Mój Przedszkolak

Mój Przedszkolak Bezpłatny magaz yn dla rodziców

numer 6 • wiosna 2013

TE MAT N UM E RU

Zd rowie d z iec ka

Mamo, tato, chcę mieć pieska

„Bob budowniczy”

kości

Rozwój d z iec ka

Igranie

z agresją

Nauka oszczędzania Czy to już alergia? Wywiad z dr n. med. Ewą Najberg

Mój Przedszkolak

M Drodzy Czytelnicy!

„

oje dziecko to mistrz. Mistrz w podchodach.

Tak nas podejdzie, że w końcu kupimy mu ten

samochód, co go Antek też ma, a dla świętego spokoju i psa, bo to sprzyja rozwojowi emocjonalnemu. Tylko mąż wstaje teraz godzinę wcześ-

niej, bo z suczką Olą, pieszczotliwe przez nas zwaną Ola-boga, ktoś przecież wyjść musi” – pisze Magdalena, mama 5-latka. Do rodziców, będących „na szczęście” jeszcze przed decyzją kupić-nie kupić, wspólnie z psycholog

Magdaleną Alenowicz – autorką tematu miesiąca, kierujemy ten miniapel: to dorosły bierze na siebie odpowiedzialność za zwierzę i relację dziecka z pupilem, dlatego w przypadku jakichkolwiek obaw lepiej powiedzieć dziecku, że to trudna decyzja i rodzice muszą ją przemyśleć. Być może w tym Zamów bezpłatną prenumeratę na

www.mojprzedszkolak.com.pl

czasie fascynacja zwierzątkiem ulotni się na rzecz samochodu „co go Antek też ma”. I oto znowu pojawi się sprzyjająca okazja do wytłumaczeniu dziecku, skąd tak naprawdę biorą się pieniądze. Bo przecież nie z portfela mamy.

Serdecznie zapraszam do lektury

Katarzyna Grunt-Segień Redaktor Naczelny

Jesteśmy już na Facebooku!

Dołącz do nas!

Mój Przedszkolak Bezpłatny magaz yn dla rodziców

Wydawca Wydawnictwo FORUM Sp. z o.o. ul. Polska 13, 60-595 Poznań www.mojprzedszkolak.com.pl redakcja@mojprzedszkolak.com.pl Prezes Zarządu Anna Gadzińska-Buksa Wiceprezesi Zarządu Anna Morawska, Radosław Lewandowski

Redaktor Naczelny

Projekt graficzny/DTP

Katarzyna Grunt-Segień

Yezioro

Koordynacja projektu

Druk

Anna Gruszczyńska-Radecka anna.gruszczynska-radecka@e-forum.com.pl

ORTIS Nakład

Reklama

120000 egzemplarzy

Sylwia Kulikowska 61 66 55 776 sylwia.kulikowska@e-forum.com.pl

Serwis zdjęciowy

Infolinia

0 801 88 44 22 61 66 55 800

Dreamstime

Spis t reśc i

Z d r owi e d z i e c k a

Te m at n u m e ru

5 Mamo, tato, chcę mieć pieska Wywiad n u m e ru

1 0 Czy to już alergia?

Rozmowa z dr n. med. Ewą Najberg Rozwój d z iec ka

1 4 Gry. Edukacja i zabawa 22 Nauka oszczędzania 26 Igranie z agresją 44 Ruch, taniec, dotyk Od p rzed sz ko l a d o sz ko ł y

1 6 W zdrowym ciele zdrowy duch Zd rowie d z iec ka

30 Gdy dziecko gorączkuje 34 Stoliczku, nakryj się 37 Wapń. „Bob budowniczy” kości 40 Dobre i złe tłuszcze w diecie dziecka Specja l ista rad z i

42 Pierwsza wizyta Michała u dentysty To się c z y ta i s ł u c h a

47 Polecamy książki i płyty UWAGA! Konkurs na s. 2 3 W nastę pn y m n u m e rz e

Bezpieczne wakacje ADHD. Fakty i mity 2

Fot. Dreamstime.com

Jak stawiać granice dziecku

Mój Przedszkolak

W a

rto

w

i

e

d z

i

e ć

P

ortal www.kolorowe-kredki.pl wspiera w sposób zindywidualizowany rozwój dzieci w wieku 4–8 lat poprzez zastosowanie narzędzi

e-learningu w wirtualnym świecie. Oferuje on najmłodszym internautom przyjazny, pozbawiony przemocy i reklam świat, który dzięki współpracy ze specjalistami z dziedziny psychologii dziecięcej jest zaprojektowany tak, aby wspierać rozwój dziecka. Dodatkowo portal wyposażony jest w funkcjonalności pozwalające na sprzężenie konta pociechy z kontem rodzica. Dzięki temu może on monitorować m.in. uzyskane postępy czy ilość czasu spędzanego na portalu.

Biovilon

W trosce o odporność Twojego dziecka

A

by dziecko mogło wykształcić właściwe mechanizmy obronne, należy w diecie dostarczać mu odpowiednich składników mających wpływ na kształtowanie i wzmacnianie jego odporności. BIOVILON to syrop dla dzieci powyżej 3. roku życia polecany w celu uzupełnienia diety w okresach zmniejszonej odporności organizmu.

BIOVILON zawiera kompleks składników wpływających na utrzymanie prawidłowych funkcji układu odpornościowego. Obecne w preparacie arabinogalaktan, witaminy C i D oraz cynk oddziałują korzystnie na komórki układu odpornościowego oraz wspomagają naturalne siły obronne organizmu i wiele ważnych procesów metabolicznych.

BIOVILON to syrop zawierający efektywną kombinację składników, które jednocześnie: yy wspomagają działanie układu odpornościowego (cynk, witamina C i D ) 3 yy wspomagają mechanizmy obronne organizmu (arabinogalaktan) yy korzystnie wpływają na pracę komórek odpornościowych (arabinogalaktan).

Rośnij zdrowo

z BOBIKiem!

K

armienie piersią zapewnia prawidłowy rozwój psychofizyczny dziecka i zmniejsza ryzyko wielu chorób. Dzieje się tak dzięki zawartości w mleku matki cennych składników. Są jednak takie składniki, które w mleku kobiecym występują w niewielkich ilościach – to m.in. witamina D, witamina K oraz DHA. Bobik – to seria witamin dla noworodków, niemowląt i dzieci – stworzona zgodnie z Zaleceniami Zespołu Ekspertów. Dostępny w formie otwieranych kapsułek twist – off gwarantuje precyzyjność podania. Dla wygody i bezpieczeństwa każda kapsułka jest oddzielnie i sterylnie zapakowana.

Witaminy Bobik jako jedyne zawierają również oliwę z oliwek, która jest uwzględniona w diecie dla alergików i jest zalecana w aktualnym schemacie żywienia niemowląt.

Producent: Novascon Pharmaceuticals Sp. z o.o.

Producent: Novascon Pharmaceuticals Sp. z o.o.

Sugerowana cena detaliczna: 24 zł/ 120 ml

Sugerowana cena detaliczna: 19 zł/ 30 kapsułek

3

Wa r t o wi e d z i e ć

Rain Splats nieprzemakalne jak kalosze, wygodne jak trampki

The Splats

to nowa marka obuwia stawiająca na funkcjonalność i wykorzystująca nowe technologie. To buty dla aktywnych dzieci: są nieprzemakalne, oddychające, lekkie, elastyczne i wygodne. Mogą być noszone cały dzień, co sprawia, że są idealnym, komfortowym i praktycznym rozwiązaniem na wiosenne i letnie dni przeplatane słońcem i deszczem oraz jesienną słotę.

Kupisz tu: www.BabyHana.pl Więcej informacji: www.theSplats.pl

Stopa to podstawa

P

amiętajmy, aby wszędzie tam, gdzie to tylko możliwe i bezpieczne, zdejmować dziecku buciki. To zdanie, wyrażone przez producenta butów dla dzieci może dziwić, ale to prawda. Tylko bezpośredni kontakt stopy z podłożem wzmacnia mięśnie i w prawidłowy sposób stymuluje rozwój nie tylko samej stopy, ale całego ciała. Nie zawsze jest możliwe hasanie na bosaka, dlatego jeśli już decydujemy się na zakup bucików, to niech będą doskonałe. Ale świetny but to nie wszystko, trudno przecenić jak ważne jest dopasowanie buta do stopy. Bo cóż z tego, że but jest doskonale skonstruowany. Jeśli nóżka „ślizga się” w nim, to harce na spacerze mogą skończyć się kontuzją.

Buty to jedyna część garderoby mająca bezpośredni wpływ na zdrowie naszych dzieci.

W ciągu roku dziecko potrzebuje około trzech par butów. Ich koszt jest porównywalny z ceną butów dla dorosłych. Dlatego często, działając „ekonomicznie”, kupujemy buty większe niż powinniśmy, fundując rezerwowy zapas w postaci większego rozmiaru. Sobie takich butów nigdy nie kupimy, bo nie da się w nich chodzić, ale dziecku? Owszem! Może Marysia, czy Jaś trochę śmiesznie wyglądają, a buty „mlaskają” piętami

4

przy każdym kroku, ale: „Jak noga podrośnie, to będą w sam raz!” To błędne myślenie. Stopa nie może do buta dorastać, to but ma być dopasowany do stopy! Kupując za duże buty wyrządzamy dziecku krzywdę, ponieważ ten „dodatkowy zapas” to ogromny ciężar dla małych stóp. Dziecko zmienia sposób chodzenia oraz ustawienie stóp. Nosząc za duże obuwie musi zbyt wysoko podnosić stopy, przez co chód staje się nienaturalny, a wtedy cierpi kręgosłup i miednica dziecka. Powinniśmy wybrać buty o jeden rozmiar większe od rozmiaru stopy dla dzieci dobrze chodzących i maksymalnie pół rozmiat ru dla dzieci zaczynających chodzenie.

Cezary Kudrzyn Od ponad 20 lat opiekuje się dziecięcymi stopami. Właściciel i twórca marki „EMEL” ręcznie produkowanych butów dla dzieci. Laureat prestiżowych nagród i wyróżnień. Założyciel „Akademii Małej Stopy”, w której doradza rodzicom jak dbać o dziecięce stopy. Tata dwójki dzieci.

Mój Przedszkolak

Mamo, tato, chcę mieć pieska Rolą rodzica jest uświadomienie maluchowi wszelkich konsekwencji wynikających z posiadania psa czy kota. Czym się kierować, podejmując decyzję

W

iększość dzieci w wieku przedszkolnym marzy o posiadaniu zwierzątka i zamęcza rodziców ciągłymi prośbami o pieska, kotka czy chomika. Wprowadzenie w życie dziecka i całej rodziny domowego pupila może być świetnym pomysłem pod warunkiem, że decyzja ta jest przez rodziców dobrze przemyślana i zaplanowana, a dziecko przygotowane do zmian i obowiązków związanych z posiadaniem zwierzęcia.

Fot. Dreamstime.com

o zakupie zwierzątka?

Nie ma chyba rodzica, który choć raz nie usłyszał z ust swojego dziecka prośby: „chcę mieć zwierzątko”. Od pierwszych lat życia dzieci zwracają uwagę na zwierzęta, są nimi zafascynowane, reagują na ich głos i ruch, chcą je dotykać, głaskać, przytulać, gonić je, bawić się z nimi. Posiadanie zwierzątka jest więc bardzo częstą potrzebą zgłaszaną przez dzieci w wieku przedszkolnym. Maluchy nie mają jednak świadomości tego, z czym wiąże się posiadanie psa czy kota. Kierują się swoimi bieżącymi pragnieniami, dążąc do ich natychmia-

5

Te m a t m i e s i ą c a

stowej gratyfikacji, są skoncentrowane na przyjemności, jaką wyniosą z obcowania ze zwierzakiem. To całkiem normalne.

Rolą rodzica jest podjęcie świadomej, odpowiedzialnej decyzji, przeanalizowanie wszystkich za i przeciw. To ważna i trudna decyzja, rodzic musi wziąć pod uwagę dobro wszystkich członków rodziny, a nie tylko mniej lub bardziej poważną zachciankę dziecka. Musi też pamiętać, że bierze na siebie odpowiedzialność za dziecko, za jego relację ze zwierzęciem oraz za samo zwierzę.

To dorosły bierze na siebie odpowiedzialność za zwierzę i relację dziecka z pupilem – przedszkolak jest rozwojowo niezdolny do podołania takiemu ciężarowi.

