Voertaal melkvee nr 2 2017 web

Uitgave van Forfarmers Nederland

NR 2 2017

VOer

taal

Hittestress: denk ook aan de droge koeien

2

Onkruidbestrijding in grasland

6

“Hoe bereik ik een hoge melkproductie per koe?�

Hoge melkproductie met gezonde koeien

9

2

Inhoud 02 Aandacht voor hittestress

Aandacht voor hittestress

Hittestress: vergeet droogstaan

03 Column Meer melk 04 Samenwerking met Dairy Academy 06 Onkruidbestrijding grasland 08 De communicatiespecialist 09 Hoge productie met gezonde koeien 10 Praktijksituatie Hans Wever 11 Praktijksituatie Cees Posch 12 Praktijksituatie Bas Schellekens 13 A groscoopbokaalwinnaar Holmer 14 Veiligheid op het boerenerf

Hittestress tijdens de droogstand heeft invloed op de weerstand van het kalf na de geboorte.

15 Korte berichten

Bij hittestress gaat de eerste aandacht

Recent is in Amerikaans onderzoek het

vaak uit naar de melkkoeien. Daar

effect van hittestress op droogstaande

worden aanvullende maatregelen

koeien onderzocht. Droogstaande

genomen om de negatieve gevolgen van

koeien die dankzij intensieve ventilatie

hittestress te verminderen. Maar ook bij

en koeling geen last hadden van

droogstaande koeien heeft hittestress

hittestress werden vergeleken met

negatieve effecten. Zowel het nog

droge koeien die hier wel onder leden.

ongeboren kalf als de melkproductie na

De meest opvallende uitkomst van het

afkalven lijden eronder. Herkenbaar?

onderzoek is dat kalveren die in de

Wellicht heeft u zelf ook ervaren dat

baarmoeder hebben geleden onder

afgelopen jaar uw najaarskalveren

hittestress, in hun eerste lactatie

minder weerstand hadden vanwege de

gemiddeld 1.200 kg melk minder

warme nazomer van 2016. Lees hier

produceren. Koeien met hittestress

onze tips.

hebben een hogere lichaamstempera-

16 Column Yvon Jaspers

Colofon Voertaal is een uitgave van ForFarmers.

Voor meer informatie kunt u terecht bij de regionale ForFarmers dealer of bij ForFarmers, Lochem.

Tel. 0573 – 288 800 E-mail: voertaal@forfarmers.eu www.forfarmers.nl Overname van artikelen is mogelijk na toestemming van de redactie en met bronvermelding.

Gedrukt op milieuvriendelijk papier.

Column

nde koeien niet tuur en een versnelde ademhaling. Uit

Verder blijkt de doorlaatbaarheid van de

dit onderzoek blijkt tevens dat drachtige

darmwand niet optimaal te functioneren

koeien met hittestress een verlaagde

bij kalveren geboren uit koeien met

weerstand hebben. De gevolgen? Die

hittestress. Er worden daardoor minder

ijlen door tot na afkalven. Want naast een

afweerstoffen (IgG) in de bloedbaan

kortere draagtijd en minder uierontwik-

opgenomen, wat resulteert in een lagere

keling in de late dracht, zijn in de

weerstand. Ook leidt hittestress tijdens

opvolgende lactatie ook een verminderde

de dracht tot een lagere voeropname en

drogestofopname van 1,5-2 kg per dag,

minder goed drinkgedrag van de kalfjes.

een ruim 15% lagere melkproductie en een lagere voerefficiëntie vastgesteld.

Permanent effect Hittestress tijdens de dracht blijkt ook

Invloed op ongeboren kalf

van invloed op de uitval bij kalveren: 4%

Hittestress tijdens de droogstand

meer doodgeboorten en bijna 15% meer

beïnvloedt ook de ontwikkeling van het

uitval door ziekte en groeivertraging

kalf in de baarmoeder en zijn/haar

gedurende de opfok. In totaal was de

weerstand na de geboorte. Het verschil

uitval van deze kalveren tot en met de

in geboortegewicht tussen ‘gewone’ en

eerste lactatie ongeveer 20% hoger dan

‘hittestress’ kalveren kan oplopen tot

in de controlegroep.

zelfs 5,7 kg.

Meer melk met gezonde koeien De melkprijs is goed, het totaal aantal koeien wordt op veel bedrijven lager en melk per kg fosfaat belangrijker. Logisch dus dat de vraag naar productieverhoging aan de orde van de dag is. Dit blijkt ook uit ons recente marktonderzoek: 60% van de veehouders gaf aan te willen optimaliseren via melkproductieverhoging per koe. Uit de Agroscoop-cijfers blijkt dat veel ForFarmers-klanten de afgelopen maanden niet hebben stilgezeten: de gemiddelde meetmelkproductie is inmiddels gestegen naar 30 kg per koe per dag. Vandaar dat dit nummer in het teken staat van een hoge productie met gezonde koeien.

Naast voeding kan de productie ook via andere

Tips tegen hittestress voor droogstaande koeien . Zorg voor een koele stal (isolatie, ventilatie, koeling).

. Zorg voor een fris en smakelijk

. Verstrek voldoende vers drinkwater (minimaal 2 drinkbakken per groep).

. Verlaag het drogestofgehalte van het

aanpassingen in de bedrijfsvoering worden verhoogd. Denk aan het verbeteren van de jongveeopfok of transitiemanagement, verbetering van de vruchtbaarheid en daardoor kortere tussenkalftijd of drie keer daags gaan melken. Drie boeren vertellen via

rantsoen:

rantsoen naar rond de 40% voor een

welk plan van aanpak zij productieverhoging

- Voer elke dag vers, accepteer 10%

hogere drogestofopname en minder

hebben gerealiseerd.

restvoer én verwijder restvoer.

- Voer in de ochtend bij lage buitentemperaturen.

- Voeg Selko TMR toe aan het rantsoen om broei tegen te gaan.

selectie.

. Verlaag het aandeel structuur,

Onze specialisten stellen samen met u het

energiedichtheid verhoogd worden.

juiste plan van aanpak voor uw bedrijf op. Met

. Voer voldoende eiwit waardoor de

- Gebruik Smulextra stroop of natte

voeropname en de passagesnelheid in

producten die de opname stimu-

de pens worden verhoogd. Daarnaast

leren en selectie voorkomen.

is dit noodzakelijk voor een goede

- Overweeg het maken van een mengkuil voor droge koeien.

