Dromenlab Schiedam

dromenlab速 Schiedam

Wat is jouw droom over de Koemarkt & het voormalig VROM-terrein aan de Buitenhavenweg?

1

2

1

2

inhoudsopgave voorwoord

9

Dromenlab® Schiedam

14

(onder)zoeken gal spuwen, positief gillen, ideeën en kansen zien

24

(onder)zoeken het waarderen van plekken

30

(onder)zoeken ‘benoemen’ van het gebied

38

(onder)zoeken trends / thema’s 44 (onder)zoeken doelgroep 58 (onder)zoeken dromen van de straat

70

resumé

84

kansen

90

aanbevelingen en nu ...

92

projectnaam & positionering

96

colofon

105

3

flyer bij iedereen in de brievenbus

advertentie in het huis aan huis blad

affiches als aankondiging van Dromenlab 速 op de Hotel de Kroon

LOOKtv Schiedam

‘AD’ dinsdag 16 juni 2015

8

voorwoord

Sluit je ogen en laat je fantasie werken ... zo prikkelde het ‘Dromenlab®’ ondernemers, bewoners en andere belanghebbenden in het prachtige pand van voormalig Hotel De Kroon. Met als doel traditionele denkpatronen te doorbreken en creatief na te denken over de herinrichting van bijvoorbeeld ‘een rommelige plein als de Koemarkt’ of ‘het in onbruik geraakte bedrijfsterrein aan de Buitenhavenweg’. Maar ook een nieuwe kijk op deze unieke plek te ontwikkelen.

Team Schiedam, de winnaars van Europan12, een ideeënprijsvraag op het gebied van architectuur, stedenbouw en landschap, staan op dit moment voor de opgave om een Ontwikkelagenda voor het gebied Koemarkt / VROM-terrein aan de Buitenhavenweg te maken. Een flexibel plan dat geen eindbeeld nastreeft maar in staat is aan te geven hoe de stad toekomstbestendig in kan spelen op de dynamiek van de eigentijdse stadsontwikkeling, ‘the adaptable city’.

Zij doen het niet alleen. Want wat is een ontwikkeling in de binnenstad van Schiedam als er niet door velen over is nagedacht. Gekozen is om dromen, ideeën en meningen te verzamelen die als input kunnen dienen. De methode om dit te doen is het Dromenlab® Schiedam geworden. Een laagdrempelige manier om in contact te komen met alle stakeholders in- en om het plangebied Koemarkt / VROM-terrein aan de Buitenhavenweg.

In dit boekwerk zijn conclusies en sfeerbeelden te vinden die zijn opgehaald tijdens de week Dromenlab®in Schiedam. Er waren workshops, lezingen en spontane inloop. Iedereen is gevraagd te dromen over de entree tot het hart van Schiedam, het plein aan de Schie. Wij hebben ervan genoten. We hebben inzichten gekregen wat er op korte en middellange termijn qua dynamiek nodig is en waar behoefte aan is om de komende jaren te werken aan een volwaardige entree tot de stad aan de Schie.

Geniet ervan! We gaan het samen doen!

Team Schiedam, gemeente Schiedam en Dromenlab®

9

Dromenlab® Schiedam

Na maanden van voorbereiding ging op maandag 15 juni het Dromenlab® in Schiedam van start. ‘Welke dromen zouden de Schiedammers met ons delen? Welke verhalen en ideeën zou men hebben voor de Koemarkt en het voormalige VROM terrein op de buitenhavenweg? En zou de Schiedammer echt zo nukkig zijn als we hadden gehoord?’

In de voorbereiding was er uitvoerig nagedacht over de methodieken om alle kansen, ideeën en behoeftes van de Schiedammer te ‘vangen’ en wie we wilden benaderen tijdens Dromenlab® Schiedam. Dit alles om na afloop op de juiste manier de verbinding te kunnen maken naar de dromen van de architecten van Team Schiedam (Felixx, Basic City en Studio Komma) die graag de wensen en behoeften in kaart wilden brengen van de Schiedammer voor de Koemarkt en het voormalig VROM-terrein.

Voormalig Hotel de Kroon / ‘Hans Textiel’ werd al snel gekozen als locatie voor Dromenlab®, midden in het gebied en was bovendien niet in gebruik.

Teksten werden geschreven, radio en TV werden benaderd, informatieflyers werden verspreid, algemene en persoonlijke uitnodigingen werden verstuurd, advertenties werden geplaatst en affiches werden opgehangen op de ramen van voormalig Hotel de Kroon om zoveel mogelijk mensen te bereiken en te vertellen over Dromenlab® Schiedam.

Omdat het succes van een Dromenlab® naast zichtbaarheid ook zit in de aanwezigheid hadden wij (team Dromenlab®, Reggy Hulsken, Michel Kolenbrander en Ariënne Boelens) aanbevolen om het onderzoek niet te beperken tot een middag of avond. We wilden zoveel mogelijk mensen horen: de investeerder, de bewoner, de industrieel, de vastgoedontwikkelaar, de beheerder, de (culturele) ondernemer etc.

Voormalig Hotel de Kroon bleek een gouden greep. Een plek waar iedereen langs fietst, loopt en rijdt, waardoor iedereen al snel doorkreeg dat er weer iets gebeurde in dat pand... en dat bijna een week lang.

workshops Naast de mogelijkheid om spontaan binnen te lopen, moesten verschillende workshoponderdelen ervoor zorgen dat we, elkaar versterkende, informatie zouden ontvangen. De deelnemers konden zo hun klachten, argwaan, positieve verhalen, ideeën en kansen met ons delen. Zij gingen het gebied waarderen en benoemen, inzicht creëren in de doelgroep en ideeën vanuit verschillende trends/thema’s verzinnen en waarderen. Verder in dit boekje kunt u de bevindingen en resultaten van de verschillende onderdelen vinden.

Bij het maken van het programma van Dromenlab® Schiedam is er bewust gekozen om vier verschillende stakeholdergroepen te benoemen voor de verschillende workshops. Deze keuze is gemaakt om mogelijk specifiek andere resultaten op te leveren. De vier groepen waren groep a: vastgoed en

14

investeerders, groep b: ondernemers, industrie, infra en overheden, groep c: horeca & culturele sector en groep d: bewoners & kleine ondernemers.

Het streven was om met 10 à 15 personen per groep de workshops te doen.

Uiteindelijk is dit gemiddeld ook het aantal personen dat mee heeft gedaan met de workshops. Er waren in eerste instantie weinig mensen voor de workshop ‘bewoners & kleine ondernemers’. Gedurende de week groeide deze groep met wel 18 personen, waarbij er slechts zes werkelijk aan de workshops hebben meegedaan. Tijdens de hele week hebben ruim 275 mensen hun dromen en klachten met ons gedeeld.

De week van Dromenlab® Voorafgaande aan de officiële opening werd het niet in gebruik zijnde pand naast de VVV omgetoverd en ingericht door Fun-Key events. Meubels, apparatuur, post-its, koffie, hapjes, grote plak- en schrijfborden voor de dromen & workshops en een mooie bos bloemen zorgden al snel voor de gedroomde metamorfose. Na een paar uur begon voormalig Hotel de Kroon er uit te zien als een ontmoetingsruimte, een plek waar iets ging gebeuren. Mensen kwamen al binnen met de vraag: ‘Wat gaan jullie specifiek doen? Mag ik mijn droom al inleveren? Kom ‘es! Ik kan met mijn wagentje niet naar binnen, maar ik wil je wat vertellen over de Koemarkt!’ Dat beloofde al veel goeds, we waren nog niet ‘open’ en mensen wilden nu al hun verhalen delen!

maandag 15 juni 16:00 uur. De deuren gaan open. Zachtjes druppelen de genodigden voor de officiële opening binnen. We vertellen wat we gaan doen die week en hoe leuk, belangrijk en bijzonder het is om op deze manier een gebiedsontwikkeling tot stand te brengen. Wethouder Alexander van Steenderen en wethouder Marcel Houtkamp benadrukken dit beiden nog eens, ieder vanuit hun eigen expertise.