Korzyści dla dziecka Kontakt dziecka ze zwierzęciem i tworząca się między nimi więź może pozytywnie wpływać na malucha, stymulując jego rozwój. Psychologowie już dawno zwrócili uwagę na korzystny wpływ tej więzi na niemalże każdą ze sfer funkcjonowania dziecka: fizyczną, emocjonalną, społeczną, a nawet intelektualną. Oto kilka pozytywnych aspektów posiadania zwierzaka przez dziecko: yy Zabawy z niektórymi domowymi pupilami, takimi jak pies czy kot, zachęcają dziecko do aktywności fizycznej, rozwijają sprawność ruchową, kondycję, dają możliwość przebywania na świeżym powietrzu. yy Rodzinne spacery czy wycieczki z psem są świetną okazją do wspólnego spędzania czasu, stać się też mogą wzorem aktywnego trybu życia i wzmacniania rodzinnych więzi. yy Opiekowanie się w dzieciństwie zwierzęciem – czy to małą rybką lub myszą, czy dużym psem – rozwija w maluchu wrażliwość na uczucia i potrzeby innych, także ludzi, uczy empatii, opiekuńczości, samoakceptacji, cierpliwości a także panowania nad sobą. yy Więź z domowym zwierzątkiem rozwija emocjonalnie, jest stałym źródłem przyjaźni i wsparcia.

Zwierzęta, zwłaszcza czworonogi, mają tę cudowną zdolność dawania bezwarunkowej miłości i przywiązania, bez oczekiwania wzajemności, bez osądzania i krytyki, co może oddziaływać na dziecko terapeutycznie. yy Posiadanie zwierzątka uczy malucha okazywania uczuć i ich przyjmowania.

6

Ukochane zwierzątko to nie tylko doskonały towarzysz zabaw i powiernik trosk malucha, lecz również obowiązek, który może rozwijać w dziecku poczucie odpowiedzialności, pod warunkiem jednak, że rodzice w konsekwentny sposób egzekwować będą od malucha wypełnianie określonych obowiązków związanych z opieką czy karmieniem zwierzaka. yy Istnieją dowody na to, że przedszkolaki posiadające w domu zwierzaka, głównie psa lub kota, oceniane są przez wychowawców jako lepiej przystosowane niż te, które nigdy nie miały domowego pupila. yy Wyniki badań wskazują także na to, że towarzystwo zwierzęcia może wpływać na obniżenie poziomu stresu u malucha. Prowadzone badania dotyczyły wpływu obecności psa na dziecko, być może jednak podobne antystresowe oddziaływania mają też inne zwierzaki? yy Istnieją liczne badania potwierdzające pozytywny wpływ zwierzęcia na właściciela, zarówno na dziecko, jak i na dorosłego. Oficjalnie potwierdza to nawet Światowa Organizacja Zdrowia! Według badań posiadanie czworonoga, zwłaszcza psa, zmniejsza dolegliwości bólowe, bezsenność, nerwowość, a u osób dorosłych zmniejsza ryzyko zawałów, działa „antydepresyjnie”.

Jak widać, korzyści z posiadania przez malucha domowego zwierzątka jest wiele. To jednak nie wystarcza do podjęcia decyzji o podarowaniu mu psa, kota czy rybek. Trzeba być bowiem gotowym na wiele zmian związanych z przyjęciem pod swój dach zwierzaka. yy

Ważne pytania Rodzice w pierwszej kolejności powinni szczerze odpowiedzieć sobie na pytanie, z jakiego powodu rozważają w ogóle zakup zwierzątka dla dziecka. Czy mają na względzie pozytywny wpływ na rozwój dziecka, czy raczej dla świętego spokoju chcą ulec kaprysowi swojej pociechy? Jeżeli bowiem pragną zaspokoić chwilową zachciankę malucha, powinni mieć świadomość kilku ważnych kwestii: Dziecko w wieku przedszkolnym zwykle bardzo szybko traci zainteresowanie dla obiektów swojej uwagi.

Pierwsza fascynacja zwierzątkiem może się szybko skończyć, a zwierzątko pozostanie.

1

2

Maluch nie ma jeszcze w pełni rozwiniętej samokontroli, swoich uczuć wobec zwierzątka nie potrafi wyrażać delikatnie, z zachowaniem umiaru i zasad bezpieczeństwa. Nie wszystkie zwierzęta to lubią, niektóre mogą tego wręcz nie przeżyć.

3

Małe dziecko oczekuje bezpośredniego kontaktu dotykowego ze zwierzątkiem, a nie w każdym przypadku jest to możliwe i bezpieczne.

Te m a t m i e s i ą c a

5

Opieka nad zwierzęciem może być dla dziecka zbyt trudna i może ono potrzebować stałej pomocy lub nadzoru. Kilkuletnie dziecko nie jest w stanie samo wyprowadzić psa, wykąpać go czy zaprowadzić do weterynarza. Obowiązki te spadną raczej na rodzica.

Wniosek z tego, że decydowanie się na zwierzątko jedynie pod wpływem kaprysu dziecka to zły pomysł. Maluch ma prawo do kaprysów, ale z kolei dorosły ma obowiązek racjonalnego podejmowania decyzji i to on za nie odpowiada.

Równie kiepskim pomysłem jest kupowanie dziecku zwierzątka z nadzieją, że wypełni ono wolny czas malucha, stanie się kompanem w zabawach, zastępując rodziców. Żadne zwierzę nie zwolni rodzica z jego rodzicielskiej roli. Nie wypełni też emocjonalnej pustki związanej np. z rozwodem rodziców, śmiercią kogoś bliskiego czy brakiem rodzeństwa lub towarzystwa kolegów.

Jeżeli rodzic ma na względzie głównie korzyści wynikające z kontaktu dziecka ze zwierzęciem, wówczas musi jeszcze odpowiedzieć sobie na kilka pytań: yy Czy jest miłośnikiem zwierząt i sam chce mieć w domu pupila?

Rodzic musi przyjąć, że bierze zwierzę głównie dla siebie.

Uwaga i zainteresowanie przedszkolaka jest jeszcze bardzo zmienne i szybko może on stracić zapał i chęć do zajmowania się żywym pieskiem, kotkiem czy morską świnką. yy Czy rodzina podoła obowiązkom związanym z opieką i pielęgnacją pupila?

Nawet jeżeli dziecko nie straci zainteresowania dla swojego zwierzątka i będzie się nim zajmować, to i tak odpowiedzialność za niego i większość obowiązków z nim związanych spadnie na dorosłych. W przypadku np. psa to rodzic musi być gotowy i chętny na codzienne spacery z psem, zabawę z nim, naukę czystości i posłuszeństwa, pielęgnację sierści, kąpanie i wizyty u weterynarza. yy Czy rodzic dysponuje odpowiednią ilością czasu i odpowiednimi warunkami lokalowymi do tego, by zaspokoić potrzeby przyjmowanego zwierzęcia?

To nie sztuka kupić psa i wychodzić z nim na dwór dwa razy dziennie na pięć minut. Zwierzęta mają swoje wymagania i potrzeby, niektórym z nich należy poświęcić więcej czasu, inne wymagają więcej miejsca, ruchu, jeszcze inne odpowiedniej pielęgnacji. Zwierzę się wprawdzie nie poskarży, ale nie o to chodzi, by się męczyło.

8

Czy rodzice są zdolni zapewnić lub zorganizować zwierzęciu opiekę podczas wakacyjnych wyjazdów?

Wakacje to wciąż okres, w którym schroniska dla zwierząt zapełniają się nowymi podopiecznymi, a wszystko to przez brak wyobraźni, wrażliwości i poczucia odpowiedzialności ludzi decydujących się na zwierzaka. yy Czy rodzina jest w stanie utrzymać zwierzę?

Rodzice muszą wziąć pod uwagę wszystkie koszty związane z posiadaniem psa, kota czy innego pupila. To nie tylko sam zakup zwierzaka, ale także karma, środki czystości, opieka weterynaryjna itp. yy Czy rodzic jest w stanie nadzorować kontakt dziecka ze zwierzęciem?

W przypadku dziecka w wieku przedszkolnym kontakt ten powinien właściwie stale odbywać się pod okiem kogoś dorosłego, bo z jednej strony zwierzę to zawsze tylko zwierzę – ma zęby, pazury, dziób – może zrobić dziecku krzywdę.

Z drugiej strony również dziecko może obejść się ze zwierzątkiem niedelikatnie i być dla niego zagrożeniem. yy Czy nikt w rodzinie nie ma alergii?

To poważna sprawa, która może zaważyć o losie przyjętego zwierzątka. Jeżeli okaże się, że z przyczyn zdrowotnych trzeba będzie oddać futrzaka, do którego dziecko zdążyło się już przywiązać, maluch doświadczy ogromnej emocjonalnej straty.

Dopiero wnikliwa analiza powyższych kwestii pozwala podjąć świadomą, dojrzałą decyzję o posiadaniu zwierzęcia i uniknąć niespodzianek. yy

Fot. Dreamstime.com

4

Maluch nie jest w stanie wziąć na siebie całego ciężaru odpowiedzialności za zwierzątko – on się dopiero uczy odpowiedzialności, nie zawsze pamięta o swoich obowiązkach i nie zawsze systematycznie je wypełnia.

Przygotowanie malucha na przyjęcie zwierzątka Załóżmy, że rodzina przeanalizowała wszystkie za i przeciw i… Decyzja zapadła, będziecie mieć zwierzątko. Zanim trafi ono pod wasz dach, należy z dzieckiem pewne sprawy ustalić i wyjaśnić: yy Zwierzę to żywa istota, a nie zabawka. Należy je dobrze traktować, bo ono czuje i potrafi cierpieć.

Mój Przedszkolak Nie wolno zadawać zwierzęciu bólu.

Zwierzątko stanie się członkiem rodziny, będzie z wami na dobre i złe. Trzeba się nim będzie opiekować i kochać je nawet wtedy, gdy przestanie być małą słodką kuleczką, zachoruje lub się zestarzeje. yy Zwierzę nie zawsze może mieć ochotę na to samo, co dziecko – może w danym momencie nie chcieć pieszczot i głaskania, może wtedy uciekać lub bronić się. yy Zwierzę należy głaskać delikatnie i powoli. Nie wolno przy tym krzyczeć i szaleć, gdyż większość zwierząt nie lubi hałasu. yy Zwierzakowi należy okazywać miłość, ale nie wszystkie pieszczoty są właściwe – nie wolno zwierząt ciągnąć za ogon czy uszy, ciągle ich nosić na rękach, robić rzeczy, na które nie mają ochoty, ani wykonywać z nimi potencjalnie niebezpiecznych zabaw – np. sprawdzać, czy kot się zmieści w pralce albo czy chomik potrafi pływać w zlewie. yy Gdy zwierzę je, nie należy mu w tym w żaden sposób przeszkadzać, bo może się rozzłościć, a nawet zaatakować. yy Należy z góry ustalić, że każda zabawa ze zwierzakiem odbywa się w obecności kogoś dorosłego. yy Posiadając zwierzątko, trzeba pamiętać, jak bardzo ważne jest zachowanie higieny – po każdej zabawie czy głaskaniu należy umyć ręce.

Warto koniecznie ustalić, jakie obowiązki będzie miało dziecko w związku ze zwierzątkiem, a potem wyciągać wobec niego konsekwencje – nagradzać za sumienne ich wypełnianie i karać poważne naruszenia. Przedszkolak spokojnie może zająć się: yy dbaniem, by zwierzątko miało pokarm i świeżą wodę; yy drobnymi obowiązkami związanymi ze sprzątaniem – np. wytarcie podłogi, gdy psiak rozchlapie wodę lub wsypanie świeżych trocin śwince morskiej; przy bardziej skomplikowanych czynnościach, np. wymianie wody w akwarium, może natomiast pomagać; yy asystowaniem w opiece nad pupilem – np. wspólne z rodzicami wyprowadzanie psa itp. yy yy

Syrop o smaku truskawkowym, nie zawierający sacharozy Wskazania do stosowania: Produkt leczniczy Magsolvit B6 zalecany jest w zapobieganiu i uzupełnieniu niedoborów magnezu i witaminy B6, zwłaszcza u dzieci od 4 roku życia.

A jeżeli odpowiedź brzmi „nie”?

Skład: 5 ml syropu zawiera 48 mg jonów magnezowych w postaci 623 mg magnezu glukonianu i 129 mg magnezu mleczanu oraz 5 mg pirydoksyny chlorowodorku.

