s’MAAK nr5 - november 2016 by FORT

BARBARA MUNSEL ‘SOMMIGE GRONDSTOFFEN, ZOALS INDIGO, ZIJN GROEN VÓÓR BEWERKING. MAAR DOOR HET PROCES EN DE BLOOTSTELLING AAN LUCHT WORDT DE STOF BLAUW. NIET VREEMD DUS DAT INDIGO DE BIJNAAM DUIVELS BLAUW HEEFT.’

S’DAM MAAKT, VERMAAKT, HERMAAKT EN DROOMT Wij nemen u graag mee de Schiedamse binnenstad in. Er gebeurt daar veel. Veel meer dan we zien, meer dan we weten. We zijn weer blij met de reacties die we naar aanleiding van de vorige s’MAAK ontvingen. Uw complimenten, klachten en tips blijven welkom. Als we er nu niets mee hebben gedaan, gaan we er wellicht volgende keer wel wat mee doen! HIERONDER EEN AANTAL REACTIES ‘Ik vind de fotoreeks in jullie magazine heel bijzonder en een goede toevoeging naast de artikelen. Zoals NRC Next altijd een dubbele fotopagina heeft. Ik vind wel dat Schiedam er altijd erg rooskleurig vanaf komt. Schiedam kent ook desolate en niet erg aantrekkelijke plekken en die mogen ook getoond worden. Die fotograaf met die katten die had dat begrepen.’ Anoniem Dank voor uw reactie. We proberen de fotografen zelf te laten beslissen wat ze wel en niet fotograferen. Soms geven we een thema of een idee maar het is aan de fotograaf om daar mee te doen wat hij of zij wilt. Wellicht is de volgende geïnspireerd voor het desolate Schiedam... ‘Wie niet weg is, is gezien’ Vraag me af of pagina 12 bij de inhoudsopgave bewust verstoppertje speelt en daarom zich verschanst achter pagina 25(?).’ Cas Hinfelaar Wat oplettend! Het is inderdaad wel heel erg ‘dubbelop’. We moeten eerlijk bekennen dat we deze fout tot u het meldde, zelf nog niet gezien hadden! Maar u heeft het artikel wel gevonden? ‘Ik wil julie complimenteren met jullie blad s’MAAK. Ik moest erg lachen toen ik opeens de burgemeester ontdekte in het vorige nummer. Grappig om hem juist op de rug te zien en niet als burgemeester te benoemen. Ben benieuwd of iemand anders het door had.’ Judith Janssen Leuk, Judith dat je het hebt ontdekt. We waren inderdaad benieuwd naar de tip voor een bijzondere plek van de man Cor Lamers en niet zo zeer van de burgemeester.

Heeft u complimenten of klachten over S’MAAK? Heeft u tips of denkt u: ‘Jullie moeten écht die persoon spreken voor het volgende nummer?’ We horen het graag! Laat het ons weten via smaak@schiedam.nl of schrijf naar de redactie s’MAAK, Postbus 1501, 3100 AE Schiedam.

COLOFON INITIATIEF & EINDREDACTIE Gemeente Schiedam (smaak@schiedam.nl) CONCEPT, ONTWERP & BEELDREDACTIE FORT (wijzijnfort.nl) SCHRIJVERS & FOTOGRAFEN Birgit Bekker, Helene de Bruin, Geert Medema, Oud Wasgoed, Suzanne Stam, Ossip van Duivenbode, Anjès Gesink, Raffaella Huizinga, Peter de Krom, John Middelkoop, Bob van der Vlist, Antim Wijnaendts van Resandt, Victor Wollaert COVERFOTO Bob van der Vlist DRUKKER BGS Print & Media OPLAGE 33.000 (HUIS AAN HUIS) VERSPREIDING Schiepost, Stroomopwaarts MVS UITGAVE november 2016

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch mechanisch, door fotokopieén, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende.

IK KOM UIT... ZUID

VOLG DE GELE LOPERS

KLEUREN EN DESSINS LEVEN OP TEXTIEL

OP JE LIJF GESCHREVEN

MAAIKE BROUWER

23 TIP VOOR EEN BIJZONDERE PLEK

SCHIEDAM DOOR DE OGEN VAN...

‘OH, WHAT A SEDUCTIVE SOUND’

ROMANIE EN KARIN IN DE MEEDENKSTAND

IK KOM UIT... S’DAM ZUID

JENARO VOSHOL is elf jaar en woont in de Gorzen, in Schiedam Zuid. ‘Je kan er lekker spelen en veel verschillende dingen doen. Beetje fietsen en skaten. Er zijn twee skateparkjes waar ik veel ben. En bijna iedereen kent elkaar in onze wijk. Dat is ook leuk.’

Natuurlijk komt Jenaro ook regelmatig in de binnenstad. ‘Ik vind het centrum mooi, er staan veel mooie beelden zoals Proosje. Het is er ook wel druk, maar dat vind ik leuk want stil is ook niet fijn. In het weekend doe ik er boodschappen met mijn ouders en dan wandelen we een rondje. Daarna geef ik altijd een muntje aan de orgelman.’ Jenaro’s grote passie is trommelen. ‘Ik speel bij de Jeugd Rijnmond Band en ons gebouw zit aan de Lange Nieuwstraat. We hebben vaak optredens in het centrum. Bijvoorbeeld met de bevrijdingstaptoe of Rondje Schiedam, dan lopen we door de stad en laten we zien wat we kunnen. We maken niet alleen muziek maar lopen ook een mars of doen showpasjes. Mijn grote droom is om nog een keer op te treden in het Theater aan de Schie.’

Schiedam volgens Jenaro: ‘Voetballen met mijn vader op de Maasboulevard. En boten kijken in de zon vanaf het terras van het Beren-restaurant!’

TEKST SUZANNE STAM FOTO RAFFAELLA HUIZINGA

Jenaro zit sinds 2013 bij de band. ‘Maar ik trommel al heel mijn leven, ik ben geboren met een trommelstok in mijn hand. Ik krijg er heel veel energie van. Als ik een rotdag heb, hoef ik maar even te trommelen en mijn dag is weer gemaakt! Thuis speel ik elke dag wel twee of drie uur. Als ik een dag niet heb geoefend, komen de buren vragen of ik ziek ben!’

LEVEND LABORATORIUM OP HOOGSTRAAT 155 TEKST BIRGIT BEKKER

Nee, geen proefjes met reageerbuisjes en muizen. Wel experimenteerruimte voor iedereen die mee wil bouwen aan duurzaamheid in Schiedam. Dat bieden Herman Gels en Sonja Schwab in het pand dat ze dit jaar kochten op de Hoogstraat. Er wordt druk getimmerd en verbouwd. De eerste initiatieven hebben al onderdak gevonden, laat Herman weten. WELKE INITIATIEVEN KAN IK VINDEN OP HOOGSTRAAT 155? We noemen de locatie een living lab, omdat er bij ons ruimte is om allerlei duurzaamheidsinitiatieven uit te proberen. Sociaal, groen, schoon, het kan in principe allemaal. Een ervan is het Schiedams Energie Collectief. En we zullen initiatieven op gang helpen voor de participatie van mensen die nieuw zijn in Schiedam. Sonja geeft trainingen, loopbaanen opleidingsadviezen voor alle Schiedammers. HET SCHIEDAMS ENERGIE COLLECTIEF (SEC) WAT IS DAT? Het SEC ontwikkelt kleinschalige energieprojecten (Herman is voorzitter van SEC, red). We zijn een groepje enthousiaste eigenwijze ingenieurs die toevallig wat weten van energie. We willen minder afhankelijk zijn van de grote industriële leveranciers én iets doen met ieders eigen verantwoordelijkheid voor het omgaan met energie. ZIJN KLEINSCHALIGE ENERGIEPROJECTEN NIET EEN DRUPPEL OP EEN GLOEIENDE PLAAT? Je bedoelt dat onze projecten niet genoeg zijn om iedereen te voorzien van duurzame energie? Wij kijken daar anders naar. We willen de omslag van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare bronnen helpen versnellen. Dat doen we door juist klein, ‘van onderaf’ mee te doen. De grote traditionele energiebedrijven willen wel naar duurzame energie toe, maar te langzaam. Ze zijn toch allereerst gericht op winst maken en menen daarom nog steeds kolen, olie en gas te moeten inzetten voor het opwekken van energie. Fossiele brandstoffen worden vanzelf duurder naarmate ze verder op raken, maar daar willen wij niet op wachten. Hernieuwbare energie geeft bewoners ook rendement, laten wij zien.