Team Schiedam vertelt over de ideeën voor de Koemarkt en over de goede geografische ligging van Schiedam. Ze presenteren hun dromen, waaronder zes verschillende scenario’s voor het voormalig VROM-terrein. Ieder scenario heeft haken en ogen, maar ook potentie. Bij de ideeën zijn gebruik gemaakt van verschillende pijlers, de vier belangrijkste pijlers zijn: mobiliteit, programma, tijdelijke interventie en duurzaamheid. Aan de hand hiervan wordt een Ontwikkelagenda opgesteld. Deze wordt, anders dan traditioneel, samen met investeerders, bedrijven en bewoners gecreëerd.

Natuurlijk wordt er wat gemord. Een man die schreeuwt ‘Onzin! Belachelijk! Ik hoor niets nieuws!’, gaat helaas niet in op onze vragen en wil ook niet meedenken over het gebied en/of meedoen aan de workshops.

Gelukkig merken we al snel dat het overgrote deel van de genodigden al snel ideeën met elkaar deelt. Onder het genot van een drankje en hapjes van Bram Ladge krijgt iedereen de kans om kennis te maken met de methodieken die we komende week zullen gebruiken tijdens de workshops.

De kop is eraf!

15

dinsdag 16 juni We beginnen al vroeg, want we willen niemand missen. Zou er al iemand wakker genoeg zijn om een droom in te leveren?

8:05 uur Gideon Peele komt binnen. ‘Zitten jullie op dromen te wachten?’

Gideon is de mede-architect die de Korenbeurs in Schiedam zojuist nieuw leven heeft ingeblazen. Ooit is met de prijsvraag ‘Europan’ de gebiedsontwikkeling in dit gebied ingezet en die prijsvraag is destijds gewonnen door Team Schiedam. Gideon komt zijn ‘Europan’ inzending van toentertijd nog eens inleveren. Vol energie vertelt hij zijn plannen en ja, het lijkt hem leuk om deze week bij een workshopsessie te zijn.

Dames en heren lopen binnen, sommige om hun klachten en ideeën te vertellen, maar onder hen ook de deelnemers van de workshops. Omdat we zoveel mogelijk inzichten en kansen wilden krijgen, hebben we de belanghebbenden voor de workshops in vier groepen verdeeld. Vanochtend komen vastgoedeigenaren en investeerders aan bod. In de middag spreken we ondernemers, industriële bedrijven, infra en overheden. Tijdens de lunch, die wordt verzorgd door onze buurman van ‘Proeflokaal ‘t Sterretje’, wordt iedereen verwend met een inspirerende lezing. Roger Kersten (pagina 18) van Akro Consult houdt een betoog over samenwerking binnen de gebiedsontwikkeling.

woensdag 17 juni Deze dag vangen we dromen op straat; we spreken mensen aan die we tegenkomen, bellen aan en gaan naar binnen bij bedrijven en winkels in het gebied. Net als de afgelopen dagen in voormalig Hotel de Kroon, dragen we ook nu onze witte laboranten jasjes. Niet alleen om op te vallen en de mensen nieuwsgierig te maken, maar ook om hen te enthousiasmeren. We laten zien dat het leuk is en niet alleen bloedserieus, om na te denken over jouw behoeftes en de toekomst van een gebied waar je in woont, leeft en werkt.

Pennen en stickers in de jasjes, dromenvangnet over de schouder en kaarten in de handen. We zijn er klaar voor!

Versterkt door Timothy Duin en Alex Neves ontmoeten we een diversiteit aan mensen. De meesten beantwoorden de vraag ‘Wilt u uw droom inleveren?’ argwanend met een ‘...Ja...’. Velen komen daarna los met een vurig betoog over hoe het zou moeten zijn.

donderdag 18 juni De laatste dag om dromen te vangen. Vandaag komen in de ochtend ondernemers uit de horeca en de culturele sector naar voormalig Hotel de Kroon.

In de middag nemen vooral bewoners en kleine ondernemers deel aan de workshops. Opvallend is dat er slechts één horecaonderneemster is en dat er een gespannen, onrustig gevoel heerst bij de personen in de culturele sector. De middaggroep is vurig en gedreven, ook al is dit een kleinere groep dan verwacht. Tijdens de lunch, die wordt verzorgd door onze overbuurman van ‘Eetcafe de Koemarkt’, stroomt voormalig Hotel de Kroon vol.

Jan van Stigt Thans (pagina 19) houdt een inspirerend verhaal over ondernemen in Schiedam, Loopuyt en je hart volgen.

16

vrijdag 19 juni De hoeveelheid informatie die we hebben ontvangen deze week is overweldigend. We zijn benieuwd hoe we het hebben ervaren, welke dromen er zijn binnengekomen en of ons gevoel ook in de uitwerking bevestigd zal worden. Wat is het architecten team opgevallen deze week? Zij zijn de hele week incognito aanwezig geweest om de verhalen te horen en de dromen te ontvangen. We versterken elkaars verhalen en reactie’s en bediscussiëren de rol van de gemeente en haar inwoners.

Hierna waarderen wij samen met de architecten de ideeën. Welke ideeën zien wij als waardevol? Na de lunch begeleidt Harry te Riele (pagina 95) de discussie met de aanwezigen over onze eerste grove resultaten en meest opvallende vondsten.

In dit boekje kunt u de verschillende methodes van onderzoeken, die onderdeel waren van de workshops, de bevindingen en resultaten vinden.

17

19

nega

tief

(onder)zoeken gal spuwen, positief gillen, ideeën en kansen zien Nadat een deelnemer de uitnodiging voor een workshop heeft ontvangen, komt er al een proces op gang. Deelnemers vormen zich bewust of onbewust al een mening over het onderwerp en het gehele proces.

Aan het begin van de workshops is er een oefening ingebouwd om deze eerste gedachten te verzamelen, om efficiënt feedback te krijgen, de hoofden van de deelnemers te legen en lange discussies aan het begin van de workshops te vermijden. Het voorkomt ook dat ideeën direct worden afgeschoten of dat deelnemers te lang met negatieve gevoelens over het onderwerp blijven zitten die van invloed zijn op het functioneren van de workshop.

Proces De deelnemers werden gevraagd om in één minuut, alles wat zij als negatief ervaarden, op een post-it te schrijven. Hierna werd de feedback mondeling benoemd, verzameld en in ‘rode zones’ geplakt.

Hierna werd gevraagd om in één minuut, alles wat zij als positief ervaarden, op een post-it te schrijven. Ook deze feedback werd mondeling benoemd, verzameld, maar dan in groene ‘zones’ geplakt. (zie pagina 26) De oefening werd afgesloten met de vraag welke kansen, ideeën, alternatieven, mogelijkheden en oplossingen deelnemers zagen. De resultaten van deze post-its werd mondeling benoemd, bediscussieerd, verzameld en kreeg een plek in de kansrijke ‘blauwe zone’. (zie pagina 27) Na afloop van het Dromenlab® zijn alle negatieve, positieve en kansrijke plekken geclusterd en benoemd. Dit heeft de volgende resultaten opgeleverd.

Negatief

Kansen

Veel verkeer Rommelig Imago Leegstand Onbalans Visie en communicatie

Regio Investeren Visie Verbinden Ruimte voor creativiteit Programma Het merk Openbare ruimte

Positief Waterkracht Kleinschalig Erfgoed Ligging in de regio Bereikbaarheid Ontspanning Positieve vibe

25

posit

ief

kanse

n

(onder)zoeken het waarderen van plekken

Om in kaart te brengen wat mensen als slechte, positieve en kansrijke plekken in het gebied zagen, was het onderzoeksgebied (de Koemarkt en het voormalige VROM-terrein aan de Buitenhavenweg) gekaderd en middels een plattegrond gevisualiseerd binnen een deel van Schiedam. Op de plattegrond zijn belangrijke herkenningspunten zoals aanrij- en doorgaande routes, parkeerplekken, de Schie en voormalig Hotel de Kroon gemarkeerd.

Proces Tijdens de workshops en op A5 kaarten werd aan deelnemers en mensen die binnenliepen gevraagd om met behulp van stickers de slechtste (rood), meest positieve (groen) en meest kansrijke plek aan te geven. Hiernaast was er ruimte om de keuze toe te lichten.

Opvallend in de bevindingen hiervan was dat er over specifieke plekken dezelfde waarderingen werden uitgesproken. Ook benadrukten de mensen die wij op straat spraken en de mensen die binnen kwamen lopen in voormalig Hotel de Kroon de parkeerplek op het voormalig VROM-terrein als positief. Over het algemeen genomen wordt de gehele Koemarkt als zeer rommelig en onveilig ervaren. ‘Waar moet je nou oversteken?’ ‘Je komt uit de garage en kan alleen maar naar rechts!’ ‘Ik raak elke keer weer de weg kwijt.’ ‘Fietspad houdt opeens op.’