Dawkowanie i sposób podawania: Magsolvit B6 nie jest zalecany do stosowania u dzieci poniżej 4. roku życia ze względu na niewystarczającą ilość danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania. Dorośli i dzieci od 8 roku życia 10 ml syropu na dobę w dwóch dawkach; dzieci 4-7 roku życia: 5 ml syropu na dobę w dwóch dawkach. Lek stosuje się po posiłkach.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, antybiotykoterapia, biegunka, hipermagnezemia, hiperwitaminoza B6, ostra niewydolność nerek, znaczne niedociśnienie tętnicze, blok przedsionkowo-komorowy.

Nie należy od razu, bez zastanowienia odpowiadać dziecku, że nie może mieć zwierzątka, „bo nie i już”. Niedobrze jest zakładać z góry, że to tylko chwilowa zachcianka, warto potraktować pytanie dziecka poważnie. Najlepiej powiedzieć, że to trudna decyzja i jako rodzic musisz to dobrze przemyśleć. Jeżeli analiza opisanych wyżej kwestii wypadnie negatywnie i jesteś przekonany, że jako rodzina nie możecie sobie pozwolić na żadne zwierzątko domowe, powiedz o tym dziecku szczerze i otwarcie. Nawet przedszkolak zasługuje na wyczerpującą odpowiedź na pytanie: „dlaczego nie?”. Wyjaśnij mu, co nie pozwala ci zgodzić się na zakup zwierzaka. Mów prawdę, bądź autentyczny i wspierający, ale jednocześnie stanowczy, by dziecko nie pomyślało, że może cię jeszcze złamać swoimi prośbami. Nie dawaj złudnej nadziei, że za jakiś czas zmienisz zdanie, jeśli wiesz, że to niemożliwe. t

www.magsolvit.pl

Psycholog, prowadzi prywatny gabinet psychoterapii w Ośrodku Psychologicznym „Horyzonty” we Wrocławiu; pracuje terapeutycznie z dziećmi i ich rodzicami, prowadzi poradnictwo wychowawcze, wspiera dorosłych w kryzysach życiowych Bibliografia Kosmicki, E. Ukochane zwierzęta. Emocjonalne więzi pomiędzy człowiekiem a zwierzętami, Wszechświat nr 3, 1997.

Połomski, P. Zwierzę w rodzinie a przystosowanie, Małżeństwo i rodzina nr 8, 2003.

R EK L A M A

Magdalena Alenowicz

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

MAG/02/02/MPR

Numer pozwolenia Nr 9115

Podmiot Odpowiedzialny FChSP “GALENUS” 03-791 Warszawa ul. Hutnicza 8 Tel.: 022/ 679 22 15, www.galenus.pl

9

Wy wi a d n u m e r u

Czy to już

alergia?

Rozmowa z dr n.med. Ewą Najberg na temat rozpoznawania i przeciwdziałania

Fot. Dreamstime.com

alergii u dzieci

10

Mój Przedszkolak

Media atakują nas nieustannie informacjami, że alergia to obecnie epidemia na skalę światową. Czy faktycznie to aż tak wielki problem? yślę, że niestety jest to stale nasilające się zjawisko. W ciągu ostatnich dwudziestu lat liczba alergików na świecie się podwoiła.

Jeśli chodzi natomiast o obszar Polski, to im młodszą grupę analizujemy, tym większy obserwujemy procent alergii. Wśród małych dzieci średnio co trzecie jest alergikiem. A zatem to duży problem, na który wpływ niewątpliwie ma zmieniająca się cywilizacja. Dobra, które z jednej strony ulepszają nasze życie, z drugiej – powodują właśnie powstawanie tego problemu. Nie bez powodu alergia jest nazywana chorobą cywilizacyjną. Oczywiście pojęcie epidemii zwykle stosuje się w przypadku chorób zakaźnych, jednak z punktu widzenia liczby osób, które są alergikami, oddaje ono skalę zjawiska. Chciałabym jednak podkreślić, iż spotykamy się również z tak zwaną nadrozpoznawalnością alergii. Zdarza się że rodzice, a nawet lekarze zbyt często myślą, że pewne objawy u dziecka mogą być alergią, podczas gdy rzeczywiście tak nie jest. Dzieje się tak na przykład w przypadku uporczywego kaszlu czy też zwykłej wysypki, które oczywiście mogą okazać się alergiczne, ale nie zawsze takie są.

Sinupret jest tylko jeden!

M

Wielokierunkowe dzia∏anie, skutecznoÊç potwierdzona klinicznie1 rozrzedza zalegajàcà wydzielin´2 udro˝nia nos i ujÊcia zatok3 dzia∏a przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie

2013/02/Re/Sin10

(wspierajàc system immunologiczny)4,5

R EK L A M A

Jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy, mam na myśli wzrost zachorowań na alergię?

Jest ich wiele, przede wszystkim zmiana trybu życia, tak zwana nadmierna czystość i chemizacja życia, jak również zmiana sposobów odżywiania. Zmieniło się również otaczające nas powietrze i środowisko, co nie pozostało bez wpływu na nas. Z drugiej jednak strony w krajach, które

na zatoki naturalnie

Sinupret®, tabletki drażowane, krople doustne. Produkt złożony. Wskazania do stosowania: Wspomagająco w ostrych i przewlekłych stanach zapalnych zatok. Produkt jest przeznaczony do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach i jego skuteczność opiera się na długim okresie stosowania i doświadczeniu. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Wrzody żołądka, wrzody dwunastnicy i nadkwasota żołądka. Podmiot odpowiedzialny: Bionorica SE, 92308 Neumarkt, Niemcy. Informacji o leku udziela: Bionorica Polska Sp. z o.o., ul. Leszno 14, 01-192 Warszawa, tel:22 886 46 06. Ref.: 1) Melzer J., Saller R., Schapowal A., Brignoli R. Systematic review of clinical data with BNO101 (Sinupret®) in the treatment of sinusitis. Forsch Komplemennmed. 2006; 13(2): 78-87. 2) Curle et. al. The evaluation of five Bionorica drugs and Bromhexin on tracheo-bronchial phenol-red secretion in rats. Internal report. Scientific brochure. 3) März, Ismail, Popp. WMW 1999, Ismail, HNO suppl. 2005.

4) Schmolz M., Ottendorfer D., März R.W., Sieder C. Enhanced resistance to Sendai virus infection in DBA/2J mice with a botanical drug combination (Sinupret). Int Immunopharmacol. 2001;1 (9-10): 1841-8. 5) Tcanencu I., Sandstedt K., Ismail C., Stierna P. Anti-inflammatory effect of a herbal combination preparation in a murine model of bacterial rhinitis. Phytopharmaka und Phytotherapie, Okt. 2002, Berlin.

Przed u˝yciem zapoznaj si´ z ulotkà, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczàce dzia∏aƒ niepo˝àdanych i dawkowanie oraz informacje dotyczàce stosowania produktu leczniczego, bàdê skonsultuj si´ z lekarzem lub farmaceutà, gdy˝ ka˝dy lek niew∏aÊciwie 11 stosowany zagra˝a Twojemu ˝yciu lub zdrowiu.

Wy wi a d n u m e r u

przywiązują wielką wagę do ochrony środowiska, takich jak na przykład Skandynawia czy Szwajcaria, występuje bardzo dużo przypadków alergii. Pojawiają się też teorie, że na alergie ma wpływ tak zwany zachodni tryb życia, czyli spędzanie przez mieszkańców dużo czasu w pomieszczeniach, zamiast na świeżym powietrzu. To wszystko wpływa ponadto na nasz genotyp, który również się zmienił. Skłonność do alergii jest przecież również przekazywana w genach.

Czy odkażanie wszystkiego środkami czyszczącymi może uchronić dziecko przed alergią?

Jeśli chodzi o alergie, to akurat nadmierna czystość nie jest wskazana, gdyż wiąże się z dużą ilością chemii, której używamy. Jak najbardziej pożądane jest życie w środowisku naturalnym. Często powszechny jest pogląd, że jak wszystko w domu zostanie wyczyszczone, to dziecko będzie mniej chorowało zarówno na infekcje, jak i na alergie. Niestety tak nie jest.

Testy na skórze najlepiej wykonaç dopiero po 3. roku ˝ycia.

Jakie alergeny są najgroźniejsze dla dzieci?

Generalnie alergeny dzielimy na pokarmowe,wziewne i kontaktowe. Alergie pokarmowe z reguły występują na te produkty, które najczęściej jemy. U dzieci ogromną rolę odgrywa mleko, jajka, pszenica, soja, ryby, cytrusy i orzechy.

Na szczęście większość malców wyrasta z tych alergii pokarmowych. Jeśli natomiast chodzi o alergie wziewne, to z nich niestety wyrastamy o wiele rzadziej. Najczęstszym alergenem są roztocza kurzu domowego, grzyby pleśniowe, pyłki roślin, między innymi drzew, traw i chwastów. Uczula nas również wszystko to, co wiąże się ze zwierzętami. Jak wiadomo, dzieci zawsze chcą mieć jakieś zwierzątko, ale niestety nie wszystkie mogą. Zdecydowanie najbardziej alergizującymi zwierzętami są kot, chomik i świnka morska, jak również koń. Silne reakcje alergiczne na psa zdarzają się rzadko. Natomiast do alergenów kontaktowych zaliczamy metale, kosmetyki, proszki do prania, różne środki chemiczne.

Czy w przypadku alergii na zwierzę jedynym wyjściem jest pozbycie się go z domu?

Z pewnością sprawa ta stanowi duży problem, również emocjonalny. Często spotykam się z pytaniami rodziców, co w takiej sytuacji należy zrobić i czy muszą pupila oddać, gdy okazuje się, że dziecko jest na niego uczulone. Sądzę, że jeśli objawy są bardzo silne albo wręcz groźne dla dziecka, to w takim przypadku niewątpliwie należy uciąć kontakt dziecka ze zwierzęciem. Jeśli jednak objawy są delikatne,

12

na przykład lekka wysypka czy katar, to doradzam po prostu ograniczenie kontaktu dziecka ze zwierzęciem. Należy wtedy częściej kąpać psa lub kota, jak również pupil nie powinien spać w tym samym pokoju, w którym śpi dziecko oraz dziecko nie powinno brać udziału w takich czynnościach jak – powiedzmy – czyszczenie kuwety. Chodzi o to, żeby znaleźć jakieś rozwiązanie, które nie będzie drastycznym rozstaniem się z ulubieńcem.

Jaki wpływ na alergię dziecka ma dieta? Czy profilaktyczne wprowadzanie drastycznej diety wykluczającej najczęstsze alergeny ma sens?

Jeżeli rodzina nie jest alergiczna i dziecko nie ma żadnych objawów, to wówczas dieta nie jest wskazana. Nie powinniśmy profilaktycznie stosować rygorystycznej diety. Jestem temu jak najbardziej przeciwna. Jeśli natomiast dziecko ma objawy alergii pokarmowej na konkretne pokarmy, to jest oczywiste, że muszą być usunięte z pożywienia. Zdarza się również trzecia sytuacja, w której ktoś z najbliższej rodziny jest alergikiem, jednak dziecko nie ma żadnych objawów. Wówczas warto zastosować dietę hipoalergiczną, to znaczy z obniżoną ilością silnych alergenów. Zalecamy, żeby matki karmiły w takich przypadkach jak najdłużej piersią, a jeżeli nie mogą tego robić, to powinny karmić dziecko mlekiem hipoalergicznym, czyli oznaczonym symbolem HA. Ponadto nie należy dziecku podawać do ukończenia przez nie drugiego roku życia tak zwanych silnych alergenów, mimo że dotychczas nie stwierdzono u niego uczulenia na konkretny alergen. Należy zatem ograniczyć jajka, ryby, cytrusy, orzechy, pomidory oraz czekoladę.

A co z mlekiem czy jajami?

Dobra wiadomość jest taka, że z podstawowych alergenów pokarmowych, czyli mleka i jaj, dziewięćdziesiąt procent dzieci wyrasta. Warto więc w przypadku tej ostatniej omówionej grupy dzieci wykluczyć wspomniane alergeny, a po drugim roku życia spróbować je podawać, najlepiej w porozumieniu z lekarzem pediatrą lub specjalistą. Jeżeli dziecko nie ma żadnych objawów alergicznych, można włączyć do pożywienia na przykład mleko. Jeżeli wówczas nic niepokojącego się nie pojawi, można zwiększyć ilość mleka. Jeśli jednak w trakcie włączania wystąpią objawy alergiczne, wówczas oczywiście należy przerwać cały proces i spróbować ponownie dopiero za jakiś czas, powiedzmy za miesiąc. Dzieje się bowiem tak, że układ pokarmowy i immunologiczny dziecka cały czas dojrzewa i w którymś momencie jest dojrzały na tyle, że tolerancja pokarmów przebiega właściwie. Oczywiście u każdego dziecka to sprawa indywidualna. Najczęstszym alergenem, z którego się nie wyrasta, są ryby, owoce morza, jak również orzechy.

