NB8mei

NIEUWSBRIEF N°8

MEI 2003

F O N D S PA S C A L D E C R O O S VO O R B I J Z O N D E R E J O U R N A L I S T I E K

Kolonel Bourgstraat 90, B-1030 Brussel

Inhoud 1 4

5

6 7 8

Allochtonen zijn lucht voor de pers Marleen Teugels Werkbeurzen Ward Daenen William Visterin Carl-Filip Van der Steichel Werkbeurzen Hans van Scharen Joost Loncin Debat: ’Advocatuur en media’ Jean Backx Werkbeurs Tineke Van der Eecken Vlaamse Scriptieprijs 2003 Colofon Advertentie Scriptieprijs Word lid van het fonds

De deadline voor de volgende aanvragen is 1 augustus 2003.

Alle vormen van bijzondere journalistieke projecten voor de audiovisuele of geschreven pers komen in aanmerking: reportages, documentaires, reeksen, boeken, ...

INTERVIEW

TEL:

VZW

+32 2 705 59 19 info@fondspascaldecroos.com www.fondspascaldecroos.com

- Marleen Teugels

Allochtonen zijn lucht voor de pers We

leven in een multiculturele samenleving, maar daar is in de media weinig van te merken. Het aantal allochtone specialisten dat in de media een stem krijgt, is op één hand te tellen. Ook op de redacties lijken allochtonen niet te bestaan. Hoe valt die merkwaardige afwezigheid te verklaren? Toen ze ’klein mannen’ waren, zaten Georges Kamanayo en Rik Van Cauwelaert samen op de schoolbanken. Op vraag van het Fonds Pascal Decroos legt de grote baas van Videocam de hoofdredacteur-directeur van Knack over het slechte imago van allochtonen in de pers op de rooster.

Georges Kamanayo heeft zelf Afrikaanse roots. In het Vlaamse medialandschap is de regisseurproducer van heel wat VRTreportages één van de zeldzame gekleurde raven. Over de groeiende kloof tussen allochtonen en Vlamingen maakt hij zich kopzorgen. Het imago van de allochtonen gaat er voortdurend op achteruit. De pers speelt hierin een belangrijke rol. Om het tij te keren, nam Georges Kamanayo samen met Het Forum van Organisaties van Etnisch-culturele minderheden het initiatief om de Media & Allochtonen Ontmoetingsdagen te organiseren, waarin journalisten en allochtonen elkaar beter leren kennen.

GEORGES KAMANAYO:

“Tijdens de ontmoetingsdagen in Antwerpen, Gent en Hasselt bleek duidelijk een soort ingehouden woede van de allochtone gemeenschap tegenover de media. Hoe komt dat nu eigenlijk? De media maakt foto’s van onze samenleving. Hoe komt het dat bepaalde mensen niet op de foto staan?

En als ze wel op de foto voorkomen, is dat in slechte omstandigheden? Ik denk hier veel over na. Ik kijk naar de geschiedenis.

Het systeem van apartheid bestond ook in Ruanda, Kongo en Burundi. Blanken en zwarten leefden er apart. Er was geen echte samenleving; het was de meester-knecht verhouding. De ene moest geven, de andere moest krijgen. Ik heb de indruk dat dit systeem na de onafhankelijkheid van die landen is blijven bestaan, maar op een andere manier. Ik denk dat het te maken heeft met de mentaliteit die niet verandert: wij westerlingen zijn het middelpunt van de wereld.

De rest draait rond ons. Wij kunnen niets van de anderen leren.

De anderen leren en krijgen alleen van ons. Ik denk dat dit gedachtengoed aan de basis ligt van het slechte imago van de allochtonen. Ben je daarmee akkoord ?”

“Elke keer krijg ik te horen dat er geen allochtone specialisten zijn.

Er zijn wel degelijk voldoende allochtone specialisten. Ik zeg: wie zoekt die vindt.”

GEORGES KAMANAYO

RIK VAN CAUWELAERT: “Je gaat nogal ver terug. Ik denk dat we de dingen toch moeten scheiden: de koloniale periode die in alle opzichten nogal betreurenswaardig is en wat er nu gebeurt.

Ik ben naar de Media & Allochtonen Ontmoetingsdag in Gent geweest. Ik heb er met grote aandacht geluisterd. Wat mij daar vooral opviel, is de woede bij de allochtonen omdat ze geen toegang hebben tot de media. Ze zijn niet aanwezig in

de pers. In Engeland is dat totaal anders. De Britten hebben vanuit hun koloniale traditie met sommige landen een nauwer contact behouden.

Op de BBC en Channel Four heb je nieuwslezers, sportredacteurs, Aziatische omroepers.”

GEORGES KAMANAYO:

“In ons land zijn er allochtonen die klagen en allochtonen die zwijgen.

Marokkanen kloppen snel op tafel, terwijl Kongolozen en Rwandezen zwijgen en de Chinezen helemaal de lippen dichtknijpen. Is dit een kwestie van mentaliteit ?”

RIK VAN CAUWELAERT: “Ik vermoed het. De Chinezen zijn discreet, gereserveerd. Ik merk dat bij m’n zus die drie bootvluchtelingen heeft aangenomen. Maar oosterlingen bereiken wel de top. Aan de universiteiten zie je veel Aziatische types.”

GEORGES KAMANAYO:

“Maar weinig allochtone specialisten komen in de media aan bod…”

RIK VAN CAUWELAERT:

“Er zijn een paar uitzonderingen. De VRT voert regelmatig professor Zana Etambala (KU Leuven) op. Ze doet dit als het over Kongo gaat.

