NB13okt

NB13okt.qxd

18-10-2006

11:02

Pagina 1

NIEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK stimuleert bijzondere journalistiek in de Vlaamse schrijvende en audiovisuele pers

N°13 oktober 2006

Inhoud 1

· Interview Paul Huybrechts · Debat: hebben de media nog journalisten nodig?

3

4

5

· Conferentie Mechelen · Over brood bakken en nieuws garen · Car-tips · VVOJ in ‘t nieuw

6 8

· Werkbeurzen · Debat Boekenbeurs

Agenda

www.fondspascaldecroos.org

INTERVIEW

- Paul Huybrechts

Iedereen heeft zijn rol te spelen De NMBS is een reusachtig bedrijf, maar het werd jarenlang onbehoorlijk bestuurd.

Alleen al ABX heeft de Belgische belastingbetaler ruim anderhalf miljard euro gekost. Onderzoeksjournalist Paul Huybrechts verdiepte zich in 25 jaar reilen en zeilen van de NMBS: hij kwam tot ontluisterende bevindingen en botste op nooit eerder gepubliceerde informatie.

Een gesprek met de auteur van In het spoor van Karel Vinck. SOS NMBS, over de boekhouding van de NMBS, journalistieke fairplay en de economie van de onderzoeksjournalistiek.

Vanwaar het idee om iets rond de NMBS te doen?

Huybrechts: In de kranten wordt veel over de NMBS

geschreven, zowel over de dienstverlening als over het bedrijf, maar een echt grondige onderzoeksjournalistieke aanpak is er nooit geweest.

Het laatste boek over de NMBS, Op dood spoor van Philippe Janssens, verscheen al meer dan tien jaar geleden. In 2001 schreven historici naar aanleiding van 75 jaar NMBS een bijzonder verdienstelijk en zeer lijvig werk Sporen in België. Maar dat werd door bijna niemand gelezen.

Er bestond dus niets. Bovendien vond ik dat met name ABX het verdiende om grondiger tegen het licht te worden gehouden. Ik volgde het ABXdossier al een jaar of twee.

Daar is zo' n groot bedrag aan belastinggeld op een lichtzinnige wijze ingezet om van de NMBS een wereldbedrijf te maken, dat ik dat niet achteloos kon laten passeren.

k

Lees verder p. 2

• DEBAT Debat: 'Hebben de media nog journalisten nodig?'

25 oktober 2006 20.00 u Mechelen, Lamotsite k zie hiernaast

• BOEKENBEURS 2006 Debat: 'Als de zorg ontspoort...'

5 november 2006 12.00 -12.45u Boekenbeurs Antwerp Expo, zaal Architectura-rechts k zie ook p 8

• VVOJ VVOJ-conferentie 2006: 'Wie maakt er nog nieuws?'

17 en 18 november 2006 Mechelen, Hogeschool Mechelen k zie ook p 3

DEBAT

- Mechelen 25/10

Hebben de media nog journalisten nodig?

De media en de journalistiek, een oude tandem. In tempore non suspecto misschien the perfect match, maar de laatste jaren veeleer een tweespalt met heel wat barstjes, weerbarstjes.

Want wat de uitgevers interesseert, blijkt zich steeds vaker buiten de core business van de journalistiek te bevinden.

Objectieve, grondige analyses zijn niet langer 'in'. Het verslaan van faits-divers blijkt een booming business.

Gaat het hier om een onom-

keerbare ontwikkeling? Niet per se. Een problematische tendens? Toch wel.

Hebben de media nog journalisten nodig, als die alleen maar snel-snel en low-budget artikels mogen schrijven? Wat is de meerwaarde van de journalistiek als ook kant-enklare berichten aangeleverd door uitstekende spindoctors en pr-bureaus lijken te volstaan?

Stof genoeg voor een boeiend debat. n

PANELLEDEN · Koen Clement (directeur HRM & corporate affairs, De Persgroep) · Patrick De Witte (internetjournalist) · Jo Van Croonenborch (CEO van CORELIO en voorzitter dagbladorganisatie) · Evert Van Wijck (mediatrainer en communicatieadviseur) MODERATOR: · Sabine Vandeputte (journaliste, Radio 1) PRAKTISCH: · Locatie: Lamotsite, Mechelen · Datum en tijdstip: Woensdag, 25 oktober 2006, 20.00 u. · Toegang is gratis. Aanmelden is niet noodzakelijk.

Dit debat is een initiatief van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek in samenwerking met de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ).

NB13okt.qxd

18-10-2006

11:02

Pagina 2

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek

2

N°13 OKTOBER 2006

(vervolg p. 1 - Interview Paul Huybrechts)

Bent u tijdens uw onderzoek zelf nog tot verrassende ontdekkingen gekomen?