De paviljoens worden eigenlijk door iedereen als storend en lelijk ervaren, maar men geeft daarbij wel aan dat Bram Ladage en Kong’s Point als ondernemers moeten blijven. ‘Omdat ze lekkere broodjes hebben en belangrijk zijn voor de Koemarkt!’ Ook de leegstand en de rommelige gevels worden als storend ervaren, zowel op de Hoogstraat als de Rotterdamsedijk.

De tramhalte wordt als positief gewaardeerd, maar de locatie is eigenlijk te ver van de Koemarkt/Hoogstraat. De Lange Haven, de Schie en de rust op het VROMgebied vindt men positief, evenals de terrassen hoewel het meer variatie mag hebben.

Na afloop van het Dromenlab® zijn alle negatieve, positieve en kansrijke plekken gevisualiseerd in twee overzichten (zie pagina 32 & 33) en de opmerkingen geclusterd. Dit laatste heeft de volgende resultaten opgeleverd.

30

Negatief – onveilige verkeerssituatie Koemarkt – onoverzichtelijk (Koemarkt) – geen uitstraling – kroegen en passage ‘goedkoop / ordinair’ – paviljoens – leegstand en gevels – veel rommel en herrie – onrust – geen zicht / entree naar Hoogstraat – geen zicht / entree naar Lange Haven – vervelende entree garage – fietsenstalling neemt zicht weg – verharding van het gebied – VROM onbenut

Positief – – – –

de Schie VROM fijn parkeren leuke plekjes aan de schie tramhalte

– – – – – – – –

terrassen mooi gebouw (Dudok gebouw) ‘lekkere broodjes’ mooi zicht op het water (brug) fijn dat er een fietsenstalling is horeca en terrassen entree passage (gevel is mooi) groen stukje van de plantage

Kansen – de Schie – winkels veranderen in woningen – ‘verbindt het oude centrum met dit gebied’ – Voormalig Hotel de Kroon als horeca / plek om iets te doen, te verblijven – parkeergarage entree verleggen, andere openingstijden – ‘bankjes’ Koemarkt – tramhalte als centrale plek – doorweg van Rotterdamsedijk naar VROM – VROM (als evenementen terrein) – Hemaflat

positieve plek negatieve plek kansrijke plek

Br oe rs ve st

station Schiedam A20

R o tt e r d a R o tt er d a

m se d ij k

R ot te rd am

Koemarkt

se di jk

P Lang

e ha ven

Hotel de Kroon

P

voormalig VROM terrein

Koemarkt brug

G

er

ri

t

b er V

oo

ns

a tr

at

Bu

ite

nh

av

en

w

eg

waarderingkaart van het gebied benoemd door de deelnemers van de workshops

m

positieve plek negatieve plek kansrijke plek

Br oe rs ve st

station Schiedam A20

R o tt e r d a R o tt er d a

m se d ij k

R ot te rd am

Koemarkt

m

se di jk

P Lang

e ha ven

Hotel de Kroon

P

voormalig VROM terrein

Koemarkt brug

G

er

ri

t

b er V

oo

ns

a tr

at

Bu

ite

nh

av

en

w

eg

waarderingkaart van het gebied benoemd door personen op straat en inloop in voormalig Hotel de Kroon

willekeurige selectie ingekomen ‘waarderen van het gebied’

(onder)zoeken ‘benoemen’ van het gebied

Omdat we in kaart wilden brengen wat het DNA is van het gebied, hebben we aan mensen gevraagd wat ze voelen bij het gebied. Welke waarden zijn van belang voor hen? Wat is hun mening, onbewust, over dit gebied?

Proces De deelnemers kregen 24 dubbele woorden te zien die elkaar versterken.

Zo voelt en betekent bijvoorbeeld enkel het woord ‘invloed’ voor veel mensen wat anders, dan in combinatie met het woord ‘leiderschap’. Van deze woorden kozen de deelnemers drie woordcombinaties waarbij één keuze de belangrijkste was.

De volgende combinaties van woorden zijn gebruikt: creatief | fantasie ontdekken | nieuwsgierig individueel | uniek ongebonden |onafhankelijk speels | plezier ontspannen | zorgeloos aanzien | prestige bezit | verzamelen trots | zelfverzekerd waardering | erkenning prestatie | vooruitgang vaardig | talent

invloed | leiderschap uitdaging | winnen orde | structuur loyaal |moreel idealisme | betere wereld warm | zorgzaam veilig | beschermd verbonden | samen mooi | schoonheid sexy | opwindend fit | sportief gezondheid | voeding

Over het algemeen vonden de deelnemers de woorden meer van toepassing op de toekomst van het gebied. De huidige situatie van het gebied werd als meer negatief ervaren.

Hiernaast kunt u de woordcombinaties zien die gekozen zijn voor het gebied. Hoe groter het woord hoe vaker deze is gekozen, hoe kleiner des te minder deze is gekozen. Er is een aantal woorden geheel niet gekozen.

38

ongebonden | onafhankelijk

orde | structuur

warm | zorgzaam

ontspannen | zorgeloos

trots | zelfverzekerd

fit | sportief

aanzien | prestige

sexy | opwindend

speels | plezier

verbonden | samen

creatief | fantasie waardering | erkenning

ontdekken | nieuwsgierig

prestatie | vooruitgang

mooi | schoonheid

vaardig | talent

idealisme | betere wereld

individueel | uniek

uitdaging | winnen

(onder)zoeken trends / thema’s

Om de deelnemers breed te laten dromen, brainstormen en ideeën te genereren, hebben we de deelnemers trends / thema’s gegeven. Een onderdeel gebaseerd op de veel beproefde methodiek GPS voor ondernemingen.

Aan de muren van de workshopruimte hingen grote vellen met daarop de verschillende trends. Deze waren gebaseerd op de belangrijkste pijlers die de architecten van Team Schiedam in hun plannen hebben geformuleerd: Mobiliteit > ‘Verkeerscongestie’ en ‘Gemak en comfort’ Tijdelijke interventie > ‘Beleveniseconomie’ en ‘flexibele levensstijl’ Programma > ‘Vergrijzing’ en ‘Digitalisering’ Duurzaamheid > ‘Duurzaamheid en milieubewustzijn’ en ‘Aanpasbaar wonen en werken’

Proces De deelnemers werden eerst in duo’s of trio’s ingedeeld. Daarna werd aan hen gevraagd om zich te laten inspireren door de trend en met elkaar in een snel tempo ideeën te genereren. Hoe kan men inspelen op de genoemde trend en de ontwikkelingen met betrekking tot het gebied?

Elk idee werd op een post-it geschreven en op het vel geplakt. Door iedere vijf minuten te wisselen naar een volgende trend, werden de groepjes niet alleen geïnspireerd door de trends, maar ook door elkaars ideeën.

Na afloop van dit workshoponderdeel kregen de deelnemers drie groene stickers die ze op de meest aansprekende ideeën mochten plakken. Deze waardering is terug te zien op de foto’s.

Hieronder de trends die ter inspiratie zijn gebruikt om te dromen.

Verkeerscongestie als economisch en maatschappelijk probleem Bij ongewijzigde omstandigheden zal de verkeerscongestie nog toenemen.

En iedereen zijn eigen helikopter is ook nog niet waarschijnlijk voor 2020.

Dit leidt tot een onbetrouwbaar transportsysteem met kostenconsequenties, maar brengt ook veranderingen met zich mee in het dagelijks leven. Verhuizen naar de stad of de rand er van, telewerken en bedrijven die steeds meer huishouddiensten op de werkvloer aanbieden (stomerij, crèche, etc). Welke problemen en diensten ziet u terug in dit gebied tegen die congestie? En misschien leidt de congestie wel tot nieuwe producten, diensten en applicaties? Wat is er nodig voor werknemers in Schiedam? Kortom, hoe staan we in de toekomst in de file, of niet? En wat voor ideeën brengt dat voor dit gebied?