Dat is typisch. Ik vind het sneu dat allochtonen alleen worden opgevoerd als het om problemen gaat waarmee zij als allochtonen worden geassocieerd. Op zeker ogenblik wordt Etambala als specialist in de Lubumba commissie gevraagd. Toen is daar een hele hetze rond geweest, omdat hij Kongolees was. Dat heeft me eerlijk gezegd nogal geschokt. Ik vond het erg voor de academische wereld dat men die man niet ’in his own right’ als specialist Kongo heeft erkend. Er is daar k

nieuwsbrief fo n d s

p a s c a l d e c ro o s vo o r b i j z o n d e r e j o u r n a l i s t i e k

(vervolg pagina 1)

weinig over te doen geweest. Bij Knack doen we meer en meer beroep op allochtone specialisten over diverse onderwerpen. Dat kan bijvoorbeeld over de Belgische politiek gaan.”

GEORGES KAMANAYO:

“Sinds ’60 woon ik in België. Intussen weet ik toch al iets af van de situatie hier. Toch komt men mij nooit een vraag stellen. Elke keer krijg ik te horen dat er geen allochtone specialisten zijn. Die zijn er wel degelijk. Ik zeg: wie zoekt die vindt. Ik weet hoe een journalist werkt. Een journalist moet snel werken. Je duikt in je agenda. Wie kan me helpen? Ik ben ervan overtuigd dat er in de agenda’s van de meeste journalisten geen enkele allochtone specialist staat.”

2

N°8 MEI 2003

RIK VAN CAUWELAERT:

“Wij merken dit vooral als we allochtonen willen interviewen over het integrisme. De allochtonen willen hier niet over praten. Dat is toch vreemd.”

GEORGES KAMANAYO: “Waarschijnlijk komt dat omdat ze bang zijn in een slecht daglicht te worden geplaatst. Misschien zijn ze bang te worden verdacht van banden met Bin Laden…”

RIK VAN CAUWELAERT: “Toen ik op een morgen heel vroeg op kantoor was, zag een mevrouw van de kuisploeg een tijdschrift met de foto van Bin Laden op m’n bureau liggen. Die mevrouw sprak slecht Frans, maar ze deed teken: ‘Pas moi! Pas moi!’ De taal is een serieus probleem.”

GEORGES KAMANAYO:

RIK VAN CAUWELAERT:

“En als je het dan toevallig als allochtoon goed doet, staat iedereen voor je deur!

Neem Tarik Frahi. Die man praat goed.

Hij citeert Aristoteles….”

GEORGES KAMANAYO:

“Dan volgt natuurlijk het omgekeerde effect.

Wéér Tarik Frahi! Nee, die voeren we niet meer op. Ze hebben hem uiteraard opgebrand. Het Forum van Allochtone Verenigingen in Vlaanderen nam daarom het initiatief een CD-rom uit te geven met contactadressen van allochtonen die in verschillende domeinen zijn gespecialiseerd.”

RIK VAN CAUWELAERT: “Dit systeem werkt! Een tijdje geleden zag ik in de media plots een hele nieuwe generatie politicologen opdagen. Dat komt omdat universiteiten onlangs naar de media communiqués hebben verstuurd, met hun lijsten van politieke commentatoren.”

GEORGES KAMANAYO:

“Het samenstellen van de CD-rom was ook al niet eenvoudig. Sommige mensen willen niet in de media komen. De allochtone specialisten moesten er eerst van worden overtuigd dat het project belangrijk was.”

“Bovendien: zij verstaan ons, maar jij verstaat hen niet!”

“De keuze voor betrouwbare informatie of entertainment ligt op dat moment bij de burger.”

RIK VAN CAUWELAERT

RIK VAN CAUWELAERT: “Als ze Nederlands praten, zeggen ze inderdaad totaal andere dingen dan wat ze onder elkaar bespreken. Het helpt als je allochtone journalisten inschakelt. Voor de rellen in Borgerhout hebben we de jonge Marokkaanse freelance journaliste Samira Bendadi uitgestuurd. Dat is een voordeel. Je krijgt een totaal ander beeld van de problematiek. Je voelt heel precies de frustraties. Samira Bendali komt met een totaal ander verhaal terug dan elders in de media te lezen is. Ze spreekt met de moeders. Je mag het belang van de moeders in zo’n familie niet onderschatten.

Sommige allochtone jongeren hebben gestudeerd en komen toch niet aan de bak. Dat is pijnlijk. Die ouderen weten soms geen weg met hun woede. Deze informatie kan je als journalist

alleen uit de mensen halen als je hun taal beheerst.”

GEORGES KAMANAYO: “Vandaar het belang allochtone journalisten te interesseren voor het vak van journalist. Ze kunnen belangrijke elementen naar voor brengen.

Ze kunnen de allochtone gemeenschap in de pers verdedigen.”

RIK VAN CAUWELAERT: “En ze corrigeren het beeld dat we krijgen.

Je moet het allochtoon talent natuurlijk wel vinden. We hebben bij Knack voor jong talent een examen uitgeschreven. Daar zat geen enkele kandidaat bij van allochtone afkomst. Geen enkele!”

GEORGES KAMANAYO: “Ik heb daar een verklaring voor. Ik situeer het beroep van journalist in de middenklasse van de samenleving. Allochtonen zijn daar niet in vertegenwoordigd. Ze zitten ofwel aan de top, ofwel zijn het gewoon arbeiders. Allochtonen die school hebben gelopen, mikken op hogere beroepen. Ze doen dat, omdat de ouders dit wensen: je moet advokaat, arts worden. Je moet ervoor zorgen dat je de top van de samenleving bereikt. Als je niet ambitieus bent, ga je beter snel werken. Er is nog een andere reden. Ze hebben geen voorbeelden. Waarom ben ik in de media terechtgekomen? Toen we op het college in Overijse zaten, zag ik één van de leerlingen naar de filmschool gaan. Ik dacht toen: als hij dat kan, kan ik dat ook. Die voorbeeldfunctie was op het college voor me aanwezig. Vandaag zit mijn zoon op de filmschool. Hij is daar de enige allochtoon. De meeste allochtone kinderen hebben deze voorbeelden niet. Het is een vicieuze cirkel.”