TITEL:

SOS NMBS In het spoor van Karel Vinck AUTEUR: Paul Huybrechts UITGEVER: Houtekiet PUBLICATIEDATUM: 31 mei 2006 ONDERTITEL:

Huybrechts: Absoluut. Toen ik aan het dossier begon, wist ik dat ik aan ABX een flinke kluif zou hebben. Daarnaast leek het aantreden van een succesrijk privémanager als Karel Vinck en de confrontatie tussen hem en een van de oudste publieke Belgische bedrijven me wel boeiend, net als de aanstelling van de totaal onervaren Isabelle Durant tot minister van Mobiliteit.

Tijdens mijn onderzoek heb ik de boekhouding van de NMBS nader bekeken. En dat leidde tot behoorlijk schokkende vaststellingen. Eind 2004 moest de overheid 7,4 miljard euro schulden van de NMBS overnemen. Wat waren de achtergronden? Hoe is die schuld tot stand gekomen?

Hoe kon de NMBS het uitgavenbeleid dat de Belgische staat tot begin de jaren negentig kenmerkte, ook in de jaren negentig voortzetten?

“Veel betrokkenen zullen niet blij zijn met het boek, maar tegelijk vinden ze het goed dat het werd geschreven.”

Ik stootte op verschillende pistes en ik heb er enkele af gewandeld. Het is een boek geworden waarin ik tegelijk ontdekte wat ik verwachtte te ontdekken, maar toch ook nog op een hele hoop nieuwe en nooit eerder blootgelegde ontwikkelingen en situaties ben gebotst.

Hoe bent u methodologisch te werk gegaan?

Huybrechts: Ik heb heel veel met parlementaire documenten gewerkt en ik kon ook rekenen op de diensten van de Kamer. Er werd op bijna al mijn vragen ingegaan. Ik heb alle documenten ook gelezen.

Ze vormen een eerste belangrijke, omvangrijke bron.

Daarnaast zijn er de financiële

documenten van de NMBS zelf. Ik heb alle jaarverslagen van begin de jaren tachtig tot vandaag doorgenomen, evenals de rapporten van de commissarissen-revisoren – ook diegene die enkel op aanvraag beschikbaar zijn – en alle verslagen van de jaarvergaderingen. Ik stelde vast dat ze bijna nooit door de journalisten worden opgevraagd of gebruikt in de berichtgeving, omdat ze te technisch zijn of met grote vertraging worden gepubliceerd.

Een derde belangrijke bron zijn de stukken die ik via Karel Vinck kreeg. Vinck heeft mij geen documenten bezorgd die hij deontologisch niet mocht geven, maar ik kon bijvoorbeeld wel de voorbereiding van de strategie Move 2007 inkijken. Ik heb ook gewerkt met de databank van de Amerikaanse Securities and Exchange Commission. Dat kan zeer makkelijk over het internet. Als je goed zoekt, vind je alles.

Heeft u gebruik gemaakt van CAR, Computer Assisted Reporting?

Huybrechts: Ik ben redelijk vertrouwd met informatica.

Tijdens mijn onderzoek gebruikte ik Excell, Word en alle mogelijkheden van het internet. In Excell maakte ik zelf de tabellen en ik zorgde ervoor dat in de verschillende velden werd berekend wat ik nodig had.

Ondervond u problemen bij het verkrijgen van bepaalde documenten?

Huybrechts: Neen. Ik weet redelijk goed hoe het Vlaams, het Waals en het Brussels parlement, de Kamer, de Senaat en het Belgisch Staatsblad online raadpleegbaar zijn. Het heeft me wel wat tijd gekost om daar efficiënt op te leren zoeken, maar naarmate ik het vaker deed, ging het vlotter. Ik was ook wel blij dat Dun & Bradstreet bestond, want anders had het me nog veel meer tijd gekost om sommige

dingen te vinden. Er is steeds meer elektronisch beschikbaar, en anders volstond een telefoontje naar de diensten van de Kamer om de documenten te kopiëren en op te sturen.

Men wist dat ik geen vriendelijk boek zou schrijven voor de NMBS, maar ik heb weinig tegenkanting ervaren. Zelfs bij de NMBS. De documenten die ik vroeg, kreeg ik.

“Uitgevers moeten financieel iets over hebben voor hun geloofwaardigheid” Veel betrokkenen zullen niet blij zijn met het boek, maar tegelijk vinden ze het goed dat het werd geschreven. Er moest namelijk worden gekapt met een aantal onhoudbaar slechte gewoonten bij de NMBS. Bijvoorbeeld bij de vakbonden. Ik heb uren doorgebracht bij de vakbondsleiders, ik had ook hun vertrouwen. In mijn boek ben ik scherp voor de vakbonden, maar tegelijk denk ik dat het hen goed uitkomt dat iemand dat zegt wat ze zelf niet aan hun leden kunnen vertellen. Dat de pensioenvoorwaarden bij de NMBS onhoudbaar zullen blijken bijvoorbeeld. Ik heb het gevoel dat een aantal mensen dacht: ok, zeg dat maar eens. Zonder het zelf ooit te zullen zeggen of bevestigen, want dat kunnen ze niet.