Gemak en comfort Elke consument, zij het nu particulier of bedrijf, wil naast een goede prijskwaliteitverhouding ook gemak. Hij wil begeleid/geadviseerd worden bij zijn keuzes die leiden naar een op maat gemaakt product of dienst. Hij wil geen administratieve rompslomp. Een klant is trouwens vaak niet enkel meer op zoek naar een product, maar ook naar een dienst gekoppeld aan het > verder op pagina 50 >

44

product. Een dienst die hem het leven makkelijker maakt. Een all-in pakket. Welke diensten kunnen we in dit gebied ontwikkelen om klanten meer gemak te geven? Welke producten zouden meer comfort kunnen geven? Hoe zouden we het nog gemakkelijker kunnen maken voor mensen om in het gebied zaken te doen, geld uit te geven of te investeren?

Beleveniseconomie: De beleveniseconomie kan het best omschreven worden als alle productie en dienstverlening die gericht is op het vervullen van de emotionele behoeften van mensen. Consumeren moet ‘fun’ zijn. Als bedrijf geef je mensen een verhaal dat ze aan hun vrienden kunnen vertellen. Mensen kiezen bijvoorbeeld voor een experience die Nike hen aanbiedt. Je behoort tot een lifestyle die duidelijk naar voren wordt gebracht in allerlei events die georganiseerd worden. Uit eten gaan is meer dan een restaurant bezoeken: het is een avontuur in een Saharatent of 50 meter boven de grond. Kortom, men laat klanten iets nieuws beleven.

Wat zou u als belevenis aan kunnen bieden in dit gebied? Denk aan concrete events, activiteiten, optredens, andere communicatie- en marketingactiviteiten waaraan mensen zouden kunnen deelnemen. Of welke ‘club’ zou er opgericht kunnen worden. En dit voor zowel particulieren als bedrijven?

Flexibele levensstijl met veel uithuizigheid Meer en meer zullen mensen moeten reizen voor hun werk. Meer en meer reizen mensen voor hun plezier. Negen tot vijf banen komen steeds minder voor. En er zijn 1001 vrijetijdsmogelijkheden die maken dat mensen niet thuis blijven. Wat voor mogelijkheden ziet u hierin? Zijn er diensten/producten die u ziet voor dit gebied? Geïnspireerd door die drukke mensen?

En wat zou bijvoorbeeld de rol van de Schie kunnen zijn? Welke (tijdelijke) functies kunnen van meerwaarde zijn?

Vergrijzing Het enige zekere scenario: West-Europa wordt ouder. We worden een samenleving van ouderen. Maar de oudjes van straks zijn niet de oudjes van vroeger. Ze hebben tijd, geld en zijn nog actief. Hoe kunnen we in dit gebied inspelen op deze grote markt met mensen met (veel) geld? En kan de ‘hunkering’ naar ‘vroeger’ misschien kansen bieden? Welke producten en diensten zouden we daarvoor kunnen aanbieden in dit gebied? Verder zullen er veel oudere werknemers zijn en ook meer concurrentie op de arbeidsmarkt.

Wat voor consequenties heeft dit voor bedrijven in dit gebied?

Digitalisering Wireless steden, convergentie van netwerken, communicerende huishoudapparaten, zorgen dat we altijd online kunnen en altijd toegang hebben tot mogelijke data. Welken kansen en mogelijkheden ziet u in dit kader voor dit gebied? Of ziet u misschien mogelijkheden in de beweging van mensen die zich willen onttrekken aan de alom vertegenwoordigde communicatie en (eventjes) niet bereikbaar willen zijn?

50

Duurzaamheid en milieubewustzijn Het milieubewustzijn blijft belangrijk. Milieubewustzijn als business (recycling, ecotoerisme) zit in de lift. Milieuvriendelijke, natuurlijke materialen blijven een belangrijk verkoopargument. Hoe kunnen we in dit gebied hierop inspelen? Hoe kunnen we dit gebied milieubewust/duurzaam inrichten? En hoe laten we dit aan iedereen weten? Verder is er ook vraag naar duurzame producten tegen de wegwerpcultuur in. Hoe kunnen we dit gebied langer laten renderen zonder dat het nadelig is voor bedrijven en bewoners?

Aanpasbaar wonen en werken De consumenten zullen meer en meer willen dat hun woning of gebouw snel aanpasbaar is. Meegroeien met de noden van een gezin of een bedrijf.

Modulair bouwen doet meer en meer zijn intrede. Een woning of kantoor zal niet als eindproduct beschouwd worden, maar als een steeds veranderend gebouw op basis van nieuwe functies. Kamers bijbouwen zonder grote verbouwingen, vergaderzalen snel en mooi opsplitsen. Ook de kleur, het design evolueert sneller: vroeger ging het meubilair en het behang 20 jaar mee. Het moderne gezin verandert veel sneller van interieur. In de toekomst zul je de sfeer van het huis zelfs kunnen aanpassen aan je humeur van dat moment door bijvoorbeeld de verlichting en de kleur van de muren volledig aan te passen. Hoe kunnen we hier op inspelen in dit gebied?

Tegelijkertijd staan er op dit moment een hoop winkels en andere gebouwen leeg in de binnenstad. Dat leidt tot een minder levendig en aantrekkelijk gebied waar de sociale samenhang en –controle onder lijdt. Alleen grotere winkelketens kunnen in combinatie met internet nog overleven. De kleinere ambachtswinkels verdwijnen steeds meer uit het straatbeeld of worden vervangen door goedkope, vluchtige aanbieders. Kunnen we dit juist omkeren?

Welke functies zijn een toekomstbestendige invulling beschoren? En hoe kan dat een bijdrage leveren aan de binnenstad?

Clusteren Nadat de deelnemers de dromen hebben gewaardeerd, hebben we ook in het vrijdagoverleg met team Schiedam stilgestaan bij de binnengekomen ideeën en dromen. Met behulp van blauwe stickers zijn individueel door Team Schiedam en team Dromenlab® per trend de ideeën eruit gelicht die ons het meest aanspraken en de meeste energie gaven.

Daarna zijn door team Dromenlab® alle post-its gerubriceerd. Dit is gedaan door vergelijkbare post-its bij elkaar te plakken. Vervolgens hebben we deze categorie een naam gegeven die kenmerkend was voor de verzameling. > verder op pagina 55 >

51

Opvallend – er waren weinig ‘onzinnige’ ideeën; – de Schie werd veel aangehaald als een nog te weinig benutte essentiële waarde; – veel ideeën over de Schie werden gedeeld en gewaardeerd (blauwe stickers); – een goede bereikbaarheid van het gebied voor alle vervoersmiddelen werd tevens veel genoemd; – verschillende ideeën tipten op het slimmer omgaan van het parkeren in de stad; – er waren veel fietsgebruik stimulerende ideeën; – per vervoersstroom werden soms gedetailleerde ideeën over mogelijke verbeteringen gemeld; – het maken van (ongebruikelijke) woon-, werkcombinaties, voor verschillende doelgroepen, met een hoog servicelevel (bijvoorbeeld werkplekken voor zzp-ers, met kinderdagverblijfvoorziening en pickup-point).

Clusters vertier Plek en doe Digitaal Events Eten en drinken

water Water en transport Recreatie en water Waterstad

Schiedam / gemeente commercieel vastgoed Leegstand en verandering De winkelstraat On en offline shoppen

Regels Rol in de regio Merk

vervoer ecologie Energie Afval Groen

wonen

Routing OV Parkeren Fiets Verkeer en innovatie Autoluw

Oud en nieuw wonen Zorg en service Wonen en werken

werken Werkplek Ambacht en ontwikkeling Ambacht Ambacht en innovatie

55

(onder)zoeken doelgroep

Een methodiek die tijdens de workshops is gebruikt om inzicht te krijgen in de wensen en behoeften van doelgroepen is het zogenaamde ‘empathy mapping’. Hierbij werd aan de deelnemers ten eerste gevraagd welke mogelijke doelgroepen zij voor zich zien in het gebied. Hierna zijn een aantal doelgroepen verder uitgediept middels een twintigtal vooropgezette vragen.

Proces Tijdens de workshops is ingegaan op de vraag wat mogelijke doelgroepen zijn voor het gebied, in combinatie met hun wensen en behoeften. De antwoorden hierop zijn genoteerd op post-its die vervolgens, na afloop, verwerkt zijn tot zogenoemde persona’s.

