTEMBER 2016 06 OCTOBER 2016 ANTWERPEN (ZWIJNDRECHT) SCHOONMAAK EN INNOVATIE 07 OCTOBER 2016 BRUSSEL (WEMMEL) ELEMENTAIRE BOUWKUNDE 10-17-24 NOVEMBER 2016 01 DECEMBER 2016 BRUSSEL (WEMMEL)

FREESTONE.BE

Advert-Freestone-FMmagazine-168x125mm-DEF.indd 1

3/05/16 11:13

36

SMART BUILDINGS

Smart Building - Smart Home Congress De digitale revolutie

O

p 21 april vond in de Ghelamco Arena te Gent het ‘Smart Building, Smart Home Congress’ plaats, een organisatie van FEE, de Federatie van de Elektriciteit en Elektronica. Het talrijk opgedaagde publiek kreeg een deskundige kijk op het fenomeen van de slimme gebouwen, die ons leven grondig zullen veranderen.

Denk maar aan het omgaan met energie, meer comfort, meer veiligheid, controle, automatisatie,… Wordt alles anders?

Het FEE-congres ging over slimme gebouwen in het algemeen en ook, meer specifiek, over slimme huizen. Veel van de sprekers namen de term ‘slimme huizen’ in de mond, maar hun inzichten gaven tegelijk een kijk op de mogelijke evoluties voor gebouwen die Facility Managers onder hun hoede hebben. Een selectie.

Flexibiliteit

Ronnie Belmans (CEO EnergyVille) stelde dat we evolueren naar steeds meer hernieuwbare en gedistribueerde energiebronnen, samen met de evolutie naar slimme netten. Daar drijft energie-aanbod de vraag aan, en ook vice-versa. Tegelijk zijn er alsmaar meer slimme gebouwen.

Belmans wees erop dat flexibiliteit belangrijker wordt. Dat is zo aan de kant van de consument, waar de vraag verschuifbaar moet zijn, bijvoorbeeld een wasmachine die draait als er (hernieuwbare) elektriciteit beschikbaar is. Ook is flexibiliteit nodig aan de kant van de productie.

En er is flexibiliteit nodig wat betreft de opslag van teveel geproduceerde energie - energie onder de vorm van elektriciteit: de opslagcapaciteit van batterijen zal snel toenemen, en de prijs zal verder sterk dalen. Maar ook energie onder de vorm van warmte zal steeds meer worden opgeslagen, denk aan verwarmingstoestellen

die ‘s nachts hitte opslaan en overdag de warmte vrijgeven, gecombineerd met warmtepompen. Om dat alles mogelijk te maken, is slimme energiesoftware nodig om de buurt flexibeler te maken en energiestromen te clusteren. Eveneens is er nood aan slimme energiecontrole op het niveau van het individuele gebouw. Er zal een dataflow en een energieflow zijn, in twee richtingen. Zo ontstaat een combinatie van twee netten die samenwerken.

LoRa-netwerk

Phillip Vandervoort was tot 2014 general manager van Microsoft voor Centraal- en Zuid-Amerika en de Caraïben, en is vandaag chief consumer market officer bij Proximus. Vandervoort vermeldt Proximus’ LoRa-netwerk, specifiek ontworpen om objecten zoals gebouwen, auto’s, huishoudtoestellen of machines te voorzien van sensoren, en ze met het internet te verbinden. De sensoren verzamelen informatie over de toestand en/of omgeving van deze objecten. Via het LoRa-netwerk en het internet wisselen zij deze informatie uit zodat men ze vanop afstand kan monitoren, bedienen of controleren.

Vandervoort wees er ook op dat voor gebouwen steeds meer isolatiematerialen gebruikt worden. Dit kan er, net als gewapend beton, voor zorgen dat straling

moeilijk door kan. Maar een gebouw kan pas slim zijn als je er ook mee kan interageren, stelt hij. Daarom zijn er femtocellen, die zijn ontworpen om een gebouw of een oppervlakte te bedekken met voldoende signaalsterkte en capaciteit om een betere gebruikservaring van mobiele communicaties te leveren. Net zoals WiFi access points, kan je ze combineren in een vermaasd netwerk, en ze verbinden via het LAN-netwerk van het bedrijf. Gebaseerd op de femtoceltechnologie zijn Proximus’ Mobile Coverage Extenders: er zijn er voor huizen, en ook voor grotere gebouwen, tot 1.000m² en/of voor meer gebruikers (tot 16 gelijktijdige bellers).

