Fonds Pascal Decroos Nieuwsbrief 22 oktober 2011 by Pascal Decroos

Nieuwsbrief fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek stimuleert Bijzondere Journalistiek in de Vlaamse schrijvende en audiovisuele pers

N° 22

Oktober 2011

www.fondspascaldecroos.org

De tuin van Tito. Een reis langs de spoorlijn Belgrado-Sarajevo © F. Buyckx

Op zoek naar sporen van verzoening Eind 2009 vertrok voor het eerst sinds het uitbreken van de Joegoslavische oorlog, twintig jaar geleden, een trein van Belgrado naar Sarajevo. Korneel De Rynck trok, samen met fotograaf Frederik Buyckx, naar het gebied. Ze reisden langs de spoorlijn om te kijken of de heropening van de trein een teken van verzoening was. In De tuin van Tito blikt De Rynck terug op wat er gebeurde, en onderzoekt hij wat er sinds het einde van de oorlog is veranderd.

inhoud 1 † Op zoek naar sporen van verzoening 2 † Het blijft spannend tot aan de deadline 3

† In de naam van religie † Agenda

† Apathie in Congo

† Werkbeurzen

8 † Scriptieprijs

† Colofon

Waarom koos je dit thema?

Ik was gefascineerd door het complexe conflict van de jaren negentig, en vroeg me af hoe mensen weer met elkaar omgaan na een oorlog. De heringebruikname van de trein Belgrado-Sarajevo in december 2009 vormde de perfecte aanleiding om naar het gebied te reizen en op ontdekkingstocht te gaan. Er bestaat weinig literatuur over het naoorlogse Joegoslavië. De aandacht verdween met het laatste schot. Waarom reisde je samen met een fotograaf?

Ik wilde dat de mensen zich bij de woorden ook letterlijk een ‘beeld’ konden vormen

van de regio. Ik volgde al een tijdje het werk van Frederik Buyckx. Toen hij de Photo Academy Award won, heb ik beslist om hem mee te vragen. Hij was meteen enthousiast. Door zijn reiservaring nam hij zelf veel initiatief en toonde hij geduld. Vaak zat hij uren te wachten op eenzelfde plaats om dan met één foto terug te keren, maar het was dan wel de goeie. Werkte je met een lokale tolk?

In eerste instantie niet. In het begin had ik weinig financiële middelen, ik kon geen professionele tolk betalen. En ik wilde iemand van buiten de regio, ik hield rekening met eventuele etnische gevoelig-

heden. Met een Servische tolk een Kroatische oorlogsveteraan interviewen vond ik niet echt gepast. Daarom heb ik een Belgische studente, die Servokroatisch leerde, als tolk ingeschakeld. Maar dat liep niet goed. Onderlinge geschillen leidden ertoe dat we de samenwerking na enkele dagen stopzetten. Daarna moest ik improviseren. Via een sociale netwerksite vond ik een Servische studente die het studeren niet meer zag zitten. Het is razend moeilijk om iemand te vinden die constant mee wil reizen en voor weinig geld veel vertaalwerk wil doen. Ñ vervolg op pagina 4

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

Marleen Terugels

Nico Krols

N° 22

OKTOBER 2011

Foto’s EurostationII © Lieven Van Assche / Imagedesk.be

Het blijft spannend tot aan de deadline Gebouwen kunnen ziekmakend zijn. Zelfs als ze bevolkt worden met federale overheden die verantwoordelijk zijn voor arbeid, gezondheid en welzijn op het werk. Journalisten Marleen Teugels en Nico Krols trokken aan hetzelfde zeel om dit complexe dossier uit te spitten. Twee journalisten die samen een verhaal brengen. Dat is toch niet zo evident?

Nico Krols: Dat is het wel als je het gemeenschappelijke doel voor ogen houdt. Met twee een dossier publiceren betekent dat we ons honorarium door twee moeten delen, maar het verhaal níet brengen zou nog erger zijn. We hebben al veel samengewerkt en zijn daardoor op elkaar ingespeeld. Samenwerken heeft voordelen. Zo houden we elkaar alert, bekijken we elkaars werk kritisch, zien we of we geen stappen overslaan, of geen evidenties over het hoofd zien. Marleen Teugels: Vertrouwen blijft de basis van een goede samenwerking. Het is ook mooi meegenomen dat de andere je klankbord is: iemand die meedenkt en kritisch kan zijn. Vooral in lastige en complexe dossiers zoals deze. Het heeft dus niets romantisch, samen aan journalistiek doen?