Over het algemeen hebben de deelnemers van de workshop een brede doelgroep voor ogen; jong volwassenen en gezinnen om te wonen. Maar ook kwamen (kleine) bedrijven met 1, 2 of 3 personen, yuppen, jonge hipsters, ouderen (-duurdere- appartementen) en toeristen naar voren.

Hieronder de beschrijving van deze doelgroepen.

doelgroep a, even voorstellen: Familie van ’t Schip: Edwin (34 jr), Anne (31 jr), Sofie (3 jr) en Sem (3 mnd) Edwin en Anne wonen nu (te klein) in Rotterdam of Schiedam Noord. Ze vinden Delft te duur en te klein en zoeken een betaalbaar huis ronde de ± 220.000 euro + tuin.

Edwin en Anne kennen het gebied niet. Voor hen mist Schiedam beleving en heeft het een slecht imago. Ze zouden het fijn vinden om recreëren, verblijven en werken te combineren. Ze willen graag een plek van samenkomst.

Edwin en Anne zijn mensen die samen willen komen. Ze houden van een mix van wonen en recreatie. Ze houden van evenementen, theater, eten en drinken en de bios. Ze gaan graag naar een terras of restaurant aan het water of een ‘Worm’ voor ‘oudere jong volwassenen’. Ze gaan nu ook wel naar Vlaardingen.

58

doelgroep b, even voorstellen Ondernemende mensen met diverse interesses met een divers pluimage.

Het zijn actieve senioren, (jonge) ambachtslieden, ZZP’ers en personen uit de creatieve maakindustrie.

Ze zijn ± 15 - 75 jr. Hebben een inkomen van ± 25.000 euro per jaar, hebben een opleiding genoten op een VMBO, de Willem de Kooning academie en/of Universiteit.

Voor deze ondernemende mensen is promotie, marketing en het contact met de buitenwereld van belang.

De deelnemers van de workshop vinden de Koemarkt en het voormalig VROM-terrein geschikt voor ochtend-, middag- en avondactiviteiten en zien het gebied als één geheel. Ze denken dat het belangrijk is om het verhaal beter te vertellen. Ze geven aan dat het van belang is om niet te concurreren met de eigen binnenstad. Ze zien het VROM-terrein niet als een plek om te wonen. Volgens hen is het VROM-terrein wel: hipsters, barbershop, kinderhotel, stadsstrand, kinderworkshop en faciliteiten voor kinderen.

Volgens de deelnemers mist er een kritische massa van werk. Er zijn nu plukjes mensen verdeeld in de stad. Ook wil men het ‘maken’ aan laten sluiten bij de wensen van bedrijven en creatieve mensen koppelen aan bestaande bedrijven. De deelnemers geven aan dat de (high-tech) industrie onbekend is met de stad. Er is onbekendheid bij de bedrijven over het creatieve potentieel in de stad.

> verder op pagina 62 >

59

Wat betekenen deze doelgroepen voor het ontwikkelen van het gebied?

Mensen maken de stad; het is van belang om mensen te laten wonen en werken in de stad. Nu gebeurt dit veelal aan de rand van de stad, in pop-up winkels en via anti-kraak. De deelnemers vinden een mix van wonen, werken en ‘winkelen’ belangrijk. Om dit alles mogelijk te maken is een aantrekkelijk huur, keuzes wat en waar, het werken vanuit één plek en het stellen van doelen van belang. Hiernaast heeft men op dit moment moeite met beperkende regelgeving.

Als positieve referentie wordt het NDSM terrein in Amsterdam genoemd.

Men denkt aan Deventer boekenstad als goed voorbeeld van profilering.

Horeca speelt een belangrijke rol. In Dordrecht hebben Villa Augustus en het Energiehuis invloed op de stad. De koper moet er gaan komen. Ondernemers hebben verkoopkracht nodig en wellicht een verkoopplek voor makers. Het gaat om zichtbaarheid en concentratie; er moeten klanten komen voor de ondernemende mensen. De connectie tussen generatie Y en de hippiegeneratie wordt genoemd.

Het is van belang om het gebied breder uit te bouwen; om werelden elkaar te laten raken, om jong en oud te verbinden en aan niet standaard plekken en dynamiek. Zo is het van belang om de actieve senior te laten leren aan jongeren en andersom. Dit is ook werken aan experimentele vorm van wonen en woon-werk units. De deelnemers zien bedrijven als statisch; het zijn de mensen die stad gebruiken en andere mensen op zich af laten komen.

In dit gebied draait het om ambacht, de speciaalzaak, creativiteit en ‘gekte’.

Het probleem is nu dat vastgoed veelal domineert, leegstand aftrekbaar is van de belasting en de wetgeving niet meezit. Ondernemende mensen willen zich gunstig vestigen en inkomen genereren. Men mist een lange termijn visie bij de gemeente, vindt dat er teveel grote ketens en ‘Euroknallers’ zijn en mist verbinding.

De stad kan er een mooie centrale plek bij krijgen die ook toeristen (één dag of meer) trekt en bestuur en creativiteit met elkaar kan verbinden.

62

63

willekeurige selectie ingekomen dromen

(onder)zoeken dromen van de straat

Om zoveel mogelijk verschillende stakeholders te horen en in staat te stellen hun ideeën en dromen te delen, stonden de deuren van het Dromenlab® van maandagmiddag tot en met vrijdagmiddag wagenwijd open. Mede door de goed zichtbare en toegankelijke locatie van het voormalige Hotel de Kroon stelden we zo iedereen in staat om een bezoek te brengen. Deze toegankelijkheid en zichtbaarheid van het Dromenlab® werd versterkt door ook een week lang aanwezig te zijn. Hierdoor waren nog meer bewoners en andere belanghebbenden in staat om actief te participeren in het realiseren van de Schiedamse dromen. Ook kwamen veel mensen regelmatig even langs om te kijken welke dromen binnen waren gekomen.

Proces Voor iedereen lag er een kaart klaar met de vraag wat hun droom was voor de Koemarkt en het VROM terrein. Met stiften gingen mensen alleen, in groepjes of ondersteund door mensen van het Dromenlab® aan de slag. Turend naar buiten, soms snel, soms kort, mooi leesbaar of bijna onleesbaar.

We hebben dromen in allerlei soorten en maten voorbij zien komen.

Het resultaat is een diversiteit aan dromen; van hele specifieke tot hele abstracte. Het leverde naast dromen ook leuke, interessante discussies op tussen Schiedammers. Betrokken mensen met een positieve vibe om de stad mooier te maken.

Bijzondere verhalen en ontmoetingen Door de week heen spraken we vele mensen, jong tot oud, gepassioneerd, trots maar ook afwachtend, argwanend en nieuwsgierig. Vele ontmoetingen zullen ons bijblijven. Zo was er een mevrouw van 82 jaar. Zij kwam na haar vrijwilligerswerk nog even een kijkje nemen in het Dromenlab®. Ze vertelde in geuren en kleuren over haar huwelijksreceptie in voormalig Hotel de Kroon en vroeg: ‘Mag ik de kegelbaan nog even bekijken?’

Meneer Mols kwam gespannen binnen in voormalig Hotel de Kroon ‘Jullie gaan de klok toch niet slopen?’. Hij was als Schiedamse ambachtsman en instrumentenmaker verantwoordelijk (met zijn ‘maat’) voor de plaatsing van de klok in de jaren 50 op de Koemarkt. Na uren werken, was de klok klaar.

Toen hij vervolgens thuis kwam, werd zijn dochter die avond en precies op tijd geboren.

Op het muurtje naast de fietsenstalling zat een man rustig een boterham te eten in het zonnetje. Hij was medewerker van de glasfabriek en vertelde dat hij daar ongeveer elke dag wel kwam. Elke dag even tijdens de lunchpauze.

Even de drukte in en mensen kijken, leuk.

In eerste instantie merkten we, aan zijn korte antwoorden, dat hij ons maar een beetje vreemd vond, in onze witte dromenlaboratoriumjassen. Je zag hem denken ‘Waarvan zijn jullie, promotieteam of enquêteur?’. Hij vroeg het niet, maar de nieuwsgierigheid straalde van hem af.