Czy rodzic ma szansę rozpoznać, że dziecko może mieć alergię?

Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na przewlekanie się niektórych objawów, takich jak nawracające wysypki. Warto w tym przypadku wiedzieć, że wysypki alergiczne zawsze są swędzące.

Zmiany na skórze, które nie swędzą, nie są alergiczne. Ponadto na-

Mój Przedszkolak wracający katar czy kaszel, który jest dłuższy niż dwa-trzy tygodnie, a przy tym przebiegający bez żadnych innych objawów, takich jak gorączka czy też infekcja, może być alergią.

U małych dzieci naszą uwagę powinno zwrócić nawracające wysiękowe zapalenie ucha, ponieważ bywa ono często na tle alergicznym. Rodzic winien o tego typu objawach powiedzieć pediatrze, który podejmie decyzję, czy należy udać się z dzieckiem do alergologa, do którego potrzebne jest skierowanie właśnie od lekarza pierwszego kontaktu.

Co powinniśmy wiedzieć odnośnie testów alergicznych? Kiedy i na co warto je przeprowadzać?

Testy na skórze najlepiej wykonać po trzecim roku życia.

Wcześniej możemy robić testy z krwi – przeciwciała swoiste IgE, tak zwane panele wziewne i pokarmowe. Tego typu badania wraz z objawami klinicznymi są dla lekarza punktem wyjścia do stwierdzenia, czy faktycznie testy są potwierdzeniem realnej alergii dziecka, czy też nie. Z testami jest bowiem tak, że przede wszystkim ma znaczenie intensywność odczynu.

Jeżeli mamy do czynienia z odczynem na jeden plus, to jest to zawsze alergia wątpliwa, gdyż nawet osoby zdrowe mogą mieć przeciwciała na jakieś substancje. Jeśli natomiast wynik jest na przykład czteroplusowy, to w takim przypadku niewątpliwie mamy do czynienia z alergią. A zatem u maluszków do trzeciego roku życia robimy testy z krwi, natomiast u starszych dzieci lepsze są testy na skórze.

Na czym polega odczulanie?

Zasada jest taka, że odczulamy po szóstym roku życia, ponieważ wtedy układ immunologiczny potrafi odpowiedzieć skutecznie na podawane szczepionki, szczególnie jeśli mówimy o tzw. metodzie klasycznej – zastrzykowej. W metodzie doustnej za taki punkt graniczny uważamy piąty rok życia. Należy podkreślić, że odczulamy tylko na te alergeny, których nie możemy usunąć z otoczenia. Odczulanie na te alergeny daje najlepsze efekty. Należy podkreślić również, że najważniejszym przyczynowym leczeniem uczuleń jest przede wszystkim usunięcie szkodliwego alergenu. Nie wszystkie alergeny oczywiście da się usunąć, na przykład roztoczy kurzu domowego czy też pyłków. Najczęściej właśnie na te alergeny stosujemy odczulanie, a skuteczność tego jest wysoka, nawet od 70 do 80 %. Nie zawsze jednak po odczulaniu objawy te znikają w stu procentach, ale w dużym stopniu ulegają zmniejszeniu. Sądzę więc, że zawsze warto spróbować tej metody terapii. Są też próby odczulania na zwierzęta, jednak muszę przyznać, że mają one niższą skuteczność.

Czy rodzice mogą w jakiś sposób wzmacniać odporność małego alergika?

Rodzic przede wszystkim powinien się „nauczyć choroby”. Dobrze, jeżeli wie, w jaki sposób dziecku pomóc, co należy usunąć z jego najbliższego otoczenia oraz w jaki sposób

Najcz´stszym alergenem, z którego si´ nie wyrasta, sà ryby, owoce morza, jak równie˝ orzechy. zmienić jego jadłospis, aby zminimalizować objawy. Rodzic musi się też orientować, kiedy i jakie leki dziecku należy podawać. Niektóre leki dajemy bowiem stale, a niektóre okresowo, a jeszcze inne doraźnie, na przykład w sytuacji duszności lub innego zagrożenia. Oczywiście wszystko to robimy zgodnie z zaleceniami lekarza. Jeśli chodzi o wzmacnianie odporności, to myślę, że powinno ono przebiegać u alergików tak samo jak u innych dzieci.

Generalnie jest niestety tak, że alergicy chorują częściej, dłużej i gorzej odpowiadają na leczenie. Nie chodzi zatem o uodpornienie na alergię, tylko o wzmocnienie odporności u dziecka w ogóle, takimi samymi sposobami jak u każdego innego przedszkolaka. Przydatne będzie więc przestrzeganie podstawowych zasad, czyli między innymi: jak dziecko jest chore, to należy je chronić, jak zdrowe – hartować, warto też zmieniać klimat co jakiś czas na bardziej ostry, co działa pobudzająco na układ odpornościowy. Do tego odpowiednia dieta, witaminy oraz różne środki podnoszące odporność, takie jak tran, czosnek, naturalne preparaty z czarnego bzu, aloesu i jeżówki. U dzieci, które bardzo często chorują, zalecamy niekiedy szczepionki uodparniające.

Czy warto stosować tzw. specjalne kosmetyki antyalergiczne?

Jeżeli dziecko ma alergię, to tak. Oczywiście objawy alergiczne są różne, jednak występuje w tym względzie pewna specyfika wiekowa. Maluszki bardzo często mają objawy alergiczne na skórze, natomiast w okresie gdy zaczynają uczęszczać do przedszkola, pojawiają się u nich kłopoty oddechowe, ponieważ stykają się z infekcjami. Wtedy właśnie ta alergia wziewna zaczyna się uaktywniać. Jednak najczęściej problemy alergiczne u dziecka zaczynają się od skóry – wysypka, pokrzywka oraz świąd. Podkreślam, że kosmetyki antyalergiczne w takim przypadku powinno się kupować w aptece, ponieważ zwykle standardy ich produkcji są bardzo wysokie.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Agata Kapela

dr n.med. Ewa Najberg Specjalizuje się w zakresie pediatrii i alergologii. Jest kierownikiem Poradni Alergologicznej w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie

13

GRY Edukacja i zabawa

Z

abawa pełni wielką rolę w rozwoju przedszkolaków – zarówno ruchowym, poznawczym, emocjonalnym, jak i społecznym. Warto zadbać, aby zabawy, w które angażujemy dziecko, oraz gry, które mu podsuwamy, nie tylko sprawiały przyjemność, ale również miały jak największy walor edukacyjny.

Dzieci w wieku przedszkolnym spontanicznie angażują się w wiele rodzajów zabaw. Najczęściej są to: yy zabawy „w udawanie kogoś”, polegające na wcielaniu się w realne lub wymyślone postacie; yy zabawy tematyczne, których istotą jest odtwarzanie sytuacji i ról społecznych (np. zabawa w dom, lub sklep); yy zabawy konstrukcyjne, związane z tworzeniem czegoś nowego z pomocą różnych przedmiotów.

Gry i zabawy edukacyjne idealnie łączą przyjemne z pożytecznym. Stanowią źródło przyjemności nawet dla najmłodszych dzieci i pełnią funkcję kształcącą. W bogatej ofercie tego typu rozrywek każdy znajdzie coś skrojonego do potrzeb i możliwości własnego dziecka. Dostępne są gry i zabawy w parach, zespołowe, a nawet takie, w które przedszkolak może bawić się samodzielnie. Ponadto część z nich oferuje różne stopnie zaawansowania, dzięki czemu stają się one atrakcyjne nie tylko dla dzieci, ale również dla ich opiekunów.

Pod nadzorem rodziców dziecko może spędzać swój czas przy edukacyjnych grach internetowych, które ze względu na swój interaktywny charakter skłaniają do ciągłej aktywności, oddziałują na wiele zmysłów, kształtując spostrzegawczość, koordynację zmysłowo-ruchową oraz refleks dziecka. Umożliwiają mu

14

przy tym nabieranie wprawy w obsłudze komputera i oswajanie się ze światem Internetu. W sieci oraz poza nią można napotkać również gry i zabawy logiczne, pamięciowe, które rozwijają zdolności do logicznego myślenia, koncentrację i pamięć oraz zabawy badawcze, które rozwijają zainteresowania dziecka, stymulują jego wyobraźnię i motywację do poznawania świata.

Tego typu aktywności doskonale uzupełniają dwu- oraz wieloosobowe gry i zabawy planszowe o różnorodnej tematyce, które poza różnymi walorami edukacyjnymi uczą dziecko współpracy i współdziałania lub zdrowej rywalizacji, radości z wygranej i umiejętności radzenia sobie z porażką. Inną formą rozrywki edukacyjnej o charakterze grupowym są zajęcia ogólnorozwojowe, najczęściej przyjmujące postać gier i zabaw umuzykalniających, tanecznych i sportowych, które sprzyjają rozwojowi fizycznemu i nabywaniu sprawności ruchowych, podnoszą stan zdrowia oraz wpływają pozytywnie na koordynację ruchową. Tego typu zajęcia uczą również dziecko postępowania według ustalonych norm i zasad.

Dziecko w pełni skorzysta z możliwości, jakie niesie ze sobą rozrywka o charakterze edukacyjnym, jeśli zabawy i gry, w które go angażujemy, będą możliwie najbardziej różnorodne tematycznie, przeprowadzane zarówno samodzielnie, jak i w formach wieloosobowych czy w grupie. Należy przy tym pamiętać, że dzieci potrzebują również czasu na spontaniczne organizowanie zabaw według ich własnego uznania. t Mateusz Wiliński Psycholog Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 5 w Poznaniu, nauczyciel akademicki

Fot. Dreamstime.com

R oz wój d z i e c k a

M贸j Przedszkolak

15

Od przedsz kola do sz koły

W zdrowym ciele zdrowy duch Sprawność fizyczna czy świadomość chorób i potrzeby ich leczenia to ważne elementy gotowości szkolnej dziecka. Sprawdź, co możesz zrobić, aby pomóc dziecku rozwinąć te umiejętności.

K

Fot. Dreamstime.com

ształtowanie zdrowych nawyków i sprawności fizycznej u dzieci w wieku przedszkolnym powinno dotyczyć: 1. orientacji w zasadach zdrowego żywienia i dbania o swoje zdrowie poprzez zdrowe odżywianie się; 2. dostrzegania związku pomiędzy chorobą a leczeniem, poddawania się leczeniu ze świadomością, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyków w razie choroby jest konieczne; 3. dbałości o sprawność fizyczną na miarę swoich możliwości; 4. uczestnictwa w zajęciach ruchowych, zabawach i grach sportowych na świeżym powietrzu, na podwórku, w parku, na boisku, sali gimnastycznej czy na pływalni lub lodowisku.

W tym numerze „Mojego Przedszkolaka” podpowiadamy, jak pomóc dziecku rozwijać umiejętności 2–4.

16

Mój Przedszkolak

UMIEJĘTNOŚĆ 2 Dziecko dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem, poddaje się leczeniu, np. wie, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyki są konieczne.

Oswajaj z lekarzem Choroby mniej czy bardziej groźne są nieuniknionym elementem życia w rodzinie. Zwłaszcza jeśli twoje dziecko od niedawna uczęszcza do przedszkola, jest bardziej podatne na różnego rodzaju infekcje. Ale przez każdą chorobę można przejść mniej stresująco, jeśli odpowiednio przygotujesz do tego dziecko. Przede wszystkich uczęszczaj z nim na wszystkie wizyty kontrolujące zdrowie i rozwój w poradni dla dzieci zdrowych (tzw. bilanse). Oswoisz je w ten sposób z miejscem, osobą lekarza i pielęgniarki. W poczekalni do lekarza oglądajcie plakaty i ulotki reklamujące różnego rodzaju szczepionki

ochronne i leki. Niech to będzie okazją do rozmowy uświadamiającej twojemu dziecku potrzeby badań kontrolnych (np. systematycznej kontroli zębów) i profilaktycznych (szczepienia ochronne). Poproś pediatrę swojego dziecka, by zalecanie na temat sposobu przyjmowania lekarstw kierował także do twojego dziecka. Uczyni je tym samym współodpowiedzialnym za ich przyjmowanie. Pozwól, by w porze podawania lekarstwa samo wymieszało i odmierzyło zawiesinę doustną, przygotowało na talerzyku porcję potrzebnych tabletek i witamin. Jeżeli konieczne jest, by twoje dziecko przyjmowało leki w formie zastrzyków, rozmawiaj z nim, dlaczego ta forma podawania leku jest skuteczniejsza na długo, zanim wejdziecie do gabinetu zabiegowego.