Open ecosystemen

Verschillende sprekers wezen op het belang van ‘open ecosystemen’ en samenwerken met partners. Vandervoort vermeldde dat Proximus intussen met enkele bedrijven Internet of Things-oplossingen met succes heeft getest. Zo haalde hij het onderhoud van gebouwen aan. Er zijn intussen kantoorgebouwen die zijn voorzien van sensoren die moeten leiden tot een efficiënter gebruik van de lokalen en een aangenamere werkomgeving. Sensoren kunnen bijvoorbeeld het gebruik van sanitair en vergaderzalen monitoren. Ze melden hoeveel keer de vergaderzalen en de toiletten worden gebruikt zodat de schoonmaakploeg op tijd de lokalen kan onderhouden. Vandervoort had het eveneens over een technologie waarbij stoelen na een vergadering automatisch en autonoom netjes opnieuw tegen de vergadertafel aan rollen, zodat de ruimte er steeds verzorgd uitziet.

Nederlands onderzoek

Peter Van Den Heede is onder meer business development manager Smart

SMART BUILDINGS

Ethan Ambabo (Google Mountain View) wees op de toenemende aanwezigheid van camera’s in slimme gebouwen.

Ronnie Belmans (EnergyVille): “Flexibiliteit wordt alsmaar belangrijker.”

Wouter Haerinck (iMinds): “De nieuwe manier van denken is: zelflerende personalisatie toevoegen.”

Peter Van Den Heede (ABB) had het over een grootschalig Nederlands onderzoek (nieuwbouwwijk Hoog Dalem) dat focust op woonhuizen, maar ook een idee geeft van de te verwachten evolutie voor veel andere gebouwen.

Grids bij ABB en hoofd van het Agoria Smart Cities Comité. Hij sprak over een grootschalig Nederlands onderzoek dat focust op woonhuizen, maar ook een idee geeft van de te verwachten evolutie voor veel andere gebouwen. Het onderzoek vond plaats in de nieuwbouwwijk Hoog Dalem. De energievraag van de woningen is er volledig elektrisch. De bijna vijftig huishoudens wekken er zonne-energie op.

Als er weinig of geen verbruik is, wordt die opgeslagen in accu’s. De opgeslagen stroom kan vervolgens op ieder moment van de dag opnieuw worden gebruikt voor de huishoudelijke apparatuur. De huishoudens worden voor een groot deel zelfvoorzienend door hun verbruik te monitoren, te plannen en bij te stellen. Zo is de belasting van het elektriciteitsnet minimaal en worden knelpunten voorkomen. Ze hebben geen gasaansluiting: verwarming en warm

tapwater worden geleverd door een collectieve warmte-koude-opslag in combinatie met individuele warmtepompen.

Van Den Heede merkte op dat er in Nederland niet alleen prosumenten zijn (consumenten die energie produceren), maar dat er vooral op de huizenmarkt ook een tweede groep investeerders ontstaat: bedrijven die deze huizen naar de energiemarkt willen brengen en dus energie-aggregatoren zijn. Daarvoor is een gateway vereist die de verschillende protocollen aankan.

lopment manager Daikin) vijf potentieel disruptieve technologieën samen: mobiel internet, cloudtechnologie, Internet of Things, automatisatie van kennis en hernieuwbare energie. Het maakt gebouwen duurzamer op het vlak van energie, milieu en vraagzijdeflexibiliteit. En het zorgt voor meer comfort. Wat de tendens nog voortstuwt, is het Europese beleid, dat uitpakt met richtlijnen voor minder energieverbruik en meer hernieuwbare energie, concludeert Warnez.

Camera’s

Nieuwe manier van denken

Ethan Ambabo (hoofd business development bij Google Mountain View) wees onder meer op de toenemende aanwezigheid van camera’s in slimme gebouwen.