Wilt u ook de melkproductie per koe verhogen?

waardoor de smakelijkheid en

als belangrijkste doel behoud van gezonde koeien.

Ik wens iedereen een mooie zomer toe!

ontwikkeling van het kalf tijdens de dracht.

Gertie Klein Hegeman Verkoopleider melkvee

3

4

De kracht van partnerschap

Samenwerking ForFarmers en Dairy Acad brengt innovaties sneller naar het boeren

Dairy Academy Oenkerk.

Melkveehouders hebben baat bij

Royal A-ware en de Nieuw-Zeelandse

schil is wel dat de partners van DAO hier

innovaties die het rendement en de

zuivelcoöperatie Fonterra. Zij ontwik-

continu nieuwe concepten en technieken

duurzaamheid van de bedrijfsvoering

kelden de praktijkschool door tot wat nu

in de praktijk testen, alleen of in samen-

versterken. Hoe sneller innovatie en

Dairy Academy Oenkerk (DAO) heet: een

werking met andere partners. De kennis

kennis beschikbaar komen voor de

wereldwijd kenniscentrum voor melk-

die hieruit voortkomt wordt gedeeld met

praktijk, hoe beter dus. Precies om die

veehouderij en zuivel. In 2014 sloot DAO

de melkveehouders die leveren aan Royal

reden hebben ForFarmers en Dairy

een samenwerkingsverband met andere

A-ware en de klanten van ForFarmers en

Academy Oenkerk onlangs besloten om

partners in de keten, waaronder Lely

andere partners. Het melkveebedrijf wordt

de in 2014 gestarte samenwerking met

(agrotechniek), Kamps de Wild (mecha-

intensief begeleid en geadviseerd door

vijf jaar te verlengen.

nisatie), Semex (genetica), Kromwijk

onder meer specialisten van ForFarmers

Electro, BP, Dairy Training Centre en

en ForFarmers-dealer Weidse Blik.

Het Friese ‘Oenkerk’ is een begrip in

ForFarmers, met als doel om de ontwik-

‘Nederland - zuivelland’, maar ook ver

keling en overdracht van kennis een

Samenwerking met meerwaarde

buiten onze landsgrenzen. In 1962 ging

extra impuls te geven.

“De samenwerking met DAO heeft voor ons zijn meerwaarde bewezen”, zegt

in Oenkerk de ‘Praktijkschool voor de Veehouderij en het Weidebedrijf’ van

DAO melkveebedrijf

Théjan Benders, verkoopleider melkvee

start. De praktijkschool maakte wereld-

In de samenwerking tussen ForFarmers

voor ForFarmers in Friesland. “Naast

wijd furore en kreeg in 1987 een officiële

en DAO staat het melkveebedrijf van DAO

alles wat ForFarmers doet op het gebied

erkenning voor internationaal onderwijs.

centraal. Met 190 melkkoeien en 95 stuks

van innovatie en praktijkonderzoek, kun-

De laatste belangrijke mijlpaal is de

jongvee is dit een normaal praktijkbedrijf

nen we op het melkveebedrijf van DAO

overname van Praktijkschool Oenkerk

dat net als ieder ander bedrijf financieel

continu testen of nieuwe concepten en

door de noordelijke zuivelonderneming

de eigen broek moet ophouden. Het ver-

productvernieuwingen het technisch al

5

demy Oenkerk nbedrijf

kunnen A-ware-melkveehouders en

samenwerking van het praktijkbedrijf

onze klanten het hele jaar deelnemen

met de partners. “De betrokken partners

aan workshops die we organiseren in

wisten elkaar gemakkelijk te vinden en

Oenkerk.”

konden hierdoor in korte tijd een professionele proef opzetten en uitvoeren.”

Gezamenlijke praktijkproeven Niet in de laatste plaats voeren partners

Bij DAO is men zeer te spreken over het

goed draaiende melkveebedrijf verder

bij DAO ook gezamenlijk praktijkproeven

partnerschap met ForFarmers. De Jong:

vooruit helpen. Zo komt op DAO snel

uit. Zo is onlangs een voerproef afge-

“Net als ForFarmers­wil Dairy Academy­

kennis vrij waar onze klanten direct

rond met Shredlage gehakselde mais

Oenkerk bijdragen aan een hoger ren-

wat aan kunnen hebben. Daarnaast is

(zie kader). Dit is een gezamenlijk

dement voor melkveehouders en hen

het uniek dat we met andere partners

project van Kamps de Wild (Shredlage

helpen om steeds beter grip te krijgen

van DAO, zoals Lely, Kamps de Wild en

hakseltechniek), Semex (sensor-

op de kostprijs, met oog voor koeien,

Semex kunnen sparren over innovatie.

metingen koegedrag), DAO melkvee-

milieu en omgeving. Inmiddels hebben

Zo leren we van elkaar en kunnen we

bedrijf (proefkoppels melkkoeien) en

we op DAO al diverse innovaties getest

elkaar versterken­in het streven om

ForFarmers (proefopzet, rantsoen-

waaraan ForFarmers­een belangrijke

de efficiency en het rendement van

samenstelling en analyse resultaten).

bijdrage heeft geleverd. De kennis en

de melkveehouder te verhogen. De

ervaring die we hiermee opdoen delen

opgedane kennis delen we via onze

Annemarie de Jong, projectleider bij

we graag met A-ware-melkveehouders

melkveespecialisten en ons netwerk van

DAO noemt deze proef een goed voor-

en ForFarmers-klanten.”

dealers overal in Nederland. Hiernaast

beeld van de meerwaarde van de

Voerproef Shredlage: melkproductie gelijk bij rantsoen met laag maisaandeel Shredlage mais heeft bij een laag

Geen verschil in melkgift, lager ureum

melk, pens-pH, herkauwtijd, mest-

aandeel mais in het rantsoen (vijf

De voerproef is uitgevoerd met twee ver-

score en pensvulling. Wel resulteerde

kilo drogestof) geen significante

gelijkbare groepen melkkoeien. Aan het

het rantsoen met Shredlage gehak-

voordelen voor de melkproductie,

einde van de voerproef was tussen beide

selde mais in een significant lager

herkauwtijd, pens-pH, mestcon-

groepen geen significant verschil te zien

ureumgehalte in de melk van 1 mg per

sistentie en pensvulling. Wel is het

in productieresultaten en gehaltes in de

100 gram melk.

ureumgehalte in de melk significant lager. Dit blijkt uit de eerste professionele voerproef in Nederland met Shredlage gehakselde mais die afgelopen winterseizoen plaatsvond op de Dairy Academy Oenkerk (DAO). De voerproef was een initiatief van ForFarmers en is uitgevoerd in samenwerking met DAO, Kamps de Wild (distributeur van o.a. Claas landbouwmachines) en Semex (genetica en sensortechniek).