RIK VAN CAUWELAERT:

“Als je door omstandigheden verplicht bent in Schaarbeek op te groeien, is dat een heel andere zaak dan wanneer je in een elitaire school terechtkomt. Veel stadsscholen zijn ghettoscholen geworden. De overheid heeft de jongste jaren in het onderwijs allerhande transformaties en hervormingen k

nieuwsbrief fo n d s

p a s c a l d e c ro o s vo o r b i j z o n d e r e j o u r n a l i s t i e k

(vervolg pagina 2)

doorgevoerd. Aan het probleem van de ghettoscholen, heeft ze niets gedaan. De verloedering van het stadsonderwijs in een stad als Brussel is verschrikkelijk. Die kinderen hebben geen keuze. Dat vind ik zo erg. Wie in sommige Brusselse scholen de poort binnenwandelt, is verloren. Of hij nu bruin, zwart of blank is. Dat is wat ik de overheid vooral verwijt.”

RIK VAN CAUWELAERT: “Ik denk dat men zich veel te laat gerealiseerd heeft wat men in de grootsteden aan het kweken was.”

KAMANAYO: “Nog een ander aspect is dat Vlamingen en Walen voortdurend overhoop liggen en vergeten dat andere culturen intussen het land binnenstromen. Hoeveel geld is er al verspild aan ruzies tussen Vlamingen en Walen? Geld dat men had kunnen gebruiken voor het oplossen van andere problemen?”

GEORGES

Deze tekst werd geschreven naar aanleiding van de Slotconferentie Allochtonen en media – een hink-stap-sprong?

Zaterdag 26 april 2003 Amerikaans Theater - VRT Brussel

Hink-stap-sprong?

In 2001 stelt het Minderhedenforum vast dat er weinig aandacht bestaat voor de wijze waarop allochtonen aan bod komen in de media. Soms lijkt het erop dat media niet goed weten hoe ze met en over allochtonen kunnen communiceren. Tegelijk is de actieve participatie van allochtonen aan de media gering. Toenaderingspogingen verlopen al hinkend.

Vanuit deze vaststellingen start het Minderhedenforum het project ontmoetingsdagen tussen allochtonen en media. In 2002 vinden er drie provinciale ontmoetingsdagen (Antwerpen, Gent en Hasselt) plaats, waar ze nadenken hoe ze een stap vooruit kunnen zetten.

Op 26 april 2003 maakten zij de bevindingen van deze ontmoetingsdagen bekend.

www.fondspascaldecroos.com/ allochtonen/

GEORGES KAMANAYO:

“Iets helemaal anders nu: het valt op dat allochtonen alleen in een schandaalsfeer op televisie komen. De zelfregulering binnen de pers werkt duidelijk niet. Hoe moet je dat oplossen?”

RIK VAN CAUWELAERT:

“Totnogtoe deed iedereen maar op. De persbond heeft altijd geweigerd zich aan enige regulering te onderwerpen. Ik stel m’n hoop op de nieuwe ethische commissie van Flip Voets. Mensen die in de media met hun klacht geen voldoening krijgen, kunnen daar formeel klacht indienen. Ik hoop dat het werkt.”

GEORGES KAMANAYO:

“Ik vind dat de journalisten onder elkaar zouden moeten overleg plegen en evalueren. Als blijkt dat journalisten hun boekje te buiten gaan, zou de ethische commissie moeten durven zeggen: je bent te ver gegaan. Geef je journalistenkaart terug!”

RIK VAN CAUWELAERT:

“Toch blijf ik erbij: allochtonen zouden zelf

3

N°8 MEI 2003

veel meer toegang moeten zoeken tot de media. Ze moeten zich kandidaat stellen, meedoen aan examens.”

GEORGES KAMANAYO: “Precies daarom heb ik het initiatief genomen de Media & Allochtonen Ontmoetingsdagen te organiseren. Het is de bedoeling jonge allochtonen warm te maken voor de media. We moeten een proactief beleid voeren om de achterstand in te halen. We leven in een multiculturele samenleving. Maar dat wordt in de pers nooit naar voor geschoven als een pluspunt. Alleen de negatieve punten worden benadrukt: de allochtonen kosten handenvol geld, het integrisme komt op ons af. Positieve berichtgeving krijgt geen kans. Het brengt geen geld op. Waarom hebben we het niet vaker over wat ons verenigt, in plaats van over wat ons scheidt.

Kongo, Centraal-Afrika: de geschiedenis van België is met deze landen verweven. België heeft toch wel wat positiefs uit die landen gehaald, zou ik denken. Zonder te overdrijven, kunnen we stellen dat ons land ons land niet zou zijn als Leopold II niet in Centraal-Afrika was langsgeweest. De geschiedenis heeft ons aan elkaar vastgeklit.

En toch bekijken de Belgen de Kongolezen als vreemde wezens die van een andere planeet komen.”

“We leven in een multiculturele samenleving. Maar dat wordt in de pers nooit naar voor geschoven als een pluspunt.”

GEORGES KAMANAYO

RIK VAN CAUWELAERT:

“Voert de pers mensen uit Centraal-Afrika en Noord-Afrikanen op een andere manier op?”

zijn ze geweldig interessant!