Nie narzekaj Mały pacjent szybciej zdrowieje w pogodnej i wolnej od napięć atmosferze. Nie narzekaj więc w obecności dziecka, że znowu zachorowało, a ty musisz brać kolejne zwolnienie.

Umawiając wizytę u lekarza, mów żartobliwym tonem, że dawno nie widzieliście pani doktor/pana doktora, że chętnie się z nim/z nią spotkacie, bo wspólnie troszczycie się o zdrowie waszego malucha. Traktuj lekarza jak przyjaciela rodziny. DzieR EK L A M A

Umiejętność 4: Dziecko uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach sportowych na świeżym powietrzu, na podwórku, w sali gimnastycznej, na pływalni.

17

ci lubią odtwarzać w zabawie sytuacje, których doświadczyły, dlatego pozwól, by dziecko bawiło się w panią doktor. Przygotuj mu do tego potrzebne akcesoria: szpatułki, waciki, zabawkowe strzykawki i stetoskop. Niech bada lalki, robi misiom zastrzyki i podaje im gorzkie syropy, pobiera krew. W ten sposób odreaguje stresującą dla siebie sytuację i przygotuje się psychicznie do kolejnej wizyty w gabinecie lekarskim czy zabiegowym. Posługuj się też przykładami bohaterów literackich.

Przeczytaj swojemu dziecku książeczkę „Franklin idzie do szpitala” Paulette Bourgeois, czy popularne utwory wierszowane „Chory kotek” Stanisława Jachowicza lub „Katar” Jana Brzechwy. Niech będą one punktem wyjścia do rozmowy o odczuwanym przez dziecko lęku przed badaniami i o właściwym zachowaniu się podczas badań i zabiegów leczniczych. Ale przede wszystkim zaszczep swojemu dziecku nawyk osłaniania twarzy, gdy kicha lub kaszle oraz naucz, że po wydmuchaniu nosa w chustkę należy umyć ręce, a zużytą chustkę wyrzucić do kosza – unikniecie w ten sposób roznoszenia zarazków na innych członków rodziny i kolegów w przedszkolu.

UMIEJĘTNOŚĆ 3

Dziecko jest sprawne fizycznie na miarę swoich możliwości.

Rozwój fizyczny twojego dziecka jest ważnym elementem gotowości szkolnej. To nie tylko odpowiedni stan zdrowia (gotowość zdrowotną orzeka lekarz na tzw. badaniach przesiewowych m.in. w wieku czterech i sześciu lat), narządów zmysłu (wzrok, słuch), odporność na choroby, odpowiedni wzrost i ciężar ciała, ale także prawidłowa postawa ciała, odpowiednie napięcie mięśni, niezbędne w nauce pisania, sprawność motoryczna w zakresie tzw. motoryki dużej (mięśnie rąk, przedramion, nóg, grzbietu i brzucha) oraz motoryki małej (mięśnie dłoni i palców oraz narządów mowy). Dziecko w wieku przedszkolnym nabywa stopniowo świadomość, że jego rozwój fizyczny zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest prawidłowe odżywianie się, ale równie ważne są jego aktywność ruchowa i higieniczny styl życia. Przedszkolak poznaje ogólną budowę własnego ciała. Starszy przedszkolak potrafi wskazać położenie ważnych organów wewnętrznych i nazwać ich funkcję. Dzieci dowiadują się też o higienie narządów zmysłu oraz układu nerwowego. Zaczynają też dostrzegać różnice fizyczne występujące u obu płci, ludzi różnych ras czy dzieci z różnymi defektami rozwoju i chorobami. Uczą się tolerancji dla różnic i odmienności. Zaspokajaj ciekawość swojego dziecka, rzeczowo odpowiadając na jego pytania dotyczące tych różnic.

18

Fot. Dreamstime.com

Od przedsz kola do sz koły

Rozmawiaj o zmianach w wyglądzie Rozmawiaj z dzieckiem o zmianach w jego wyglądzie wraz z wiekiem. Posłuż się przy tym jego książeczką zdrowia. Porównajcie wzrost, wagę w momencie urodzenia i obecną. Pokaż dziecku odłożoną na pamiątkę koszulkę niemowlęcą, czapeczkę, pierwsze buciki i spróbujcie je przymierzyć. Wyjmij szpitalną opaskę na rączkę schowaną na pamiątkę, zasuszony pępuszek, pukiel włosów, odrysowaną rączkę niemowlęcą.

Obejrzyjcie fotografie od niemowlaka do przedszkolaka, nazywając i porównując zmiany w rozwoju fizycznym twojego dziecka. Obejrzyjcie nagrania raczkowania, pierwszych kroków, pierwszych uśmiechów, gaworzenia, pierwszych słów.

Z podziwem mów, jak jego sprawność fizyczna zmieniała się wraz z wiekiem, ile nauczyło się w ciągu kilku lat życia: samodzielnie chodzi i biega, potrafi jeździć na rowerze, samodzielnie je, posługując się sztućcami, wchodzi po schodach, samo się ubiera, rysuje, rozmawia. A gdy było maleńkie, we wszystkim wyręczali je rodzice. Podkreślaj te postępy w rozwoju fizycznym, zwłaszcza jeżeli twoje dziecko jest mniej sprawne ruchowo.

Wiele metod wspomagających rozwój dziecka i zajmujących się korygowaniem jego rozwoju wspartych jest na ruchu i specjalnie dobranych ćwiczeniach fizycznych. Wymienić tu można gimnastykę twórczą R. Labana, metodę ruchu rozwijającego W. Sherborne czy gimnastykę mózgu P. Dennisona.

Główna idea tych metod wyraża się w stwierdzeniu, że posługiwanie się ruchem stanowi narzędzie wspomagające rozwój psychoruchowy dziecka oraz terapię zaburzeń tego rozwoju.

Opracowany przez W. Sherborne system ćwiczeń wywodzi

Mój Przedszkolak

Najważniejsz� but� w życi� Ręcznie Produkowane

Idealn� d� nauk� cho�zeni�

Roczki

www.emel.com.pl

Pierwsz� but� są ta� ważn�, ponieważ mają bezpośredn� wpływ n� prawidłow� rozwó� stóp �zieck� Wszystkie buty Emel® produkowane są ręcznie wyłącznie ze specjalnie garbowanych skór. Każdy bucik leżakuje na kopycie od 12 do 36 godzin tak, by skóra się odprężyła i zachowała odpowiedni kształt bez konieczności stosowania plastikowych usztywniaczy.

Najwyższa jakość* znajduje uznanie u rodziców, ale również u lekarzy ortopedów. Dowodem są liczne nagrody i wyróżnienia takie jak: Super Produkt, Laur Konsumenta, Najlepsze w Polsce.

ECO CERTIFICATE an award for meeting environmental standards

Aktualna oferta butów dla dzieci Emel® (ponad 400 modeli) dostępna jest na www.emel.com.pl * Wszystkie buty Emel® mają wieczystą gwarancję.

19

Od przedsz kola do sz koły

się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspokajanych w kontakcie z dorosłymi (rodzicami). Metoda ta ma za zadanie rozwijanie przez ruch: świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i działania w niej, dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywaniu z nimi bliskiego kontaktu. Ćwiczenia prowadzone metodą W. Sherborne mają pomóc dziecku w poznaniu siebie, w zdobyciu zaufania do siebie, w poznaniu innych i nauczenia się ufania im, a poprzez nabywanie pewności siebie i wiary we własne możliwości – w nauczeniu się aktywnego i twórczego życia.

Propozycje ćwiczeń 1. „Tulimy się” – spaceruj z dzieckiem w różnych kierunkach po pokoju, na hasło np. ręce do rąk, czoło do czoła, nosek do noska, kolana do kolan, plecy do pleców stykajcie się wskazanymi częściami ciała, zaś na hasło „Tulimy się” przytulcie się do siebie. Zabawę powtórzcie kilka razy, za każdym razem wskazując inne części ciała, którymi trzeba się dotknąć z partnerem.

UMIEJĘTNOŚĆ 4

Dziecko uczestniczy w zajęciach ruchowych, zabawach i grach sportowych.

Pozytywne nastawienie do zabaw, zajęć ruchowych i uprawiania sportu dziecko wynosi z domu. To rodzice zaszczepiają mu bakcyla do różnego rodzaju gier i zabaw sportowych. Tata lubiący uprawiać kolarstwo nauczy swoje dziecko jazdy na rowerze. Rodzic grający w piłkę będzie bawić się nią ze swoim maluchem, gdy ten tylko

2. „Tunel” – dorosły tworzy tunel ze swojego ciała, opierając stopy i dłonie na podłodze; dziecko przechodzi pod tunelem na czworakach lub czołgając się, w taki sposób, by nie zawalić tunelu. Po kilku przejściach pod tunelem, dorosły i dziecko zamieniają się rolami.

3. „Skała” – dorosły staje w lekkim rozkroku, dziecko usiłuje przewrócić skałę. Zamiana ról.

4. Dziecko leży na brzuchu, a dorosły wykonuje masaże. Zamiana ról.

5. „Przepychanie się” – dorosły i dziecko stają do siebie plecami i próbują się przepchnąć. To samo ćwiczenie można wykonać w siadzie skrzyżnym i płaskim.

6. „Kotek” – dorosły staje w rozkroku, a dziecko na czworakach (kotek) chodzi między nogami dorosłego, ocierając się. Zamiana ról.

8. „Rowery” – w leżeniu na plecach, z lekko podkulonymi kolanami, dorosły i dziecko opierają się o siebie stopami i wykonują krążenia nogami, jak przy pedałowaniu na rowerze.

20

Fot. Dreamstime.com

7. „Kołyska” – dorosły siada w rozkroku i obejmuje dziecko, które siedzi mu między nogami i kołyszą się w różnych kierunkach: w tył i w przód, na boki. Zamiana ról.

Mój Przedszkolak

Rozwijaj koordynację ruchową dziecka

nauczy się stawiać pierwsze kroki. Jeżeli preferujesz siedzący tryb życia, spędzasz wolny czas na oglądaniu telewizji czy wpatrywaniu się w monitor komputera, wychowasz prawdopodobnie dziecko mało aktywne fizycznie.

Ruch zaś to zdrowie! A jednocześnie ogromna i naturalna potrzeba twojego kilkulatka. Musisz więc zadbać o to, by tę potrzebę zaspokajać. Wspomnij czasy swojego dzieciństwa, podwórka pełnego bawiących się dzieci, czasy, kiedy królowały całodzienne zabawy na świeżym powietrzu, przerywane tylko nawoływaniem rodziców na posiłki. Gra w gumę, w zbijaka, w berka czy w chowanego to tylko niektóre z zajęć, dzięki którym miło spędzałeś czas ze swoimi rówieśnikami, ale też pozytywnie wpływałeś na swoje zdrowie i rozwój ruchowy. Zadbaj, by twojemu dziecku nie zabrakło ruchu, tego naturalnego, gdy może biegać po podwórku z kolegami, bawiąc się w Indian, wspinając się po drzewach czy drabinkach w ogródku jordanowskim, kopiąc piłkę, jeżdżąc na rowerze, łyżworolkach lub hulajnodze. Jeżeli wolisz, by twój przedszkolak rozwijał się ruchowo pod okiem fachowca, zapisz go na dodatkowe zajęcia ruchowe w przedszkolu. Może to być rytmika, piłka nożna, nauka pływania, judo, tenis, może taniec. Ale pamiętaj, że najpiękniejsze chwile w dzieciństwie to te spędzone z mamą i tatą, nawet jeśli tata nie kopie piłki jak Lewandowski, a mama nie odbija piłeczki jak Radwańska.

Od wczesnych lat oswajaj swoje z dziecka z wodą, ucz je pływania. Igraszki w wodzie nie tylko pozwolą się zrelaksować, odciążą kręgosłup, wzmocnią mięśnie, ale też zwiększą pojemność płuc twojego przedszkolaka i wydolność jego organizmu. Nauka jazdy na rowerze rozwinie zmysł równowagi i koordynację ruchową całego ciała. Bieganie za piłką wzmocni mięśnie nóg.