Die houden zaken als bezetting, plaatsen, anomalieën… in het oog. Er zullen ook steeds meer sensoren zijn die onder meer de temperatuur, vocht, positionering… in de gaten houden. De hoeveelheid binnenkomend licht in een gebouw zal steeds vaker worden aangepast in de loop van de dag, er komen meer diensten die het comfort en de efficiëntie van de werknemers verhogen enzoverder. Er zit technologie aan te komen die goed weet wat een werknemer comfortabel vindt als binnenklimaat. Gebruikers die een slim gebouw binnenkomen, zullen van die mogelijkheden willen gebruikmaken en hun voorkeuren aangeven. De smartphone zal daarbij de sleutel zijn. Veiligheid wordt daarbij heel belangrijk, maar gebruikers horen hun privacy niet op te geven, stelde Ambabo. Wel zullen ze steeds meer waarde zien in hetRegistration delen van hun data. Tenslotte krijgt men meer inzicht in het gebruik van energie. Ambabo duidde nog op het toenemende belang van software-updates van bijvoorbeeld apps. Men krijgt bijvoorbeeld om de zestig dagen een software-update die enkele zaken corrigeert en/of nieuwe mogelijkheden aanbrengt. Dit zorgt voor een band met de klant en ondersteunt de marketing enorm.

Tenslotte is Google zelf een dienstenbedrijf dat een open platform wil aanbieden, Art & Design Atomium Museum luidt het. Google zal spraakherkenning aanbieden, analysemogelijkheden van camerabeelden, data-analyse enzoverder.

Wouter Haerinck is CTO Everything Connected bij iMinds. Hij benadrukte dat een focus op ‘automatisatie’ de oude manier van denken is. De nieuwe manier van denken is: zelflerende personalisatie toevoegen. En hij voorspelt nog meer aardverschuivingen wat slimme gebouwen betreft: denk aan geprinte elektronica in het behang, in vloeren, in het plafond, virtuele gateways,... Net als de andere sprekers benadrukte hij het belang van open samenwerking en open innovatie. iMinds, als ICT-instituut van de Vlaamse overheid, speelt hierin een actieve, faciliterende rol.

Reinhard Laroy (adviseur van minister Alexander De Croo) voegde toe dat de regering als doelstelling heeft om tegen 2020 30 Mbps te realiseren voor iedereen, en 1 Gbps voor 50% van de huishoudens. Intussen moet de privacy beschermd worden.

(Door Koen Vandepopuliere)

www.feesmartbuilding.be

Smart buildings

• Registration is free for FM professionals, financial directors and general management

From Hype to Value

• Registration fee for FM consultants and commercial reps: 250 € • Registration is required at www.ifma.be

Belgiëplein / Place de Belgique 1 1200 Brussels www.adammuseum.be

Faciltiy Event - Final.indd 2-3

Potentieel disruptieve technologieën

Met slimme gebouwen komen volgens Patrick Warnez (electrics & controls deve-

Organisation: ISS Facility Services MCS IFMA

29 September 2016

Art & Design Atomium Museum 23/05/2016 12:14:55

IFMA organiseert samen met ISS, MCS en Proximus op 29 september in het Art & Design Atomium Museum (Brussel) het event ‘Smart Buildings: from Hype to Value.’

Inschrijven via www.ifma.be.

37

38

MOBILITEIT

Mobiliteit: rijden we ons vast?

E

en van dé uitdagingen waar Facility Managers moeten op inspelen is mobiliteit. De toekomstige mobiliteit heeft immers een niet te onderschatten impact op de werkplek en –omgeving. Op de beurs Realty vond op 24 mei een door IFMA georganiseerd debatseminarie plaats waar diverse scenario’s werden aangereikt om een adequaat beleid te ontwikkelen.

Hoe kan mobiliteitsbudget een modal shift teweegbrengen?

Bij Proximus werd een plan ontwikkeld waardoor meer en meer medewerkers in functie van het mobiliteitsbudget denken (evolutie van de mobiliteitskeuze, zie presentatie via onderstaande site). De parking was een van de grootste drijfveren om te starten met het mobiliteitsbudget.