Daarnaast heb je brave allochtonen die politiek oninteressant zijn omdat ze weinig lawaai maken en verdeeld zijn. Als ik zie hoeveel partijen allochtonen opvrijen en op de lijst zetten!

Met allochtonen van Chinese of zwarte afkomst gebeurt dit nooit. Hoe komt dat? In dit hele verhaal dragen journalisten een grote verantwoordelijkheid. We mogen niet altijd op de pers kappen, maar op sommige momenten schuift men verantwoordelijkheden van zich af ten voordele van de commercie. Van de openbare omroep verwacht ik bijvoorbeeld dat die zich niet beperkt tot de grootste gemene deler. Bij de programmatie zou men rekening moeten houden met wensen van minderheden.”

RIK VAN CAUWELAERT: “We moeten in de eerste plaats goede journalistiek plegen! We moeten een goede balans zoeken tussen vorm en inhoud. Op termijn krijgen we twee soorten media: een pers die informatie levert waarop burgers kunnen verderbouwen, een pers die grondige analyses maakt. Dat gaat geld kosten. De burger gaat hiervoor meer moeten betalen. Daarnaast krijg je een populaire pers, waar het nieuws een entertainment element wordt. Een pers die een geweldige show opvoert. De keuze voor betrouwbare informatie of entertainment ligt op dat moment bij de burger.”

GEORGES KAMANAYO:

“Dat betekent dat een grote groep mensen slechter geïnformeerd wordt?”

RIK VAN CAUWELAERT:

“Ze zijn niet alleen slechter geïnformeerd. Ze krijgen ook een slechter onderwijs en een slechtere ziekenzorg.

Ze krijgen alles slechter. Maar het zal goedkoop zijn. Ik ben niet pessimistisch. Een deel van de journalisten zal altijd z’n werk serieus blijven doen.” n

Marleen Teugels GEORGES KAMANAYO:

“Absoluut. Er wordt anders over gesproken. Je hebt gevaarlijke allochtonen die rond Bin Laden hangen. Politiek

http://www.fondspascaldecroos.com/ allochtonen/van_cauwelaert.html

nieuwsbrief fo n d s

p a s c a l d e c ro o s vo o r b i j z o n d e r e j o u r n a l i s t i e k

Ward Daenen Ward Daenen (°1977) is licentiaat godsdienstwetenschappen (KULeuven) en culturele studies.

Hij schrijft ondermeer freelance voor De Morgen (sinds 2001).

WERKBEURS

De schatten van België

© Ward Daenen

Publicatie De reeks startte op zaterdag 12 april 2003 in De Morgen en liep tot zaterdag 19 april 2003.

Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 1.O00 euro, toegekend op 18/09/2002.

Publicatie De reeks loopt elke vrijdag van 4 april tot 2 mei in De FinancieelEconomische Tijd.

WERKBEURS

De afgelopen twee eeuwen heeft België miljoenen voorwerpen, documenten, kunstwerken en artefacten opgeslagen in musea, archieven en bibliotheken. Tien ’schatkamers’, de zogenaamde ’federale wetenschappelijke instellingen’ (FWI's), hebben alle staatshervormingen overleefd en zijn Belgisch gebleven. Ze beheren samen een roerend patrimonium van 6,2 miljard euro. Ward Daenen trok met de steun van het Fonds Pascal Decroos maan-

denlang op onderzoek uit. Het resultaat is een zevendelige reeks die zonder twijfel ’explosief’ kan worden genoemd. Het verhaal van een nationaal schandaal kon u een week lang in De Morgen lezen. n

Alle artikels zijn op de website te lezen: www.fondspascaldecroos.com/archief/ werkbeurzen/ward_daenen/

- William Visterin - De Financieel-Economische Tijd

Technologie: terug naar de toekomst Drie jaar is het intussen geleden dat de befaamde dotcom-zeepbel leegliep. Tussen 1997 en 2000 werd voor 400 miljard dollar in internetbedrijven gestopt. Het meeste van dat geld verdween, maar de technologie is er nog WERKBEURS

wel. Drie jaar na de feiten blijft maar weinig over van het enthousiasme van weleer, ook al staat internet in bepaalde gevallen wel zijn mannetje. William Visterin zoekt in een reeks van vijf artikelen uit waar technolo-

gie zijn beloften wel heeft waargemaakt en werpt voorzichtig een blik naar de toekomst. n

www.fondspascaldecroos.com/archief/ werkbeurzen/william_visterin/

- Carl-Filip Van der Steichel - Tertio - De Krant

Noord-Ierland vijf jaar na het Goede Vrijdag Akkoord © Carl-Filip Van der Steichel

William Visterin (°1971): journalist bij vakbladen Smart Business Strategies en PC Magazine en vast medewerker bij De Financieel-Economische Tijd.

N°8 MEI 2003

- Ward Daenen - De Morgen

Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 3.000 euro, toegekend op 27/11/2002.

William Visterin

4

Carl-Filip Van der Steichel Carl-Filip Van der Steichel (°1979) is student communicatiewetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel (1ste-2de licentie). Hij is onder meer actief bij Radio VUB en bij Perskring, de studentenvereniging voor communicatiewetenschappers aan de VUB. Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 850 euro, toegekend op 29/05/2002.

Publicatie Woensdag 9 april 2003 in Tertio en eind april 2003 in De Krant (VUB-publicatie).

John

Hume en David Trimble ontvingen in 1998 de Nobelprijs voor de vrede vanwege hun bijdrage aan het Goede Vrijdag Akkoord. Vijf jaar na datum is er nood aan een evaluatie.