Wspinanie się po drzewach i drabinkach w parku to nie tylko rozwój koordynacji ruchowej, to ruchy naprzemienne, które synchronizują pracę obu półkul mózgowych, niezbędną podczas nauki czytania i pisania. Tak więc warto dla zdrowia swojej pociechy i jej rozwoju ruchowego uczynić choćby najmniejszy wysiłek. Gimnastykujcie się codziennie lub choćby kilka razy w tygodniu, najlepiej w terenie lub w domu przy otwartym oknie. Wykorzystuj do tego ćwiczenia kształtujące zmysł równowagi (chodzenie po krawężnikach, murkach, brzegu dywanu), czworakowanie i wspinanie się (po drabinkach, drzewach), skoki obunóż, jednonóż, zeskoki, biegi, ćwiczenia z elementami rzutu, chwytania i toczenia piłki. t Joanna Kozubek Dyplomowany nauczyciel przedszkola

Tańczcie razem ze swoim dzieckiem, gdy tylko gra muzyka. Taniec to najpiękniejsza forma ruchu. Dzięki oddziaływaniu rytmu muzycznego i rytmu ciała harmonizują się procesy psychiczne i fizyczne twojego dziecka, jak twierdzi twórca podstaw rytmiki E. J. Dalcroze. Taniec wzmacnia poczucie własnej wartości, pozwala otworzyć się, przełamać schematy. I w ruchach, i w myśleniu o sobie. Zajęcia rytmiczne i taneczne nie tylko umuzyczniają twoje dziecko i uwrażliwiają na poczucie rytmu, ale także rozwijają jego pamięć ruchową (dziecko musi zapamiętać sekwencję ruchów w układzie tanecznym), orientację przestrzenną, motorykę dużą i małą – a to są niezbędne umiejętności do kształtowania gotowości do nauki pisania. Taniec to ruchy naprzemienne, to przekraczanie linii środka, a więc rozwój połączeń między obiema półkulami mózgu. Tańcząc, można dbać o swoją kondycję fizyczną, ale też poprawić sobie humor, gdyż podczas tańca i innych form aktywności ruchowej wytwarzane są endomorfiny – hormon szczęścia. Zauważ, że niezależnie czy wracasz ze swoim dzieckiem z boiska, czy z wycieczki rowerowej, możecie być zmęczeni, spoceni, ubłoceni, ale zawsze jesteście wtedy szczęśliwi.

R EK L A M A

Tańcz z dzieckiem

21

R oz wój d z i e c k a

Nauka oszczędzania Pieniądze i sytuacja finansowa rodziny jeszcze do niedawna były sprawami dorosłych. Coraz częściej jednak rodzice zdają sobie sprawę, że edukacja finansowa dziecka jest ważnym elementem budowania kompetencji potrzebnych w dorosłym w temat oszczędzania i gospodarowania pieniędzmi?

Z

dobywanie wiedzy i nauka nowych umiejętności jest dla dziecka najbardziej skuteczna i najłatwiejsza, kiedy dorosły podąża za zainteresowaniem malucha.

Rolą rodzica będzie więc obserwowanie, kiedy dziecko wyrazi chęć głębszego zapoznania się z tematem finansów. Zadawanie przez nie pytań związanych z tematyką pieniędzy i zaangażowanie emocjonalne w rozmowy o nich, dzielenie się przemyśleniami, podejmowanie w zabawach kwestii kupowania, sprzedawania, braku pieniędzy, wymiany – to wszystko sygnały, że warto poszerzać wiedzę dziecka w tym zakresie.

Postawa rodziców Zanim jednak zajmiemy się edukacją naszych pociech, dobrze wcześniej zadać sobie samemu kilka pytań: 1. Jaki ja mam stosunek do pieniędzy/oszczędzania?

2. Co chcę przekazać mojemu dziecku na ten temat?

3. Jaki przykład podejścia do spraw finansowych daję dziecku poprzez moje zachowanie czy wypowiedzi?

22

Jeśli odpowiedzi na te pytania nie są dla nas zadowalające, warto najpierw popracować nad zmianą własnego nastawienia, zachowania lub sposobu mówienia o pieniądzach, tak by były zgodne z tym, co chcemy na ten temat przekazać naszemu dziecku.

Codzienne sytuacje Wspaniałą okazją do poruszenia tematu pieniędzy i ich wartości, a także oszczędzania, są zakupy z dzieckiem. Zapraszając je do wspólnego tworzenia listy zakupów (starszy przedszkolak może ją spisywać razem z rodzicem, młodszy – rysować produkty) rozmawiamy o tym, ile co kosztuje i ile możemy wydać, dlaczego wybieramy ten sklep czy tańszy/droższy produkt. Warto uczciwie przedstawiać dziecku sytuację finansową rodziny, np. „wydaliśmy dużo pieniędzy na święta, więc w tym tygodniu musimy ograniczyć zakupy” lub „chcę oszczędzić pieniądze na wakacje nad morzem, więc nie kupię ci tak drogiego roweru w tym roku”. Również wyprawy do bankomatu lub do banku mogą być dla malucha ciekawym doświadczeniem, o ile będzie mógł pomóc dorosłemu przy wkładaniu karty czy towarzyszyć przy stanowisku obsługi w banku. Wspólne planowanie wydatków na tydzień lub miesiąc pozwala dzieciom zorientować się, na co właściwie przeznaczane są zarobione przez rodziców pieniądze. Specjalnie dla dziecka, jeśli jest tym zainteresowane, warto narysować tort i podzielić go na tyle części, ile wynoszą najważniejsze domowe wydatki oraz na to, co zostaje na przyjemności. Nasz maluch może pokolorować lub zapełnić rysunkami te części.

Fot. Dreamstime.com

życiu. W jaki sposób wprowadzić dziecko w wieku przedszkolnym

Mój Przedszkolak Temat oszczędzania można też podjąć podczas wspólnego zbierania pieniędzy na coś atrakcyjnego dla dziecka lub całej rodziny, np. na całodniową wycieczkę do zoo. Warto, by dzieci wiedziały, gdzie i na co składamy pieniądze, z czego trzeba było zrezygnować, by zebrać odpowiednią sumę, a nawet żeby uczestniczyły w oszczędzaniu (o ile same tak zdecydują), dokładając pieniądze, które np. dostały w prezencie od dziadków.

Można też zachęcić dziecko do ustalenia celu, do którego samo dąży i wrzucania pieniędzy z prezentów lub symbolicznego kieszonkowego do skarbonki, proponując umowę, np. „Nie stać mnie teraz na tę grę, ale jeśli sama uzbierasz połowę potrzebnych pieniędzy, to ja resztę dołożę”.

Kto pyta, nie błądzi Wszystkie te sytuacje w naturalny sposób inspirują dzieci do zadawania pytań na tematy finansowe, a zadaniem rodzica jest traktowanie tych pytań poważnie, czyli podawanie jasnych, prawdziwych informacji (choć szczegóły muszą być dostosowane do wieku dziecka i jego możliwości zrozumienia). Dorośli sami mogą też rozpoczynać rozmowy na temat pieniędzy lub zapraszać dzieci do samodzielnych przemyśleń, np. „Jak myślisz, skąd mamy pieniądze?”, „Skąd biorą się pieniądze w bankomacie?”, „Jak myślisz, co to jest bank, do czego służy?”. Jeśli

przedszkolak jest szczególnie zainteresowany jakimś tematem, dobrym pomysłem może być poproszenie o pomoc znajomego lub członka rodziny, którego praca wiąże się z obrotem pieniędzmi, a który mógłby wytłumaczyć lub nawet pokazać, na czym np. polega praca bankowca lub co to jest dług.

Zabawy edukacyjne Wiele dziecięcych aktywności pozwala na eksperymentowanie z tematem gospodarowania, oszczędzania, wydawania. Rodzic może brać udział w zabawach, wprowadzając dodatkowe pojęcia, dzieląc się wiedzą i doświadczeniem, wspierając dzieci w rozwiązywaniu problemów dotyczących pieniędzy. Będą to zabawy, w których pojawia się pieniądz jako taki (sklep, poczta, bank itp.), ale również te związane z posiadaniem, wykorzystywaniem, wymianą, zbieraniem innych dóbr, towarów czy nawet usług, np. zabawa w dom („przyniosłem wypłatę kochanie, za co w tym miesiącu musimy zapłacić?”), w wioskę („może upieczemy dla sąsiadki chleb, a ona da nam trochę marchewki z ogrodu i wtedy zostaną nam jeszcze pieniądze na inne zakupy?”), gotowanie („jak użyjemy tylko jednego jajka do tego ciasta, to możemy to drugie zostawić na kogel-mogel”). t dr Alicja Strzelecka-Lemiech Psycholog, psychoterapeuta

KONKURS DLA RODZICÓW Z NAGRODAMI DLA DZIECI Rozwiąż ankietę „Bezpieczny rozwój dziecka” na stronie w w w.m o j p r ze d s z ko l a k .co m.p l i w ygraj nagrody ufundowane pr zez firmę

Do wygrania

5 zestawów produktów z bohaterami popularnej gry „Angry Birds”.

K a ż dy zestaw zawiera : qq 32-stronicowy album w języku polskim z przygodami Angry Birds qq8 naklejek z wesołymi historiami qqplakat z bohaterami gry qq3 saszetki z naklejkami

23

Z d r owi e m a l u s z k a

Gdy maluszka boli brzuszek…

U każdego człowieka ból brzucha może być objawem różnych kłopotów zdrowotnych.

Maluchy reagują tak na infekcje, w tym infekcje wirusowe. Dla małych dzieci brzuch to centrum świata. Nie lekceważmy, gdy nasze dziecko narzeka, że boli go brzuszek.

Najważniejszą rzeczą zarówno dla lekarza, jak i dla rodziców jest prawidłowe rozpoznanie przyczyny dolegliwości.

O

to kilka sugestii, jak pomóc naszemu malcowi, gdy boli brzuszek, a kiedy niezwłocznie udać się do lekarza.

Infekcja Trzy-, czterolatek nie potrafi precyzyjnie określić, gdzie dokładnie go boli. Kiedy rozwija się u niego infekcja, może narzekać na ból brzucha. Towarzyszący temu kaszel dodatkowo nasila te dolegliwości. Inne objawy infekcji to: podwyższona temperatura, złe samopoczucie, ból głowy i biegunka. W tej sytuacji należy skontaktować się z lekarzem, który zaleci odpowiednie leczenie. Przyjmowanie przez malucha antybiotyku często wywołuje biegunkę, dlatego też nie zapominajmy o preparatach zawierających żywe szczepy bakterii, które osłaniają układ pokarmowy dziecka. Podajmy mu Multilac® Baby w formie saszetek.

Zaparcia To jedna z najczęstszych dolegliwości naszych dzieci. Często spowodowana nieprawidłową dietą, w której jest za mało błonnika. Blonnik oczyszcza jelita oraz zwiększa zawartość wody w kupce dziecka. Nieodpowiednie nawadnianie może także przyczynić się do trudności z wypróżnianiem i twardymi stolcami. U niemowląt zaparcia mogą być skutkiem niedojrzałości mikroflory jelitowej. Maluszka pobolewa brzuch i nie może swobodnie zrobić kupki. Wypróżnianie sprawia mu ból. Wprowadzenie zmian w diecie naszego dziecka to pierwsza rzecz jaką powinniśmy zrobić. Już u niemowląt od 4. miesiąca można zastosować Mutilac® Baby – synbiotyk w saszetkach zawierający aż 9 szczepów żywych bakterii oraz substancję odżywczą (FOS), umożliwiająca ich szybsze namnażanie się.

24

Biegunki W biegunce głównym objawem są częste i płynne kupki.

Dziecko oddaje stolce od kilku do kilkunastu razy w ciągu doby.

Biegunka u dzieci może być spowodowana wirusami lub bakteriami np.: z brudnych rączek, przyjmowaniem antybiotyków oraz może być także wynikiem alergii pokarmowej. W takich sytuacjach należy podawać preparaty zawierające żywe szczepy bakterii (np.: Multilac® Baby) celem przywrócenia równowagi mikroflory jelitowej naszego dziecka. Przy biegunce trwającej kilka dni należy skonsultować się z lekarzem.

Zapamiętaj! qq Ból brzucha u dziecka może być pierwszym objawem poważnej choroby – nie lekceważ tego! qq Mikroflora jelitowa dzieci rozwija się aż do 7 roku życia, dlatego podawanie preparatów z żywymi szczepami bakterii korzystnie wpłynie na mikroflorę jelitową naszego dziecka. qq Przy wyborze preparatu zawierającego żywe szczepy bakterii kieruj się: zawartością szczepów bakterii, obecnością substancji odżywczej oraz wygodną, łatwą do zastosowania formą podania preparatu, np. Multilac® Baby – zawiera aż 9 żywych szczepów bakterii, substancję odżywczą FOS i jest zapakowany w wygodne saszetki.