JULLIE ZIJN HET PAND OP DE HOOGSTRAAT AAN HET VERBOUWEN, OOK DUURZAAM? Ja, technisch en maatschappelijk. Tijdens het ontwerpen bouwproces maken we steeds keuzes voor verantwoord omgaan met water, energie en grondstoffen. Wij willen leerlingen en studenten ruimte bieden om daarover kennis in de praktijk op te doen. Het bureau KAW heeft het conceptontwerp voor de verbouwing gemaakt. HBO-studenten vragen we het ontwerp mee uit te werken. MBO-studenten doen mee bij het echte bouwen. En voor mensen die moeilijk op de arbeidsmarkt binnenkomen willen we begeleide leer-werkplekken aanbieden. KUN JE (VER)BOUWERS EEN SLIMME TIP GEVEN OM ENERGIEZUINIGHEID VAN EEN HUIS TE BEVORDEREN? Deze misschien? Test je huis op ‘warmtelekken’ voordat je met pakketten isolatiemateriaal aan de slag gaat. Het werkt zo: plaats een discorookblower in huis. Die blaast schone, zichtbare rook. Houd deuren en ramen gesloten. Bijna zeker zie je rook door kieren naar buiten verdwijnen. Zo verdwijnt dus ook ongemerkt de warmte uit je huis. Als je op die plekken (nieuwe) tochtstrippen en kitten aanbrengt, help je het warmteverbruik al aardig omlaag. Ik heb de blowertest zelf uitgevoerd: de hele straat stond onder de rook die door de kieren naar buiten kwam. Gelukkig had ik vooraf de brandweer geïnformeerd… Een leerzaam experiment. HEB JE NOG EEN ANDERE TIP? EENTJE DIE IK NU METEEN AL KAN UITVOEREN? Ja hoor: installeer een apparaatje waarmee je het actuele energieverbruik meet, of vraag via je energiebedrijf een meter aan waarmee je je energieverbruik op je smartphone kan volgen. Ik ontdekte zelf op die manier dat in mijn huis veel onnodig elektriciteitsgebruik was. Sluimerstanden uitzetten, leverde al wat op. Met zo’n meter wordt het een sport om je persoonlijke records in lager energieverbruik te verbeteren. Leuk voor je jaarafrekening.

SPEELGOED & KNUFFELS, BIJZONDERE FIETSEN, GEDICHTEN, MARMEREN VLOEREN, VERGETEN WOORDEN, BREIENDE OMA’S EN KOFFIE. VOLG DE GELE LOPERS TEKST BIRGIT BEKKER FOTOGRAFIE JOHN MIDDELKOOP

Koemarkt. Vijftig fietsen staan te blinken in de herfstzon. Te leen om ‘echte Schiedamse kunst en vakmanschap’ te ontdekken. Wij gaan te voet en blijven in de binnenstad. Schiedam is Open vandaag. Waar zijn de gele lopers? En waar leiden ze ons naar toe? Een reportage van drie uur gewoon lekker slenteren op zaterdagmiddag. Eva Hamers, poppendokter Hoogstraat 16. Nostalgie en luchtige chaos. Terug naar de tijd met je vader op zolder. Samen aan de modelspoorbaan. Uren treintjes laten rijden, sporen wisselen, in gedachten instappen, uitstappen. Dromen over nog een wagonnetje erbij. Of misschien een seinhuisje? Hé, er is ook een kabellift. Eva vertelt: wij zijn speelgoed- en poppendokter. Speelgoed van vroeger kan hier worden gerepareerd. Poppen en knuffels worden weer heel. Zelf dingetjes maken samen met kinderen gebeurt ook. Koelkastmagneetjes bijvoorbeeld. Beslist uniek. De Reuzenkrokodil dus. Annemarie van Ulden, kunst Hoogstraat 16. Nog niet weglopen, boven is meer. Voor wie haar kende van de Broersvest en ‘kwijt’ was: hier is ze, Annemarie van Ulden. Schildert portretten (in opdracht), maakt illustraties en ook vrij werk. Te zien in de verschillende ruimtes kruipdoor-sluip-door op de verdieping. De serie Wereldmeiden valt op, portretten van 12-jarige meisjes overal ter wereld in hun eigen cultuur. Maar ook de fabelachtige dieren, studies

van lichaamshoudingen en biografische fragmenten in beeld. In inkt, verf, met potlood. Twee werken al verkocht vanochtend. Jona & Kostas, fietsspecialisten Hoogstraat 28a. De mechanica van de fiets heeft geen geheimen voor Kostas. Hij is graag bereid om me te laten zien hoe die in elkaar zit. De winkel is klein, Kostas’ ultraschone werkplek een postzegel, maar alles past. Van renfiets, mountainbike en bmx tot hybride en stadsfiets. Qua keuze in modellen moet je denken aan het restaurant dat maximaal keuze uit drie gerechten per gang aanbiedt. Compleet, overzichtelijk en prima kwaliteit verzekerd.

Qua keuze in fietsmodellen moet je denken aan het restaurant dat maximaal keuze uit drie gerechten per gang aanbiedt. Met liefde en aandacht geeft Jona toelichting bij elk model. Ze stelt doortastende vragen en geeft deskundig advies dat bij me past. Haar achtergrond: hoog niveau wielrennen. Ik draai prijskaartjes om en ben verrast door de betaalbare, of ten minste realistische bedragen. Verder vertellen. Sjonnie, handelaar Het is ook rommelmarkt vandaag. ‘Dol fijn’, grapt een voorbijganger naar Sjonnie, een van de handelaars. Telefoonhoesje, fonduestel, een vergeten cd. ‘Dit is je kans’, hengelt Sjonnie naar klandizie. Zijn humeur is onverwoestbaar. 5

Manuel Schiesser, dichter Hoogstraat 106. Ollekebolleke rebusolleke … niet zo maar een versje maar een puntdicht, doceert Manuel met een verwijzing naar drs. P tijdens de workshop poëzie. Anekdotes en stijlmiddelen duikelen over de deelnemers heen. Zelf noemt Manuel zich een dichter van verlangen en ellende. ‘Mijn stabiliteit rust op het gemiddelde van uitersten.’ Manuel gaat de deelnemers helpen om associatief te schrijven. Zonder nadenken, geen censuur in je hoofd, gewoon schrijven. Om het vrije denken op te roepen, is een keur aan objecten uitgestald. Molentjes, klompjes, boeken met afbeeldingen ... Hoe het precies verder gaat zullen we niet weten, maar wel dat aan het eind van de sessie zelfgemaakte gedichten mee naar huis gaan. Met verrassende vondsten. Kunst in de etalage Tussen de kramen van de rommelmarkt verwijst af en toe een loper naar kunst in de etalage. Maar dan. Hé, neus tegen een gesloten deur. Nee, geen kunst te zien. Saskia en Gerrit, kunstenaarsduo SAGE Lange Haven 131. Wow. De marmeren vloeren, met goudverf gedecoreerde deurstijlen, metershoge ruimtes en kristallen kroonluchters roepen de associatie ‘palazzo’ op. De kunst in deze chique galerie wordt eventjes bijzaak. Maar dan is te zien: de werken zijn gevarieerd modern, industrieel zelfs. Installaties, zoals deze: vergeten woorden op sterk water gezet. Gezwind – baken – kribbe. Plus een rond ‘kleed’ van 6000 origami gevouwen pagina’s uit niet meer gelezen boeken. Wie ze weer openvouwt, wordt getrakteerd op nieuw toevalsverhaal. ‘Nieuwe taal van oude taal’, legt Saskia uit. Ja. Een fijn experiment.

