Fonds Pascal Decroos Nieuwsbrief 21 December 2010 by Pascal Decroos

Nieuwsbrief fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek stimuleert Bijzondere Journalistiek in de Vlaamse schrijvende en audiovisuele pers

N° 21

December 2010

www.fondspascaldecroos.org

Grenscontrole in Slovakije © S. Vanfleteren

De Nieuwkomers van Europa

Onophoudelijke stromen gelukszoekers beuken in op de poorten van Fort Europa. Je ziet ze af en toe, op het journaal, verborgen in een vrachtwagen of ronddolend in een of andere Noordzeehaven. Maar vaak blijven ze geheel onzichtbaar. Theatermaker Michael De Cock en fotograaf Stephan Vanfleteren gaven deze nieuwkomers een gezicht. Aller/Retour – De Grenzen van Fort Europa brengt het menselijk verhaal achter de anonieme drommen vluchtelingen op zoek naar een beter leven.

inhoud 1

† De Nieuwkomers van Europa

† Werkbeurzen in de prijzen

† In de kijker

4 † Het (on)geluk in de Afrikaanse stad 5

† Vluchteling in eigen land

6 † Werkbeurzen 8 † Colofon

Wat spreekt jou zo aan tot de vluchtelingenproblematiek?

Michael De Cock: Zowel rationeel als emotioneel vind ik het een heel interessant thema. Emotioneel omdat het vooral een humaan verhaal is. De wanhoop drijft mensen hun hebben en houden achter te laten om hun geluk hier te beproeven. Dat zijn heel aangrijpende verhalen. Rationeel omdat migratie een van de maatschappelijke uitdagingen van de 21e eeuw is. Met dit werk wil ik aantonen dat het probleem nog lang niet is opgelost.

Het is pas als je een probleem een beetje leert kennen dat je beseft hoe beperkt je kennis is Je schreef al vaker journalistiek werk en theater over het migratievraagstuk, vind je nog iets nieuw om over te vertellen?

Ja, want het is ook helemaal iets anders. Mijn vorig boek Op een onzeker uur (2004) ging over asiel in België. In het debat over de problematiek was het antwoord vaak dat de oplossing bij de EU lag. Wel,

dit boek gaat over migratie in de Europese context, wat veel ruimer en groter is. Het evolueert constant, zowel politiek als in de hoofden van de bevolking. Het is pas als je een probleem een beetje leert kennen dat je beseft hoe beperkt je kennis is. Je geraakt er niet over uitverteld. Migratie is een zeer politiek geladen thema. Vind je dat een journalist daar neutraal bij moet blijven?

Je mag niet partijgebonden berichten. Maar dit probleem overstijgt de partijpolitiek. Ñ vervolg op pagina 2

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

Aller/Retour © S. Vanfleteren

N° 21

DECEMBER 2010

Je hebt voor dit boek met fotograaf Stephan Vanfleteren samengewerkt. Wat is voor jou de toegevoegde waarde van zijn fotografie?

Mijn werk staat niet los van het zijne. We hebben het boek echt samen gemaakt door veel te discussiëren en te overleggen. Stephan was een soort toetssteen voor mij. Hij is even begaan met het probleem en stelt zich er even veel vragen bij. Alleen de technische regelgeving is niet aan hem besteed. Stephan bekijkt het anders, op een emotionelere manier. Ik wou een boek schrijven dat geen enkel excuus meer bood om niet gelezen te worden, waarmee ik bedoel dat ook het beeld een verhaal vertelt. Je schrijft veel in dialoogvorm. Het deed me

denken aan een toneelscript.

Ik heb een grote fascinatie voor dialoog en dat komt waarschijnlijk door mijn theatervorming. Dialogen vertellen vaak meer dan grote analyses of verhalen in romanstijl. In gesprekken worden vragen niet altijd beantwoord of praten mensen door elkaar. Heel veel dialogen verlopen niet organisch. Antwoorden volgen soms pas op iets wat drie replieken terug is gevraagd. Het geeft alles heel realistisch weer. Je vorig boek over migratie kreeg opvolging in het theater. Dit ook?