Loyalistische paramilitairen van de UDA (Ulster Defence Association) waren tot voor kort verwikkeld in een onderlinge vete. Een vermeende IRA-spion in Stormont leidde in oktober 2002 tot de opheffing van de Noord-Ierse instellingen en direct rule vanuit London.

Wantrouwen alom! Het Ierse eiland heeft echter wel het jongste electoraat van heel West-

Europa met 50% van de kiezers jonger dan 25. Wat denken zij van de huidige problematiek?

In Belfast ontmoette Carl-Filip Van der Steichel Mairia Cahill, de 21-jarige achternicht van de voormalige Chief of Staff van het IRA, Joe Cahill. Mairia werd in 1982 geboren in het overwegend katholieke Andersonstown, West-Belfast, waar ze nog steeds woont. Reeds op haar 15de trad ze toe tot Sinn Fein Youth, de politieke jongerenvleugel van het republikeinse Sinn Fein, en enkele jaren later werd ze Nationaal Secretaris. In 2001

maakte ze deel uit van het National 81 Committee, dat de herdenking van de 20ste verjaardag van de hongerstakingen uit 1981 organiseerde. Mairia studeert voor psycho-therapeute en is in haar vrije tijd creatief bezig met jongeren. Sinds een jaar is ze niet meer actief geweest voor Sinn Fein, maar voor de komende verkiezingen in mei wil ze zich terug gaan inzetten voor de partij. n

www.fondspascaldecroos.com/ archief/werkbeurzen/ carl_filip_van_der_steichel/

p a s c a l d e c ro o s vo o r b i j z o n d e r e j o u r n a l i s t i e k

Hans van Scharen Hans van Scharen (°1969) is freelance journalist sinds eind 1998 en werkt zowel in Nederland als België. Hij schrijft onder andere voor De Standaard en Knack en bij de noorderburen voor de weekbladen De Groene Amsterdammer en Contrast en het maandblad Internationale Samenwerking. Eind 1993 studeerde hij af aan de School voor Journalistiek en Voorlichting in Utrecht. Enkele maanden later begon hij te werken op de binnenlandredactie van De Morgen, waar hij tot september 1998 een breed scala van onderwerpen coverde. In Nederland werkte hij een half jaar op de economieredactie van het dagblad Trouw en daarna anderhalf jaar bij het maandblad over ontwikkelingssamenwerking Onze Wereld. In juni 1997 verscheen van hem de eerste druk van het boek ’De cannabisconnectie’ bij uitgeverij Houtekiet (2001, vierde druk). Momenteel werkt hij aan de realisatie van twee nieuwe boeken.

Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 1.000 EUR, toegekend op 20 februari 2002.

Publicatie De reportage werd op woensdag 12 maart 2003 in het weekblad Knack (www.knack.be) en het Nederlandse maandblad Internationale Samenwerking (www.isonline.nl) gepubliceerd.

Joost Loncin Joost Loncin (°1955) studeerde Germaanse Filologie aan de K.U.Leuven. Hij was buitenlandredacteur bij Het Volk en is nu eindredacteur bij Het Nieuwsblad. Door Loncins oproep in de krant vond Jacky Borzykowski na zestig jaar zijn onderduikfamilie en zijn drie vriendjes terug.

Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 5.700 EUR, toegekend op 05 september 2001.

Publicatie Titel: Geheime routes en netwerken. Joodse kinderen op de vlucht voor de holocaust Auteur: Joost Loncin Garengenaaid – 175 p.

ISBN: 90 5826 225 1 NUR: 684 Prijs: 17,25 euro Uitgever: Davidsfonds/Leuven

WERKBEURS

5

N°8 MEI 2003

- Hans van Scharen - De Wereldhandelsorganisatie (WTO) - Knack

In het hol van de draak © Hans van Scharen

nieuwsbrief fo n d s

Sinds de beruchte ’Battle of Seattle’ eind 1999 is de Wereldhandelsorganisatie (WTO), na IMF en Wereldbank, voor de andersglobaliseringsbeweging de nieuwe kop van jut geworden.

WERKBEURS

Opvallend is dat er velen tégen de WTO zijn, zonder altijd even goed te weten wat er zich in het Geneefse hoofdkwartier nu precies afspeelt. Is het inderdaad een neoliberaal bolwerk waar de rijke Oeso-landen de arme landen onder de knoet proberen te houden? Of ligt het iets genuanceerder? Hans van Scharen ging een week ’bivakkeren’ bij de WTO aan het meer van Genève om dit eens van dichtbij te

onderzoeken. Door met voor- en tegenstanders te spreken ontdekte hij dat beide ’kampen’ een beetje gelijk hebben en dat er de komende tijd veel op het spel staat. Zowel voor rijke als voor arme landen. n

Lees de integrale tekst op: www.fondspascaldecroos.com/ archief/werkbeurzen/ hans_van_scharen/

- Joost Loncin - Davidsfonds

Ontsnapt uit de Marollen Geheime routes en netwerken. Joodse kinderen op de vlucht voor de holocaust.

Over de redding van de joodse kinderen in de tweede wereldoorlog in België werden reeds talloze publicaties geschreven.