M贸j Przedszkolak

25

R oz wój d z i e c k a

Niemal dla każdego rodzica krępująca jest sytuacja, gdy nauczyciel w przedszkolu zawiadamia go, że jego dziecko zachowuje się agresywnie wobec innych. Co rodzic może zrobić w takiej

Igranie z agresją

Rodzice zazwyczaj prezentują w tej sytuacji różne postawy: niedowierzanie i zaprzeczanie związane z tym, że w domu dziecko nie wykazuje objawów agresji wobec domowników i rówieśników, bagatelizowanie związane z tym, iż dla rodzica oczywisty jest fakt, że jeśli ich dziecko poczuło się w jakikolwiek sposób zagrożone, na przykład faktem, że ktoś chciał zabrać mu zabawkę – to zaatakowało, bezradność związaną z tym, że rodzic nie wie, jakie inne możliwości rozwiązywania sytuacji konfliktowych może podsunąć swojemu dziecku, by nie działało agresywnie.

1 2 3 26

T

akie postawy tudzież odczucie zażenowania i wstydu powodują, że rodzic chce jak najszybciej zakończyć rozmowę. Nauczyciel ma wrażenie, że czeka on tylko na koniec wypowiedzi, aby odwrócić się na pięcie, wrócić do domu i zapomnieć o tej rozmowie. Tymczasem nauczyciel po to właśnie sygnalizuje negatywne zachowanie dziecka, aby rodzic podjął interwencję. Problem polega jednak często na tym, że nie wie on, co robić, a nauczyciel nie zawsze podsuwa pomysły.

Fot. Dreamstime.com

sytuacji?

R oz wój d z i e c k a

Wskazówki dla rodziców Uzyskaj jak największą liczbę informacji Warto zapytać nauczyciela o szczegóły zajścia i czy wcześniej też zdarzały się podobne incydenty, np.: qqCzy mogłaby mi pani powiedzieć, jak do tego doszło? qqCzy wcześniej też zdarzało się, że mój syn się tak zachowywał?

qqCzy zauważyła pani może, od kiedy tak się zachowuje?

qqW jakich sytuacjach zachowuje się bezproblemowo?

Odpowiedzi na te pytania pozwalają nam zebrać informacje o tym, w jakich sytuacjach nasze dziecko nie radzi sobie z emocjami, albo też uchwycić moment, w którym zachowanie naszego dziecka się zmieniło. Jest o tyle istotne, że można odkryć powody pogorszenia się zachowania naszej pociechy, a to już pierwszy krok do działania. Pytanie o bezproblemowe zachowanie malca odkrywa nam obszary wolne od problemu, które mogą być kluczem do rozwiązania, gdyż dowiemy się, w jakich sytuacjach jest on grzeczny. Poza tym podczas rozmowy z dzieckiem motywujące dla niego jest odwołanie się do jego pozytywnych zachowań.

Zapytaj o rozwiązania Rodzice rzadko radzą się nauczyciela. Tymczasem warto zapytać go, czy ma jakieś sugestie, czy wie, jakie działania mogłyby być skuteczne, by takie zachowania dziecka się nie powtórzyły. Nauczyciele spotykają się z problemami wychowawczymi na co dzień i są pedagogicznie przygotowani, a do tego przebywają z naszym dzieckiem kilka godzin dziennie, a więc znają je. Dlatego mogą zaobserwować zmianę w zachowaniu malucha, sprecyzować domniemaną przyczynę i co najważniejsze – zaproponować metody działania.

Warto z tego skorzystać. Można zapytać np.

Porozmawiaj z dzieckiem Rozmowa z dzieckiem na temat zaistniałego incydentu jest niezbędna. Najczęściej rodzice rozpoczynają ją w drodze do domu. Tymczasem rozmowa taka powinna odbywać się tak, by był możliwy kontakt wzrokowy z maluchem, aby rodzic mógł zobaczyć reakcję swojej pociechy, gdyż wtedy rozmowa jest znacznie bardziej skuteczna. Dlatego warto usiąść, by oczy były na podobnym poziomie i nikt z uczestników nie zajmował się czymś innym. Dobrze byłoby, gdyby w takiej rozmowie uczestniczyli obydwoje rodzice.

Oceniaj zachowanie, a nie dziecko Podczas rozmowy z dzieckiem mówmy o nieakceptowaniu agresywnych zachowań, pamiętajmy jednak, by mówić o zachowaniu, a nie o dziecku jako osobie. Zobaczmy to na przykładzie: Niewłaściwy przekaz

Pani w przedszkolu powiedziała, że jesteś niegrzeczny, że biłeś dzisiaj inne dzieci.

Jesteś zły, tak się nie robi.

Taki rodzaj przekazu powoduje, że dziecko czuje się nieakceptowane, niekochane i złe, a takie jego odczucie nie spowoduje zmiany na lepsze, wręcz przeciwnie, jeśli maluch zbyt często będzie słyszał, że jest zły, pomyśli: Odpowiedź dziecka na niewłaściwy przekaz Skoro i tak już jestem zły, to będę zły. Jeszcze zobaczycie, na co mnie stać.

qqCzy ma pani jakąś sugestię, jeśli chodzi o to, co mogłoby być skuteczne dla uzyskania zmiany zachowania?

qqCzy ma pani jakiś pomysł na rozwiązanie tego problemu?

28

Takie myślenie dziecka tylko umocni jego agresywne zachowania. Bardziej skuteczne będzie mówienie o braku akceptacji wobec jego agresji, przy zachowaniu akceptacji dla jego osoby. Każdy z nas chce być akceptowany, kochany, lubiany. To zaspakaja nasze potrzeby emocjonalne. Mówmy więc o zachowaniu, np.

Mój Przedszkolak

Stwórz zaplecze

Właściwy przekaz

Tomku, pani w przedszkolu mówiła mi dziś, że widziała, jak biłeś inne dzieci i zabierałeś im zabawki.

Chcielibyśmy z tobą o tym porozmawiać.

Pamiętajmy, że dzieci w wieku przedszkolnym dopiero uczą się życia, a wiele ich zachowań podyktowanych jest niewiedzą lub wręcz bezradnością. Bardzo często jest tak właśnie w sytuacjach problemowych, w których pojawiają się trudne emocje, takie jak złość. Dzieci po prostu często nie wiedzą, jak mają się zachować. Warto sformułować zasady, jak nasza pociecha może zachować się wobec agresji i przemocy, np.:

Jesteśmy z tatą przeciwni takiemu zachowaniu.

Kochamy ciebie i chcemy, żebyś dobrze czuł się w grupie przedszkolnej. Nie zgadzamy się na takie twoje zachowanie.

qqPowiedz: Nie zgadzam się na takie twoje zachowanie. qqZapytaj: Dlaczego to robisz? qqJeśli możesz, poproś kogoś o pomoc. qqPowtarzaj w myślach jakieś uspakajające zdanie, np. Nic mnie to nie obchodzi.

qqZignoruj zaczepki.

Określ zasady Podczas rozmowy z dzieckiem warto określić zasady postępowania, które stają się dla niego kodeksem działania. Trzeba, by rodzice wcześniej uzgodnili taki kodeks razem, aby uniknąć ewentualnych dyskusji. Określone zasady powinny być proste, krótkie i bardzo oczywiste.

Prz y kładowy reg u lam in 1. Traktujemy ludzi z szacunkiem, czyli tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani.

2. Mówimy do innych dzieci po imieniu.

3. Obowiązuje zakaz bicia, przezywania, krzyczenia

qqOdejdź tak szybko, jak to możliwe, etc.

Pozytywnie wzmacniaj Pamiętajmy, że nauka jest procesem, czyli rzadko bywa tak, że ustalamy pewne zasady, a dziecko w stu procentach będzie się do niego stosowało od razu. To wymaga czasu. Dlatego warto wzmacniać dziecko pozytywnie. Można nagradzać przestrzeganie zasad, powiedzieć dziecku, że każdego dnia, w którym będzie przestrzegało zasad, będzie mogło wylosować los ze szkatułki nagród. Losy do niej można przygotowywać wspólnie z dzieckiem raz w tygodniu. Ciekawą informacją dla rodzica będzie to, co dla malucha jest nagrodą. Starajmy się, by nie były one wyłącznie materialne. Nagrodą może być: wspólne czytanie bajki, poznanie nowej gry, godzinna zabawa z tatą i mamą, zorganizowanie domowego balu, weekend u babci. Z materialnych rzeczy: ulubiony smakołyk, ulubiona gazetka dziecięca, wspólne wyjście na pływalnię.

na drugiego człowieka.

4. Pomagamy sobie wzajemnie i innym ludziom.

5. Pytamy o pozwolenie, jeśli chcemy wziąć nie swoją rzecz.

6. Zgłaszamy sobie wzajemnie, jeśli wiemy, że komuś dzieje się krzywda.

Możemy zaprosić dziecko do składania własnych propozycji, pilnując, by wytłumaczyć maluchowi ewentualne nietrafione propozycje.

Bądź dobrym przykładem Pamiętajmy, że dziecko uczy się przez modelowanie, czyli naśladowanie swoich najbliższych. Jeśli więc chcemy, aby nasz maluch przestrzegał zasad szanowania ludzi, sami też musimy się do nich stosować. W podobny sposób powinniśmy też traktować nasze dziecko. Jeśli będziemy stosować agresję w stosunku do niego, nie będzie ono rozumiało, dlaczego nie może zachowywać się podobnie w analogicznych sytuacjach z jego rówieśnikami. t Marzena Frąckowiak-Świtkowska Trener biznesu i edukacji, psychoterapeuta, coach. Założycielka Pracowni Inżynierii Personalnej, www.pracowniapersonalna.eu

29

Gdy dziecko

Fot. Dreamstime.com

Z d r owi e d z i e c k a

gorączkuje Gorączka jest naturalnym mechanizmem walki organizmu z chorobą, dlatego z podwyższoną temperaturą nie powinno się walczyć zbyt wcześnie. Gdy leczenie jest konieczne, należy pamiętać o zastosowaniu leków przeznaczonych dla dzieci. Jeżeli mimo to gorączka po 2–3 dniach nie ustąpi, konieczna jest konsultacja z lekarzem.

G

orączka to naturalny mechanizm obronny naszego organizmu. Mówimy o niej, gdy temperatura ciała przekracza 38 stopni Celsjusza. Temperatura pomiędzy 37 a 38 stopni to stan podgorączkowy. Człowiek należy do organizmów stałocieplnych – czyli temperatura ciała ludzkiego jest stała i nie zależy od temperatury otoczenia. U człowieka za stan taki odpowiada część mózgu nazywana podwzgórzem.

Objawy gorączki Do typowych objawów gorączki należą ucieplona i sucha skóra głowy, karku, pleców; często skóra może być również wilgotna, spocona, a dziecko może mieć dreszcze. Na skórze policzków mogą pojawić się wypieki. Dziecko z gorączką jest apatyczne, osłabione, nieraz nadmiernie senne. Może zgłaszać ból głowy, pieczenie oczu, zwiększone pragnienie. U malucha można zaobserwować przyspieszony oddech oraz tętno.

Jak prawidłowo mierzyć temperaturę Rozpoznanie gorączki jest bardzo proste – wystarczy użyć termometru. Temperaturę można mierzyć na kilka sposobów – pod pachą, w uchu, na czole, w ustach dziecka oraz w odbycie. Każde z wymienionych miejsc jest dozwolone. Jednak

30

najwygodniejsze jest mierzenie temperatury w uchu – termometry te w kilka chwil pokazują wynik, a jak wiadomo dzieci nawet z gorączką są niecierpliwe i za pomiarem temperatury nie przepadają. Najmniej precyzyjną metodą jest mierzenie temperatury ciała na czole – metoda ta powinna służyć jedynie do pomiaru orientacyjnego. Jeżeli temperatura jest mierzona w ustach, termometr należy najpierw odkazić, a następnie przepłukać wodą. Termometr powinien być włożony głęboko pod język, ale pamiętaj, by dziecko nie pogryzło urządzenia. Mierzenie temperatury w odbycie przez dzieci raczej nie jest lubiane, jeżeli jednak istnieje taka konieczność, pamiętaj, aby termometr był używany jedynie do pomiaru w tym miejscu i przed badaniem posmarowany kremem lub wazeliną, a po badaniu wymyty wodą z mydłem. Jeżeli mierzymy gorączkę pod pachą, termometr należy wsunąć głęboko do dołu pachowego i przyciskać ramieniem.