Gregory Jacobs (Proximus): “Mobiliteitsvoordelen vormen bij ons een belangrijke component. Het mobiliteitsbudget, dat zich voor onze medewerkers sinds 2010 uit in een jaarlijks shopmoment, draait rond het ruilen van voordelen. De keuze is gebaseerd op het mobiliteitsprofiel en de nood aan flexibiliteit. Tot nu toe kunnen we concluderen dat het mobiliteitsbudget onder meer voor een groener imago van de werkgever en een hogere tevredenheid bij de werknemer gezorgd heeft. Het

Gregory Jacobs (Proximus)

is een bijkomende troef in het aantrekken van talent. De hogere administratieve opvolging, nood aan controle op het privégebruik, gebrek aan alignering tussen fiscus en RSZ, de interne verschillen inzake mobiliteitsvoordelen en bereikbaarheid van de kantoorgebouwen zijn momenteel nog de zwaktes binnen het systeem.”

Ontwikkelingen inzake elektrisch rijden en laden

Uit de cijfers die Steven Leeten (Rexel) voorlegde blijkt dat er op internationaal vlak maar ook in België een doorbraak is inzake de evolutie van inschrijvingen van elektrische voertuigen: “De doorbraak kwam er dankzij de financiële incentives en technische evoluties, zoals de harmonisering van de aansluitingen en verbeterde batterijtechnologie, die het gebruiksgemak verhogen. Interoperabiliteit

Steven Leeten (Rexel)

is bovendien niet veraf meer. Momenteel worden er ook testen uitgevoerd om zowel te kunnen op- als ontladen. De driving range is nog een van de gevoeligste punten. Elektrisch rijden is bovendien relatief goedkoop, onder meer omwille van de minieme onderhoudskost. Elektrische voertuigen zullen de mobiliteitsproblematiek niet oplossen, tenzij we anders gaan denken over onze mobiliteit in die zin dat we IoT en big data intelligent gebruiken.”

Driver management

Guido Schouteet (Fleet and Driver Care) benadrukte de optimalisatie van veiligheid binnen de mobiliteitsaanpak: “Als je een bedrijfswagen en de opties goed kiest, goed onderhoudt en bestuurt, bekom je een situatie waarin veiligheid, eco-print en besparingen geoptimaliseerd worden. Het idee heerst echter nog steeds dat men medewerkers zal verliezen als er aan de bedrijfswagen wordt geraakt. We kunnen echter geen besparingen realiseren zonder medewerking of mentaliteitswijziging van de bestuurder. Er zijn diverse mogelijkheden om het rijgedrag, dat bij bestuurders van lease- en bedrijfswagens een belangrijke kosten- en veiligheidsfactor is, te beïnvloeden. Een voorbeeld van een geïntegreerd process op het vlak van mobiliteit is het initiatief Road Safety Pioneers.”

Guido Schouteet (Fleet and Driver Care)

MOBILITEIT

Case T&T

Het nieuw Vlaams Administratief Centrum in Brussel, het Herman Teirlinckgebouw, wordt de toekomstige werkstek van 2.500 Vlaamse ambtenaren in Brussel en is gelegen op de site van T&T. Carl Vranken (Het Facilitair Bedrijf): “70% van die mensen doet dagelijks de verplaatsing, 71% komt momenteel gratis met de trein, wat het aantal bedrijfswagens beperkt.

400 mensen komen met de wagen. In het

nieuw gebouw beschikken we echter over onvoldoende plaats en daar moet aan gewerkt worden. We zullen de gewoonte moeten ombuigen, onder meer door meer te fietsen, goede fietsfaciliteiten, het delen van auto’s en dergelijke meer.”