Marmeren vloeren, met goudverf gedecoreerde deurstijlen, metershoge ruimtes en kristallen kroonluchter. Granny’s finest, breiende oma’s Bibliotheek. Hé dat is jammer. De breiende oma’s zijn al naar huis gegaan. Wie hier eerder was, heeft klassieke breisteken kunnen leren. Ik troost me met een aai over de knotten zachte dikke wol die weer in koffers opgeborgen worden. Harig en roze, food art Lange Haven. Ha, een verborgen steeg met scharrelende kippen. Er staan terrastafeltjes gedekt … met harige roze en paarse kleedjes. Glazen fotolijstjes nemen de plaats van de borden in. Gipshanden, haarkrullers en manicure attributen zorgen voor de finishing touch. Een aardig ontregelende aanblik, het meest nog de paars-roze harigheid. Een verse milkshake is real food. Slurp. Michael en Rens Boekholt, koffiebranders Dam 2. Oeps, het loopt tegen vijven en Michael maakt zich op voor een nieuwe groep gasten. Helaas geen demonstratie koffiebranden meer, maar toch mogen we snel nog snuffelen in de kelder van De Beurs. Wist jij dat er lekkere koffiebonen uit Indonesië komen? Ik niet. En wist jij dat Michael en Rens de enigen zijn die hun koffie zelf branden, 10 tot 20 kilo per week. En dat over de smaakprofielen van koffie valt net zo veel te leren als over wijn. Nee. Daarvoor moet ik nog eens terug gaan.

SCHARRELENDE KIPPEN EN EEN REAL FOOD MILKSHAKE, SLURP. 6

NATUURLIJK GEZOND BROERSVELD 137

EXPRESZO KOFFIE EN THEE HOOGSTRAAT 166

Koffie (voor Tiramisu) of thee na het eten. Hier verkrijgbaar in vele soorten en smaken.

Winkel met o.a. (biologische) groente, fruit, zuivel en heerlijke groente en fruitsappen.

KORENMOLEN DE WALVISCH WESTVEST 229

Zonder 00-bloem (of in de volksmond pastabloem) kun je natuurlijk geen pasta maken.

DRIEGANGENDINER We wilden graag vrienden uitnodigen voor een zelf klaargemaakt driegangendiner. En vroegen ons af of er wel genoeg kleine ondernemers zijn in de binnenstad van Schiedam waar we onze hoogwaardige ingrediënten konden kopen.

VOORGERECHT Salade van witlof, peer, blauwe kaas en walnoten HOSMAN VINS WESTVEST 44 WIJNHANDEL ORANJE ORANJESTRAAT 10-12

Bij Hosman Vins, vielen we met onze neus in de boter... Vele wijnen in de najaarsproeverij. Bij Wijnhandel Oranje halen we voor na het eten een Grappa en voor in de tiramisu geen Amaretto maar Rum.

CO-OPERATIE LANGE HAVEN 89-93

Terwijl de gasten wachten op het eten kunnen zij heerlijk genieten van goede olijfolie & lekker brood van Vlaamsch Broodhuys.

HOOFDGERECHT Gestoofde octopus in (rode) wijn & verse pasta TOET Tiramisu MARKT BROERSVELD

Octopus is op de verse weekmarkt te verkrijgen.

PARTI NOTENBAR NIEUWE PASSAGE 32

Probeer hier maar eens de geur van verse noten te weerstaan...

WILT U DE RECEPTEN VAN BOVENSTAAND MENU? SCHRIJF NAAR DE REDACTIE S’MAAK: SMAAK@SCHIEDAM.NL

‘HERKENBARE STRIPACHTIGE TEKENINGEN IN HELDERE LIJNEN EN FELLE KLEUREN.’ 8

‘OP JE LIJF GESCHREVEN’

TEKST BIRGIT BEKKER FOTOGRAFIE PETER DE KROM

Letterlijk en figuurlijk. Hans Pasztjerik en Mitzi Ottevanger hebben hetzelfde doel: je goed laten voelen met iets dat je op het lijf geschreven is. Een jonge vrouw bij de ingang van Stay Classy Tattoo aan de Broersveld vraagt haar vriend foto’s te maken van haar arm. Dan checkt ze of de sleeve, haar mouwtatoeage van schouder tot pols, er goed op staat. Nog een foto graag.

‘Ik doe het voor het resultaat, het geeft geen kick om dit gevoel te ondergaan. Ook niet achteraf.’ Achter in de studio is Hans Pasztjerik, de meesterartiest, aan het werk. Lijn voor lijn verschijnt onder zijn handen een vol opgetuigd zeilschip dat de golven trotseert op de kuit van zijn klant. Die vermant zich terwijl Hans de injectiepen met vaste hand over de huid beweegt. En dan houdt de bezoeker even sissend de adem in: daar dicht bij de enkel is de huid het gevoeligst. ‘Ik doe het voor het resultaat’, zegt de klant vastberaden. ‘Nee, het geeft geen kick om dit gevoel te ondergaan. Ook niet achteraf.’ Dat gevoel is een combinatie van snijden en branden, legt hij uit. ‘Klopt’ beaamt Hans, en als dat gevoel je wel een kick zou geven, dan spoor je niet helemaal.’ Dan vraagt hij zijn klant om op zijn zij te gaan liggen, zodat hij beter aan de binnenkant van de kuit kan werken. Zo’n tweeëneenhalf uur zal het duren tot het werk klaar is. Tussentijds brengt een vriend die ‘toch toevallig in de buurt was’ en weet wat de jongen doormaakt een zak met winegums langs. Old school en andere stijlen Hans Pasztjerik is gespecialiseerd in old school, de stijl waar vroeger vooral zeebonken mee thuis-

kwamen. Herkenbare stripachtige tekeningen in heldere lijnen en felle kleuren voegden elke reis iets toe aan het verhaal op biceps, borst, rug of een ander lichaamsdeel. Een felle roos, exotische schoonheid, tijgerkop of een met dolk doorboord hart. Talloze variaties daarop sieren de wanden van de studio. Op een andere bank ligt nog een man uitgestrekt. Zijn huid wordt bewerkt door een gastartieste uit Argentinië. En verderop zijn twee Russische tatoeëerders aan het werk. Hans: ‘Elke artiest heeft haar of zijn eigen smaak en stijl. De een is gespecialiseerd in black-in-grey, de ander in maori en weer een ander in de japanse of keltische stijl. Geregeld nodigen we hier bekende artiesten uit die in een andere stijl dan de onze zijn gespecialiseerd. Via facebook houd ik iedereen die geïnteresseerd is op de hoogte.’

‘Elke artiest heeft haar of zijn eigen smaak en stijl. De een is gespecialiseerd in black-in-grey, de ander in maori en weer een ander in de japanse of keltische stijl.’ Geen plaats voor krassers Hans doet zijn werk inmiddels acht jaar. Eerst heeft hij in drie jaar het vak geleerd bij verschillende meesters, stap voor stap. Goed kunnen tekenen, strakke lijnen kunnen zetten, hygiënisch werken. Dat zijn de keiharde basisvoorwaarden om dit werk te mogen doen, vindt hij nuchter. Wie dat niet kan, is een krasser en daarvoor zou geen plaats moeten zijn onder de aanbieders. Soms wordt hem gevraagd een cover-up te maken, en het werk dat een ander heeft verprutst te verwerken in een nieuwe tekening op de huid.

‘MIJN PLEZIER IS DAT JE DAT LEUKE JURKJE, DIE FIJNE BROEK, DAT BIJZONDERE TRUITJE VINDT WAAR JE NAAR OP ZOEK WAS.’ TEKST BIRGIT BEKKER FOTOGRAFIE SANNE DONDERS

Met Stay Classy Tattoo opende Hans vijf jaar geleden zijn eigen studio, ‘vertrouwd thuis in Schiedam’. Het gaat de meesterartiest en zijn mensen voor de wind. Welk werk van een andere artiest voor hem favoriet is? Ja, toch wel dat van de Amerikaan Ed Hardy, die man is gewoon een legende.’ Toe aan iets anders? Wie liever kiest voor de figuurlijke versie van ‘op je lijf geschreven’, zou zich wel eens thuis kunnen voelen bij Mitzi Mode. Al bijna dertig jaar is Mitzi een bekend gezicht op de Grote Markt (hoek Boterstraat). ‘Toch wel een prestatie als ik om me heen kijk naar andere modezaken’, geeft de eigenaresse toe. Waarna ze eerlijk vervolgt: ‘Reken maar dat ook wij hebben gemerkt dat het online-winkelen bezoekers wegtrok uit de binnenstad. En óf we hebben gesappeld om overeind te blijven in de financiële crisis. Maar pessimisme zit gewoon niet in mijn aard. Ondernemen is niet opgeven. Ik ben sowieso een optimistisch gek mens. Een vakidioot. Als ik naar je kijk en met je praat, heb ik niet in mijn hoofd dat ik je iets moet verkopen. Mijn plezier is dat je erin slaagt dat leuke jurkje, die fijne broek, dat bijzondere truitje te vinden waar je naar op zoek was. Waar je je goed in voelt. En dat het je dan ook echt als gegoten zit.’ Van seizoensmode trekt Mitzi zich weinig aan, zegt ze zelf. ‘Trendvolgende vrouwelijke combinaties met een twist’, daar laat ze haar oog op vallen wanneer ze de beurzen bezoekt. Ze heeft dan de vrijmoedige zakenvrouw in gedachten. ‘Overigens krijg ik ook geweldige tips van Babette, die ons in de winkel versterkt. Met haar erbij borrelen nog meer frisse kledingideeën op.’