Ook tegenover Etienne Schouppe trachtte ik fair te blijven, zonder te verhullen dat hij met ABX zwaar in de fout is gegaan. Ik heb hem op voorhand gezegd: ‘Mijnheer Schouppe, ik kan geen vriendelijk boek over u schrijven.

Het boek komt er in elk geval dus laten we praten over uw rol bij de NMBS.’ En dat heeft hij behoorlijk open gedaan. Ik heb ook geprobeerd de context te schetsen waarin iemand als Schouppe te goeder trouw – dat denk ik toch – dwaze beslissingen begint te nemen. k

NB13okt.qxd

18-10-2006

11:02

Pagina 3

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek

3

N°13 OKTOBER 2006

(vervolg p. 2 - Interview Paul Huybrechts)

U laat uw gesprekspartners steeds weten hoe en in welke context zij worden geciteerd. In hoeverre kunnen zij dan nog ingrijpen in de tekst?

Huybrechts: Mocht iemand een bepaald statement doen en dat nadien terugnemen, terwijl ik de uitspraak te goeder trouw heb weergegeven, dan zal ik niet aarzelen om de oorspronkelijke tekst te behouden. Maar wanneer het gaat om nuances en om woordgebruik, ben ik geneigd ter compensatie voor het open gesprek de tekst aan te passen.

Wat wilde u met SOS NMBS bereiken?

Huybrechts: Het doel van dit boek is dat de NMBS na die twaalf miljard euro schulden, die vooral in de jongste vijftien jaar zijn opgestapeld, kapt met het verleden en in alle transparantie een dienst levert aan de bevolking, die recht heeft op waar voor het vele geld. De breuk met het verleden, die begonnen is onder Isabelle Durant en voortgezet en geïmplementeerd onder Karel Vinck, moet worden bestendigd. Men mag niet terugkeren naar de oude NMBS met de oude gewoonten.

VVOJ-CONFERENTIE

Hopelijk kan mijn boek daartoe bijdragen. Ik heb echo's opgevangen van mensen die zeggen dat het geen gemakkelijk en geen vriendelijk werk is, maar dat het wel blijft hangen. Ik hoop dat de parlementsleden en de leden van de Kamercommissie Infrastructuur, de kaderleden van de NMBS en van andere overheidsbedrijven het allemaal lezen.

Iedereen heeft zijn rol te spelen. De leden van de Commissie Infrastructuur, maar ook de journalisten, moeten nog meer dan ze hebben gedaan kritisch blijven tegenover elke investering van de NMBS en de kosten van de dienstverlening.

Is het mogelijk een complex onderwerp als dit voor het grote publiek te brengen?

Huybrechts: Ik kan hier geen populair boek over schrijven.

Wanneer er wordt gemorst met overheidsgeld, treft dat niemand, integendeel. Dat komt een aantal mensen goed uit: als de trein gratis is, als mensen na 25-30 jaar op pensioen kunnen, prima. Met asbest bijvoorbeeld, zie je meteen slachtoffers en poten-

tiële slachtoffers.

Natuurlijk zou ik het grote publiek wel willen bereiken, maar ik denk niet dat dat lukt met een dergelijk boek.

Is dit boek voor u financieel een goede zaak?

Huybrechts: Nee hoor. Ik zou dit nooit doen mocht ik er mijn boterham mee moeten verdienen. En ik ben ook blij met de subsidie van het Fonds.

Zonder het Fonds zou er op het vlak van onderzoeksjournalistiek nauwelijks iets gebeuren. Maar het is nog niet voldoende. Nu redacties steeds meer worden geconcentreerd, zouden de uitgevers middelen kunnen en moeten vrijmaken voor een team van seniors die eventueel met hulp van jongeren wat diepgravender werk kunnen leveren. De economie van de onderzoeksjournalistiek in een kleine markt als Vlaanderen krijg je enkel goed wanneer uitgevers financieel iets over hebben voor hun geloofwaardigheid en voor een stevige onderbouw van hun oplage. Als daarnaast dan het Fonds nog kan bijspringen, zijn we goed bezig. n

- Hogeschool Mechelen 17-18/11

Wie maakt er nog nieuws?

De komende jaren lijken beslissend voor de kritische journalistiek. Maken redacties hun beloftes waar en ruimen ze meer plaats in voor onderzoeksjournalistiek? De Vereniging van Onderzoeksjournalisten geeft graag een duwtje in de goede richting.

Op 17 en 18 november organiseert de VVOJ een tweedaagse conferentie te Mechelen.

