Mój Przedszkolak by Forum Media Polska

Mój Przedszkolak Bezpłatny magaz yn dla rodziców Rozwój d z iec ka

Co znaczą dziecięce rysunki?

numer 5 • zima 2012 / 2013

TE MAT N UM E RU

Trudna sztuka

obdarowywania

Wywiad z neurologopedą Klaudią Patoła-Haber

Gdy ryba to lyba Zd rowie d z iec ka

Postawa do korekty Od p rzed sz ko l a d o sz ko ł y

Przedszkolak wie co je

Zamów prenumeratę na www.mojprzedszkolak.com.pl

Mój Przedszkolak

Drodzy Czytelnicy!

zy i wam w świątecznej atmosferze, buszując po sklepach, zdarzyło się obudzić w sobie dziecko, które „musi to mieć”? I nie chodzi tu wcale o zakup prezentu dla swojej pociechy, ale dla dziecka, które drzemie w nas samych. W tym numerze „Mojego Przedszkolaka” pró-

bujemy rozprawić się z trudnym sztuką obdarowywania prezentami, podpowiadając, czym kierować się przy wyborze podarunku dla przedszkolaka oraz jak przy tej okazji nauczyć dziecko dbałości o zabawki. Zachęcam również do skorzystania z naszych propozycji zabaw z dzieckiem nie tylko od święta oraz na wprowadzenie do planu dnia prostych ćwiczeń językowych, które pomogą dziecku w prawidłowym rozwoju mowy. Z okazji Świąt Bożego Narodzenia w imieniu całej redakcji życzę wszystkim rodzicom cierpliwości – nie tylko w opanowaniu świątecznego rozgardiaszu, zdrowia, które pozwoli smakować świąteczne potrawy, radości z tego, co udało się przez ostatni rok dokonać, oraz gwiazdki z nieba – aby w nowym 2013 roku spełniły się również dziecięce marzenia drzemiące w nas samych. Serdecznie pozdrawiam,

Katarzyna Grunt-Segień

Jesteśmy już na Facebooku! Dołącz do nas!

Mój Przedszkolak Bezpłatny magaz yn dla rodziców

Wydawca Wydawnictwo FORUM Sp. z o.o. ul. Polska 13, 60-595 Poznań www.mojprzedszkolak.com.pl redakcja@mojprzedszkolak.com.pl Prezes Zarządu Anna Gadzińska-Buksa Wiceprezesi Zarządu Anna Morawska, Radosław Lewandowski

Redaktor Naczelny

Katarzyna Grunt-Segień

Projekt graficzny/DTP

Yezioro

Koordynacja projektu

Anna Gruszczyńska-Radecka anna.gruszczynska-radecka@e-forum.com.pl

Druk

ORTIS

Reklama

Sylwia Kulikowska 61 66 55 776 sylwia.kulikowska@e-forum.com.pl Infolinia

0 801 88 44 22 61 66 55 800

Nakład

120000 egzemplarzy

Serwis zdjęciowy

Dreamstime

Zamów prenumeratę na www.mojprzedszkolak.com.pl

Spis t reśc i

Z d r owi e d z i e c k a Te m at n u m e ru

5 Trudna sztuka obdarowywania. Wywiad n u m e ru

10 Gdy ryba to lyba. Rozmowa z neurologopedą Klaudią Patoła-Haber Od p rzed sz ko l a d o sz ko ł y

14 Przedszkolak wie, co je To się c z y ta / w to się g ra

20 Polecamy książki i gry Od ż ywia n ie

22 Coś smacznego na dzień dobry Rozwój d z iec ka

24 Co znaczą dziecięce rysunki? 28 Zrób to sam 40 Czy moje dziecko poradzi sobie w szkole? 45 Zabawy nie tylko od święta Zd rowie d z iec ka

30 Postawa do korekty 32 O dmrożenia 37 Gdy konieczny jest antybiotyk Specja l ista rad z i

34 Jaś z zapaleniem zatok

Wypełnij ankietę,

zdobądź nagrody! Na stronie www.mojprzedszkolak.com.pl przygotowaliśmy dla Czytelników krótką ankietę dotyczącą magazynu „Mój Przedszkolak”. Jej wypełnienie zajmuje niecałe 3 minuty. Pierwsze trzy osoby, które wypełnią ankietę, otrzymają wyjątkowy upominek – zestaw ksią żeczek dla dzieci. Redakcja

W nastę pn y m n u m e rz e

Zabawa w oszczędzanie „Mamo, ja chcę mieć psa” Trudne rozmowy z nauczycielem

Mój Przedszkolak

W a

r t o

Marwitki

d z

e ć

Zostań Pandą z Plusssz Cool

i wygrywaj nagrody!

To specjalnie ukształtowane marchewki podane w formie mini. Marchewki są bogatym źródłem β-karotenu – prowitaminy witaminy A. Nowe opakowanie zawiera 150 g marchewek, czyli porcję do chrupania „na raz”.

Plusssz Cool to zestaw witamin wzbogacony beta glukanem,

Idealna przekąska każdego dnia!

w celu wzmocnienia odporności.

Cena brutto: 3,99 zł

Teraz szukaj opakowania

przeznaczony dla dzieci w wieku szkolnym

z kodem promocyjnym do gry PANFU oraz upoważniającym do wzięcia udziału w superkonkursie z nagrodami.

Więcej na

www.plusssz.pl R EK L A M A

Wa r t o wi e d z i e ć

Dotacja na edukację przedszkolną w roku 2013 27 września 2012 r. minister edukacji narodowej Krystyna Szumilas poinformowała, że w budżecie państwa na 2013 r. została przewidziana dotacja w wysokości 320 mln zł na edukację przedszkolną.

ozwój edukacji przedszkolnej, która ma ogromne znaczenie dla przyszłości naszego kraju, jest jednym z priorytetów działania Ministerstwa Edukacji Narodowej – podkreśliła minister Szumilas. Prowadzenie przedszkoli to zadanie własne samorządów terytorialnych i do tej pory było finansowane z budżetu samorządów. – Proponujemy w budżecie państwa na 2013 rok dotację w wysokości 320 mln zł, która pozwoli wspomóc zadania samorządów i rozwijać edukację przedszkolną w Polsce. Chcemy wspomóc rodziców, tak aby dotacja skutkowała obniżeniem opłat. Minister Szumilas dodała, że docelowo opłaty za dodatkową godzinę pobytu dzieci w przedszkolu powinny wynosić 1 zł. Szczegółowe rozwiązania dotyczące dotowania edukacji przedszkolnej minister edukacji przedstawi niebawem, prezentując konkretny projekt rozwiązań ustawowych. Źródło: www.men.gov.pl

Wyższe zasiłki

na dzieci

Od 1 listopada 2012 r. wysokość kryterium dochodowego, od którego zależy przyznanie świadczeń wynosi 539 zł miesięcznie na osobę w rodzinie oraz 623 zł w przypadku niepełnosprawnego dziecka.

zrosła również wysokość zasiłków na dziecko, które wynoszą teraz 77 zł miesięcznie na dziecko w wieku do 5 lat, 106 zł gdy dziecko ma od 6 do 18 lat oraz 115 zł, jeżeli ma od 19 do 24 lat. Nie wzrosła natomiast wysokość dodatków, które przysługują do zasiłku, becikowego, ani świadczeń opiekuńczych (zasiłku oraz świadczenia pielęgnacyjnego). Podwyższenie kwot progów, o odpowiednio 35 i 30 zł, nastąpiło w związku z rozpoczęciem nowego okresu zasiłkowego, w trakcie którego uprawnieni opiekunowie otrzymują świadczenia na dzieci. Kryteria dochodowe zostały podwyższone po raz pierwszy od 2004 r., kiedy wprowadzony został mechanizm ich weryfikacji, przy czym rząd zdecydował się na rozłożenie podwyżki na raty. Źródło: Dziennik Gazeta Prawna R EK L A MA

Klocki konstrukcyjne 3D

locki konstrukcyjne 3D belgijskiej firmy „Top Express” w doskonały sposób pozwa-

lają kształtować bez ograniczeń wyobraźnię przestrzenną. Poprzez różnorodność połączeń oraz elastyczność części łączników, klocki te umożliwiają w nieograniczony sposób kształtowanie brył, pozwalając tworzyć przeróżne, fantazyjne kształty. Zabawka ta rozwija fantazję, uczy umiejętności rozwiązywania problemów oraz obserwacji. Rozwija umiejętności psychomotoryczne dziecka.

www.nina.pol.pl 4

Mój Przedszkolak

Trudna sztuka obdarowywania Jak wybierać prezenty dla dzieci? Grudzień jest dla dzieci okresem niecierpliwego oczekiwania na zbliżające się święta. Dla dorosłych natomiast to czas gorączkowych przygotowań, domowej krzątaniny, a także dylematów dotyczących wyboru prezentów. Czym się kierować przy wyborze prezentu, tak by był on z jednej strony spełnieniem dziecięcych marzeń, a z drugiej miał wartość pedagogiczną? wania świątecznych prezentów. Gubią się jednak w ofercie sklepów, których półki przepełnione są kolorowymi zabawkami, grami, bajkami i gadżetami, przyprawiając o zawrót głowy. We współczesnym świecie konsumpcji łatwo dać się ponieść bezrefleksyjnej przedświątecznej pogoni za prezentami – coraz większymi, droższymi, modniejszymi. Zwłaszcza Fot. Dreamstime.com

zieci w wieku przedszkolnym w szczególny sposób oczekują na święta Bożego Narodzenia – swoją spontaniczną radością, beztroską, wiarą w Świętego Mikołaja i tajemnicę pierwszej gwiazdki tworzą magiczną atmosferę, która udziela się całej rodzinie. Rodzice przedszkolaka zrobią wiele, by na jego twarzy zagościł uśmiech podczas rozpakowy-

Fot. Dreamstime.com

Te m a t n u m e r u

gdy samo dziecko pod wpływem telewizyjnych reklam, bajek i posiadanych przez rówieśników zabawek ma coraz bardziej wybujałe marzenia. A przecież nie wszystkie zabawki są dla malucha bezpieczne – zarówno w aspekcie fizycznym, jak i psychologicznym. Jednocześnie wielu rodziców chce, by prezenty, którymi zostaną obdarowane ich pociechy, były nie tylko wspaniałe z punktu widzenia dziecka, lecz miały również walory edukacyjne. Przedszkolak uczy się przecież poprzez zabawę, dzięki niej zdobywa wiedzę i podstawowe umiejętności. Świadomi rodzice dbają więc, by posiadane przez malucha zabawki sprzyjały nauce i wspierały rozwój. I z tym można jednak przesadzić, wciskając dziecku na siłę zabawkę edukacyjną, którą nie jest zainteresowane.

Czym się kierować przy wyborze prezentu dla przedszkolaka? Oto kilka sugestii dotyczących tego, co należy wziąć pod uwagę przy wyborze prezentu dla dziecka w wieku przedszkolnym:

Wiek dziecka Nie bez powodu na opakowaniach większości zabawek podawany jest wiek dziecka, do którego są one adresowane. Związane jest to przede wszystkim z bezpieczeństwem fizycznym – zabawki dla młodszych dzieci nie mogą zawierać drobnych elementów, które maluch mógłby połknąć, ani ostrych kantów i krawędzi, o które mógłby się skaleczyć. Dedykowany wiek dziecka ma też związek z etapami rozwoju psychofizycznego, potrzebami i obszarami dziecięcych zainteresowań. Decyduje więc o tym, czy dziecko będzie w ogóle chciało się daną rzeczą bawić. Zabawka niedostosowana do wieku dziecka może być dla niego nie tylko niebezpieczna, ale zwyczajnie nieciekawa.

Informacje na opakowaniu Oprócz wieku dziecka, dla którego przeznaczona jest zabawka, na jej opakowaniu mogą się znaleźć ważne informacje dotyczące bezpieczeństwa, sposobu użytkowania, ewentualnych ograniczeń. Informacje te mogą wpłynąć na dokonywany przez rodzica wybór.

Zainteresowania malucha Dzieci w wieku przedszkolnym zaczynają przejawiać wyraźne różnice indywidualne w wie-

Mój Przedszkolak lu obszarach. Kształtują się u nich preferencje dotyczące ulubionych aktywności, zabaw, form spędzania wolnego czasu. Jedno dziecko potrafi godzinami rysować, inne uwielbia zabawy ruchowe i sport, jeszcze inne rodzinne gry planszowe. Dziecko w tym wieku może mieć już swoje hobby – np. kolekcjonowanie kart z piłkarzami lub lepienie figurek z modeliny. Zainteresowania przedszkolaka mogą się jeszcze często zmieniać, jednak rodzic, który podąża za tymi zainteresowaniami, będzie dobrze wiedział, co na danym etapie będzie dla dziecka najbardziej trafnym prezentem.

Marzenia dziecka Niezależnie od aktualnych zainteresowań, dziecko może mieć jakieś wielkie marzenie o konkretnej, wybranej zabawce. Warto pomyśleć, czy święta Bożego Narodzenia nie są dobrą okazją na spełnienie takiego marzenia. Zwłaszcza że poprzez pisane przez dzieci listy do Świętego Mikołaja rodzic ma często wgląd w aktualne marzenia swojej pociechy.

Cena Wielu rodziców ulega złudzeniu, że im kosztowniejszy prezent dziecku sprawią, tym lepiej. Jednak nie cena jest wyznacznikiem jego wartości w oczach dziecka, lecz dopasowanie do oczekiwań malucha. Czasem, mając

do wyboru dwie bardzo podobne zabawki w różnej cenie, warto jednak zapłacić więcej, pod warunkiem jednak, że za ceną idzie jakość. Użytkowane przez przedszkolaka zabawki narażone są bowiem na wiele „kontuzji” – o tym wie każdy rodzic. A szkoda, by np. wymarzony przez dziecko zdalnie sterowany samochodzik zakończył swój żywot już w wieczór wigilijny po zderzeniu ze ścianą.

Życzenia wychowawcze rodzica Kupując dziecku prezent, rodzic musi mieć też świadomość własnych celów wychowawczych – tego, czy chce rozwijać u swojej nadpobudliwej pociechy zdolność do koncentracji uwagi, czy też ośmielić i zaktywizować wycofanego malca; czy chce uczyć współpracy, czy raczej rozbudzać chęć do rywalizacji; czy pragnie stymulować sferę motoryczną, czy raczej emocjonalno-poznawczą. Różne zabawki edukacyjne służyć mogą bowiem różnym celom. Ważne też, by się w swoich pedagogicznych działaniach nie zapędzić, wybierając dziecku prezent, który będzie wprawdzie spełniał wyobrażenia rodzica, ale nie ucieszy malucha. Dlatego przed dokonaniem wyboru warto postawić sobie pytanie: czy ta zabawka jest dla mojego „realnego” dziecka, czy raczej dla mojej wizji dziecka „idealnego”.

Syrop o smaku truskawkowym, nie zawierający sacharozy Wskazania do stosowania: Produkt leczniczy Magsolvit B6 zalecany jest w zapobieganiu i uzupełnieniu niedoborów magnezu i witaminy B6, zwłaszcza u dzieci od 4 roku życia. Skład: 5 ml syropu zawiera 48 mg jonów magnezowych w postaci 623 mg magnezu glukonianu i 129 mg magnezu mleczanu oraz 5 mg pirydoksyny chlorowodorku. Dawkowanie i sposób podawania: Magsolvit B6 nie jest zalecany do stosowania u dzieci poniżej 4. roku życia ze względu na niewystarczającą ilość danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania. Dorośli i dzieci od 8 roku życia 10 ml syropu na dobę w dwóch dawkach; dzieci 4-7 roku życia: 5 ml syropu na dobę w dwóch dawkach. Lek stosuje się po posiłkach. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, antybiotykoterapia, biegunka, hipermagnezemia, hiperwitaminoza B6, ostra niewydolność nerek, znaczne niedociśnienie tętnicze, blok przedsionkowo-komorowy.