Ondernemen is niet opgeven. Ik ben sowieso een optimistisch gek mens. Een vakidioot. Zo zit een mens in elkaar Haar opvallende naam dankt Mitzi aan het land van haar herkomst: Oostenrijk. ‘Mijn opa had een meubelmakerij, ik vond het geweldig om daar te komen in de vakanties. Zijn handigheid en artistieke, creatieve denkwijze waren aanstekelijk. Als ik weer thuis was in Dordrecht – mijn ouders waren met mij naar Nederland verhuisd – kroop ik graag achter de naaimachine en creëerde allerlei modelletjes.’

Mitzi’s veelzijdigheid bleek later uit haar keuze om röntgenlaborante te worden, werk dat ze jaren met plezier gedaan heeft. En toch: het bloed kruipt waar het niet gaan kan. ‘Mode bleef aan mij trekken.’ Zo gooide ze op haar 42ste het roer om en begon een eigen modezaak. ‘En het mooie is’, knipoogt Mitzi, ‘dankzij dat eerste beroep weet ik heel goed hoe lijven in elkaar zitten. Dat combineert dan weer naadloos met het geven van kledingadviezen. Als je bijvoorbeeld stevige benen hebt, zal ik je niet een te strakke broek aanraden.’ Verstelkunst En het blijft in de zaak van Mitzi niet bij kledingadvies alleen. Heb je eindelijk de ideale broek aangetrokken – hij staat je – zijn de pijpen te lang. Of je ziet in de spiegel tot je ergernis dat de achternaad lelijk trekt. Geen probleem. Mitzi heeft een apart naaiatelier en haar coupeuse Tineke verstelt alles. De broek wordt ter plekke precies op lengte gebracht. ‘En ook de bips kunnen wij heel netjes vermaken, zie je niks van’, zegt Mitzi opgeruimd. ‘Ja, de broek natuurlijk, anders zou het wel een rommeltje worden.’

‘En ook de bips kunnen wij heel netjes vermaken, zie je niks van. Ja, de broek natuurlijk, anders zou het wel een rommeltje worden.’ Omdat lichamen wel vaker niet precies aan de gehanteerde confectiematen voldoen, biedt Mitzi klanten voor maar een geringe prijs aan om kledingstukken uit de winkel op maat te maken. Een taille innemen of juist iets uitleggen, mouwen versmallen of verkorten, een asymmetrie oplossen. Mitzi en Tineke deinzen nergens voor terug. ‘Weet je nog’, herinneren ze zich, ’dat we eens een jas hebben aangepast voor een klant in een rolstoel?’ Mitzi doet voor hoe onhandig het is om zittend een jas aan te trekken en hoe vervelend die dan sluit. ‘Tineke heeft heel mooi de achternaad in het midden open gemaakt tot net onder de schouderbladen en zo afgewerkt alsof het bij het ontwerp hoorde. Aantrekken en dicht doen was daardoor geen worsteling meer.’ Precies die persoonlijke aandacht, de geraffineerde collectiekeuze en de klassiek bedreven verstelkunst, daar kan geen webshop tegenop. Zoveel is duidelijk.

KLEUREN EN DESSINS LEVEN OP TEXTIEL TEKST HELENE DE BRUIN FOTOGRAFIE BOB VAN DER VLIST

Barbara Munsel ontwerpt kleding en stoffen. De kleding laat ze veelal naaien, het verven doet ze zelf. In potten en pannen. Met bloemen, takken, schors, bladeren, wortels en aarde. Met kruiden en pigmenten. Geïnspireerd door eeuwenoude technieken uit nabije en verre streken. In een Schiedamse tuin(kas) verft ze de stoffen en kledingstukken die vervolgens via exclusieve winkels in London, Parijs en Hongkong hun eigen leven gaan leiden. Want de verftechniek van deze ontwerpster brengt kleuren en dessins tot leven; ze reageren op de drager, het licht en de tijd.

‘Ik verzamel bolsters van de kastanjebomen uit de straat en bloemen, takjes en blaadjes uit Schiedamse tuinen.’ Barbara Munsel is van origine kledingontwerpster. En wie kleding creëert, heeft naast naald en draad ook stof nodig. Steeds vaker merkte Barbara dat ze voor bepaalde ontwerpen geen passende stof kon vinden. De kleuren raakten haar niet, het dessin paste niet bij haar ontwerp. ‘Ik was op zoek naar kleuren en beelden die ik tegenkom op straat, in de natuur en in beweging van de mensen en dingen om me heen. Die beelden zijn niet statisch, die kleuren zijn niet te vangen in Pantone- of RAL-nummers. Hoe langer ik zocht, hoe meer

ik geïnteresseerd raakte in het ambachtelijk bewerken van textiel, in verftechnieken en in natuurlijke kleuren.’ Kruiden, wortels en pigmenten De ontwerpster ging zich verdiepen in dit onderwerp. Ze startte experi menten in haar keuken. Ging op zoek naar natuurlijke ingrediënten die kleur konden overdragen aan textiel. ‘Ik verzamelde bolsters van de kastanjebomen hier uit de straat en bloemen, takjes en blaadjes uit Schiedamse tuinen. Ik struinde markten en speciaalzaken af op zoek naar kleurende kruiden en wortels, naar natuurlijke pigmenten. Ik verzamelde oude potten en pannen, zeven en pollepels. En ik ging aan de slag.’ ‘Het boeiende aan botanisch verven is dat je vooraf nooit precies weet hoe de stof eruit komt te zien. De verrassing is dus – nu nog steeds – altijd groot. Sommige grondstoffen, zoals indigo, zijn groen vóór bewerking. Maar door het proces en de blootstelling aan lucht wordt de stof blauw. Niet vreemd dus dat indigo de bijnaam Duivels blauw heeft.’

‘Het bijzondere van mijn stoffen is dat de kleuren echt een eigen leven leiden.’ Logboek Nog steeds wordt Barbara verrast als ze de stoffen na lange tijd uit het stoombad of kookvocht vist. Maar ze laat zich niet meer overrompelen door het resultaat. ‘Ik houd een logboek bij zodat ik ongeveer weet

wat een grondstof, de bereiding of de tijd gaan doen met de kleuren. Zeker bij het kleuren van een geheel kledingstuk wil ik niet te veel afwijken van het beeld dat in mijn hoofd zit voor dat specifieke jasje of bloesje of voor die specifieke draagster.’

‘Ik houd een logboek bij zodat ik ongeveer weet wat een grondstof, de bereiding of de tijd gaan doen met de kleuren.’ Eigen leven leiden In het logboek staat overigens niet alleen wat de ingrediënten en technieken doen na het verfproces. ‘Sommige tinten - en dat geldt dus ook voor de dessins die ik met die bepaalde tinten heb ontworpen kleuren nog verder door. Ze worden lichter of juist donkerder. Of ze verdwijnen heel langzaam. Onder invloed van de tijd, het licht of het dragen ontwikkelt het ontwerp zich verder. Het bijzondere van mijn stoffen is dat de kleuren echt een eigen leven leiden; ik heb daar geen invloed meer op. Dat vind ik bijzonder fascinerend.’

— DE KLEDING- EN STOFFENCOLLECTIE VAN BARBARA MUNSEL ZIJN TE ZIEN BIJ ARTE-KLATSCH. BARBARA GEEFT WORKSHOPS VERFTECHNIEK EN TEXTIELONT WERP. MEER INFORMATIE W W W.ARTE-KLATSCH.NL W W W.BARBARAMUNSEL.COM.

