Mój Przedszkolak

Mój Przedszkolak Bezpłatny magaz yn dla rodziców

numer 2 • marzec 2012

Rozwój d z iec ka

Jak zadbać

o przyszłość

finansową dziecka

Zd rowie d z iec ka

Alergia w rodzinie Szc zęś l iwy rod z ic

Test: czy jesteś

nadopiekuńczym

rodzicem

TE MAT N U M ERU

Maluch Nieśmiałek kontra Maluch Rozrabiaka Wywiad z sędzią Anną

Marią Wesołowską Patrzmy dziecku w oczy

2

Mój Przedszkolak

S

Drodzy Czytelnicy!

łuchaj dziecka spokojnie i z uwagą. Pozwól mu uczyć się na własnych błędach – to zasady mocno eksponowane w światowym bestsellerze dla rodziców, autorstwa Adele Faber i Elaine Mazlish, „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały – jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”.

Łatwo powiedzieć, trudniej wykonać. Próby wczucia się w sytuację dziecka i odkrywanie jego potrzeb nie zawsze przynoszą oczekiwane efekty. Zawsze jednak bierzemy odpowiedzialność za to, jakim człowiekiem stanie się nasze dziecko w przyszłości, jak będą wyglądać jego relacje z innymi oraz jak będzie potrafiło radzić sobie z problemami.

O świadomości tej odpowiedzialności nie tylko w obszarze wychowania, ale również bezpieczeństwa finansowego i zdrowia dziecka piszemy w bieżącym numerze „Mojego Przedszkolaka”. W sprawie prowadzonej przez sędzię Annę Marię Wesołowską na ławie oskarżonych zasiądą zarówno rodzice krzywdzący dzieci fizycznie, jak i rodzice niepoświęcający im należytej uwagi. Dla rodziców Małych Nieśmiałków i Rozrabiaków przygotowaliśmy wskazówki, jak dbać o rozwój dzieci, a dla odważnych test: Czy jesteś nadopiekuńczym rodzicem?

Wszystkich rodziców szukających praktycznych porad, jak dbać o bezpieczeństwo dziecka oraz jak mówić do dzieci, aby nas słuchały, serdecznie zapraszam do udziału w Akademii Mojego Przedszkolaka, która odbędzie się 2 czerwca w Poznaniu. Życzę miłej lektury

Katarzyna Grunt Redaktor Naczelny

Mój Przedszkolak Bezpłatny magaz yn dla rodziców

Redaktor Naczelny

Infolinia

Katarzyna Grunt

0 801 88 44 22 61 66 55 800

Koordynacja projektu

Anna Gruszczyńska-Radecka anna.gruszczynska-radecka@e-forum.com.pl Reklama

Wydawca Wydawnictwo FORUM Sp. z o.o. ul. Polska 13, 60-595 Poznań www.mojprzedszkolak.com.pl

Iza Łagódka 61 66 55 779 iza.lagodka@e-forum.com.pl Daria Graczyk 61 66 55 778 daria.graczyk@e-forum.com.pl

Projekt graficzny/DTP

Yezioro Druk

ORTIS Nakład

120000 egzemplarzy Serwis zdjęciowy

Dreamstime

3

Spis t reśc i

Ad a p t a c j a w p r z e d s z k o l u

Te m at n u m e ru

4 Maluch Nieśmiałek kontra Maluch Rozrabiaka Wywiad n u m e ru

8 Patrzmy dziecku w oczy.

Wywiad z sędzią Anną Marią Wesołowską Zd rowie d z iec ka

14 Nie takie zwykłe „a psssik” 20 Homeopatia. Meritum zdrowia?

22 Alergia w rodzinie 25 Jak leczyć katar 26 Groźna grypa jelitowa Rozwój d z iec ka

29 Bezpieczny start w dorosłość.

Dbamy o finansową przyszłość dziecka

32 Mały poliglota.

Jak uczyć dziecko języka obcego?

34 Dziecko z ADHD. Sposoby na poskromienie urwisa Od p rzed sz ko l a d o sz ko ł y

38 Ja i mój świat. Jak rozwijać umiejętności społeczne przedszkolaków Szc zęś l iwy rod z ic

44 Miłość bezgraniczna, ale nie bezkrytyczna – test To się c z y ta

48 Recenzje książek dla dzieci W

nast ę pn y m

numerze

Wakacje tuż tuż…

Przygotowujemy podróż z dzieckiem w kraju i za granicę

Trudna sztuka odmawiania dziecku Jak to robić bez poczucia winy

Moje dziecko dba o porządek? Tak, to możliwe!

4 2

Mój Przedszkolak przedszkolak

W arto

Sześciolatki

w szkole od 2014 roku P

rezydent RP Bronisław Komorowski podpisał nowelizację ustawy o systemie oświaty. Ustawa przesuwa do 2014 roku wprowadzenie obowiązku szkolnego dla dzieci sześcioletnich. O dwa lata ustawa przedłuża okres, w którym rodzice podejmują decyzję o rozpoczęciu przez dziecko 6-letnie edukacji szkolnej. Oznacza to, że o rozpoczęciu nauki w szkole dzieci urodzonych w latach 2006 i 2007 nadal decydować będą rodzice. Dzieci urodzone w latach 2006 i 2007, które nie pójdą do I klasy szkoły podstawowej od 1 września 2012 r. i od 1 września 2013 r. będą nadal przedszkolakami.

Zgodnie z ustawą dyrektor szkoły będzie miał obowiązek przyjąć dziecko 6-letnie do szkoły w roku szkolnym 2012/2013 i 2013/2014, jeżeli jego rodzice podejmą taką decyzję . Źródło: www.men.gov.pl

Buduj odporność Syrop Bioaron C

to lek o naturalnym składzie, wzmacniający odporność. Pobudza działanie układu odpornościowego, szczególnie u dzieci, które nie mają jeszcze w pełni wykształconych mechanizmów obronnych organizmu (do 12. r.ż.), działa również przeciwzapalnie.

Syrop Bioaron C można podawać już od 3. roku życia, również w trakcie trwającej już infekcji górnych dróg oddechowych.

Bioaron C dostępny jest w dwóch opakowaniach: • 100 ml – ok. 13 zł • 200 ml – ok. 19 zł.

www.bioaron.pl Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

w

i

e

d z

i

e ć

Opowiedz dziecku o przyjaźni Nowa seria „Opowieści o przyjaźni” to Kubusiowe spojrzenie na najważniejsze wartości: akceptację, empatię i lojalność.

Portrety przyjacół

P

rosiaczek pragnie namalować portrety swoich przyjaciół ze Stumilowego Lasu ale nikt nie chce mu pozować na zawołanie! Musi więc używać chytrych wybiegów, a przy okazji przekonuje się, że choć przyjaciele są jedną paczką, każdy z nich jest inny i każdego trzeba traktować inaczej. Ta opowieść to lekcja dostrzegania i akceptacji różnic charakterów.

Raz, dwa, trzy...

Puchatek szuka!

K

rzyś zaproponował zabawę w chowanego. Kiedy Kubuś odliczył i zaczął szukać, od razu pobiegł w miejsca, gdzie sam by się schował. Niestety, nie znalazł nikogo ani pod Miodowym Drzewem, ani na łące. Jaki popełnił błąd? Czy uda mu się odszukać chociaż jednego z przyjaciół? Ta opowieść to lekcja empatii.

Najlepsi przyjaciele

K

ubuś i Prosiaczek, zawsze wszystko robili razem. Jednak pewnego dnia rozdzielili się, każdy z nich przeżył własną przygodę. I tak przekonali się, że rozłąka wcale nie szkodzi przyjaźni – przeciwnie, dobrze jest coś przeżyć samemu, aby potem podzielić się tym z przyjacielem! To opowieść to lekcja wierności.

Pobrykaj ze mną!

C

zy znacie zabawę w bryki-strumyki?

Na pewno nie, bo Tygrys dopiero przed chwilą ją wymyślił! I bardzo chce, aby przyjaciele ze Stumilowego Lasu pobawili się razem z nim. Jednak brykanie okazało się trudniejsze, niż myśleli.

Kto wobec tego pobryka z Tygrysem? Ta opowieść to lekcja akceptacji odmiennych upodobań.

3 5

Maluch Nieśmiałek a r t Maluch n o k Rozrabiaka

Fot. Dreamstime.com

Te m a t n u m e r u

Dziecko wkraczając w wiek przedszkolny obserwowane jest na tle

grupy rówieśniczej, w której wyraźne stają się różnice indywidualne i zachowania odbiegające od „średniej”. Uwagę otoczenia zwracają często dwa skrajne typy dzieci: Rozrabiaka – nieposłuszny, przekorny, agresywny oraz Nieśmiałek – nadmiernie bojaźliwy, wycofany i nieśmiały.

C

hociaż przejawy nieśmiałości przedszkolaka mogą mieć różną formę i nasilenie, to prawie każdy intuicyjnie wie, jak takie dziecko funkcjonuje. Podobnie wachlarz zachowań Malucha-

Rozrabiaki może być bardzo różnorodny, ale i w tym przypadku określić można istotę jego funkcjonowania.

Zachowanie małego Nieśmiałka 1 p oza kręgiem najbliższych osób jest spięty, niepewny, zalękniony; 2 zamyka się w sobie i wycofuje z kontaktów z innymi ludźmi; 3 b oi się osób obcych, nowo spotkanych, ucieka lub chowa się przed nimi za rodzicem; 4 w grupie rówieśniczej unika interakcji, stoi na uboczu, izoluje się;

4

5 nie potrafi rozpoczynać rozmów, nawiązywać znajomości z innymi dziećmi;

8 nie wierzy we własne siły, ma niskie poczucie własnej wartości;

6 w nieznanym otoczeniu lub nowej sytuacji czuje niepokój;

9 przeżywa nadmierny niepokój w sytuacjach tzw. ekspozycji społecznej, np. podczas występów w przedszkolnym przedstawieniu.

7 podczas zajęć w przedszkolu nie zgłasza się, żeby o czymś opowiedzieć czy coś zrobić, jest bierny, nie podejmuje inicjatywy w zabawie;

Mój Przedszkolak

Jak interpretować zachowania Nieśmiałka i Rozrabiaki

1

Różnice indywidualne

3

Niewłaściwe postawy rodzicielskie

Nieustanne rozrabianie czy nadmierna nieśmiałość tylko po części wiązać się mogą z różnicami w temperamencie dzieci. Niektóre z nich potrzebują wielu intensywnych bodźców, by czuć się dobrze, są żywiołowe i ruchliwe. Szukając stymulacji, częściej coś nabroją.

Inne dzieci mają spokojniejszy temperament, unikają nadmiaru bodźców, gdyż silne pobudzenie dezorganizuje ich działanie. Zwykle więc się wycofują, izolują, są mniej aktywne.

2

Deficyt umiejętności społecznych Dwa typy zachowań są sygnałem przejawianych przez dziecko problemów w kontaktach społecznych. Zarówno nieśmiałość, jak i niesubordynacja oraz agresja mogą wynikać z nieumiejętności wchodzenia w sposób konstruktywny w interakcje z innymi ludźmi.

Dzieci te nie mając rozwiniętych zdolności interpersonalnych, nie radzą sobie skutecznie w sytuacjach społecznych, w związku z czym przeżywają silną frustrację oraz negatywne emocje – lęk i złość. Przejawiać się to może z jednej strony zahamowaniem w kontaktach społecznych i skrajnym wycofaniem (Nieśmiałek) lub przeciwnie – wybuchami złości, impulsywnością, nieposłuszeństwem i agresją (Rozrabiaka).

Wstydliwość i lęk społeczny dziecka może się wiązać z takimi zachowaniami rodziców, jak: nadopiekuńczość, nadmierne chronienie dziecka, wyręczanie go w różnych czynnościach i w interakcjach społecznych (mówienie za dziecko), pobłażanie mu i nie stawianie żadnych wymagań, izolowanie od otoczenia, a przez to ograniczenie możliwości rozwijania kompetencji społecznych. Nieśmiałość pogłębiać może publiczne zawstydzanie malucha i przełamywanie na siłę jego zahamowań. Z nieśmiałością często łączy się niskie poczucie własnej wartości, które z kolei może być skutkiem odmiennej postawy – nierealnych, zbyt wygórowanych oczekiwań rodziców, nadmiernej krytyki i braku pochwał oraz przesadnego nastawienia na osiągnięcia.

Zachowania opozycyjne, rozrabianie i nieposłuszeństwo dziecka może natomiast wynikać z braku wyznaczenia mu granic, niejasnych norm i zasad zachowania, braku konsekwencji rodziców wobec dziecka, ulegania mu, niewłaściwego systemu kar i nagród, braku reakcji na niewłaściwe zachowania malucha lub reakcji zbyt impulsywnej. Nieposłuszeństwo i agresja dziecka może mieć też związek z odrzucającą postawą rodziców: nieokazywaniem uczuć pozytywnych, dezaprobatą i otwartą krytyką, stosowaniem wyłącznie zakazów i nakazów w wychowaniu.

4

Reakcja na sytuacje nagłe, trudne, urazowe

Jeżeli dziecko zachowywało się dotąd zgodnie z normą wiekową i nagle staje się albo nadmiernie wycofane i lękowe, albo niegrzeczne, krnąbrne i agresywne, może być to znak, że w jego życiu zdarzyło się coś, z czym sobie emocjonalnie nie radzi. Mogą to być sytuacje lub zdarzenia bardzo różnej natury: narodziny młodszego rodzeństwa, konflikty między rodzicami, rozwód rodziców, śmierć lub choroba w rodzinie, doświadczenie przemocy lub bycie jej świadkiem itd.

Zmianę zachowania dziecka w tych okolicznościach interpretować można jako objaw nieradzenia sobie z jakimś doświadczeniem, „wołanie o pomoc”, nieświadomą próbę zwrócenia uwagi na przeżywany problem.

Zachowanie małego Rozrabiaki 1 ł amie ustalone w domu lub w przedszkolu normy i zasady; 2 p soci i rozrabia, czyli robi rzeczy, których mu nie wolno robić; 3 z awsze coś „zmajstruje” – przewróci, rozleje, zniszczy;

6 przeszkadza dorosłym, nie zważa na innych, trudno mu uszanować uczucia i potrzeby drugiej osoby; 7 nie słucha rodziców, opiekunów lub wychowawców, gdy próbują przywołać go do porządku;

4 pakuje się w kłopoty;

8 nie robi rzeczy, o które jest poproszony, reaguje buntem;

5 wszędzie go pełno, wszystko musi zobaczyć, wszystkiego dotknąć, spróbować;

9 robi na przekór innym dzieciom – zburzy koledze wieżę z klocków,

zabierze zabawkę, pobazgrze po rysunku; 10 często reaguje złością, krzykiem, oporem; 11 zachowuje się agresywnie wobec rówieśników – szarpie, popycha, kopie, bije kolegów; 12 bywa agresywny wobec dorosłych, zwłaszcza rodziców – bije, pluje, celowo niszczy różne przedmioty.

5

Te m a t n u m e r u

Jak postępować wobec Malucha-Nieśmiałka?

qqNie porównuj dziecka niekorzystnie z innymi (rodzeństwem, rówieśnikami). Nie mów: Kasia jest taka rezolutna, swobodnie rozmawia z dorosłymi, nie to co ty… albo Patrz jak chętnie Krzysiu bierze udział w przedstawieniu, a ty się trzęsiesz jak galareta!.

Takie porównania są dla dziecka bardzo raniące, utrwalają jego negatywny obraz siebie i potęgują lęk. Zamiast tego podkreślaj niepowtarzalność swojej pociechy, zwróć uwagę na te jej cechy i umiejętności, które sprawiają, że jest kimś dla ciebie wyjątkowym. qqWspieraj w nauce kompetencji społecznych od najmłodszych lat, wystawiając je na społeczne oddziaływania. Wspaniałą ku temu okazję stanowią uroczystości rodzinne, spotkania i zabawy z rówieśnikami, codzienne rozmowy z osobami przypadkowo spotkanymi (w sklepie, w parku, na placu zabaw). Zapraszaj do domu jego kolegów i koleżanki, pozwól, by bywało u nich, organizuj dziecięce przyjęcia, zabieraj dziecko do kina, na festyny, do swoich znajomych. Gdy zapraszasz do siebie dorosłych, zadbaj, by dziecko chociaż przez chwilę pobyło z wami.

Jeżeli twoje dziecko boi się występów publicznych, najpierw zachęć je, by powiedziało wierszyk tylko wam (rodzicom), potem wam, dziadkom i cioci, a potem gościom na przyjęciu u wujka. Poradziwszy sobie z tymi wyzwaniami, dziecko będzie lepiej przygotowane do występu np. w przedszkolnych jasełkach.

6

qqZachowaj zdrową równowagę między nadmiernym chronieniem dziecka przed każdym stresem i frustracją a stawianiem wygórowanych, nierealistycznych wyzwań. Nie przełamuj na siłę nieśmiałości dziecka, nie zmuszaj go np. do publicznych występów, jeśli nie jest na to gotowe, nie oczekuj, że się nagle otworzy przed obcymi ludźmi. Jednocześnie jednak nie usuwaj wszelkich przeszkód z jego drogi, daj mu szansę zmierzenia się z trudnościami i odniesienia sukcesu. Dlatego stosuj metodę małych kroczków.

Wa r to pa mi ęt ać!

Chwaląc malucha pamiętaj o trzech elementach: 1. οpisz dokładnie i konkretnie, jakie jego zachowanie lub jego efekt ci się podoba; 2. powiedz, jak się z tym czujesz; 3. na koniec podsumuj to jednym słowem, na przykład: Podobało mi się, że podszedłeś do cioci Zosi, wręczyłeś jej kwiatek i życzyłeś wszystkiego najlepszego. Bardzo mnie to ucieszyło. To się nazywa dobre wychowanie.

ogólną. Słowa „grzeczna dziewczynka” lub „zuch chłopak” są zbyt mało konkretne, by stanowić dla dziecka pozytywną informację. Dziecko nie dowiaduje się, czym sobie zasłużyło na uznanie i na tej podstawie nie buduje pozytywnego obrazu siebie.

Fot. Dreamstime.com

qqChociaż tutaj nazywamy malucha Nieśmiałkiem, ty nigdy się tak do niego nie zwracaj. Nie zawstydzaj go mówiąc, że zachowuje się jak tchórz czy „dzikus”. Nie przyklejaj mu etykietki dziecka nieśmiałego i wstydliwego, i w miarę możliwości zadbaj o to, by inni również nie szufladkowali go w ten sposób.

qqBuduj poczucie własnej wartości malca. Dostrzegaj jego mocne strony i podkreślaj je w rozmowie.