6

Onkruid bestrijden in grasland

Reken af met ridderzuring in de nazomer De nazomer is één van de beste momen­

soms wel drie keer ingrijpen om er vanaf

ten voor de bestrijding van veelvoor­

te komen.”

komende onkruiden in grasland: ridder­ zuring en paardenbloem. Deze onkruiden

Laat of niet: de nazomer is hoe dan ook

groeien doorgaans goed in het vroege

een goede periode voor bestrijding van

najaar waardoor ze de middelen snel en

wortelonkruiden zoals ridderzuring en

goed opnemen. Hoe bepaal je wanneer

paardenbloem. Hannink: “In het vroege

onkruidbestrijding ook echt nodig is? Een

najaar vormen de planten nieuw blad en

rondje langs de velden met ForFarmers

dat helpt enorm bij de opname van de

teeltspecialist ruwvoer Paul Hannink.

middelen. In het najaar is er bovendien een neerwaartse sapstroom. De sappen

Met arendsogen tuurt Paul Hannink over

transporteren de middelen naar de

de percelen in het Twentse land. Nog

onderste delen, met name de wortels,

zonder de weilanden van dichtbij te zien

waardoor ze veel effectiever werken dan

weet hij dat ridderzuring alom aanwezig

in andere periodes van het jaar.’’

is. Bij sommige percelen is dat ook

Teeltspecialist ruwvoer Paul Hannink: “Je moet minimaal één keer per maand de wei in om te zien

overduidelijk en zie je het veelvoor­

Minimaal één keer per maand de wei in

komende onkruid al op afstand ver boven

We passeren ook tal van weilanden die

het gras uitsteken. ‘’Dan ben je eigenlijk

vanaf de weg gezien vrijwel vrij zijn van

zijn belangrijkste advies aan veehouders: je

als veehouder veel te laat met onkruidbe-

onkruid en dicht begroeid zijn met mooi

moet de wei in om te zien hoe het werkelijk

strijding’’, vertelt Hannink. “Jonge

groen gras. Soms klopt dat beeld, vaak

is gesteld met een perceel. Eén keer per

ridderzuring heeft korte wortels en is

ook niet, weet Hannink. “Goed gras is

maand is echt het minimum, vindt de

met één onkruidbestrijding goed weg te

groen, slecht gras is groen en ook onkruid

teeltspecialist. Het kan immers hard gaan

krijgen. Volwassen planten hebben een

is groen, dus de schijn kan behoorlijk

met onkruid. Hannink: “Als een perceel in

wortel van 20 tot 30 cm. Dan moet je

bedriegen.” Dat brengt hem meteen op

februari voor 20% met onkruid is begroeid,

hoe het gesteld is met je perceel.”

Hubert Blenke: kan het in april zomaar 40% zijn.” Bij een

weer op peil te krijgen en dan ben je altijd

‘farmwalk’ hoort ook registreren - al is het

duurder uit.”

“Niet bestrijden kost altijd meer”

maar bijhouden in een notitieboekje - wat je ziet per perceel en bijhouden wat je hebt

Schade door droogte

gedaan. “Veel veehouders weten niet

Alle goede adviezen ten spijt, als

wanneer er voor het laatst een bestrijding

veehouder heb je niet alle factoren in

is uitgevoerd. Dat kan eigenlijk niet.“

de hand, erkent Hannink. Zoals zo vaak, moet ook het weer meezitten. In

Om de drie jaar onkruid bestrijden

het voorjaar van 2017 was het vaak te

Bij goed graslandbeheer hoort dat er elk

koud voor een vroege onkruidbestrij-

jaar bij een derde van het areaal, dus elke

ding, voorafgaand aan het maai-

drie jaar, onkruidbestrijding plaatsvindt,

seizoen. In mei en juni was het warm

stelt Hannink. De meeste bedrijven halen

en kurkdroog. Hannink: “Je kunt het

dat niet constateert hij en komen op z’n

nog zo netjes doen, maar bij langdu-

best uit op één bestrijding per 4 jaar.

rige droogte gaat gras gewoon dood en

Hannink: “Het gevolg is dan dat het

neemt het onkruid het over van het gras.”

Melkveehouder Hubert Blenke en zoon Julian

onkruid doorwoekert. Sommige soorten

Buiten kijf staat dat het loont om onkruid-

zijn gebrand op ‘schone’ weilanden. Hubert:

wortelen diep en zijn steeds moeilijker te

ontwikkeling structureel en nauwlettend in

“Waar onkruid staat kan geen gras staan en

bestrijden. Daarnaast worden de ruimtes

de gaten te houden en adequaat te

aan onkruid in de kuil hebben we niks.

die het onkruid inneemt groter. Na de

bestrijden. Hannink: “Op tijd en effectief

Voor het voerhek hebben we kwaliteit nodig.”

bestrijding krijg je dan ‘holle zoden’ waar

onkruid bestrijden kan altijd uit. Door

De familie Blenke is na een bedrijfsverplaat-

geen gras meer gaat groeien, ondanks dat

onkruid uit de percelen te houden bereik je

sing vier jaar geleden verdergegaan op een

de meeste grassen een goed uitstoelend

de beste opbrengst en kwaliteit per hectare

locatie in het Twentse Hertme, met 105 melk-

vermogen hebben. Lang wachten met

en draag je maximaal bij aan meer melk

koeien. Vanaf de start op het nieuwe bedrijf

bestrijden betekent uiteindelijk dat je

uit eigen ruwvoer. En dat wil uiteindelijk

zijn alle percelen opnieuw ingezaaid. De

eerder moet doorzaaien of vernieuwen om

elke melkveehouder.”

onkruidontwikkeling wordt nauwlettend in de gaten gehouden en Blenke heeft zelf een

de opbrengst en kwaliteit van het perceel

gedragen landbouwspuit gekocht. “We willen er meteen bij zijn als we denken dat het nodig

Bestrijden rendeert

is en stellen een onkruidbestrijding nooit

Onkruidbestrijding kost zo’n €90,- per

ridderzuring kunnen bestrijden.”

lang uit. Ik wil ook graag zelf pleksgewijs

hectare. Hoe zich dat precies vertaalt in meeropbrengst aan drogestof en

Lang rekenen voordat besloten wordt om in

VEM laat zich lastig exact berekenen.

te grijpen doen Blenke en zoon niet. “Als je

Combineer je onkruidbestrijding met

niets doet kost het altijd meer. Net zoals we

doorzaaien, dan ben je zo’n €320,-

streven naar een lange levensduur van onze

per hectare kwijt (spuiten, wiedeggen,

koeien, streven we naar een lange levensduur

doorzaaien, graszaad). Als dit resul-

van onze graspercelen. Een perceel kan best

teert in een verhoging van de drogestofopbrengst met 2 ton per hectare en een verbetering van de voederwaarde met 100 VEM/kg ds, zijn die kosten al in één seizoen ruim terugverdiend.