70

> verder op pagina 74 >

willekeurige selectie ingekomen dromen

overzicht dromen over de Koemarkt & voormalig VROM-terrein

in het algemeen specifiek over de Koemarkt verkeer specifiek over VROM-terrein kunst, ambacht, muziek wonen horeca water specifieke ideeën & activiteiten

kade opknappen

fontein

historie behouden

klok behouden rotonde terug

kiosken/paviljoens weg meer veiligheid verkeer bestrating koemarkt parkeergarage Koemarkt veranderen / verbeteren

opknappen/opruimen Koemarkt tegengaan van verpaupering

Koemarkt autoverkeer ondergronds / tunnel (wandelpromenade)

ruimte voor activiteiten autovrij centrum

een route ‘rondje Schiedam’ stadsstrand VROM parkeerplaats

gratis / goedkoper parkeren

openlucht bios

pendelbus vanuit VROM voor centrum

VROM géén hoge verbouwing

klimtoren / glijbaan

visplek pendelbus via water meer gebruik van de Schie

VROM géén school

kleine ambassade in het VVV

aanlegplaatsen voor boten

verbetering met kleine stapjes gebied heeft visie nodig samenwerken / verbinden

meer groen

koeien terug sport woningen voor expats bankjes

meer mensen met geld naar Schiedam food

studentenwoningen

kinderwinkels aantrekkelijke woonstad

huurprijs omlaag leegstand invullen (meer variatie in winkels)

jeu de boules

klein bedrijf zichtbaar maken

koopzondag kunst, cultuur, ambacht bevestigen / ruimte bieden

markt op de Koemarkt ‘ruimte’ voor nieuwe dranken ‘plek’ voor muziek

hotel café de Kroon

discotheek / havana plek voor horeca carnaval op water

plek voor jongeren terrasplekken (aan water)

pontje waterfiets

fluistervlot

We vertelden waar we van waren en dat we op zoek waren naar zijn droom. Hij lachte, het ijs was gebroken. Bij de volgende vraag leek hij direct te ontdooien en wijdde in zijn antwoorden steeds verder uit. De kantine op zijn werk bleek erg saai, meerdere collega’s liepen elke dag even de stad in. Als droom leek het hem wel interessant om wat meer van de fabriek zichtbaar te maken voor de stad. Etalages van en voor glas, gevuld met de vele glazen flesmodellen die de hele wereld over gaan vanuit Schiedam, sprak hij trots.

Gewapend met een dikke ordner vol met ideeën, verhalen, vastleggingen en gedichten kwam mevrouw Pijnacker bij ons binnen. Of we even konden zitten, want ze had wel even wat tijd nodig en we mochten ook niet afgeleid worden door andere bezoekers die ook hun ideeën en dromen met ons wilden delen. Ze hield een vurig betoog over Schiedam. Het was nu veel te rommelig, te weinig respect voor historie en te weinig mensen die hun geld konden uitgeven in Schiedam. Je voelde dat haar hele lijf en leden verknocht was aan Schiedam, de passie spatte er vanaf!

Haar voorvaderen waren ook echte Schiedammers en er was zelfs een kunstschilder in de familie, die de haven in Schiedam had geschilderd.

Haar gepassioneerde wens was om kunst in de openbare ruimte en historie te versterken in Schiedam door middel van muurschilderingen en originele architectonische details. Voor de Koemarkt wilde ze graag een monument in de vorm van een fontein. Het monument moest de verzetshelden eren die hun leven hadden gegeven voor de vrijheid.

Mevrouw Pijnacker vertrok met de opmerking: ‘Als het me lukt om een goede fontein te tekenen, dan kom ik die nog inleveren... Maar ja, ik ben eigenlijk heel kritisch, dus het zal me wel niet lukken om zo snel een mooie fontein te maken.’

Opvallend – er zijn heel veel ideeën binnengekomen die we hebben getracht te bundelen (zie pagina 72-73); – er zijn heel veel specifieke dromen binnengekomen die te herleiden zijn naar een basisbehoefte (bijvoorbeeld een fontein gaat over contact met de Schie en een plein om te verblijven, een plein met een karakter / gebaar); – de ingeleverde dromen op de losse kaarten, ondersteunen de geluiden die we ook opvingen in de workshops.

74

75

willekeurige selectie ingekomen dromen

De Koemarkt molen!

Molens zijn het meest in het oog springende deel van Schiedams rijke geschiedenis. Helaas geen van allen op de beste zichtlocaties. Herbouw de molen op zijn originele plek, de beste zichtlocatie in Schiedam. (droom Huibert Groenendijk)

(droom Han Elskaap)

(droom Annelies Prins)

‘AD’ zaterdag 20 juni 2015

‘Het nieuwe Stadsblad’ woensdag 17 juni 2015

resumé

Bij het maken van het programma van Dromenlab® Schiedam is er bewust gekozen om vier verschillende stakeholdergroepen te benoemen.

Ieder stakeholdergroep nam tijdens een ochtend of middag deel aan een aantal workshops (zie ook pagina 15-16). Deze keuze is gemaakt om mogelijk specifiek andere resultaten op te leveren. Dit was echter niet het geval.

Daarom hebben we de input van de week bij elkaar gezet en gerubriceerd.

We hebben de meest voorkomende resultaten verzameld en onderverdeeld in de acht onderstaande punten.

algemeen Het eerste wat erg opviel tijdens de week van Dromenlab® was dat de mensen ondanks een eerste sceptische houding al snel positief meedachten na de gestelde vraag hun droom met ons te delen. De algehele sfeer was daarmee dan ook zeer positief en verfrissend. Door de mensen eerst hun gal te laten spuwen, ontstond er vervolgens een ontspannen sfeer waarin even verder werd gedroomd dan men normaal zou doen.

Vooral de ondernemers waren erg bereid hun verhalen en ideeën te vertellen en samenwerking aan te gaan met gelijkgestemden. Er kwamen veel creatieve ideeën in de workshops naar voren.

Snel in de week werd duidelijk dat het specifieke onderzoeksgebied (Koemarkt en het voormalig VROM-terrein) niet los kon worden gezien van de rest van Schiedam. Er kwamen veel dromen binnen die het plangebied overstegen.

Het was ook opvallend dat de ruimtelijke en functionele betekenis van de Koemarkt als zeer uiteenlopend werd ervaren. Voor de één moest het een parkachtig entree van de binnenstad zijn, voor de ander een ‘verblijfsplek’.

Weer anderen noemden het een puur verkeersplein. Maar veel omvattend moet de Koemarkt een PLEIN zijn.

Er zijn specifieke dromen binnengekomen zoals ‘(groene) rotonde’, ‘fontein’, ‘sculptuur /wandschildering’, ‘plek om te zitten’, ‘bomen’ etc. Overkoepelend wordt duidelijk dat men de vele verharding (van materialen) en de onrust op de Koemarkt storend vindt. Ook kun je vaststellen dat heel veel specifieke dromen te herleiden zijn naar een basisbehoefte. Bijvoorbeeld ‘een fontein’ gaat over contact met de Schie en een plein om te verblijven, een plein met een karakter / gebaar. ‘Rotonde terug’ gaat over overzicht, herkenbaarheid en rust.

De leegstand in de stad wordt genoemd als grote ergernis en ervaren als een bedreiging voor de leefomgeving. Zo komt naar voren dat de gemeente verkeerde ‘dure’ beslissingen neemt, er veel regels zijn en het beleid visieloos is. Bij verschillende partijen overheerst het gevoel, dat de gemeente niet voldoende meewerkt aan het mogelijk maken van

84

externe ideeën en initiatieven. Momenteel missen zij, en hebben zij behoefte aan, (directe en laagdrempelige) onderlinge communicatie en samenwerking tussen mensen en instellingen onderling en de gemeente.

Na de afsluiting van de Dromenlab® week kon er met zekerheid worden gesteld, dat de bewoners en stakeholders actief hebben geparticipeerd in het delen van Schiedamse dromen. Er was een goede opkomst van mensen die spontaan naar binnen stapten om zich te laten informeren of om een droom achter te laten. Zowel de kwantiteit als de kwaliteit van de afgegeven behoeften en wensen van de mensen waren boven verwachting.

Opvallend was de afwezigheid van jongeren en allochtonen. Het is alom bekend dat er vooral OVER jongeren (12-18 jaar) wordt gepraat en niet MET jongeren. Helaas was dit tijdens Dromenlab® Schiedam ook het geval. Ook jonge gezinnen misten we. We hadden dit wellicht kunnen voorkomen door scholen bij het project te betrekken en een keer ‘s avonds een workshop te doen in plaats van een ochtend of middag.