Er zet zich nu een hele machinerie in gang. Het boek met Stephan was één manier om het verhaal te brengen maar het houdt daar niet bij op. Mourade Zeguendi, van de film Les Barons, is met mij meegegaan naar Londen om een van de personages terug op te zoeken voor een interview. Daarna is hij voor het toneelstuk zijn ouders in Algerije gaan filmen. Dat materiaal gebruik ik nu in de theatervoorstelling. Het maakt de link met het leven in het thuisland en de toekomst

in Europa. Dus wat ik in het boek niet afkreeg, werken we nu verder af. Dialogen vertellen vaak meer dan grote analyses of verhalen in romanstijl

Voor mij is dit journalistiek theater. Het is deels fictie maar allemaal gebaseerd op echte ervaringen, zoals Michael Winterbottom in zijn Road to Guantanamo drama en documentaire combineert. Een deel van mijn werk wordt pas in theater onthuld. Een andere journalist zou dat eerst in de krant of op TV brengen. Dat is volgens mij een unicum. Vorige maand hebben we enkele nieuwkomers in Oostende geïnterviewd en dat tonen we nu op podium, echt kakelvers nieuws eigenlijk. Het is een manier om de werkelijkheid te transformeren. Niet naar fictie maar naar theater. Was dit werk mogelijk zonder steun van het Fonds Pascal Decroos?

De steun van het Fonds is zeer belangrijk geweest. Zelfs in die mate dat mijn eerste boek niet gepubliceerd was geraakt zonder hun steun. Het was pas nadat de uitgeverij wist dat het FPD erachter stond, dat ze erin geloofden. Los van het feit dat het fonds je financieel bijstaat, betekent het een enorme boost dat je werk gesteund en gestut wordt door een organisatie die met dat soort journalistiek bezig is. Auteur: Olivier Garmyn

N° 21

DECEMBER 2010

Ghana, Mozambique en Botswana wat resulteerde in een reeks opvallende stukken. ‘Zij is een lenige journalistieke hinde’ werd gesteld in het juryverslag. Ine Roox werkt sinds 2003 voor de Standaard. De auteur David Van Reybrouck is bekroond met de Libris Geschiedenis Prijs 2010. Hij ontvangt de onderscheiding, waaraan 20.000 euro is verbonden,

voor zijn door het Fonds gesteunde boek Congo, een geschiedenis (De Bezige Bij). Volgens de jury maakte Van Reybrouck grote indruk met de breedte van het onderwerp, dat hij beschrijft in “een rijke, bijna barokke stijl. Het boek is een originele combinatie van persoonlijke betrokkenheid en journalistieke distantie, dat archiefmateriaal, interviews en persoonlijke observaties vermengt.”

Groeiende interesse voor kwaliteitsjournalistiek legt fonds droog Het project Werkbeurzen van het Fonds Pascal Decroos voorziet steun aan onderzoeksjournalistieke en bijzondere journalistieke projecten die door de reguliere markt niet kunnen worden gefinancierd. Voor 2009 en 2010 gaat

Stephan Vanfleteren maakt naast series over het gewone – of eerder: arme – leven in Vlaanderen ook reportages in andere delen van de wereld, zoals Kosovo, Afganistan en Ethiopië. Altijd zwart-wit. Hij won herhaaldelijk een categorie in de World Press Photo. Bekijk het volledige dossier en artikels over het boek op Fondspascaldecroos.org/inhoud/ werkbeurs/allerretour

De Libris Geschiedenis Prijs bekroont jaarlijks een historisch boek uit het Nederlandstalig taalgebied, die ook geschikt moet zijn voor een breed publiek. Bovendien werden aan de vooravond van de Frankfurter Buchmesse de wereldrechten op de Engelse vertaling voor 50.000 dollar gekocht door de Amerikaanse uitgeverij Harper Collins.

dit uitzonderlijk (door een éénmalige verdubbeling van het budget door de Vlaamse overheid) over een totaal budget van 425.000 euro. In totaal is dit jaar voor meer dan 500.000 euro aan werkbeurzen aan-

Journalismfund stelt voor Verhalen die niet zouden zijn verschenen zonder de steun van het Journalismfund.eu, het Europees initiatief van het Fonds Pascal Decroos: Onroerend goed schandaal

Michaël De Cock is sinds 2006 directeur van theatergezelschap ‘t Arsenaal in Mechelen.

Werkbeurzen in de prijzen Om de twee jaar reikt de Stichting Filip Decock een persprijs uit aan Vlaamse journalisten die uitblonken met een artikel over de Derde Wereld of ontwikkelingssamenwerking. Journaliste Ine Roox kreeg de hoofdprijs voor haar reeks ‘Afrika van de Hoop’ verschenen in de De Standaard. Gedurende zes weken reisde Roox met steun van het Fonds Pascal Decroos door

Les Barons, 2010

É vervolg van pagina 1

Het is iets dat ons allemaal aangaat. Menselijk moet je als journalist niet helemaal ongebonden blijven. Je mag schrijven vanuit empathie, maar er geen politieke consequenties aan koppelen. Het beleid kritisch beoordelen vind ik wel toegelaten, zolang het maar niet politiek gekleurd is.