10 jaar meegaan als je het maar goed Volwassen ridderzuring heeft wortels van 20 tot 30 cm. Ridderzuring bestrijden lukt daarom beter als het onkruid nog jong is en de wortels kort. Bestrijding gaat het beste als de bladeren een mooie volle rozet vormen (krop sla) en de bloemstengel bijna zichtbaar is.

onderhoudt.”

7

8

De specialist

Communicatiespecialist Loes ten Brummelhuis:

“Communicatie moet informeren, inspireren en boeien” Communicatie is voor mij geslaagd als

veel middelen om mee te communice-

en klantenservice. Samen realiseren

het een doel dient. Het moet informeren,

ren, denk aan deze Voertaal Melkvee,

we heel veel. Van de allereerste schets

inspireren en boeien. Dan raakt het de

onze website, social media, interne

voor een folder of evenement, tot het

ontvanger, dan is het relevant voor hem

communicatie, perscontacten, en niet te

benaderen van sprekers of opzetten van

of haar. En dán draagt communicatie

vergeten de vele evenementen, landelijk

een grootscheepse campagne. En dat

ook bij aan een hoger doel, namelijk een

én lokaal, die we organiseren om u te

sámen doen, dat vind ik het leuke aan

nog betere relatie tussen ForFarmers en

ontmoeten en bij te praten. Aan mij de

mijn vak. Ik krijg er energie van als we

haar (potentiële) klanten, of een betere

taak om de inhoud te verbinden aan een

op elkaars ideeën kunnen voortbouwen

binding met collega’s, pers, aandeelhou-

goede communicatieboodschap en daar-

en er uiteindelijk een resultaat is waar

ders en/of burgers.

bij de beste middelen in te zetten voor de

zoveel mogelijk mensen blij mee zijn.

juiste doelgroep.

Neem bijvoorbeeld de Ladies Day, waar

Er zijn veel onderwerpen waarover

we 800 boerinnen met een lach op hun

ForFarmers communiceert, zoals

Een mooie uitdaging, waarvoor ik nauw

gezicht huiswaarts zien gaan. Dat vind ik

productintroducties, resultaten,

samenwerk met andere collega’s van

fantastisch!

innovaties, of evenementen. En er zijn

marketing/communicatie, buitendienst

9

Hoge productie met gezonde koeien

Hogere melkproductie meer dan alleen hard voeren Uit recent marktonderzoek (2017) van

Een gezonde veestapel en een optimaal

ForFarmers­blijkt dat maar liefst 60%

voermanagement zijn belangrijke

van de melkveehouders de melkproduc­

randvoorwaarden voor een hoge en

Plan van aanpak

tie per koe wil verhogen om daarmee de

efficiënte melkproductie per koe.

Naast voeding kan de productie ook via

ceerd rantsoen is daarom erg belangrijk.

bedrijfsvoering te optimaliseren. Veel

andere aanpassingen in de bedrijfsvoering

ForFarmers-klanten hebben de eerste

worden verhoogd. Denk aan: het verbete-

maanden niet stilgezeten: de gemiddelde meetmelkproductie is inmiddels gestegen naar 30 kg per koe per dag. Wilt u ook de melkproductie (verder) verhogen met be­ houd van gezonde en vruchtbare koeien?

“Behandel een koe die 60 kg per dag geeft als een koningin.”

Met een speciaal ontwikkelde checklist

ren van de jongveeopfok of transitiemanagement, verbetering van de vruchtbaarheid en daardoor kortere tussenkalftijd of drie keer daags gaan melken. Met de eerder genoemde checklist komen de voor uw bedrijf best passende verbeterpunten naar boven. Kortom, er is niet één

bekijkt u samen met de melkveespecialist

Problemen zoals broei in de kuil,

weg de juiste. ForFarmers maakt daarom

waar voor uw bedrijf kansen liggen, maar

klauwproblemen, het hebben van teveel

samen met u een plan van aanpak die

ook wat de verbeterpunten zijn om het plan

oudmelkte koeien of te weinig ruw eiwit

past bij u, het bedrijf en uw koeien. Dit kan

van productieverhoging te laten slagen.

in het droogstandsrantsoen belemmeren

bijvoorbeeld met behulp van Melk€fficiënt

De checklist gaat in op vier belangrijke

een hoge efficiënte melkproductie. Een

(zie kader). Op de komende pagina’s

pijlers binnen uw bedrijfsvoering: Melkvee,

verhoging van de krachtvoergift leidt dan

vertellen drie veehouders over hoe zij de

Transitie, Jongvee en Ruwvoer.

niet tot het gewenste resultaat. Ook

productie-verhoging hebben bereikt.

vraagt meer of geconcentreerder voeren Smakelijk en uitgebalanceerd rantsoen

om (nog) nauwkeuriger werken, want de

Wilt u ook een hogere melkproductie per

Op dit moment zetten veel melkveehouders

kans op selectie in het rantsoen is groter

koe? Neem dan contact op met uw

meer en/of geconcentreerder krachtvoer in

bij meer krachtvoer. Bovendien moeten

specialist of accountmanager.

om meer liters melk en kilogrammen vet

de koeien meer drogestof op willen

en eiwit te realiseren.

nemen. Een smakelijk en uitgebalan-

Melk€fficiënt rekent productieverhogende strategieën door Met het programma Melk€fficiënt van ForFarmers zijn verschillende strategieën, zoals het verlagen van de tussenkalftijd of het drie keer daags melken, door te rekenen. Hierdoor weet u wat iedere strategie aan te verwachten extra voerwinst oplevert.