Ogranicz krytykę do minimum. Natomiast jak najczęściej chwal swoje dziecko, ale w odpowiedni sposób, gdyż nie każda pochwała jest skuteczna. Po pierwsze – doceniaj nie tylko sukcesy i osiągnięcia, ale również wysiłek włożony w pokonywanie trudności, nawet gdy efekt jest mizerny. Dostrzegaj nawet malutkie postępy w pokonywaniu nieśmiałości (np. powiedzenie zwykłego „dzień dobry” sąsiadce na klatce schodowej) i chwal je. Po drugie – stosuj pochwałę opisową, a nie

qqAkceptuj dziecko takim, jakie jest. Pozwól mu popełniać błędy, a swoją postawą przekonuj, że może na ciebie liczyć nawet wtedy, gdy ponosi porażki. Uwierz w dziecko, w jego możliwości i daj mu to odczuć. Dlatego wspieraj je w trudnych chwilach, ale nie wyręczaj zawsze i we wszystkim. Nie pozwalając maluchowi na samodzielność, sygnalizujesz mu, że nie wierzysz, iż sobie poradzi. qqAkceptuj wszystkie uczucia przeżywane przez twoją pociechę, zarówno te pozytywne, jak i te negatywne. Dziecko w wieku przedszkolnym uczy się dopiero radzenia sobie z emocjami. Staraj się zrozumieć, czego w danej chwili doświadcza i empatycznie potwierdzaj te uczucia, nazywając je: Wydaje mi się, że się boisz, Mam wrażenie, że nie jesteś pewien, czy ci się uda. Nie bagatelizuj i nie zaprzeczaj przeżyciom dziecka mówiąc: To przecież nic strasznego, No, nie wstydź się, Uśmiechnij się.

Mój Przedszkolak Jak radzić sobie z zachowaniami Malucha-Rozrabiaki?

Fot. Dreamstime.com

tywnych zachowań, że tylko na takie gaj, co grozi za ich przekroczenie. qqTwoje dziecko uczy się dopiero tego, co dobre, a co złe, co wolno, a czego zwracają uwagę, tracąc cenną szanMalcowi, który rzuca swoją ulubioną nie. Pomóż mu w tym, wyznacz sę pochwalenia i wzmocnienia zazabawką w ścianę, powiedz: Albo jasne granice akceptowanych chowań pozytywnych. Warto „przeprzestaniesz rzucać zabawką, albo ci ją zachowań. Określ normy i zasady, programować” się na wyłapywazabiorę i schowam na cały dzień – wyjakie obowiązują w waszym domu. nie nawet małych, pozytywbieraj. Daj szansę zmiany zaNawet jeśli dziecko nie potrafi jeszcze nych aspektów funkcjono chowania. Dopiero, gdy dziecko czytać, warto spisać je na dużej kartce wania, by nagradzać i chwalić. nadal rozrabia, możesz je ukarać. i wywiesić w widocznym miejscu. RówPokażesz wtedy dziecku, że samo nież tobie łatwiej będzie wtedy o nich doprowadziło do przykrych dla qqUnikaj krytykowania i oskarżania dziecka pamiętać i się do nich odwoływać.

(Ty to zawsze musisz coś nabroić). Gdy niego następstw w postaci kary.

Ustalając zasady, warto to zrobić razem postępuje niezgodnie z twoimi oczekiz dzieckiem. Szybciej je zaakceptuje, qqNie daj się złapać w pułapkę dowaniami, kieruj do niego komunikamając poczucie, że są one także jego ty typu: „JA”. Zawierają one zwykle strzegania tylko niewłaściwych poudziałem. Lepiej określić kilka, ale za to trzy elementy: stępków. Często się zdarza, że roprostych, jasnych i konkretnych.

1 . opis zachowania dziecka dzice, opiekunowie i wychowaw(gdy na placu zabaw zabierasz koledze cy dziecka Rozrabiaki tak mocno qqOkreśl system kar i nagród za jego zabawkę i nią rzucasz…); koncentrują się na zmianie negawłaściwe i niewłaściwe zachowania 2. o pis twoich odczuć związanych i bądź konsekwentny w ich egzekwoz tym zachowaniem (czuję się waniu. Dziecko musi się przekonać, zakłopotana i zmartwiona…; że pewne zachowania zawsze mu się 3. o czekiwanie co do tego, opłacają, a inne nie. Jeżeli będziesz jak dziecko powinno się zachować mu ulegał i rezygnował z negatyw(chciałabym, żebyś zgodnie bawił się nych konsekwencji, gdy maluch płacze z kolegą). i obiecuje poprawę, przestaniesz być wiarygodny. Następnym razem syn czy qqZachowuj spokój, nie krzycz, nie córka nie powstrzyma się od negatywstosuj kar fizycznych. Gdy zachowanie nego zachowania, wierząc, że znów dziecka wyprowadza cię z równowagi się złamiesz. i czujesz, że tracisz cierpliwość, poczekaj z reakcją i ukaraniem malucha, aż twój qqGdy dziecko zachowuje się niewłaściwie, gniew nieco opadnie. t odwołaj się najpierw do zasad i ostrzeLiteratura zalecana: Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały.

Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina, Poznań 2002.

Portmann R., Gry i zabawy kształtujące pewność siebie, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Kielce 2004.

Portmann R., Gry i zabawy przeciwko agresji, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Kielce 1999.

Zimbardo P.G., Nieśmiałość. Co to jest? Jak sobie z nią radzić?, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.

Magdalena Żyła Psycholog szkolny,prowadzi prywatny gabinet psychoterapii w Ośrodku Psychologicznym „Horyzonty” we Wrocławiu.

Pracuje terapeutycznie z dziećmi i ich rodzicami oraz wspiera dorosłych w kryzysach życiowych.

R EK L A M A

7

Wy wi a d n u m e r u

Patrzmy dziecku w oczy Rozmowa z sędzią Anną Marią Wesołowską – o współczesnych zagrożeniach, reakcji na przemoc i spotkaniach z dziećmi, które muszą stoczyć nie lada bój o zwrócenie uwagi rodziców i dorosłych na swoje duże problemy

Redakcja: Jest pani ambasadorem kampanii społecznej „Bezpieczeństwo w szkole poprzez edukację prawną” skierowanej do dzieci w wieku 6-12 lat. Spotyka się pani z dziećmi, rozmawia z nimi. Jakie wnioski płyną z tych spotkań?

Anna Maria Wesołowska: Od ponad roku w ramach działalności Stowarzyszenia Uniwersytet Dziecięcy UNIKIDS spotykam się z dziećmi w całej Polsce. Bywa tak, że w ciągu jednego miesiąca rozmawiam z tysiącem dzieci o tym, jak żyć bezpiecznie. Te bezpośrednie kontakty pokazały jedno: świat, w którym żyją nasze dzieci, jest pełen zagrożeń, a co najgorsze – dzieci ukrywają problemy przed dorosłymi, nie dzielą się z nami swoimi kłopotami, bo obawiają się niezrozumienia i odrzucenia.

Jak wygląda rozmowa z sześciolatkami o prawie i bezpieczeństwie?

Jeżeli chodzi o tematykę prawną, to z dzieciakami od 6 do 12 roku życia rozmowa jest znacznie łatwiejsza niż z nastolatkami.

Dzieci te jeszcze na ogół wyczuwają granice pomiędzy tym, co jest dobre, a co jest złe. Mają w sobie wewnętrzne poczucie, że świat powinien być sprawiedliwy. To dążenie do sprawiedliwości jest bardzo widoczne. Kiedy podaję im jakieś przykłady, doskonale potrafią powiedzieć: „Tak, to zachowanie już jest złe, to jest przestępstwo”. Natomiast licealiści przy tych samych przykładach potrafią stwierdzić: „No nie. Przecież te pięć złotych to nie problem”.

8

Dzieci są bardziej wrażliwe na bezprawie niż nastolatki?

Uwrażliwienie dzieci na bezprawie, na zło otaczającego świata jest znacznie łatwiejsze w młodszej grupie wiekowej. W czasie spotkań z dziećmi dowiaduję się, że one bardzo mocno przeżywają to, że coś złego dzieje się w ich otoczeniu. A ponieważ nie bardzo wiedzą, co mają z tym zrobić, zamykają się w sobie. Swoimi problemami nie dzielą się nawet z kolegami i koleżankami.

Ale w trakcie spotkań z panią zadają pytania, opowiadają o tym, co je spotkało.

Rzeczywiście, w trakcie tych spotkań dzieciaki potrafią się otworzyć. Taki sześciolatek umie opowiedzieć, co złego wydarzyło się jego w życiu i że tak naprawdę nie miał z tym problemem do kogo pójść. Do rodziców nie, bo nie chciał ich martwić, a w szkole nie potrafią go zrozumieć. W związku z tym takie dziecko jest i czuje się samotne. Staram się dzieciom przekazać jedną podstawową zasadę: nie wolno milczeć, kiedy dzieje im się krzywda, i nie wolno nie reagować, jeżeli widzą, że ktoś z ich kolegów czy koleżanek jest krzywdzony. Oczywiście mówię też o tym, że nie należy udawać bohaterów, że po to jesteśmy my, dorośli, żeby im pomóc rozwiązywać ich problemy. Podkreślam, że my też popełniamy wiele błędów, ale czujemy się za to wszystko odpowiedzialni i chcemy im pomóc, tylko muszą z nami rozmawiać.

Mój Przedszkolak Jak sprawić, aby dziecko nie bało się mówić o swoich problemach rodzicom?

Rodzic powinien przede wszystkim słuchać. Pytam dzieci: „Dlaczego nie rozmawiacie z rodzicami, przecież oni są po to, żeby was wysłuchać?”. Na jednym z ostatnich spotkań wstała siedmioletnia dziewczynka: „Ale ja mówiłam już trzy razy mamie, a mama odpowiada – później, później. Ona chyba nie chce słuchać tego, co mówię”. Jeżeli dziecko nie zostanie wysłuchane w momencie, w którym tego potrzebuje, to zamyka się w sobie. Uczę dzieci, że jeżeli chcą coś rodzicom przekazać, a oni nie mają czasu i biegną dalej – niech po prostu się przytulą i spojrzą rodzicom prosto w oczy, mówiąc: „Mamo, to jest dla mnie naprawdę bardzo ważne”.

Z czym dzieci mają obecnie najwięcej problemów?

Dzieci mają najwięcej problemów w przedszkolu, w szkole, tam gdzie jedno dziecko wyśmiewa drugie, obgaduje je, gdzie kolega szepce innemu na ucho jakieś plotki. A my często mówimy: „To nic ważnego, nie przejmuj się, nie zwracaj na niego uwagi, to nie jest problem”. Dzieci boją się ośmieszania, boją się drwin, a przecież często tym małym zdarza się, że coś źle zrobią, coś im się nie uda. Na przykład te kwiatki przyznawane za dobre zachowanie. Wydawało nam się, że jako oceny są niegroźne, a dla dziecka brak tego kwiatka jest problemem. Jeżeli więc ono chce nam cokolwiek powiedzieć o swoim życiu, to powinniśmy zrobić wszystko, aby je wysłuchać. Rada dla rodziców: patrzmy dziecku w oczy, wówczas czuje, że z nim rozmawiamy, a nie tylko mówimy. Zastanawiałam się, dlaczego dzieci tak się otwierają w trakcie spotkań ze mną, przecież jest ich wtedy dużo, jest im znacznie trudniej. W jednym ze spotkań brała udział ośmioletnia dziewczynka, która została wciągnięta w krzaki przez starszych kolegów z gimnazjum. Próbowali ściągnąć z niej bluzkę.

Nikomu wcześniej o tym nie powiedziała, a na spotkaniu wyznała to w obecności wielu osób, dlatego że uwierzyła, że zależy mi nam tym, aby żadne dziecko nie żyło ze złą tajemnicą.

Na pewno było jej trudno, ale potem podeszła, przytuliła się do mnie i powiedziała: „Teraz już jest mi lepiej”.

Jak powinien postąpić rodzic, któremu dziecko przyznało się, że coś niedobrego dzieje się w szkole czy przedszkolu?

Ważne, aby nie podejmować pochopnych kroków, nie biec zaraz z awanturą do szkoły czy przedszkola, bo to przecież nie o to chodzi. Dziecko czuje się wówczas zawstydzone. Należy zacząć od rozmowy. W placówkach dostępni są psycholodzy, pedagodzy, z którymi można zastanowić się nad rozwiązaniem problemu. Musimy też pamiętać, że ten dzieciak, który krzywdzi kogoś w przedszkolu czy w szkole, może mieć jakiś problem. Trzeba o tym z dziećmi rozmawiać i spróbować spra-

wę wspólnie rozwiązać. Bardzo często na spotkaniach dzieci mówią, że są popychane, szturchane, a koledzy ze starszych klas zabierają im różne rzeczy. Dlaczego nie informują o tym nikogo z dorosłych? Dzieci podkreślają, że o tym nie mówiły, bo to i tak nic nie da. Dlatego kiedy zaczynamy pomagać, bądźmy konsekwentni, nie żałujmy czasu na to, żeby sprawy doprowadzić do końca. Ale nie awanturą, nie tak, żeby dziecko poczuło się jak donosiciel, bo tego właśnie dzieci bardzo się boją.

Dzieci majà najwi´cej problemów w przedszkolu, w szkole, tam gdzie jedno dziecko wyÊmiewa drugie, obgaduje, gdzie kolega szepce innemu na ucho jakieÊ plotki.

Jak wynika z raportu Rzecznika Praw Dziecka obniża się liczba skierowanych do sądu spraw dotyczących przemocy w rodzinie i wezwań lekarskich do pobitych dzieci. Zmiany w prawie zminimalizowały problem bicia dzieci?

Myślę, że aż tak dobrze nie jest. Na pewno zaczynamy obawiać się odpowiedzialności. Fakt, że są kampanie społeczne, na przykład „Kocham, nie biję”, że od czerwca 2011 roku obowiązuje zakaz stosowania kar cielesnych, spowodował, że nie jesteśmy już tak odważni chociażby w dawaniu klapsów. Ludzie już wiedzą, że przyzwolenie na krzywdzenie dzieci jest coraz mniejsze.

Bardzo ważne, abyśmy nie byli obojętni. Jeżeli słyszymy płacz dziecka za ścianą, nie róbmy głośniej telewizora, lecz słuchajmy, wejdźmy, kiedy uznamy to za konieczne, nie wstydźmy się. To nie jest wchodzenie z butami w czyjeś życie, ale społeczny monitoring sytuacji dziecka, który może pomóc obronić najmłodszych przed przemocą. Tylko w ciągu roku mamy czterdzieści tysięcy ujawnionych spraw przemocy wobec dzieci do trzynastego roku życia. To bardzo dużo. Nie wyeliminujemy problemu przemocy w rodzinie. Możemy jednak reagować na występujące w naszym najbliższym otoczeniu przejawy agresji, tak jak to miało miejsce w Zielonej Górze, gdzie klient sklepu zwrócił uwagę na rodziców zbyt drastycznie dyscyplinujących trzylatka. Prokurator wystąpił z aktem oskarżenia zarówno wobec ojca dziecka za to, że groził synkowi, jak i wobec matki za to, że dała klapsa. Takie sytuacje powodują, że zaczynamy się zastanawiać, czy rzeczywiście nasza próba dyscyplinowania dziecka za pomocą siły fizycznej jest właściwa.

A co o biciu myślą same dzieci?

Stosunek dzieci do przemocy jest jeden: „Bijecie nas wtedy, kiedy jesteście bezradni”. Dzieciaki mówią do mnie: „Pani sędzio, my nawet rodziców rozumiemy. Ale to nie jest nauka. To nam nic nie daje”. Dzieci błagają o to, żeby z nimi rozmawiać.

9

Wy wi a d n u m e r u

W dzisiejszych czasach przed rodzicami stoi nie lada wyzwanie: uświadomienia najpierw sobie, a potem dzieciom współczesnych zagrożeń. Czy pani zdaniem rodzice wiedzą, czym jest grooming, cyberprzemoc, stalking?

Oczywiście, że nie. Nie tylko nie znają tych określeń, ale nie mają tak naprawdę pojęcia, co ich dzieci robią w Internecie, jak się nim posługują. 64 procent dzieci zawiera znajomości w Internecie, połowa z nich spotyka się z osobami poznanymi w Internecie sama, bez żadnej asysty, a tylko 23 procent rodziców wie o takich znajomościach. Rodzice otwierają szeroko oczy ze zdziwienia, gdy uświadamiam im, że dzieci podają w Internecie swoje dane, wysyłają zdjęcia do obcych osób, że te osoby znają ich adresy mailowe, telefony, mało tego – adresy zamieszkania.

Należy pamiętać, że gdy dziecko umieszcza w Internecie własne zdjęcia, potencjalnie może stać się ofiarą gróźb czy innej formy przemocy. Gdy zdjęcia dziecka wykonane są w mieszkaniu, może ono zostać okradzione, gdyż zdjęcia pozwalają sprawcom zorientować się, co i gdzie znajduje się w mieszkaniu. Przytaczam dzieciom przykład: dziewczynka wysłała swojej koleżance zdjęcia na rowerku sprzed swojego domu i umieściła wpis, że wyjeżdża z rodzicami na Majorkę. I co ciekawe, dzieci którym to opowiadałam, od razu zgadły, że po przyjeździe z wakacji okazało się, że całe mieszkanie zostało okradzione. Dzieci potrafią wyciągać logiczne wnioski i modyfikować własne zachowania, ale tylko wtedy gdy zwróci się ich uwagę na zagrożenia.

Stosunek dzieci do przemocy jest jeden: „Bijecie nas wtedy, kiedy jesteÊcie bezradni”.

Aby o tym mówić, trzeba mieć świadomość tego, co dzieci robią w Internecie i jak zabezpieczyć je przed zagrożeniami.

Tymczasem 64 procent dzieci korzystających z Internetu trafia na strony pornograficzne zupełnie bezwiednie. Oczywiście bywa też tak, że później dzieci wracają do tych stron, ale najczęściej pierwszy kontakt jest niezamierzony. Gdy pytam dzieci, czy mówią o tym rodzicom, to z trzystu dzieci na sali rękę podnosi może dziesięć. Pytam: dlaczego? „Dlatego, że nam wyłączą komputer”.

Tłumaczę, że to przecież nie jest ich wina, a dzieci odpowiadają, że rodzice im nie uwierzą. Dzieciom wydaje się też, że nie jesteśmy w stanie zabezpieczyć komputera, bo się na tym nie znamy i pewnie trochę mają rację. W wielu domach nikt tego nie potrafi. Mało tego, nie ma świadomości, że jest taka potrzeba.

A stalking?

My dorośli sami jesteśmy agresywni. Obgadujemy przy dzieciach sąsiadów, znajomych. Dzieci w tej agresji dorastają. I później takie zachowania traktują jako normę i same je stosują. Jeżeli chodzi o nowy przepis dotyczący stalkingu, trudno było zrozu-

10

mieć dzieciom, co znaczy słowo „nękanie”, ale przykłady podają z życia wzięte. Ponad 60 procent dzieci jest nękanych w środowisku szkolnym, również na etapie szkoły podstawowej. Nie potrafią sobie z tym poradzić, bo nie wiedzą, co z tym zrobić.

Dlatego reagują agresją. Opowiadam dzieciom historię dziewczynek, które tak pobiły chłopaka, że trafił z pękniętą podstawą czaszki do szpitala, bo zrobił im zdjęcia, jak wychodziły z basenu i śmiał się, że umieści te zdjęcia w Internecie. Mogło dojść do nieszczęścia. Młodsze dzieci mówią: „Trzeba było powiadomić panią w szkole, rodziców”. A co mówią starsze? „W sumie to dobrze zrobiły, że mu tak odpłaciły”. Starsze dzieci uważają agresję za normę, dlatego że rzadko otrzymywały potrzebną pomoc i przez to nie wierzą, że ktoś jest w stanie i zechce im pomóc.