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

Rijke Esten denken grote winsten op te halen door te investeren in onroerend goed in de Bulgaarse badplaats Varna langs de Zwarte Zee. Ze worden echter opgelicht door een lokale Tsjetsjeense criminele bende. Het verhaal verscheen in de Estse krant Aripaev. Letse bruiden

De journalisten Jamie Smyth en Aleksandra Jolkina brachten vanuit zowel Ierland als Estland hetzelfde onderwerp: schijnhuwelijken. Dankzij de steun van Jour-

nalismfund.eu hebben beide kunnen samenwerken. Ze ontdekten een wereld van fraude, seksuele uitbuiting en verkrachting. De zwendel in bruiden maakt gebruik van het Europese vrij verkeer van personen. Het verhaal verscheen in de Irish Times en in de vorm van een boek. Smokkelroute blootgelegd

Arme mensen in Oekraïne, seizoenarbeiders die in mensonwaardige omstandigheden asperges plukken in Tsjechië en Nederlandse bedrijven. Dit zijn de drie hoofdrolspelers in het onderzoek naar de handel in goedkope arbeid. Het verhaal verscheen in oa. Roemenië, Oekraïne, Moldavië, Tsjechië en Nederland. Journalismfund.eu

Hou de journalistiek scherp Een scherpe journalistiek is essentieel voor een democratie. Ze brengt feiten aan het licht, stelt misstanden aan de kaak en schetst een verrassend tijdsbeeld. Daarom kent Het Fonds Pascal Decroos werkbeurzen toe aan diepgravende of grensverleggende journalistieke projecten. In tijden waarin de markt bepaalt wat nieuws is en wat niet, is steun voor gedegen onderzoeksjournalistiek belangrijker dan ooit. Steun Het Fonds Pascal Decroos en hou de journalistiek scherp.

Ga naar www.fondspascaldecroos.org en doe een gift. Vanaf 30 euro ontvangt u het boek JongeHonden. Particulieren (Lid €30 – Donateur €60 – Eredonateur €150) Bedrijven (Donateur €125 – Eredonateur €250) Studenten (Lid € 10) Leden van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) (Lid €15) op 422-8004971-11. U kan ook veilig online een gift overmaken. Fondspascaldecroos.org/steun

gevraagd, waarvan er uiteindelijk voor 220.962 euro is toegekend. Samen met vorig jaar komt dit op 430.000 euro. Dit toont aan dat de sector meer dan ooit vraagt naar geld voor zgn. ‘slow journalism’.

EU-erlebnis wint Waaris.euprijs op Filmfestival De 25-jarige Nils Dumortier uit Antwerpen heeft op het Filmfestival Gent de ‘Waaris. eu’-prijs gewonnen. De wedstrijd is een initiatief van het Fonds Pascal Decroos en bekroont filmmakers die er in slagen om een begrijpbaar filmpje van 60 seconden te

maken over de Europese Unie. Dumortier ontvangt met zijn ‘EU-erlebnis’ een prijs van 1500 euro. De publieksprijs van 1000 euro gaat naar ‘Samen Ster-k’ van de 17-jarige Gust Bilcke uit Petegem. Een overzicht van alle deelnemers vindt u op Waaris.eu

Wie wint de Vlaamse Scriptieprijs 2010? Net geen 200 ‘young potentials’ nemen deel aan de Vlaamse Scriptieprijs. Allen mikken met hun scriptie, begeleid door een toegankelijk journalistiek artikel, op de hoofdprijs: een cheque van 2500 euro. Scriptie vzw zet de deuren van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten wagenwijd open op dinsdag 7 december 2010, vanaf 19.30 uur. ‘De digitale wereld van

de toekomst’ is het thema van de avond. Hoe ziet ons leven er in de toekomst uit dankzij de nieuwste technologieën? Televisie- en radiomaker Sven Speybrouck leidt dit multimediale en avant-gardistische event met oa. Professor David Nicholas (bekend uit de BBCserie The Virtual Revolution) en futurist David Orban (lid van de EU-denktank Internet of things). Inchrijven kan gratis via Scriptieprijs.be