(Door Tilly Baekelandt)

U kan de volledige presentaties downloaden via www.ifma.be/24052016-debatnamiddagmobiliteit-rijden-we-ons-vast

Carl Vranken (Het Facilitair Bedrijf)

LID

NV

Industriële & Particuliere Dakwerken Nike Laakdal

LID-logo2014_PMS 301 U.indd 1

3/12/14 15:46

RENOVATIE VAN DAKEN ‘LID, een naam in de dakwereld’

Renovatie, nieuwbouw en onderhoudscontracten van platte en hellende daken Reeds meer dan 35 jaar expertise in daken Wolfs oil Hemiksem

Vrijblijvend professioneel advies w dak

WIJ VOLGEN UW DAK OP VAN A TOT Z

Winkelcomplex Weyveld Zaventem

Industrieweg 1019 3540 Herk-de-Stad Tel. 013 33 38 78 info@lid.be - www.lid.be

39

40

FOTOREPORTAGE

Voorzitter IFMA Jean Morren bij presentatoren Tatiana Silva en Kobe Ilsen

Winnaar Best FM Thesis Odisee 2016 Rika Denduyver met Cliff Mostien (Odisee)

Winnaar Best FM Thesis HEPL 2016 Fabienne Theijs met Alain Delahaut (HEPL)

De zes finalisten in het gezelschap van juryvoorzitter Gert Potoms, voorzitter IFMA Jean Morren en directeur IFMA Mieke Loncke

FOTOREPORTAGE

Guy Vanhoorde (Stad Gent) Facility Manager of the year 2016

Winnaar Guy Vanhoorde (Stad Gent) met juryvoorzitter Gert Potoms, Tatiana Silva, Kobe Ilsen en directeur IFMA Mieke Loncke

In FM-Magazine 5 kon u uitgebreid kennismaken met de zes finalisten die kans maakten op de titel van Facility Manager of the Year 2016 (Loïc Bologne – Nagelmackers, Steven Clemminck – Vlerick Business School, Jan Geeraerts – Carrefour, Giovanni Novello – GSK, Ronny Smismans – Barco, Guy Vanhoorde – Stad Gent). Guy Vanhoorde mocht op 10 mei in de Proximus Lounge te Brussel de prestigieuze prijs in ontvangst nemen. Dit tijdens een wervelende presentatie door voormalig Miss België Tatiana Silva en Eén-gezicht Kobe Ilsen. Naar goede gewoonte bekroonde IFMA ook twee thesissen.

De Best FM Thesis Odisee 2016 ging naar Rika Denduyver (“De facilitaire kost van een ambtenaar”), de Best FM Thesis HEPL 2016 was voor Fabienne Theijs (“#lefacilitymanagerdevientcyber-généreux. Le Facility Manager peut-il se passer d’une communication WEB?”). Lees ook de brief van winnaar Guy Vanhoorde via onderstaande site en schrijf nu reeds uw project in voor de Facility Awards 2017! www.ifma.be/nl/facility-awards-2016facility-manager-of-the-year/

Juryvoorzitter Gert Potoms bij presentatoren Tatiana Silva en Kobe Ilsen

Foto’s: Bernard De Keyzer

41

42

EVENT

Stijgende belangstelling voor Dag van Facility Management

D

e Dag van Facility Management, een organisatie van IFMA en Kluwer Opleidingen, vond dit jaar plaats op 17 maart in Antwerpen (ALM). Voor de derde editie werd een stijgend aantal inschrijvingen (89) genoteerd. De Facility Manager kreeg dan ook een ruim aanbod van lezingen en workshops waarin alle facetten van FM aan bod kwamen. We selecteerden drie sprekers die in het oog sprongen.

De optimalisatie van comfort en energieverbruik in gebouwen

Geert Bellens (zaakvoerder BestBuildingconcept en METIZ) liet zien dat het niet zo vanzelfsprekend is dat een energiezuinig gebouw een aangenaam comfort heeft of een gezond binnenklimaat, ook al voldoet het aan alle normen. Er werd gefocust op de kracht van een comfortsimulatie bij nieuwbouwprojecten en de noodzakelijke integratie van de technieken en gebouwschil.

Voor bestaande gebouwen werd uitgelegd hoe je comfortklachten kan objectiveren en hoe deze het rendement van het personeel bepalen. Zo werd aangetoond dat de

verlaagde productiviteit van werknemers een factor 100 meer kost dan de winst via energiebesparing.

Er werd ook ingegaan op de onlangs verstrengde wetgeving voor comfort en binnenklimaat in bestaande gebouwen (KB 26/3/2016) en waarom een permanente binnenklimaatbewaking meestal interessanter is dan de momentopname van een comfortmeting. Een aantal voorbeelden liet duidelijk zien wat de kracht is van een dergelijke monitoring voor zowel musea, productieplaatsen als kantoren. Dit biedt de mogelijkheid om de klimaatinstallaties en het energieverbruik optimaal in te regelen voor alle seizoenen.