NK: Het blijft een strijd tot je stuk gepubliceerd wordt. Bij gevoelige dossiers wil je je juridisch zoveel mogelijk indekken zonder dat je verhaal aan kracht verliest, maar dan moet je ermee leven dat er tot op het laatste moment door respondenten en deskundigen nog ingegrepen wordt. Een kleine opening naar een afwijkende interpretatie kan door een partij aangegrepen worden om rechtzettingen te eisen.

MT: Multinationals tegen de lamp houden, is niet zonder risico’s. Hun advocaten lezen mee. Daarom is het belangrijk dat al de informatie klopt. Lijn per lijn controleren we of elk woord klopt, met de documenten ernaast. Al onze onderzoeksverhalen worden ook meerdere keren nagelezen door Wim Criel, de huisjurist van Roularta die grote expertise heeft opgebouwd in de juridische lectuur van onderzoekswerk.

Multinationals tegen de lamp houden, is niet zonder risico’s. Wat willen jullie bereiken met de dossiers?

NK: Onze artikels over ongezonde kantoorgebouwen en woningen verschenen bewust voor een wijzigingsdecreet eraan komt in de hoop dat het decreet wordt bijgestuurd. Door de opwarming van de aarde wil men minder CO2-uitstoot. Huizen moeten steeds beter geïsoleerd worden zodat er minder energie ontsnapt. Hier zijn normen voor, maar er zijn geen normen voor een gezond binnenklimaat. MT: Doorheen de geschiedenis zien we dat economie steeds primeert op de gezondheid van de mensen. De laatste jaren kwam daar ook ecologie bij. In de eerste plaats moeten woningen toch gezond zijn voor de bewoners, niet?

De maatschappelijke impact was groot. De stukken werden opgepikt door verschillende media…

NK: En letterlijk ‘opgepikt’ door het VRT journaal. Ons dossier over Eurostation kwam zonder bronvermelding op alle journaals aan bod. Ze hadden het verhaal gelezen in Het Nieuwsblad en De Standaard die keurig Knack als bron hadden vermeld. Op de tv-journaals leek het alsof de VRT het onderzoek zelf had gedaan. Ze hebben ons artikel in Knack zelfs niet gelezen. Dat had gevolgen voor de inhoud. De VRT-journaliste liet de woordvoerder van de Regie der Gebouwen aan het woord, zonder weerwerk te bieden. Dat had ze wel kunnen doen, als ze ons stuk had gelezen. We kregen excuses van de hoofdredacteur en van de journaliste in kwestie, maar ze gaven ook meteen toe dat we daar niets mee kochten. Integendeel, de VRT is met twee maanden werk gaan lopen.

Journalisten moeten vaak te snel werken

MT: Journalisten moeten vaak te snel werken. De werkdruk is te groot en dat heeft gevolgen voor de kwaliteit. Heel soms vraag ik me ook af of journalisten de job niet te oppervlakkig invullen. Te snel tevreden met het eigen werk. Als het maar goed oogt. De

vorm primeert. De inhoud is minder van belang. Hoe zijn jullie op deze thematiek gekomen?

MT: Het dossier over Eurostation begon met de getuigenis van een klokkenluider die me had gecontacteerd. Hetzelfde is gebeurd met het dossier over de ziekmakende woningen. Een gedupeerde bouwheer nam contact toen hij met vrouw en kinderen in een caravan in de tuin is moeten gaan wonen omdat iedereen in hun pas gebouwde woning ziek werd. NK: Op dat moment kijk je de kat best uit de boom. Mensen willen soms dat wij hun problemen oplossen. We kunnen ons niet voor één kar laten spannen, maar brengen een verhaal dat belangrijk is voor de hele samenleving. Auteur: Karine Claassen

Marleen Teugels is freelancer en lector onderzoeksjournalistiek. Nico Krols is hoofdredacteur van Weliswaar (welzijns- en gezondheidsmagazine voor Vlaanderen).

Knack – Werken bij de overheid kan uw gezondheid schaden

fondspascaldecroos.org/ EurostationII

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

De stille revolutie

N° 22

Lisa De Bode © Christine Laureys

Dean Wright

In de naam van religie De aanslagen op 11 september 2001 zorgden voor een schokgolf door de hele wereld. Tien jaar later toont journaliste Lisa De Bode aan hoe er in de Arabische wereld duidelijk een stille gender(r)evolutie aan de gang is, die de weg kan vrijmaken voor meer democratie. Je constateerde een revolutie onder de Saudische vrouwen?