Wobbing.eu vernieuwd Met de vernieuwde Wobbing. eu wil het Fonds Pascal Decroos journalisten een nog betere online tool aanbieden om de juiste overheidsinfo in Vlaanderen, België en de rest van Europa te vinden. Het doel is een praktische gids voor al wie gebruik wil maken van de Wet op de Openbaarheid van Bestuur,

zeg maar de WOB. Naast een overzicht van de openbaarheidswetgevingen, bevat Wobbing.eu allerlei praktische hulpmiddelen. Je vindt er onder andere naast de aanvraagprocedure ook een aantal succesvolle cases. Wobbing.eu

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

Pechvogels en gelukzoekers - Rik Delhaas

N° 21

Mogadishu © ctsnow, via Flickr (CC 2.0)

DECEMBER 2010

Kampala © whl.travel, via Flickr (CC 2.0)

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

N° 21

DECEMBER 2010

Balkanoorlog maakt nieuwe slachtoffers © B. Depoorter

Het (on)geluk in de Afrikaanse stad

Vluchteling in eigen land

Slechts vijfendertig procent van de Afrikaanse bevolking leeft in steden. Maar die verhouding verandert razendsnel. Elke dag vertrekken duizenden mensen van het platteland om hun geluk te beproeven in de stad. Nergens verloopt de urbanisatie sneller dan op het zwarte continent. Nederlands journalist Rik Delhaas trok door Afrika op zoek naar het verhaal van de talloze Pechvogels en Gelukzoekers.

Op 15 december 1995 besloten de Bosnische bevolkingsgroepen hun wapens te laten zwijgen. Toch leven vijftien jaar later nog steeds duizenden Moslims en Serviërs in erbarmelijke vluchtelingenkampen. Troosteloze barakken die pijnlijk herinneren aan een gruwelijk conflict. Journalisten Gaea Schoeters, Ann-Sophie Dekeyser en fotografe Bieke Depoortere brachten in De Standaard het verhaal van deze menselijke vergeetput.

Hoe kom je bij een thema zoals urbanisatie?

Vanaf mijn eerste bezoeken aan Afrika viel me op hoe ontzettend snel en ongecontroleerd de verstedelijking daar verloopt. Het idee kwam in me op toen ik voor mijn vorig boek in Somalië verbleef. Na de val van dictator Siad Barre vestigden de rebellen, voornamelijk plattelandsjongens, zich massaal in de hoofdstad Mogadishu. Vroeger leefden zij van kamelenexport en nomadische veeteelt. Maar omdat na de oorlog de plattelandsontwikkeling uitbleef konden ze nergens naartoe. Dus vormden de soldaten zich om tot gewelddadige milities en bendes, wat de huidige explosieve situatie verklaart. Je verzamelt vier zeer uiteenlopende getuigenissen. Welke afwegingen maakte je in de selectie?

Ik had een aantal thema’s in mijn hoofd. Eén hoofdstuk moest zeker over stadsmigratie gaan. Het traditionele verhaal van de plattelandsjongen die zijn geluk beproeft in de grootstad. Waarom en hoe trekken mensen naar de stad? Dat was de belangrijkste vraag voor het boek. Infrastructuur is het tweede kernthema. Bij Afrikaanse steden denkt iedereen aan eindeloze sloppenwijken, armoede, criminaliteit en ellende. De voorzieningen die wij hier hebben, bestaan daar niet. Hoe werkt dat, hoe zit dat in elkaar? Daarnaast wou

ik zeker een succesverhaal brengen. Dat bracht me naar het Zuid-Afrikaanse Soweto. Ik had al vaak gelezen over die nieuwe rijke zwarten die op motoren en BMW’s door de straten scheuren en dure villa’s neerpoten. Maar daar zitten zelden inspirerende verhalen achter. Toen stelde iemand me voor aan Richard Maponye. Hij startte zijn zaak onder het Apartheidsregime in 1952. Maponye bleek ook een van de getrouwen van Nelson Mandela. Op die manier kon ik een ruime tijdsperiode overspannen. Het hoofdstuk migratie gaat over twee jongens die naar de Keniaanse hoofdstad trekken. Hoe heb je dit verhaal zo gedetailleerd kunnen brengen?