Maar nog nooit – behalve zeer anekdotisch – werd het verhaal van enkele joodse kinderen zelf concreet gereconstrueerd. Het verhaal van de redding van de joodse kinderen was steeds cijfermatig en politiek. Nooit, tenzij sporadisch om een bepaalde hypothese te bewijzen, werden de kinderen zelf aan het woord gelaten. Zonder afbreuk te doen aan de reeds verrichte historische studies – integendeel – kreeg DEBAT GENT 04-03-2003

Joost Loncin de kans om de oorlogsjaren te beschrijven van vier concrete joodse kinderen. Nooit werden vragen gesteld als: wie overhaalde je te helpen? wie betaalde wat? wie controleerde wie? Last but not least: hoe overhaalde je in godsnaam joodse ouders om hun kinderen ’af te staan’? n Het project bevat ook een ’nabespreking’ met de drie overlevenden van de vier ’kinderen’. www.fondspascaldecroos.com/archief/ werkbeurzen/joost_loncin/

- Jan Backx

Snuffeldebat ’Advocatuur en media’ zonder terreinwerkers Hoe geraakt een mooie gerechtelijke primeur of deerlijke kwakkel in de media? En hoe verloopt de dagelijkse juridische nieuwsgaring én de uiteindelijke presentatie aan de lezer-kijkerluisteraar? De bomvolle BBLzaal, aan de Gentse Kouter, is er in het debat “Advocatuur en media: over het spanningsveld tussen de deontologie van de advocaat en de journalist” (georganiseerd door de plaatselijke Commissie Stagiairs i.s.m. het Fonds Pascal Decroos) niet veel

wijzer van geworden. Allicht omdat er achter de groene tafel geen enkele terreinwerker zat, die ongezouten zijn biecht kwam spreken. Geen advocaat, die de verlokking van het “pleiten voor de camera” toelichtte; geen journalist die openhartig zijn scala van “gunstige winden” en regelrechte mijnenvelden overliep. Zo bleven de verhalen over het leven zoals het is bij pers en gerecht, zedig verzwegen.

Misschien begrijpelijk, want er is moed voor nodig om iets over

ijdelheid, misleiding, favoritisme, politieoorlogen én snel op hol slaande mediachefs te komen vertellen.

Wat niet wil zeggen dat het debat slaapverwekkend was. Moderator Faroek Ozgünes (VTM-nieuwsdienst) was omringd door Roland Tack en Mark Herssens, resp. persrechter en stafhouder in Gent, mediaspecialist Leo Neels (KUL-UIA) en Flip Voets (secr.-gen. Raad voor de Journalistiek). Springplank naar het k

nieuwsbrief fo n d s

p a s c a l d e c ro o s vo o r b i j z o n d e r e j o u r n a l i s t i e k

(vervolg pagina 5)

Debat ’Advocatuur en media: het spanningsveld tussen de deontologie van de advocaat en de journalist' 04 maart 2003 (Gent) De Commissie van Stagiairs Balie Gent organiseerde met de steun van het Fonds Pascal Decroos een debat met als thema: Advocatuur en Media: over het spanningsveld tussen de deontologie van de advocaat en de journalist.

Sprekers: Roland Tack (Persrechter R.E.A. Gent), Mark Herssens (Stafhouder Balie Gent), Prof. Dr. Leo Neels (KUL - UIA), Flip Voets (Secr. Gen. R.V.D.J.) en moderator: Faroek Ozgünes (VTM-Nieuwsdienst)

onderwerp was de recente brief van zes stafhouders, die hun bezorgdheid ventileren over de extreme mediatisering van de zaak Dutroux en hameren op principes als het vermoeden van onschuld en de waarde van het tegensprekelijk debat, dat in de rechtszaal en niet voor camera of microfoon mag worden gevoerd.

De mooiste flarden van het debat op een rijtje: Leo Neels: “Er is een recht op informatie. Maar wéten we nu wel meer ? Er komt veel gehakt stro op ons af. Ik wil absoluut pleiten voor een betere gerechtsjournalistiek: uitleggen waarom dingen gebeuren, in plaats van zich te begeven aan een gevaarlijke doublure van het gerechtelijk onderzoek. Journalisten moeten drie dingen doen: controleren, controleren en nog eens controleren en zeker niet mee-

WERKBEURS

6

N°8 MEI 2003

doen aan het standrechtelijk executeren van wie enkel maar in verdenking is gesteld. Er is een braakliggend terrein: grote milieu- en stedenbouwzaken vind ik relevanter dan een assisenproces.”

Persrechter Tack: “Journalisten die over justitie berichten moeten een gedegen opleiding hebben.

Flaters als een “onbevoegd verklaring” die als “vrijspraak” in de krant komt, kunnen immers niet. Veel nonchalance komt door de tijdsdruk. Het vonnis over het ongeluk op de Gasmeterlaan werd om 11 u. uitgesproken. In het nieuws van 13 u. zaten al volop reacties van politici, daar waar ik als persrechter pas om 15 u. de vraag kreeg eens uit te zoeken hoe het vonnis nu juist in mekaar zat.”

Flip Voets: “Het arrest in de Vlaams Blok-zaak leverde een schoolvoorbeeld op van goede communicatie: journalisten kre-

gen van het parket-generaal en de zetel meteen een degelijk communiqué.”

Tot besluit werd nog een boompje opgezet over ontsporingen en ’te ver gaan’. Waarbij Leo Neels verwees naar de verhalen van ’Getuige X’ en de schrijnende affaire rond ’Notaris X’, en moderator Ozgünes zich afvroeg hoever je met een camera mag gaan: “Tot in de cel?”

De organisatoren hadden iedereen in de BBL-zaal voorzien van een vraagformuliertje. Vergeefse moeite want na een paar lukraak gestelde vragen werd het geroezemoes zo storend dat de afsluitende receptiebel werd geluid. n (Bron: De Journalist nr. 57 – 18 maart 2003)

www.fondspascaldecroos.com/archief/ knipsels/debat04032003.html

- Tineke Van der Eecken - De Standaard - MO

Gestolen generaties Tineke Van der Eecken

Werkbeurs Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 2.500 euro, toegekend op 27/11/2002.