10

Hoge productie met gezonde koeien

Extra aandacht voor transitie en goed ruwvoer Goede voeding en een hoge voeropname

vermindert. “Onze koeien starten goed

koeien nog een aanvullende gift Maxima-

is volgens Hans Wever een must om

op en nageboortes komen er altijd snel

brok Super. “Afgelopen najaar stond de

probleemloos een hoge productie te

vanaf.”

voeropname onder druk. Door twee keer

realiseren. Hij wil een stabiel rantsoen

daags te gaan voeren is de voeropname

en een rustige vertering. Eigen ruwvoer

Goed ruwvoerrantsoen

met 1,5 kg ds gestegen en de melkpro-

en transitiemanagement krijgen veel

Wever streeft naar een ruwvoerkwali-

ductie met ruim 3 liter toegenomen.”

aandacht.

teit boven de 940 VEM per kg ds (1.035

Met een gemiddelde voerefficiëntie van

MELK). Er wordt niet bezuinigd op de

1,55 kg meetmelk per kg ds voer gaan de

Met een jaarproductie van 10.800 kilo

drijfmestgift in het voorjaar, de eerste

koeien efficiënt met het voer om.

per koe kan op het bedrijf van Hans

snede krijgt minimaal 35 m3, aangevuld

Wever terecht gesproken worden van

met 300 kg GroGrass Stabiel.

Naast voeding is voldoende water essentieel voor een hoge productie.

een hoge productie per koe. De melkveehouder benadrukt dat om structureel

Wever hecht qua rantsoen veel waarde

Dat is altijd belangrijk, maar tijdens

een hoge productie te realiseren alles

aan continuïteit en een rustige vertering.

de hete dagen zorgt Wever voor extra

moet kloppen. Van genetica tot ruwvoer-

“Het voer mag niet te snel verteren. We

drinkmogelijkheden. In combinatie met

teelt en van huisvesting tot vruchtbaar-

willen geen te dunne mest zien.” Om

ventilatoren en buffermineralen is de

heidsmanagement. Van alle aspecten

rantsoenswisselingen te beperken,

productie goed op peil gebleven. Een

krijgt vooral de transitieperiode nét wat

kuilen ze de eerste en tweede snede

aspect dat blijvend aandacht vraagt is

extra aandacht. “Droge koeien zijn nog

gras over elkaar heen. Deze wordt jaar-

de vruchtbaarheid van de koeien. “Het

belangrijker dan melkkoeien. Een goede

rond aan de melkkoeien gevoerd, samen

tijdig drachtig krijgen blijft ook bij een

opstart is essentieel voor de gezond-

met 20 kg snijmais is dit de basis voor

hoge productie een aandachtspunt. Met

heid en toekomstige productie.” Een

een drogestofopname van 15 kg ds uit

focus van onszelf, de dierenarts en spe-

goede start begint al twee weken voor

ruwvoer. Dit wordt aangevuld met ont-

cialist van ForFarmers halen we op ons

het droogzetten. Dan wordt de melkgift

sloten tarwe, ProtiWanze (tarwegistcon-

bedrijf een tussenkalftijd van 420 en is

gecontroleerd en als de productie dan

centraat) en Blendix (maatwerkvoer) in

65% van de veestapel drachtig voor 150

te hoog is, gaat de koe al over op het

de mengwagen. In de melkstal krijgen de

dagen in lactatie.”

droogstandsrantsoen.

Hans Wever heeft in Ruinerwold (Dr.) Rantsoen voor droge koeien

met zijn ouders een bedrijf met 145

Voor droge koeien is een hoge drogestof-

melkkoeien, 80 stuks jongvee en 55

opname, 14 kg ds uit ruwvoer, essentieel.

hectare grond in gebruik. De productie

Daarom krijgen ze smakelijk eerste

in 2016 was circa 1,45 miljoen kilo. Het

snede natuurhooi en minimaal 5 kg

rollend jaargemiddelde is 10.800 kilo

drogestof mais, aangevuld met graskuil

melk per koe met 4,42% vet en 3,50% ei-

en ProtiWanze (tarwegistconcentraat).

wit. Wever maakt gebruik van het Triple

Drie weken voor de geplande afkalfdatum

A fokkerijsysteem. Dat draagt volgens

krijgen de koeien 3 kg Transitiebrok Ca-

Wever bij aan een evenwichtig gefokte

binder. Hierdoor verbeteren de calcium-

koe ‘die niet zomaar omvalt’.

stofwisseling en het calciumniveau in het bloed waardoor de kans op melkziekte

Specialist Gerco Wolbink (r.) adviseert familie Wever.

11

Hoge productie met gezonde koeien

Hoge productie gaat prima op robotbedrijf Cees Posch heeft met zijn broer Jan in Westwoud (N.-H.) een bedrijf met circa 200 melkkoeien, 130 stuks jongvee en 100 hectare grond in gebruik. Het rollend jaargemiddelde is circa 11.000 kilo met 4,40% vet en 3,69% eiwit. De jaarproductie bedraagt 2,2 miljoen kilo melk.

Cees (l.) en Jan Posch streven naar stabiele productieomstandigheden (foto: Amber’s Fotografie).

De drie melkrobots en de voeraanschuif­

maar ook omdat het rust en continuï-

bare mais die ze wat later oogsten. “Dat

robot op het bedrijf van Cees en Jan

teit geeft in de bedrijfsvoering. Om het

doet het geweldig in het rantsoen.”

Posch dragen bij aan de hoge melk-

systeem maximaal te benutten, selecte-

Op het gebied van ruwvoerwinning zijn ze

productie per koe van 11.000 kg melk

ren ze op onder andere melksnelheid en

secuur, maar Cees doet er vrij nuchter

per jaar. Automatisch melken stelt extra

productie.

over. Ze zijn zich bewust van het juiste

eisen aan de koeien, zo is hun ervaring.

maaimoment en inkuilen gaat met de

Deze manier van werken past de onder­

Veel water in het voer

grootste zorg. Op de grond zijn ze zuinig

nemers prima.

Een ander moment dat de productie

en via veel eigen mechanisatie kunnen ze

excelleerde, was toen Posch vorig jaar

altijd op het juiste moment de bewerking

De hoogste melkproductie is volgens

overstapte naar ForFarmers. “Onze

toepassen.