Via een vertaler van een Nederlandse NGO kwam ik in een sloppenwijk van de Kisii-stam terecht. Dit is uniek want de meeste journalisten belanden vaak in de beruchte Kibera slum van de talrijkere Kikuyu of Luo. Na wat willekeurig zoeken kwam ik Makoli tegen. Al na enkele minuten praten, bleek dit het verhaal te zijn. Vier weken heb ik uiteindelijk met hem opgetrokken. Vooral de herbeleving van de tocht die hij bij zijn aankomst aflegde, leverde ontzettend veel details op. Ik heb hem met zijn oude vriend en reisgezel Ocharo geconfronteerd. Hij had hem in jaren niet meer gezien. Ocharo kon gaan studeren

en heeft het gemaakt in het leven. Hij werkt als arts in het districtsziekenhuis van Kisii. Een instroom van vluchtelingen kan een culturele stimulans betekenen

Voor Makoli was het enorm frustrerend dat zijn reis een mislukking was geweest. Misschien daarom dat hij zich zoveel herinnerde. Voor Ocharo waren de details heel wat vager. Hij heeft alles achter zich kunnen laten. De hoofdstukken wisselen af met korte kronieken over verdwenen Afrikaanse steden. Wat is daar de bedoeling van?

Via korte anekdotes zonder tijd of plaatsaanduiding beschrijf ik de historische steden doorheen het boek. Zo bijvoorbeeld het verhaal over De Dolende Stad. Er bestaan getuigenissen van een Afrikaans volk dat een rijk beheerste vanuit een nomadische stad. Die bleef dan voor een bepaalde duur ter plaatse tot voorraden van de plaatselijke bevolking waren uitgeput. Het klinkt vreemd maar dat soort concepten vind je ook op andere plekken. Keizer Karel V trok bijvoorbeeld constant rond met 5000 man dat zijn meubilair van het ene kasteel naar het andere sleepte.

Je schreef al vaker over Afrika (De president,de hyena en de kleine hagedis, 2006). Waarom keer je steeds terug naar dat continent?

Dat heeft een heel praktische reden. Ik ben er gewoon goed over geïnformeerd. Mijn eerste ervaring liep ik op in de nasleep van de Rwandese genocide. Een maand na de feiten was ik ter plaatse met een collegajournalist. Omdat het conflict grensoverschrijdend was, trokken we ook door de omliggende landen. Zo bouwde ik mijn kennis verder uit. Wanneer ken je een land een beetje, laat staan een continent? Dat kost je meerdere jaren. Op een gegeven moment heb je zo veel geïnvesteerd dat je die kennis wil laten renderen. Waarom zou ik dat weggooien en zeggen, nu ga ik eens naar India? Ik vind trouwens dat je enkel moet berichten over zaken waarover je goed bent geïnformeerd. Auteur: Olivier Garmyn

Rik Delhaas is journalist. Hij was medeverantwoordelijk voor de onthullingen over de CIA-vluchten in Nederland. Hij werkt voor de VPRO en schreef voor onder andere de Groene Amsterdammer, Trouw, De Volkskrant, NRC Handelsblad, The Sunday Times en De Standaard. Bekijk het volledige dossier op Fondspascaldecroos. org/inhoud/werkbeurs/ pechvogels-en-gelukzoekers

Welke journalist gaat er nu nog naar Bosnië?

Gaea Schoeters (GS): (lacht) Inderdaad, bijna niemand meer. De herdenking van de slachtpartij in Srebrenica lokt jaarlijks nog wel enkele journalisten. Maar zoals een Oostenrijkse ontwikkelingsmedewerkster ons zei: “The Balkan is terribly out of fashion”. Het is geen actueel of ‘sexy’ conflict meer. Niemand die er nog van wakker ligt. Hoe zijn jullie dan op deze vluchtelingenkampen gestoten?

Ann-Sophie Dekeyser (ASD): Vorig jaar waren we op vakantie in de Balkan. We vernamen van een Vlaming in Srebrenica dat er vijftien jaar na het conflict nog steeds vluchtelingenkampen bestonden. Dat choqueerde ons. Je leest er nooit iets over. Een jaar later namen we contact op met een dokteres die als enige arts de vluchtelingen bezocht. Zij heeft ons in enkele kampen geïntroduceerd. Was de sfeer dan niet grimmig in de vluchtelingenkampen?

ASD: We bezochten eerst het islamitische Mihatovickamp daar was de sfeer inderdaad grimmig. De bewoners reageerden zeer terughoudend. Wij waren de zoveelste journalisten waarvoor ze hun oude trauma’s moesten oprakelen. ‘Reporters die geld verdienen met hun miserie’. Ze zagen er het nut niet van in.

GS: Ježevac was een heel ander verhaal omdat we er met de arts kwamen. Zij is zowat de moeder Theresa die er elke week een wonder komt verrichten. Je werd op een heel andere manier bekeken. De vluchtelingen hebben geleerd dat over hun problemen vertellen ook wel helpt. In de Servische kampen lag dat moeilijker.

The Balkan is terribly out of fashion

Hoe kregen jullie deze mensen zo ver om hun trauma’s terug boven te halen?