Onder het motto 'Wie maakt er nog nieuws?'

wordt gefocust op de noodzaak van kritische journalistiek. Internationaal bekende gezichten als Matthew Waite, Brigitte Alfter en Henk Van Es geven er lezingen, workshops en computertrainingen. Zij tonen aan de hand van sprekende voorbeelden, overtuigende studies en fabelachtige technieken dat er met onderzoeksjournalistiek wel degelijk geld valt te verdienen. n 17 - 18 november Hogeschool Mechelen Lees meer: www.vvoj.be/

NB13okt.qxd

18-10-2006

11:02

Pagina 4

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek

4

N°13 OKTOBER 2006

COLUMN

Over brood bakken en nieuws garen Wat

onderscheidt een journalist van een weblogger of een wiki-bouwer? Is de journalistiek per definitie uniek en onmisbaar? Of kan zij makkelijk worden vervangen door andere, nieuwe informatiemedia?

Word lid De steun van zijn leden is essentieel in de werking van het Fonds Pascal Decroos.

Immers, het Fonds werkt volkomen onafhankelijk. Alle extra activiteiten zoals debatten, conferenties, worden met ledengeld betaald. Nieuwe initiatieven zoals de uitbouw van het Fonds tot een ‘infocentrum researchjournalistiek’ hangt van uw steun af.

Als lid wordt u uitgenodigd op alle activiteiten (debat, lezing, conferentie ...) en u ontvangt twee keer per jaar de Nieuwsbrief van het Fonds en de ebrieven via e-mail.

PARTICULIEREN gewoon lid 30 euro steunend lid 60 euro erelid 150 euro vvj lid 15 euro student 10 euro BEDRIJVEN gewoon lid 60 euro steunend lid 150 euro erelid 250 euro Gelieve uw bijdrage te storten op rekeningnummer: 422-8004971-11 met vermelding 'lidgeld 2007'.

(IBAN: BE30 4228 0049 7111 KBC Bank NV BIC: KREDBEBB) Alvast bedankt!

Een tijdje geleden woedde op de Nederlandse journalistenblog De Nieuwe Reporter een pittige discussie. Aanleiding was een bijdrage van internetjournalist Erik van Heeswijck, die zich bezorgd toonde over het groot aantal dubieuze clichés rond internet en journalistiek die tegenwoordig “op net wat teveel symposia instemmend door de lucht vlogen”. De opkomst van 'nieuwe technieken' zou de traditionele media bedreigen – lees, overbodig maken – en eender welke amateur in staat stellen een journalistiek stuk te schrijven.

Van Heeswijck nuanceert.

Volgens hem kunnen nieuwsconsumenten via weblogs en online zoekmachines wel nieuws selecteren en becommentariëren, maar gebeurt de nieuwsgaring nog steeds in de eerste plaats door de journalist. Sterker nog, de zogenaamde 'iedereenjournalist-theorie' zou niet meer zijn dan “een prachtige fantasie die stoelt op een volstrekt onbegrip van hoe de journalistiek werkt en hoe de gemiddelde mens in elkaar steekt. Een maatschappij bestaat nu eenmaal bij de gratie van de taakverdeling.”

De taakverdeling: klinkt als een sociologisch containerbegrip met een erg gewillige lading, die door Van Heeswijck

zelf ongeveer als volgt wordt ingevuld. Wie brood nodig heeft, gaat naar de bakker. Wie een samenvatting wil van wat er in de wereld gebeurt, doet een beroep op een journalist.

Mits de nodige oefening kan waarschijnlijk iedereen brood bakken of nieuws vergaren.

Maar – en dat is dan de taakverdeling – slechts enkelen hebben de ambitie en beschikken over de vaardigheden én de tijd om zich met die activiteit bezig te houden.

De journalistieke 'taak' Wat maakt een journalist onmisbaar? Waaruit bestaat de zogenaamde 'taak' die de journalistiek door onze maatschappij krijgt toebedeeld. Of die ze zichzelf toeëigent?

Erik van Heeswijck ziet de journalist in de eerste plaats als een 'richtinggever', een 'bronnenduider' en de onmisbare informatiemanager 'in het steeds complexere web dat informatiemaatschappij is gaan heten'. Recent omschreef de Nederlandse NRC-reporter Dick van Eijck de journalistiek in een vergelijking met de 'burgerjournalistiek', die ook allerlei teksten en foto's ter publicatie aanbiedt. Terwijl hij het journalistieke handelen ziet als een “waarheidszoekend verhalen vertellen zonder wettelijke grondslag, primair ten dienste van de burgers”, betreft de burgerjournalistiek volgens van Eijck “eerder het digitale equivalent van een conversatie aan de dorpspomp”, een soort “publieke conversatie”.

Soms wordt de journalistiek ook beschreven via een opsomming van eigenschappen die ze niet bezit, en die maken

dat ze bijvoorbeeld geen 'publieke conversatie' is. Misschien levert zo'n definiëring ook iets op in de discussie over de relatie tussen internet en journalistiek.

Onmisbare journalistiek Wat maakt de journalist vandaag onmisbaar, lees niethetzelfde als de tientallen persen communicatiebureaus, en de duizenden virtuele webloggers en wiki-bouwers? Zijn aanlevering van feitenmateriaal? Het principe van hoor en wederhoor? De nieuwswaarde van zijn werk?

