Nieuwsbrief fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek stimuleert Bijzondere Journalistiek in de Vlaamse schrijvende en audiovisuele pers
N° 25
November 2012
www.fondspascaldecroos.org
Margo Smit en Werner Helmut van het Europees Parlement, DG IPOL
© Rafael Njotea
“Omdat het gewoon heel belangrijk is” In het najaar van 2011 lanceerde de Europese Parlementaire Commissie voor Begrotingscontrole op initiatief van Bart Staes een tender voor een studie over onderzoeksjournalistiek in de Europese lidstaten en het inzetten daarvan voor het aankaarten en tegengaan van fraude met EU-subsidies. Het Fonds Pascal Decroos werd als geprefereerde partner gekozen en stelde Margo Smit aan om de opdracht uit te voeren. De studie geeft een overzicht van de staat van onderzoeksjournalistiek in Europa en geeft aanbevelingen om die te verbeteren. Ze werd op 9 oktober 2012 aan de Parlementaire Commissie voorgesteld. Een gesprek met Margo Smit. Margo, de studie is er eindelijk. Ben je tevreden met het resultaat?
Dat is altijd zo’n verschrikkelijk moeilijke vraag! Bij studies als deze is het nu eenmaal zo dat je op een gegeven moment gewoon moet stoppen omdat je door je tijd en je uren
inhoud 1 “Omdat het gewoon heel belangrijk is”
2 Interview met Tom Cochez 3 Een bibliotheek van journalistieke kwaliteitsverhalen
5 Björn Soenens over Amerika en zijn nieuwe boek
6 Nog op het programma
Werkbeurzen
8 Uitreiking Vlaamse Scriptieprijs Colofon
heen bent, ook al weet je dat de dingen zich zullen blijven ontwikkelen en dat je dus altijd meer kunt doen. Maar: ja, ik ben tevreden. Misschien wel het meest omdat ik tijdens het onderzoek heb ondervonden dat het journalistieke netwerk werkt. Ik moest heel veel vragen stellen aan heel veel verschillende journalisten en redacties en deed dat via het netwerk. Iedereen was ontzettend behulpzaam; mijn vragen werden geforward en mijn oproepen gerepost. Als dat een indicatie is van waar onderzoeksjournalistiek naartoe gaat, dan belooft dat voor de toekomst. Er was erg veel animo in de Parlementaire Commissie voor Begrotingscontrole bij de voorstelling van de studie. Waarom vinden ze dit zo belangrijk?
Daar kan ik een aardig en een onaardig antwoord op geven. (lacht) Het aardige is: omdat het gewoon heel belangrijk is! De vraag hoe EU-geld besteed
we hebben met z’n allen in jaren niet meer met zo veel interesse naar Europa gekeken als nu
wordt, is immers een vraag over de democratie. Maar natuurlijk, en dat is het onaardige antwoord, is het ook wel sexy voor parlementariërs om zich geïnteresseerd te tonen in journalistiek en een vrije pers. En eigenlijk is daar zelfs niet echt iets mis mee. We moeten enkel hopen dat ze geïnteresseerd blijven en tot actie overgaan. Het zou zonde zijn als de studie uiteindelijk belandt in wat wij zo mooi het ronde archief noemen; de prullenmand. Dit is een heel mooie kans voor de Europese instellingen. Hoe is het gesteld met de onderzoeksjournalistiek in Europa?
Bewolkt met hier een daar een zonnige periode. Dat is als we het hebben over onderzoeks-
journalistiek in het algemeen. Als we specifiek gaan kijken naar onderzoeksjournalistiek over EU-subsidies, ben ik pessimistischer: zwaar bewolkt met hier en daar een stevige bui! Er is echt een schromelijk gebrek aan belangstelling voor corruptie of fraude met EUsubsidies. We hebben in totaal naar vijf jaar onderzoeksjournalistiek gekeken, in 27 landen, en konden maar goed 200 verhalen vinden. Best triest. We hebben wel enkel in acht genomen wat journalisten zelf boven tafel hadden gebracht, niet wat hen via persberichten en dergelijke bereikte. Maar uiteindelijk is dat precies wat onderzoeksjournalistiek is. Wel zijn de verschillen tussen de 27 lidstaten bijzonder groot, als je ze naast elkaar legt. Sommige landen of regio’s met een gezonde journalistieke traditie zoals Scandinavië of Nederland en België scoren bijvoorbeeld helemaal niet goed. vervolg op pag. 4