R EK L A M A

Fot. Dreamstime.com

www.magsolvit.pl Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu. MAG/02/02/MPR

Numer pozwolenia Nr 9115

Podmiot Odpowiedzialny FChSP “GALENUS” 03-791 Warszawa ul. Hutnicza 8 Tel.: 022/ 679 22 15, www.galenus.pl

Te m a t n u m e r u

O c z ym jeszc ze war to pamiętać?

Dla dziecka w wieku przedszkol nym ubrania oraz przedmioty codziennego użytku nie są pre zentem. Dlatego takie rzeczy, jak skarpetki, rękawiczki, kapcie itd., nawet jeśli maluch ich potrzebuje, nie zrobią na nim wrażenia. Ale piękne i kolorowe przybory do rysowania już tak, pod warunkiem, że maluch uwielbia rysować.

Nie wybieraj prezentów „pod siebie”. W świątecznej atmosferze, oglądając sklepowe wystawy pełne zabawek, w każdym z nas może obudzić się dziecko. Jednak nie dla tego wewnętrznego dziecka kupujesz prezent, ale dla swojej pociechy, która może mieć zupełnie inne pragnienia niż ty w jej wieku. Może wybraną przez ciebie elektroniczną kolejką szynową lub zestawem małego chemika bawić się będziesz ty, a nie twoja trzyletnia córka. Dlatego idąc do kasy z zabawką, zadaj sobie jeszcze raz pytanie: Czy dziecko naprawdę tego potrzebuje? Czy o tym marzy? Czy jest to raczej spełnienie twoich dziecięcych marzeń?

Dzieci nie potrzebują skompli kowanych zabawek, do złu dzenia imitujących prawdziwe przedmioty. Nie angażują one twór- czego potencjału przedszkolaka, nie rozwijają jego kreatywności. A w jego zabawach najważniejsza jest przecież wyobraźnia, dzięki której zwykły garnek i drewniany tłuczek stają się najdoskonalszą perkusją. Przykład ten nie ma zachęcać do pakowania pod choinkę naczyń kuchennych, a jedynie uświadomić, że czasem mniej znaczy więcej. Prostsze zabawki pozostawiają zwykle więcej miejsca na wyobraźnię. Prosta maskotka, samochód, klocki są niezmiernie waż-

ne w świecie każdego dziecka – rozwijają kreatywność malucha, jego zdolność do planowania, odgrywania ról i wiele umiejętności, które będą mu potrzebne w dorosłym życiu.

Unikaj zabawek modelują cych zachowania agresywne. Nie chodzi tu jednak o eliminowanie każdego przedmiotu kojarzącego się z przemocą. Badania naukowe dowodzą bowiem, że zabawkowa broń – pistolet, karabin, szabla itp. nie uczą agresji – tzn. dla dziecka spokojnego zabawa taką bronią nie doprowadzi do zwiększenia zachowań agresywnych, a jedynie u dziecka agresywnego stanie się sposobem rozładowania i tak już istniejącego emocjonalnego napięcia. Dlatego nie ma nic złego w obdarowaniu malucha zafascynowanego Dzikim Zachodem strojem kowboja czy szeryfa wraz z pasem i rewolwerem, a marzącego o rycerskich czynach – zabawkowym mieczem. Przecież mali chłopcy od dawien dawna uwielbiają bawić się w wojnę. Uważać należy natomiast na wszelkie gry komputerowe z elementami przemocy, agresywne bajki na DVD, skomplikowane militarne zabawki niedostosowane do wieku dziecka. Niebezpieczne są zwłaszcza pełne przemocy gry komputerowe i gry wideo, gdyż stanowią swoisty trening agresji – wymagają wcielenia się w rolę i stosowania przemocy, która jest wzmacniana, gdyż czeka za nią nagroda w postaci przejścia do kolejnego poziomu gry.

Zachowaj magię świąt – nie za bieraj dziecka na zakupy, żeby samo sobie wybrało prezent. Nie będzie to wtedy żadna niespodzianka. Podtrzymuj wiarę w Świętego Mikoła-

ja. Zachęć do napisania (czy narysowania) do niego listu, w którym przedstawi swoje życzenia. Rozmawiaj z dzieckiem o realności spełnienia jego marzeń. Lista dziecięcych życzeń może być przecież długa i finansowo nieosiągalna lub pedagogicznie nieakceptowalna. Wcale nie chodzi o to, żeby wszystkie je zrealizować. Tłumacz maluchowi, że Mikołaj bardzo się zawsze stara, ale rzadko jest w stanie spełnić wszystkie marzenia. Zapobiegniesz w ten sposób frustracji dziecka, jeżeli nie znajdzie pod choinką wszystkich wymarzonych zabawek.

Unikaj kupowania zbyt wie lu prezentów. Gdy dziecko ma nadmiar zabawek, przestaje doceniać otrzymywane prezenty, mniej się z nich cieszy. Jeżeli zabawki są wybierane w sposób przemyślany i jest ich mniej, maluch ma szansę się do jakiejś z nich emocjonalnie przywiązać. Jest to niezwykle ważne w kształtowaniu się więzi emocjonalnych dziecka.

Pamiętaj, aby prezentami nie za głuszać poczucia winy związane go z brakiem czasu dla dziecka. Żadna, najwspanialsza nawet zabawka nie zastąpi dziecku kontaktu z rodzicem, wspólnie spędzonego czasu. Planując święta, pomyśl nie tylko o idealnym prezencie, ale przede wszystkim o tym, by ofiarować dziecku swoją uwagę, czas i zainteresowanie.

Prezenty do wspólnej zabawy są podwójną radością dla dziecka – wszelkie gry rodzinne, układanki, klocki itp. dzięki zaangażowaniu członków rodziny dopełniają rodzinną atmosferę. Jako pewnego rodzaju gratis dziecko otrzymuje możliwość kontaktu z bliskimi, nawiązywania z nimi nowych relacji.

Kształtowanie dziecięcych marzeń Już na etapie „przedświątecznym” należy z dzieckiem rozmawiać i urealniać jego pragnienia, by nie poczuło się oszukane, gdy otrzyma jeden prezent, a spodziewało się kilku lub dostanie coś innego, niż chciało. Codziennie jest wiele okazji do rozmowy na temat dziecięcych życzeń, gdyż reklamy telewizyjne bombardują wyobraźnię dziecka wizją wielu wspaniałych, kolorowych, interaktywnych cudów. Niewątpliwie rozbudza to marzenia dziecka, które bez pomocy rodzica nie jest w stanie obronić się przed takim nachalnym „praniem mózgu”. Jeżeli rodzic uważa, że jakiś przedmiot, o którym przedszkolak zaczyna marzyć, jest dla niego nieodpowiedni, powinien mu to wyjaśnić, otwarcie podając powód, dla którego zabawka nie jest dobrym wyborem. Maluchowi może się to nie podobać, ale taka już rola rodzica, by stawiać granicę, również w kwestii gwiazdkowych marzeń. Niezadowolony przedszkolak z czasem akceptuje przekazywane mu wartości i normy i ukierunkowuje swoje marzenia na nowe tory.

zastosowanie ma metoda wychowawcza polegająca na wykorzystaniu tzw. naturalnych konsekwencji. Rodzic nie musi tu podejmować żadnych działań, gdyż naturalne konsekwencje „dzieją się same”, wynikają bowiem z fizycznych praw rządzących światem. Jeżeli maluch zniszczy zabawkę, to będzie ona niezdatna do zabawy – straci ją. Rolą rodzica jest jedynie pozwolenie, by dziecko tych naturalnych konsekwencji doświadczyło. Jeżeli pobiegnie do sklepu i odkupi zabawkę, dziecko niczego się nie nauczy. Jeżeli maluch niewłaściwie postępuje ze swoimi zabawkami, a nie pociąga to za sobą naturalnych konsekwencji, rodzic może wprowadzić tzw. logiczne konsekwencje – to znaczy chowając je, na jakiś czas pozbawić pociechę możliwości bawienia się nimi. Ważne, by samemu postępować konsekwentnie i nie ulegać błaganiom dziecka, by t zabawkę zwrócić, naprawić czy odkupić. Magdalena Alenowicz Pracuje jako psycholog szkolny oraz prowadzi prywatny gabinet psychoterapii w Ośrodku Psychologicznym „Horyzonty” we Wrocławiu. Prowadzi poradnictwo wychowawcze, pracuje terapeutycznie z dziećmi i ich rodzicami oraz wspiera dorosłych w kryzysach życiowych.

Fot. Dreamstime.com

Mój Przedszkolak

Nauka dbania o zabawki Przy okazji rozważań o gwiazdkowych prezentach warto zwrócić uwagę na kształtowanie u dziecka dbałości o posiadane rzeczy. Można sobie bowiem wyobrazić frustrację rodzica, który wiele wysiłku wkłada w poszukiwanie odpowiedniego dla malucha prezentu, po czym widzi go w kawałkach, gdyż dziecko było nieuważne lub w napadzie złości rzuciło nim o ziemię. Jak zatem nauczyć przedszkolaka dbałości o zabawki? Przede wszystkim nie należy kupować ich zbyt wiele. W oczach dziecka tracą one na wartości i mniej je szanuje, gdy ma ich całe stosy. Nie jest do nich przywiązane, bo uczy się, że każdą można zastąpić. Ponadto już w wieku przedszkolnym należy uczyć malucha prawidłowych nawyków – odkładania rzeczy po zakończonej zabawie, niebawienia się podczas posiłku, czyszczenia zabawek, które tego wymagają itp. W przypadku celowego niszczenia przez dziecko własnych rzeczy (lub zniszczenia wynikającego z zaniedbań)

Wy wi a d n u m e r u

Fot. Dreamstime.com

Gdy ryba

Mój Przedszkolak

a to lyba Rozmowa z neurologopedą Klaudią Patoła-Haber o tym, jak dbać o prawidłowy rozwój mowy u dzieci Jakie są pierwsze sygnały świadczące, że dziecko może mieć problemy z prawidłowym mówieniem? iestety, te pierwsze symptomy zaburzeń artykulacji są często przeoczone lub bagatelizowane. Mało który rodzic utożsamia przykładowo nieprawidłowy oddech u swojego dziecka, czy też trudności ze ssaniem i połykaniem jedzenia, z ryzykiem wystąpienia wady wymowy. A przecież wymienione czynności są pierwotne w stosunku do mowy, ich realizacja służy jednocześnie usprawnianiu narządów, które w okresie późniejszym będą brały udział w artykulacji. Innymi słowy: na to, jak będzie mówił Jan, zapracowuje mały Jasio – można powiedzieć, że już od momentu swego poczęcia. Istotne są takie oto czynniki: sposób karmienia, jak długo dziecko piło z butelki ze smoczkiem, czy i jak długo jego dieta była papkowata oraz czy wystąpiły jakieś problemy w momencie przyjścia dziecka na świat. Wczesna interwencja logopedyczna – już na tym etapie wczesnodziecięcym – to masaż jamy ustnej i twarzy, wskazówki dotyczące właściwego karmienia czy nawet układania dziecka w łóżeczku. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie zabiegu podcięcia wędzidełka podjęzykowego, które, gdy jest zbyt krótkie, może utrudniać ssanie, a w przyszłości stwarzać problemy podczas artykulacji głosek dziąsłowych. Nasz niepokój powinno też wzbudzać dziecko, które stale chodzi z otwartą buzią, ślini się, czasem gorzej słyszy. Wtedy przed przystąpieniem do terapii nieodzowne będzie zasięgnięcie porady laryngologicznej w celu wykluczenia powiększonego trzeciego migdałka i dużych migdałków podniebienno-gardłowych oraz wykonanie badania słuchu.

Wielu rodziców dostrzega problemy z mówieniem u swoich dzieci dopiero w momencie, gdy zaczynają one chodzić do przedszkola. Konfrontacja ich pociech z rówieśnikami uzmysławia im, że ich dziecko mówi jeszcze tak niewiele, nie potrafi budować zdań lub nie zawsze rozumie kierowane do niego komunikaty. W każdym z takich przypadków dobrze jest skontaktować się z logopedą, który wskaże odpowiednie działania profilaktyczne, co w konsekwencji zaowocuje brakiem lub złagodzeniem późniejszych problemów. Jakie wady mowy najczęściej występują u dzieci? Praktyka pokazuje, że dzieciom najwięcej problemów przysparzają najtrudniejsze głoski, czyli przedniojęzykowo-dziąsłowe: sz, ż, cz, dż oraz r. Dzieci zamieniają głoski szumiące na łatwiejsze: s, z, c, dz, to jest parasygmatyzm, seplenienie, zaś r zamieniają na głoskę l lub j, to pararotacyzm, reranie. Zdarza się, że dochodzi do zniekształcenia dźwięku: realizacja sz odbywa się na przykład z językiem układanym między zębami, to sygmatyzm międzyzębowym, albo z bocznym przepływem powietrza, to z kolei sygmatyzm boczny, zaś r realizowane jest gardłowo czy wargowo, bez udziału języka; rzadziej dochodzi do opuszczania tych fonemów. To bardzo powszechne zjawisko, że do szkoły trafiają dzieci z nieustabilizowaną artykulacją tychże głosek. Często dzieje się tak dlatego, ponieważ rodzice zbyt długo zwlekają ze zgłoszeniem się do logopedy. Nadal, w bardzo wielu przypadkach, terapia podejmowana jest dopiero po szóstym roku życia, kiedy zaczynają się już nawarstwiać problemy, a działania terapeutyczne okazują się znacznie mniej skuteczne bądź muszą trwać o wiele dłużej.

Wy wi a d n u m e r u

Jak rozpoznać, czy dziecko mówi poprawnie, czy nie? Najogólniej rzecz biorąc, wadliwa artykulacja to taka, która odbiega od powszechnie przyjętej normy wymawianiowej, gdy tworzone dźwięki mowy zastępowane są innymi głoskami lub są deformowane. To znaczy w wyniku nieprawidłowego ułożenia narządów mowy powstają inne, obce dla języka polskiego brzmienia dźwięków mowy. Należy przy tym rozróżniać wadę wymowy od nieukończonego rozwoju mowy. Dysponując wiedzą o przebiegu kształtowania się mowy dziecka, będziemy wiedzieć, że sześciolatek powinien już mieć opanowane wszystkie głoski i technikę mówienia. Pięciolatek ma prawo mówić jeszcze lyba zamiast ryba, ale zaczyna już wymawiać sz, ż, cz, dż. Od czterolatka będziemy wymagać poprawnej wymowy głosek s, z, c, dz, k, g, zaś wymowa trzylatka może cechować się wieloma nieprawidłowościami wymawianiowymi. Może on mówić tula zamiast kura, brzmieć dziecinnie, opuszczać sylaby w wyrazie, upraszczać grupy spółgłoskowe. Mówi więc na przykład: śupa midolowa zamiast zupa pomidorowa, ale potrafi już podnieść czubek języka do podniebienia podczas realizacji l i opanowuje wymowę głosek f, w.

oddychania czy połykania lub z seplenieniem interdentalnym głosek s, z, c, dz nie nauczę prawidłowo wymawiać s do czasu uzyskania efektów w leczeniu ortodontycznym i wyeliminowania przeszkody ze strony nosogardła. Z drugiej zaś strony należałoby powiedzieć, że jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości dotyczące rozwoju mowy naszego dziecka, czy w ogóle poziomu jego funkcjonowania, lepiej zasięgnąć porady specjalistycznej niezależnie od wieku. Mówiąc to, mam na myśli wcale nie odosobnione jeszcze przypadki uspokajania rodziców przez lekarzy, że dziecko będzie mówić dopiero po czwartym roku życia, co powoduje, że jedynym działaniem podejmowanym przez rodziców jest „nicnierobienie”. Jak rodzice mogą dbać o prawidłowy rozwój mowy u dziecka? Czy mogłaby pani polecić jakieś ćwiczenia, które rodzic może z powodzeniem wykonać w domu?