Een sluitend antwoord lijkt niet evident, en is misschien ook niet noodzakelijk. Maar laat dat u er niet van weerhouden de gedachtenoefening verder te zetten en misschien wel op 'het meest sluitende' antwoord uit te komen. Dat kan alvast helpen bij een definitie van de meest noodzakelijke – of minst misbare – vorm van hedendaagse journalistiek, te midden van een hoop nieuwe, digitale informatiemedia.

Als opstapje geven we u graag deze bedenking van de Nederlandse communicatiewetenschapper Mark Deuze mee: 'Journalistiek is onmisbaar in een situatie van informatieschaarste: als we niet bij de feiten en meningen kunnen komen, maar daar journalisten voor nodig hebben. Ten dele is dat nog zo – onderzoeksjournalistiek, maar welke omroeper of uitgever investeert daar nog in – maar de meeste informatie die journalisten verkopen, is elders voor niets dan wel direct “from the horse's mouth” te verkrijgen.' n Lees meer: www.denieuwereporter.nl

Word lid van het Fonds Pascal Decroos en bouw mee aan dit unieke project

NB13okt.qxd

18-10-2006

11:02

Pagina 5

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek

5

N°13 OKTOBER 2006

COMPUTER ASSISTED REPORTING

CAR-tips Meer dan tweehonderd jaar nieuws via Google Sinds begin september kun je via Google verschillende nieuwsarchieven raadplegen.

Google News Archive Search biedt je de kans artikels te traceren over specifieke thema's, personen en gebeurtenissen tot meer dan tweehonderd jaar terug.

Via de News-link op Googles startpagina, klik je door naar News archive search, waar je zowel een eenvoudige als een meer uitgebreide zoekopdracht kunt invoeren. Google toont je vervolgens een lijst artikels over het gezochte onderwerp, gerangschikt op basis van relevantie. De waarde die een artikel toegemeten krijgt, hangt af van de tekst zelf, het medium waarin de tekst werd gepubliceerd, en de frequentie waarmee de zoekterm in de bron voorkomt. Je kunt je zoekresultaten ook chronologisch laten rangschikken.

Google put voor zijn informatie zowel uit de archieven van dag- en weekbladen als The New Tork Times, The Wall Street Journal, Trouw en NRCHandelsblad, maar ook uit nieuwssites als LexisNexis en AccessMyLibrary.com.

Sommige teksten staan gratis ter beschikking. Voor andere moet je je aanmelden op de

site van het betreffende medium of betaal je een fee.

Google News Archive Search doorzoekt een geheel van bronnen in verschillende talen, waaronder het Nederlands.

Doel van Google is de dienst wereldwijd uit te bouwen.

Lees meer:

news.google.be/archivesearch

Online steekproefevaluatie Surfend op de site Journalinks van journalist Bartel Volckaert kom je de zogenaamde steekproefcalculator tegen. De calculator werd gemaakt door het Amerikaanse softwarebedrijf Raosoft.

Het gaat om een eenvoudig instrument dat toelaat de ideale steekproefgrootte te berekenen voor je eigen onderzoek, en de waarde van de resultaten van grootschalige enquêtes beter in te schatten. De calculator geeft je een zicht op de foutenmarge van de steekproef.

Steekproefresultaten zijn namelijk nooit helemaal exact en brengen altijd een welbepaalde fout met zich mee.

Met behulp van de calculator kun je oordelen in welke mate aan het resultaat van de proef een bepaald besluit kan worden verbonden en in hoeverre het resultaat niet toelaat andere conclusies te trekken.

De calculator gaat uit van de veronderstelling dat de steekproef zelf op een correcte wijze werd uitgevoerd: met een objectieve selectie van correspondenten, de juiste vragen, enzovoorts. Het is dus niet de bedoeling de wetenschapper te vervangen of zijn resultaten in twijfel te trekken. Bartel Volckaert: ”Het enige doel is de journalisten wat meer voeling te bezorgen met statistisch materiaal en hen toe te laten de resultaten van een steekproef kritisch te beoordelen.”

Volgens Volckaert gebeurt het immers nog vaak dat uit de resultaten van een steekproef verkeerde conclusies worden getrokken “Op basis van foutieve interpretaties verschijnen vaak grote verhalen, wat op zich nog geen ramp hoeft te zijn. Erger wordt het als aan die verhalen beleidsbeslissingen worden gekoppeld.” n Zie ook:

- www.journalinks.be/steekproef - www.raosoft.com/ samplesize.html (voor meer info over de berekeningswijze)

- Van Nijlen D. en Volckaert B., Sprekende cijfers. Technieken voor Computer Assisted Reporting, Universitaire Pers Leuven, 2005.