Geert Bellens (zaakvoerder BestBuildingconcept en METIZ)

De juridische omkadering van elektronisch documentenbeheer

Hans Graux (ICT-advocaat, advocatenkantoor time.lex)

Hans Graux (ICT-advocaat, advocatenkantoor time.lex) schetste de nieuwe toekomstige mogelijkheden inzake de juridische omkadering van elektronisch documentenbeheer, waarbij duidelijk vooruitgang merkbaar is. Hij nam de huidige Belgische wetgeving (Wet van 9 juli 2001) en de eIDAS-verordening (Verordening (EU) Nr. 910/2014 van 23 juli 2014) onder de loep en gaf onder meer mee dat er vanaf 1 juli 2016 een nieuwe Europese regelgeving komt. eIDAS creĂŤert een gemeenschappelijke juridische basis voor heel Europa. Inzake elektronische handtekeningen is er weinig nieuws onder de zon. Wel nieuw zijn het elektronisch zegel, de elektronische tijdstempel, de elektronisch aangetekende bezorging, website-authenticatie, non-discriminatie van elektronische documenten en de elektronische archiveringsdienst.

Duurzame kunststof producten voor de optimalisatie van uw infrastructuur, logistiek, voorraad- en afvalbeheer.

FMIS? Goed idee! Maar dan?’

Onder deze noemer sprak Ewoud Harnie (teamhoofd facilitaire IT-systemen, Het Facilitair Bedrijf) over de implementatie van FMIS-systemen binnen organisaties. Hoe vermijden we dat wens en realiteit ver uit elkaar liggen en hoe wordt een FMIS-project best opgestart? Er werden drie sleutelcomponenten aangehaald: mens, organisatie en proces. Alles start met het creëren van awareness en het afbakenen van een duidelijke scope. In de analyse wordt een vertaling gemaakt van de scope naar concrete functionaliteiten en processen. In de volgende stappen, de RFI/RFQ en de realisatie, wordt overgegaan tot de aankoop van een oplossing en de integratie van het aangekochte product binnen de organisatie. Last but not least is er de ‘run’ of nazorg. Een FMIS-traject eindigt immers niet na het beëindigen van de implementatie. Hoe ga je om met exploitatie en eindgebruikersondersteuning?

Wat met upgrades en nieuwe noden? In een tweede deel werd kort ingegaan op the Internet of Things (IoT) en de mogelijkheden die deze technologie kan bieden naar de verdere automatisatie van facilitaire processen. Meten is weten, maar ook reageren!

STORAGE

FOOD

WASTE

FACILITY

PLASTI-BAC, Vijverhoek 51, 8520 Kuurne T: 056 36 31 20 - Fax: 056 35 88 47

Ewoud Harnie (teamhoofd facilitaire IT-systemen, Het Facilitair Bedrijf)

www.dagvanfm.be

LOGISTICS

info@plastibac.eu Follow us on Facebook

Solide partner van alle facilitaire diensten

16.021 Pub FM Magazine 16 Plastibac Kuurne.indd 1

8/03/2016 14:45:25

44

BOEKEN

Zitten is het nieuwe roken - Katja de Bruin

I

n FM-Magazine 3 hadden we het reeds over ‘Zit/stabureaus: het antwoord op de “Zitziekte”?’ Niettegenstaande we ervan overtuigd zijn dat we gezonder moeten leven en eten, is het feit dat we met zijn allen teveel zitten nog onvoldoende doorgedrongen. Nochtans bestaan er duizenden studies die bevestigen dat veel zitten slecht is. De Nederlandse Katja de Bruin (redacteur van de VPRO-gids) stelt in haar boek ‘Zitten is het nieuwe roken’ de vraag waarom we zo graag zitten. En ze legt uit waarom staan zoveel beter is.

“Dit boek is deels zittend geschreven.

Maar ook deels staand. En deels fietsend.

Want ook ik behoor tot de bekeerlingen.