Wat veel mensen niet weten is dat twee jaar na de aanslagen op de WTC-torens Al Qaida ook moslims heeft vermoord in Saudi-Arabië. Veel mensen reageerden met afschuw. Zes maanden na elf september ging er bijvoorbeeld een meisjesschool in de vlammen op. De leerlingen mochten, in naam van de godsdienst, het gebouw niet verlaten. Want ze waren niet ‘kuis’ gekleed. Dergelijke voorvallen hebben bij veel vrouwen een mentaliteitsverandering teweeggebracht, omdat zij beschouwd worden als derderangsburgers. Ook jij moest je aan strikte kledingvoorschriften houden.

Dat klopt. Maar voor mij was het mentaal haalbaar, omdat het niet voor altijd was. De rebel in mij ebde weg naarmate ik de standpunten van de vrouwen beter begreep. Het valt op dat ze eigenlijk niet klagen over de boerka. Het zijn de economische, sociale en politieke rechten die primeren. Natuurlijk denkt de meerderheid van de bevolking nog steeds conservatief, maar de impact van de kleine groep vernieuwers wordt steeds belangrijker. Zoals Lunah, een meisje dat verklaarde niet te geloven?

Inderdaad. Aan het einde van een lange dag vertelde

ze mij wat elf september met haar had gedaan. Ze vond dat haar geloof diende als politiek instrument om het volk te onderdrukken. Toen ze dit zei, was ik erg op mijn hoede omdat afvallige moslims met de dood bestraft worden. Toch had ze de moed dit te delen zodat ik haar verhaal aan de buitenwereld kon vertellen. Hoe ging je ter plaatse om met veiligheid?

Alles wordt gecontroleerd, waardoor er weinig criminaliteit is. Saudi-Arabië is een heel gesloten maatschappij die nog meer dan bij ons gebaseerd is op netwerken. Het belang om op voorhand enkele contactpersonen te hebben was dus groot. Eens je iemand te pakken hebt, gaat de bal aan het rollen. Je moet natuurlijk vertrouwen creëren door anonimiteit te verzekeren en elke bron de kans te geven om het interview na te lezen. Wat zij mij vertelden kon heel gevaarlijk zijn. Auteur: Karine Claassen

Lisa De Bode studeerde handelsingenieur en volgt momenteel een master International Affairs in de VS. De stille revolutie Mijn zoektocht naar de nieuwe vrouw in de Arabische wereld Uitgeverij: Lannoo ISBN: 9789020998801

fondspascaldecroos.org/ stille-revolutie

AGENDA

OKTOBER 2011

Rudi Vranckx

fondspascaldecroos.org/agenda

Mediacafé #7: Twitter kan je je job kosten Heeft een nieuwsredactie sociale mediacodes nodig? Alexander Pleijter, docent journalistiek en nieuwe media aan de Rijksuniversiteit van Groningen en bezieler van de weblog De Nieuwe Reporter, gaat in confrontatie met Dean Wright, voormalig redacteur Ethiek, Innovatie en Nieuws bij Reuters (verantwoordelijk voor de ‘social me-

dia guidelines’) en hoofdredacteur bij MSNBC. Michaël Opgenhaffen, docent Online Journalistiek en Onderzoek aan het Lessius University College in Antwerpen, modereert. Olaf Koens, freelance journalist en fervent twitteraar leidt het gesprek in. Dinsdag 11 oktober 2011 om 19u30 in het Beurskafee, A.Ortsstraat 20-28, 1000 Brussel.

Mediacafé #8: The Wild Wild East Beeldvorming en (zelf )enscenering van de Arabische revolutie. Rudi Vranckx, buitenlandcorrespondent voor de VRT gaat in gesprek met Ausama Monajed, een BritsSyrische activist die opereert via sociale media en regelmatig op Al Jazeera de gebeurtenissen rond de Arabische revolutie becommentarieert. Erik Aerts

(o.v.), student Journalistiek aan de Lessius University College in Antwerpen. Hij was in Egypte op het hoogtepunt van de betogingen, en getuigt over zijn ervaringen als beginnende journalist in het gebied. Maandag 21 november 2011 om 20u in De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel.

Persevent Fonds Pascal Decroos Het reglement bepaalt dat twee van de vier juryleden van het Fonds Pascal Decroos om de twee jaar worden vervangen. Twee nieuwe anonieme juryleden nemen binnenkort

hun plaats in. Op het persevent op 15 december 2011 om 11 uur blikken zij terug in De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel.