Sami starajmy si´ mówiç poprawnie, starannie. Przebywanie w korzystnym dla mowy otoczeniu stymuluje dzieci do nabywania odpowiednich kompetencji j´zykowych.

Być może zabrzmi banalnie to, co teraz powiem, ale sami starajmy się mówić poprawnie, starannie. Większość dzieci nie potrzebuje przecież gimnastyki języka, uczenia się skomplikowanych artykulacyjnie wyrażeń, nazw desygnatów. To przebywanie w korzystnym dla mowy otoczeniu stymuluje dzieci do nabywania odpowiednich kompetencji językowych. Mogą to być codzienne rozmowy, czytanie książek, wspólne oglądanie ilustracji, gry językowe i inne rozmaite rodzaje działań połączone z aktywnością słowną. W ramach podstawowej profilaktyki logopedycznej dla każdego dziecka polecam proste zabawy uprawiane wspólnie z rodzicem trzy razy dziennie. Pamiętajmy, że czas spędzony z własnym dzieckiem jest przecież czasem najlepszym!

W jakich przypadkach niezbędna jest pomoc specja listy? Wyznacznikiem do podjęcia terapii logopedycznej powinien być wiek i dopuszczalne w odpowiednich grupach wiekowych zamienne, łatwiejsze realizacje głosek. Natomiast wskazaniem bezwzględnym do wszczęcia postępowania logopedycznego jest każda głoska deformowana, której brzmienie zostaje zniekształcone, czyli jeśli mamy na przykład maluszka z r „francuskim”, kierujemy go do specjalisty już w tym wieku. Interwencji logopedycznej nie będzie wymagał z kolei trzylatek z seplenieniem fizjologicznym, rozwojowym. Ale zawsze cieszy mnie, kiedy rodzice sami zgłaszają się na konsultację tak wcześnie, chcąc sprawdzić, czy syn lub córka mówią poprawnie. Są przypadki, kiedy nie można podjąć natychmiastowych działań logopedycznych do czasu zlikwidowania ewidentnej przeszkody. I tak dziecka z poważnym zgryzem otwartym, dysfunkcją

Czy może pani podać przykłady takich zabaw? Przykładowo rano: pozostawione na talerzu okruszki, ale też dżem, nutellę, przyklejmy na wałku dziąsłowym, tuż za górnymi zębami, i starajmy się je ściągnąć czubkiem języka. Albo spróbujmy położyć płatek śniadaniowy na środku szerokiego języka i zakryć go, zwijając język na pół, a potem rozpłaszczyć go całym językiem na podniebieniu, mocno przy tym mlaszcząc. Po południu polecam rzucanie piłką z jednoczesnym unoszeniem języka do góry (za zębami), mocne ściskanie w dłoniach piłki i dociskanie warg, trenowanie wspólnie z tatą kozłowania piłki, któremu towarzyszy wypowiadanie zaleconych, trudniejszych ciągów wyrazowych, potem zrelacjonowanie babci dnia w szkole w takim dziwnym języku „szaszasza”. Pobawmy się też w policjanta, szukając w pokoju przedmiotów zawierających w nazwie głoskę, której się akurat uczymy na zajęciach. Naśladujmy z dziećmi odgłosy otoczenia, powtarzajmy wierszyki, wyliczanki, których uczyły nas jeszcze babcie. Przed położeniem się do łóżka mama może – po przeczytaniu książeczki – narysować jeszcze palcem na ple-

Mój Przedszkolak

cach dziecka proste litery, a ono odtwarza je swoim językiem na podniebieniu. Pamiętajmy – ma to być zabawa, a nie przymus żmudnych ćwiczeń wyłącznie przy biurku! Polecam także opiekunom zakup ciekawych pomocy, gier edukacyjnych stymulujących prawidłowy rozwój mowy, kształcących poprawną wymowę. Jest już w czym wybierać na naszym rodzimym rynku i zamiast kolejnego autka czy lalki może warto pokusić się o zakup równie atrakcyjnej gry językowej, w którą zagramy razem z dzieckiem. W ogóle polecam wszelkie formy aktywności ruchowej: skakanie na małej trampolinie, kołysanie się na desce do balansowania lub rzuty piłką, czyli fajne zabawy ruchowe, między innymi z zakresu integracji sensorycznej, w które można wplatać elementy ćwiczeń rozwijających pamięć słuchową, leksykę i słuch fonematyczny. Dzieciaki, bawiąc się w ten sposób, nabywają wszystkich tych kompetencji, które potem wykorzystywane są w nauce szkolnej. No, a jak się przy tym koncentrują i znacznie mniej marudzą! Czy można całkowicie wyeli minować problemy z mową? NaÊladujmy z dzieçmi Oczywiście, że tak! Mówię to w odniesieniu do prostych wad odg∏osy otoczenia, powtarzajmy wymowy, uwzględniając motywierszyki, wyliczanki, których wację do ćwiczeń dziecka, zaanuczy∏y nas jeszcze babcie. gażowanie rodzica, wiek, w jakim podjęta została terapia, rozległość zaburzeń. Niestety, są poważne zaburzenia mowy, najczęściej sprzężone z ograniczeniami ze strony układu nerwowego, funkcjonowaniem intelektualnym, stanem chorobowym, których nigdy nie da się wyeliminować do końca. Czy wady wymowy można korygować w dojrzałym wieku? Im później, tym trudniej. Ale osobiście znane mi są przypadki licealistów, którzy chcąc dostać się na upragniony kierunek studiów, gdzie wymagana jest nienaganna dykcja, zdołali opanować poprawną wymowę głoski r czy perfekcyjną wymowę łamańców językowych. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała Kamila Sekułowicz

Neurologopeda, terapeuta metody Bio feedback, od 17 lat pracuje w Poradni Psy chologiczno-Pedagogicznej w Strzelcach Opolskich oraz w jednym ze strzeleckich przedszkoli. Specjalizuje się w terapii typowych wad wymowy oraz opóźnionego rozwoju mowy, realizuje wiele akcji z zakresu profilaktyki logopedycznej oraz prowadzi wczesną interwencję logopedyczną dzieci z zaburzeniami rozwojowymi.

R EK L A M A

Klaudia Patoła-Haber

Od przedsz kola do sz koły

Przedszkolak wie, co je Budowanie świadomości prozdrowotnej zaczyna się w domu rodzinnym od przejmowania od członków rodziny stylu życia, odżywiania, sposobów spędzania

edną z umiejętności, którą powin‑ ny wykazać się dzieci pod koniec przedszkola, jest posiadanie świa‑ domości prozdrowotnej. W tym numerze „Mojego Przedszkolaka” podpowiemy, jak rozwijać pierwszą umiejętność – umiejętność orientacji w zasadach zdrowego żywienia: Dziecko dba o swoje zdrowie, zaczyna orientować się w zasadach zdrowego odżywiania.

Piramida żywieniowa

Znajdź w podręczniku o żywieniu i zaprezentuj dziecku piramidę żywieniową, u podstaw której znajdują się produkty takie, jak: pieczywo ciemne, razowe, kasze, makarony pełnoziarniste, ziemniaki i ciemny ryż, które dostarczają porcji energii niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania organizmu i przemian biochemicznych w nim zachodzących.

Kształtowanie zdrowych nawyków i sprawności fizycznej u malców w wieku przedszkolnym powinno dotyczyć: qqorientacji w zasadach zdrowego żywienia i dbania o swoje zdrowie poprzez zdrowe odżywianie się; qqdostrzegania związku pomiędzy chorobą a leczeniem i pod‑ dawania się leczeniu ze świadomością, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyków w razie choroby jest konieczne; qqdbałości o sprawność fizyczną na miarę swoich możliwości; qquczestnictwa w zajęciach ruchowych, zabawach i grach sportowych na świeżym powietrzu, na podwórku, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej czy na pływalni lub lodowisku.

Fot. Dreamstime.com

wolnego czasu.

Mój Przedszkolak

Według naukowców i dietetyków ryby powinny być stałym

praktycznie pozbawionej ości, jak i nuggetsy, które można

elementem diety dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.

przyrządzić w piekarniku bez tłuszczu zyskały osobistą akcep-

Rodzice mają jednak problemy z przekonaniem dzieci do

tację małych konsumentów.

tego rodzaju posiłku. Obawiają się one bowiem ości i nie

Obydwa produkty oferowane są w postaci mrożonej, ponie-

przepadają za zapachem surowej ryby. Często też nawet

waż jest to najbezpieczniejsza forma dostarczenia ryby od

przyrządzona już ryba przegrywa z przysłowiowym hambur-

producenta do sklepu i przechowywania jej w warunkach

gerem i frytkami.

domowych od momentu zakupu do momentu przygotowa-

Zatem czy spośród wielu dostępnych na rynku produktów

nia i podania dzieciom.

rybnych są takie, które mogą sprawić, aby dzieci polubiły

Aby rybne posiłki kojarzyły się dzieciom jak najlepiej „Ryba

ryby bardziej i zaakceptowały ten rodzaj posiłku, przynajm-

dla dzieci” ma nietypowe, przygodowe opakowanie z sym-

niej raz w tygodniu (zgodnie z zaleceniami dietetyków)?

patycznym piratem w roli głównej. Jednocześnie do każde-

Tak, są już na polskim rynku takie produkty, jak chociażby

go opakowania dodawany jest mały załącznik – gra, kredki,

„Ryba dla dzieci” – seria produktów, które powstały w opar-

czy dziecięcy tatuaż. Całość stanowi sympatyczny argument

ciu o obserwację dzieci oraz ich własną ocenę tego, co im

przekonujący dzieci do jedzenia ryb częściej, niż dotychczas.

smakuje.

A to jeszcze nie wszystko – niebawem rusza strona pełna kon-

Zarówno ﬁlet z wyjątkowo smacznej miruny nowozelandzkiej,

kursów i przygód: www.rybadladzieci.pl REKL AMA

Od przedsz kola do sz koły

Poinformuj, dlaczego produkty zbożowe nieoczyszczone, pochodzące z pełnego przemiału są cenniejsze dla naszego organizmu: zawierają cenne mikroelementy i witaminy, zaś energia pochodząca z tych produktów jest uwalniana stopniowo. Białe pieczywo stanowi produkt wysoko przetworzony i nie dostarcza nam ważnych mikroelementów i witamin, zaś energia dostarczona nam przez te produkty szybko się spala, zużywa.

Owoce i warzywa są cennym źródłem witamin i mikroelementów. Dziennie należy spożyć 5–6 porcji w postaci surowej lub gotowanej. Każdy posiłek powinien być skomponowany z ich udziałem. Owoce i warzywa są ważnym źródłem magnezu i potasu, istotnych składników wspomagających pracę mięśni, serca i mózgu.

Na wyższym piętrze piramidy znajduje się mleko, przetwory mleczne, jaja, mięso, wędliny, drób, ryby, nasiona strączkowe, takie jak groch, fasola, bób, soczewica, orzechy. Są one źródłem białka, które stanowi budulec dla naszego organizmu. Mięso kurczaka i ryb bogate jest w cynk. Nawet nieznaczny niedobór tego pierwiastka może spowodować zmniejszenie umiejętności zapamiętywania. Jest też źródłem żelaza, którego niedobory w organizmie prowadzą do anemii. Mleko i przetwory mleczne oprócz białka zawierają ważny budulec dla kości i zębów, czyli wapń i witaminę D. Orzechy i nasiona strączkowe zawierają oprócz cennych aminokwasów także nienasycone kwasy tłuszczowe niezbędne dla funkcjonowania mózgu i pracy układu nerwowego.

Wyżej w piramidzie znajdują się oleje, masło, smalec – są one źródłem tłuszczu. Dla naszego organizmu najistotniejsze są tzw. wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Jednym z najważniejszych składników dla rozwijającego się dziecka jest DHA (kwas dokozaheksaenowy z grupy Omega-3), który wpływa na prawidłowy rozwój mózgu i wzroku dziecka, a także wzmacnia jego odporność. Ważne jest, aby dziecko otrzymywało odpowiednią ilość DHA w codziennej diecie. Z ogólnopolskich badań sposobu żywienia wynika, że dzieci spożywają zbyt mało tego składnika. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe znajdują się m.in. w tłustych rybach morskich. Ważne, aby dziecko spożywało 2 porcje ryb tygodniowo.

Uwaga!

Ważne, aby ryby, które podajemy dziecku pochodziły z czystego źródła. Ryby morskie mogą kumulować substancje szkodliwe związane z zanieczyszczeniem zbiorników wodnych, takie jak dioksyny, czy rtęć.

Na szczycie piramidy znajdują się słodycze, słodkie napoje, pączki, ciastka. Do minimum należy ograniczyć spożycie czekolady, słodkich napojów czy cukierków, gdyż nadmiar cukru wypłukuje z organizmu kluczowe składniki odżywcze, jest przyczyną groźnych chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, próchnica, cukrzyca, nadci-

śnienie tętnicze, zawały serca. Nadmiar cukru powoduje namnażanie się w organizmie takich chorobotwórczych mikroorganizmów, jak grzyby i bakterie, stanowiąc dla nich pożywkę.

Pokarmowe ABC Omawiaj z dzieckiem podstawowe składniki waszej codziennej diety. Informuj je, które produkty pokarmowe dostarczają wam białka, a które węglowodanów, tłuszczów, witamin i mikroelementów oraz do czego są one niezbędne w jego organizmie.

Śmieciowe jedzenie Unikaj, jeżeli to możliwe, karmienia dziecka produktami wysoko przetworzonymi i fast foodami. Uświadamiaj je, że tego typu posiłki przynoszą więcej szkody niż pożytku (zaśmiecają nasz organizm, zawierają bowiem sztuczne barwniki, konserwanty, nadmiar soli i cukru oraz tłuszczu). Przygotuj obrazki przedstawiające niezdrowe produkty (chipsy, hamburgery, frytki, pączki, lizaki, cukierki, napoje gazowane itp.; mogą to być opakowania po tych produktach lub ulotki reklamowe) i wrzućcie je do symbolicznego kosza na śmieci z postanowieniem, że od dzisiaj będziecie starać się unikać takiej żywności. Poinformuj swoje dziecko, że pragnienie najlepiej gasi czysta woda. Napoje słodzone, gazowane, takie jak coca-cola, nie gaszą pragnienia, ale powodują przez nadmiar zawartego w nich cukru, że jeszcze bardziej chce nam się pić. Wspólnie przygotujcie codziennie dzbanek przegotowanej i ostudzonej wody z plasterkami cytryny dla całej rodziny. Możecie wodę posłodzić miodem, który jest słodszy od cukru, a dużo bardziej od niego zdrowszy.