‘MIJN KLEUREN ZIJN NIET TE VANGEN IN PANTONE- OF RALNUMMERS.’ 13

VROE G & NU ER

VAN GASTARBEIDER TOT GEMEENTERAADSLID TEKST OUD WASGOED

Gespannen zit een groep Turkse mannen in de hitte van Istanbul te wachten op hun vliegtuig. Ze hebben geen idee hoe hun bestemming eruitziet, wie er wonen en welke taal ze spreken. De mannen zijn op weg naar Nederland. In het begin van de jaren zestig heeft Nederland een groot tekort aan arbeiders. Daarom werft de Nederlandse regering via het Bureau voor Werk en Werknemersbemiddeling mannen uit het buitenland. In diezelfde periode worden grote delen van Turkije geteisterd door crisis en hoge werkloosheid. Door armoede gedreven pakken veel Turkse mannen daarom hun koffers als de Nederlandse staat een beroep op ze doet. Op zoek naar kansen, geld en vrijheid vertrekken ongeveer 65.000 Turkse arbeiders tussen 1960 en 1973 naar Nederland. Hoewel de overstap in eerste instantie tijdelijk van aard is, zijn tot op de dag van vandaag velen van hen hier blijven wonen. Het verhaal van een van deze mannen wordt hier uitgelicht: de Schiedammer Mahir Engin. Zijn verhaal is bijzonder. Als arme jonge arbeider zet Mahir zijn eerste stappen op Nederlandse bodem. Het imago van ‘buitenlander’ schudt Mahir echter pas na velen jaren van zich af. Mahir Engin Hij is 23 jaar en staat nog wat onwennig op Schiphol. Aan zijn hand bungelt een eigengemaakte koffer van hout. Geld voor een andere had hij niet. Mahir Engin heeft geen idee wat hij kan verwachten van dit land. En toch voelt hij zich opgetogen; op weg naar een nog onbekend avontuur. Kort na aankomst in Nederland koopt Mahir zijn eerste winterjas op een markt. Het is 1965 en een koude septemberdag. Met de bus vertrekt Mahir naar zijn volgende bestemming, waar hij samen met enkele honderden van zijn landgenoten als lasser komt te werken op de Scheepswerf Wilton Feijenoord. Mahir voelt zich al snel thuis. Veel Nederlanders zijn aardig en open. Aan het eten moet hij echter nog even wennen. Die spruiten laat hij vooralsnog liever staan. 14

Met acht mannen woont Mahir in een kamer van een pension, maar het is er vaak gezellig. Tussen het harde werken door vormen ze een hechte gemeenschap. Ze praten Turks en vieren gezamenlijk de nationale feesten. Maar ook met de Nederlandse buurtbewoners schept Mahir een band. Samen gaan ze uit eten en dansen zo nu en dan in de plaatselijke discotheek. Na enkele jaren blijkt dat de komst van de meeste Turkse mannen definitief is. Net als Mahir bouwen ze aan een vriendschappelijk en zakelijk netwerk. Sommigen halen hun vrouw en kinderen naar Nederland en verhuizen naar een eigen huurwoning. Overal openen kleine Turkse winkeltjes, waar ook de Nederlandse buurtgenoten kennis maken met voor hen exotische etenswaren als humus en aubergines. Mahir zoekt daarentegen steeds meer zijn Nederlandse vrienden op en krijgt de taal daarom beter onder de knie. Niet lang daarna wordt hij verliefd op zijn huidige vrouw, Els. De verschillende geloofsachtergrond staat hun geluk niet in de weg. Ze verhuizen in 1972 naar Schiedam en krijgen twee kinderen. Crisis in de jaren ‘70 De economische crisis van midden jaren zeventig schudt de goede verstandhouding tussen Nederlanders en Turken in Nederland flink op. Zo ook in Schiedam. In 1976 komt een Nederlander om het leven tijdens een vechtpartij met een Turk. Er ontstaan rellen waarbij er huizen van Turkse Nederlanders in brand worden gestoken. De onrust in de stad verdwijnt uiteindelijk, maar spanningen blijven voelbaar. In diezelfde jaren bouwt Mahir aan zijn carrière. Eerst bij de vakbond FNV, toen als maatschappelijk werker, daarna als politicus. Mahir mag zich in 1986 als een van de eerste immigranten gemeenteraadslid voor de PvdA noemen. Veel ogen zijn op hem gericht, zou hij het wel goed doen? Hij werkt hard, misschien wel dubbel zo hard, om zichzelf te bewijzen.

Een wereld zonder grenzen In een kleine twintig jaar werkt Mahir zich op tot succesvol politicus en zet zich als zodanig in voor de Turkse gemeenschap. De kleine Turkse winkeltjes zijn inmiddels groot geworden en bepalen het straatbeeld van Schiedam. Ze zijn niet meer weg te denken uit de binnenstad, evenals de Turkse gerechten. Sinds 2006 zit Mahir niet meer in de schiedamse gemeenteraad maar hij is nog altijd op veel terreinen actief als vrijwilliger. Hij is lid van de Cliëntenraad Sociale Dienst en bestuurslid van bewonersvereniging van de wijk Nieuwland. Op woensdagen helpt Mahir in het dienstcentrum Seniorenwelzijn Schiedam met name ‘eerste generatie Turken’ met vragen. Tegenwoordig bemoeilijkt de nieuwe media zoals Whatsapp het

contact onder elkaar, tot grote spijt van Mahir. Daarnaast bevoelt hij een tweedeling in de Nederlandse samenleving, met name onder de Turkse Nederlanders: de ‘wij’ ‘zij’ cultuur. En dit is jammer, zo vindt hij. Want zijn ‘wij’ niet allemaal gewoon maar mens?

‘Zelf geloof ik niet in grenzen, maar in mensen. Mijn zoon woont in Zweden. Is hij een Zweed? Een Nederlander? Of een Nederlander met een Turkse achtergrond? Hij is van alles wat, net als de meeste mensen. Ik ben een wereldburger.’

MEER LEZEN OVER TURKSE GASTARBEIDERS VAN HET EERSTE UUR? IN 2003 WAS ER DE TENTOONSTELLING MET BEGELEIDEND BOEKJE ‘40 YIL/JAAR IN SCHIEDAM’ ( SCHRIJFSTER: SEVGI GÜLEN ) . HET BOEKJE IS NIET MEER VERKRIJGBAAR, MAAR WEL TE DOWNLOADEN OP W W W.SCHIEDAM.NL

SCHIEDAM DOOR DE OGEN VAN ... FOTOGRAAF AnjĂ¨s Gesink

Wat doen de Schiedammers in hun vrije tijd? Waar zoeken ze vertier? Met die gedachte ging ik op zoek in de binnenstad van Schiedam. Nou, de Schiedammer doet veel: Lekker zoenen op de dansvloer terwijl je favoriete band speelt op het Where weâ&#x20AC;&#x2122;ve MET festival. Mee bewegen en zingen op de Brandersfeesten. Of je laten verwennen in de nagelstudio, juigen om een fantastische strike, oefenen met de Rijnmondband, heerlijk jezelf zijn bij Braniii of hartelijk lachen tijdens de breiclub.

MAAKPLAAT Breien is nog steeds hot ... Voor de drukke en wellicht overstresste man / vrouw is er iets nodig om ’s avonds, de gedachtes opzij te kunnen zetten en een moment voor jezelf te hebben. Een boek lezen, puzzelen, dammen, schaken tegen de computer, breien etc. kunnen fijne oplossingen daarvoor zijn. Dus voor deze winter maken we iets wat ook nog eens heel handig is, waar je je eigen draai aan kan geven en leuk is om te doen.

AAL BREI EEN SJ dikke zorgt voor een luchtige De ‘patentsteek’ pen, erg simpel! We sjaal én eenmaal begre n (bijv.10) . aa ald raden een dikke na

aantal steken op. Of zet > Zet losjes een even naalden tegelijk. Haal de steken op met twee uit voordat je aan de tweede naald er weer het breiwerk begint.

NAALD 1

Eerste steek van de eerste naald brei je recht. (RECHTER NAALD ONDER

Dan breng je de draad naar voren tussen de naalden door.

3 De volgende steek haal je averecht af. (RECHTER NAALD BOVEN LINKERNAALD INSTEKEN)

Dus niet breien, maar overschuiven naar de andere naald.

LINKERNAALD INSTEKEN)

NAALD 2 EN DE REST VAN JE BREIWERK

De volgende steek, recht breien. (RECHTER NAALD ONDER LINKERNAALD INSTE-

Omdat de draad aan de voorkant zit, krijg je een omslag erbij. KEN)

Herhaal 2 t/m 4 tot je bij de laatste steek bent, die brei je ook weer recht. (RECHTER NAALD ONDER LINKER-

Eerste steek recht afhalen, dus niet breien. (RECHTER NAALD ONDER LINKERNAALD INSTEKEN)

NAALD INSTEKEN)

Breng je de draad naar voren tussen de naalden door.