WEBSITE

VVOJ.be De Vereniging van Onderzoeksjournalisten heeft een nieuwe website. De site werd niet alleen uiterlijk gerestyled, maar zal binnenkort ook inhoudelijk meer mogelijkheden bieden. Zo komt er een online kenniscentrum waar je materiaal van conferenties, workshops en jaarboeken kunt

raadplegen. Journalisten die zelf over interessante tipsheets beschikken, kunnen ze via die weg ter beschikking stellen van collega's. Oude publicaties kunnen steeds worden geraadpleegd via het archief. n Lees meer: www.vvoj.be

NB13okt.qxd

18-10-2006

11:02

Pagina 6

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek

6

N°13 OKTOBER 2006

WERKBEURZEN - Gerealiseerd met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek

!

FOTOREPORTAGE

Wie betaalt uw exclusieve vakantie?

- Nick Hannes en Tom Naegels

TITEL: De mooie beloften van de biotechnologie AUTEUR: Kim De Rijck UITGEVERIJ VLAANDEREN: Davidsfonds / Leuven ISBN 90 5826 388 6 UITGEVERIJ NEDERLAND: Veen Magazines ISBN 90 8571 033 2

TITEL:

Geboeid voor het leven SUBTITEL: Het ongekuiste verhaal van vijf jonge criminelen uit Everberg AUTEUR: Steven De Bock UITGEVERIJ: Van Halewyck PUBLICATIE: 2 mei 2006 ISBN 9056176889

De toeristische industrie op en rond de Kilimanjaro explodeert. Voor veel Tanzanianen uit de streek is het de enige bron van inkomsten geworden. Helemaal onderaan de ladder staan de dragers. Slecht betaald en in onaangepaste kledij vechten ze om te overleven.

Schrijver Tom Naegels en fotograaf Nick Hannes trokken op uitnodiging van Karavaan naar het dak van Afrika en zagen er schrijnend onrecht, maar ook zingende dragers. fondspascaldecroos.org/ archief/werkbeurzen/nick_hannes/

BOEK - Davidsfonds

- Kim De Rijck

Dwaalspoor.

Op zoek naar de waarheid achter Het Dwaallicht van Willem Elsschot.

AUTEUR: Eric Rinckhout UITGEVERIJ: Standaard Uitgeverij/Manteau PUBLICATIE: 9 mei 2006 ISBN 90 8542 047 4

fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/kim_de_rijck/

Volgens Karel Vinck schreef journalist Paul Huybrechts 'een uitzonderlijk boek'. Het is een sterk staaltje van diepgravende onderzoeksjournalistiek naar 25 jaar reilen en zeilen van de NMBS. Huybrechts' bevindingen zijn ontluisterend en bevatten nooit eerder gepubliceerde informatie. De NMBS is een reusachtig bedrijf maar het werd jarenlang onbehoorlijk bestuurd.

Alleen al ABX heeft de Belgische belastingbetaler ruim anderhalf miljard euro gekost.

BOEK - Uitgeverij

Van Halewyck

Geboeid voor het leven - Steven De Bock

De mooie beloften van de biotechnologie

SUBTITEL:

"

"

"

TITEL:

antwoord op vragen als 'Wat hebben we eraan?', 'Is het gevaarlijk?', 'Willen we het wel?' en 'Wat brengt de toekomst?'.

Vanaf eind maart in de winkel.

Milieuvriendelijke varkens, genezende genen, wijn zonder hoofdpijn, groene energie en gekloonde troeteldieren... Een fantastisch toekomstscenario dankzij de biotechnologie, maar wat komt er van de mooie beloften in huis?

Waar de biotechnologie nieuwe mogelijkheden schept, brengt ze ook nieuwe gevaren en controverse met zich mee. Kim De Rijck zocht het uit. Het boek De mooie beloften van de biotechnologie geeft een helder

Het ongekuiste verhaal van vijf jonge criminelen uit Everberg.

Journalist Steven De Bock dompelde zich een jaar lang onder in de leefwereld van vijf 'jongens van Everberg'. Hij leefde mee met hen, won hun vertrouwen, groef in hun verleden en zocht mee naar een toekomst. Het resultaat is een beklijvend beeld van een wereld waarin criminaliteit iets banaals is geworden, waar drugs een toekomst onmogelijk maken en van waaruit het verdomd moeilijk is om weer op het rechte pad te geraken. fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/steven_de_bock/

"

BOEK - Standaard

Uitgeverij/Manteau

Dwaalspoor - Op zoek naar de waarheid achter Het Dwaallicht van Willem Elsschot - Eric Rinckhout Werkelijkheid haalt fictie in: journalist biedt nieuwe kijk op een van onze grootste schrijvers. Nee, memoires heeft Willem Elsschot nooit geschreven. Maar hij liet ons wel Het Dwaallicht na, een complex en openlijk erotisch boek uit 1946 dat zonder meer kan worden gelezen als publieke biecht. Eric Rinckhout ging op zoek naar de achtergronden van Het Dwaallicht. Ze leidden hem veel verder dan hij durfde te vermoeden. fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/eric_rinckhout/

BOEK - Houtekiet

SOS NMBS - In het spoor van Karel Vinck - Paul Huybrechts

fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/paul_huybrechts/

! MAANDBLAD - MO* Strenger beleid leidt tot overlevingscriminaliteit - Sara Frederix 150.000 illegalen in België. Ze zijn er, er komen er nog bij.