Prowadziła pani jeden z pierwszych w Polsce programów tak zwanego niebieskiego pokoju przesłuchań dla dzieci – świadków i ofiar przestępstw. Ile takich miejsc powstało w całej Polsce?

Walczyła o to Fundacja Dzieci Niczyje, z którą współpracuję od kilkunastu lat. W Łodzi rzeczywiście byłam matką chrzestną pierwszego pokoju przesłuchań. Fakt, że te pokoje powstały, jest ogromnym osiągnięciem. Mamy już prawie sześćdziesiąt certyfikowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości pokoi w całym kraju, ale w ogóle takich pokoi jest około czterysta. Niestety ostatnie badania Fundacji Dzieci Niczyje pokazały, że wciąż brakuje świadomości społecznej, że te pokoje są po to, by tam przesłuchiwać dzieci. I to wszystkie dzieci. Nie tylko te, które mają prawo do jednorazowego przesłuchania zgodnie z przepisami, ale wszystkie dzieci, które potrzebują specjalnego traktowania przez wymiar sprawiedliwości. Brak tej świadomości powoduje, że tylko 30 procent przesłuchań przeprowadza się w tych pokojach, a cała reszta wciąż odbywa się w sądach czy prokuraturach lub przez policjantów w komendach. Ze strony organów wymiaru sprawiedliwości brakuje tej wrażliwości, że dziecko – zwłaszcza krzywdzone – jest zupełnie innym świadkiem wymagającym szczególnej ochrony. Uważam też, że gdyby społeczeństwo miało świadomość istnienia takich specjalnych pokoi, po prostu żądałoby przesłuchania w nich dziecka.

O istnieniu takich pokoi powinny wiedzieć również dzieci.

Dlatego w czasie spotkań zawsze dzieciakom tłumaczę, na czym polega rola świadka, mówię, że każdy może być świadkiem. Dzieci pytają wtedy, ile lat miał mój najmłodszy świadek.

To był czterolatek. Chłopiec był świadkiem zabójstwa. Doskonale narysował to, co się wydarzyło. Bycie świadkiem jest naszym społecznym i prawnym obowiązkiem. Nikt nie może odmówić bycia świadkiem. Są tylko pewne wyjątki, gdy jest się osobą najbliższą. Chcę, aby dzieci wiedziały, że nie muszą być przesłuchiwane przez policjanta czy prokuratora, ale że mają prawo do tego, aby przesłuchać je w tym przyjaznym pokoju. Mówię

Mój Przedszkolak im, że wtedy rozmawia z nimi pan sędzia czy pani sędzia, że musi być pani psycholog, że mają prawo do szczególnego traktowania, bo dopóki są dziećmi, są szczególnymi osobami.

Zainicjowała Pani program uczestniczenia w rozprawach sądowych uczniów w wieku 15-18 lat jako formę edukacji prawnej. Czy charakter przestępstw popełnianych przez dzisiejszą młodzież różni się od tych sprzed dekady?

Dzieciaki zaczęły popełniać przestępstwa w takim zmasowanym wymiarze około piętnaście lat temu. Wtedy ten problem zaczęłam zauważać na sali rozpraw. Jeżeli chodzi o charakter przestępstw, to kiedyś normą były przestępstwa popełniane głównie pod wpływem alkoholu, szczególnie piwa, którego młodzież nie uznaje za alkohol. Dziesięć lat temu była też fala przestępstw związanych z narkotykami. Właściwie tydzień w tydzień mieliśmy dziesiątki spraw głównie o handel i zażywanie narkotyków. Na sali rozpraw zasiadają dzieci ze wszystkich środowisk, licealiści, gimnazjaliści, studenci. Są wśród nich sprawcy poważnych zabójstw. Sądziłam licealistę, który zamordował pod wpływem amfetaminy pomieszanej z jakimś drinkiem. Inne „młodzieżowe” przestępstwa to pobicia czy rozboje. Bardzo dużo jest kradzieży po to, by zdobyć pieniądze na narkotyki.

Ogromnym problemem w środowisku szkolnym są wymuszenia. Informacja o tym wychodzi najczęściej przypadkiem.

W swojej książce opisałam historię dziesięciolatka, który musiał płacić haracz starszemu koledze. Najpierw było to pięć złotych, później dziesięć złotych i dwadzieścia złotych tygodniowo.

Potem musiał już wynosić biżuterię z domu. A w końcu kiedy już nie miał co wynieść, w celu zastraszenia zaaranżowano jego porwanie. Wrzucono tego chłopaka do samochodu z zamiarem przewiezienia dwie przecznice dalej. Dopiero wtedy jeden z kolegów tego dziecka zareagował i powiadomił rodziców i szkołę. Ale cała ta historia trwała osiem miesięcy. Dzieciak nie chciał chodzić do szkoły, bolał go brzuch, miał temperaturę.

Rodzice się martwili, prosili o pomoc psychologa, ale chłopiec niczego nie ujawnił, bo zagrożono mu, że jak tylko coś powie, to oberwie. Żył z tym swoim problemem tak długo, bo ani szkoła, ani koledzy nie reagowali, nie chcieli się wtrącać, donosić.

Boimy się reagować i to już od najmłodszych lat.

Tak wydaje się łatwiej. Zamknąć się w czterech ścianach.

Nie słyszeć, nie widzieć.

To jest właśnie ten problem. Brak siły na to, aby reagować tam, gdzie obiektywnie można coś zmienić. Pamiętajmy, że przykład rodziców jest najważniejszy, najbardziej odwzorowuje się w psychice dziecka. Dzieci słuchają, potrafią doskonale wychwycić, co się złego w domu dzieje. Ostatnio chłopiec zapytał mnie: „Pani sędzio, jak mój tatuś jeździ bez prawa jazdy, to czy on popełnia przestępstwo?”. Czyli dziecko wie o tym.

Odpowiadam dziecku: „Może tata ma jakieś prawo jazdy?”. „No ma, bo sobie kupił”. Dlatego ogromną rolę widzę w przedszko-

My doroÊli sami jesteÊmy agresywni.

Obgadujemy przy dzieciach sàsiadów, znajomych. Dzieci w tej agresji dorastajà.

11

Wy wi a d n u m e r u

lu i szkole, w kształceniu wychowawców i pedagogów z zakresu prawa. Mam nadzieję, że nauczyciele będą chętnie uczestniczyli w szkoleniach ze stosowania Procedury Niebieskiej Karty, bo muszą wiedzieć, na jakie zachowania reagować, czym różni się na przykład naruszenie nietykalności od naruszenia czynności narządu ciała na czas poniżej czy powyżej siedmiu dni. Jeżeli widzimy siniaka na plecach czy nóżkach dziecka, należy zapytać, co się stało. Jeżeli mamy jakąś wątpliwość, że tłumaczenie dziecka i tłumaczenie rodziców różnią się, to należy tę sprawę zbadać do końca i wyjaśnić, czy nie doszło do przemocy.

Pamiętajmy, że dziecko najczęściej ukrywa swoją krzywdę.

Aby chronić rodzica.

Tak. Pamiętam takie dziecko, którego matka i ojciec przywiązywali je za rączki i nóżki do dwóch krzeseł i polewali wrzątkiem.

Dziecko trafiło do szpitala, a rodzice do sądu. W czasie przesłuchania pierwsze słowa dziecka brzmiały: „Pani sędzio, kiedy pani wypuści moją mamusię”. I to jest to, o czym rodzice powinni wiedzieć, że dzieci nadal kochają, ale każda forma przemocy odciska piętno na ich psychice.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała R EK L A M A

12

Katarzyna Grunt

Anna Maria Wesołowska Sędzia Sądu Okręgowego w Łodzi w IV Wydziale Karnym.

Występuje w serialu fabularno-dokumentalnym Sędzia Anna Maria Wesołowska, emitowanym przez telewizję TVN. Autorka książki Bezpieczeństwo młodzieży. Poradnik prawny. Współtwórczyni projektu Dziennikarz w sądzie, organizowanego przez „Iustitia”, Fundację im. Stefana Batorego i Helsińską Fundację Praw Człowieka, mającego na celu poznanie przez dziennikarzy uwarunkowań pracy sędziów i na odwrót.

Sędzia Anna Maria Wesołowska będzie gościem specjalnym Akademii Mojego Przedszkolaka – imprezy dla rodziców i dzieci, która odbędzie się 2 czerwca 2012 r. w Poznaniu. Udział w Akademii jest bezpłatny. Szczegóły na stronie: www.mojprzedszkolak.com.pl

M贸j przedszkolak

13

Z d r owi e d z i e c k a

Nie takie zwykłe „a psssik” Wreszcie skończyła się zima, dzieci z wielką ochotą zrzucają grube kurtki i biegną na poszukiwanie pierwszych oznak nadchodzącej wiosny. Niestety jest ze zwiększoną zachorowalnością wśród dzieci. Jakie choroby pojawiają się najczęściej,jak sobie z nimi radzić i jak im zapobiegać?

W

okresie wiosennym najczęstszymi problemami zdrowotnymi u dzieci są nawracające infekcje dróg oddechowych. Najczęściej sprawcą zamieszania są wirusy, na które stosowane nieraz antybiotyki nie mają szans zadziałać. Inny problem medyczny, który często nasila się podczas ciepłych wiosennych dni, to alergia.

Niestety u niektórych kwitnące kwiaty i drzewa nie są powodem do radości, a jedynie sprawcą uporczywego kataru, łzawiących oczu i bólu głowy.

Niekiedy objawy mogą pojawić się u osób, które dotychczas nie chorowały na alergię, będąc przyczyną przedłużającego się kataru. W takich przypadkach konieczna jest wizyta u lekarza, który po badaniu zaleci dalszą diagnostykę. Podstawą leczenia alergii, oprócz unikania alergenu, są odpowiednio dobrane przez lekarza leki.

14

Fot. Dreamstime.com

okres wiosenny bardzo często związany

M贸j przedszkolak

15

Z d r owi e d z i e c k a

Fot. Dreamstime.com

ZZP – problem całej rodziny

Częstą przypadłością u dzieci jest również zapalenie zatok przynosowych (ZZP). Jest to jedno z dziesięciu najczęściej stawianych rozpoznań medycznych u małych pacjentów.

Choroba ta może pojawić się w każdym wieku, lecz objawy i przebieg choroby u dzieci i dorosłych różnią się w istotny sposób. Związane jest to z odmiennością w budowie anatomicznej u dzieci, u których nie wszystkie zatoki są od razu wykształcone. Ponadto system immunologiczny dopiero się u nich kształtuje, co wiąże się ze zwiększeniem ryzyka rozR EK L A M A

16

woju infekcji, tym bardziej że dzieci przebywają często w dużych grupach i skupiskach rówieśników (żłobki, przedszkola, szkoła).

Układ odpornościowy człowieka zaczyna się rozwijać około 6 tygodnia życia płodowego, a jego kształtowanie trwa do około 12 roku życia. Wszystkie te czynniki sprawiają, że dzieci cierpią częściej na ZZP niż dorośli. Dziecko z zapaleniem zatok przynosowych i zatkanym noskiem to problem całej rodziny, ma problem z jedzeniem – nie czuje zapachu i smaku potraw, jest marudne, często budzi się w nocy.

Ponadto nie każde potrafi oddychać przez usta, co sprawia, że nieraz cała rodzina jest w stanie gotowości.

Na polskim rynku farmaceutycznym obecne są liczne leki, jednak w przypadku małych pacjentów należy zachować szczególną ostrożność, gdyż tylko niektóre z medykamentów mają odpowiednio niski próg rejestracji i mogą być stosowane bezpiecznie u dzieci.

W przypadku zapalenia zatok przynosowych należy, ze względu na skutki uboczne, wystrzegać się szczególnie kropli do nosa czy leków zawierających pseudoefedrynę, które są ogólnodostępne w aptekach. Skutecznym i bezpiecznym rozwiązaniem mogą okazać się leki pochodzenia naturalnego.

Mój przedszkolak Fitofarmaceutyki Dzięki zaawansowanej technologii wytwórczej wykazują podobną, a niekiedy wyższą skuteczność w stosunku do preparatów chemicznych. Pomogą skutecznie i łagodnie – bez działań ubocznych – zwalczać nieżyt nosa towarzyszący zapaleniu zatok. Szczególnie skuteczna okazuje się kompozycja preparatu, w skład którego wchodzą ekstrakty z goryczki, pierwiosnka lekarskiego, szczawiu, bzu czarnego oraz werbeny pospolitej. Wielokierunkowe działanie takiego leku polega na sekretolizie (upłynnieniu zalegającej wydzieliny), zmniejszeniu obrzęku śluzówki poprzez działanie przeciwzapalne, hamowaniu namnażania się mikroorganizmów odpowiedzialnych za wywołanie przeziębienia dzięki właściwościom antywirusowym. Zaletą takiego preparatu jest również wzmocnienie systemu odpornościowego (immunomodulacja).

Oprócz zastosowanych preparatów warto pamiętać o nawilżeniu powietrza w mieszkaniu, częstym wietrzeniu pomieszczeń, podawaniu odpowiedniej ilości płynów i diecie bogatej w witaminy i minerały. Dziecko z katarem, zatkanym noskiem i kaszlem powinno zostać w domu.

na zatoki naturalnie Wielokierunkowe dzia∏anie, skutecznoÊç potwierdzona klinicznie1

Jak poprawić odporność

Rozrzedza g´sty katar2

dzieci na wiosnę

Odtyka nos i ujÊcia zatok3

i zapobiec

Wspiera system immunologiczny w walce z zapaleniem zatok4,5

rozwojowi

Sinupret®. Krople doustne, roztwór 100 g kropli zawiera 29 g ekstraktu (stosunek lek/ekstrakt 1:11) składającego się z: Gentianae radix (korzeń goryczki), Primulae flos cum calycibus (kwiat pierwiosnka z kielichem), Rumicis herba (ziele szczawiu), Sambuci flos (kwiat bzu czarnego), Verbenae herba (ziele werbeny), w stosunku 1:3:3:3:3, ekstrahowanych etanolem (59% v/v). Tabletki drażowane. Jedna tabletka drażowana zawiera: Gentianae radix (korzeń goryczki) 6,000 mg, Primulae flos cum calycibus (kwiat pierwiosnka z kielichem) 18,000 mg, Rumicis herba (ziele szczawiu) 18,000 mg, Sambuci flos (kwiat bzu czarnego) 18,000 mg, Verbenae herba (ziele werbeny) 18,000 mg.

Wskazania: Wspomagająco w ostrych i przewlekłych stanach zapalnych zatok. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Wrzody żołądka, wrzody dwunastnicy i nadkwasota żołądka. Podmiot odpowiedzialny: Bionorica SE, 92308 Neumarkt, Niemcy. Informacji o leku udziela: Bionorica Polska Sp. z o.o., ul. Leszno 14, 01-192 Warszawa, tel.: (22) 886 46 06.

Ref.: 1) Melzer J., Saller R., Schapowal A., Brignoli R. Systematic review of clinical data with BNO-101 (Sinupret®) in the treatment of sinusitis. Forsch Komplemennmed. 2006; 13(2): 78-87. 2) Curle et. al. The evaluation of five Bionorica drugs and Bromhexin on tracheo-bronchial phenol-red secretion in rats. Internal report. Scientific brochure. 3) März, Ismail, Popp. WMW 1999, Ismail, HNO suppl. 2005. 4) Schmolz M., Ottendorfer D., März R.W., Sieder C. Enhanced resistance to Sendai virus infection in DBA/2J mice with a botanical drug combination (Sinupret). Int Immunopharmacol. 2001;1 (9-10): 1841-8.

5) Tcanencu I., Sandstedt K., Ismail C., Stierna P. Anti-inflammatory effect of a herbal combination preparation in a murine model of bacterial rhinitis.

Phytopharmaka und Phytotherapie, Okt. 2002, Berlin.

choroby

1 dieta

Tradycyjny produkt leczniczy roÊlinny z okreÊlonymi wskazaniami wynikajàcymi wy∏àcznie z d∏ugotrwa∏ego stosowania

2010/12/Re/Sin14

R EK L A M A

Podstawą profilaktyki jest prowadzenie zdrowego trybu życia, na który składa się odpowiednio zbilansowana dieta oraz systematyczny wysiłek fizyczny. Posiłki powinny być regularne. Ilość posiłków malucha w wieku przedszkolnym nie może być mniejsza niż 4–5 dziennie.

Dieta musi być odpowiednio zbilansowana i zawierać dostateczną ilość białka, węglowodanów (głównie złożonych) oraz tłuszczy (najlepiej wielonienasyconych).

Powinna zawierać produkty mleczne, chude mięso i ryby.

Codziennie należy spożywać porcję warzyw i owoców, bowiem zawierają one duże ilości niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego witamin (np. witaminy A, C) tudzież mikroelementów (se-

Przed u˝yciem zapoznaj si´ z ulotkà, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczàce dzia∏aƒ niepo˝àdanych i dawkowanie oraz informacje dotyczàce stosowania produktu leczniczego, bàdê skonsultuj si´ z lekarzem lub farmaceutà, gdy˝ ka˝dy lek niew∏aÊciwie stosowany 17 zagra˝a Twojemu ˝yciu lub zdrowiu.

Z d r owi e d z i e c k a

len, cynk). Pamiętajmy jednak o dokładnym myciu warzyw i owoców. Ryby są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych: kwasy omega-3 i omega-6, które znajdziemy także w tranie czy oleju z wątroby rekina. Ważne jest podawanie dzieciom nabiału zawierającego żywe kultury bakterii.

Bakterie te bytując w przewodzie pokarmowym pomagają w utrzymaniu zdrowia.

Niestety podawanie zdrowych produktów dzieciom to najczęściej trudne zadanie, gdyż wiele z nich odmawia zjadania zdrowych przekąsek. Nie można jednak dawać za wygraną. Jeżeli dziecko nie chce jeść warzyw ani owoców, warto spróbować podawania ich w odmiennej formie niż dotychczas stosowanej. Świetną zabawą może być wspólne przygotowywanie posiłków z dzieckiem czy zrobienie z przedszkolakiem sałatki owocowej, która później zostanie razem zjedzona. W diecie dziecka mogą być również stosowane odpowiednio przygotowane mrożonki, zarówno warzywne jak i owocowe.

W codziennej diecie warto unikać produktów sztucznych, przetworzonych, zawierających liczne konserwanty. Jeżeli jest to tylko możliwe, starajmy się wybierać produkty naturalne, przy hodowli których nie były używane sztuczne nawozy, pochodzące z pewnego źródła. Unikajmy podawania dzieciom produktów typu fast food i słodyczy. Powinny być one jak najrzadszym składnikiem codziennej diety i nie należy ich stosować jako nagrody.

2 ubranie

Oprócz zbilansowanej diety ogromną rolę we wzmacnianiu odporności u dzieci ma regularny wysiłek fizyczny. Jeżeli aktywności fizycznej brakuje, osłabieniu ulegają bariery ochronne, co skutkuje częstymi infekcjami oraz osłabieniem organizmu. Niestety pora roku nie zawsze sprzyja takiej aktywności, jednak mimo wszystko konieczne jest systematyczne wychodzenie na dwór, nawet kiedy pada deszcz.