De volgende steek haal je averecht af. (RECHTER NAALD BOVEN LINKERNAALD

De volgende twee lussen (een steek en een omslag) samen recht breien.

INSTEKEN)

(RECHTER NAALD ONDER LINKERNAALD INSTEKEN)

uitleg? Nog tips nodig? of extra werkcentrum nd Ha an yia Ga naar Hobb op de Hoogstraat 168. 22

10 Herhaal 7 t/m 9

tot je bij de laatste steek bent, die brei je ook weer recht.

TIP VOOR

EEN BIJZONDERE PLEK? DAK PARKEERGARAGE PASSAGE Schiedammer Robbert Guis (28 jaar) werkt sinds drie jaar als architect bij Mecanoo in Delft. Het dak van de parkeergarage boven de Passage is voor Robbert een bijzondere plek. ‘Hier heb je een enorm daklandschap, heel Nederlands. Met dakpannen en niet al te hoge daken. Je ziet hier de rijkdom van de stad met alle belangrijke historische gebouwen in één oogopslag.’ Deze plek heeft voor Robbert nog een extra speciaal tintje. Op 14 september 1995 werd de nieuwe Passage geopend. ‘Mensen die die dag jarig waren, mochten de opening verrichten. Mijn moeder had mij opgegeven en toen mocht ik samen met zangeres Vanessa het lintje doorknippen.’

TEKST SUZANNE STAM FOTO OSSIP VAN DUIVENBODE

Robbert heeft ook nog wel een idee voor het dak van de parkeergarage van de Passage: ‘Ik zou hier wel een park van willen maken. Alles lekker groen, al is het maar voor de vogeltjes!’

TEKST BIRGIT BEKKER FOTOGRAFIE SANNE DONDERS

‘DE MATEN EN VERHOUDINGEN ZORGEN ERVOOR DAT GELUID OP HET JUISTE MOMENT WEERKAATST EN IN JE OOR SAMENKOMT.’ 24

‘OH, WHAT A SEDUCTIVE SOUND’

TEKST BIRGIT BEKKER FOTOGRAFIE VICTOR WOLLAERT

‘Fenomenaal’, zeggen muzikanten. ‘Dit klinkt tussen de grote en de kleine zaal van het Koninklijk Concertgebouw in.’ De akoestiek van de Westvest90-kerk ‘kan wedijveren met die van de grote zalen in Nederland’, vinden specialisten. Vanuit de hele wereld komen musici speciaal naar Schiedam om in deze kerk cd-opnames te maken.

Angela loopt ontspannen rond, terwijl ze al weet dat de opnames straks hard werken zullen zijn. ‘Ik speel tijdens de opnames zonder publiek. Ook de geluidstechnicus zie ik niet. Dat is best eenzaam, en inspannender dan anders’, zegt ze openhartig. ‘Publiek brengt energie met zich mee die ik altijd benut voor extra diepgang in het pianospel.’ Toch is eenzaamheid moeilijk voor te stellen bij de vrouw die in de media een warme powerlady genoemd wordt. Volgens haar geluidstechnicus komen Angela’s expressieve persoonlijkheid en spel op een natuurlijke manier samen in de pianomuziek die ze laat klinken.

‘Ik speel tijdens de opnames zonder publiek. Ook de geluidstechnicus zie ik niet. Dat is best eenzaam, en inspannender dan anders’ De vleugel in de Westvest90-kerk, op zijn beurt, staat bekend als één van de mooiste Steinwayconcertvleugels in Nederland. Maar vier stemmers mogen er aankomen en Charles is er één van. Hij kent de persoonlijke, gepassioneerde stijl van Angela goed. Met dat in het achterhoofd stemt hij de concertvleugel zo af dat ‘het instrument tijdens het pianospel beantwoordt aan de emoties van Angela.’ Terwijl Charles uitleg geeft met woorden als ‘boventoon-rijk’ en ‘klankkleur’, houdt hij zijn ogen strak gericht op zijn handen. Met een ragfijn schuurhoutje polijst hij de hamerkoppen in vorm.

‘Hier hoeven we niet te stoppen met opnames vanwege een overvliegend vliegtuig of voorbijrazende metro’ Hoe het komt dat muziek in de Westvest90-kerk zo goed klinkt? Aad Jordaans van de Stichting Westvest 90 heeft zich erin verdiept. ‘We hebben geluk met de architectuur van het gebouw* en het materiaalgebruik. De maten en verhoudingen zorgen ervoor dat geluid op het juiste moment weerkaatst en in je oor samenkomt. Ook het houten gewelf in de vorm van een halve cilinder (tongewelf) en de houten lambriseringen dragen bij aan de geluidskwaliteit.’ De professionele akoestiek werd eigenlijk min of meer toevallig ontdekt in 1993, tijdens een optreden van beroepsmusici met een orkest. ‘Na afloop van dat concert dansten de muzikanten en de dirigent gewoon van enthousiasme,’ herinnert Aad zich nog levendig. Met de ontdekking in gedachten zijn sindsdien strategische investeringen gedaan. Aad overlegde geregeld met zijn TNO-collega’s voor het maken van de juiste keuzes. Een geluidsarme verwarmingsen klimaatinstallatie plus de bouw van een geconditioneerde vleugelkelder hebben de toekomst van de kerk voor langere tijd veilig gesteld. En nog een belangrijke slag wist de stichting te slaan met de aankoop, drie jaar geleden, van het ‘vlaggenschip’ van Steinway & Sons, de D-274! Zelf ook eens de klank van de Westvest90-kerk ervaren? Kijk voor de concertagenda op WEST VEST90.NL of op SDAM.NL .

DE PROTESTANTSE KERK WERD GEBOUWD IN 1909 NAAR EEN ONT WERP VAN DE ARCHITECT HENRI EVERS, OOK BEKEND ALS ARCHITECT VAN HET ROT TERDAMSE STADHUIS.

‘Oh Charles, what a seductive sound ’, lacht de vermaarde Engelse pianiste Angela Brown naar pianotechnicus Charles Rademaker als hij na enkele uren stemmen alle aanslagen en de klankkleur van de Steinway-concertvleugel uittest. Op de achtergrond doet de zon een duit in het zakje en laat de kleuren van de glas-in-loodramen oplichten.

Ook geluidstechnicus Piotr Furmanczyk roemt de akoestiek van de kerk. Hij is voor de opnames speciaal overgekomen uit Duitsland. Samen met Angela prijst hij zich verder gelukkig met de fijne stilte in en rond het gebouw: ‘Soms zijn we in een studio in Londen. Dan moeten we de opnames geregeld even onderbreken omdat er een vliegtuig overvliegt of de metro onder onze voeten voorbijraast.’

INTERVIEW MET EEN SCHIEDAMSE SCOUT: MAAIKE BROUWER TEKST SUZANNE STAM FOTO BOB VAN DER VLIST

Wie met de 33-jarige Maaike Brouwer over haar passie praat, wil er ook meteen bij: de scouting. Maaike heeft niet alleen haar vriendenkring te danken aan de scouting, maar ook haar man. ‘Dat stoffige imago klopt van geen kanten, met elkaar hebben we ontzettend veel plezier. Je leert op en leuke manier vaardigheden die je later in je leven goed van pas komen. En die je een beter mens maken!’

waardoor je steeds zelfstandiger wordt. Veel activiteiten zijn in de natuur, zoals levend Stratego, het dierengeluidenspel, kamperen en speurtochten.’

Maaike werkt als leerkracht en gedragsspecialist op de Sint Willibrordusschool. Daarnaast is ze trainer en mede eigenaar van het trainings- en coaching bedrijf: ‘In-Je-Element’. Bij scoutinggroep Franciscus Lodewijk is ze praktijkbegeleider; ze bewaakt de kwaliteit van het spel en begeleidt de leidinggevenden in de groep.

Maar de groep van Maaike is ook in de stad te vinden: ‘Wij zitten in een prachtig monumentaal pand aan de Lange Haven. Scouting is voor iedereen, je vindt altijd aansluiting op jouw niveau. Wat er zo fijn aan is, is dat er geen beroep wordt gedaan op vaardigheden waar je op school op wordt beoordeeld. Ook gaan we elk jaar op kamp. Voor de kinderen die dat niet kunnen betalen, vinden we altijd een oplossing zodat ze toch meekunnen.’