Niet omdat ik bang ben voor een vroegtijdige dood, maar omdat ik na een lang en grotendeels zittend doorgebracht leven toch overtuigd raakte van het feit dat minder zitten beter is voor lichaam en geest”, aldus de Bruin (48). Met haar boek wil ze vooral inspireren. Het is geen wetenschappelijk werk, maar gebaseerd op gesprekken over zowel de theorie als de praktijk en eigen ervaringen. Leidt staand overleggen tot kortere vergaderingen en voelt iemand die tijdens de werkdag vaker beweegt zich energieker? De auteur poneert niet de absolute waarheid in pacht te hebben, maar geeft inzichten en tips mee.

Het werk, doorspekt met de nodige humor, is opgebouwd rond tien hoofstukken. In ‘Staan is ongezellig’ beschrijft de Bruin hoe ze geïnspireerd werd door ‘staande collega’s’ en gaandeweg op thuiswerkdagen een vast patroon ontwikkelde. Deed

ze dit buitenshuis, dan werden de wenkbrauwen al eens gefronst. De sociale aanvaarding van staand werken komt meermaals voor in het boek.

‘Is zitten echt het nieuwe roken?’ leidt de lezer aan de hand van artikels en meningen/vaststellingen van publicisten en onderzoekers naar Amerika, waar het thema reeds wijder verspreid is. ‘Over easy-chairs en zelfmoordstoelen’ gaat dieper in op de evolutie en functie van de stoel doorheen de jaren en, jawel, staand slapen. In het hoofdstuk ‘Fietsen in de kantoortuin’ maken we kennis met de bureaufiets en wordt gefocust op het nieuwe werken en in hoeverre staand werken reeds ingeburgerd is in Nederland. Uit ‘Tien Marathons’ blijkt dat Nederlanders van alle Europeanen het meest zitten en wordt kritisch ingegaan op de vraag hoeveel ‘marathons’ nu precies worden verbrand door staand te werken. Het hoofdstuk ‘Jong geleerd’ onderstreept dat excessief zitten vaak van jongs af aan begint en welke rol het onderwijs kan spelen. In het onderdeel ‘Hoeveel uur per dag zit u?’ wordt een epidemiologisch onderzoek aangehaald waarin gezocht werd naar een verband tussen langdurig zitten en vroegtijdig overlijden.

Katja de Bruin

Wie inspiratie wil opdoen rond dynamisch kantoormeubilair komt in het hoofdstuk ‘Over intelligente bureaus en supervette vergadertafels’ aan zijn trekken. In de twee laatste twee onderdelen (‘Op je luie reet’ en ‘Ouderdom komt met bewegen’) wordt de vraag gesteld of de zitverslaving niet gewoon het gevolg is van een evolutionaire fout en komt de link met ouderdom aan bod.

Welke conclusie we uit dit boek kunnen trekken? “De oplossing is om zitten, staan en bewegen de hele dag door af te wisselen. Als je netjes varieert, ben je lekker bezig” om het met de woorden van Wetenschapper Hidde Van der Ploeg te zeggen.

(Door Tilly Baekelandt)

Zitten is het nieuwe roken – Katja de Bruin, 2015, De Geus, 189 pagina’s, ISBN 978 90 445 3694 2

Gun jezelf het comfort van een CE – gekeurde overkappingen Onbreekbare dakbedekking Optimale lichtinval & ruimtelijke structuur Aanpasbaar aan elke woning dankzij uniek bolgewricht

Het gepatenteerde bolgewricht â–ş

WWW.BOZARC.BE

46

NIEUWE LEDEN

“IFMA speelt als netwerk een belangrijke rol in het delen van ervaringen omtrent de successen maar ook de gevaren en mislukkingen inzake een maximale uitbesteding met het oog op de vermindering van de kosten.”

Bernard Poulin (global services expert Solvay)

“Dé manier bij uitstek om interessante Facility Managers te ontmoeten.”

Daryle De Schryver (laatstejaarsstudent Facilitair Management aan de hogeschool Odisee)

“Graag zou ik meer info krijgen aangaande de trends voor Facility Management alsook voorstellingen over nieuwe producten qua digitalisering voor zowel economaat en cleaning, rekening houdend met milieuaspecten en duurzaamheid. Delen van kennis leidt tot vernieuwing en change management.”