Publicatie De Standaard -Trottoir van 26 april 2003 en het juninummer van MO.

© Tineke Van der Eecken

Tineke Van der Eecken (°1967) is sinds kort in de journalistiek gestapt. Ze woont en werkt in Australië. Daarvoor was ze raadgever internationale samenwerking in opdracht van Vlaamse Ministers voor Ontwikkelingssamenwerking Anciaux en Vogels. Tussen 1995 en '98 was ze zelfstandig raadgever voor de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand (VVOB) in Zambia.

aantal aboriginals op 750.000.

Tijdens de voorbije periode van 200 jaar heeft het (blanke) regime kinderen van hun aboriginal familie weggenomen omdat ze cultureel onaangepast waren, en een heropvoeding hen toegang zou geven tot de nieuwe maatschappij. De ontreddering van jonge generaties en de nieuwe roep om kansarme aboriginal kinderen weg te halen uit hun gemeenschap wijzen erop dat men nog steeds dezelfde richting uitgaat.

Nochtans stelt het mensenrechtenrapport "Bringing them home" onomwonden welke de schuld en omstandigheden en de

De aboriginal gemeenschap, de oudste menselijke cultuur op aarde, telt vandaag nog amper 400.000 mensen op een totaal van 18 miljoen Australiërs. Bij de annexering van Australië als Britse kolonie schatte men het

gevolgen waren van de vele verdwenen kinderen. De regering Howard weigert zich te verontschuldigen voor wat er in het verleden gebeurde. Hele gemeenschappen gaan kapot aan het snuiven van bezine.

Aborignals zijn oververtegenwoordigd in de gevangenissen.

Het lijkt meer en meer op een genocide die zich langzaam voltrekt.

Met dit project wil Tineke Van der Eecken ingaan op de waarschijnlijkheid van de hypothese.

Welke zijn de motieven die men toen had? Welke argumenten haalt men nu aan? Welk is het effect van de huidige gebeurtenissen op de aboriginal cultuur en op de australische socioeconomische toestand?

www.fondspascaldecroos.com/ archief/werkbeurzen/ tineke_van_der_eecken/

nieuwsbrief fo n d s

p a s c a l d e c ro o s vo o r b i j z o n d e r e j o u r n a l i s t i e k

7

N°8 MEI 2003

De Vlaamse Scriptieprijs 2003 Elk jaar opnieuw kost het dui-

Scriptie dankzij de Vlaamse Scriptieprijs in boekvorm uitgegeven Lander Corluy was één van de vijf genomineerden voor de Vlaamse Scriptieprijs 2002. Deze nominatie overtuigde uitgeverij Acco Leuven van de kwaliteit van ’De verhouding tussen geschiedschrijving en werkelijkheid: de New Historians in Israël’.

Acco besliste om dit manuscript in boekvorm te gieten. Midden mei ligt het boek ’De strijd om het geheugen van Israël' in de winkel.

www.fondspascaldecroos.com/ scriptieprijs/corluy/ Naar aanleiding van het verschijnen van ’De vacante troon van Pilatus’ van Jeannick Vangansbeke en ’De strijd om het geheugen van Israël’ van Lander Corluy organiseert Uitgeverij Acco, in samenwerking met Vlaamse Vereniging Leraren Geschiedenis, een debat op 28 mei 2003 om 14 uur.

De problematiek van het Midden-Oosten staat momenteel volop in de belangstelling.

Jeannick Vangansbeke en Lander Corluy pogen, onder leiding van een Midden-Oostenspecialist, de oorzaken van dit conflict historisch te duiden.

Dit debat vindt plaats in de Faculty Club, Groot Begijnhof, Middenstraat 14, 3000 Leuven en wordt afgesloten met een drankje.

Vooraf inschrijven bij: marijke.adriaensens@acco.be

zenden studenten bloed, zweet en tranen om een afstudeerscriptie af te leveren. En elk jaar weer verdwalen de meeste van die werkstukken voorgoed in de catacomben van onze academische instellingen.

Het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek (FPD) wil graag een aantal scripties van dit droevige lot redden. Veel scripties verdienen immers een breder publiek. Daarom looft het FPD elk jaar een geldbedrag van 3.500 euro uit. Studenten sturen hun scriptie naar het Fonds, vergezeld van een publiceerbaar of ’journalistiek' artikel dat een synopsis is van die scriptie. De winnaar krijgt 2.500 euro. Het artikel kan gepubliceerd worden in een aantal Vlaamse kranten.

Of misschien vist een uitgeverij de scriptie op en overweegt ze om het werk te publiceren.

Jongeren De Vlaamse Scriptieprijs biedt jongeren de kans om hun onderzoek aan een breder publiek uit te leggen. Het zet hen aan om hun scripties, thesissen, eindwerken of verhandelingen in een leesbaar, toegankelijk en publiceerbaar artikel te gieten. Met andere woorden, de Scriptieprijs helpt mee aan het vulgariseren van afstudeerprojecten in hogescholen en universiteiten. Het zal sommige studenten extra perspectieven bieden. De genomineerde scripties krijgen immers aandacht in diverse media. Het biedt het publiek de mogelijkheid om kennis te maken met een staalkaart van wat leeft onder de Vlaamse studenten.

Zuurstof aan uitgevers De Vlaamse Scriptieprijs stimuleert een nauwelijks bestaand genre in de Vlaamse literatuur: de literaire non-fictie. Uitgevers kunnen door die prijs het boven-

drijvend talent snel en op een structurele wijze opvissen. De boekenuitgevers leveren twee leden van de vierkoppige jury.