Nasz zdrowy jadłospis Uczyń swoje dziecko odpowiedzialnym za współudział w komponowaniu menu dla całej rodziny. Poinformuj dziecko, że należy spożywać pięć urozmaiconych posiłków dziennie. Waszym zadaniem będzie skomponowanie menu tak, by znalazły się w nim wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Wręcz dziecku czasopisma, by w nich wyszukało fotografie przedstawiające zdrowe produkty, wycięło je, a następnie skomponowało z nich zdrowy jadłospis, naklejając je na planszę, podzieloną na pięć rubryk: I śniadanie, II śniadanie, obiad, podwieczorek, kolacja. A potem staraj się choć część propozycji dziecka wcielić w życie.

Mój Przedszkolak

qqBiałko Podstawowy budulec naszych mięśni, zawarty jest w mięsie, drobiu, wędlinach, rybach, nasionach roślin strączkowych, produktach mlecznych. qqWęglowodany Dostarczają nam energii, zawarte są w pieczywie, kaszach, makaronach, ryżu. qqTłuszcze, w tym DHA Są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, zwłaszcza u małych dzieci. Dla prawi dłowego rozwoju dziecka bardzo ważne są wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym DHA (z grupy Omega-3), który wspomaga prawidłowy rozwój mózgu, wzroku oraz wzmacnia odporność dziecka. Zawarte są m.in. w tłustych rybach morskich oraz w algach.

qqWitamina A Jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania naszego wzroku, jej niedobór prowadzi do tzw. kurzej ślepoty. Zawarta jest w marchwi, pomidorach, dyni, czerwonej papryce, morelach, brzoskwiniach i innych czerwonych i pomarańczowych warzywach i owocach. qqWitamina B Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Jej brak może powodować trudności w koncentracji, słabą pamięć, a nawet upośledzenie umysłowe. Zawarta jest w mięsie, rybach, roślinach strączkowych.

qqWitamina C Odpowiada za naszą odporność na infekcje, przyspiesza gojenie się ran, chroni mózg przed szkodliwym działaniem toksyn. Jej niedobór może prowadzić do chorób dziąseł. Zawierają ją wszystkie owoce i warzywa, a jej najbogatszym źródłem jest zielona pietruszka, szczypior, rzeżucha, owoce cytrusowe, cebula. qqWitamina D Jest odpowiedzialna za prawidłową budowę naszych kości i zębów. Zawarta jest w jajach, tranie, mleku i jego przetworach, głównie w maśle. Dostarczają nam jej także promienie słoneczne. R EK L A M A

Od przedsz kola do sz koły

Zdrowy ząbek

Pokoloruj tylko te produkty odżywcze, których potrzebują zęby i dziąsła, żeby były zdrowe.

P R O P O Z Y C J A dla młodszych i starszych przedszkolaków

Joanna Kozubek Dyplomowany nauczyciel przedszkola

To s i ę c z y t a / w t o s i ę g r a

Wiek: 3+ Liczba graczy: 1 – bez ograniczeń Producent: Hasbro

Jenga

ra składa się z drewnianych klocków ułożonych w wieżę (3 klocki na piętro). Gracze na przemian wyciągają jeden klocek z dowolnego piętra wieży i kładą go na szczycie,

uważając, by wieża się nie zawaliła. Każdy kolejny gracz ma trudniejsze zadanie, a wieża potrafi zachować równowagę nawet gdy jest dwa razy wyższa niż na starcie!

Wiek: 4+ Autor: P iotr Rychel, Magda Wosik Wydawnictwo: Bajka Liczba stron: 368

Wiek: 4+ Liczba graczy: od 2 do 20 Producent: Adamigo

O, ja cię! Smok w krawacie!

waga, to nie jest zwykła kolorowanka! Ta książka służy do radosnego mazania! Autorski pomysł Magdy Wosik i Piotra Rychela daje dzieciom możliwość nie-

skrępowanej, twórczej aktywności w niesamowitym bajkowym świecie. W krainie Dyrdymalii pełno wszelkiej maści smoków i rycerzy, królów i królewien, błaznów, czarownic, magów, duchów, stworów i potworów. Można tu rysować, malo-

wać, gryzmolić, bazgrolić, ile dusza zapragnie, a wyobraźnia pozwoli! To nie tylko świetna zabawa dla każdego dziecka przez długi czas! Mazanki rozwijają wyobraźnię przez twórcze rysowanie, a także:

• • • •

Gra edukacyjna. Bystre oczko

ystre oczko to mądra, atrakcyjna graficznie i starannie wykonana gra, przeznaczona dla młodszych dzieci. Gra wyrabia spostrzegawczość, refleks, pamięć ćwiczy anali-

zę wzrokową i słuchową. Naucza rozróżniać kolory i nazywać

uczą koncentracji,

przedmioty. Gry polegają na odszukaniu na planszy takiego same-

rozwijają sprawność manualną,

go obrazka, jaki widnieje na plakietce, wylosowanej przez osobą

ćwiczą spostrzegawczość,

prowadzącą grę. Na drugiej stronie plakietki wyszczególniona jest

pobudzają ekspresję twórczą.

nazwa i krótki opis przedmiotu. Chociaż w instrukcji zamieszczony jest opis 7 propozycji gier, zestaw można wykorzystać na wiele sposobów. Zestaw obejmuje :

• • • 20

210 twardych, dwustronnie zadrukowanych plakietek, 4 duże, sztywne, dwustronne plansze, szczegółową instrukcję gry.

Kichaj na katar

R EK L A MA

Mój Przedszkolak

Czy wiesz jaki typ kataru doskwiera tobie i twojemu dziecku? Oto najważniejsze informacje dotyczące rodzajów infekcji kataralnych.

atar to inaczej zapalenie błony śluzowej nosa, nieżyt nosa. Towarzyszą mu zwykle: kichanie, uczucie zatkanego nosa, obrzęk małżowin nosowych, ból głowy i zatok, a nawet gorączka. Katar trwa od kilku do kilkunastu dni i powinien być leczony odpowiednimi preparatami wskazanymi przez lekarza lub farmaceutę. Brak leczenia może prowadzić do poważnych konsekwencji np. zapalenia zatok u dorosłych lub zapalenia ucha środkowego u małych dzieci, a także stanu zapalnego gardła, krtani oraz zapalenia oskrzeli i płuc. Katar jest zaraźliwy i przenoszony drogą powietrzno-kropelkową. Istnieją trzy zasadnicze rodzaje kataru: wirusowy, bakteryjny i alergiczny.

Katar pochodzenia wirusowego lub bakteryjnego – to następstwo zakażenia błony śluzowej nosa. Do rozwinięcia się tych typów nieżytu nosa dochodzi poprzez oziębienie lub przegrzanie organizmu i jednoczesne osłabienie odporności układu immunologicznego człowieka. Stwarza to korzystne warunki do zakażenia wirusami lub bakteriami. Pierwszą zapowiedzą takiego typu kataru jest „drapanie” w nosie oraz kichanie. Następnie dochodzi do utrudnionej drożności przewodów nosowych (uczucie zatkanego nosa) i problemów z oddychaniem przez nos. Katar wirusowy uzewnętrznia się wyciekiem wodnisto-śluzowatej wydzieliny, katar bakteryjny charakteryzuje się wydzieliną o konsystencji śluzowo-ropnej o zabarwieniu żółtym lub jasnozielonym. Alergiczny nieżyt nosa – to katar spowodowany uczuleniem na czynniki zewnętrzne, tzw. alergeny, najczęściej pyłki roślin, sierść zwierząt, pierze, roztocza kurzu domowego, pleśń, detergenty lub wewnętrzne, takie jak: leki, pokarm. Jest to inaczej stan zapalny błony śluzowej nosa, który objawia się poprzez: niedrożność przewodów nosowych, wodnistą wydzielinę z nosa, kichanie, świąd, obrzęk oczodołów i łzawienie, ból głowy, ból w okolicach zatok, uczucie ciśnienia w obrębie zatok. Alergiczny nieżyt nosa, zwany także powszechnie katarem siennym, występuje najczęściej sezonowo, w określonej porze roku, w czasie wzrostu stężenia pyłków roślin uczu lających. t

O d ż y wi a n i e

Coś smacznego na dzień dobry Żywienie przedszkolaka często przysparza rodzicom wielu problemów i nieprzespanych nocy: albo maluch w ogóle nie chce nic jeść, poza słodyczami i niezdrowymi przekąskami, albo wręcz przeciwnie – pochłania wszystko. Ani jedno, ani drugie nie jest korzystne dla kilkulatka. Tym bardziej, że w wieku 3-6 lat kształtują się nawyki żywieniowe dziecka: to, czego nauczy się ono we wczesnym dzieciństwie, będzie później procentowało w przyszłości. Dlatego od najmłodszych lat należy przyzwyczajać dziecko do jedzenia zdrowych i pożywnych śniadań.

ierwszy posiłek dnia dla przedszkolaka musi być obfity i bogaty w składniki budulcowe, takie jak: białko, węglowodany, zdrowe tłuszcze roślinne, a także istotne składniki odżywcze jak wapń, witaminy, żelazo i błonnik. Wartość energetyczna śniadania dla przedszkolaka powinna wynieść 350 –425 kcal, co stanowi 25% dziennego zapotrzebowania dziecka w tym wieku. Na śniadanie dla kilkulatka idealnie nadają się: produkty mleczne (twarożki, jogurty, sery, zupy mleczne), ryby, jajka, owoce i warzywa oraz produkty zbożowe. Pamiętaj, aby urozmaicać dziecięce posiłki, ponieważ maluchy mają tendencję do marudzenia podczas jedzenia.

Pomysły na zdrowe śniadania Kanapki – smaczne i kolorowe

Przyrządzaj je z ciemnego pieczywa czy pełnoziarnistej bułki posmarowanej dobrym tłuszczem roślinnym. Dodaj do nich chudą wędlinę, twarożek, ser żółty, jajka na twardo oraz warzywa – sałatę, ogórek, pomidora, rzodkiewkę, paprykę. Dobrym pomysłem są przeróżne pasty, np. pasta jajeczna z odrobiną majonezu zmieszanego z jogurtem naturalnym lub pasty na bazie twarożku. Możesz również podać dziecku twarożek wiejski z dodatkiem owoców i z pełnoziarnistym pieczywem, także posmarowanym dobrym tłuszczem roślinnym. Unikaj: dosładzanych serków w kubeczkach, które zawierają sztuczne barwniki i konserwanty. Z kromek chleba czy plasterków żółtego sera możesz wyciąć ciekawe kształty za pomocą foremek do ciastek, ułożyć uśmiechniętą buzię na bułce, a jajko na twardo zamienić w myszkę za pomocą szczypiorku. Taki kolorowy posiłek przekona nawet największego niejadka.

Musli ze zdrowymi dodatkami Musli z płatków owsianych doda energii i zaspokoi poranny głód. Danie to można dowolnie modyfikować i urozmaicać. Do jogurtu czy mleka z płatkami możesz dodać rodzynki i inne suszone owoce, jabłko i cynamon, wiórki kokosowe, maliny i inne dodatki w zależności od upodobań dziecka. Jeżeli twój maluch nie przepada za płatkami owsianymi, możesz ugotować mu ryż na mleku z dodatkiem np. jabłka i cynamonu, konfitur czy musu owocowego. Jaja na twardo, na miękko lub sadzone Jajecznica wzbogacona o kolorowe dodatki powinna zasmakować każdemu dziecku. Możesz do niej dodać zeszkloną cebulkę, pomidora, chudą szynkę, szczypiorek. Możesz również przygotować przedszkolakowi omlet z papryką, pomidorem, szynką, groszkiem, szczypiorkiem – ze wszystkim, co lubi najbardziej. Natomiast jajka na miękko – z pełnoziarnistą grzanką posmarowaną dobrym tłuszczem roślinnym, np. margaryną śniadaniową, ćwiartkami pomidora lub innych warzyw, a do picia – prawdziwe kakao, to śniadanie, które dostarczy wszystkich niezbędnych składników kilkulatkowi. Dla niejadka możesz kupić zabawne podstawki na jajka. Możesz też dziecku przygotować tosty francuskie na słodko lub słono. W misce roztrzep jajko z niewielką ilością mleka. Następnie wymocz w jajku kromki chleba i smaż na patelni z niewielką ilością tłuszczu, aż obydwie strony będą zarumienione. Tak powstałe tosty posmaruj dżemem lub powidłami. W wersji na słono możesz na ciepłe jeszcze tosty położyć trochę sera żółtego i plasterek szynki.

Mój Przedszkolak

Pa mi ętaj!

Dbaj o to, aby dziecko zawsze pamiętało o prawidłowych zasadach odżywiania!

1. Zawsze jedz śniadanie przed wyjściem z domu Śniadanie powinno zapewnić 25% dziennego zapotrzebowania na składniki odżywcze i energetyczne.

2. Dbaj o regularność posiłków

7. „Nie” dla chipsów i słonych przekąsek Mają dużo soli i kalorii, nie dostarczają natomiast żadnych wartości odżywczych.

8. Unikaj fast foodów

Aby zachować dobrą kondycję przez cały dzień, posiłki należy jeść regularnie, 4–5 razy dziennie.

Takie jedzenie może podrażniać układ pokarmowy oraz prowadzi do nadwagi.

3. Jedz produkty wieloziarniste Zadbaj o spożywanie razowego pieczywa, grubych kasz, ciemnych makaronów, które zawierają cenny błonnik.

4. Urozmaicaj posiłki Tylko zdrowo zbilansowana, różnorodna dieta zapewni naszemu organizmowi niezbędne wartości odżywcze.

9. Pij szklankę mleka dziennie Produkty mleczne są źródłem cennego białka i wapnia, będącego niezbędnym składnikiem kości. Dobrym źródłem wapnia są jogurty, które dodatkowo korzystnie wpływają na przemianę materii.

10. Doceniaj przyjemność jedzenia

5. Jedz codziennie porcję warzyw i owoców Najlepiej gdyby w codziennym menu zostały uwzględnione trzy razy porcje warzyw i dwa razy owoce.

