NIEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK stimuleert bijzondere journalistiek in de Vlaamse schrijvende en audiovisuele pers
N°14 december 2006
www.fondspascaldecroos.org
INTERVIEW - KRISTOF CLERIX
Inhoud 1
Openheid als enige optie volgen inlichtingenagenten op ambassades nauwgezet de activiteiten binnen migrantengemeenschappen. Tijdens de Koude Oorlog werden betrapte spionnen persona non grata verklaard en teruggestuurd naar hun land. Vandaag krijgen ze in België vrij spel. Met alle gevolgen van dien.
Interview Kristof Clerix
2 Nieuws
4 Vlaamse Scriptieprijs © foto Filip Claessens
5 Column
5 Prijzen-Awards
7 Mediaonderzoek
7 Car-tips
8 Werkbeurzen
8 Colofon
Agenda PRIJSUITREIKING VLAAMSE SCRIPTIEPRIJS 18/12/2006 20.00 uur Gent } zie ook p 6
Vluchtelingen hebben wel eens de indruk dat ze gevolgd worden door de geheime diensten van hun land, had iemand zich op een redactievergadering laten ontvallen. Ging het hier om urban legends of was er wat van aan? MO*-reporter Kristof Clerix vroeg het zich af, en ging, met steun van het Fonds, op onderzoek. Het resultaat bundelde hij in Vrij Spel. België is een magneet voor buitenlandse geheime diensten. Alleen al de aanwezigheid van de Europese instellingen en de Navo zorgt voor heel wat spionnen op ons grondgebied. Europese toppen worden afgeluisterd en geheime Navo-dossiers worden doorgespeeld aan de vijand. Maar dat is niet alles. Buitenlandse spionnen infiltreren in bedrijven en universiteiten om technologische kennis in te zamelen. Harde schijven boordevol gevoelige informatie verdwijnen spoorloos bij Belgische topbedrijven. Onder het mom van de ‘War On Terror’ worden gsm’s afgeluisterd, e-mails onderschept en banktransacties gescreend. Bovendien
De titel en de achterflap van het boek laten weinig ruimte voor een verkeerde interpretatie. Kristof Clerix: Ik sta voor tweehonderd procent achter de stelling dat buitenlandse inlichtingendiensten in België Vrij Spel krijgen. Mijn bevindingen worden ook bevestigd door anderen, zoals het Comité I, dat de Belgische inlichtingendiensten controleert, en de Raad van Europa, die een onderzoek heeft ingesteld naar de CIA-vluchten in Europa. Het boek ligt al zes weken in de winkel, en er is nog niemand die me heeft tegengesproken. Ik ben intussen nog naar een conferentie geweest over inlichtingenwerk waar mensen van de staatsveiligheid aanwezig waren. Ook daar is niemand me komen zeggen: Kristof, het klopt niet wat er in je boek staat. Ik geloof dat aan de bottom line van Vrij Spel niet te tornen valt.
Vanwaar eigenlijk je interesse voor geheime diensten en inlichtingenwerk? Kristof Clerix: Waarschijnlijk heb ik tijdens mijn studies Germaanse talen in Leuven al een soort filosofisch-literaire interesse gekweekt voor het onderwerp. Ik studeerde Engels en Duits en schreef mijn
thesis over twee boeken, 1984 van George Orwell en Het Slot van Franz Kafka. Die werken behandelen ongeveer dezelfde thematiek, namelijk de manier waarop een individu is overgeleverd aan een allesomvattend staatsapparaat. Toen ik ze las, had ik iets van ‘zo ver mag het nooit komen’. Maar intussen weet ik dat 1984 al ver achter ons ligt, letterlijk en figuurlijk. De directe aanleiding voor mijn onderzoek was een tip van iemand van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Die vertelde op een redactievergadering van MO* dat hij wel eens verhalen hoorde van vluchtelingen en asielzoekers die denken dat ze gevolgd worden door de geheime diensten van hun thuisland. Dan vraag je je af: klopt dat of niet? Zijn dat urban legends of is er wat van aan?
ONDERZOEKSJOURNALISTIEK STAAT EN VALT MET JE NETWERK VAN CONTACTEN EN INFORMANTEN Dat was zo’n twee jaar geleden. Vertrekkende vanuit de vraag ‘Worden migranten bespioneerd door de geheime dienst van het thuisland?’ schreef ik met steun van het Fonds een artikel voor MO*. Die tekst, From Brussels with Love, heb ik vervolgens verder open getrokken naar spionage in België in het algemeen. Hij vormde de aanleiding voor het onderzoek van het boek. } lees verder p.2