Hou de journalistiek scherp Een scherpe journalistiek is essentieel voor een democratie. Ze brengt feiten aan het licht, stelt misstanden aan de kaak en schetst een verrassend tijdsbeeld. Daarom kent het Fonds Pascal Decroos werkbeurzen toe aan diepgravende of grensverleggende journalistieke projecten. In tijden waarin de markt bepaalt wat nieuws is en wat niet, is steun voor gedegen onderzoeksjournalistiek belangrijker dan ooit. Steun het Fonds Pascal Decroos en hou de jour-

nalistiek scherp. Ga naar Fondspascaldecroos.org en doe een gift. Particulieren (Lid: €35 / Donateur: €60 / Eredonateur: €150) Bedrijven (Donateur: €125 / Eredonateur: €250) Studenten (Lid: €10) Leden van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) (Lid: €15) op 422-8004971-11. U kan ook veilig online een gift overmaken. fondspascaldecroos.org/steun

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

De tuin van Tito. Een reis langs de spoorlijn Belgrado-Sarajevo © F. Buyckx

N° 22

Kristof Bilsen

OKTOBER 2011

White Elephant

É vervolg van pagina 1

Ik voelde me daar niet goed bij, maar het kon niet anders. Je hebt vijf weken gereisd. Volstond dat, of had je meer tijd nodig voor je onderzoek?

Eigenlijk wel, maar financieel was dat onmogelijk. Tijd kost geld. Binnen dat korte tijdsbestek heb ik enorm veel gedaan, zeker tachtig interviews, terwijl ik nog moest afrekenen met dat tolkenprobleem. En daar kwam ook nog een treinstaking bij, in Bosnië. Vrij dramatisch als je een boek schrijft over een trein… (lacht) We hebben het kunnen oplossen. Maar, hoewel je dat in het verhaal niet merkt, was dit mijn slechtste reis ooit. Achteraf gezien nam ik te veel hooi op mijn vork. Ik wou iedereen spreken, en alle thema’s aansnijden: dat kan natuurlijk niet. Het was

een goed leerproces. Ik ben nog jong. De volgende keer pak ik het rustiger aan. We werden uitgezwaaid alsof we kind aan huis waren Je sprak over gevoeligheden. Hoe heb je die ervaren?

Er zijn nog spanningen, maar je voelt ook dat de tijd wonden heelt. De oorlog is nu vijftien jaar achter de rug en wordt verleden tijd. Ze hadden niet graag dat we rondliepen in stations en treinen fotografeerden, vreemd genoeg. Maar voor het overige konden we gewoon op mensen afstappen of aan hun deur bellen. Uiteindelijk werden we thuis uitgenodigd, kregen we thee

en koekjes en werden vier uur later uitgezwaaid alsof we daar kind aan huis waren. Ik had er ook een groot veiligheidsgevoel. ’s Nachts kon je in de straten van Belgrado of Sarajevo rondlopen zonder enig ongemak. Heel vreemd, als je weet dat er vijftien jaar geleden massaal werd gemoord en verkracht, en het daar de onveiligste plek van Europa was. Je klopte niet enkel op huisdeuren, je sprak bijvoorbeeld ook met de Kroatische ex-president en de oud-adviseur van Slobodan Milosevic. Hoe heb je dat gefikst?

Door gewoon mijn kans te wagen. Ik zond een vriendelijke mail, waarin ik hun belang voor het project benadrukte. Uiteindelijk maken die personen het verhaal

aantrekkelijker. Ik sprak met mensen uit alle lagen van de bevolking om een veelzijdig beeld te krijgen. Een politicus zegt natuurlijk dat er weer verzoening is, maar vindt de bakker van het dorp dat ook? Auteur: Karine Claassen

Korneel De Rynck is historicus, master internationale politiek en schrijver. In 2008 won hij de Vlaamse Scriptieprijs. Frederik Buyckx is freelance fotograaf voor De Standaard en winnaar van de Photo Academy Award in 2010. De tuin van Tito Een reis langs de spoorlijn BelgradoSarajevo Uitgeverij: EPO ISBN: 9789491297069

fondspascaldecroos.org/ detuinvantito

Apathie in Congo “De Congolezen gaven me eerst de illusie dat het systeem werkte. Ik moest een onuitgesproken huwelijk aangaan om hun vertrouwen te winnen”, vertelt Kristof Bilsen. Zijn documentaire White Elephant vertelt over de apathie die een postkoloniale tijd in zich draagt. De geselecteerde deelnemer van het Amerikaanse Margaret Mead Film and Video Festival koos voor het postkantoor als referentie naar het verleden. Je trok naar Congo zonder veel voorbereiding.

Zo ben ik opgeleid (aan de National Film and Television School in London, nvdr.). Voor dit afstudeerproject plande ik mijn werkmethode als volgt: ik stel me een vraag, waarna ik me onderdompel in een situatie. De realiteit haalt me wel in. Hoe zag die realiteit er uit?

Ik werd van hot naar her gestuurd en overgelaten aan een soort wetteloosheid. De enige manier om dan niet door je dak te gaan is te vertrouwen op de mensen met wie je samenwerkt. Toch had ik me beter kunnen laten begeleiden. De draaitijd was kort.