Cees Posch geen doel op zich; het is

koeien hadden meer in hun mars dan

meer het gevolg van optimale productie-

eruit kwam. Melkveespecialist Nico

Stabiele productieomstandigheden

omstandigheden. “Dat begint al met

Langeveld van ForFarmers-dealer Agri

Mede vanwege de melkrobots blijven de

de koeien; die zijn robuust en weten de

Top rekende een nieuw rantsoen uit en

koeien het hele jaar op stal. Ook al is be-

melkproductie lang vast te houden.”

na een maand was de dagproductie al

weiding wel mogelijk; Cees kiest bewust

Posch verwacht dat juist dit type koe,

met 4 kilo gestegen.” Goede voeding is

voor stabiele productieomstandigheden

in combinatie met de juiste voeding,

zeker een speerpunt op het bedrijf en via

en het minimaliseren van risico’s. “We

bijdraagt aan de goede gehalten in de

een voeraanschuifrobot ligt er continu

lopen de weidegangpremie mis, maar

melk. Verder is de keuze voor automa-

voer voor het voerhek. Het basisrant-

onder de streep houden we meer over.”

tisch melken zeker een factor van belang

soen wordt gemengd en bestaat uit

geweest. “De productie ging na de

gras, mais, ProtiWanze, hooi en Blendix

Momenteel zitten de drie robots met elk

overstap op melkrobots zeker met 15%

(maatwerkvoer). Betrouwbare, stabiele

60 koeien aardig vol. De ondernemers

omhoog”, herinnert de melkveehouder

producten. “En er gaat veel water in de

denken aan toekomststrategieën waarbij

zich. “Dit is deels te verklaren omdat een

voermengwagen. Hierdoor blijft het voer

ook plaats is voor een extra robot. Cees

koe nu gemiddeld vaker dan twee keer

smakelijker en selecteren de koeien

verwacht dat de productie door de extra

gemolken wordt. Sommige hoogproduc-

minder.” Dit voer wordt aangevuld met

ruimte dan verder omhoog kan. “Een

tieve dieren gaan vier keer per dag naar

Maximabrok Subliem in de melkrobots.

productie van 40 kilo per dag wilde ik

de robot.” Robotmelken past goed bij de

Energie komt voornamelijk uit mais. De

nooit geloven maar we zitten er nu dicht

ondernemers en het bedrijf. Qua arbeid,

veehouders kiezen voor trager verteer-

tegenaan.”

12

Hoge productie met gezonde koeien

Dagelijks minimaal 2.000 kilo melk per robot Melkrobots hebben weinig geheimen

Het maximale uit de robot halen

met pensbestendige vetten. “Dat gaf

voor Bas Schellekens. Hij streeft naar

Het maximale uit robots halen is Schel-

250 tot 300 kilo meer melk per dag.

minimaal 2.000 kilo melk per robot per

lekens wel toevertrouwd mede omdat hij

Hierdoor kan het uit en blijven we het

dag en koeien die zich gemakkelijk laten

al zes jaar parttime service- en onder-

voeren.” Opvallend aan het rantsoen

melken. De veehouder verwacht dat de

houdsmonteur bij Lely is. Over de data die

is verder het relatief lage gehalte aan

productie verder kan stijgen.

met automatisch melken vrijkomen is de

ruw eiwit van rond de 150 tot 155 gram

melkveehouder enthousiast. Indien nodig

per kg ds. De koeien gaan er blijkbaar

De hoge productie op het bedrijf van

bespreekt hij deze met ForFarmers melk-

efficiënt mee om. Schellekens wijdt dit

Bas Schellekens en zijn ouders (11.000

veespecialist Rob Jacobs. In combinatie

o.a. aan fokkerij en het uitgebalanceerde

kg) is niet iets van de laatste tijd; ze heb-

met de meting van herkauwactiviteit heeft

rantsoen.

ben al jaren koeien met inhoud die veel

de ondernemer het hele proces inzichte-

ruwvoer kunnen verwerken. Met de bouw

lijk en in de vingers. Daarmee stuurt hij

Gezonde klauwen

van een nieuwe stal zes jaar geleden en

op productie, maar zeker ook op gezond-

Het afgelopen jaar is een inhaalslag

de overstap naar automatisch melken

heid. “Of de koeien het basisrantsoen

gemaakt rondom de klauwgezond-

(2 A4-robots) kwam er nog meer ruimte

aankunnen, blijkt onder andere uit het

heid. Koeien met gezonde klauwen

voor productieverhoging. “We streven

aantal bezoeken. Ook de kilo’s melk per

vreten gemakkelijker­en hebben minder

naar minimaal 2.000 kilo melk per robot

melkbeurt is een belangrijk kengetal. Dat

gezondheidsproblemen­. Dat is een

per dag. Dat is veel, maar de robots

zegt veel over de efficiëntie van de robot.”

absolute voorwaarde voor een hoge productie. Daar komt bij dat juist bij

kunnen het aan. Dat vraagt om koeien met een snelle, efficiënte­melkgift. ”

Optimum zoeken

automatisch melken koeien een goed

Schellekens vindt het daarbij belangrijk

Schellekens streeft naar een stabiel

loopgedrag moeten hebben om regel-

dat de koeien geen seconde te lang in de

rantsoen maar staat open voor interes-

matig naar de robot te gaan. Problemen

robot staan. Met een vrij hoog basisrant-

sante aanpassingen. Met als uitgangs-

met klauwen bleken terug te voeren naar

soen blijft de krachtvoergift in de robot

punt het optimum tussen productie en

met name Mortellaro en stinkpoot. “Het

beperkt. “Het is geen voerbox”, aldus de

kostprijs. Zo hebben ze MilkPower HF180

begon bij de jonge kalveren, dus daar zijn

ondernemer.

van ForFarmers ingezet; een product

we als eerste gestart met de behandeling.” De veehouder is de problemen met de klauwen nu de baas.

Bas Schellekens heeft met zijn ouders Noud en Corrie in Riel

Puntjes op de i

(N.-Br.) een bedrijf met 125

Vorig jaar viel de productie tijdens hete

melkkoeien, 80 stuks jongvee

dagen terug; hij hoopt dit jaar met

en 32 hectare grond. Het rollend

ventilatoren problemen door hitte te

jaargemiddelde is 11.000 kilo

voorkomen. Ook blijft hij over de hele

melk met 4,10% vet en 3,48%

linie de puntjes op de i zetten. “Samen

eiwit. De ondernemer leverde

met mijn specialist Rob Jacobs, dat mag

vorig jaar 1,35 miljoen kilo melk

wel gezegd worden. Rob is een goede

af en streeft dit jaar naar 1,4

sparringpartner en werkt zeker mee aan

miljoen kilo.

ons resultaat.”

13

Agroscoopbokaal

De familie Holmer ontving onlangs de Agroscoop-bokaal uit handen van Yvon Jaspers tijdens een feestelijke uitreiking in Zwartsluis.