We kunnen hen niet buiten fort Europa houden. Wat nu?

Na de reportage over de onzichtbare stad in MO, zoekt Sara Frederix naar de contouren van een humanitair en efficiënt beleid. Lectuur voor de minister van Binnenlandse Zaken. fondspascaldecroos.org/ archief/werkbeurzen/sara_frederix/

"

BOEK - Van Halewyck

Mishandeling van bejaarden - Denise Van den Broeck De bevolking vergrijst en de bejaardentehuizen worden overladen met aanvragen. De kans dat je ooit in een bejaardentehuis terechtkomt, is groot want weinig ouderlingen hebben het geluk thuis te worden verzorgd. De bejaardentehuizen worden zowat de vergeetputten van de samenleving: er is een groot perso-

NB13okt.qxd

18-10-2006

11:02

Pagina 7

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek

7

N°13 OKTOBER 2006

(vervolg p. 6 - Werkbeurzen)

neelstekort en het verzorgend personeel wordt meer en meer overbelast… met alle gevolgen van dien. fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/denise_van_den_broeck/

"

TITEL:

Mishandeling van bejaarden Als de zorg ontspoort.

AUTEUR: Denise Van den Broeck UITGEVERIJ: Van Halewyck PUBLICATIE: 31 augustus 2006 Voorpublicatie in Humo van 21 augustus 2006 ISBN 90 5617 714 1 SUBTITEL:

TITEL:

Benidorm SUBTITEL: De hele winter zomer AUTEUR: Rudy Pieters UITGEVERIJ: Van Halewyck nv, Leuven PUBLICATIE: juni 2006 ISBN 9056176773

TITEL:

De Perzische paradox Verhalen uit de Islamitische republiek Iran AUTEUR: Shervin Nekuee UITGEVERIJ: Arbeiderspers, B.V. Uitgever De, AmsterdamAntwerpen PUBLICATIE: 08 juni 2006 ISBN 9029563753 SUBTITEL:

TITEL:

Geesten van het avondland SUBTITEL: De roots van het moslimterrorisme AUTEUR: Rudi Vranckx, Ina Maes en Inge Vrancken UITGEVERIJ: Meulenhoff/Manteau PUBLICATIE: september 2006 ISBN 90 8542 058 3

BOEK - Van Halewyck

Benidorm - De hele winter zomer - Rudy Pieters Hoe slaagt een vissersdorp van niets erin meer hotelboekingen binnen te halen dan een wereldstad als Barcelona?

Benidorm, een zee van wolkenkrabbers, een monument van beton, een sprong naar de zon.

Met Terra Mítica, zijn pretpark, wil het niet zo best lukken. Logisch, Benidorm is zijn eigen pretpark, het grootste ter wereld, mythische allure genoeg. Rudy Pieters zwierf zes maanden langs de Costa Blanca. fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/rudy_pieters/

! WEEKBLAD - Knack Antwerpen, een verdeelde stad?

- Michael De Cock Theatermaker en journalist Michaël De Cock dook onder in zijn eigen stad op zoek naar antwoorden op die ene vraag die hem blijft kwellen: hoe verdeeld is Antwerpen? Een zomer lang verscheen de neerslag van zijn gesprekken in Knack. fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/michael_de_cock/

"

BOEK - Arbeiderspers

De Perzische paradox - Verhalen uit de Islamitische Republiek Iran - Shervin Nekuee TITEL:

Hoe mensen sterven SUBTITEL: Verhalen over het einde AUTEUR: Michael De Cock UITGEVER: Meulenhoff / Manteau PUBLICATIE: september 2006 ISBN 90 8542 069 5

Iran is dagelijks in het nieuws.

Toch blijft het een land dat voor ons westerlingen in raadselen gehuld is. Ruim een kwarteeuw is de conservatieve islam er aan de macht maar de jeugd is in de ban van

merkkleding, weblogs en satelliet-tv, dol op Jennifer Lopez en verslaafd aan chatten.

Shervin Nekuee ging in 20042005 terug naar zijn geboorteland en sprak met onder anderen revolutionaire islamisten van het eerste uur en Iraanse cultuurkenners. Het boek De Perzische paradox ligt nu in de winkel. fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/shervin_nekuee/

"

BOEK

- Meulenhoff/Manteau

Geesten van het avondland.

De roots van het moslimterrorisme - Rudi Vranckx Ze zijn onzichtbaar. Ze gaan op in de massa. Ze voelen zich uitverkoren in een wereld van barbaren. Niemand kent hun ware gelaat. Hun geest waart door Europa. De geest van de terreur. Waarom staan we machteloos? Wat voedt hun haat? Wie zijn ze? fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/rudi_vranckx/

"

BOEK

- Meulenhoff/Manteau

Hoe mensen sterven.