Ik was ook nog eens Belg. Het was niet vanzelfsprekend om een film te maken die het lokale perspectief zou belichten. Hoe toegankelijk waren de personages uit je film?

Eerst moest ik kijken, wachten en praatjes slaan. Zo kon ik hun vertrouwen winnen. Henriette, de vrouw aan het loket, heb ik eerst een van mijn vorige docu’s getoond zodat ze begreep wat ik wilde: een beeld schetsen van de snijdende dagelijkse realiteit in het grootste postkantoor van Kinshasa, niet meer of minder. Eerst kreeg ik het gevoel dat het postsysteem wel werkte. Mensen

pakken sowieso niet graag uit met zaken die niet functioneren, zeker in Congo: hun job is een ‘statusding’. Je moet dus eerst een soort onuitgesproken huwelijk met je personages aangaan, opdat ze je in alle eerlijkheid willen en kunnen tonen wat er écht aan de hand is. Toch krijgt deze unieke kans een mooi vervolg: vertoningen in de VS en een Londens productiehuis dat met je in zee gaat.

Op mijn afstudeershow werd ik inderdaad benaderd door Roast Beef productions. Momenteel werken we aan een lange versie van White Elephant. We trekken terug

naar Congo om een trilogie te maken: het treinstation, het postkantoor en de Congolese nationale omroep. Wees gerust, het wordt een ander soort film met een zeer afwisselende dynamiek (lacht). Auteur: Karine Claassen

Kristof Bilsen maakte in 2005 zijn eerste documentaire. In 2009 begon hij zijn masterstudies aan de ‘National Film and Television School’ in Londen. White Elephant nzoku ya pembe National Film and Television School, London

fondspascaldecroos.org/ white-elephant

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

Opstandland

In De Keuken Van Het Compromis

N° 22

OKTOBER 2011

Silent Stories

Werkbeurzen Gerealiseerd met steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek vzw. Televisie - Terzake

In De Keuken Van Het Compromis Jonas D’Hollander

Over de lobbymachine achter het Europese patent. Documentaire van Jonas D’Hollander over het eerste “trio-voorzitterschap” uit de geschiedenis van de Europese Unie (Spanje-België-Hongarije), dat op 30 juni 2011 afliep. fondspascaldecroos.org/ keuken-het-compromis

Magazine – MO*

Vrouwen, vrede en veiligheid in BosniëHerzegovina

10 jaar VN-Veiligheidsraad resolutie 1325 Sanne Tielemans

Tijdens de Bosnische oorlog (1992-1995) werden tienduizenden vrouwen en meisjes verkracht. Maar de vrouwen in BosniëHerzegovina zijn meer dan alleen slachtoffers. Velen zetten zich in voor vrede en veiligheid – voor en tijdens de oorlog, maar ook vandaag de dag, te midden van oplopende spanningen. 15 jaar na Dayton is er echter nog altijd nauwelijks aandacht voor de ervaringen, de realiteit en het werk van de Bosnische vrouwen.

land ter wereld – wordt almaar luider gedemonstreerd tegen het beleid van president Bingu wa Mutharika. Hongersnood dreigt voor de verpauperde bevolking. fondspascaldecroos.org/ aidsoverwinnen

Boek - De Bezige Bij

Opstandland

De strijd om Afghanistan, Pakistan en Kasjmir Gie Goris

De hoofdredacteur van MO* neemt zes maanden verlof zonder wedde om een boek te schrijven over de oorlogen en het geweld in Zuid-Azië. Wat weten we écht over de oorzaken en gevolgen van een oorlog waarin ook Belgische en Nederlandse militairen meevechten? Uitgeverij: De Bezige Bij ISBN: 9789085422686

fondspascaldecroos.org/oorlogafghanistan-pakistan-en-kasjmir

Boek – Houtekiet

Het geheim van Belliraj Georges Timmerman

Malawi houdt de adem in

De Belgische Marokkaan Abdelkader Belliraj woonde rustig met zijn gezin in het landelijke Evergem. Totaal onverwacht werd hij in Marokko gearresteerd en tot levenslang veroordeeld. Volgens de rechtbank was hij de militaire leider van een terreurnetwerk. En toch bleek Belliraj ook een informant te zijn van de Belgische Staatsveiligheid.

In het vreedzame Malawi in zuidelijk Afrika – het vijfde armste

fondspascaldecroos.org/belliraj

fondspascaldecroos.org/ vrouwen-vrede-en-veiligheidbosnië-herzegovina

Magazine – Tertio

Koenraad De Wolf

Aids overwinnen © H. Ricour

Uitgeverij: Houtekiet ISBN: 9789089241597

Het geheim van Belliraj

sommigen dubieus beveiligd is. Rudi Rotthier keerde na twintig jaar naar Pakistan terug.