6. Pij wodę! Pij codziennie ok. 1,5–2 litrów, najlepiej wody mineralnej.

Myślmy, co zjadamy oraz czerpmy z tego przyjemność. Zdrowe odżywianie ma wpływ na nasze zdrowie, samopoczucie, dobry wygląd. Ładne włosy, cera, paznokcie to nie tylko kosmetyki, ale przede wszystkim właściwe odżywianie. Izabela Ozaist

Konsultacja: Małgorzata Sienkiewicz, dyplomowany technolog żywienia R EK L A M A

R oz wój d z i e c k a

Co znaczą dziecięce rysunki? Nie takie zwykłe „bazgranie” O trudnej sztuce interpretacji dziecięcych rysunków opowiada dr Małgorzata Karczmarzyk – specjalista z zakresu pedagogiki wczesnoszkolnej, wychowania przez sztukę, analizy semiotycznej rysunku dziecięcego. Redakcja: Jakie znaczenie dla rozwoju dziecka mają ba zgroły rysowane na kartce? Dr Małgorzata Karczmarzyk: Bazgroty dziecięce rozwijają umiejętności grafomotoryczne, ale są też formami rozwojowymi, które odnoszą się do sfery psychicznej dziecka. Linie, które przybierają różne kształty, mogą posiadać określone znaczenia. Badacze tacy jak na przykład: B. Egger, M. Mahler, R. Seitz, H. J. Bachmann zauważyli, że już w rysunkach trzylatków można zaobserwować to, jak dziecko myśli o świecie. Na przykład jeżeli rysuje ono koło z elementem w jego środku, może to oznaczać odwołanie do życia płodowego. Inne formy rysunkowe to, na przykład: poszukiwanie własnych granic, zewnętrzności czy też własnego środka – centrum, które staje się ważnym punktem centralnym w rysunku dziecka. To są oczywiście koncepcje teoretyczne, ale należą do oryginalnych sposobów narracji o tym, co można odczytać z rysunków dzieci, o czym one myślą, gdy jeszcze nie do końca potrafią wyrazić się słowami. Dlaczego warto rysować razem z dzieckiem? Warto przyglądać się, wspólnie rysować, ale i rozmawiać z dzieckiem o jego twórczości. A zatem razem wykonywać jakąś pracę plastyczną, rozmawiając na przykład na temat kolej-

no powstałych jej fragmentów. Wspólne rysowanie stanie się wówczas płaszczyzną porozumienia i komunikacji pomiędzy dzieckiem i rodzicem. Po co? Dzięki temu nie tylko wspólnie spędzamy czas z dzieckiem, ale także negocjujemy znaczenia zawarte w jego rysunku, poznajemy jego myślenie, zainteresowania. Pamiętajmy jednak, aby obserwując prace dziecka, niekoniecznie od razu diagnozować i analizować jego rozwój na podstawie samego rysunku. Ważny jest tutaj bowiem cały kontekst środowiskowy, na przykład wywiad z dzieckiem, rodzicem czy wychowawcą przedszkolnym. Bo możemy dokonać błędnej analizy? Z badań, które prowadziłam, wynika, że niestety tak. Tylko kilka z ponad setki osób dorosłych, które przyglądały się rysunkom dzieci – zapytało dziecko o to, co w ogóle narysowało. Wyniki badań pokazały pewien absurd. Na podstawie samych tylko rysunków dorośli starali się analizować i diagnozować dziecko, a to doprowadziło do błędnych ocen. Dorosłych nie interesowało, co o rysunku myśli samo dziecko. Zaś znaczenia pracy plastycznej są i powinny być bardzo różnorodne, gdyż jest to komunikat wizualny, który nie ma ściśle określonej matrycy znaczeniowej. Odczytywanie więc samego rysunku to tylko „domyślanie się”. Bo na przykład rysu-

Mój Przedszkolak

Dzieci lubià misie! Acidolac junior – specjalnie dla dzieci misio-tabletki o smaku białej czekolady, które sprawià, ˝e ka˝da buêka b´dzie uÊmiechni´ta.

Acidolac junior, suplement diety, korzystnie wpływa na stan flory bakteryjnej przewodu pokarmowego, zwłaszcza w trakcie i po zakoƒczeniu antybiotykoterapii, a tak˝e w stanach zmniejszonej odpornoÊci. Sposób podania: dzieci od 3. roku ˝ycia i doroÊli: 1 misio-tabletka dwa razy dziennie. Zaleca si´ stosowaç w trakcie oraz przez 2-3 tygodnie po zakoƒczeniu kuracji antybiotykowej. Sk∏ad: 2 misio-tabletki zawierajà ∏àcznie 4 mld liofilizowanych szczepów bakterii Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium bifidum oraz fruktooligosacharydy.

Produkt nie zawiera glutenu. Produkt nie zawiera sacharozy.

ACI/211/03-2011

grupa

www.misioweopowiesci.o2.pl

R oz wój d z i e c k a

nek dziecka, na którym widać tylko mamę i dziecko, może oznaczać, że mama sama wychowuje dziecko albo że tata wyjechał. W życiu zdarzają się różne sytuacje… A gdy na rysunkach dzieci pojawia się krew, broń itp.? Krew, agresja, broń w pracach dziecięcych mogą nas dorosłych przerażać, ale bez wywiadu z samym autorem pracy oraz bez zbadania kontekstu środowiskowego nie wolno wyciągać pochopnych wniosków. Tym bardziej, że rzeczywistość rysunkowa dziecka jest odbiciem jego obserwacji zaczerpniętych nie tylko z najbliższego otoczenia rzeczywistego, ale również z fikcyjnych wzorców medialnych. Jak wiele przemocy czy erotyki dziecko widzi na przykład w telewizji, grając w gry komputerowe czy przechodząc obok ulicznych billboardów? W moich badaniach, o których więcej można przeczytać w książce „Co znaczą rysunki dziecięce? Znaczenia i potencjał komunikacyjny rysunku dziecka sześcioletniego”, wiele przykładów pewnych uproszczeń rysunkowych, kolorystyki czy też znaków rysunkowych, które mogły czasami dziwić dorosłych, wskazywało na fakt czerpania przez dzieci wzorców z filmów science fiction, gier komputerowych czy też bajek animowanych. Dla przykładu pewien chłopiec w rysunku na temat swojej rodziny narysował siebie z robotem. Tłumaczył później, że to robot-człowiek, którego widział w filmie science fiction, z kolei dziewczynka sześcioletnia tłumaczyła

się z narysowania wielkich dłoni u siebie tym, że po prostu inaczej nie potrafi, zaś dorośli próbowali odczytywać ten fragment rysunku jako brak kontaktu fizycznego z rodzicami. Powyższe przykłady świadczą o zawiłości rysunku dziecięcego, ale nie oznacza to wcale, że nie należy interesować się tym, co dziecko rysuje. To nie powinno dorosłych przerażać, ale uczulić na głębszą obserwację i rozmowę z dzieckiem. Musimy wiedzieć, jak spędza ono wolny czas oraz zapytać, co oznacza dana rzecz czy też sytuacja na rysunku i gdzie ją dziecko zaobserwowało? Jak interpretować rysunki, na których dominuje kolor czarny? Nie doszukujmy się od razu w takich rysunkach czegoś złego. W moich badaniach dzieci używały różnych kolorów kredek, ale podam przykład, który również ujawnił dość charakterystyczny problem. Otóż jedna z osób dorosłych stwierdziła, iż kolor ciemnobrązowy, użyty przez dziewczynkę, był nieestetyczny, a wręcz nie dziewczęcy. Tego rodzaju myślenie można wiązać z mocno zakorzenionym w społeczeństwie dyskursem męskim rozdzielającym zachowania ludzi na „typowo kobiece” i „typowo męskie”. Jest to również czysto subiektywne odczucie, które nie jest poparte żadną wiedzą na temat kolorów, które mogłyby być bardziej czy mniej kobiece. Poza tym kolory użyte przez dziecko w jednym dniu, mogą być – ale nie muszą – związane z jego nastrojem. Czasami kolor czarny czy inny ciemny jest potrzebny do zaznaczenia konturu albo podkreślenia ważności danego elementu na rysunku. Przede wszystkim trzeba jednak z dzieckiem porozmawiać. W czasie rozmowy może się bowiem okazać, że dziecko użyło czarnej kredki, ponieważ rodzice często ubierają się na czarno, bo jest to ich ulubiony kolor.

R oz wój d z i e c k a

Jak, w dobie nowoczesnych technologii, zachęcić dziecko do rysowania w domu? Współczesna technologia, na przykład programy graficzne, gry komputerowe, strony internetowe dla dzieci – w sposób istotny zastępują potrzeby związane z rysowaniem na papierze. Na pewno ma to wpływ na zdolności grafomotoryczne dziecka. Z drugiej jednak strony pamiętajmy, że komputer również może rozwijać. Wykorzystajmy to. Można na przykład zeskanować prace dziecka i przerabiać je w dowolny sposób na komputerze. Można wspólnie uczestniczyć z nim w oglądaniu i zabawie w sztukę. Niektóre strony internetowe, takie jak na przykład „MoMa Destination Modern Art”, „NGA Kids”, „Tate Galery”, „Luwr dla dzieci” czy też polska strona Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego – „Kula”, to programy edukacyjne o treściach nawiązujących do koncepcji wychowania przez sztukę. Warto je na pewno przynajmniej razem z dzieckiem pooglądać albo wspólnie „porysować” na ekranie komputera. Można również zachęcić je do twórczości plastycznej, kupując mu kolorowe, olejowe pastele, kredki akwarelowe, farby temperowe, a także wielkie formaty szarego papieru lub brystolu. Dziecko powinno być zachęcane do rysowania czy malowania na dowolny temat, ale czasami można go zainspirować również intersującą bajką, krajobrazem za oknem itp. W trakcie działania plastycznego warto zmieniać techniki. Możemy wspólnie z dzieckiem tworzyć na sztywnych kartkach papieru, rysować wzory figur, linie, kształty. W domu można przeznaczyć jedną ze ścian na prace dzieci, przykleić na nich kartki, na których wspólnie z dzieckiem będziemy malować, tworzyć kolaże. To bardzo zbliża.

Bombka

t dr Małgorzata Karczmarzyk

P R O P OZ YC JA DLA dzieci i RODZICÓW

ombkę sklejamy z papierowych paseczków, które wycinamy z brystolu. Formujemy z nich koła,

a następnie łączymy kolejno ze sobą (jak na fotografii). Tak przygotowaną konstrukcję ozdabiamy konfetti. Doklejamy do niej papierową pętelkę. Gotową bombkę możemy zawiesić na choince.

Potrzebne będą: r brystol r konfetti r nożyczki r klej do papieru r ołówek r linijka

Igor Buszkowski Autor książki dla dzieci Zabawy plastyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz współautor książek m.in. Przedszkolaki robią zwierzaki, Technika taka dla przedszkolaka. Od ośmiu lat współpracuje z TVP 1, prowadząc zabawy plastyczne w programie edukacyjnym dla dzieci pt. Budzik.

ZOBACZ NIEMOŻLIWE - także ZIMĄ !!!

Jedyna na Êwiecie, uniesiona przez balony CHATA TAJEMNIC MUZEUM ILUZJI PA¸AC KRÓLOWEJ ÂNIEGU + DOMEK ÂWI¢TEGO MIKO¸AJA ! ATRAKCJE DOST¢PNE LATEM i ZIMÑ

ATRAKCJE DOST¢PNE TYLKO ZIMÑ !!!

85 km od Warszawy w stron´ Kazimierza Dolnego lub Lublina MoÊciska k./Woli ˚yckiej, gmina Trojanów

www. FARMAMIKOLAJA .pl

Z d r owi e d z i e c k a

Postawa do korekty Wady postawy to jedna z najczęstszych czy nawet 80 procent dzieci, a przyczynę tak znacznego wzrostu zachorowań upatruje się w zmianie stylu życia, prowadzącym do zmniejszenia aktywności fizycznej. Bagatelizowanie problemu u dziecka może skutkować wystąpieniem poważnych konsekwencji zdrowotnych w przyszłości. Jak rozpoznawać wady u dziecka? Co zrobić, gdy zostanie stwierdzone odchylenie?

rawidłowa postawa to zharmonizowany układ poszczególnych części ciała względem siebie. Prawidłowa postawa u człowieka zmienia się wraz z wiekiem, inna jest u dziecka małego, dziecka w wieku szkolnym, dorosłego czy człowieka w wieku podeszłym. Najważniejszą rolę w jej utrzymaniu stanowi kręgosłup, gdyż jest on osią całego naszego ciała. Kręgosłup zbudowany jest z 34 kręgów i w prawidłowych warunkach ma zachowane swoje naturalne 4 krzywizny. Jest to: yy lordoza szyjna – wygięcie w odcinku szyjnym kręgosłupa do przodu; yy kifoza piersiowa – wygięcie w odcinku piersiowym kręgosłupa do tyłu; yy lordoza lędźwiowa – wygięcie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa do przodu; yy kifoza krzyżowa – wygięcie w odcinku krzyżowym kręgosłupa do tyłu.

Najczęściej stwierdzanymi wadami postawy są skrzywienia kręgosłupa, płaskostopie, koślawe kolana.

Kiedy podejrzewać wadę postawy? Jeżeli dochodzi do zmian w obrębie krzywizn kręgosłupa, powstaje nieprawidłowa postawa, która może doprowadzić do powstania wad postawy. Wczesne wykrycie wad ułatwia ich korekcję. Obserwacje postawy dziecka można rozpocząć od 3 roku życia, a następnie systematycznie powtarzać nie rzadziej niż raz na pół roku. Aby ocenić postawę, prosimy dziecko o rozebranie się do majteczek i stanięcie prosto z opuszczonymi wzdłuż tułowia rękami. Patrzymy na dziecko z każdej strony, również z boku. O nieprawidłowej postawie u dziecka mogą świadczyć nierówno ustawione barki, odstające łopatki, brak symetrii w talii, krzywo przebiegająca linia kręgosłupa, nierówno ustawione biodra.

Elementy poddawane ocenie postawy: 1. Głowa powinna być ustawiona wprost nad klatką piersiową, biodrami, stopami – nie powinna być wysunięta, przechylona na boki. 2. Bark i powinny być ustawione w jednej linii (nie wysunięte do przodu, jeden bark nie powinien być niżej od drugiego). 3. Łopatki powinny być ułożone na jednej wysokości, przylegać do klatki piersiowej – nie odstawać. 4. Klatka piersiowa – powinna być prosta; może być zaznaczona lordoza w okolicy lędźwiowej; linia kręgosłupa powinna być prosta (można przejechać palcem po wystających wyrostkach kolczystych), linia ta nie powinna odchylać się w bok; należy zwrócić uwagę na mostek – czy nie jest zbyt wypukły lub wklęśnięty. 5. Brzuszek u małego dziecka może być nieco wypukły; talia powinna być symetryczna.

Fot. Dreamstime.com

chorób cywilizacyjnych. Problem ten doty-

Co robić, gdy podejrzewamy u dziecka istnienie wady? Jeżeli w wyniku obserwacji nasuwa się podejrzenie wady postawy, konieczne jest skonsultowanie dziecka z lekarzem. Najlepiej w pierwszej kolejności udać się z dzieckiem do pediatry. Po zbadaniu lekarz określi, czy jest konieczność odwiedzenia poradni ortopedycznej. Jeżeli w wyniku badania zostaje potwierdzona wada, lekarz zaleca dalsze postępowanie. Najczęściej jest to gimnastyka korekcyjna. Jej zadaniem – przywrócenie, jeżeli to możliwe, stanu prawidłowego lub ograniczenie powstawania dalszych odchyleń. Im wcześniej wdrożona gimnastyka korekcyjna, tym większa szansa na powodzenie terapii. U dzieci w wieku przedszkolnym najczęściej zajęcia mają charakter grupowy i ćwiczenia skupiają się na wzmocnieniu słabych grup mięśniowych i kształtowaniu prawidłowej postawy ciała. W przypadku stwierdzenia wady może się jednak okazać, że dziecko powinno uczęszczać na indywidualne zajęcia korekcyjne. Ważne, aby prowadziła je osoba o odpowiednich kwalifikacjach i umiejętnościach. Oprócz stosowania gimnastyki korekcyjnej konieczne jest codzienne powtarzanie wyuczonych schematów w domu – zadaniem rodziców jest motywowanie dziecka do systematycznego i właściwego wykonywania ćwiczeń. Oprócz tego warto namawiać dziecko do uprawiania innych sportów. Szczególnie korzystne w przypadku wad kręgosłupa wydaje się pływanie.