Verhalen over het einde - Michael De Cock Hoe sterven mensen? Dood gaan we allemaal, maar niet op dezelfde manier. Michael De Cock heeft de dood in de ogen gezien. Hij wilde weten hoe we vandaag aan ons einde komen en dompelde zich lange tijd onder in de wereld van de laatste zorgen. Zes maanden lang bezocht hij diverse palliatieve afdelingen in Vlaanderen.

Hij sprak er met patiënten, familieleden, dokters en hulpverleners. Hoe mensen sterven is het indringende relaas van die zoektocht. fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/michael_de_cock/

! MAANDBLAD - MO* India's goedkope proefkonijnen - Ann De Ron Farmaciereuzen testen hun nieuwe medicijnen steeds vaker op proefpersonen in India.

Ook Belgische bedrijven springen mee op de trein. ‘Arme, onwetende mensen worden misbruikt voor de medicijnen van rijke westerlingen’, roepen de critici. 'We doen er alles aan om zo ethisch mogelijk te werken', zegt men bij Janssen Pharmaceutica. Ann De Ron zocht het voor u uit. fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/ann_de_ron/

! WEEKBLAD - Knack Asbest, de seriemoordenaar - Marleen Teugels en Nico Krols 'Asbest de seriemoordenaar', een reeks onderzoeksartikelen van Marleen Teugels en Nico Krols over de schadelijkheid van asbest en de immense verantwoordelijkheid van de industrie die verzuimde arbeiders en omwonenden van haar fabrieken te waarschuwen voor de gevaren van asbest. fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/marleen_teugels/ fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/nico_krols/

"

BOEK - Manteau

Vrij spel - Kristof Clerix België is een magneet voor buitenlandse geheime diensten. Alleen al de aanwezigheid van de Europese instellingen en de navo zorgt voor heel wat spionnen op ons grondgebied.

Tijdens de Koude Oorlog werden betrapte spionnen persona non grata verklaard en teruggestuurd naar hun land. Vandaag krijgen ze in België vrij spel. Met alle gevolgen van dien. fondspascaldecroos.org/ archief/werkbeurzen/kristof_clerix/

NB13okt.qxd

18-10-2006

11:02

Pagina 8

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek

8

N°13 OKTOBER 2006

(vervolg p. 7 - Werkbeurzen)

! MAANDBLAD - MO* Een Zambiaans plundernetwerk met Belgische draadjes - Tineke Van der Eecken Op 28 september 2006 zijn er verkiezingen in Zambia. President Mwanawasa hoopt dat de kiezer zijn strijd tegen corruptie zal belonen, maar die kans is klein. Want Mwanawasa blijkt zelf allesbehalve schone handen te hebben. Intussen is Zambia en de wereld nog lang niet klaar met het reusachtige plundernetwerk van ex-president Frederick Chiluba. In de onderzoeken naar dat corruptienetwerk duikt België geregeld op. Tineke Van der Eecken onderzocht de hele Matrix of Plunder, ging naar Zambia en Londen – waar een

Colofon Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek vzw Rozenweg 4b B-1731 Zellik - België T +32 2 705 59 19 F +32 2 705 59 29 E info@fondspascaldecroos.org W www.fondspascaldecroos.org Het Fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek is een onafhankelijke vereniging zonder winst-oogmerk (vzw) en opgericht met als doel de herinnering aan Pascal Decroos levendig te houden en zijn levenswerk voort te zetten.

Website Fonds De website kwam tot stand met de steun van www.persberichten.be en www.2mpact.be Alle rechten voorbehouden. Uit deze Nieuwsbrief noch de website mag niets worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

proces loopt – en belandde in Brugge en Brussel.

"

fondspascaldecroos.org/archief/ werkbeurzen/tineke_van_der_eecken/

Tjhoi en Marc Vandepitte

BOEK - Epo

Made in China - Ng Sauw

Marc Spruyt bewerkte de beste teksten van Blokwatch over het Vlaams Blok-proces, de naamsverandering, het racisme van de partij, het heimwee naar een fout verleden, het geweld, de ideeën over vrijheid, cultuur en media, het economische congres, het cordon sanitaire en de toekomst van Antwerpen.

China verandert razendsnel.

De gevolgen daarvan zijn verstrekkend voor de hele wereld. Zullen de Chinese producten onze markten overspoelen en jobs vernietigen?

Of is de Chinese supergroei ook een kans? Ng Sauw Tjhoi, Radio 1-journalist van Chinese afkomst, en Marc Vandepitte zochten Chinezen van alle rang en stand op voor een diepgaand gesprek.

Zo ontstaat een Chinees mensenlandschap dat de lezer een betere kijk geeft op de immense veranderingen in China.

fondspascaldecroos.org/ archief/werkbeurzen/marc_spruyt/

fondspascaldecroos.org/ archief/werkbeurzen/ng_sauw_tjhoi/

"

BOEK - Epo

Wat u moet weten over het Vlaams Belang - Marc Spruyt