De meeste mensen denken bij scouting aan een korte broek met lange sokken en liedjes zingen rondom een kampvuur. Maar wat is ‘scouting’ nou eigenlijk? De grondlegger is de Britse luitenantgeneraal Baden-Powell. In 1907 vond het eerste scoutingkamp voor jongens plaats, een spelkamp op basis van het militair verkennen van een terrein. Tegenwoordig is scouting een internationale jeugdorganisatie met 38 miljoen leden (jongens en meisjes van 5 tot 21 jaar) verspreid over 160 landen.

De meeste mensen denken bij scouting aan een korte broek met lange sokken en liedjes zingen rondom een kampvuur Maaike: ‘Dat militaristische is er al lang vanaf. En de korte broek met lange sokken ook, bij ons draag je gewoon een spijkerbroek en een scoutingblouse of T-shirt. Scouting is vooral uitdagend: je leert er samenwerken en doet er sociale vaardigheden op. Je krijgt de ruimte om te ontdekken en te leren

‘Je doet van alles: batikken, mountainbiken, met een vlot de rivier afdrijven maar ook een diner samenstellen en bereiden.’

Maaike zit vanaf haar 14e bij de scouting. ‘We deden van alles: batikken, mountainbiken, met een vlot de rivier afdrijven maar ook een diner samenstellen en bereiden. Als groep bepaal je zelf wat je doet en leer je hoe je dat moet regelen. Maar natuurlijk leer je ook een kampvuur maken en knopen leggen. Die heb je nodig als je bijvoorbeeld een vlot wilt maken.’ Trots laat Maaike haar trouwring zien: ‘Een platte knoop. Mijn man was begeleider toen ik een jaar of 16 was. Hij ging trouwen, kreeg twee kinderen en verhuisde naar een andere stad. Elf jaar later, na zijn scheiding kwam hij terug naar Schiedam. En toen sloeg de vlam over! Een paar jaar geleden zijn we getrouwd en kregen we samen nog twee kinderen. Onze jongste is nog te klein, maar de rest van het gezin is natuurlijk lid van scouting. Binnen onze groep zijn veel vriendschappen ontstaan. Je maakt er vrienden voor het leven!’ HT TP://SCOUTINGSCHIEDAM.NL

‘JE LEERT OP EN LEUKE MANIER VAARDIGHEDEN DIE JE LATER IN JE LEVEN GOED VAN PAS KOMEN.’ 27

‘IK ZOU BEST SERIEUZER WILLEN MEEPRATEN, IN EEN ECHTE DIALOOG, OP EEN ANDER NIVEAU. ALLEEN, IK HEB GEEN IDEE WAAR IK ALS BEWONER MOET BEGINNEN.’

ROMANIE EN KARIN IN DE MEEDENKSTAND

TEKST BIRGIT BEKKER FOTOGRAFIE ANTIM WIJNAENDTS VAN RESANDT

KARIN HANDSTEDE ( K ) is sinds juli de nieuwe

gemeentesecretaris van Schiedam, stuurt ±500 ambtenaren aan om uitvoering te geven aan gemeentebesluiten. ROMANIE NOORDEGRAAF ( R ) is eigenaar van Yoia, een yogastudio in de binnenstad, en woont sinds kort op de Hoogstraat.

K gaat verder

Situatie: Romanie en Karin ontmoeten elkaar bij Romanie thuis. Ze praten over samen werken aan de stad. Wie – gemeente of bewoners – doet eigenlijk wat? Een verslag in fragmenten.

K: Twaalf jaar geleden dacht de gemeente nog: meer winkels in de binnenstad. Dat was keihard tegen de trend in, want winkels trokken weg. Dat was niet uniek voor Schiedam, maar …

Karin komt wandelend vanaf het Stadskantoor. Romanie laat haar binnen. Twee trappen op. Geur van verf. Lege verhuisdozen in de gang. Een kamer met veel licht, (nog) weinig meubels en een bos verse bloemen.

K: Leuk plekje heb je hier. Dat trof je vast niet zo aan toen je hier kwam wonen. R: Ja, toch wel. Het is net helemaal opgeknapt door de eigenaar. Perfect voor mij.

R wijst naar buiten

Twaalf jaar geleden kwam ik in Schiedam wonen. Toen was de Hoogstraat er wel erg slecht aan toe. Hier iets kopen of huren, toen, o jee nee. Maar de initiatieven van de gemeente helpen de leefbaarheid van de straat wel goed vooruit, vind ik. Met die subsidies van Werk aan de Winkel voor het opknappen van panden, bijvoorbeeld. 28

K: Toch is het niet vanzelfsprekend dat een gemeente zich bemoeit met opknappen van panden. Dat is best een zoektocht qua regie: ‘ Wat pak je als gemeente op? Wat laat je aan eigenaren, ondernemers over? Wat doe je samen?’

K reageert direct

K is even stil

K: … wat ik zeggen wil, nu vragen we ons meer af: wie wonen er in de binnenstad? Wie willen er komen, verblijven, werken? Wat is er volgens de bewoners nodig om er een fijn centrum van te maken? Wij als ambtenaren zijn ’s avonds na ons werk weer weg. Of, nou ja, we zitten ook wel eens op ’n terrasje. Maar jij als bewoner leeft hier. Je weet wat hier gebeurt. Wat je mist. Luisteren naar ideeën van bewoners, is nu veel meer de houding van de gemeente.

R peinst over het woord ‘luisteren’

R: Als ik om me heen luister, dan zeg ik: Schiedam is een stad van uitersten. Je hoort gemopper: ‘Het wordt nooit wat met Schiedam, waarom zou je moeite doen.’ En anderen zeggen juist: ‘Oh, wat is het hier leuk en fijn, Schiedam biedt veel kansen en mogelijkheden.’

K grinnikt en wordt dan weer serieus

K: Ja. Ja. Ik geloof wel dat mopperen in het DNA van Schiedam zit. Schelden en schutteren. Maar … mopperen op de stad mag alleen als je Schiedammer bent, merk je ook steevast. Kom niet aan Schiedam. Het zijn twee kanten. En als je het nog eens bekijkt, zie je dat veel Schiedammers juist bereid zijn om in hun buurt, in de stad, dingen op te pakken die ze belangrijk vinden. R: Wat vind jij goede voorbeelden daarvan? K: De Buurtvrouw, culturele initiatieven, het Schiedams Energie Collectief, er zijn volop voorbeelden te noemen.

K neemt een slok water

R: Hm, ja … samenwerken met de gemeente klinkt aantrekkelijk. En toch, ik ben ondernemer, de gemeente is wel het laatste loket waar ik uit mezelf naar toe ga.

K droog en ook vriendelijk

K: Nou dat is maar goed ook. Houden zo.

R is nog niet helemaal tevreden

R geïnteresseerd

R: Welke rol speel jij daarin? K: Ik bouw vooral op de mensen om me heen. Ik ben niet zelf altijd van de inhoud. Anderen zijn de experts, ik breng mensen bij elkaar. Iedereen weet een deel, niemand weet alles. Het mooie daarvan is: je moet vanzelf samenwerken en samen zoeken naar de beste oplossing van een vraagstuk. Ik kijk aan de zijlijn toe, weet hoe een koe een haas vangt, en help zo de boel de goeie kant op bewegen.

R trekt een wenkbrauw op K nog steeds droog

K: Nee echt. Je moet vooral niet bij de gemeente zijn als je die helemaal niet nodig hebt. Wij willen ons niet opdringen. Het gaat om balans. Wij ambtenaren moeten geen stoorfactor zijn voor mensen die zelf iets willen en kunnen organiseren. Maar als mensen in de stad ons wel nodig hebben, kwetsbare mensen helemaal, willen we ondersteunend zijn en helpen waar het nodig is. En soms móeten we optreden, orde en veiligheid handhaven, dat is iets anders. Dat doen we natuurlijk, of je nou wil of niet. Maar verder, wie ons niet nodig heeft: prima, zo laten.

is wateroverlast. Op een informatieavond over een herinrichting kan ik een keer opmerken dat extra bomen of een fontein fijn zouden zijn. Dat is het dan. Ik zou best serieuzer willen meepraten, in een echte dialoog, op een ander niveau. Alleen, ik heb geen idee waar ik als bewoner moet beginnen. K: Daar noem je een goed voorbeeld. Je vraagt om meer zichtbaarheid van de gemeente, van ambtenaren die bewoners gelijkwaardig betrekken bij projecten voor de stad. Goed punt. Die stijl van werken, in dialoog, dat gebeurt al in veel buitenruimteprojecten. Dat willen we de norm maken.