Winnaar Agroscoopbokaal Melkvee: familie Holmer

Hoogste productie per koe per dag en grote efficiëntieslag Met fluctuerende melkprijzen en moge­

hadden succes. De gemiddelde dagpro-

van graszaadkeuze en bemesting tot

lijke invoering van fosfaatrechten staat

ductie is afgelopen jaar gestegen naar

inkuilmiddel en uitkuilmanagement, we

één ding als een paal boven water:

41,5 kg per koe per dag en was over het

proberen dit zo goed mogelijk te doen.

een hoge efficiënte melkproductie met

laatste halfjaar zelfs ruim 42 tot 44 kg

En de rest van het plaatje moet ook

gezonde koeien loont. Met een rollend

per koe per dag.

kloppen, denk aan een uitgebalanceerd

jaargemiddelde over 2016 van 12.815 kg

rantsoen, een genetisch goede veestapel

per koe met 3,94% vet en 3,40% eiwit is

Met deze stijging heeft het bedrijf een

en veel aandacht voor jongveeopfok,

de familie Holmer uit Laren (Gld.) de win­

grote efficiëntieslag gemaakt. Zo zijn

transitiemanagement en een uitstekende

naar van de Agroscoopbokaal Melkvee.

de rantsoenefficiëntie, de meetmelk uit

verzorging van de dieren.”

ruwvoer en de voerwinst sterk toegeno“Op advies van melkveespecialist Martin

men. Holmer weet een voerwinst van 370

Keuper zijn we overgestapt naar drie

euro per koe per jaar méér te realiseren

keer daags melken. We merkten dat de

dan bedrijven met een vergelijkbare

koeien meer aankonden en zagen via

melkproductie per hectare. Dit is met 80

een berekening met het programma

koeien zo’n 30.000 euro extra per jaar.

Melk€fficiënt dat de voerwinst hierdoor zou stijgen. Tevens hebben we het

Naast de omschakeling naar drie keer

rantsoen aangepast en geconcentreer-

daags melken, spelen andere factoren

der gemaakt door MilkPower te voeren”,

ook een belangrijke rol bij het behaalde

vertelt Gerrit Holmer. De aanpassingen

resultaat. “Het begint bij goed ruwvoer,

Achtergrond Agroscoopbokaal Agroscoop is een digitaal monitoringsprogramma van ForFarmers. Jaarlijks reikt ForFarmers in de sectoren melkvee, geiten, vleesvee, varkens, legpluimvee, vleespluimvee en loonwerk de Agroscoopbokaal uit aan een onder­nemer die uitzonderlijk heeft gepresteerd.

14

Project Farm Risk

Een veiliger erf voor boer, chauffeur en buitendienst Verbeterpunten aanpakken Klanten vinden het over het algemeen zeer positief dat ForFarmers dit bespreekbaar maakt, zo wijst de praktijk uit.

Jeroen: “Er zijn inmiddels zo’n 3.000 inventarisaties gemaakt en daarop heeft slechts een enkele klant negatief gereageerd. De meeste klanten bij wie we verbeterpunten constateren, zeggen toe dit voor de volgende voerlevering te regelen. En in de meeste gevallen zijn de verbeterpunten ook eenvoudig op te lossen. De laatste tijd hebben we meer meldingen ontvangen over collega’s die Op dit melkveebedrijf is de gevaarlijke situatie dat de bulkwagenchauffeur met een slang over het

gebeten zijn door een hond. Om dit te

looppad van de koeien moest, simpel opgelost door de vulslang te verlengen.

kunnen voorkomen gaan we hier de komende periode extra aandacht aan

Hoe bied je medewerkers een veilige

Inzicht in onveilige situaties

werkplek als zij een belangrijk deel van

Binnen dit project worden alle locaties

hun werktijd op boerenerven door­

waar ForFarmers voer levert (aflever-

brengen; plekken die buiten de directe

adressen) bekeken en bepaald of er

invloedssfeer van ForFarmers liggen? En

sprake is van een laag, een mogelijk,

hoe kun je klanten wijzen op de gevaren,

een aanzienlijk of een (zeer) hoog risico,

ook voor henzelf of andere bedrijfsbezoe­

legt Jeroen uit. “Voor de adressen die

kers? Met het project ‘Farm Risk’ onder­

‘aanzienlijk’ of ‘(zeer) hoog’ scoren, stelt

zoekt ForFarmers de mogelijkheden om

de mentorchauffeur een actieplan op

Rond 13% van de adressen valt in

samen met de klant te zorgen voor veilige

voor de accountmanager of specialist

de risicocategorie ‘aanzienlijk’ of

werkomstandigheden op het boerenerf.

van de betreffende klant. Stel dat de

‘(zeer) hoog’. In bijna de helft van

chauffeur heeft vastgesteld dat de poten

alle gevallen is dat vanwege een

Een wankele silo, een onoverzichtelijke

van silo 2 in slechte staat zijn, dan luidt

ondeugdelijke silo.

uitrit, een openstaand luik van een

het actieplan: ‘Graag met de klant

Wat daarnaast veel voorkomt:

mestkelder; buitendienstmedewerkers en

bespreken dat de poten van silo 2 aan

- obstakels zoals bomen en schuren

bulkwagenchauffeurs komen dit tijdens

vervanging toezijn’. Op deze manier

hun werk allemaal weleens tegen. “Maar

krijgt u als klant dus te horen van

hoe vaak komt het nu echt voor? En op

mogelijk onveilige situaties op uw erf.

welke adressen? Met dit project willen we

Dit aanpakken is niet alleen van belang

daar meer duidelijkheid over krijgen,

voor onze medewerkers, maar ook voor

- contact met loslopende dieren.

zodat we ook gericht actie kunnen

uzelf of andere bedrijfsbezoekers.

- werken op hoogte bij het aanslui-

ondernemen”, aldus logistiek manager

Samen werken we zo aan veiligheid op

Jeroen Franck.

het boerenerf!”

schenken.”

Enkele risico’s op het boerenerf

die de werkzaamheden bemoeilijken.

- gevaarlijke situatie bij de toegang tot de locatie vanaf de hoofdweg.

ten van slang en/of stofzak.

Korte berichten

Natuur en milieu beperkende factor in bestemmingsplan

“Dankzij SiloSolve is de maiskuil opvallend lang koel” ForFarmers introduceerde begin 2017 SiloSolve FC: het eerste allround inkuilmiddel voor gras en mais dat bewezen succesvol is bij zowel het voorkomen van broei als het verminderen van conserveringsverliezen. In recent onderzoek met maiskuilen is tevens aangetoond dat behandelde kuilen een hogere verteerbaarheid en daardoor betere voederwaarde hebben. Dit leidt tot een hogere voerefficiëntie en daarmee tot meer melk uit ruwvoer.