Televisie - Canvas

Silent Stories

Hanne Phlypo, Catherine Vuylsteke

In Silent Stories volgen Hanne Phlypo en Cathérine Vuylsteke twee mannen en twee vrouwen uit Algerije, Senegal, Irak en Guinée die hun lan moesten ontvluchten omdat ze bi- of homoseksueel zijn, transseksueel of lesbisch, kortom wegens hun seksuele geaardheid. fondspascaldecroos.org/ silent-stories

fondspascaldecroos.org/ de-lont-aan-de-wereld

Boek – Van Halewyck

Schaduwmoeder

Je kind afstaan voor adoptie Kathleen Vereecken

Een boek over je kind afstaan voor adoptie. Geschreven door Kathleen Vereecken, met medewerking van Arielle Sleutel.

Televisie - Canvas

Buiten de Lente

Uitgeverij: Van Halewyck ISBN: 978908542234 1

Arielle Sleutel, Dorothee Van Den Berghe

Buiten de lente is een documentaire van Dorothee Van Den Berghe en Arielle Sleutel over ongewenste zwangerschap en vrouwen die hun kind afstaan voor adoptie. fondspascaldecroos.org/ buiten-lente

fondspascaldecroos.org/ schaduwmoeder

Magazine - Knack

Het hek rond Fort Europa Nick Hannes

Boek – Atlas

De lont aan de wereld Een reis door Pakistan Rudi Rotthier

Een deel van Pakistan werd door de Amerikaanse president Obama omschreven als het gevaarlijkste gebied ter wereld. Het hele land is gevaarlijk in een dubbele betekenis: gevaarlijk voor zichzelf, want op weinig plaatsen zijn de aanslagen en de slachtoffers zo dik gezaaid, maar ook gevaarlijk voor de rest van de wereld. Want de aanslagen worden geëxporteerd en het land beschikt over een nucleair arsenaal dat volgens

Buiten de Lente

Uitgeverij: Atlas ISBN: 9789045018935

Ceuta (75,000 inwoners) en Melilla (65,000 inwoners) zijn twee Spaanse autonome steden aan de Middellandse Zee in Noord-Marokko. De twee enclaves vormen de enige landsgrens van de Europese Unie met het Afrikaanse continent, en zijn daarom aantrekkingspolen voor Afrikaanse (economische) migranten op weg naar de EU. De gebieden zien eruit als versterkte burchten, met hoog hekwerk, wachttorens, patrouilles te land en ter zee. Fort Europa dus, hermetisch afgesloten van het Afrikaanse continent. fondspascaldecroos.org/ het-hek-rond-fort-europa

Het hek rond Fort Europa

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

De Bloedkamer

N° 22

De kunst van het ontwijken

OKTOBER 2011

De Oliekoning

Werkbeurzen Gerealiseerd met steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek vzw. Boek – Van Halewyck

De Bloedkamer

Een Belgische rechtszaak wordt een nachtmerrie. 45 maanden onschuldig in de gevangenis. Wim Van den Eynde

Filip Meert, een jonge Antwerpse ondernemer, is in het jaar 2000 op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. In een grootschalige antifraudeactie van het gerecht raakt hij verzeild in de meedogenloze mangel van de Belgische justitie. Zonder enig aanwijsbaar bewijs van schuld wordt hij veroordeeld, terwijl hij zijn onschuld blijft uitschreeuwen. Uitgeverij: Van Halewyck ISBN: 9789461310156

fondspascaldecroos.org/ bloedkamer

Magazine/Boek – APPEL/Recto:verso/Beeld Express/ ACCO

Iran - De kunst van het ontwijken Pieter Verstraete, Peter Van Goethem

Geïnspireerd door artikelen van Michel Foucault reisden Peter Van Goethem en Pieter Verstraete vijf weken lang door Iran. Ze onderzochten op welke manier hedendaagse Iraanse kunstenaars met de door het Islamitische regime opgelegde censuurmaatregelen omgaan. Uitgeverij: ACCO ISBN: 9789033484001

fondspascaldecroos.org/ iran-kunst-het-ontwijken

Boek – De Bezige Bij

Boek - ASP

XINJIANG

De nieuwe grens van China Jeanne Boden

De Chinese provincie Xinjiang in het noordwesten van China is zo groot als Groot-Brittannië, Frankrijk, Spanje en Duitsland samen, maar toch is zij voor velen van ons een blinde vlek. Het is één van de regio’s op de aardbol die het verst van de zee verwijderd ligt. Xinjiang grenst aan Mongolië, Rusland, Kazachstan, Kyrgyzstan, Tadzjikistan, Pakistan, Afghanistan en India. Het is een gebied op een raakvlak tussen culturen. Uitgeverij: Academic & Scientific Publishers ISBN: 978905487745