Dziecko warto zachęcić do spaceru i zaplanować na przykład poszukiwanie wraz z nim pierwszych oznak wiosny wśród budzącej się po zimie przyrody. Powinno być ono jednak odpowiednio ubrane. Obowiązuje zasada zakładania kilku warstw odzieży. Najlepiej wybierać ubranka, które maluch będzie potrafił sam ubrać i ściągnąć. Jednak należy zachować umiar, dziecko nie powinno być ubrane zbyt ciepło, bo jeżeli podczas zabawy się zgrzeje, ryzyko infekcji wzrośnie. Nie należy wychładzać ani przegrzewać organizmu dziecka. Szczególną uwagę warto zwrócić na stopy i głowę dziecka. Obuwie musi być tak dobrane, aby zapewnić dziecku suche stopy, wiosną bowiem nie da się uniknąć zabawy z przeskakiwaniem czy przechodzeniem przez kałuże. Na głowie powinna znajdować się również lżejsza niż w zimie czapka wykonana z naturalnych materiałów. Kurtka musi chronić dziecko przed wiosennym wiatrem.

18

3 higiena Nieodzownym elementem zapobiegania chorobom na co dzień jest przestrzeganie zasad higieny. Mycie rąk, zakrywanie ust podczas kaszlu lub kichania, czy używanie jednorazowych chusteczek higienicznych powinno być czymś oczywistym dla każdego dziecka. Na rękach bowiem i drogą kropelkową przenoszona jest znaczna część drobnoustrojów, warto więc zwrócić uwagę na te codzienne czynności. Uczmy dziecko, że myjemy ręce przed każdym posiłkiem, po skorzystaniu z toalety czy powrocie ze spaceru. Ponadto warto zwrócić uwagę, jak ręce są myte przez dzieci. Najlepiej gdy czynność ta, przynajmniej na początku, wykonywana jest pod nadzorem dorosłego. Ręce należy myć pod bieżącą wodą, koniecznie stosując każdorazowo mydło, które potem trzeba dokładnie spłukać. Dziecko musi pamiętać, aby zmoczyć całe dłonie. Po umyciu ręce dokładnie wyciera ręcznikiem – warto zwrócić uwagę, aby był on łatwo dostępny.

4 odpoczynek

Niezbędnym elementem w utrzymaniu zdrowia jest odpoczynek. Bardzo ważny jest sen – dziecko powinno spać około 9–10 godzin na dobę. Godziny zasypiania muszą być stałe. Konieczna jest także izolacja dziecka przed dymem papierosowym, który predysponuje do chorób układu oddechowego.

Jeżeli nie chcemy, aby nasze pociechy chorowały, pamiętajmy o posyłaniu do przedszkola dzieci zdrowych. W dużym zbiorowisku ludzi znacznie łatwiej dochodzi do rozprzestrzeniania się infekcji. Dziecko w przedszkolu powinno być zdrowe i niestety nawet przedłużający się katar wymaga wyleczenia w domu.

Mimo że mamy już wiosnę, a na dworze jest coraz cieplej, to dzieci wciąż chorują. Jeżeli chcemy temu zapobiegać lub pragniemy, aby infekcje trwały jak najkrócej i nie wikłały się, starajmy się na co dzień przestrzegać zasad zdrowego trybu życia. Nie zapominajmy, że dzieci w znacznym stopniu naśladują rodziców, dlatego tak ważna jest postawa dorosłych.

Pamiętajmy również, że nie warto eksperymentować ze zdrowiem dziecka i zawsze lepiej skonsultować stan chorego przedszkolaka z pediatrą niż podawać leki na własną rękę, a już w szczególności należy to uczynić, kiedy infekcja się przeciąga i utrudnia codzienne funkcjonowanie maluszka. t lek. med. Joanna Gładczak Pracownik Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 1 w Tychach.

Współpracuje z placówkami miejskimi w zakresie edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.

M贸j Przedszkolak

19

Z d r owi e d z i e c k a

HOMEOPATIA

Meritum zdrowia?

Rozmowa z lek. med. Andrzejem Święcickim, założycielem NZOZ „MERITUM” w Poznaniu

Jak w kilku zdaniach przybliżyć homeopatię laikowi? omeopatia jest przede wszystkim szczególną, logiczną i konsekwentną strategią postępowania leczniczego. Zakłada ona integracyjne rozumienie organizmu jako spójnej w swych reakcjach całości.

Oznacza to, że organizm należy postrzegać jak coś podobnego do dzwonu, a nie do maszyny składającej się z podzespołów. To bardzo nowoczesne spojrzenie wkraczające do medycyny.

Do tej pory obowiązywał paradygmat kartezjański, który zakładał, że organizm, jak choćby zegar, może mieć zepsuty jeden podzespół – narząd lub układ. Dlatego mamy wpojone, że na przykład dziecko ma chore gardło, ucho, oskrzela itp.

Stąd też rozwój specjalizacji medycznych.

Obecnie nowoczesna medycyna mówi, że w chorobie wytrącony z równowagi jest cały organizm. W niektórych miejscach reakcje są tylko lepiej widoczne. Takim objawom, często miejscowym, towarzyszą inne, subtelniejsze oraz ogólne jak gorączka, złe samopoczucie czy brak apetytu. Jeżeli się dokładnie przyjrzeć organizmowi w chorobie, to okaże się, że wszędzie jest mniej lub bardziej zmieniony. Na podobieństwo dzwonu. Albo cały drży – choruje, albo cały jest zdrowy. Dlatego leczenie musi obejmować cały organizm. Lekarz ma poznać dokładnie funkcje całego organizmu. Wskazane jest, by dokładnie wypytać pacjenta lub jego rodziców o wszystkie współistniejące objawy. Oznacza to zebranie bardzo dokładnego wywiadu.

H

W celu dobrania indywidualnego leczenia?

W psychologii już akceptujemy, że każdy jest inną osobowością, każdego trzeba traktować indywidualnie. W medycynie, w odniesieniu do ciała, organizmu, myśleliśmy do tej pory, mówiąc w uproszczeniu, że dwie osoby mogą mieć tę samą chorobę. Na przykład dwoje dzieci z tą samą infekcją bakteryjną w gardle ma to samo rozpoznanie – angina ropna. Okazuje się, że mają one tylko podobny stan w podstawowych aspektach – na przykład zmiany lokalne, ale w całości organizmu reakcja jest zupełnie inna. Przykładowo jedno dziecko marznie, a drugiemu jest za gorąco, jedno jest rozdrażnione, a drugie senne.

Różnice można by pewnie wymieniać w nieskończoność.

Oznacza to, że tak jak każdy z nas jest inną osobowością, tak też choruje inaczej, „po swojemu”, i aby rozwiązać problem zdrowotny, trzeba indywidualnie dobrać leczenie. Jeżeli tego nie uczynimy, ryzykujemy sytuację, że z wspomnianej dwójki dzie-

20

ci po tym samym leczeniu „gardła” jedno wyzdrowieje, a u drugiego rozwiną się albo powikłania albo objawy przewlekłe.

Wszyscy mamy takie doświadczenia.

Jakie są dalsze kroki po zebraniu informacji o objawach?

Organizm wykorzysta swoje własne siły w przywróceniu równowagi i wydolności, czyli zdrowia. Każdy objaw pojawiający się w chorobie wynika z reakcji obronnych. Jest to pozytywny element, który można wykorzystać. Gdy marznące ręce wkładamy do zimnej wody, początkowo nasila się dyskomfort, ale prowokowane są reakcje obronne i w tym cierpieniu organizm mobilizuje się, by rozwiązać problem. Następuje hartowanie. Wszyscy to znamy. Jest to w uproszczeniu przykład homeopatii, od greckich słów: homoios – podobny i pathos – cierpienie. Oznacza to, że lekarz homeopata zastosuje jako lek taką substancję, która u zdrowej osoby wywoła podobne dolegliwości. Ważne, aby podkreślić, że substancja staje się lekiem, jeżeli jest użyta według opisanej procedury. Nie ma leku homeopatycznego „na gardło” lub „na przeziębienie”. Substancja dobrana jest do stanu pacjenta i ma wspomagać jego własny, indywidualny sposób obrony niezależnie od tego, co go wytrąciło z równowagi.

Krokiem strategii jest kontrola tego, co się dzieje z pacjentem po zastosowaniu leczenia. Tak jak dokładnie ocenia się stan wyjściowy organizmu, tak też dokładnie trzeba się przyjrzeć, jak – jako całość – reaguje. Niedopuszczalne jest na przykład, by uznać za wyleczonego człowieka, u którego ustąpią zmiany zapalne w gardle, ale pozostanie złe samopoczucie czy jakiekolwiek objawy, choćby drobne, ale przewlekające się.

Pacjent ma być cały zdrowy i rolą lekarza jest to osiągnąć.

Ciekawe jest to, że lek homeopatyczny nie działa prawdopodobnie jako substancja chemiczna, a raczej jako informacja wpływająca na metabolizm komórek. Jest to coś na podobieństwo przechodzenia informacji z kasety magnetofonowej do magnetofonu. Nośnikiem informacji jest tlenek żelaza, rdza, napylona na taśmę plastikową. Z kasety do magnetofonu nie przechodzi materialnie nic, a jednak słyszymy muzykę. Nikt się w tym nie doszukuje czarów. W leku homeopatycznym nośnikiem informacji jest tlenek wodoru, a odbiorcą komórka żywa.

Oznacza to, że w pewnym sensie lek homeopatyczny nie działa. Spełnia rolę drogowskazu na szlakach metabolicznych. Nic nie robi, a jednak tak prowadzi, że ten organizm, który wcześniej sobie nie radził, na przykład z alergią, zdrowieje.

Mój Przedszkolak Załóżmy, że ma pan przed sobą mamę kilkuletniego malucha, który często się przeziębia lub jest alergikiem. W jaki sposób przebiega leczenie? Czym różni się wizyta w gabinecie homeopaty od tej, którą znamy z przychodni?

Lekarz pozostaje lekarzem, a odwoła się do homeopatii, by poszerzyć możliwości niesienia pomocy. Dokładnie wysłucha mamę, przyjrzy się reakcjom dziecka, zbada je. Następnie wypyta o wszystkie objawy ostre, przewlekłe, o historię chorób od urodzenia. Postara się poznać osobowość dziecka, jego upodobania, rytmy dobowe, szczególne reakcje itp. Poświęci temu tyle czasu, ile wymaga sytuacja. Następnie wszystko dokładnie przemyśli i zastosuje preparat, który będzie miał za zadanie wyregulowanie funkcji organizmu tak, by sobie poradził własnymi siłami z infekcją, a później wyszedł z alergii. Jeżeli dziecko przyjmuje leki chemiczne, wycofa się z nich tylko wtedy, gdy stan dziecka na tyle się poprawi, że będzie to bezpieczne. Dalej pozostanie w kontakcie telefonicznym z rodzicami i zaprosi na wizytę kontrolną. Na niej oceni w oparciu o pierwszy dokładny wywiad, czy organizm dziecka jako całość zdrowieje. Jeżeli nie, to skoryguje postępowanie, jeżeli tak, pozostanie przy tym samym leczeniu. Będzie tak czuwał nad dzieckiem, aż całkowicie wróci do równowagi. Wtedy pozostaje do dyspozycji po to, by czuwać nad jego prawidłowym rozwo200x137_Acidolit_120220.ai 1 2/20/12 13:06 jem. Podejmuje działania profilaktyczne i będzie służył pomocą w sytuacjach nagłych.

Czy homeopatycznie możemy leczyć wszystkie choroby?

Nie pytam o choroby nieuleczalne, mam na myśli schorzenia fizyczne i psychiczne leczone farmakologicznie.

Doświadczenie uczy, że jeżeli lek spełnia rolę drogowskazu, to efekt osiąga się tylko dzięki pracy własnej organizmu. Pewne procesy mogą ustąpić szybciej, inne wolniej, niektóre wykraczają poza jego możliwości i wtedy konieczna jest pomoc na przykład chirurgiczna albo chemiczna. Lek homeopatyczny nie powoduje, że złamana kość zagoi się po kilku dniach. Organizm może wykonać taką pracę w ciągu kilku tygodni i koniec. Ale jeżeli kość nie zrasta się miesiącami, to pod wpływem leku homeopatycznego mogą ruszyć procesy naprawcze. Wtedy i tak niegojenie nie potrwa krócej niż czas potrzebny organizmowi na wykonanie tej pracy. Tak przebiega to mniej więcej we wszystkich chorobach. Generalnie sukces jest pochodną możliwości wykonania danej pracy, regeneracji, pokonania bakterii przez organizm oraz wiedzy, zaangażowania, wytrwałości lekarza i samego pacjenta lub jego opiekuna. Leki chemiczne traktujemy jako spełniające rolę asekuracji lub ratujące życie i jako takie pozostają do dyspozycji. Jednak w przywracaniu równowagi, wydolności organizmu strategie homeopatyczne mają znaczną przewagę.

Bardzo dziękuję za rozmowę.

Patrycja Danielewska, mama Amelii (11 lat) i Antoniego (2 lata) R EK L A M A

NOWOÂå

DIETETYCZNY ŚRODEK SPOŻYWCZY SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA MEDYCZNEGO DO POSTĘPOWANIA DIETETYCZNEGO W STANACH ODWODNIENIA ORGANIZMU

Nawadnia Acidolit® nie zawiera białka mleka, laktozy i glutenu

i smakuje!

Acidolit® saszetki stosuje się w stanach zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, w sytuacjach, w których istnieje ryzyko odwodnienia w celu nawadniania oraz uzupełniania składników mineralnych w organizmie zarówno podczas biegunki jak i biegunki połączonej z wymiotami. Zaleca się aby niemowlętom poniżej 6 miesiąca życia oraz dzieciom skłonnym do alergii podawać Acidolit® w wersji bezsmakowej.

Acidolit® zawiera proszek, który po rozpuszczeniu w wodzie tworzy doustny płyn nawadniający o zmniejszonej osmolarności i obniżonej zawartości sodu, co jest zgodne z najnowszymi zaleceniami ESPGHAN (Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci).

Może być stosowany u niemowląt, dzieci a także osób dorosłych.

Sposób przygotowania: Do 200 ml przegotowanej, chłodnej wody dodać zawartość 1 saszetki i wymieszać. Niemowlętom i małym dzieciom płyn można podawać w butelce ze smoczkiem. Roztworu nie należy dosładzać. Jeżeli występują pują wymioty płyn podawać schłodzony, małymi porcjami w niewielkich odstępach czasu (np. co 5 minut).

1 Produkt nie jest odpowiedni do stosowania jako jedyne źródło pożywienia. Nie stosować produktu u 2 osób, u których nie występuje odwodnienie organizmu. Produkt należy przyjmować pod nadzorem lekarza.

Z d r owi e d z i e c k a

Alergia w rodzinie Co się dzieje u alergika, który jest uczulony na pyłki? Kiedy pójść z dzieckiem do lekarza, a w jakich przypadkach możemy sami zastosować odpowiednie leczenie?

Alergiczny nieżyt nosa U alergika, który jest uczulony na przykład na pyłki, układ immunologiczny produkuje przeciwciała przeciwko antygenom, które znajdują się w pyłach traw, drzew czy chwastów. Antygeny łączą się z przeciwciałami i taki kompleks powoduje wydzielanie przez komórki układu immunologicznego niekontrolowanej ilości substancji prowadzących do zapalenia alergicznego.

Skutkiem tego zapalenia są znane dobrze alergikom objawy, takie jak: wodnisty katar, kichanie, świąd nosa i oczu. To objawy choroby znanej powszechnie pod nazwą pyłkowicy, czyli alergicznego nieżytu nosa. Pacjenci z alergicznym nieżytem nosa uczuleni na pyłki roślin mają objawy występujące sezonowo.

Powtarzają się one co roku o tej samej porze. Alergik uczulony na trawy pod koniec maja zacznie kichać, zużywać kilka paczek chusteczek dziennie. Swędzenie oczu jak i pozostałe objawy ustąpią w połowie lipca, chyba że wyjedzie w góry, gdzie trawy zaczynają pylić później i objawy będą nadal. Kiedy nasze dziecko jest uczulone na drzewa, trawy i chwasty, objawy będzie miało nawet od lutego, a ustąpią dopiero w połowie października. Pacjent uczulony na alergeny wewnątrzdomowe będzie miał objawy od połowy października (kiedy zamykamy okna i włączamy ogrzewanie) do momentu, kiedy będzie na tyle ciepło, że zaczniemy otwierać okna i częściej wietrzyć mieszkanie.

Astma alergiczna U pacjentów z nieleczonym alergicznym nieżytem nosa może po jakimś czasie rozwinąć się astma alergiczna. Astma może też wystąpić jako jedyny objaw uczulenia na pyłki roślin, naskórki zwierząt czy pleśnie. Przy uczuleniu na pokarmy duszności występują rzadziej. U dzieci, ale i nie tylko, częstą maską choroby alergicznej są przewlekłe infekcje górnych dróg oddechowych, których cechą charakterystyczną jest brak gorączki lub występujący jedynie stan podgorączkowy. Jeżeli przedszkolak

22

ma często ropny katar, pochrząkuje, a nawet pokasłuje, jest osłabiony, traci apetyt i mamy z nim trochę kłopotów wychowawczych, należy pomyśleć o diagnostyce w kierunku alergii.

Czym jest atopowe zapalenie skóry?

Oprócz objawów ze strony układu oddechowego u pacjentów z chorobą alergiczną dość często występują objawy na skórze. U niemowląt uczulonych najczęściej na mleko mama obserwuje czerwone „kwitnące policzki”, skóra tych dzieci jest bardzo sucha. Zmiany skórne w postaci zaczerwienionej skóry, często ze śladami po zadrapaniach, bo towarzyszy im bardzo silny świąd, występują najczęściej w zgięciach łokciowych, podkolanowych, na tułowiu, twarzy, w kącikach ust, na szyi, w okolicy płatków usznych, które wyglądają jak „naderwane”. Źródłem atopowego zapalenia skóry (AZS) są nie tylko pokarmy. Zmiany występują również pod wpływem uczulenia na antygeny całoroczne, jak roztocza kurzu domowego czy naskórki zwierząt. AZS nasila się też u niektórych pacjentów w okresie pylenia roślin. Ale w niektórych przypadkach nasilenie tej choroby występuje pod wpływem stresu. Zmiany chorobowe mogą być też wywołane przez czynniki wewnętrzne.

Fot. Dreamstime.com

B

adania epidemiologiczne ECAP wykonane w Polsce w latach 2006–2008 wykazały, że największy wzrost zachorowań na choroby alergiczne występuje u dzieci do 14 roku życia. To niepokojące dane, ale podobne do wyników badań epidemiologicznych wykonanych w krajach Europy i w Stanach Zjednoczonych.