GS: Onze fotografe Bieke Depoortere wou absoluut overnachten in die kampen. Dat is haar manier van werken. Wanneer wij dan de volgende dag aan de interviews begonnen waren deze mensen al wat meer op hun gemak. Ze doen het in ieder geval niet om te worden gehoord. Die hoop is na vijftien jaar volledig verdwenen. Het is belangrijker dat je van mens tot mens contact legt, zodat ze het gevoel krijgen dat er iemand geïnteresseerd is. Het speelde ook in ons voordeel dat we alle drie vrouwen waren. Veel Bosnische vluchtelingen zijn weduwe en hebben traumatische seksuele ervaringen opgelopen. Het voelt voor deze mensen

gemakkelijker aan wanneer je enkel met vrouwen binnenkomt. Er blijken ook Servische vluchtelingenkampen te zijn. Was het een bewuste keuze om beide groepen in het artikel te verwerken?

ASD: Zeker, bij de herdenking in Srebrenica komt altijd een massa journalisten de moslimweduwes interviewen. Maar een dag later op de Servische dienst is er geen kat te bespeuren. GS: Het is altijd diegene die het meeste heeft geleden en de meeste doden kent die met de aandacht gaat lopen. Zeker wanneer het over een genocide gaat. Maar 99% van de Serviërs zijn ook maar normale mensen die de oorlog nooit hebben gewild en er even hard onder hebben geleden. Daar zijn beide gemeenschappen het over eens. Als je het vanuit menselijk oogpunt bekijkt, maakt het niet uit aan welke kant de meeste slachtoffers zijn gevallen.

Het is belangrijker dat je van mens tot mens contact legt, zodat ze het gevoel krijgen dat er iemand geïnteresseerd is

Vonden jullie gemakkelijk een publiek voor dit verhaal?

GS: We hebben geluk gehad dat De Standaard ons voldoende paginaruimte wou geven. Langs de andere kant hadden we veel moeite om andere fora te vinden voor ons verhaal. We kregen vrij eenvoudig een beurs van het Fonds Pascal Decroos. Maar zelfs met hun steun bleef het moeilijk om ons verhaal te verkopen. Veel media zijn zeer afkerig tegenover buitenlands nieuws dat niet recht in de actualiteit staat. Dit is een vreemde tendens. Auteur: Olivier Garmyn

Ann-Sofie Dekeyser is freelance journaliste. Ze publiceerde in De Standaard en Knack en werkte voor Het Laatste Nieuws en Het Nieuws op vtm. Gaea Schoeters werkte als televisiejournalist en reporter, maar schrijft tegenwoordig vooral fictie en scenario’s. Bieke Depoorter trok in 2009 door Rusland voor haar project ‘oe menia’ (With me), waarmee ze oa. de Magnum Expression Award won. Ze behaalde in 2009 een Master in Fotografie aan het Kask te Gent.

Bekijk het volledige dossier op Fondspascaldecroos.org/ inhoud/werkbeurs/balkanoorlogmaakt-nieuwe-slachtoffers

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

J. De Cock

N° 21

M. Mohadjerin

Werkbeurzen

Boek – Meulenhoff Manteau

Een reis tussen glamour en fatwa. Voorbij de clichés over de Arabische wereld. Jorn De Cock

Een reis tussen glamour en fatwa. Voorbij de clichés over de Arabische wereld. Op het Arabische schiereiland woedt er een strijd tussen moderniteit en conservatisme die bij ons onder de radar blijft. Uitgeverij: Meulenhoff Manteau ISBN: 978908542234 1

Arnaut (UGent) en de fotograaf Raymond Dakoua volgen de patriottische militanten sinds 2003. In het artikel ‘Guantanamo ligt in Ivoorkust’ brengen ze verslag uit van hun meest recente verblijf in Ivoorkust afgelopen lente. Ze beschrijven en tonen de ex-militieleden in hun dagelijkse omgeving en laten het publiek kennis maken met de leefwereld van de jeugdige ex-strijders, hun bedrijvigheid en beperkingen, hun herinneringen en hun toekomstverwachtingen.

vergeten, de NGO’s zijn weggetrokken. Maar de mensen zijn er nog. Net als hun kinderen, die in de vluchtelingenkampen geboren zijn. Ze vormen een nieuwe generatie oorlogsslachtoffers, die niet alleen te kampen heeft met het trauma van de ouders, maar ook met een gebrek aan opleiding en met kans-armoede. Zie interview in dit nummer.