fondspascaldecroos.org/xinjiang

XINJIANG

In lood gegoten Sus van Elzen

Sus van Elzen gaat in ‘In lood gegoten’ na hoe Israël, vanuit de wankele zionistische utopie van het begin, de Joodse staat geworden is die wij kennen. Het beschrijft de tragedie van de mooie droom die geschaakt werd door Oorlog en Nationale Veiligheid en het blinde geloof in de kracht van wapens. Uitgeverij: De Bezige Bij ISBN 9789085423058

fondspascaldecroos.org/ inloodgegoten

Online – De Wereld Morgen

Kerven in de wereld Dirk Barrez

‘Kerven in de wereld’ is een vierdelig essay van Dirk Barrez over de

Kerven in de wereld

onbetaalbare jacht op bodemrijkdommen. De nieuwe goudkoorts die wereldwijd woedt, slaat diepe wonden. Erger, mijnbouw is een ecologische uitputtingsslag die we onmogelijk kunnen winnen. En nog meer, de sociale en economische pil ervan is onbetaalbaar. Maar, hoe moet het dan wel? fondspascaldecroos.org/ kerven-wereld

Online – Apache

Priester met hebzucht, zusters zonder genade

Boek – Podium

De Oliekoning Edwin Koopman

In ‘De Oliekoning’ schetst Edwin Koopman een ontnuchterend portret van een gespleten land. Wat begon als een zoektocht naar de wortels van een Latijns Amerikaanse revolutie, werd een persoonlijk verslag over macht, idealen, haat, hartstocht en teleurstelling. Uitgeverij: Podium ISBN: 9789057591297

fondspascaldecroos.org/ oliekoning

Raf Porto Carrero

Vanuit Nigeria waaide een vorm van spiritueel pooierschap over naar het Belgische prostitutiemilieu. Jonge vrouwen worden met voodoo, het geloof in de macht van de goden en geesten tot prostitutie gedwongen. “Een voodoopriester bewerkt de borsten van het meisje met een scheermesje. Haar moeder en de moeder van de pooister drinken beiden het bloed van de wonden. Zo komt een overeenkomst tot stand.” fondspascaldecroos.org/priesterhebzucht-zusters-zonder-genade

Krant – Brussel Deze Week

Televisie - Canvas

Back in the USSR Jan Balliauw, Stefan Blommaert

oe vergaat het de Russen, de Oekraieners, de Georgiers, … in hun onafhankelijke staat? 20 jaar na de val van het communisme en het uiteenvallen van de SovjetUnie maken we een balans op van de ingrijpende veranderingen in dat gebied. fondspascaldecroos.org/ backitussr

Online – Apache

Roemeense bouwvakkers uit Brussel

De verdwenen miljarden van Electrabel

Bosanci, een gemeente in het noordoosten van Roemenië, heeft financieel weinig te bieden: een gemiddeld loon schommelt rond de 200 euro.

Op 7 november 2001 crashte Sabena. De regering Verhofstadt I, daartoe subtiel aangemaand door het Hof, schakelde het old boys netwerk rond Electrabel en de voormalige Generale Maatschappij van België in met de vraag geld bijeen te brengen om

Steven Vandenbergh

fondspascaldecroos.org/ roemeense-bouwvakkers-uitbrussel

Tom Cochez

Roemeense bouwvakkers uit Brussel

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

Unieke documenten belichten spionage in België

opvolger SN Brussels Airlines in de lucht te krijgen. België zou, koste wat het kost, een eigen vliegtuigmaatschappij hebben. Tractebel, hoofdaandeelhouder van Electrabel zorgde voor de mensen en voor het geld. fondspascaldecroos.org/ de-verdwenen-miljarden-vanelectrabel

N° 22

Kristof Clerix

immers dat wat goed is voor big business, goed is voor Europa en de rest van de wereld. fondspascaldecroos.org/ bedrijfslobbyisten-EUbesluitvorming

Magazine - Knack

Poolse clichés en Europees neokolonialisme Johan de Boose

Magazine/Online – Knack Wereldtijdschrift

Unieke documenten belichten spionage in België Kristof Clerix

BRUSSEL - In verscheidene Oost-Europese landen zijn de archieven van de geheime diensten uit de tijd van de Koude Oorlog opengesteld voor het publiek. MO*journalist Kristof Clerix ging in de archieven van Tsjechië, Roemenië, Bulgarije en Duitsland op zoek naar informatie over spionage in België. Targetbrussels.be fondspascaldecroos.org/ unieke-documenten