Uczulenie na pokarmy Pacjenci uczuleni na pokarmy mogą mieć nie tylko zmiany skórne. Uczuleniom na pokarmy mogą też towarzyszyć zaparcia naprzemiennie z biegunkami, uczucie nudności, czasami wymioty, poczucie tzw. dyskomfortu w okolicy jamy brzusznej, brak apetytu. Objawy skórne, jak i ze strony przewodu pokarmowego mogą wystąpić w trakcie posiłku lub nawet do 24 godzin po nim. To bardzo utrudnia rozpoznanie odpowiedzialnego za objawy antygenu pokarmowego. Wystąpienie objawów, ich nasilenie zależy również od częstości spożywania, a co za tym idzie – ilości składnika, który dostał się do przewodu pokarmowego uczulonego pacjenta. Diagnostyka uczulenia na pokarmy jest bardzo trudna. Wymaga specjalistycznych badań i dużego doświadczenia i wiedzy ze strony alergologa. Przestrzegam przed stosowaniem przypadkowych

diet, zwłaszcza kiedy składają się tylko z kilku pokarmów. Celowo nie wymieniam jakich, bo w przypadku alergii pokarmowej pomaga jedynie dieta z ograniczeniem tylko tego składnika, na który jest pacjent uczulony. Nie ma uczulenia na „wszystko”. Jeżeli pacjent uczulony jest na marchewkę, to może jeść ziemniaki, jeżeli uczulony jest na cielęcinę to uczulony jest też na wołowinę, ale nie na kurczaki. Warto wspomnieć o zjawisku alergii krzyżowej – np. uczulenie na pyłki brzozy. Pacjenci mający objawy alergii w okresie pylenia brzozy mogą odczuwać pieczenie, swędzenie i obrzęk błony śluzowej jamy ustnej przez cały rok po spożyciu owoców pestkowych tj. jabłka, morele, czereśnie itd. Jeżeli podejrzewamy u naszego dziecka czy u siebie alergię na pokarm, powinniśmy udać się do specjalisty alergologa, który zastosuje właściwą diagnostykę i leczenie.

ŻYCIE BEZ ALERGII

Do jakiego specjalisty się udać?

Jak wiemy specjaliści, którzy leczą choroby alergiczne, nazywają się alergologami. Każdy alergolog leczy wszystkie choroby alergiczne, ale w przypadku dzieci – zwłaszcza małych – lepiej wybrać alergologa pediatrę. Jeżeli dziecko ma ciężką astmę, należy skorzystać z porady pediatry, który specjalizował się w pulmonologii. Ciężkie przypadki atopowego zapalenia skóry dobrze jest skonsultować z alergologiem dermatologiem. Nie powinno się wykonywać testów alergologicznych w przypadkowych laboratoriach.

O badaniach diagnostycznych i składzie testów alergologicznych powinien decydować specjalista alergolog po zbadaniu pacjenta. Badania diagnostyczne, zwłaszcza badanie przeciwciał swoistych we krwi, są drogie.

Szkoda więc tracić pieniądze na przypadkowe zestawy testów, które nie przyczynią się do postawienia prawidłowego rozpoznania. Większość poradni alergologicznych ma podpisane umowy z NFZ. W Polsce dostępne są wszystkie leki antyhistaminowe zarówno pierwszej, jak i drugiej generacji, zarejestrowane w Europie. Większość z tych leków znajduje się na nowej liście leków refundowanych. Są na niej również szczepionki swoiste stosowane w immunoterapii chorób alergicznych.

Tabletki powlekane 10 mg

Kiedy możemy sami leczyć swoje dzieci?

Na pewno wtedy, kiedy objawy są mało dokuczliwe i pojawiły się po raz pierwszy. W aptekach można kupić niektóre leki antyhistaminowe bez recepty. Jeżeli po ich zażyciu ustąpił wodnisty wyciek z nosa i napady kichania, a objawy pojawiły się już drugi lub kolejny sezon, to jednak powinniśmy odwiedzić naszego lekarza rodzinnego. Od niego dostaniemy skierowanie na diagnostykę i leczenie u alergologa. Jeżeli nasze dziecko lub my mamy suchą skórę i nawilżanie nie pomaga, a dołącza się dokuczliwy świąd, to jest powód, aby odwiedzić gabinet alergologiczny.

Pa mi ętaj!

Nasze dziecko zaczyna kaszleć po spacerze, szybciej męczy się po wysiłku niż jego rówieśnicy, nie chce ćwiczyć na lekcjach wychowania fizycznego – to powód do naszego niepokoju i konsultacji z alergologiem.

Pamiętajmy, alergia to choroba, którą możemy odziedziczyć po rodzicach lub dalszej rodzinie. Jeżeli więc były przypadki chorób alergicznych w naszej rodzinie i zauważymy objawy choroby alergicznej u naszego dziecka lub u nas, nawet słabe i sporadyczne, powinniśmy odwiedzić poradnię alergologiczną. t dr n. med. Urszula Samolińska-Zawisza R EK L A M A

Zakład Alergologii i Immunologii SP Centralny Szpital Kliniczny, Warszawa

Z d r owi e d z i e c k a

24

Mój Przedszkolak

Jak leczyć

katar

Codziennie dba o nos, walczy z objawami

alergii

Słońce, kwitnące kwiaty, drzewa i krzewy

Y USUWA PRZ

oddycha, źle sypia, jest marudny.

N

O

GR

T SKU

K

I

leje mu się wodnista wydzielina. Z trudem

OBJAWY

zimie. Ale Twój maluch kicha na to. Z noska

ANIC

ZA

Ekspert w walce z katarem l Wypłukuje alergeny l Nawilża śluzówkę nosa l Już od 6. miesiąca życia

R EK L A M A

os to niezwykle precyzyjny filtr, podgrzewacz i nawilżacz powietrza. Śluzówka nosa pokryta jest milionami falujących rzęsek, zanurzonych w cienkiej warstwie śluzowej wydzieliny. Śluz to pułapka dla „intruzów” – kurzu, alergenów, zarazków. Stale falujące rzęski przesuwają jego wierzchnią warstwę, usuwając unieruchomione drobiny na zewnątrz. Mechanizm samooczyszczania nosa jest wspomagany w walce z zarazkami i alergenami przez wyspecjalizowane, w zwalczaniu drobnoustrojów, komórki i substancje zawarte w śluzie.

U alergików błona śluzowa nosa zbyt mocno reaguje na bodźce. Czynnikiem sprzyjającym ujawnieniu się alergii jest zaburzenie naturalnych mechanizmów obronnych śluzówki przez przesuszone powietrze, kurz, dym tytoniowy w otoczeniu dziecka.

W leczeniu kataru alergicznego dużą rolę odgrywa profilaktyka, czyli unikanie alergenów. Całkowite usunięcie alergenów z powietrza jest niemożliwe, ale zmniejszenie ich natężenia w nosie poprzez płukanie może skutecznie zapobiegać katarowi lub zmniejszać dolegliwości. Najczęściej stosuje się w tym celu naturalny, izotoniczny roztwór soli morskiej. Nawilżając nim systematycznie śluzówkę noska sprawisz maluchowi znaczną ulgę. Woda morska wypłukuje, bez jakichkolwiek podrażnień, bakterie, wirusy, alergeny, kurz, ułatwiając oddychanie i przynosząc ulgę w „zwykłym” katarze i katarze na tle alergicznym. Może zawierać, jak np. Marimer, cenne pierwiastki, które wspomagają naturalne procesy obronne śluzówki nosa, np. posiadający właściwości antyalergiczne mangan czy działającą przeciwbakteryjnie miedź.

E UJ

– świat budzi się do życia po długiej, surowej

REDU K

Y N Y CZ

*

Rapiejko P., Jurkiewicz D., Wpływ stosowania izotonicznego roztworu wody morskiej (Marimer) na objawy chorobowe oraz stan błony śluzowej nosa u chorych z uczuleniem na alergeny pyłku roślin, Alergoprofil 2007, 3(4): 29-35

www.marimer.pl

25

Z d r owi e d z i e c k a

Groźna grypa jelitowa Sezon wiosenny to nie tylko okres sprzyjający zachorowaniom na infekcje dróg oddechowych, ale także czas częstszego występowania zakażeń wirusowych w przewodzie pokarmowym.

Potocznie infekcje jelitowe przebiegające z biegunką określane są przez pacjentów (a niekiedy również i przez lekarzy) mianem „grypy jelitowej”, chociaż z grypą wywołaną wirusami grypy

W

chłodnych miesiącach roku dominującymi czynnikami etiologicznymi wywołującymi ostrą biegunkę są przede wszystkim rotawirusy oraz – nieco rzadziej – adenowirusy i caliciwirusy. To, co łączy wirusowe zakażenia przewodu pokarmowego z grypą, która jest ostrą chorobą wirusową układu oddechowego, to zbliżona sezonowość występowania.

Fot. Dreamstime.com

lub paragrypy nie mają nic wspólnego.

Rotawirusy Rotawirusy odpowiedzialne są za 50 do 70 procent przypadków ostrej biegunki, zwłaszcza u dzieci do 2 roku życia.

W odniesieniu do tych zakażeń – w krajach o klimacie umiarkowanym, takich jak Polska – obserwuje się wyraźną sezonowość zachorowań polegającą na wzroście częstości infekcji w sezonie jesienno-wiosennym, czyli w tzw. chłodnych porach roku. Zakażenie rozprzestrzenia się poprzez kontakt bezpośredni: najczęściej drogą fekalno-oralną (i może być przenoszone dalej przez skażone ręce, naczy-

26

nia, inne przedmioty lub żywność), ale także przez zainfekowaną wodę oraz drogą kropelkową. Zachorowania na biegunkę rotawirusową mają charakter epidemiczny, powodując zakażenia w skupiskach dzieci, np. żłobkach czy przedszkolach oraz na oddziałach szpitalnych. Zwykle zachorowanie ma ostry przebieg: objawy utrzymują się przez 3 do 8 dni i mogą doprowadzić do odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych i znacznego pogorszenia stanu ogólnego dziecka.

M贸j przedszkolak

27

Z d r owi e d z i e c k a

Adenowirusy Drugim ważnym czynnikiem etiologicznym ostrej biegunki są adenowirusy. Odgrywają one istotną rolę w patogenezie chorób układu oddechowego, zaś za infekcje w przewodzie pokarmowym odpowiadają zakażenia szczepami 40 i 41.

Zakażenie dotyczy głównie niemowląt oraz małych dzieci i może występować przez cały rok. Objawy chorobowe dotyczą jednocześnie przewodu pokarmowego oraz układu oddechowego w postaci nieżytu nosa, zapalenia gardła czy zapalenia ucha.

Caliciwirusy Natomiast zakażenie caliciwirusami przebiega podobnie do infekcji rotawirusowej, chociaż nasilenie objawów jest zwykle mniejsze. Obok ostrej biegunki mogą u chorych występować zwiewne wysypki. Niezależnie od etiologii, w obrazie klinicznym wirusowego zakażenia przewodu pokarmowego dominują wymioty i biegunka, czasami z towarzyszącą gorączką i objawami nieżytu ze strony dróg oddechowych. U części chorych obserwuje się brak łaknienia, bóle lub wzdęcia brzucha.

Na skutek oddawania licznych stolców wodnistych lub półpłynnych oraz wymiotów o różnym natężeniu, dochodzi do odwodnienia i zaburzeń metabolicznych, które mogą wymagać hospitalizacji i nawadniania pozajelitowego.

są w dobrym stanie ogólnym i prezentują łagodne lub umiarkowane objawy odwodnienia, postępowaniem z wyboru powinno być nawadnianie drogą doustną w oparciu o tzw. doustne płyny nawadniające (DPN), takie jak np. Orsalit. Jest to najbardziej fizjologiczna i bezpieczna droga nawadniania, która może być wykorzystana w każdej sytuacji, bez konieczności zatrzymywania pacjenta w szpitalu. DPN można podać od pierwszej chwili wystąpienia objawów biegunkowych. Idealny DPN powinien gwarantować odpowiednie wchłanianie wody i elektrolitów. W tym celu osmolarność płynu musi być w granicach 210250 mOsm/l, a stężenie sodu około 60 mmol/l. DPN należy podawać często, małymi porcjami (w zależności od wieku dziecka: kroplomierzem, łyżeczką lub poić z kubeczka małymi łykami), gdyż minimalizuje to ryzyko wystąpienia wymiotów. Warto też pamiętać, że chłodny płyn jest lepiej tolerowany i po przygotowaniu, a przed podaniem, można go schłodzić w lodówce.

Dawkowanie płynów zaleca się w zależności od masy ciała.

Zalecane dawkowanie płynów qqU małych dzieci z wagą do 8 kg podaje się 400 ml DPN w ciągu 3–4 godz., a następnie 100 ml po każdych wymiotach lub biegunkowym stolcu.

qqDzieci o masie ciała od 8 do 12 kg powinny otrzymać 600 ml DPN w ciągu 3-4 godz.

qqDzieci ważące 12–15 kg powinny otrzymać około 800 ml DPN oraz 200 ml DPN po każdych wymiotach lub biegunkowym stolcu.

qqDla dzieci ważących ponad 15 kg odpowiednia jest objętość

qqOsoby dorosłe powinny otrzymać 600–1600 ml DPN w szybkiej fazie nawadniania i 200 ml DPN po każdych wymiotach/biegunkowym stolcu.

Postępowanie w ostrej biegunce wirusowej Im młodsze dziecko lub im starszy człowiek, tym większe jest narażenie na szybkie odwodnienie i związane z nim powikłania w wyniku ostrej biegunki. Jest to spowodowane u dzieci większą proporcją powierzchni ciała do objętości płynów ustrojowych i szybszym tempem przemian metabolicznych, a w obu zagrożonych grupach: mniejszą rezerwą płynową i uzależnieniem od opiekunów. O narastającym odwodnieniu może świadczyć zmiana zachowania: rozdrażnienie, senność czy apatia. Postępowanie w ostrej biegunce wirusowej jest objawowe – to znaczy, że nie ma leku, który by działał bezpośrednio na czynnik sprawczy zakażenia, natomiast należy dążyć do wyrównania zaistniałych niedoborów wodno-elektrolitowych i utrzymania prawidłowego stanu nawodnienia. U wszystkich chorych, niezależnie od wieku, którzy

28

Fot. Dreamstime.com

1200 ml DPN w ciągu 3–4 godz. plus uzupełnianie strat bieżących.

Należy pamiętać, że inne płyny (np. soki owocowe, rosół z kury, coca-cola) mają wysoką osmolarność, dużą zawartość sacharozy i nie posiadają lub mają nieprawidłowe proporcje elektrolitów. Dlatego nie powinny być one stosowane do nawadniania pacjentów z ostrą biegunką.

Próba nawadniania doustnego może czasami zakończyć się niepowodzeniem pomimo przestrzegania wszystkich reguł i zaleceń. Dzieje się tak, gdy u chorego występują na przykład bardzo uporczywe, nie ustępujące wymioty. Również ciężkie odwodnienie jest wskazaniem do rozpoczęcia nawadniania dożylnego, które następnie można kontynuować, podając DPN. t dr n. med. Kinga Kowalska-Duplaga

Mój Przedszkolak

Bezpieczny start w dorosłość

Dbamy o finansową przyszłość dziecka

Wśród Polaków panuje przekonanie, że stabilność finansową swoim dzieciom są w stanie zapewnić tylko ci rodzice, którym się bardzo dobrze powodzi, ich pensje kilkakrotnie przekraczają średnie dochody, a na kontach bankowych procentują im „grube tysiące”.

Nie ma nic bardziej mylnego!

Chcieć to móc!

Niech to powiedzenie stanie się dewizą każdego rodzica, który pragnie ułatwić swojemu dziecku start w dorosłość. Zakładając, że z domowego budżetu wygospodarujemy każdego miesiąca chociaż 50 zł i będziemy je regularnie wrzucać do zwykłej skarbonki przez 18 lat, uzbiera się 10 800 zł. Kwota ta być może nie powala na kolana, w grę wchodzi jeszcze inflacja, jednak winna dać do myślenia, co stanie się w przypadku, gdy możemy wydzielić więcej i odważymy się obracać tymi pieniędzmi za pomocą różnych instrumentów finansowych. Nie będziemy musieli odmawiać naszemu dziecku studiów w innym mieście, na renomowanej uczelni, być może będziemy w stanie zapewnić mu mieszkanie, by nie męczyła nas świadomość, że spory czynsz wpada do cu-

dzego portfela, lub też sprawimy córce czy synowi auto, by po prostu poprawić im komfort życia.

Cel i samodyscyplina Kiedy już podejmiemy decyzję, że chcemy oszczędzać, ważne, aby kolejnym krokiem było właśnie określenie celu. Studia?

Samochód? A może mieszkanie? Wtedy już możemy doprecyzować kwotę i ustalić plan działania. Warto udać się do kilku banków lub towarzystw ubezpieczeniowych, by porównać ofertę i móc wybrać najodpowiedniejszą dla nas i naszych możliwości. Jeśli sami nie czujemy się na siłach, by wytypować właściwą opcję, zawsze można poradzić się kogoś z rodziny lub skorzystać z rad doradcy finansowego. I najważniejsze: należy narzucić sobie systematyczność i konsekwencję! Jeśli obiecaliśmy sobie zająć się sprawą oszczędzania na przyszłość swojego dziecka, to nie ma co odwlekać tego w czasie. Mimo że na takie działania nigdy nie jest za późno, warto sobie powiedzieć, że im wcześniej zaczniemy, tym lepiej.

Fot. Dreamstime.com

O

przyszłość finansową swojej pociechy może zadbać każdy, kto tylko naprawdę tego chce. Najważniejsze okazują się chęci, określenie celu i samodyscyplina, bowiem pieniądz stanowi jedynie narzędzie, które determinuje wybór sposobu oszczędzania adekwatnego do naszych możliwości.

29

R oz wój d z i e c k a

Łączmy siły!

Do walki o przyszłość finansową naszych dzieci zawsze mogą dołączyć najbliżsi – babcia, dziadek, ciocia czy wujek. Często wydaje się krocie na zabawki i pluszaki, które są standardowymi prezentami, a te z kolei maluchom szybko się nudzą. Nie chodzi o to, by pozbawić naszą pociechę kolorowego dzieciństwa, ale o to, by dokonać rozsądnego zakupu. Może zamiast czwartej w miesiącu grzechotki lub lalki warto przeznaczyć te kilkanaście, jeśli nie kilkadziesiąt złotych na konto oszczędnościowe założone z myślą o wnuczce lub na polisę, którą można też współtworzyć z rodzicami.

Na jakie usługi i produkty warto zwrócić uwagę?

Dziś rynek finansowy oferuje klientom szeroki wachlarz usług, które służą gromadzeniu oszczędności. Stąd też wskazówka, by przed podjęciem decyzji porównać produkty i wybrać najkorzystniejszy. A oszczędzanie można zacząć od najbanalniejszej czynności, czyli zapytać w swoim banku o konto oszczędnościowe, które w tej chwili staje się bezpłatnym dodatkiem do zwykłego rachunku, z tą różnicą, że konto to jest znacznie wyżej oprocentowane – od 3 do nawet 5%. Można ustawić stałe zlecenie, by każdego miesiąca spływała na nie określona kwota przeznaczona na finansowe zabezpieczenie naszego dziecka.

Konta oszczędnościowe są bardzo elastycznym produktem, nie narzucają określonych sum oraz ilości wpłat, nie blokują także środków, bowiem można z nich w każdej chwili skorzystać. Przy tej opcji oszczędzania należy jednak wdrapać się na szczyt swojej samodyscypliny: nie dość, że powinniśmy dokonywać systematycznych wpłat, to jeszcze należy wzbraniać się przed naruszeniem zgromadzonych pieniędzy. Jeśli dysponujemy większą kwotą, warto jednak wspiąć się szczebelek wyżej i rzucić okiem na cenniki lokat. Depozyty skazane są na podatek Belki, który w tej chwili wynosi 19%, jednak wziąwszy pod uwagę jak najczęstszą kapitalizacją odsetek, których nie będziemy wypłacać, i tak sporo zyskujemy. Przeznaczając 5000 zł na lokatę z dzienną kapitalizacją odsetek, przy przykładowym oprocentowaniu wynoszącym 5,5% (już bez tzw. „belki”), po pół roku uzbiera nam się 137, 50 zł.