Zodra een gemeente een bestemmings­

een dergelijke natuurvergunning,

plan wil gaan wijzigen, is FarmConsult

dan wordt de uitstoot niet begrensd door

Naast onderzoek laten ook praktijk-

hiervan op de hoogte en informeert zij

de milieuvergunning of –melding, maar

ervaringen steeds weer zien dat met

haar klanten hierover. Maar waar moet u

door het (vaak lagere) feitelijk aantal

SiloSolve FC behandelde kuilen veel koeler

allemaal op letten wanneer uw gemeente

gehouden dieren.

zijn dan onbehandelde kuilen en langer

met een nieuw bestemmingsplan Buiten­ gebied komt?

bestand blijven tegen broei. Melkveehouder Tevens zien we steeds vaker dat gemeen-

Martijn Jansen paste SiloSolve FC in 2016

ten normen in bestemmingsplannen

voor het eerst toe in een maiskuil met 39%

Een bestemmingsplan omvat regels over het opnemen met betrekking tot de emissies

droge-stof en is zeer te spreken over de

gebruik van bedrijfsgronden en -gebouwen.

resultaten. “Ik zie totaal geen broei,

van geur en fijn stof.

Dit plan legt bijvoorbeeld vast welke

schimmels en andere narigheid en de kuil

agrarische- en nevenactiviteiten toegestaan

Beslis nu voor uw toekomst

blijft opvallend lang koel. Ik pas SiloSolve

zijn. Tevens heeft een bestemmingsplan

Onder de nieuwe Omgevingswet die over

nu ook in de graskuilen toe.”

mogelijk consequenties voor het bouwblok

een paar jaar in werking treedt, krijgen

Bekijk de video met Martijn Jansen en lees

waarbinnen gebouwd moet worden.

gemeenten nog meer vrijheid om zelf te

meer op www.forfarmers.nl/silosolve.

Controleer daarom altijd of uw bouwblok in

bepalen welke normen in het bestem-

het nieuwe bestemmingsplan nog even groot mingsplan (dan: het omgevingsplan) bij uw toekomstplannen.

ForFarmers levert Non-GMO voer

Minder bekend is dat gemeenten door

Heeft u nog plannen? Dan kan het

Nadat ForFarmers in 2016 in Duitsland van

strikte rechtspraak genoodzaakt zijn om er

verstandig zijn nu al met het vergunnin-

start is gegaan met de verkoop van melk-

in een bestemmingsplan voor te zorgen dat

gentraject te starten, voordat de spelre-

veevoeders met niet-genetisch gemodifi-

ammoniakdepositie vanuit het agrarische

gels verder aangescherpt worden. Neem

ceerde grondstoffen (VLOG-gecertificeerd),

bedrijf op Natura 2000-gebieden niet

voor meer informatie of bij vragen contact

worden deze melkveevoeders nu ook in

toeneemt. Een goede natuurvergunning

op met de specialisten bedrijfsontwikke-

Nederland aangeboden. Dit biedt melkvee-

(voorheen Nb(w)-vergunning) biedt

ling van FarmConsult via T: 0573 28 89 89.

houders die vanuit hun zuivelonderneming

op papier staat als nu het geval is.

worden vastgelegd. Wees hiervan bewust

Beschikt u over een natuurvergunning?

agrariërs in het kader van het bestem-

de mogelijkheid hebben om melk te leve-

mingsplan zekerheid over de hoeveelheid

ren volgens de VLOG-standaard, de kans

emissie die ze mogen uitstoten op

om hun voerwinst te verhogen.

Natura 2000-gebieden. Let wel, ontbreekt

15

Ingezonden brief

Lieve boeren, lieve mannen, lieve (groot)vaders, lieve (schoon)zonen, Onlangs heb ik voor de derde keer jullie

In de vroege ochtend liep het terrein van

Even een kleine duit uit het ‘Ladies Days

vrouwen, dochters en moeders op de

de Farm & Country Fair in Aalten vol met

zakje’: Vrouwen verzorgen bijna allemaal

koffie gehad tijdens de Ladies Days. Het

jullie schatjes. Daar werden ze langs

de administratie (en dat doen ze goed!).

evenement was binnen de kortste keren

hooibalen vol kleurige bloemen, via de

Ze doen het huishouden, de kinderen, de

volgeboekt, we moesten heel wat dames

koffie en taartjes naar hun stoel in de tent

boodschappen, de tuin en de was, maar

teleurstellen met een plekje op de

geleid. De zon scheen, ons feest kon

dat is zeker niet het enige. Ze zijn heel

wachtlijst.

beginnen. Met muziek, prachtige spreek-

vaak de drijvende en stabiele factor

sters, make-up, grappige momenten en

achter jullie. Ze ruimen op waar jij over

mooie verhalen.

struikelt, ze luisteren naar jouw plannen, ze denken mee over verbeteringen op het

Het is gek, maar de buitenwereld denkt

bedrijf, ze zeuren bijzonder weinig, ze zijn

als het gaat over de agrarische wereld

netjes en secuur, ze besteden nauwelijks

vaak aan jullie. Jullie, onze mannen,

tijd aan zichzelf, ze staan als een blok

broers en vaders. Onze boeren. Maar als

achter jou. Vol passie en overgave.

wij als vrouwen bij elkaar zijn (en zeker als we met z’n achthonderden zijn!)

Maar ze schreeuwen het niet van de

gebeurt er iets bijzonders. Voor mij voelt

daken. En daarom, lieve mannen van me,

het een beetje als familie onder elkaar.

doe ik dat voor hen. Ik ben zo enorm trots

Bijna als zussen of nichtjes. We hebben

op die vrouwen van jullie!! Door hén horen

aan een half woord genoeg en weten

jullie bij de top van de wereld!

precies waar de ander het over heeft.

Zo, dat is eruit. Heerlijk. Ik verheug me nu We herkennen in de ander precies wat we elke dag beleven. Ik wil jullie, lieve mannen, niet aan de kant zetten hoor, zeker niet, waar zouden we immers zijn zonder jullie? Maar soms is het heel gezond om samen stil te staan bij de onmisbare rol die jullie vrouwen op de boerderij spelen.

alweer op volgend jaar…

Yvon Jaspers Meer Yvon www.trotsopboeren.nl