Gewaardeerde referenties – 9 straatjes, Amsterdam – Witte de Withstraat, Rotterdam – Warande, Lelystad – Griftpark, Utrecht – PLLEK, Amsterdam – Leefstad, Gent – Deliplein Katendrecht, Rotterdam – Biergarten, Rotterdam – Bakfietshuis – Worm, Rotterdam

85

resultaten Hieronder kunt u de meest voorkomende resultaten vinden die uit de workshops zijn gekomen. Deze resultaten zijn gevisualiseerd op pagina 88-89.

‘ondergeschikt’ imago – de Schiedammers zijn trots op hun plek, maar schreeuwen het niet van de daken; – de mensen hebben het gevoel een ‘buitenwijk’ van Rotterdam te zijn waar vooral de lager geschoolden en mensen met lagere inkomens hun heil gaan zoeken, omdat het in Rotterdam minder goed te vinden is.

de aanwezige kennis & kracht van de stad duurzaam benutten – de rijke (culturele/industriële) historie van Schiedam, wordt gezien als de grootste en meest genoemde waarde van de stad; – de goede geografische ligging van Schiedam tussen Delft / Den Haag, Rotterdam en Vlaardingen / Hoek van Holland wordt veel genoemd; – er is behoefte om de stad (weer) te verbinden met het water, de Schie en de Maas; – er is nog fysieke ruimte voor ontspanning en vertier; – het opruimen en renoveren van de stad is belangrijker dan het nieuw (bij) bouwen (op het voormalige VROM-terrein); – er zijn veel gewaardeerde voorbeelden van kleinschalige ambacht en kunst; – ook de goede geografische ligging van de Koemarkt-lokatie als stadwijkschakel (‘recycling van tradities’) is van belang; – er is meer behoefte aan groen, rust en overzicht op het gebied van infra en bebouwing (specifiek op de Koemarkt).

innovatie als drijvende kracht – men ziet de meerwaarde om kennis en kunde van de aanwezige kleine én grote industrie aan elkaar te koppelen; – de stad meer koppelen aan de industrie en vice versa; – men ziet kansen om de woonomgeving aan te bieden aan expats en studenten; – door krachten te bundelen en meer (cross-over) samen te werken kunnen innovaties ontstaan; – de strategisch goede geografische ligging kan hierbij zeker helpen.

86

behoefte aan diverstiteit – er is behoefte aan meer diversiteit in sociale klassen (meer hogere inkomens); – er is behoefte aan meer diversiteit in product- en winkelaanbod (wonen, cadeau, pakketservice, (biologisch) brood, groente, vlees en afhaal); – er zouden meer woningen voor gezinnen en hogere inkomens (appartementen) (om)gebouwd moeten worden; – er is behoefte aan meer programma voor jongeren (<18 jr) en ouderen (>55 jr); – er is behoefte aan slimme servicegerichte wooncombinaties van wonenwerken, zorg-wonen en oud-nieuwbouw.

bereidheid tot (korte) actie – de ondernemers zijn bereid om te initiëren met als doel de DNA en de historische binnenstad zichtbaar te maken (voorbeeld: GinCity); – met als doel mensen te verbinden; bedrijven, bewoners & toeristen; – men staat open om ruimte te geven aan nieuwe ondernemers(kracht).

samenwerken – er is behoefte aan een betere samenwerking met de gemeente; – men heeft het gevoel dat handhaving en (gemeente)regels de doelen voorbij streven; – er is behoefte aan meer onderlinge ‘vindbaarheid’ en overleg.

toegankelijkheid van de stad – de strategisch goede geografische ligging kan beter worden benut; – fietsgebruik kan verder gestimuleerd worden door het verbeteren van de fietspaden en het aanbieden van extra ondersteunend programma; – parkeren zou makkelijker (bijv. aanbod/tijden/betaalsysteem) gemaakt moeten worden en logischer; – bestratingen en afwerkingen zouden beter afgestemd kunnen worden op het gebruik en de gebruiker.

levendigheid – mensen zoeken elkaar op in de stad; – er is behoefte aan meer reuring; – er is behoefte aan meer uithuizig eten, drinken en terrassen; – en meer ontspanning en vertier.

87

â&#x20AC;&#x2DC;ondergeschiktâ&#x20AC;&#x2122; imago

bereidheid tot (korte) actie

behoefte aan diverstiteit

de aanwezige kennis & kracht van de stad duurzaam benutten

levendigheid

toegankelijkheid van de stad

innovatie als drijvende kracht

kansen

De kansen kwamen naar onze mening helder uit de resultaten van de verschillende workshops naar voren. Om te beginnen werd het al heel snel duidelijk dat Schiedam alle kwaliteiten in huis heeft, maar het niet naar buiten brengt of zich er soms niet bewust van is. Herhaaldelijk is ons gezegd: â&#x20AC;&#x2DC;Het verhaal moet verteld wordenâ&#x20AC;&#x2122;.

Vanuit dit DNA van Schiedam kan er ontwikkeld gaan worden. Er is namelijk ruimte in het gebied (Koemarkt en het voormalige VROM-terrein). Het voormalig VROM-terrein is een nog onbebouwde lege ruimte. Leegstand van bedrijfspanden, woningen en winkels is een negatief aspect, maar kan in dit geval ook een kans zijn. Er kan een geheel nieuw programma geschreven worden (met zachte waardes), die op den duur weer nieuwe energie, inwoners en opbrengsten met zich meebrengen. Er is ruimte om te ondernemen!

Meer in het algemeen, maar zeker ook hier geldend; de vele dromen en ideeĂŤn overschrijden veelal het plangebied. Door uit te zoomen (in programma en/of geografisch) ontstaan er inzichten die kunnen leiden tot nieuwe kansen, door die met elkaar te verbinden.

De strategisch goede geografische ligging van Schiedam (OV, autoweg, vliegveld, Rotterdam, Hoek van Holland, Delft, Den Haag, de Schie, de Maas) geven Schiedam bijzondere interregionale potentie, die nog verder benut kan worden.

Met name de Schie en de Maas, het water, is een enorme kans die weer meer (ver)binding met de stad zou kunnen krijgen. Behalve dat deze geschikt is voor recreatie en toerisme, kan je deze ook gebruiken voor vervoer en de opwekking van duurzame energie.

Maar ook de geografische ligging van de Koemarkt en het voormalig VROM-terrein zelf vormen samen DE strategische schakel tussen wijken, water, industrie en historische binnenstad. Hierdoor kunnen verbindingen worden gelegd tussen industrie en ambacht onderling, maar ook de verbinding naar het stadstoerisme en recreatie. Voormalig Hotel de Kroon is hierin de meest zichtbare schakel.

De Koemarkt blijkt als openbare ruimte nog ongedefinieerd bij de mensen, zodat er derhalve niet gestreden hoeft te worden tegen een bestaand imago en er direct mogelijkheden zijn om hiervoor een vernieuwende inrichting te ontwerpen met meer ruimte voor groen en overzicht.

Zoals in veel steden, bewegen mensen in Schiedam altijd in dezelfde groepjes, omdat die paden nu eenmaal al duidelijk zijn en het dus makkelijk is om die weer te benaderen. Er liggen echter veel kansen in het netwerk eromheen. Veel mensen in Schiedam zijn bereid tot samenwerken en meedenken!

90

Dit kan leiden tot meer INNOVATIE die vervolgens weer pioniers aantrekt die hier aan mee willen doen. De volgende combinaties van verbindingen zijn erg kansrijk: – verbinding met de grote industrie aan de buitenzijde van de stad en de MKB-ers in de binnenstad; – het inzicht en de bereidheid om zowel zakelijk, educatief als cultureel samen te werken en te combineren lijkt er te zijn (innoveren); – ambacht als ‘belevingsindustrie’; – programmabehoefte onder de bevraagden: eten / drinken / terrassen / poppodium / tijdelijke activiteiten / programmacombinaties voor jongeren (<18 jr) en ouderen (>55 jr); – de ‘lege’ ruimte van het voormalig VROM-terrein om plek en tijd te geven aan tijdelijke initiatieven die in de lange- en korte termijnvisie passen; – de grote mate van leegstand als etalage van innovatie en het in contact zijn/komen met consumenten; – de Schie gebruiken voor ambacht/industrie, recreatie, vervoer en energie.