Jak zapobiec wadom postawy? Podstawą profilaktyki wad postawy jest prowadzenie zdrowego stylu życia, czyli systematyczna aktywność fizyczna oraz stosowanie zbilansowanej diety. Waga dziecka nie powinna być zbyt duża – nadwaga i otyłość pogłębiają rozwój wad postawy. Siedzący tryb życia jest przyczyną osłabienia układu mięśniowego, obniża wydolność fizyczną organizmu. Należy również zadbać o miejsce snu dziecka i dobrać odpowiedni materac oraz poduszkę. Materac powinien być dość twardy, poduszka nie za duża. Podczas codziennych czynności należy zwracać uwagę na postawę dziecka – patrzeć jak siedzi przy stole czy telewizorze. Coraz mniejsze dzieci spędzają również swój czas przed komputerem – należy zwrócić uwagę, aby był on skierowany na wprost dziecka. Ważny jest również dobór krzesła do wzrostu dziecka. Należy dbać o to aby dziecko siedząc nie podwijało nóżki pod siebie, nie zakładało nogi na nogę, nie nosiło toreb czy plecaków na jednym ramieniu. Kupując obuwie, zwracajmy uwagę na jego jakość i wyprofilowanie. Stopa dziecka szybko rośnie – należy często sprawdzać, czy obuwie nie jest zbyt małe. Wady postawy są przyczyną przewlekłych dolegliwości bólowych i dyskomfortu. W przypadku znacznego zaawansowania mogą wpływać na funkcjonowanie narządów, na przykład zmiany w obrębie kręgosłupa szyjnego mogą powodować utrudnienie przepływu krwi do mózgu, zmiany w obrębie kręgosłupa piersiowego skutkować zaburzeniem wentylacji płuc. t

139 PLN KONIK RODY

od 58 PLN

SKOCZKI HOP I OPPY

�� SITnGYM

lek. med. Joanna Gładczak Pracownik Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 1 w Tychach. Współpracuje z placówkami miejskimi w zakresie edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.

R EK L A M A

6. Biod ra powinny być na jednej wysokości – jeżeli tak nie jest, może świadczyć to o skróceniu jednej kończyny dolnej. 7. Kończyny dolne powinny być jednej długości; należy zwrócić uwagę na kostki przyśrodkowe – odległość między nimi nie powinna być większa niż 5 cm. 8. Stopy – u dzieci do 4–5 roku życia może występować płaskostopie.

Fot. Dreamstime.com

Mój Przedszkolak

Nasza oferta to sprawdzone ��

�� 31

Fot. Dreamstime.com

Z d r owi e d z i e c k a

Odmrożenia nosa, uszu, palców u rąk i stóp – procedura postępowania

Odmrożenia O

dmrożenie to uszkodzenie skóry w wyniku działania niskiej temperatury. Na odmrożenia najbardziej narażone są twarz (szczególnie nos i uszy), palce u rąk i nóg. W zależności od głębokości zmian w tkankach – dzielimy je na trzy stopnie. I stopnia

II stopnia

III stopnia

Zmiany dotyczą jedynie naskórka. yy Skóra jest blada, chłodna, odczuwalne jest mrowienie, jednak zachowane jest czucie bólu. yy Zmiany sięgają skóry właściwej. yy Skóra jest biała, twarda. yy Pojawiają się pęcherze. yy Zachowane jest czucie bólu. yy Zajęte są tkanki znajdujące się pod skórą. yy Skóra jest biała, twarda, pojawiają się pęcherze. yy Dziecko nie jest w stanie poruszyć odmrożoną częścią ciała, nie czuje bólu. yy

Co robić? qqWnieś dziecko do ciepłego pomieszczenia. qqJeżeli dziecko ma na sobie mokrą odzież, zdejmij ją. qqOdmrożone dłonie włóż pomiędzy własne dłonie albo pod pachy.

qqZanurz dłonie lub ręce w ciepłej wodzie – początkowo powinna mieć ona około 25°C, następnie należy stopniowo zwiększać temperaturę wody do 40°C.

U WA G A !

q Nie pocieraj odmrożonych części ciała! q Nie nacieraj ich śniegiem, nie maczaj w zimnej wodzie! q Nigdy nie podawaj dziecku alkoholu (na przykład herbaty z rumem)! q Nie przekłuwaj powstałych pęcherzy!

Kiedy do lekarza? Jeżeli odmrożenie jest II i III stopnia, koniecznie trzeba skonsultować się z lekarzem – weź dziecko do szpitala na dyżur chirurgiczny lub wezwij pogotowie ratunkowe. Jeżeli odmrożenie dotyczy dziecka małego, zawsze powinna się odbyć konsultacja z lekarzem.

Jak zapobiegać? 1. W zimne dni zawsze każ dziecku nosić ciepłe rękawiczki, szalik i czapkę. 2. Smaruj twarz, uszy i dłonie kremami ochronnymi. 3. Pilnuj, aby stopy dziecka były suche.

qqPo ogrzaniu załóż dziecku ciepłe ubranie, okryj kocem. qqPodaj ciepłe płyny do picia. qqRanę okryj jałowym suchym opatrunkiem.

t lek. med. Joanna Gładczak

S p e c j a l i st a r a d z i

zatok Jaś, 6 lat: Mamo, czy muszę iść dzisiaj

do przedszkola? Źle się czuję, boli mnie głowa, strasznie kaszlę, a mój katar jest żółty… Mama: Rzeczywiście, nie najlepiej wyglądasz, jesteś rozpalony. Zaraz zmierzymy ci gorączkę. Niedobrze – masz 39 stopni Celsjusza, może to grypa? Musimy pójść do lekarza.

Lekarz: Dzień dobry, Jasiu. Widzę, że źle się czujesz. Opowiesz, co ci dokucza? Jaś: Boli mnie głowa, ciągle mam zatkany nos i katar… Mama Jasia: Zaczęło się kilka dni temu. Jaś miał po prostu katar. Dosyć intensywny, ale nie miał gorączki, nie mówił też nic o bólu głowy. Dopiero dzisiaj rano był taki rozpalony, mówił, że boli go głowa. Kaszel zaczął się już kilka dni temu, ale od wczoraj Jaś wykrztusza żółtozieloną wydzielinę. Jest słaby, nie ma apetytu, najchętniej by spał. Ale najbardziej martwi mnie ta gorączka. Czy to coś poważnego? Lekarz: Zobaczymy. Teraz cię zbadamy. [Po kilku minutach] Niestety, przyczyną kłopotów u Jasia jest ostre zapalenie zatok. Najczęściej choroba ta pojawia się po wystąpieniu ostrego nieżytu nosa – spowodowanego zarówno przez wirusy, jak i przez bakterie. W wyniku infekcji dochodzi do obrzęku błony śluzowej zatok i zablokowania ujścia śluzu z zatok, co może doprowadzić do nieprawidłowego namnożenia drobnoustrojów.

Fot. Dreamstime.com

Jaś z zapaleniem

Mama Jasia: Więc to nie jest grypa, tylko zapalenie zatok? Ale u dziecka? Myślałam, że ta choroba dotyczy dorosłych. Lekarz: Szczerze mówiąc problem zapalenia zatok przynosowych częściej dotyka dzieci niż dorosłych. Wynika to z innej budowy zatok u dzieci i u dorosłych. Zatoki są to małe jamki powietrzne, wyścielone nabłonkiem. U człowieka wyróżniamy zatoki szczękowe, czołowe, klinowe oraz sitowe. U dzieci nie wszystkie zatoki są wykształcone od razu. Zatoki sitowe oraz szczękowe są częściowo rozwinięte po urodzeniu, ok. 3–7 roku życia rozwijają się zatoki klinowe, a do 12 roku życia – czołowe. Wszystkie zatoki poprzez małe przewody mają ujście do jamy nosowej, dzięki czemu wydzielina ma możliwość wydostania się na zewnątrz. Infekcja powoduje obrzęk błony, blokadę ujścia i zaleganie wydzieliny w zatokach. Mama Jasia: A czy objawy zapalenia zatok zawsze są takie same? Lekarz: Nie. Zapalenie zatok może przybierać formę infekcji ostrej lub przewlekłej. Postać ostra choroby może przebiegać burzliwie – tak jak ma to miejsce u Jasia. Dziecko ma gorączkę, zatkany nos, skarży się na ból głowy, z nosa spływa ropna wydzielina. Wówczas najczęściej katar ma zabarwienie żółte lub zielonkawe, jest gęsty, mogą też pojawić się kłopoty ze słuchem. Wydzielina może również spływać po tylnej ścianie gardła. W formie przewlekłej objawy są podobne, ale słabiej wyrażone. Przewlekłe zapalenie zatok może prowadzić do uszkodzenia śluzówki zatok, dlatego należy od razu reagować na pojawiające się dolegliwości. Mama Jasia: Jak pomóc Jasiowi? Jakie zastosować leczenie? Lekarz: Najczęściej na początku choroby nie ma konieczności stosowania antybiotykoterapii, ponieważ pierwsze 7–10 dni to infekcja wirusowa. Często skuteczne są leki dostępne w aptece bez recepty. Dlatego warto szybko reagować na pojawiające się objawy. W tym wypadku – ze względu na zgłaszane objawy, wynik badania fizykalnego i zaawansowanie choroby – konieczne będzie zastosowanie antybiotykoterapii wraz z leczeniem wspomagającym usunięcie zalegającej wydzieliny. Taka skojarzona terapia będzie najskuteczniejsza w tym konkretnym przypadku. Mama Jasia: Czy lekarz pierwszego kontaktu może zlecić antybiotykoterapię bez wykonania badań dodatkowych? Lekarz: Lekarz pierwszego kontaktu może włączyć do leczenia antybiotyk – na podstawie przeprowadzonego wywiadu i badania lekarskiego.

R EK L A M A

Mój Przedszkolak

S p e c j a l i st a r a d z i

Mama Jasia: Czy nie powinno się wykonać wy mazu? Lekarz: Obecnie nie zaleca się rutynowego wykonywania wymazów z nosa. Jeżeli jednak jest taka konieczność, badanie takie warto wykonać dopiero po kilku dniach od zakończenia antybiotykoterapii. Niewskazane jest robienie wymazu podczas terapii. Mama Jasia: Czy nie trzeba wykonać innych badań – zdjęcia zatok, tomografii komputerowej? Lekarz: W przypadkach niepowikłanych zapaleń zatok nie ma takiej potrzeby. Jeżeli jednak zakażenie długo się utrzymuje lub występują powikłania choroby, na przykład zajęcie oczodołu lub ośrodkowego układu nerwowego, wówczas konieczne jest poszerzenie diagnostyki o tomografię komputerową. Mama Jasia: Czy Jaś będzie miał punkcję zatok? Lekarz: Na razie nie ma takiej konieczności. Punkcję zatok wykonuje się dopiero w przypadku nieskuteczności leczenia lub pojawienia się powikłań.

Przewlekłe zapalenie zatok może prowadzić do uszkodzenia śluzówki zatok, dlatego należy od razu reagować na pojawiające się dolegliwości.

Mama Jasia: Czy ropna wydzielina z dróg oddechowych zawsze jest wskazaniem do antybiotykoterapii? Lekarz: Absolutnie nie. Nie zawsze świadczy to o bakteryjnym nadkażeniu, może pojawiać się również w infekcji wirusowej, a wówczas antybiotyk nie zadziała. Dlatego każdy przypadek należy traktować indywidualnie. Jeżeli konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii, najczęściej wybierana jest amoksycylina. Stosowane są również leki przeciwzapalne, zmniejszające gęstość wydzieliny z dróg oddechowych oraz obkurczające błonę śluzową nosa. W zapaleniu zatok bardzo istotne jest usuwanie wydzieliny, aby ułatwić ich wentylację. Z uwagi na zbyt częste stosowanie antybiotyków poszukiwane są także inne skuteczne metody leczenia infek-

cji. Wśród stosowanych preparatów coraz częściej znajdują się substancje pozyskane z roślin, w tym z kwiatu bzu czarnego, korzenia goryczki czy ziela werbeny. Substancje te wpływają na układ immunologiczny, mają również działanie przeciwwirusowe oraz przeciwbakteryjne. Mama Jasia: Kiedy leki powinny zadziałać? Lekarz: Jeżeli po zastosowanym leczeniu w ciągu 48 godzin nie będzie poprawy, wskazana jest ponowna konsultacja z lekarzem. Mama Jasia: Czy mogą pojawić się jakieś powikłania choroby? Lekarz: Niestety, tak, dlatego tak ważne jest wdrożenie terapii. Możliwe jest zapalenie sąsiednich tkanek – na przykład oczodołu. Choroba może się również rozprzestrzenić do układu nerwowego – ropień mózgu, ropniak nad- lub podtwardówkowy czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Mama Jasia: Tak na przyszłość – kiedy udać się z dzieckiem do lekarza? Czy można coś zdziałać domowymi sposobami? Lekarz: Nie każda infekcja dróg oddechowych wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem. Jeżeli dziecko jest przeziębione, ma wodnisty, śluzowy katar i nie gorączkuje, można spróbować zwalczyć infekcję domowymi sposobami. Można podać dziecku preparaty witaminowe oraz środki wpływające na obkurczenie błony śluzowej nosa, które jednak powinny być stosowane maksymalnie przez 3–4 dni. Bardzo pomocne są leki sekretolityczne, które ułatwiają usunięcie wydzieliny. Natomiast jeżeli dziecko gorączkuje, kaszle, katar jest gęsty – biały, żółty lub zielonkawy – wizyta u specjalisty jest konieczna. Niestety, nawet przeziębienie może być przyczyną powstania poważnych schorzeń. W wyniku przeziębienia może dojść do zapalenia zatok, zapalenia ucha środkowego, gardła, krtani czy oskrzeli. Z tego powodu objawów nie warto bagatelizować i warto skonsultować się z pediatrą. Mama Jasia: Dziękujemy. Do zobaczenia na wizycie kontrolnej. t W tekście zostały przedstawione przypadki chorobowe oraz odpowiedzi na najczęstsze pytania i wątpliwości rodziców, związane z leczeniem dzieci. Pamiętajmy jednak, że każda sytuacja z udziałem dziecka jest inna i wymaga indywidualnej konsultacji lekarskiej. lek. med. Joanna Gładczak

Mój Przedszkolak

Gdy konieczny jest antybiotyk

W terapii antybiotykowej u dziecka należy przestrzegać kilku ważnych zasad.

zasad antybiotykoterapii u dziecka: 1

Antybiotykoterapię stosujemy w przypadku infekcji bakteryjnych. Działanie antybiotyku skierowane jest na zwalczanie infekcji spowodowanych przez bakterie, co oznacza, że terapia nie będzie skuteczna w przypadku infekcji wywo-

łanej wirusami. Większość infekcji górnych dróg oddechowych spowodowana jest przez wirusy. Dlatego o terapii zawsze powinien zdecydować lekarz po zbadaniu pacjenta. Antybiotyk jest lekiem, dlatego należy pamiętać, że jego stosowanie może spowodować wystąpienie objawów niepożądanych. Nigdy nie należy podawać dziecku leku, który był zalecony dla innego pacjen-

R EK L A M A

Miliardy Twoich sojuszników

SUPLEMENT DIETY

• nowoczesny synbiotyk IV generacji • rozpuszczalna forma dla dzieci • 5 miliardów bakterii w jednej kapsułce • pomaga przywrócić prawidłową florę bakteryjną układu pokarmowego przy biegunce i podczas antybiotykoterapii

BEZ LAKTOZY

BEZ LODÓWKI

RAZ DZIENNIE

• wspomaga odporność organizmu

www.oslonka.com k

Z d r owi e d z i e c k a

Przeczytaj uważnie ulotkę. Do każdego leku dołączona jest ulotka, w której zawarte są istotne informacje. Jeżeli dziecko choruje przewlekle, zażywa inne leki, wówczas zawsze poinformuj o tym lekarza. Jeżeli u dziecka wystąpiły w przeszłości reakcje alergiczne na stosowane leki, informacja taka powinna być umieszczona w książeczce zdrowia dziecka oraz w dokumentacji lekarskiej. W ulotce zawarte są ważne informacje na temat zasad stosowania leku: czy powinien on być spożywany wraz z posiłkiem, czy niezależnie od niego, czy substancję można rozpuścić lub rozgnieść. Należy się również zapoznać z możliwymi objawami ubocznymi terapii. Niekie-

Leczenie nie powinno być przerywane przed czasem. Ma to na celu ograniczenie powstawania oporności drobnoustrojów na antybiotyki oraz zmniejsza ryzyko powstania objawów niepożądanych. Dlatego nawet jeżeli po kilku dniach dziecko poczuje się lepiej nie wolno terapii przerywać – należy przestrzegać zaleceń lekarza i kontynuować terapie przez najczęściej 7-10 dni.