R denkt na over het antwoord...

R: Ga je zelf veel de stad in om te vragen, zien, horen waar behoeftes liggen? K: Als het kan. Het is een taak van ons allemaal. Als je aan het bouwen bent aan de stad, dan móet je naar buiten. Kijken. Mensen ontmoeten.

K vat samen

De participatieve overheid, dat is geen losse frase. Er is echt iets aan het veranderen. Vroeger stelde ‘de’ overheid zich verheven op: wij bepalen wat goed voor u is. Die houding past echt niet meer bij deze tijd en de mondigheid van mensen nu. We kunnen niet autoritair ‘nee’ zeggen. Maar ook niet automatisch ‘ja’ zeggen. We werken aan een nieuwe basishouding: de meedenkstand.

R: Neem nu dit: de binnenstad mist groen. Dat gaat mij als eenling aan het hart, maar is ook groter dan mijzelf. We hebben een milieuproblematiek. En er

‘ALS JE AAN HET BOUWEN BENT AAN DE STAD, DAN MÓET JE NAAR BUITEN. KIJKEN. MENSEN ONTMOETEN.’ 30

COLUMN —

GEERT MEDEMA Geert Medema is architectuurhistoricus en adviseur monumenten bij de gemeente Schiedam. KEUZESTRESS De septembermaand brak alle warmterecords tot nu toe. De evenementen in de binnenstad hebben daar volop van kunnen profiteren. Er was veel te doen: van een nieuw openlucht filmfestival tot de aloude Brandersfeesten (dit jaar fantastisch gecombineerd met het Chocoladefestival van de Bonte Koe in de Havenkerk).

Het grote aanbod leidt bij sommigen tot stress. Met een acute vorm van keuzestress werd ik geconfronteerd tijdens de Open Monumentendagen. Zoals altijd, waren vele monumenten in de stad geopend. In sommige van die monumenten werden opera’s opgevoerd in het kader van Opera aan de Schie. In de Havenkerk, in de Sodafabriek, in pakhuis de Molukken en in diverse stegen in de stad waren performances en installaties te zien in het kader van het Food Art Festival, Open Schiedam en Verborgen Stegen Schiedam. Oh ja, er was ook nog een boekenmarkt bij de Grote Kerk en ik kwam zomaar een muziekbandje tegen voor de Bibliotheek in de Korenbeurs. Al met al geen wonder dat een bezoeker even de draad kwijt raakt, want wil je nu een flitsrondleiding krijgen in het Stedelijk Museum Schiedam of toch een optreden van het gewestelijk seniorenorkest in de Grote Kerk meemaken? En kan dat dan vóór of na de rondvaart langs de opgeknapte kademuren in de Lange Haven? Kortom, het wordt steeds gezelliger in de binnenstad met de vele activiteiten georganiseerd door bevlogen bewoners, vrijwilligers en ondernemers. Geen enkele reden dus om niet met regelmaat onze prachtige binnenstad te bezoeken. Na een bezoek aan het informatiepunt in de Waag of aan de website www.sdam.nl ben je overal van op de hoogte. Toch kun je niet iedereen te vriend houden. Ik hoor mensen verzuchten dat juist omdat er zoveel te doen is, men maar niet naar de binnenstad gaat. Omdat je toch niet alles kan meemaken. Die mensen kan ik geruststellen. De meeste evenementen komen in andere vorm en inhoud ieder jaar terug. Dus relax: kies wat je leuk lijkt en geniet! 31

UITAGENDA WOENSDAG 2 NOVEMBER

VRIJDAG 9 DECEMBER

DE BIBLIOTHEEK SCHIEDAM Schrijf mee met het Groot Schiedams Dictee. Voorgelezen door actrice Anne Rats.

GROTE- OF SINT JANSKERK Dansen tot middernacht met DJ Gerard Ekdom in de magische sfeer van de Grote- of Sint Janskerk.

GROOT SCHIEDAMS DICTEE

DISCO & DANCE NIGHT

ZATERDAG 5 EN 12 NOVEMBER

ZATERDAG 10 DECEMBER

HUIZEN IN SCHIEDAM Laat je inspireren door andere huiseigenaren om ook zelf je huis te verduurzamen.

THEATER AAN DE SCHIE Een spetterend boksgala voor een goed doel. Met acht bokspartijen wordt geld ingezameld voor bokslessen voor kinderen met beperking.

DUURZAME HUIZENROUTE

ZATERDAG 5 NOVEMBER T/M ZONDAG 12 FEBRUARI 2017

MATCH MAKER. 25 JAAR MEDIAKUNST

STEDELIJK MUSEUM SCHIEDAM Spectaculair overzicht van werk van Geert Mul, pionier in de mediakunst. Met een speciale lichtinstallatie met beelden van Schiedam. VRIJDAG 11 NOVEMBER T/M ZONDAG 15 JANUARI 2017

WINTERLAND IJSBAAN

STADSERF IJspret, knapperend haardvuur en heerlijke winterse traktaties op de grootste ijsbaan van de regio. ZATERDAG 12 NOVEMBER

INTOCHT SINTERKLAAS

MAASBOULEVARD EN SCHIEDAM CENTRUM Kom Sinterklaas uit volle borst toezingen als hij aankomt in Schiedam aan de Maasboulevard, tijdens zijn tocht door de Lange Haven of toer door de stad. ZATERDAG 12 NOVEMBER T/M ZONDAG 4 DECEMBER

SINTERKLAASPALEIS

STEDELIJK MUSEUM SCHIEDAM Ontmoet Sinterklaas en lever je verlanglijstje in bij één van de pieten. ZONDAG 13 NOVEMBER

LAUREATEN PRINSES CHRISTINA CONCOURS

GLADIATOREN AAN DE MAAS

DONDERDAG 15 DECEMBER

KAARSJESAVOND

De straatverlichting wordt gedoofd, overal branden kaarsjes en er klinken kerstliederen. Geniet in de magische, pittoreske sfeer. VRIJDAG 6 JANUARI 2017

NIEUWJAARSCONCERT 2017 ENSEMBLE FUSE

WESTVEST90 Ensemble Fuse, bekend o.a. van het Tv-programma Podium Witteman opent met een sprankelend optreden het nieuwe jaar! VRIJDAG 6 T/M ZONDAG 8 JANUARI 2017

FESTIVAL DE OPSTOKERIJ

THEATER AAN DE SCHIE EN WENNEKERPAND Kom naar dit 3-daagse festival met de theaterhit Nachtgasten met grote namen, jeugdvoorstellingen en een theatrale route. T/M ZONDAG 22 JANUARI 2017

OOGST. 2016 - TIEN JAAR DE VOLKSKRANT BEELDENDE KUNST PRIJS

STEDELIJK MUSEUM SCHIEDAM Het 10-jarig jubileum van de Volkskrant Beeldende Kunst Prijs wordt gevierd met deze bijzondere tentoonstelling.

WESTVEST90 Winnaars van het concours, jonge musici ‘pur sang’, staan weer garant voor een sublieme muziekmiddag.

T/M ZONDAG 19 MAART 2017

DONDERDAG 17 T/M ZONDAG 20 NOVEMBER

NATIONAAL JENEVERMUSEUM SCHIEDAM Het is één van de meest geliefde drankjes op dit moment. Ontdek de beleving die Gin heet.

SUIKERZOET FILMFESTIVAL

BIJZONDERE HISTORISCHE LOCATIES Tijdens dit grootste gratis filmfestival van Nederland draaien meer dan 125 films op unieke, historische locaties.

je en pr ik ee n ga at ge nd a op! hang de ui ta

HET BEGIN VAN GIN

KIJK VOOR ALLE EVENEMENTEN, ACTIVITEITEN EN TENTOONSTELLINGEN IN SCHIEDAM OP WWW.SDAM.NL/UITAGENDA

SUIKERZOET FILMFESTIVAL 17 november t/m 20 november 2016 Het grootste gratis filmfestival toont 125 voorstellingen van oude en nieuwe films op unieke locaties in het historische centrum van Schiedam.

Ook uw foto in sâ&#x20AC;&#x2DC;MAAK? Stuur u favoriet via smaak@schiedam.nl

FOTO John Middelkoop

SUIKERZOET O, KOM ER EENS KIJKEN...