De twee andere juryleden worden gerecruteerd uit de periodieke pers en de dagbladpers.

Interesse van de kranten en tijdschriften De Vlaamse Scriptieprijs biedt een structurele mogelijkheid aan kranten en tijdschriften om kwaliteitsvolle stukken te publiceren over themata die jongeren interesseren en door jongeren werden geschreven. Door de prijs zullen media zich nog meer interesseren in wat jongeren studeren en wat het resultaat is van hun studies.

Op basis van een ingezonden journalistieke weerslag van de scriptie – in de vorm van een lesbaar, toegankelijk en publiceerbaar artikel – maakt de jury van de Scriptieprijs een preselectie.

De vijf genomineerden krijgen achteraf een tribune in een aantal Vlaamse kranten. De scripties zullen en kunnen uit alle onderzoeksdomeinen komen.

Om er enkele te noemen: cultuur, sport, media, economie, toerisme, rechten, leefmilieu, onderwijs, huisvesting, geschiedenis, archeologie, welzijn, gezondheid, ... .

Fonds Pascal Decroos en dit vòòr 15 oktober 2003. Let wel, de student moet dit schooljaar afstuderen en bovendien slagen voor zijn eindexamen én thesis.

De student vergeet niet om zijn gegevens en coördinaten aan de hand van het invulformulier erbij te voegen. De genomineerden worden bekend gemaakt in de loop van november. De bekendmaking van de winnaar zal in het Paleis der Academiën plaats vinden. De Scriptieprijs wordt immers georganiseerd onder de auspiciën van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten. (http://www.kvab.be)

Scriptiebank De ingezonden scripties worden na de jurering overgedragen aan het Fonds Pascal Decroos die ze verzamelt in de Scriptiebank. Zo bevat deze bank in de toekomst vele honderden scripties. Die zal het publiek via de website kunnen doorzoeken op trefwoord, auteur of titel. Een prima en gratis databank voor iedereen. n

Werkwijze en timing

De Vlaamse Scriptieprijs p.a. Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek vzw Kolonel Bourgstraat 90 B-1030 Brussel info@fondspascaldecroos.com

De student stuurt een exemplaar van zijn of haar scriptie naar het

www.fondspascaldecroos.com/ scriptieprijs/

nieuwsbrief fo n d s

p a s c a l d e c ro o s vo o r b i j z o n d e r e j o u r n a l i s t i e k

8

N°8 MEI 2003

Colofon Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek vzw Kolonel Bourgstraat 90, B-1030 Brussel - België T +32 2 705 59 19 F +32 2 705 59 29 E info@fondspascaldecroos.com W www.fondspascaldecroos.com Redactie: Ides Debruyne Voorzitter van de Raad van Bestuur: Paul Decroos Vorm: Anne Van Hootegem Druk: Printing Partners, Eeklo Oplage: 3.000 exemplaren

Giften Dankzij giften van Vlaamse kranten en tijdschriften in de vorm van gratis publicatieruimte (oproep werkbeurzen) ter waarde van meer dan 90.000 euro (2003), mag het Fonds Pascal Decroos rekenen op een grote naambekendheid, zowel bij journalisten en uitgevers als bij het brede publiek.

STUUR JOUW SCRIPTIE SAMEN MET EEN ARTIKEL VÒÒR 15 OKTOBER OP EN MAAK KANS OM 2.500 EURO TE WINNEN.

Dag Allemaal De Standaard Film & Televisie Goed gevoel Grande Het Nieuwsblad Het Volk Humo Jobat Kerk en Leven Knack Maxim Menzo Mo Motoren en Toerisme P-magazine Touring Vacature Weliswaar

Elk jaar opnieuw kost het duizenden studenten bloed, zweet en tranen om een afstudeerscriptie af te leveren. En elk jaar opnieuw verdwalen de meeste van die werkstukken voorgoed in de catacomben van onze academische instellingen.

Het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek wil graag een aantal scripties van dit droevige lot redden. Veel scripties verdienen immers een breder publiek.

listiek artikel. Je stuurt dit samen met je scriptie op naar het Fonds Pascal Decroos. Zo maak je kans om 2.500 euro te winnen. Misschien publiceert een Vlaamse krant of tijdschrift jouw artikel? Of vist een uitgeverij jouw scriptie op en overweegt ze om het werk in een boekvorm te gieten? Wat zeker is: je komt in onze databank terecht waar iedereen jouw scriptie kan ontdekken.

Wat moet je doen?

Reglement en inschrijving: www.fondspascaldecroos.com/ scriptieprijs

Schrijf op basis van jouw afstudeerscriptie een opmerkelijk journa-

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

Website Fonds

Onder de auspiciën van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten. Met de steun van Vacature.

De website kwam tot stand met de steun van www.persberichten.be en www.2mpact.be Alle rechten voorbehouden. Uit deze Nieuwsbrief noch de website mag niets worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK VZW T +32 2 705 59 19 F +32 2 705 59 29 E info@fondspascaldecroos.com I www.fondspascaldecroos.com

Kolonel Bourgstraat 90 B-1030 Brussel

WORD LID VAN HET FONDS PASCAL DECROOS STUDENTEN:

12,50 euro |

GEWONE LEDEN:

GEWONE LEDEN:

60 euro |

Particulieren 25 euro | STEUNENDE Bedrijven

STEUNENDE LEDEN:

LEDEN:

60 euro |

ERELEDEN:

125 euro | ereleden: 250 euro

Gelieve uw bijdrage te storten op rekeningnummer: 422-8004971-11 van het Fonds Pascal Decroos met vermelding 'LIDGELD 2003' Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

125 euro