Marc Van Horenbeeck (building infrastructure/cleaning manager - Infrastructure & Real Estate Brussels Airport Company)

”Ik wens op de hoogte te blijven van de laatste evoluties en trends op het gebied van Facility Management, meer specifiek op het vlak van smart buildings en digital facility tools.”

Jeroen De Smet (oprichter Lobbipad)

“Ik verwacht info over FMIS, wetgeving, normen, events en loopbaanmogelijkheden.”

Marc Geuens (technical manager voor een bouwbedrijf actief in PPP-projecten) “Facility managers zijn verantwoordelijk voor het binnenklimaat van hun gebouwen en dus mijn eerste aanspreekpersoon. Ik wil hun specifieke situatie begrijpen en helpen om samen een oplossing te vinden.”

Els De Bie (account manager clear air solutions, Zehnder)

“IFMA maakt kruisbestuivingen mogelijk tussen verschillende stake-holders in de sector. Zodoende kunnen nieuwe ideeën en mooie partnerships ontstaan.”

Erik Uytterhoeven (account executive ENGIE Cofely)

“Dit jaar zullen wij vooral focussen op het verduurzamen van de organisatie. Hoe fijn is het om je kennis en informatie te delen met mensen uit hetzelfde vakgebied? Dit heeft voor mij dan ook de doorslag gegeven om lid te worden.”

Serena van der Spruit (medewerker infrastructuur&housekeeping, Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen)

“Ik volg in afstandsonderwijs de bacheloropleiding Facility Management te Gent. Ik verwacht algemene informatie, daar ik als student op elk vlak nog veel bij te leren heb.”

Lieven Vandriessche (momenteel op zoek naar een job binnen de Facility sector, jarenlange ervaring als sectorleider binnen een schoonmaakbedrijf.)

“Ik verwacht van IFMA hoofdzakelijk info over de marktevoluties en opleidingen.”

Sandro Biancolini (site manager Facility Management division Finances & Services STIB-MIVB)

Ben je ook gebeten door FM en gefascineerd door alles wat FM ademt?

Sluit je dan nu aan bij dé beroepsvereniging voor FM in België, hét kenniscentrum voor al wie werkzaam is in de facilitaire wereld.

Meer informatie secretary@ifma.be of http://www.ifma.be/nl/lidmaatschap/

“Ik zet iedereen graag op z’n plaats.”

Hicham Bey, Handyman bij UCB Anderlecht

In een groot bedrijf als UCB staan altijd wel interne verhuizingen op het programma. Hicham plant en coördineert het werk: “Snel én juist. Zelfs bij ingrijpende veranderingen kunnen de mensen van UCB meteen weer aan de slag.” Zijn professionele houding weerspiegelt het karakter van ISS – een half miljoen toegewijde mensen wereldwijd, die uw medewerkers service leveren met oplossingen op maat en de kracht van de Human Touch. Allemaal om uw business te doen groeien.

FACILIT Y MANAGEMENT

|

CLEANING

|

SUPPORT

|

PROPERTY

|

C AT E R I N G

|

SECURITY

|

issworld.com/property

Maak kennis met het meest gebruiksvriendelijke FMIS Perfecte ondersteuning voor uw facilitaire afdeling

Als facility manager wilt u uw klanten zo goed mogelijk ondersteunen, uw gebouwen zo efficiënt mogelijk beheren en uw machines zo goed mogelijk onderhouden.

Een FMIS kan hierbij helpen; een FMIS dat geruisloos integreert in uw organisatie. Wij begrijpen dat. Daarom is TOPdesk ongeëvenaard gebruiksvriendelijk. Met flexibele to-dolijsten, slimme planners en krachtige rapportagemogelijkheden. Ook goed samenwerken met andere afdelingen wordt makkelijker met TOPdesk.

TOPdesk is namelijk de enige tool die Facility, ICT en HRM perfect integreert. U hoeft alle informatie slechts op één plek te beheren, terwijl elke afdeling zijn eigen veilige werkomgeving behoudt.

Meer weten?

Kijk op www.topdesk.be/facilitair

Service Management Simplified