Fot. Dreamstime.com

ta lub podawać ponownie bez konsultacji z lekarzem stosowany wcześniej specyfik. Podczas terapii konieczne jest obserwowanie dziecka i zgłaszanie pojawiania się objawów niepożądanych lekarzowi. Poszczególne antybiotyki działają na odmienne grupy drobnoustrojów, a bakterie powodujące choroby są różne. Z tego powodu terapia musi być dobierana indywidualnie. Niekiedy w celu oznaczenia rodzaju drobnoustroju lekarz zaleca wykonanie posiewu z antybiogramem, którego celem jest ustalenie jaka bakteria wywołuje infekcję oraz określenia jaki antybiotyk będzie skuteczny w terapii – wówczas można zastosować tak zwaną antybiotykoterapię celowaną. Niekiedy lekarz decyduje o wykonaniu posiewu i włączeniu antybiotyku jeszcze przed otrzymaniem wyniku badania (to tak zwana antybiotykoterapia empiryczna), wówczas po uzyskaniu wyniku lekarz ustala czy konieczna będzie kontynuacja leczenia czy zmiana leku. Jeżeli podczas wizyty u lekarza okaże się, że niezbędny jest antybiotyk, poproś o przepisanie formy która najbardziej odpowiada twojemu dziecku (zawiesina, tabletki). Jeżeli będzie to możliwe lekarz na pewno uwzględni to podczas doboru terapii.

dy w wyniku leczenia może wystąpić grzybica, biegunka, bóle brzucha. Jeżeli u dziecka podczas terapii pojawi się wysypka na skórze, obrzęk twarzy lub języka, duszność należy natychmiast odstawić lek.

Zastosuj probiotyk. Działanie antybiotyków polega na zwalczaniu bakterii. Niestety oprócz unieszkodliwienia bakterii chorobotwórczych wpływają niekorzystnie na naturalną florę jelitową. Może to doprowadzić do zaburzeń syntezy niektórych witamin czy rozwoju infekcji grzybiczej. Probiotyki zawierają mikroorganizmy, których działanie ma przywrócić naturalną florę organizmu. Najczęściej zawierają drobnoustroje z rodziny Lactobacillus, Bifidobacterium oraz szczepy drożdży Saccharomyces boulardii. Pomaga to zapobiegać niektórym objawom niepożądanym, takim jak biegunka poantybiotykowa czy grzybica. Probiotyk powinien być stosowany podczas każdej kuracji antybiotykowej.

Konieczne jest przestrzeganie dawkowania leku. Dawka leku powinna być dokładnie odmierzona – ma to znaczenie zwłaszcza u dzieci, gdzie dawka przeliczana jest na wiek i masę ciała dziecka. Nie wolno podawać leku „na oko”, tylko dokładnie odmierzać przy użyciu dołączonych do leku miarek. Jeżeli lek jest w formie zawiesiny zawsze przed odmierzaniem właściwej dawki leku należy potrząsnąć butelką. Jeżeli dziecko zwymiotuje do godziny od podania leku, należy podać dawkę antybiotyku ponownie. Nie zaleca się wlewania antybiotyków do napojów, gdyż nie zawsze dziecko wypija całą podaną dawkę. Antybiotyk nie powinien być popijany mlekiem czy sokiem (zwłaszcza grejpfrutowym). Pamiętaj o podaniu każdej dawki leku.

Lekkostrawna dieta. Podczas leczenia konieczne jest prowadzenie lekkostrawnej diety oraz podawanie odpowiedniej ilości płynów. Gdy dziecko gorączkuje zapotrzebowanie na płyny wzrasta, dlatego podczas choroby ilość podawanych napojów powinna być większa. Po zakończeniu kuracji antybiotykowej wskazane jest pozostawienia dziecka kilka dni w domu bowiem często po leczeniu odporność dziecka jest obniżona. Po chorobie przez kilka dni dziecko nie powinno przebywać w dużych skupiskach ludzi, gdzie ryzyko powstania nowej infekcji jest duże – tak więc dziecko nie powinno uczęszczać do przedszkola, sklepów, czy kina. Jeżeli po kilku dniach leczenia nie ma poprawy konieczna jest ponowna konsultacja z lekarzem. t lek. med. Joanna Gładczak

M贸j Przedszkolak

R oz wój d z i e c k a

Czy moje dziecko poradzi sobie w szkole? Kiedy trzeba podjąć decyzję o zapisaniu dziecka do klasy pierwszej szkoły podstawowej, takie pytanie zadaje sobie wielu rodziców. Jest to w gruncie rzeczy pytanie o gotowość dziecka do uczenia się, czytania, pisania i liczenia na sposób szkolny.

roku, w którym dziecko kończy pięć lat, jego rodzice są zobowiązani zapisać je do oddziału przedszkolnego – tam gdzie będzie od pierwszego września odbywało obowiązkowe roczne przygotowanie do szkoły. Jeżeli stan zdrowia utrudnia lub uniemożliwia mu uczęszczanie do przedszkola lub oddziału przedszkolnego w szkole, nie zwalnia to rodzica z realizacji powyższego zobowiązania. Rodzice dzieci chorych mogą wystąpić z wnioskiem o wydanie orzeczenia o potrzebie indywidualnego rocznego przygotowania do szkoły przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną, w rejonie której zamieszkują. Orzeczenie takie będzie realizowane w domu, w przedszkolu lub w szkole w zależności od zalecenia lekarza leczącego dziecko. Przepisy prawa nakładają na nauczycieli wychowania przedszkolnego obowiązek prowadzenia obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie tych obserwacji. Te same przepisy stanowią, że z początkiem roku poprzedzającego rozpoczęcie przez dziecko nauki w klasie I szkoły podstawowej nauczyciele zobowiązani są przeprowadzić analizę gotowości dziecka do podję-

cia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna). Jej wyniki w pisemnej formie powinni sporządzić do końca kwietnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko ma obowiązek albo może rozpocząć naukę w szkole podstawowej, i przekazać je rodzicom dziecka. Informacja o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej powinna zawierać – w zakresie opanowania wymagań określonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego – wyniki obserwacji nauczyciela w obszarze:

Obszary obserwacji nauczyciela qqumiejętności społecznych i odporności emocjonalnej dziecka,

qqumiejętności matematycznych i gotowości do nauki czytania i pisania dziecka,

qqsprawności motorycznej i koordynacji wzrokowo-ruchowej dziecka,

qqsamodzielności, w tym umiejętności wykonywania czynności samoobsłu‑ gowych dziecka.

We wszystkich wskazanych powyżej obszarach powinny być w informacji zawarte zapisy dotyczące stwierdzonych przez nauczyciela mocnych stron dziecka, zauważonych trudności, podjętych lub potrzebnych działań wspierających jego potrzeby, wreszcie wskazówki dla rodziców. Ponadto w informacji powinny znaleźć się zapisy dotyczące stwierdzonych przez nauczyciela potrzeb rozwojowych dziecka, w tym zauważonych predyspozycji, uzdolnień i zainteresowań, i inne dodatkowe spostrzeżenia.

Dbaj o odpornoÊç i prawidłowy rozwój intelektualny Twojego dziecka

VITA/043/10-2011

Vitamarin Junior wspomaga: ❯ odpornoÊç organizmu ❯ koordynacj´ ❯ zdolnoÊci uczenia si´ ❯ pami´ç ❯ koncentracj´ Kwasy

wspomagajà odpornoÊç oraz sà istotne dla prawidłowego funkcjonowania mózgu i narzàdu wzroku. Mała, łatwa do połkni´cia kapsułka.

Smak cytrynowy.

Zalecane spo˝ycie kapsułki: 6 kapsułek (2x3 kapsułki) dziennie przez pierwsze 12 tygodni (zalecana porcja wysycajàca), nast´pnie 2 kapsułki dziennie (zalecana porcja podtrzymujàca efekt wysycenia). Zalecane spo˝ycie płyn: 15 ml płynu (3x1 ły˝eczka do herbaty) dziennie przez pierwsze 12 tygodni (zalecana porcja wysycajàca), nast´pnie 5 ml (1 ły˝eczka do herbaty) dziennie (zalecana porcja podtrzymujàca efekt wysycenia). Vitamarin® Junior jest dost´pny na rynku w opakowaniach po 60 i 120 kapsułek oraz 150 ml.

R oz wój d z i e c k a

Arkusz oceny gotowości szkolnej dziecka Kategoria osiągnięć

Sfera rozwoju fizycznego

Sprawność ruchowa (motoryka duża): yy

zwinnie biega, skacze na jednej nodze, jeździ na rowerze, chwyta piłkę,

potrafi kopać piłkę z rozbiegu,

potrafi stać na jednej nodze,

sprawnie robi przysiad,

potrafi przejść po linii stopa za stopą.

Sprawność rąk (motoryka mała): yy

prawidłowo trzyma kredę lub ołówek,

potrafi lepić figurki z plasteliny,

chętnie buduje z klocków,

wycina nożyczkami po śladzie linii prostych,

potrafi sznurować buty,

wycina nożyczkami po śladzie linii falistych,

potrafi wiązać kokardki,

rysuje kształty literopodobne.

Uwaga: yy

skupia się na czynnościach, które lubi,

potrafi nie przerywać rysowania,

potrafi skupić uwagę podczas opisu obrazka,

uważnie słucha, kiedy dorosły czyta książkę,

potrafi skupić uwagę na dwu znanych czynnościach.

Sfera rozwoju umysłowego

Pamięć: yy

zapamiętuje treść poleceń,

dość szybko uczy się wierszy i piosenek,

potrafi odtworzyć tekst z rymem i rytmem,

zapamiętuje ważne treści z bajek, książek itp.,

zapamiętuje informacje z wycieczek, spacerów itp.,

zapamiętuje nowe słowa i zwroty,

zapamiętuje kształty figur, liter, cyfr.

Spostrzeganie wzrokowe: yy

lubi oglądać książki z obrazkami,

opisuje na obrazku: elementy, czynności, stosunki przestrzenne,

lubi układać puzzle,

lubi układać lub budować według wzoru,

szybko znajduje różnice między obrazkami,

poprawnie odwzorowuje układy figur.

Spostrzeganie słuchowe: yy

chętnie słucha bajek i czytania książek (uważa),

skacze, porusza się w rytm muzyki,

dzieli zdania na 3–4 wyrazy,

dzieli wyraz na 2–3 sylaby,

składa wyrazy z 2–3 sylab.

Wiadomości i pojęcia matematyczne:

poprawnie przelicza do 5, 8, 10, 15,

dodaje na konkretach do 3, 5, 10, 12,

dodaje w pamięci do 4, 6, 10,

odejmuje na konkretach od 12, 10, 7, 4,

rozumie pojęcia: mniej, więcej, tyle samo,

potrafi podzielić liczmany „po równo”.

Zawsze

Czasami

Rzadko

Nigdy

Mój Przedszkolak

Kategoria osiągnięć

Sfera rozwoju emocjonalnego

Zawsze

Czasami

Rzadko

Nigdy

pozostawione w przedszkolu lub w oddziale przedszkolnym w szkole jest spokojne,

zwykle stosuje się do poleceń, daje sobą kierować,

rzadko obraża się, złości, płacze,

próbuje pokonywać trudności, łatwo nie rezygnuje,

zwykle kończy rozpoczętą pracę,

zależy mu na dobrej ocenie swojej pracy,

potrafi zmobilizować się, pospieszyć na polecenie.

Sfera rozwoju społecznego

Stosunek do rówieśników yy

chętnie bawi się z innymi, szuka towarzystwa,

jest lubiane przez dzieci, zapraszane do zabawy,

bawi się zgodnie, bez zbytnich konfliktów,

pomaga innym dzieciom,

pociesza, współczuje innym,

stosuje się do poleceń kierowanych do grupy,

potrafi współpracować z dziećmi. Oprac. na postawie Janiszewska B. Diagnoza dojrzałości szkolnej u progu klasy I, WSiP, 2009 r., Warszawa.

R EK L A M A

Zanim rodzice zapiszą dziecko do klasy I szkoły podstawowej, warto, aby porozmawiali z nauczycielem wychowania przedszkolnego. Jeżeli nauczyciel wskaże im stwierdzone w toku obserwacji dziecka problemy (trudności), to warto zgłosić się do poradni psychologiczno-pedagogicznej w celu przeprowadzenia diagnozy gotowości szkolnej dziecka. Analiza gotowości szkolnej jest działaniem złożonym z obserwowania osiągnięć rozwojowych dziecka w podstawowych obszarach, ważnych z uwagi na uczenie się na sposób szkolny. Każdy rodzic może dokonać takiej analizy na własny użytek. Powinna ona obejmować ocenę osiągnięć dziecka w kilku obszarach rozwojowych, na które składają się konkretne osiągnięcia i umiejętności, opisane w tabeli na stronie 42. Tabela ta może służyć rodzicom do wstępnego rozpoznania gotowości szkolnej dziecka w oparciu o własne spostrzeżenia. Należy przypisać do każdej wymienionej kategorii osiągnięć rozwojowych dziecka, czy charakteryzuje ona to dziecko zawsze, czasami, rzadko czy też nigdy. Im więcej ocen nigdy i rzadko, tym większe wątpliwości dotyczące gotowości szkolnej dziecka. W takiej sytuacji warto zwrócić się do poradni psychologiczno-pedagogicznej z wnioskiem o dokonanie oceny gotowości szkolnej dziecka.