Przedłużając umowę na kolejne sześć miesięcy, z 5137,50 zł robi nam się już 5278,78 zł, które dalej możemy pomnażać na różnego typu lokatach, zapewniających coraz wyższe oprocentowanie.

Innym rozwiązaniem, nie wymagającym dużego kapitału, są polisy posagowe. Zawierając je, zobowiązujemy się do płacenia określonych składek przez określony czas,

30

a minimalna kwota w niektórych towarzystwach to już 60 zł – tyle z pewnością jesteśmy w stanie wygenerować z domowego budżetu. Oczywiście im kwota jest wyższa, tym lepiej, zwykle waha się od 60 do 200 zł. Polisa posagowa nie umniejsza środków, zapewnia wypłatę zgromadzonego kapitału, kiedy dziecko np. osiągnie określony wiek. Co ważne, w razie śmierci rodzica do momentu osiągnięcia pełnoletniości towarzystwo uiszcza składki, po czym wypłaca określoną sumę ubezpieczeniową. Zaletą polis jest jeszcze to, że nie są obciążone podatkiem od spadków i darowizn.

Mankament natomiast stanowi fakt, iż gromadzone pieniądze pracują w niewielkim stopniu, bowiem znaczna część składki przeznaczona jest na funkcję ochronną. Przy zawieraniu polis posagowych warto zwrócić uwagę na konsekwencje zerwania umowy oraz wyłączenia odpowiedzialności towarzystwa. Ponieważ zyskują one w naszym kraju coraz większą popularność, a towarzystwa ubezpieczeniowe prześcigają się w tworzeniu nowych ofert, należy być ostrożnym w dokonywaniu wyboru – często polisa zawiera w cenie warianty, za które gdzie indziej będziemy musieli zapłacić, różnie kalkuluje się ryzyko śmierci rodzica, a w niektórych przypadkach można uniknąć opłat manipulacyjnych lub skorzystać z obniżenia prowizji.

Dla osób, które są gotowe na większe ryzyko, by zabezpieczyć przyszłość finansową swojej pociechy, dostępne są fundusze inwestycyjne. Są szalenie zróżnicowane pod względem ryzyka i stopy zwrotu. Udając się do banku lub biura maklerskiego, warto określić, czy chcemy zainwestować w fundusz obligacji, który daje niewielki, ale stały zysk, czy w akcje, które toczą się kołem fortuny. Zorientowani mogą przeanalizować dostępne fundusze inwestycyjne (mamy ich na rynku ok. 130) i samodzielnie decydować o tym, co zostanie wykupione, natomiast początkujący mają możliwość powierzyć swoje finanse specjaliście lub maklerowi.

Pierwsza wpłata to np. 100 zł, kolejne nie mogą być niższe niż 50 zł, a regularność nie jest wymagana.

Dla chcącego nic trudnego…

Każdy z nas miał różny start w dorosłość – jednym pomogli rodzice, inni musieli budować wszystko samodzielnie, mozolnie. Każde z tych doświadczeń pokazuje odmienne uczucia: jak dobrze jest mieć wsparcie i zabezpieczenie, które zapewniali nam przez całe życie rodzice lub jak ciężko cokolwiek bez niego stworzyć… Niech priorytetem stanie się w życiu nasze dziecko i jego przyszłość, a zabezpieczenie jej wbrew pozorom to tylko kwestia chęci i systematyczności. t Anna Kusiak Polonistka, pedagog, opiekun finansowy

M贸j przedszkolak

31

R oz wój d z i e c k a

Mały poliglota Jak uczyć dzieci języka obcego?

Wszyscy doskonale wiemy, że znajomość języka obcego to w dzisiejszych czasach konieczność. Dlatego wielu rodziców zastanawia się, kiedy właściwie dziecko powinno rozpocząć naukę języka oraz czy w przedszkolu nie jest na to zbyt wcześnie?

O

kres przedszkolny to doskonały czas na wykorzystanie najbardziej naturalnych metod przyswajania języka obcego i – co za tym idzie – na zwiększenie szansy biegłego opanowania języka w przyszłości. Przedszkolak, który uczy się drugiego języka, staje się bardziej pewny siebie, pomnaża swoje możliwości intelektualne. Należy pamiętać jednak, że wiele zależy od cech wrodzonych i zdolności dziecka, a także od najbliższego otoczenia, metod i środków wykorzystywanych w trakcie zajęć językowych.

Dlatego warto zachęcać nawet malutkie dzieci do „biernego uczestnictwa” w zajęciach, czyli po prostu słuchania i przyglądania się.

PRO P OZ YC JA DLA RODZICÓW

Jak rozbudzić chęć do nauki języka obcego? qqStwórz milą i ciepłą atmosferę.

Pamiętaj – to nie ma być szkoła – na to jest jeszcze za wcześnie!

qqBaw się z dzieckiem w domu w język obcy – powtarzając słówka tylko z zakresu jego otoczenia.

qqGraj z dzieckiem w gry, używając nazw w obcym języku. qqUżyj pacynki, laleczki, która będzie przełamywać barierę nieśmiałości.

Uwzględnij przy tym gust dziecka. Jeżeli twój syn uwielbia dinozaury – kup lub wytnij z papieru podobną postać.

qqImprowizuj miniscenki z życia codziennego w sklepie, w restauracji – dzieci bardzo to lubią.

qqChwal dziecko nawet za minimalne postępy. qqNigdy nie żartuj z dziecka, gdy coś mu nie wychodzi, może się łatwo zrazić do nauki.

Zabawa pomaga poznać i utrwalić części ciała i twarzy. Rodzic zaczyna zabawę i mówi: „Mummy says: touch your eyes” (Mama mówi: dotknij oczu – dziecko dotyka oczu). „Mummy says: Don’t touch your nose” (Mama mówi: nie dotykaj nosa – dziecko staje na baczność i nie porusza się).

Można pomylić się dwa razy, potem zamieniamy się rolami. Wtedy dziecko zaczyna mówić, na przykład: „Zuzia says: Touch your ears” (Zuzia mówi: dotknij swoich uszu).

qqNie stawiaj zbyt wygórowanych wymagań – na wiedzę uniwersytecką jest jeszcze czas.

qqŚpiewaj z dzieckiem piosenkę, naucz je prostej rymowanki.

Jeżeli nie jesteś pewny swojego akcentu, wykorzystaj jedną z dostępnych na rynku płyt CD.

qqObejrzyj krótką bajeczkę po angielsku na DVD lub w telewizji.

Memory game – zabawa w spostrzegawczość Możemy użyć gotowych minikart w języku angielskim (Memogra) lub stworzyć samemu na przykład 12 identycznych par kart z obrazkami i ułożyć je obrazkiem do dołu na stole.

Na zmianę z dzieckiem odwracamy jedną kartę i wymawiamy nazwę obrazka, np. „a cat”. Jeśli znajdziemy te same dwa zwierzątka mówimy „two cats”. Ten, kto zbierze najwięcej par, wygrywa. Zabawa uczy słówek i przy okazji rozwija spostrzegawczość.

32

Fot. Dreamstime.com

Mummy says – zabawa ruchowa

Mój Przedszkolak

Pa mi ętaj!

1. D ziecko najpierw bawi się – uczy się przy okazji.

2. Nie zmuszajmy dziecka do dialogu, to przyjdzie z czasem.

3. Działajmy na wiele bodźców: wzrok, słuch, kinestetykę.

4. Odkryjmy, przy jakim przekazie dziecko uczy się najlepiej.

Bazujmy na jego zainteresowaniach, zdolnościach.

Aby dziecko „otworzyło się” i zaczęło pomału wchodzić w świat języków, nie może czuć presji ze strony rodzica czy nauczyciela. Pamiętajmy, że dla dziecka nie jest ważne, że będzie znało język i dzięki temu może w przyszłości mieć lepszą pracę czy porozumieć się bez problemu za granicą – to zbyt abstrakcyjne pojęcia.

Dla malucha najważniejsza jest atmosfera nauki i zabawa z wykorzystaniem różnych form przekazu, takich jak: śpiew, taniec czy krótkie scenki dotyczące postaci i wydarzeń z otoczenia dziecka.

Przedszkolaki w przeciwieństwie do starszych dzieci nie muszą jeszcze uczyć się zasad i reguł gramatycznych. Dlatego nie wymagajmy od dzieci zbyt wiele.

W czasie nauki języka obserwujmy swoje dziecko. Jeżeli okaże się, że nie chce chodzić na zajęcia, spróbujmy zmienić metodę nauczania, a jeżeli to nie pomoże, nie zmuszajmy dziecka do zajęć.

chliwy – więcej informacji będzie przyswajał przez słuchanie historyjek, bajek i oglądanie obrazków niż poprzez zabawy ruchowe. W przypadku dzieci bardzo energicznych i ruchliwych świetnym źródłem nauki języka obcego będą zabawy ruchowe.

Rodziców, którzy znają język obcy, zachęcam do ćwiczenia w domu już z bardzo małymi dziećmi, jeszcze nim zetkną się z zajęciami z języka obcego w przedszkolu.

Można zacząć od krótkiej, prostej książki z opowiadaniem po angielsku (można też nabyć płytę CD z nagraniem lektora). Jeśli zdecydujemy się kupić naszemu dziecku książkę wydaną w języku angielskim, pozwólmy mu uczestniczyć w wyborze książeczki, która je zainteresowała.

Syrop o smaku truskawkowym, nie zawierający sacharozy Wskazania do stosowania: Produkt leczniczy Magsolvit B6 zalecany jest w zapobieganiu i uzupełnieniu niedoborów magnezu i witaminy B6, zwłaszcza u dzieci od 4 roku życia.

Przydatne strony internetowe: learnenglishkids.britishcouncil.org/en www.anglomaniacy.pl/songs.htm

Czego unikać przy nauce dzieci języka obcego qqmonotonii w zabawach,

Najważniejsze w nauce języka obqqtłumaczenia wszystkiego z języka obcego na język cego jest wygospoojczysty, darowanie czasu na zabawę z dzieckiem. To qqstosowania jednej metody nauczania, może być dosłownie kilka qqpresji na większe postępy. minut, ale niech będzie to czas wykorzystany efektywnie – z dużą koncentracją na przedszkolaku.

Bardzo ważny jest kontakt z dziećmi.

Chwalmy dziecko, jego postępy i nie wytyNależy być czujnym, tak aby szybko zarekajmy błędów! t agować, gdy dziecko zaczyna być znużone zabawą. W trakcie nauki należy korzyKatarzyna Witkowska stać z ciekawych materiałów dydaktyczPedagog, wychowawca i nauczycielka języka nych, takich jak karty obrazkowe, historyjki, angielskiego w przedszkolach na terenie Warszawy. płyty CD. Jeżeli przedszkolak lubi słuchać Prowadzi kursy i lekcje indywidualne: www.sunnyenglish.pl. Mama dwojga dzieci. i oglądać, jest raczej spokojny i mniej ruR EK L A M A

qqzbyt szkolnego podejścia do nauki przedszkolaków,

Skład: 5 ml syropu zawiera 48 mg jonów magnezowych w postaci 623 mg magnezu glukonianu i 129 mg magnezu mleczanu oraz 5 mg pirydoksyny chlorowodorku.

Dawkowanie i sposób podawania: Magsolvit B6 nie jest zalecany do stosowania u dzieci poniżej 4. roku życia ze względu na niewystarczającą ilość danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania. Dorośli i dzieci od 8 roku życia 10 ml syropu na dobę w dwóch dawkach; dzieci 4-7 roku życia: 5 ml syropu na dobę w dwóch dawkach. Lek stosuje się po posiłkach.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, antybiotykoterapia, biegunka, hipermagnezemia, hiperwitaminoza B6, ostra niewydolność nerek, znaczne niedociśnienie tętnicze, blok przedsionkowo-komorowy.

www.magsolvit.pl Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

MAG/02/02/MPR

Numer pozwolenia Nr 9115

Podmiot Odpowiedzialny FChSP “GALENUS” 03-791 Warszawa ul. Hutnicza 8 Tel.: 022/ 679 22 15, www.galenus.pl

33

Ad R oz a wój p t a cdj a zie wc k pa rzedsz kolu

Dziecko z

ADHD Fot. Dreamstime.com

Sposoby na poskromienie ur wisa

Dzieci w wieku 3-6 lat często określane są jako hałaśliwe. Prowadzi to niestety często do bagatelizowania nieakceptowanych społecznie zachowań. „Wyrośnie z tego”, „ma jeszcze czas”, „przecież wszyscy chłopcy w tym wieku tak mają” – uśmiechają się często obserwatorzy, rodzice czy nawet nauczyciele przedszkolni. Taki sposób postępowania może mieć jednak bardzo przykre konsekwencje dla małego człowieka, z czego dorośli nie zawsze zdają sobie sprawę.

M

arzenie o niebieskich migdałach, nieprzemyślane zachowania, brak konsekwencji i dyscypliny, bardzo duża wrażliwość emocjonalna, błaznowanie przed kolegami lub chęć dominacji w grupie wpisują się w normy zachowań dzieci przedszkolnych. Jednak gdy przejawy te występują razem, mogą w znacznym stopniu utrudniać dziecku kontakty z rówieśnikami lub rodzicami.

Około 3–10% dzieci w wieku poniżej 7 roku życia może cierpieć na zaburzenia koncentracji uwagi, co często jest powiązane z nadaktywnością ruchową (ADHD). Znacznie częściej diagnozuje się ją u chłopców niż dziewczynek, u których jest trudniejszy do zaobserwowania. U dziewczynek bowiem występuje z reguły samo zaburzenie uwagi bez nadaktywności ruchowej i impulsywności.

W przypadku ADHD istotną rolę odgrywa wczesna diagnoza. Im później zaczęta terapia, tym trudniej modyfikować zachowania. Wielu rodziców z pewnością zastanawia się, czy jest sens, aby narażać swoje dziecko na stygmat z orzeczeniem.

Otrzymanie takiego zaświadczenia jest jednak furtką umożli-

34

wiającą ewentualne ubieganie się o odpowiednią pomoc dla dziecka, pozwalającą na finansowanie drogich terapii czy – gdy to potrzebne – zatrudnienie terapeuty, swoistego „cienia”, który czuwa nad funkcjonowaniem dziecka z ADHD w grupie rówieśniczej i przypomina o zasadach.

Zasady pracy z dziećmi Przyczyny zaburzeń związane są często z nieumiejętnością wybrania bodźców ważnych i nieważnych. Dodatkowo przewaga procesów pobudzenia nad hamowaniem powoduje brak możliwości zastanowienia się nad tym, co się robi. Powoduje to często sytuacje nawet niebezpieczne. Przydatne więc będzie takie planowanie przestrzeni dziecka, aby było w niej jak najmniej bodźców rozpraszających, a więc puste biurko lub stół, na którym znajdują się wyłącznie przedmioty potrzebne do wykonania zadania, jednolite ściany, przysłonięte okna. Radio czy telewizor podczas wykonywania czynności tylko rozpraszają, wyłączajmy je. Dbałość o zaaranżowanie przestrzeni powinna iść w parze z odpowiednim sposobem przekazywania poleceń.

M贸j przedszkolak

35

Ad R oz a wój p t a cdj a zie wc k pa rzedsz kolu

1

Jak przekazywaç polecenia?

Złożone czynności należy przekładać na jak najprostsze i konkretne polecenia. A przed zadaniem podajmy jego plan. Gdy poprosimy osobę z zaburzeniami uwagi, aby poszła do łazienki i umyła ręce, istnieje duża szansa, że nawet gdy polecenie zostanie zrozumiane i zostanie podjęta próba jego wykonania, wydarzy się coś, co rozproszy uwagę i 20 minut później ręce nadal będą nieumyte, a dziecko wróci całe mokre od wody, którą zaczęło się bawić, jak tylko dotarło do kranu. Znacznie lepiej przekazać to polecenie w kilku etapach, przez cały czas kontrolując, czy wszystkie są wykonywane. Np. idź do łazienki, odkręć wodę, umyj ręce, weź mydło, zakręć wodę, wytrzyj ręce. Czasem wystarczy kontrolować głosem, pytając o stopień wykonania zadania, ale często przy młodszych lub bardziej dekoncentrujących się dzieciach należy po prostu towarzyszyć dzieciom, nawet przypominając, co mają zrobić, gdy tylko zauważymy, że zajmują się czymś innym. Może to być delikatne dotknięcie i wypowiedzenie jednego lub dwóch słów: myj ręce.

2

Jak ustaliç z dzieckiem zasady post´powania?

Kolejną istotną sprawą, jest ustalenie jasnych i przejrzystych zasad, które obowiązują dziecko, oraz konsekwentne ich przestrzeganie. Malec zaburzony emocjonalnie, z trudnościami z koncentracją i zbytnio impulsywny, potrzebuje pomocy przy budowaniu swojego obrazu świata. To, co większość przedszkolaków może wywnioskować z obserwacji innych, opowieści kolegów czy intuicji, dzieciom z ADHD musi być podane na tacy i to małymi kęskami. Aby dane zasady mogły być w ogóle przyswojone, niezbędne jest, aby za każdym razem działały tak samo oraz oczywiście były jednolite. Konsekwencją nieposprzątania zabawek w wyznaczonej porze może być m.in. krótszy czas na czynność sprawiającą radość, np. rysowanie, wraz z komunikatem słownym, że niestety porządek musi być zrobiony, a czasu na zabawę najwyżej będzie mniej. Jeśli cała osnowa konsekwencji będzie niejasna, wówczas dziecko wytłumaczy to sobie tak, że ktoś go nie lubi i już. Jeżeli jest przy tym impulsywne, po prostu wyrzuci to z siebie ze złością.

3

Jak chwaliç?

Uzupełnieniem powyższych elementów powinno być pozytywne wzmacnianie osiągnięć. Należy przy tym tak dobierać pochwały, aby dotyczyły rzeczywistych osiągnięć dziecka oraz występowały bezpośrednio po zachowaniu, którego dotyczą. Wymaga to od nas dorosłych dużego refleksu i wyczulenia. Gdy pociecha znajdzie sobie wciągające zajęcie, obok głębokiego odetchnięcia dobrze byłoby pochwalić je i zwrócić mu uwagę, jak to miło płynie czas i jemu, i rodzinie, gdy tak spokojnie się bawi. Pozytywne opinie trafiające do dziecka pomagają mu budować jego

36

samoocenę. Zwracając uwagę na zachowania, które mają ulec zmianie, należy pamiętać, aby komunikat był krótki i miał formę nakazu. „W pomieszczeniach mówimy cicho”, „używamy sztućców” czy „idziemy po ulicy trzymając tatę za rękę” – znacznie lepiej zostanie zrozumiane i chętniej wykonane niż „nie krzycz”, „nie jedz rękami” czy „nie biegaj sam po ulicy”.

Unikniemy też wyrobienia w dziecku poczucia, że znów coś zrobiło niedobrze. Zarówno wzmacnianie, jak i wyciąganie konsekwencji z zachowań, może być przeprowadzone tylko i wyłącznie na bieżąco.