91

aanbevelingen en nu ...

We raden de gemeente aan om in eerste instantie helder en open te communiceren met de inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden.

Er wordt wel gecommuniceerd, maar vaak te laat of te kort dag. Soms is het niet meer duidelijk waarom er voor dat plan gekozen is of waarom een verandering heeft plaatsgevonden. Het is goed om uit te leggen waarom bepaalde beslissingen genomen zijn, om te laten weten dat er wel iets met hun stem gedaan is. Er is achterstand opgelopen in het vertrouwen in de gemeente door de bewoners en bedrijven. Voor een gewenst adaptieve aanpak als voor de Koemarkt is het noodzakelijk om dit vertrouwen terug te winnen.

In ditzelfde kader is het goed om in kleine stapjes te beginnen. Maak duidelijk dat je als gemeente bezig bent door bijvoorbeeld planten en/of bomen te planten, bankjes te plaatsen of een steiger aan de Schie. Het hoeft niet altijd gelijk om grote kosten te gaan.

Informeer de burger op een creatieve eigentijdse manier. Niet te formeel en zwaarwichtig, maar maak het leesbaar en laagdrempelig. Veel geluiden van het tegendeel hebben we in het Dromenlab® vernomen. Hiernaast is het wel van belang om het gebied consistent en helder te positioneren; vertel een krachtig, authentiek verhaal, met ambitie, dat past op deze plek.

Platform Om goed in contact te komen en te blijven met bewoners en bedrijfsleven is het aan te raden een actief platform op te zetten voor de ontwikkelingen van de Koemarkt en het voormalig VROM-terrein. Deze heeft als doel elkaar te vinden, elkaar te informeren, elkaar te versterken en dezelfde informatie uit te dragen naar de omgeving. Maar ook om elkaar te helpen en te inspireren binnen een gemeenschappelijke en ambitieuze visie.

Het is daarbij van belang om fysiek en online zichtbaar te zijn en te blijven, zodat het gevoel van ‘achterkamertjespolitiek’ achterwege kan blijven. Een brede vertegenwoordiging is van groot belang om iedereen gelijke kansen te bieden en vooral om zoveel mogelijk verbindingen te kunnen maken.

Juist de breedte hiervan geeft innovatie, originaliteit en duurzaamheid een kans. Het platform zal ervoor moeten zorgen dat het continu (fysiek en via (social) media) haar omgeving informeert en inspireert.

Sturing Vanuit dit platform moet er gestuurd worden aan de steeds nieuw ontstane initiatieven en de nieuwe kansen die zich voordoen. Daarvoor is het des te belangrijker dat men wel weet wat ze kunnen gaan verwachten en waarin ze kunnen gaan geloven. Het zou goed zijn als het platform een ambitieuze stip aan de horizon zet. Het platform moet, vanuit de bevindingen van het Dromenlab®, een plan maken dat mensen inspireert mee te denken én ruimte over laat voor eigen interpretatie.

Voorstel is, om hiervoor een onafhankelijke en zeer gemotiveerde gebiedsmanager te benoemen. Hij / zij moet het platform leiden en inspireren. Het moet een objectief persoon zijn die niet onder een bepaald ‘clubje’ te scharen is, maar wel verbindingen kan leggen.

We begrijpen dat het niet altijd mogelijk of wenselijk is voor de gemeente om zelf panden aan te kopen. Op die manier zou de gemeente namelijk invloed kunnen uitoefenen op leegstand, visie op een winkelstraat of op een leegstaand gebied. De gemeente zou kunnen overwegen om initiatieven te ondersteunen, sturen of zelf te initiëren, om een ‘programma’ af te dwingen voor een straat. Er kan bijvoorbeeld een (winkel)programma bedacht worden, om de Koemarkt te ondersteunen door middel van een drie tot vijf-jarige subsidie en/of afspraken met banken/investeerders of eigenaren en beheerders van leegstaande panden. Uiteindelijk brengt dit een nieuwe economie, nieuwe inwoners en ondernemers.

Specifiek voor de Koemarkt Samenvattend is aan te bevelen dat de verkeersituatie op de Koemarkt en de bereikbaarheid van de parkeergarage dienen te verbeteren, de Koemarkt te ‘vergroenen’ en een duidelijke (visuele) connectie met de Schie en de historische binnenstad te maken. Er is behoefte aan een overzichtelijk plein met een helder karakter.

Specifiek voor het voormalig VROM-terrein Wij raden aan om voorlopig geen grote programma’s te maken op het terrein. Velen waarderen de parkeergelegenheid, maar zien wel de potentie van het terrein. Daarom stellen we voor om het voor nu in te richten als een multifunctioneel terrein waar ruimte is voor parkeren en wat ‘om te toveren’ is voor tijdelijke interventies. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het Maasboulevardfeest op het VROM, een biologische markt, een festival zoals Parade/Oerol ter kennismaking met de Schiedamse makers, moderne en oude ambachten, kunst en fotografie (Object Rotterdam/Design District Zaandam), uitbreiding Jeneverfestival.

Activeren Activeer en faciliteer de plek, laat het groeien en maak het zichtbaar. Zoals gezegd iedere ontwikkeling, hoe klein ook, is er één, mits het past binnen de gestelde ambitie en het verhaal. (de positionering) Geef initiatiefnemers hiervoor de ruimte (leegstand/regelgeving) om te ondernemen en te experimenteren. Zoek naar nieuwe (zakelijke/educatieve) verbindingen voor een financiële en duurzame ontwikkeling en denk hierin niet alleen in de vorm van geld, maar ook in andere vormen van baten en lasten en creëer ambassadeurs (en wees hier zuinig op). Deel elkaars netwerken en faciliteer (vooral ook tijdelijke) mogelijkheden. Maak gebruik van de positieve energie die het Dromenlab opleverde. Zet het bijvoorbeeld nogmaals in als vervolg om te laten zien dat het initiatief serieus en daadkrachtig is.

93

94

Projectnaam & positionering

Het plangebied wordt door de gemeente Schiedam ‘binnenstadsentree Schiedam’ genoemd. Tijdens Dromenlab® werd duidelijk dat de Koemarkt en het voormalig VROM-terrein aan de Buitenhavenweg door alle deelnemers aan het Dromenlab® niet zo werd ervaren en een nieuwe naam verdiende.

Vanuit Dromenlab® is een DNA gekomen voor het gebied...

Het Schiekwartier

Wonen | Mixen | Maken | (re)Creëren aan de Schie

Het Schiekwartier is de ontmoetingsplek om te wonen, werken en ontspannen aan de Schie voor ondernemende mensen die willen maken, mixen en verbinden.

Het Schiekwartier doet dit door ruimte te maken voor creativiteit en experiment. Het gebruikt de positieve vibe in de stad en verbindt erfgoed en innovatie.

Het Schiekwartier onderscheidt zich door de mix van ambacht, ontspanning en ontwikkeling. Het is groen en levendig. In het Schiekwartier zijn mogelijkheden in plaats van beperkingen. Bewoners en ondernemers helpen elkaar iets nieuws te maken. Het Schiekwartier is origineel, creatief en hierin de initiator van verandering.

Voor haar omgeving is het Schiekwartier de ‘natuurlijke’ schakel in de regio, toegankelijk en bereikbaar en maakt het gebruik van de waterkracht van de Schie.

98

99

104

colofon

Dromenlab® is powerd by IDNA (www.idna.nl), Reggy Hulsken, Michel Kolenbrander, Timothy Duin, Alex Neves Dromenlab® Schiedam is tot stand gekomen i.s.m.

FORT (wijzijnfort.nl), Ariënne Boelens Fotografie Dromenlab® Schiedam FORT (wijzijnfort.nl), Bob van der Vlist & Brechtje Janssen

met dank aan Proeflokaal ’t Sterretje Schiedam Bram Ladage Koemarkt Schiedam Eetcafe de Koemarkt Schiedam Fun-key events Hans van Heelsbergen Roger Kersten, Akro Consult Jan van Stigt Thans, P. Loopuyt & Co Schiedam Holland Gemeente Schiedam Team Schiedam (Felixx, Basic City, Studio Komma) een ieder die we vergeten zijn specifiek te noemen!

Alle deelnemers aan de workshops en iedereen die spontaan binnen kwam lopen om zijn droom te delen.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch mechanisch, door fotokopieén, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende.

105