Kiedy do poradni z przedszkolakiem Wiek przedszkolny obejmuje czas pomiędzy 2–3 a 7 rokiem życia. Jest to okres bardzo intensywnego rozwoju dziecka we wszystkich sferach jego funkcjonowania: wzrostu ciała, opanowywania nowych sprawności ruchowych, doskonalenia mowy, nabywania coraz większej ilości wiedzy, pełniejszego rozumienia otaczającego świata, uczenia się zasad życia społecznego oraz zawiązywania coraz liczniejszych przyjaźni z rówieśnikami. Sama nazwa tego okresu życia wskazuje na najważniejsze zadanie stojące w tym momencie życia przed dzieckiem – przygotowanie się do pójścia do szkoły. Dziecko, by być gotowe do przekroczenia progu szkoły, musi przede wszystkim stać się samodzielne oraz na tyle emocjonalnie i społecznie dojrzałe, aby wytrzymać rozłąkę z rodzicami trwającą kilka godzin. Właśnie dla opanowania tych zdolności oraz dla zapewnienia dziecku licznych, różnorodnych i rozwijających go doświadczeń intelektualnych, społecznych i emocjonalnych korzystne jest zapisanie dziecka do przedszkola. Niezależnie od tego czy dziecko jest zapisane do przedszkola, czy nie, potrzebuje ono również regularnej zabawy z rówieśnikami oraz zabaw edukacyjnych z dorosłymi w domu. t

Fot. Dreamstime.com

R oz wój d z i e c k a

Z dzieckiem w wieku przedszkolnym powinieneś zgłosić się do poradni, gdy twoje dziecko: qqnie może być posyłane do przedszkola i chcesz wiedzieć, w jaki sposób możesz najlepiej dbać o jego rozwój i edukację w domu,

qqma długotrwałe trudności z przystosowaniem się do nowego miejsca, jakim jest przedszkole,

qqchodzi już do przedszkola od jakiegoś czasu, ale wciąż bardzo trudno znosi rozłąkę z rodzicami,

qqma kłopoty: nauczyciele w przedszkolu (lub inne dorosłe osoby poza przedszkolem) zgłaszają ci powtarzające się trudności w nauczaniu lub zachowaniu dziecka,

qqnie jest zainteresowane, unika lub boi się nawiązać kontakt z innymi dziećmi i osobami dorosłymi,

qqma wadę wymowy, mówi niewyraźnie, mocno zniekształca wyrazy lub nie wymawia prawidłowo głosek,

qqpodejmuje wyłącznie dziwne, monotonne i powtarzające się zabawy,

qqma trudności z opanowaniem podstawowych czynności samoobsługowych,

qqjest niegrzeczne, krnąbrne, uparte, wymusza na rodzicu lub innych dorosłych różne zachowania atakami złości lub histerii.

Piotr Wiliński Pedagog, dyrektor Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 2 w Poznaniu, nauczyciel akademicki

Mój Przedszkolak

Zabawy

Rodzice często we wszystkim dążą do ideału. Z góry zakładają, że i święta będą idealne.

Fot. Dreamstime.com

nie tylko od święta Jest to błędna postawa, bo w efekcie czują się strasznie obciążeni sprostaniem takim oczekiwaniom. Zostawmy na boku organizację świąt, a lepiej zastanówmy się, jak przeżyć Boże Narodzenie jako cała rodzina. Takie święta to dobry moment, żeby porozmawiać o swoich potrzebach i poznać się lepiej.

Zanim pojawi się pierwsza gwiazdka Najgorszy dla rodziców jest czas przygotowania do świąt. Pracy jest tak wiele, że nie wiemy, w co ręce włożyć: pranie, sprzątanie, gotowanie, prasowanie, kupowanie prezentów i znów sprzątanie i gotowanie. Wymagania, jakie sobie postawiliśmy, żeby te święta były idealne, po prostu nas przerastają. Nie ma nawet czasu, żeby poświęcić czas dziecku, które marzy o tym albo domaga się, abyśmy się nim zajęli. Zamiast włączać mu kolejną bajkę, lepiej zaangażujmy je w przygotowania do świąt. Czas, jaki poświęcimy tego rodzaju działaniom, skłania do rozmowy na świąteczne tematy.

R oz wój d z i e c k a

Pomysły na wspólne rodzinne przygotowania teczne, niech maluch je potnie i zrobi z nich kolaż. qq Powycinajcie paski i połączcie je tak, żeby powstał łańcuch na choinkę. qq Upieczcie i ozdóbcie pierniczki. qq Przejrzyjcie wspólnie książki kucharskie i pozaznaczajcie strony z przepisami na rzeczy świąteczne, które chętnie przygotowalibyście lub zjedli. qq Wyznacz dziecku jakieś specjalne zadanie przy porządkowaniu domu, np. ono spryskuje, ty wycierasz. qq Przynieś stary karton i zróbcie z niego szopkę betlejemską. qq Posegregujcie niepotrzebne ubrania i zabawki dziecka, zróbcie z nich paczkę dla potrzebujących. qq Przygotuj masę solną, zróbcie z niej aniołki, upieczcie i udekorujcie farbami, brokatami. qq Spisujcie wspólnie listę zakupów, możecie zapisać ją symbolami, idźcie razem do sklepu, a potem pozwól

Fot. Dreamstime.com

qq Zróbcie wspólnie papier do pakowania prezentów. qq Powyciągaj z szuflady wszystkie stare kartki świą-

Zabawy z dzieckiem Nie wszystkie prace można wykonać z dzieckiem. Pewnie nawet większość z nich wolicie zrobić samodzielnie. Wydaje wam się, że zamiast pomagać, maluch raczej przeszkadza. Tylko jaką rozrywkę mu w tym czasie zapewnić? Możesz poprosić pociechę, żeby powiedziała ci, w co najchętniej pobawi się, a następnie sporządzić listę i powiesić na ścianie do wglądu. Jeśli dziecko powie „nudzi mi się”, poproś, aby zamknęło oczy i na chybił trafił wybrało palcem nazwę zabawy. Poniżej kilka pomysłów, które mogą się znaleźć na kartce. Możecie dowolnie modyfikować listę: wykreślać, dopisywać propozycje. Korzystajcie z niej nie tylko w okresie przedświątecznym.

dziecku zapłacić i odebrać resztę. Niech maluch sam wyszukuje potrzebne wam rzeczy na półkach. qq Niech maluch pomoże ci kroić warzywa (oczywiście bezpiecznym nożem, najlepiej jednorazowym plastikowym). qq Zamiast wysyłać smsy z życzeniami, stwórzcie kartkę świąteczną, którą później wspólnie wyślecie pocztą. qq Wymyślcie sposób na składanie serwetek, poćwiczcie to, jak również rozkładanie widelca, noża i łyżki, żeby

Fot. Dreamstime.com

później szybko i pięknie udekorować wigilijny stół.

Zabawy nie tylko od święta: 1. Połóż na podłodze duży arkusz szarego papieru, poproś dziecko, aby się na nim położyło, obrysuj kontury jego ciała grubym pisakiem i powiedz, by przy pomocy kredek, pisaków lub farbek samo namalowało oczy, usta, włosy, itd., tworząc swój autoportret. 2. Jadalna ciastolinka – przygotuj: pół filiżanki masła orzechowego, jedną filiżankę mleka w proszku, pół filiżanki miodu. Wszystkie składniki dobrze wymieszaj. W razie potrzeby, jeśli masa będzie za rzadka, dodaj więcej mleka w proszku. Teraz dziecko może dowolnie tworzyć prace przestrzenne, a po skończonej pracy po prostu zjeść swoje arcydzieło.

Mój Przedszkolak 3. Folia bąbelkowa – nie wyrzucaj folii ochronnych dołączanych na przykład do sprzętu TV, lepiej daj dziecku, żeby mogło wystrzelać wszystkie pęcherzyki. 4. Niech dziecko porwie gazetę na kawałki – zrobi z nich kuleczki (bombki), następnie przyklei na szablon przygotowanej wcześniej przez ciebie choinki. 5. Przygotuj płyn na bańki mydlane. Potrzebne będą: 225 ml płynu do naczyń, 3 litry wody, łyżka gliceryny (do kupienia w aptece). Płyn jest gotowy, kiedy wymieszane składniki przestaną się pienić. 6. Przynieś mały stolik z krzesełkiem – maluchy potrafią godzinami siedzieć i bawić się plasteliną, kredkami, papierem. 7. Daj dziecku puzzle, układanki, kolorowanki, książeczki z zadaniami. 8. Daj mu sznurek, guziki, koraliki, szpulki – niech zrobi korale (uważaj na połknięcia). 9. Zorganizuj rozmowę np. z dziadkiem przez telefon. 10. Przed kąpielą – malowanie ciała. Pozwól dziecku na artystyczną twórczość, sprawi mu to wiele przyjemności. Przygotuj: filiżankę skrobi kukurydzianej, pół filiżanki wody, pół filiżanki kremu, pół barwnika spożywczego. Wszystkie składniki oprócz barwnika dobrze wymieszaj. Powstałą masę podziel na tyle części, ile masz kolorów. Teraz do każdej części dodaj kolor i wymieszaj ponownie. Gotowe. Możesz bez obaw pozwolić dziecku się tym wymalować. Farbki nie są trujące i zmywają się łatwo w ciepłej wodzie z mydłem. Możesz też wykorzystać żel z brokatem. 11. W wannie: dziecko wymoczone to dziecko zmęczone. Wykorzystaj ten moment stworzenia kolejnego miejsca zabaw: wrzucanie klocków, robienie piany (np. szamponem) i jej likwidowanie (za pomocą mydła), przelewanie wody za pomocą pustych, niepotrzebnych pojemników, zatapianie zakręconych butelek, barwienie wody na niebiesko – dziecko poczuje się jak w basenie, wykorzystaj pistolet na wodę i inne spryskiwacze do wody. 12. Dzieci uwielbiają wszelkiego rodzaju brokaty (najlepiej sprawdzą się brokaty w kleju), chętnie wykorzystują je podczas prac plastycznych.

Do wigilii zasiąść czas Przygotowania do świąt były tak wyczerpujące, że po zjedzonej kolacji najchętniej cała rodzina zasiadłaby przed telewizorem i po raz dziesiąty obejrzała film „Kevin sam w domu”. Dużo więcej śmiechu i relaksu zagwarantuje wspólna zabawa. Przedstawione formy spędzania czasu wolnego nie wymagają wielu przygotowań, a pozwolą wam na jeszcze lepsze poznanie się, zintegrowanie całej rodziny. Nie zapominajcie, że dobrym źródłem wielu ciekawych pomysłów mogą być również dzieci, które nauczyły się wielu zabaw w przedszkolu.

Zabawy wigilijne „Jaka to kolęda?” – odtwarzanie linii melodycznej bez używania słów (można na przykład mruczeć kolędę, miauczeć, gdakać itp.). Osoba, która zgadła, zadaje muzyczną zagadkę innym. Możemy przyznawać punkty zarówno za wykonanie zadania jak i odgadnięcie. Ustalcie, jaką nagrodę zdobędzie zwycięzca. yy„Raz, dwa, trzy Święty Mikołaj patrzy” – zabawa ruchowa na wzór tradycyjnej zabawy „Baba Jaga patrzy”. yy Zabawy w fotografa – przygotujcie sobie mikołajowe czapki, zacznijcie śmiesznie pozować i róbcie sobie zdjęcia. yy„Ludzie mówią zwierzęcym głosem” – przygotujcie kartki z nazwami zwierząt. Mogą to być nie tylko takie, które wydają znane nam dźwięki (koń, kot, pies), dołączmy też inne: jeleń, dzik, tygrys. Każdy z uczestników gry losuje karteczkę, pozostali muszą odgadnąć, o jakie zwierzę chodziło. Zabawa cieszy się szczególnym uznaniem wśród najmłodszych, ale i starsi mogą się przy niej świetnie bawić. yy Kolędowe tańce – można wykorzystać nagrania Arki Noego i tańczyć w rytm muzyki. yy„Zaczarowany prezent” – osoba będąca Mikołajem opisuje słowami i dźwiękiem, jaki prezent chce podarować. Kto odgadnie – zostaje Mikołajem. Można też się w to bawić, rysując dany przedmiot. yy Wyciągnijcie dawno zapomniane puzzle składające się z wielu elementów, karty, warcaby, scrabble i inne gry planszowe, które macie w domu, i rozpocznijcie wspólną grę. yy„Śniegowe szaleństwa” – nie warto siedzieć w domu. Ubierzcie się ciepło i wyruszcie, żeby ulepić wielkiego stwora, pięknego bałwana, urządzić bitwę na śnieżki, zbudować igloo. Zabierzcie sanki i urządźcie wyścigi. yy

Gwarancja udanych świąt Przygotowaniom do świąt często towarzyszy stres, pośpiech, które przeradzają się w konflikty z najbliższymi. Pamiętajmy, że w takich sytuacjach śmiech jest najlepszym lekarstwem. Podejdźmy z dystansem do całego zgiełku. Święta to nie konkurs na najbardziej biały obrus i najlepiej wysprzątany dom. To czas, który powinniśmy spędzić w gronie najbliższych nam osób. t

Emilia Domitrz Metodyk w Przedszkolach Pomarańczowa Ciuchcia

R oz wój d z i e c k a

Targi Happy Baby

z receptą na szczęście w rodzinie Pierwsza edycja Targów Zabawek i Artykułów dla Dzieci HAPPY BABY odbyła się w dniach 27-28 października 2012 r. na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich. Wydarzenie skierowane było przede wszystkim do oczekujących i świeżo upieczonych rodziców oraz dzieci - od niemowlaków do przedszkolaków. Targi HAPPY BABY oraz blok targów odbywających się w tym samym czasie odwiedziło 35 tysięcy zwiedzających!

Na zakupach nie koniec Targi HAPPY BABY stworzyły miejsce, w którym można było dotknąć, przetestować i zakupić doskonałej jakości produkty zaufanych marek. Na zakupach jednak nie koniec. Program targów wypełniony był prelekcjami czołowych ekspertów rodzicielskich z Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, który objął wydarzenie patronatem merytorycznym. Obecne na targach guru rodzicielstwa poruszyło wszystkie istotne tematy, aby w jak najlepszy sposób poprowadzić przyszłych rodziców przez ciąże i rodzicielstwo. Speaker’s Corner, w którym odbywały się wykłady, przez dwa dni targowe, wypełniony był po brzegi. Dzięki targom HAPPY BABY liczba świadomych rodziców wzrosła!

Rodzinny weekend pełen wrażeń Organizatorzy i partnerzy targów HAPPY BABY przygotowali tyle atrakcji, aby każdy uczestnik wydarzenia mógł zindywidualizować czas spędzony na targach według własnych potrzeb. W programie znalazły się m.in. takie atrakcje jak: Szkoła Rodzenia w Pigułce, Halloweenowe Królestwo, labirynt super robotów, działo powietrzne, warsztaty dziennikarskie dla dzieci, kącik aktywnego malucha oraz projekt „Mam dziecko – pracuję”.

Jak to wszystko pogodzić? Na targach HAPPY BABY swoją obecność zaznaczył Klub Kobiet Przedsiębiorczych organizując wykład: Ewa, kobieta, partnerka, matka, przyjaciółka, kobieta pracująca… – jak to

wszystko pogodzić? Uczestniczki prelekcji dowiedziały się jak skutecznie może radzić sobie kobieta, będąca i matką, i profesjonalistką.

Targi w rytmach cha-chy W czasie targów HAPPY BABY odbyły zajęcia fitness przeznaczone dla wszystkich mam, które lubią aktywnie spędzić czas ze swoimi dziećmi. Zajęcia prowadzone były w taki sposób, aby mama mogła w nich swobodnie uczestniczyć wraz ze swoim skarbem.

Mami Babi Targ W drugi dzień targów HAPPY BABY odbył się Mami Babi Targ, organizowany przez poznański Ośrodek Rozwoju Osobistego Kobiet Babiląd. Podczas kiermaszu, tzw. wietrzenia szaf, mamy miały okazję do wymiany ubrań, zabawek i akcesoriów dla dzieci, czyli wszystkiego co przyda się maluchom.

Targi dla małych i dużych Ostatni weekend października spędzony na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich był z pewnością bardzo bogatym i niezapomnianym doświadczeniem dla całych rodzin. Dzieci bawiąc się doznawały wiele radości, a ich roześmiane buzie mówiły same za siebie. Ideą targów HAPPY BABY, oprócz dobrej zabawy, jest pomoc rodzicom w podejmowaniu właściwych decyzji dotyczących rodzicielstwa oraz wsparcie przyszłych rodziców w odliczaniu dni do przyjścia na świat ich dziecka. Podobno, „żeby wychować dziecko, potrzebna jest cała wioska”, a zatem zapraszamy za rok! t