Malucha nadruchliwego warto angażować często do pomocy domowych. Dzieciom zależy na tym, aby były pomocne, wzmacnia się tym sposobem ich samoocena, a przy tym obniża się potrzeba ruchu, przez co łatwiej im radzić sobie z okresami o mniejszej aktywności. Pomagać też może dzielenie czynności, które wymagają długiego czasu, skupienia i wyhamowywania się, na mniejsze części, przeplatane innym rodzajem aktywności, nieobciążającej tak bardzo.

Komunikat: w pomieszczeniach mówimy cicho, używamy sztućców – znacznie lepiej zostanie zrozumiany i chętniej wykonany przez dziecko niż: nie krzycz czy nie jedz rękami.

Kiedy potrzebny terapeuta?

Większość opisanych sposobów wpisuje się do kanonu wychowawczego, zalecanego do stosowania zarówno przez nauczycieli przedszkolnych, jak i rodziców. W przypadku głębokich zaburzeń uwagi, impulsywności i nadaktywności ruchowej mogą one jednakże nie przynosić żadnych efektów bez wsparcia terapeutycznego. Dla niektórych dzieci jedyną możliwością efektywnej poprawy funkcjonowania społecznego może być terapeuta-cień, który będzie włączał się w każdym przypadku wystąpienia kłopotów oraz wspomagał utrwalanie społecznie akceptowanych wzorców zachowania. Żadne zaświadczenie medyczne nie może być wytłumaczeniem dla akceptacji zachowań agresywnych czy aspołecznych. Może być jedynie furtką, dzięki której dla dziecka ze szczególnymi potrzebami zostaną dopasowane indywidualne metody i sposoby działania. Odbyć się to może tylko przy pełnej współpracy rodziców ze specjalistami. A im szybciej proces się zacznie, tym większa szansa, że dziecko będzie umiało osobie poradzić z zadaniami stawianymi w przyszłości przez szkołę. t Roman Radomski Nauczyciel wychowawca Przedszkola „Pomarańczowa Ciuchcia” Ursynów

Mój przedszkolak

© Disney.

Based on the “Winnie the Pooh” works,

by A. A. Milne and E. H. Shepard.

37

Od przedsz kola do sz koły

Ja i mój świat

Jak rozwijać umiejętności społeczne przedszkolaków W domu rodzinnym następuje rozwijanie podstawowych umiejętności społecznych malucha. Od tego, jak rodzina poradzi Fot. Dreamstime.com

sobie z tym zadaniem, będzie zależało funkcjonowanie dziecka w kolejnym środowisku, jakim jest przedszkole, oraz jego odnajdowanie się w relacjach z osobami spoza kręgu rodziny.

K

atalog umiejętności społecznych związanych z porozumiewaniem się z dorosłymi i dziećmi, ze zgodnym funkcjonowaniem w zabawie i w sytuacjach zadaniowych, nie jest szczególnie rozbudowany.

Niemniej jednak ten rodzaj umiejętności to jeden z trudniejszych i wymagających niekiedy długiego procesu ich kształtowania, począwszy niemal od urodzenia. Im bardziej sprzyjające warunki do ich rozwijania, tym szybciej dziecko je nabędzie.

Umiejętności społeczne, których oczekuje się od przedszkolaka, polegają na tym, aby dziecko: qqpotrafiło obdarzać uwagą dzieci i dorosłych, by rozumieć, co mówią i czego oczekują;

qqgrzecznie zwracało się do innych w domu, przedszkolu, na ulicy; qqprzestrzegało reguł obowiązujących w grupie; potrafiło współdziałać w zabawach, w sytuacjach zadaniowych;

qqw miarę samodzielnie radziło sobie w sytuacjach życiowych i przewidywało skutki swoich zachowań;

qqnie dokuczało dzieciom wychowującym się w trudniejszych warunkach;

qqpotrafiło przedstawićsię, znało swój adres i wiedziało, komu można takie informacje podawać.

Umiejętność 1 Dziecko obdarza uwagą dzieci i dorosłych

C

zęsto doświadczamy takich oto sytuacji: mama rozmawia z kimś na ulicy, a dziecko tarmosząc ją, co chwilę krzyczy: „Idzieeeeemy już!”. Pierwsza sprawa – jeśli przebywamy z dzieckiem, postarajmy się, aby był to czas przede wszystkim dla niego, przeznaczony na rozmowę, na dzielenie się wrażeniami z przedszkola, ustalanie listy koniecznych zakupów itd. Oczekiwanie aż mama skończy dyskusję ze spo-

38

tkaną znajomą, zawsze będzie dla dziecka „wiecznością”. Druga rzecz – jeśli już dojdzie do spotkania długo nie widzianej znajomej, oznajmijmy to wydarzenie dziecku. Nie zapomnijmy także o tym, aby umożliwić mu krótką rozmowę ze spotkaną osobą. Ale generalnie: ani to czas, ani miejsce na snucie opowieści w „asyście” dziecka.

Rodzice często narzekają, że kiedy mówią do dziecka, ono nie słucha, nie przerywa realizowanej czynności. No cóż. Popatrzmy na taką sytuację z boku. Dziecko jest zaangażowane w zabawę, a mama z kuchni krzyczy: „Adaś, kolacja!”. Chciałoby się powiedzieć, będąc

R EK L A MA

Mój przedszkolak

Błąd najczęściej

Bądź grzeczny

PRO P OZ YC JA DLA RODZICÓW

Bądź miły i grzeczny dla wszystkich serdeczny, a zawsze i wszędzie dobrze ci będzie!

Fot. Dreamstime.com

na miejscu Adasia: „Super. Smacznego!”. Przecież nie o to mamie chodziło. Spowodowanie pożądanej reakcji dziecka wymaga innej formy komunikatu. Nie krzyczmy z innego pomieszczenia, tylko wejdźmy tam, gdzie dziecko się bawi.

Zwróćmy uwagę na to, co dziecko robi, jaką zabawę wymyśliło. Po tych kilku zdaniach dopiero komunikujemy, że kolacja została przygotowana i wszyscy za chwilę zasiądą do stołu.

Ustalamy konieczność posprzątania zabawek, umycia rąk przed jedzeniem.

Może zdarzyć się opór dziecka przed koniecznością zakończenia zabawy, jeśli była w fazie zaawansowanej. W takiej sytuacji można zastosować kilka rozwiązań: jeśli jest to możliwe, pozostawienie dziecku kilku minut (dokładnie ustalonych, sygnalizowanie ich upływu za pomocą wybranego sposobu) do jej zakończenia lub wyrażenie zgody na krótką kontynuację po kolacji. Chcąc, aby dziecko nas słuchało i szanowało, szanujmy również je i to, co robi.

A oto inna sytuacja, przejawiająca się niereagowaniem na komunikat rodzica. Tata mówi o czymś, powtarza kolejny raz, a dziecko jak patrzyło w ekran telewizora, tak dalej patrzy.

Podstawową zasadą w takiej sytuacji jest skierowanie komunikatu do dziecka, aby popatrzyło na nas. Kiedy w końcu skieruje na nas wzrok, mówimy to, co chcieliśmy mu powiedzieć.

Zawsze najpierw: spowoduj skierowanie wzroku na siebie, dopiero potem: komunikuj. Kontakt wzrokowy jest konieczny w nawiązywaniu rozmowy, w komunikowaniu się, więc wymagajmy tego również od dziecka. Sami też nie zachowujmy się jak wspomniane dziecko przed telewizorem. Obrazki wcale nie tak rzadkie, kiedy dziecko chwyta w dłonie twarz taty, zapatrzonego w mecz piłkarski, usiłując nakierować jego wzrok na siebie, bo chce mu coś ważnego zakomunikować.

Jeśli wymagasz określonych zachowań od dziecka, to sam ich przestrzegaj.

popełniany przez rodziców, gdy grają z dzieckiem, to „pozwalanie na wygraną”, żeby się cieszyło, nie złościło się.

Dzień dobry Dzień dobry tato i mamo kochana

Umiejętność 2 Dziecko grzecznie zwraca się do innych w domu, w przedszkolu, na ulicy

Z

acznijmy od siebie. Zastanówmy się, czy jesteśmy dla dziecka wzorcem grzecznego zwracania się do innych.

To podstawa. Jak inaczej można rozwijać tę umiejętność?

Np. poprzez recytacje krótkich wierszyków przy różnych okazjach dnia codziennego. W literaturze dla dzieci jest ich bardzo wiele. Oto przykład:

Dzień dobry wszystkim mówię już od rana Dzień dobry wołam do pana sąsiada Dzień będzie dobry, nawet gdy deszcz pada Pogłaszczę pieska, przytulę też kotka Dzień dobry powiem, jeśli kogoś spotkam Pomacham ręką do pana sąsiada Już świeci słońce, deszcz przestał padać.

(S. Grabowski)

39

Fot. Dreamstime.com

Od przedsz kola do sz koły

Umiejętność 3 Dziecko przestrzega reguł obowiązujących w grupie, współdziała w zabawach, w sytuacjach zadaniowych

Każda rodzina jest swoistą grupą, która funkcjonuje według określonych zasad. Niekiedy mają one charakter niepowtarzalny i dotyczą tylko kręgu jej członków. Rodzice muszą jednak brać pod uwagę to, że dziecko prędzej czy później będzie musiało funkcjonować w środowisku innym niż rodzinne i należy wyposażyć je w umiejętność przestrzegania zasad o charakterze uniwersalnym, związanych np. ze współdziałaniem w różnych zabawach czy zadaniach. Doskonałą wprawką do rozwijania współpracy jest włączanie dzieci w różne codzienne czynności, dzięki czemu okazują pomoc w ich wypełnianiu. Dzieci lubią pomagać przy wycieraniu kurzu, odkurzaniu, podlewaniu kwiatów, ugniataniu ciasta, wykrawaniu z niego kształtów. Jeszcze lepiej, gdy przydzieli im się stałe zadania do samodzielnego wykonania, np. ustawianie butów domowników w przedpokoju czy w odpowiedniej szafce.

Wstawianie naczyń ze zmywarki do szafek to kolejne zadanie, które można przydzielić przedszkolakowi.

Odrębna sprawa to wdrażanie do przestrzegania ustalonych reguł, rozwijania odporności na porażki. Czy rodzice mogą zadziałać na tym polu? Mogą i to w bardzo pro-

40

sty sposób. Organizacja gry w karty – najprostsza gra to „Piotruś”. Inne zabawy uczące przestrzegania reguł, związane z rywalizacją, to domino w różnych odmianach lub memo obrazkowe. Dla starszych przedszkolaków – warcaby, młynek i inne gry planszowe, które rynek oferuje w ogromnej różnorodności. I gra, do której potrzebna jest tylko kartka i dwa ołówki, chyba trochę zapomniana – „kółko i krzyżyk”.

Błąd popełniany najczęściej przez rodziców, gdy grają z dzieckiem, to „pozwalanie na wygraną”, żeby się cieszyło, żeby nie płakało, nie złościło się. Tymczasem dziecko musi gromadzić doświadczenia związane z przegraną. Taka sytuacja nauczy je myśleć o możliwych, innych posunięciach w grze, ale co najważniejsze, pozwoli oswoić się z przegraną i uzmysłowi, że jest ona naturalnym elementem życia.

Doświadczanie przegranych pozwoli z czasem przekładać doznawane odczucia na różne inne sytuacje życiowe, w jakich znajdzie się dziecko. Tylko tym sposobem nabędzie przeświadczenie, że brak sukcesu nie oznacza „końca świata”. Pozwalajcie dziecku przegrywać! Tylko w ten sposób uodpornicie je na doznawane w przyszłości porażki i nauczycie radzenia sobie z nimi.

Umiejętność 4 Dziecko w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i przewiduje skutki swoich zachowań

Jakie to są sytuacje życiowe, w których dziecko powinno w miarę samodzielnie sobie poradzić? Taką sytuacją może być konflikt pomiędzy dziećmi o prawo do zabawki. To częste sytuacje, w których dzieci sobie nie radzą. Siła egocentryzmu nie pozwala, aby udostępnić do zabawy innemu dziecku swoją zabawkę. Jednocześnie chęć pobawienia się zabawką kolegi, w zachowaniu którego jest ta sama cecha, jest powodem problemu. Co rodzic sam może zrobić? Zacząć najpierw od „zabawy w dzielenie się”. Poproś dziecko, aby wzięło ulubioną zabawkę, ty weź swój jakiś przedmiot (gadżet), o którym wiesz, że fascynuje twoje dziecko. Usiądź z dzieckiem na dywanie. Pozwól mu wziąć twój przedmiot, opowiedz o nim. Jeśli już go obejrzy, sprawdzi, jak np. działa, poproś, aby ci go oddało. Podziękuj.

Następnie poproś, aby teraz ono dało ci swoją zabawkę.

Oglądaj ją, pytaj o nią dziecko. Jeśli poprosi o zwrot, natychmiast oddaj i podziękuj. To sytuacja dosyć prozaiczna, ale ważna.

Inną, znacznie bardziej skomplikowaną sytuacją, której może doświadczyć przedszkolak, np. samodzielnie wychodzący na podwórko, jest kontakt z osobą obcą, która je w jakiś sposób nagabuje: częstuje słodyczami, zaprasza na

M贸j przedszkolak

41

Od przedsz kola do sz koły

spacer. Rodzic musi uczulić dziecko na takie kontakty, wyjaśnić mu, że każda obca osoba, która w ten sposób zachowuje się, może być niebezpieczna, chociaż sympatycznie wygląda i miło zwraca się do dziecka. Powinien nakazać dziecku bezwzględne nie reagowanie na to, co obca osoba mówi, i oddalenie się. Jeszcze lepiej będzie, kiedy zacznie głośno krzyczeć, aby zostawić je w spokoju.

Zawsze ktoś usłyszy i zareaguje. To trudny temat, który może łatwo przestraszyć dziecko. Aby jednak je uchronić przed niebezpieczeństwem, trzeba go poruszać w rozmowach z dzieckiem.

czy zwierząt, przekazywanie darów do ośrodka pomocy społecznej, to zachowania, które niewątpliwie wejdą do repertuaru zachowań ich dzieci. A literatura? Niektóre jej przykłady mogą być inspiracją do rozmów z dziećmi o zjawisku biedy, o traktowaniu człowieka, z którym życie nie obeszło się najlepiej, np.: „Dziewczynka z zapałkami” Andersena czy „Kopciuszek” Perraulta lub braci Grimm.

Umiejętność 6 Dziecko potrafi przedstawić się, zna swój adres i wie, komu można takie informacje podawać

Umiejętność 5 Dziecko nie dokucza innym dzieciom, wychowującym się w trudniejszych warunkach

Fot. Dreamstime.com

Podstawą rozwijania tej umiejętności społecznej dziecka jest ogólna kultura i stosunek rodziców do innych ludzi.

Jeśli sami mają kpiący stosunek do tych, którzy mieli „mniej szczęścia w życiu” i nie „potrafili urządzić się”, to mała nadzieja, że wychowają swoje dzieci tak, aby nie szydziły z biedniejszych i nie dokuczały im. Ale załóżmy, że są to marginalne zjawiska. Pozostali rodzice dbają o takie wychowanie dzieci, aby z szacunkiem traktowały każdego, bez względu na status materialny. Najlepszym sposobem jest bycie wzorem w pomaganiu potrzebującym. Udział w akcjach charytatywnych na rzecz potrzebujących ludzi

42

Od najwcześniejszych chwil życia zwracamy się do dziecka po imieniu. Z czasem następuje zinterioryzowanie w jego umyśle, że to jest jego nazwa własna, imię. Dalszych elementów, składających się na „wizytówkę”, uczymy w różnych naturalnych sytuacjach i w zabawach. Dziecko osłuchuje się ze swoim imieniem, nazwiskiem i adresem podczas rejestracji do lekarza, przy wypisywaniu recept przez doktora, gdy odczytujemy dane adresata urodzinowych życzeń, zapisane na kopercie. Podczas wchodzenia w ulicę, na której zamieszkujemy, pokazujemy tabliczkę z nazwą ulicy, na budynku jego numer, na drzwiach wejściowych numer mieszkania.

Chociaż na początku będą to tylko jakieś niezrozumiałe znaki, z czasem nastąpi słowne zakodowanie danych. Jakie zabawy można wykorzystać do utrwalania przez dziecko jego danych? „Zabawa w telefon”, podczas której dziecko przedstawia się, „zabawa w pocztę”, gdy dziecko podaje nam do zapisania swoje imię, nazwisko, adres, „zabawa w lekarza”, który musi wypisać imienną receptę na leki.

Z czasem, gdy dziecko opanuje umiejętność przedstawiania się, konieczne będzie uświadomienie mu, że informacje dotyczące danych, to jest jego i rodziców własność i nie należy ich udostępniać każdemu. Dziecku należy wyjaśnić, dlaczego nie należy podawać ich każdemu, kto będzie o nie pytał i komu można je podać.

W toku współdziałania z dorosłymi dziecko przez naśladownictwo uczy się różnych zachowań społecznych, przejmuje wzorce, które wykorzystuje w sytuacjach podobnych.

Ucząc się różnych sposobów postępowania, oceny zachowania własnego i innych przyswaja zbiór norm i reguł reprezentowanych przez najbliższe mu osoby dorosłe. Dla dziecka rodzice stanowią bezwzględny autorytet. Dziecko utożsamia się z nimi, bo są dla niego wzorem. Przyjmuje bez zastrzeżeń wszystkie ich poglądy, reprezentowane normy, nie zastanawiając się, czy są one słuszne, bo rodzice stanowią dla niego tzw. grupę odniesienia. t Elżbieta Korczewska Redaktor prowadzący czasopismo „Doradca Nauczyciela Przedszkola”, nauczyciel dyplomowany, logopeda, inspektor ds. oświaty w Wydziale Edukacji, Kultury i Sportu Urzędu Miasta Kołobrzeg.

Mój Przedszkolak

Jak zrobić KOTA z plastikowej ł yż e

PRO P OZ YC JA DLA RODZICÓW

ki

Potrzebne materiały: r łyżka jednorazowa, r kolorowy blok techniczny, r plastelina, r trzy koraliki, r sześć wykałaczek, r flamastry, klej do papieru, r nożyczki.

Tułów z głową zastępujemy plastikową łyżką, do której doklejamy wycięte z papieru kocie uszy, łapki oraz ogon. Oczy, nos, pyszczek wykonujemy z plasteliny i koralików w taki sposób, jak na fotografii. Wąsy robimy z wykałaczek, które kolorujemy flamastrami, a następnie wtykamy je w plastelinowy nos. Wszystkie elementy mocujemy za pomocą plasteliny.

cz

N

iektóre dzieci chciałyby mieć w domu zwierzątko, ale z powodu alergii na sierść jest to niemożliwe. Dlatego proponujemy rodzicom uczulonych dzieci (i nie tylko), aby wykonali ze swoimi pociechami kota, na którego z pewnością żadne dziecko nie będzie reagować alergicznie.

Igor Buszkowski Autor książki dla dzieci Zabawy plastyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz współautor książek m.in. Przedszkolaki robią zwierzaki, Technika taka dla przedszkolaka. Od ośmiu lat współpracuje z TVP 1, prowadząc zabawy plastyczne w programie edukacyjnym dla dzieci pt. Budzik.

R EK L A M A

zapraszamy na wielkie Odkrywanie Solilandii!