Vanaf 1 juli gaat Polen de EU een half jaar lang voorzitten. Het voorzitterschap heeft vooral een ceremoniële en een culturele functie. Op het Europese beleid – voor zover dat überhaupt noemenswaardige slagkracht bezit – zal Polen nauwelijks wegen, maar de voorzitter kan wel een bijdrage leveren aan de perceptie van zijn land. fondspascaldecroos.org/ poolse-cliches-en-europeesneokolonialisme

Boek - Van Halewyck

Leven in Afghanistan Dirk Tieleman

Online – De Wereld Morgen

De greep van bedrijfslobbyisten op de Europese besluitvorming Ellen Van Campenhout

Lobbyen is een poging om het beleid te beïnvloeden en dat is een democratisch recht. Maar in de Europese Unie (EU) versterken commerciële lobbygroepen hun greep op de besluitvorming. En dat terwijl het middenveld amper gehoor krijgt bij de Europese instellingen. Deze veronderstellen

In Afghanistan woedt al dertig jaar oorlog. Dirk Tieleman is gaan overnachten bij intellectuelen en verschoppelingen in vijf steden in de vier windstreken en bij boeren op het platteland. Hij heeft er urenlang met hen gepraat en er hun leven geobserveerd. Nog nooit is hen gevraagd wat zij vinden van de dertigjarige oorlog in hun land. Uitgeverij: Van Halewyck ISBN: 9789461310170

fondspascaldecroos.org/ leven-in-afghanistan

Illegale jacht op vinnen

OKTOBER 2011

Dossier Mexicaanse Griep

Magazine - MO*

Duurzaam op papier An-Katrien Lecluyse, Leo Broers

Ngo’s, stadsbesturen en uitgeverijen stappen wereldwijd over op FSC-gecertificeerd papier. Voor de gewone consument zijn er naast kopieer- en printpapier nu ook papieren zakdoekjes en zelfs behangpapier met het boompjeslogo. Om te onderzoeken of het groene imago van al dat papier wel gerechtvaardigd is, trokken AnKatrien Lecluyse en Leo Broers op onderzoek naar de eucalyptusplantages van de Braziliaanse deelstaat Bahia. fondspascaldecroos.org/FSC

Magazine - EOS

Illegale jacht op vinnen

Deze twee in het oog springende feiten lijken elkaar tegen te spreken. Stefaan Van Bruwaene onderzoekt ter plaatse hoe islam en vrijheid van meningsuiting elkaar de hand reiken in dit fascinerende land. fondspascaldecroos.org/ indonesië-democratie

Boek - Lemniscaat

Dossier Mexicaanse Griep Daan de Wit

Dossier Mexicaanse Griep biedt een schokkende kijk in de wereld van de medische autoriteiten en onze overheden. Uitgever: Lemniscaat ISBN: 9789047703600

fondspascaldecroos.org/inhoud/ werkbeurs/dossier-mexicaansegriep

Helga D’Havé, Robin Van Nuffel

Haaienvinnensoep is een peperdure Chinese delicatesse. En dat weten de vissers maar al te goed. Zelfs bij ons schrikken ze er niet voor terug om haaien aan boord te hijsen, de vinnen af te snijden en de rest weer overboord te gooien. fondspascaldecroos.org/ illegale-vinnenjacht

Online - Apache

Indonesië: een democratie in flux

Magzine - Vacature

De Belgo-Braziliaanse bouwmaffia

Filip Michiels, Nico Schoofs

Journalisten Nico Schoofs en Filip Michiels van Vacature magazine onthullen de schimmige business achter de uitbuiting van illegale Braziliaanse bouwvakkers op onze bouwwerven. fondspascaldecroos.org/ belgo-braziliaanse-bouwmaffia

Stefaan Van Bruwaene

Met een geschatte 210 miljoen praktiserende moslims op een totaal van ruim 240 miljoen inwoners is Indonesië zowel de grootste moslimnatie als de op twee na grootste democratie ter wereld.

Indonesië: een democratie in flux

De Belgo-Braziliaanse bouwmaffia

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

N° 22

OKTOBER 2011

Colofon

Het Fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek is een onafhankelijke vereniging zonder winstoogmerk (vzw) en opgericht met als doel de herinnering aan Pascal Decroos levendig te houden en zijn levenswerk voort te zetten. Alle rechten voorbehouden. Uit deze Nieuwsbrief noch de website mag niets worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

www.grase.be