Online – De Wereld Morgen Blogs

Seppe Declercq Magazine – MO*

Magazine/Online – Knack

Het lithium-project van Bolivië

Het zoutmeer van Uyuni in Bolivië is rijk aan lithium, dè grondstof voor de fabricatie van batterijen, straks ook voor batterijen voor elektrische voertuigen. Dit leidt tot een schaakspel tussen enkele multinationale bedrijven, de lokale bevolking en de Boliviaanse regering. Ondanks aantrekkelijke voorstellen vanwege de multinationals houdt de regering vast aan haar nationalistische koers. Dat tonen de eerste resultaten van het onderzoek van Greet Brauwers en Raf Custers.

Vóór de eerste dijk het begaf en de waterramp zich ontwikkelde, vertrok Rudi naar Pakistan voor een drie maand durende rondreis. De aanzet was enkele plaatsen op te zoeken die hij twintig jaar geleden bezocht. Met name de vallei van de honderdjarigen in Hunza, de Afghaanse vluchtelingenkampen en opvangcentra voor drugsverslaafden rond Peshawar.

Raf Custers & Greet Brauwers

Guantanamo ligt in Ivoorkust

Karel Arnaut & Raymond Dakoua

R. Custers & G. Brauwers

Pakistan

Rudi Rotthier

Magazine – MO*

Balkanoorlog maakt nieuwe slachtoffers

Ann-Sofie Dekeyser, Gaea Schoeters & Bieke Depoorter

Magazine – MO*

antropoloog

N° 21

DECEMBER 2010

T. Cochez

T. Van Hemelendonck

Koosjer met halal

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

Gerealiseerd met steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek vzw.

De Arabische dageraad

DECEMBER 2010

Karel

15 jaar na de oorlog in Bosnië leven daar, in het hart van Europa, nog steeds zo’n 7000 mensen in ‘tijdelijke’ vluchtelingenkampen. De Bosniërs willen hen het liefst

Seppe gaat voor een periode van bijna 7 maanden aan de slag in de vluchtelingenkampen in de Westbank om er een beter zicht te krijgen op de werking van de internationale hulp in de kampen. Hij geeft op deze manier een beeld weer van het leven in een Palestijns vluchtelingenkamp.

de eucalyptusplantages van de Braziliaanse deelstaat Bahia.

Christophe Callewaert Magazine – MO*

Gestrand in transitland Libië Mashid Mohadjerin

Op doortocht naar Europa stranden heel wat vluchtelingen uit sub-Saharaans Afrika in Libië. De EU probeert via een peperduur samenwerkingsakkoord met Tripoli de vluchtelingenstroom aan de Libische grens tegen te houden. Duizenden mensen zitten vast in transitzone. De Belgische fotografe Mashid Mohadjerin, winnares van de World Press Photo in 2009, trok naar Libië en bracht Aleb, Daniel, Ahlas en Uche voor de lens.

Magazine – MO*

An-Katrien Lecluyse & Leo Broers

Ngo’s, stadsbesturen en uitgeverijen stappen wereldwijd over op FSC-gecertificeerd papier. Voor de gewone consument zijn er naast kopieer- en printpapier nu ook papieren zakdoekjes en zelfs behangpapier met het boompjeslogo. Om te onderzoeken of het groene imago van al dat papier wel gerechtvaardigd is, trokken An-Katrien Lecluyse en Leo Broers op onderzoek naar

Elk jaar kunnen de krantengroepen rekenen op enkele honderden miljoenen belastinggeld. Die financiële stroom is totaal ontransparant en het kost zelfs academici en politici bijzonder veel moeite om er zicht op te krijgen. Aan die kwistige steun is ook geen enkele voorwaarde verbonden. Christophe publiceerde zijn onderzoek in een reeks artikels.

Televisie – VTM Nieuws/ Telefacts

Congo vandaag en morgen

Thomas Van Hemeledonck Magazine – Rekto:verso

Het Vlaams cultuurbeleid in Afrika Wouter Hillaert

Duurzaam op papier

Online – De Wereld Morgen

Honderden miljoenen belastinggeld voor commerciële media

Onder voormalig minister van Cultuur Bert Anciaux zette de Vlaamse Gemeenschap in op culturele samenwerking met ZuidAfrika, Marokko en Congo. Veel aandacht is daar in Vlaanderen nooit voor geweest, maar er zijn wel degelijk (per land erg diverse) plannen bedacht en projecten gerealiseerd. Wat valt uit hun verwezenlijkingen en eventuele fouten te leren voor de toekomst? Wouter ging het vragen aan de Afrikanen zelf. Op zoek naar een coherente visie rond cultuur en ontwikkeling.