43

S z c z ę ś l iw y r o d z i c

Fot. Dreamstime.com

Miłość bezgraniczna, ale nie bezkrytyczna

Tak naprawdę każdemu rodzicowi trudno się przyznać do błędów, jakie popełnia wobec własnych pociech. Tym trudniej, im bardziej efekty tych błędów widać po dzieciach i ich zachowaniu. Do jednych z nich należy błąd nadopiekuńczości.

B

adania udowodniły, że nadopiekuńczość rodzica lub obydwojga rodziców wytwarza w dziecku niechęć do podejmowania nowych wyzwań lub decyzji, bo i po co. Ogranicza też jego kreatywność, pomysłowość i wyobraźnię. Uzależnienie dziecka od siebie nie stwarza mu warunków, ani nie motywuje do poznawania własnych zainteresowań czy pragnień i rozwijania się w kierunku, który uważa ono za atrakcyjny.

Przedłużanie stanu całkowitego panowania nad dzieckiem i wszystkim, co robi, może doprowadzić do dwojakich konsekwencji – buntu przejawiającego się agresją lub apatii i nerwicy.

Nadopiekuńczy rodzice traktują dziecko jako swoją własność i nieodłączną część samych siebie. Nie widzą w nim odrębnej jednostki, która ma pewnie inny charakter, osobowość, wrażliwość i podejście do ludzi. Nie pozwalają na rozwijanie indywidualnych cech, przeszkadzają w realizacji potrzeb, a jako dorosłym już ludziom stają na drodze do realizowania życiowych planów i pasji, w tym zakładania własnej rodziny.

W okresie przedszkolnym widoczne są już skutki nadopiekuńczej postawy rodziców i przybierają najczęściej postać

44

słabego rozwoju ruchowego (znacznie obniżonego w stosunku do rówieśników), przesadnej lękliwości lub płaczliwości oraz nadmiernego koncentrowania się na samym sobie, niż na przykład – na atrakcyjnej zabawie. W miarę wzrastania dziecka obserwujemy także postawę roszczeniową, próby manipulacji lub szantażu emocjonalnego oraz żądania pomocy w każdej niemal sytuacji.

Rodzic nadopiekuńczy daje tylko prawo do nowych zachowań, ale nie oczekuje, że dziecko weźmie za nie odpowiedzialność. Rodzice pakują dziecku tornister, sprzątają pokój, przygotowują posiłki, zajmują się jego toaletą i tłumaczą przed wszystkimi dookoła jego nieporadność, zapominalstwo, rozkojarzenie, płaczliwość i wiele innych mało akceptowanych w otoczeniu cech. Dziecko nie ma w sobie samodyscypliny i autokontroli, co w konsekwencji prowadzi często do całkowicie beztroskiego wstępowania do aspołecznych grup (już w wieku trochę późniejszym), ponieważ nie muszą się one martwić o takie błahostki jak odpowiedzialność.

Jako rodzice musimy pamiętać, że wychowanie to wskazywanie, jak żyć, nauka odpowiedzialności za własne czyny i umiejętności radzenia sobie z życiem. Pozwólmy dzieciom potykać się i podnosić, bo właśnie tak najlepiej się uczą.

Mój Przedszkolak

Pssst... dbaj bezpiecznie o uszy swojego dziecka!

Podstawą prawidłowej pielęgnacji uszu jest regularne oczyszczanie z zalegającej woskowiny. A-cerumen SPRAY to nowoczesny preparat do higieny uszu.

Wybierz dla swojego dziecka A-cerumen SPRAY szybko i efektywnie rozpuszcza woskowinę wygodny w użyciu bezpieczny dla całej rodziny

A-cerumen SPRAY to preparat:

delikatny

skuteczny

bezpieczny

od 2,5 roku życia

Wytwórca: Laboratoires GILBERT, 14200 Hérouville-Saint-Clair, Francja Informacja naukowa: Nepentes S.A.

Dowiedz się więcej!4 5 www.nepentes.pl

S z c z ę ś l iw y r o d z i c

T

Czy jesteś t es

nadopiekuńczym rodzicem?

1. Czy swoje własne dzieciństwo pamiętasz jako:

7. W godzinach pracy:

A. ciągłą zabawę zarówno w domu, jak i poza nim;

A. r az dziennie wykonujesz telefon kontrolny do przedszkola, żłobka, opiekunki, męża, by sprawdzić czy wszystko jest w porządku pod twoją nieobecność;

B. c zęściowo niezbyt uciążliwe i trudne obowiązki, ale przeplatane spełnianiem twoich zachcianek; C. ciągłe obowiązki, zajęcia dodatkowe, zakazy i nakazy.

2. Twoi rodzice zawsze: A. b yli gotowi do pomocy i wysłuchania cię, gdy zgłaszałeś taką potrzebę, choć wiesz, że nieraz byli bardzo zmęczeni pracą i codziennymi obowiązkami; B. nie mieli nic przeciwko temu, byś odwiedzał kolegów lub koleżanki i bez większych sprzeciwów pozwalali przyjmować ich w domu; C. kontrolowali cię i sprawdzali, gdy to tylko było możliwe, a czasem miałeś wrażenie, że wiąże się to z całkowitym brakiem zaufania i chęcią traktowania cię jak dziecko bez względu na wiek.

3. Twoje dziecięce pragnienia były: A. w zasadzie spełniane bezwarunkowo; B. spełniane pod pewnymi warunkami (np. dobre zachowanie, dobre oceny, wywiązywanie się z obowiązków); C. w yprzedzane przez rodziców – często nawet nie musiałem o niczym marzyć, ani na nic zapracować, bo miałem wszystko lub - wręcz odwrotnie – nigdy nie były spełniane, ponieważ rodzice uważali, że dziecka nie wolno w żaden sposób rozpieszczać.

4. Obecnie jesteś: A. s amotną mamą/samotnym tatą i choć posiadasz wielu znajomych, a nawet przyjaciół, to masz w swoim życiu wiele problemów, z którymi ciężko ci sobie poradzić; B. w stałym, spokojnym i udanym związku, w którym pozwalasz partnerowi współuczestniczyć w wychowaniu waszego dziecka; C. w stałym związku, w którym jest czasem lepiej, czasem gorzej, ale masz wrażenie, że wychowanie dziecka spoczywa wyłącznie na twoich barkach.

5. Dziecko, które wychowujecie, jest: A. kolejnym dzieckiem; B. pierwszym dzieckiem, ale wiecie na pewno, że będzie miało rodzeństwo; C. pierwszym dzieckiem i nie zamierzacie powiększać rodziny.

6. K iedy po urodzeniu się dziecka musiałaś wrócić do pracy, opiekę nad swoim maluchem powierzyłaś: A. dziadkom lub opiekunce z polecenia; B. tak ułożyłaś sobie godziny pracy, by bezpośrednio po pobycie dziecka w przedszkolu lub żłobku osobiście odbierać dziecko i opiekować się nim samodzielnie przez resztę dnia; inne osoby prosisz o pomoc w opiece wyłącznie w sytuacjach, które bezwzględnie tego wymagają; C. nikomu, bo nie ma innej osoby, która zaopiekuje się dzieckiem tak dobrze i troskliwie jak ty, więc zrezygnowałaś z pracy zawodowej (przeszłaś na pół etatu lub zmieniłaś miejsce zatrudnienia)

46

B. starasz się wykonać wszystkie obowiązki tak szybko i dobrze, by po powrocie do domu nie było konieczności zajmowania się tym, czego nie zdążyłaś zrobić w pracy, i mieć czas wyłącznie dla partnera i dziecka; C. wielokrotnie w ciągu dnia sprawdzasz, czy twojemu dziecku nic nie jest i czy opieka, pod jaką je zostawiłaś, jest odpowiednia (czy twoje zasady są respektowane, czy opiekunka dziecka wykonuje poprawnie twoje polecenia dotyczące malucha).

8. K iedy idziesz ze znajomymi do kina lub masz dodatkowe obowiązki zawodowe: A. n a ogół dobrze się bawisz lub odbierasz ten czas po prostu jako konieczny do spędzenia bez dziecka, nie odbiera ci to przyjemności przebywania poza domem; B. robisz to, co musisz lub na co masz ochotę, ale zastanawiasz się, jak dziecko radzi sobie bez ciebie; C. jesteś zdenerwowany i poirytowany taką sytuacją, i kiedy tylko masz możliwość, sprawdzasz, czy wszystko w porządku z dzieckiem; czasem zdarza się, że wymyślasz fikcyjne wymówki, by jak najszybciej wrócić do dziecka.

9. G dy zauważysz, że dziecko ma zaczerwienione policzki, kichnie lub twoim zdaniem zachowuje się inaczej niż zwykle: A. n ie przesadzasz, przecież to może być efekt zbyt żywej zabawy, emocji lub po prostu jednorazowy incydent; B. z wracasz na dziecko trochę większą uwagę niż zwykle, ale nie masz w zwyczaju panikować na zapas; C. natychmiast umawiasz wizytę u lekarza lub podajesz dziecku sprawdzone leki profilaktycznie.

10. Gdy wychodzisz z dzieckiem na plac zabaw lub spacer: A. c zytasz książkę lub prasę, od czasu do czasu szukając dziecka wzrokiem, ale nie będziesz ingerowała w jego zabawę, bo powinno umieć sobie samo radzić; B. c zytasz książkę lub prasę, rozmawiasz z innymi rodzicami, ale obserwujesz dziecko, by w razie czego mu pomóc, ale nigdy nie interweniujesz bez wyraźnej potrzeby; C. cały czas bawisz się z dzieckiem, pokazujesz, jak ma się bawić i czym, starasz się zachęcać inne dzieci do zabawy z twoją pociechą i ułatwiasz mu wiele aspektów zabawy, bo w końcu to obce dla dziecka miejsce.

Mój Przedszkolak 11. Swoje dziecko oceniasz jako: A. t akie samo jak większość dzieci, niewyróżniające się niczym szczególnym wartym uwagi; B. utalentowane w określonej sferze, a mające trudności w innych, masz przecież świadomość, że rozwijasz to, co w dziecku wartościowe, ale musisz pracować nad tym, co nieszczególnie mu wychodzi; C. w ybitnie zdolne, ale niestety niedocenione przez wiele osób z otoczenia lub też chorowite i słabsze od innych, przez co nie może w pełni ujawnić swoich prawdziwych, wielkich możliwości.

12. Gdy dziecko jest w domu, zajmują się nim: A. dziadkowie lub opiekunka, a czasem starsze rodzeństwo; B. rodzice; C. każdy, kto w danej chwili ma czas i akurat może go poświęcić dziecku i zorganizować mu dodatkowe ciekawe i rozwijające zajęcia.

13. Twoje dziecko chodzi na zajęcia dodatkowe: A. wcale nie chodzi; B. dwa, trzy razy w tygodniu; C. każdego dnia ma zaplanowane zajęcia popołudniowe – czasem nawet w sobotę lub niedzielę.

14. P rzedszkole lub ośrodek kultury organizują nowe zajęcia popołudniowe. Czy wtedy: A. od razu uznajesz, że te zajęcia, które dziecko już ma, w zupełności mu wystarczą – w końcu powinno mieć ono czas również na zabawę, a nie poświęcać go wyłącznie obowiązkom; B. zastanawiasz się, czy te zajęcia są niezbędne, ale decyzję podejmujesz dopiero, gdy dziecko wyrazi chęć, a drugi rodzic nie ma nic przeciwko temu; C. od razu zapisujesz dziecko – im więcej będzie umiało i wiedziało, tym lepiej będzie się rozwijać, a ty przecież musisz o to dbać.

Większość odpowiedzi A: Nie jesteś rodzicem trzęsącym się nad dzieckiem. Pamiętaj jednak, by zbyt wcześnie nie pozostawić dziecka samemu sobie. Owszem, pozwól mu się uczyć samodzielnie, ale nie wymagaj, by bez twojej pomocy radziło sobie w każdej sytuacji. Nie będzie tego potrafiło. Jeśli nie udzielisz dziecku wskazówek, nie wykażesz odpowiedniego nim zainteresowania, sprawisz, że po jakimś czasie odsunie się od ciebie i będzie szukało w swoim otoczeniu innej osoby, która będzie dla niego wsparciem. Nie oznacza to, że postępujesz źle. Jednak dawanie dziecku zbytniej swobody może doprowadzić do znacznego osłabienia więzi między wami oraz do tego, że nie będzie potrafiło w przyszłości okazać swoich uczuć lub po prostu poprosić o pomoc, mając wpojone przekonanie, że może liczyć tylko na siebie. Jeśli maluch jest jednym z kilku waszych dzieci, pamiętaj, by poświęcać mu tyle samo czasu i uwagi co pozostałym dzieciom.

Większość odpowiedzi B: Jesteś rozsądnym rodzicem trzymającym rękę na pulsie i obserwującym rozwój swojego dziecka. Wiesz, kiedy trzeba mu pomóc, a kiedy pozostawić swobodę działania. Nie ingerujesz w życie swojej pociechy w sposób narzucający i bezpośredni, co daje dziecku swobodę działania, możliwość dokonywania własnych wyborów, ale też stanowisz podporę w sytuacjach dla niego trudnych. Pomagasz mu, ale nie wyręczasz go, pozwalając, by samo zdobywało życiowe doświadczenie.

Stawiając dziecku wymagania, pamiętasz o jego zdolnościach, ale i bierzesz pod uwagę trudności czy ograniczenia. Taki rodzic to prawdziwy skarb dla dziecka.

Dajesz mu kapitał, który zaowocuje w sposób pozytywny w przyszłości.

Większość odpowiedzi C: Rodzic, taki jak ty, wie, że dziecko potrzebuje pomocy w wielu sytuacjach.

Nie do końca zdajesz sobie jednak sprawę, że czasem zbyt wczesna interwencja nie przynosi mu nic dobrego, ponieważ na dłuższą metę wyrabia w nim przekonanie, że żadnego problemu w życiu nie musi rozwiązywać samo – zawsze w pobliżu jest przecież rodzic, który je wyręczy, ułatwi, podpowie, ułagodzi konflikt z rówieśnikami itp. Nie odbieraj dziecku prawa do swobody, pozwalaj popełniać własne błędy – w końcu lepiej, żeby nauczyło się samo, co jest dobre, a co złe. Nie kieruj dzieckiem w każdej sytuacji – pokaż mu drogę i czasem tylko pomóż pokonać trudności.

Roztaczanie opieki nad maluchem w zbyt dużym zakresie spowoduje, że jako nastolatek lub osoba dorosła nie poradzi sobie samo nawet w najprostszych sytuacjach. Nie wyręczaj dziecka i pozwól mu dorosnąć we własnym tempie – pozostaw mu czas na zabawę.

t Małgorzata Broniszewska-Warzkiewicz Nauczyciel dyplomowany, długoletni nauczyciel przedszkola

R EK L A M A

47 www.jednosc.com.pl

To s i ę c z y t a

Pięciopsiaczki

Wesoły Ryjek

Co za szczęście! Co za pech!

Autor: Wanda Chotomska czyta: Wanda Chotomska i Zuzia Golba wiek: 4+ Wydawnictwo Tere Fere cena: 17 zł nośnik: CD

Autor: Wojciech Widłak ilustracje: Agnieszka Żelewska wiek: 3+ Wydawnictwo Media Rodzina cena: 24,90 zł ilość stron: 40 format: 210 x 227 mm

Autor: Thomas Halling ilustracje: Eva Eriksson wiek: 5+ Wydawnictwo EneDueRabe cena: 21,90 zł ilość stron: 44 format: 197 x 208 mm

Z

J

H

istoria czytana przez samą autorkę i jej prawnuczkę Zuzię Golbę to okazja, by

spędzić kilkadziesiąt minut w dobrym to-

warzystwie. Ciepły głos oraz fakt, że książka

okładki spogląda uśmiechnięta buzia małej świnki. Wesoły Ryjek to

ak mówi podtytuł książki, to opowieść o tym, co się nie wydarzyło. To zatem

ciekawy świata brzdąc. Ma ulubioną

dla dziecka pierwsze próby zmierzenia się

czytana jest z myślą o wnuczce, niwelują

Przytulankę – żółwia oraz mamę i tatę.

z filozofią, z hipotetycznym rozważaniem,

dystans nadawca – odbiorca. Opowieść

Książka to radosny portret rodzinny.

które tak lubią dorośli. Zwykły dzień

jest o rodzinie, przyjaźni, zaufaniu do in-

Przekaz jest prosty, styl przypomina tok

Amandy opisany został w dwojaki sposób.

nych, miłości do zwierząt, rozwiązywaniu

myślenia małego dziecka, Ryjek na wyja-

Otwierając książkę z jednej strony, czyta-

problemów, o dorastaniu, o fajnej rodzince,

śnienie nowych zagadnień, pojęć, przy-

my historię, która się nie wydarzyła – i to

do której należą: babcia, mama, tata, Karol

tacza słowa mamy i taty. Krótkie podsu-

szczęście, bo mogło być naprawdę nie-

i Karolina oraz psina Balbina. Po książkę

mowanie każdego rozdziału rozpoczy-

przyjemnie. Rozpoczynając książkę z dru-

w wersji papierowej sięgnęłyśmy z moją

nają słowa: „dziś dowiedziałem się, że…”,

giej strony, czytamy opowieść o tym,

czterolatką w drugiej kolejności. Ile było

ale nie są to suche moralizatorskie uwa-

co się nie wydarzyło i to pech właśnie, bo

zabawy! Mogłyśmy ją „czytać” z podziałem

gi. Wnioski, które wyciąga wesoła świnka

mogło być naprawdę cudnie. Obie wersje

na role, bo znaczne ilości tekstu zostały

są niebanalne: „Dziś dowiedziałem się,

spotykają się pośrodku książki. Co by się

mojej córce w głowie – po kilkukrotnym

czym różnią się widzialne szałasy od nie-

stało, gdyby Amanda przeszła przez ulicę

wysłuchaniu audiobooka podczas jazdy

widzialnych. Widzialne mogą się przydać

w innym miejscu, niż to zrobiła, a gdyby

autem po mieście. Ta książka to trochę nie-

nie tylko do mieszkania, a niewidzialne

nie skręciła w lewo, co gdyby w ogóle nie

dzisiejszy świat, brak w nim telefonów ko-

nigdy się nie rozpadają!”. Historia podzie-

wyszła z domu? Nie wiemy, co by się stało,

mórkowych,

komputerów,

lona jest na krótkie rozdziały – można je

gdybyśmy trochę inaczej pokierowali

a jednak bardzo aktualny. To świat zbudo-

więc czytać codziennie przed snem. t

swoim życiem, podjęli inną decyzję, po-

samolotów,

wany z czytelnych zasad – psów się nie

stąpili w inny sposób. Książka również dla

sprzedaje, lecz oddaje w dobre ręce, jak

dorosłych.

t

pouczają Karola rodzice, gdy ten popisuje się matematycznymi zdolnościami i przedsiębiorczością. Każdy chciałby mieć taką ne przez siebie historie. Wydanie książki w wersji audio powoduje, że trochę może ją mieć.

Książki poleca Bookafka – pierwsza w Trójmieście KLUBOKSIĘGARNIA DLA DZIECI, powstała z połączenia dwóch pasji: miłości do książek oraz wielkiej sympatii dla dzieci.

www.bookafka.pl

48

t

Fot. Dreamstime.com

babcię, która wspaniale opowiada zmyślo-