A. Dekeyser, G. Schoeters & B. Depoorter

Congo vandaag en morgen was het opzet. Terugblikken en de hele koloniale periode nog eens overdoen, dat leek minder relevant. Congo viert vandaag, maar moet morgen wel weer verder. Kinshasa’s Finest, zes reportages in het VTM Nieuws vanaf vrijdag 25/06/2010 en een 14 minuten durende Telefacts documentaire op 01/07/2010.

Magazine – De Gids

Jong en geen papieren

Leen Nicolas, Toon Lambrechts & Frauke Decoodt

Jong zijn en geen papieren hebben, het is geen evidentie. De knagende onzekerheid over hun

Facing Brussels

verblijf weegt zwaar op families zonder papieren. Zorgeloos jong zijn is er niet bij. Ook financieel hebben deze mensen het lastig. Zwartwerk is de enige optie, want legaal werken is uitgesloten.

dan op het zwarte continent. Nederlands journalist Rik trok door Afrika op zoek naar het verhaal van de talloze ‘Pechvogels en Gelukzoekers’. Zie interview in dit nummer. Uitgeverij: Contact B.V. ISBN: 9789025474997

Magazine/Boek – Knack/Meulenhoff Manteau

Aller/Retour

Boek - Van Halewyck

Reis langs de grenzen van fort Europa Michael De Cock & Stephan Vanfleteren

Eigen belang eerst

Onophoudelijke stromen gelukszoekers beuken in op de poorten van Fort Europa. Je ziet ze af en toe, op het journaal, verborgen in een vrachtwagen of ronddolend in een of andere Noordzeehaven. Maar vaak blijven ze geheel onzichtbaar. Theatermaker Michael en fotograaf Stephan gaven deze nieuwkomers een gezicht. Zie interview in dit nummer.

Talloze gesprekken met VBleden en met mensen die de partij intussen de rug hebben toegekeerd, maken duidelijk dat de sterk hiërarchische structuur en de escalerende interne conflicten een doorslaggevende rol hebben gespeeld bij de neergang van het Vlaams Belang. Maar een belangrijk deel van de verklaring ligt ook buiten de partij. Het cordon sanitaire, het racismeproces, … genereerden de voorbije jaren zoveel druk dat het blok intern moest barsten.

Uitgeverij: Meulenhoff Manteau ISBN: 9789085421719

De vuile oorlog binnen het Vlaams Belang Tom Cochez

Uitgeverij: Van Halewyck ISBN: 9789056179793 Boek - Contact B.V.

Pechvogels en gelukzoekers

Leven in de Afrikaanse stad Rik Delhaas

Magazine/Boek – MO*/Office for Urban Reporting

Lusobelgae. A documentary on the Portuguese of Brussels

Veerle Devos, Kristof Dams & Jose Fernandes

Lusobelgae werpt voor het eerst een licht op de Portugese gemeenschap van Brussel: van de

eerste golf van migratie in de jaren ‘60 (politieke en economische vluchtelingen voor het Salazarregime) tot de situatie vandaag: een gemeenschap verdeeld tussen de klassieke arbeidsmigratie en E.U. ambtenaren, met een jonge generatie die uit de gesloten gemeenschap wil breken, en zich wil engageren in de maatschappij. Een boek in de vorm van een magazine. Via interviews, foto’s en resultaten uit onderzoek wordt een beeld geschetst van de Portugese diaspora in Brussel. Uitgeverij: Office for Urban Reporting vzw ISBN: 9789490941000

Boek - BAI

Facing Brussels

Momenten in een metropool Tim Dirven, Dieter Telemans, Jan Locus, Alain Schroeder, Nick Hannes, Eric De Mildt, Jimmy Kets, Philippe Herbert, Loïc Delvaulx, Marine Drico, Wim Knapen, Catherine Vuylsteke

‘Facing Brussels’ is een fotografische verkenning van de vele werelden die samen de waanzinnige diversiteit van Brussel vormen, gaande van de toeristen en de pendelaars over de eurocraten tot de daklozen, de migranten en de autochtonen. Uitgeverij: BAI ISBN: 9789085865667

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

N° 21

DECEMBER 2010

Colofon

Het Fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek is een onafhankelijke vereniging zonder winst-oogmerk (vzw) en opgericht met als doel de herinnering aan Pascal Decroos levendig te houden en zijn levenswerk voort te zetten. Alle rechten voorbehouden. Uit deze Nieuwsbrief noch de website mag niets worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

www.grase.be