Przyczyny gorączki Gorączka najczęściej powstaje w odpowiedzi na atak drobnoustrojów chorobotwórczych. Wzrost temperatury niekoniecznie świadczy o infekcji bakteryjnej, bardzo często towarzyszy infekcji wirusowej – wówczas nie ma wskazań do zastosowania antybiotyków. Gorączka może pojawiać się również w okresie poszczepiennym, w wyniku nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne lub wysoką temperaturę. Może być również objawem chorób ogólnoustrojowych.

100% skuteczności Preparat opracowany w celu wzmocnienia odporności dzieci.

Zawiera specjalnie dobrane składniki, których działanie zostało udowodnione w badaniach: DHA (to co najlepsze z Omega-3), witaminę D oraz witaminę C i naturalny miód. Dodatkowo DHA wspiera prawidłowy rozwój mózgu i wzroku, a witamina D wzmacnia kości.

100%

innow acji

Nie zawiera sztucznych konserwantów

Wzmacnia odporność oraz zmniejsza ryzyko infekcji Już dla dzieci powyżej 1. roku życia Produkt polecany przez pediatrów

Informacja dla personelu medycznego 01/2013

100% innowacji Unikalna forma smacznego syropu w szczelnie zamkniętych saszetkach. Zapewnia to precyzyjną, wygodną i higieniczną podaż oraz właściwe zabezpieczenie składników aktywnych przez cały okres stosowania preparatu.

www.omegamed.pl

Z d r owi e d z i e c k a

Syrop, tabletka, czopek?

Temperaturę obniżamy, gdy przekracza 38 stopni Celsjusza.

Wzrost temperatury świadczy, że organizm dziecka walczy z infekcją, dlatego nie należy wprowadzać leków, gdy dziecko ma jedynie stan podgorączkowy. Jeżeli jest konieczność leczenia, należy podać preparaty paracetamolu lub ibuprofenu – są one najbezpieczniejsze dla maluchów. Zawsze wybieraj produkty przeznaczone dla dzieci i dawkuj według załączonej ulotki – nie wolno przekraczać zaleconych dawek. Istnieje możliwość zastosowania obu preparatów na „zakładkę”, czyli jeżeli po kilku godzinach od podania jednego leku gorączka nie ustąpi, a nie minął jeszcze czas do podania kolejnej dawki, można zastosować drugi preparat. Wybór preparatu zależy od preferencji dziecka i objawów towarzyszących. Jeżeli maluch chętnie połyka syropy, to je najlepiej zastosować. Jednak jeżeli oprócz gorączki dziecko wymiotuje, wskazane jest zastosowanie leków w postaci czopku.

Pamiętaj o zaopatrzeniu domowej apteczki w odpowiednie leki. Niekiedy u dziecka wysoka gorączka pojawia się niespodziewanie, lepiej więc mieć lek pod ręką.

Czy gorączka może być niebezpieczna Gorączka jest prawidłową reakcją obronną organizmu, umożliwia bowiem mobilizację układu odpornościowego organizmu. Jednak zbyt szybko narastająca gorączka lub zbyt wysoka temperatura mogą zagrażać dziecku. Należy pamiętać, że gorączka prowadzi niekiedy do odwodnienia organizmu, co może mieć negatywne konsekwencje, dlatego koniecznie trzeba pilnować, ile dziecko wypija płynów w ciągu dnia.

A drgawki gorączkowe?

Drgawki gorączkowe dotyczą najczęściej dzieci między 18 a 24 miesiącem życia, jednak mogą występować między 6 miesiącem a 5 rokiem życia. Najczęściej pojawiają się wtedy, gdy temperatura ciała podczas infekcji przekracza 39 stopni Celsjusza. Przypadłość powstaje nagle i trwa kilka minut. Dziecko pręży się, drży, jego ciałko sztywnieje, traci kontakt z otoczeniem.

Co jeszcze można zrobić Dziecko z gorączką zwykle jest markotne, płaczliwe. Jednak objawy te wynikają z jego złego samopoczucia i należy w tej sytuacji być dla dziecka wyrozumiałym. Gorączkujące dziecko zwykle nie ma apetytu, nie zmuszaj go więc na siłę do jedzenia. Malucha należy poić chłodnymi napojami. Dziecko powinno pozostać w łóżku, dobrze okryte, ale nie przegrzane! W pokoju powinno być 20–22 stopnie Celsjusza, warto zadbać również o nawilżenie powietrza. Jeżeli nie ma w domu nawilżacza, można rozłożyć mokry ręcznik na kaloryferze. Dziecko z gorączką często się mocno poci, zadbaj zatem o czystą piżamkę i zmieniaj często tę bieliznę.

A metody naszych babć?

Doskonały sposób stanowią metody stosowane przez nasze babcie – przykładanie zimnych okładów na czoło i kark dziecka. Można również zastosować chłodną kąpiel (ale nie zimną – woda powinna mieć około 2 stopnie mniej niż temperatura dziecka). Pomóc może również syrop malinowy, a odporność wspomoże czosnek, cebula i nowoczesne preparaty dostępne w aptekach na bazie DHA (to co najlepsze z Omega-3), witaminy D, witaminy C i naturalnego miodu.

Kiedy koniecznie do lekarza Jeżeli gorączka trwa u dziecka dłużej niż 2–3 dni, konieczna jest wizyta u lekarza. Podobnie jeżeli temperatury są bardzo wysokie i przekraczają 39 stopni. Jeżeli dziecko wysoko gorączkuje, istnieje ryzyko odwodnienia, lepiej skonsultuj się więc z lekarzem.

32

1. Jeżeli u twojego dziecka dojdzie do powstania drgawek gorączkowych, pamiętaj – przede wszystkim zachowaj spokój i wezwij pogotowie ratunkowe.

2. Połóż dziecko – najlepiej na boku – na miękkim podłożu, absolutnie nie zostawiaj go samego, nawet żeby zadzwonić.

3. Usuń z otoczenia przedmioty, o które dziecko może się uderzyć i cierpliwie zaczekaj na koniec napadu – nie krępuj kończyn, nie przytrzymuj, nie wkładaj nic do ust dziecka.

4. Absolutnie nie podawaj nic doustnie (na przykład leków) – może to doprowadzić do zachłyśnięcia się dziecka.

5. Po napadzie dziecko może być zmęczone, senne – pozwól mu zasnąć.

P a m i ę t a j ! Fakt, że u dziecka raz wystąpi-

ły drgawki gorączkowe, nie oznacza, że będą się one powtarzać, a ryzyko rozwoju padaczki u dzieci, u których wystąpiły drgawki gorączkowe, jest jedynie nieco większe niż w populacji ogólnej. Na szczęście problem mija z wiekiem. Stosuj u dziecka preparaty przeciwgorączkowe, gdy temperatura przekracza 38 stopni, jednak nie należy podawać profilaktycznie leków przeciwdrgawkowych. t lek. med. Joanna Gładczak

Z d r owi e d z i e c k a

Stoliczku, nakryj się Gotowanie dla każdego domownika czegoś innego może być niewygodne, jednak można tak skomponować

dla zapracowanych rodziców i małego przedszkolaka.

Od czego zacząć zmiany? Co zrobić, aby zdrowe żywienie rodziny było proste i bezpieczne dla dziecka?

C Pa mi ętaj!

zęsto słyszę od pacjentów, że zdrowe żywienie całej rodziny jest bardzo trudne, czasochłonne i zazwyczaj niesmaczne. Trzeba jednak zdać sobie sprawę, że dziecko nie powinno jeść wszystkich produktów z „dorosłego” stołu. Na dziecięcym talerzu nie mogą pojawiać się potrawy smażone w panierkach, grzyby, sushi, tłuste smażone kiełbasy oraz frytki.

34

Dzieci nie powinny jeść dań z gotowymi sosami (dominuje w nich tłuszcz, który sprzyja nadwadze, sól która obciąża nerki, sztuczne dodatki, polepszacze smaku oraz konserwanty podrażniające żołądek i wywołujące zaparcia); y y słodzonych napojów gazowanych zawierających barwniki i aromaty nasilające ryzyko alergii, astmy, otyłości czy ADHD; y y produktów typu instant (wszelkiego rodzaju dania z torebki, np. budyń, kisiel, zupa, gorący kubek, przygotowywane poprzez dodanie wody czy mleka). Takie posiłki zawierają dodatki chemiczne, takie jak: barwniki i E211, czyli silnie alergizujący benzoesan sodu. yy

Spróbujcie ograniczyć jedzenie wysokooczyszczonej mąki, białych bułek, białego ryżu, mąki. Wyzwanie? Nie tak duże. Zamiast białej oczyszczonej mąki pszennej użyjcie do naleśników orkiszowej. Małe dzieci (powyżej roku) powinny jeść mąkę pełnoziarnistą. Produkty z ziaren mało oczyszczonych zawierają m.in. cenne witaminy z grupy B, witaminę E oraz PP, a także wapń i żelazo. Obiad malucha powinien składać się z dwóch dań, to znaczy zupy i drugiego dania. W tym wypadku rewelacyjnie sprawdzą się zupy kremy. Można szykować je na bazie samych warzyw lub warzyw i bulionu mięsnego. Drugie danie powinno zawierać zarówno mięso, rybę, jak i kasze, ryż brązowy, makaron pełnoziarnisty czy ziemniaki oraz warzywa. Najlepiej zarówno w postaci surówek, jak i warzyw gotowanych.

Wspólne biesiadowanie O ile to możliwe, warto zjadać ten posiłek wspólnie – całą rodziną. Wiele badań naukowych dowodzi, że maluchy, które jedzą z rodzicami, rzadziej cierpią na stany depresyjne i lepiej radzą sobie w szkole. Jeśli w rodzinie nie ma potrzeby wspólnego jedzenia, może oznaczać to osłabione więzi oraz brak wzajemnego zainteresowania. Jaki jest tego skutek? Otóż dzieci nie jedzące wspólnie z rodzicami i nie uczestniczące w przygotowywaniu posiłków, w późniejszym życiu mogą

Fot. Dreamstime.com

rodzinne menu, aby te same dania były odpowiednie

M贸j Przedszkolak

35

Z d r owi e d z i e c k a

Papryki faszerowane indykiem i kaszą jaglaną

wykazywać większe problemy we współpracy z grupą. Warto zatem nadać wyższą rangę wydarzeniu, jakim jest wspólne jedzenie. Pozwólcie dziecku pomagać w przygotowaniu posiłku, nakrywaniu do stołu czy zbieraniu naczyń. Dzieci lubią robić to, co dorośli, dzięki temu doskonale się rozwijają.

Para buch

(3 porcje – d la kobiety , mężczyz ny i dziecka)

W kwestii przygotowywania posiłków: starajcie się większość dań gotować na parze. Parowar to idealne urządzenie do przygotowania szybkiego i zdrowego obiadu dla całej rodziny. Mięso można także piec lub dusić, ograniczając smażenie w panierkach. Wybierajcie ekologiczne kurczaki, indyki, a także mięso z królika czy jagnięcia. Ryby jedzcie raz, dwa razy w tygodniu. Ryby morskie to źródło jodu i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym omega-3. Szczególnie polecane są tłuste, np. łosoś czy halibut. Podawaj je na zmianę. Do obiadu zawsze dodawajcie warzyw. Dzieci powinny jeść w ciągu dnia 5 porcji warzyw. Podziel tę ilość na 5 porcji po 100 g, zgodnie z tym, co lubi maluch. Podaj np. pół jabłka, morelę, pół szklanki soku – to dzienna porcja owoców. Warzywa gotuj na parze, podawaj w zupach albo w postaci surówek.

Gdy dziecko nie przepada za warzywami, można je ukrywać w naleśnikach, kotlecikach czy placuszkach. Kupuj warzywa i owoce ekologiczne – choć kosztują więcej niż te z tradycyjnych upraw, to są zdrowsze. Zimą całą rodziną jedzcie mrożonki.

Używajcie tłuszczów roślinnych głównie na zimno. Najlepiej oliwy lub oleju rzepakowego niskoerukowego. Oliwa i oleje zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe i witaminy A, D, E i K. Przyzwyczajaj dziecko do jedzenia surówek i sałatek z oliwą lub olejem.

2 duże papryki i 1 mniejsza, 1/4 wydrążonej papryki, yy 1/2 średniej wielkości cebuli, yy 300 g mielonego mięsa z piersi z indyka, yy 2/3 szklanki wody, yy 12 płaskich łyżeczek kaszy jaglanej, yy 2/3 pęczka pokrojonego koperku, yy 3 łyżeczki oliwy, przyprawy.

Cebulkę drobno pokroić i zeszklić na oliwie. Zagotować wodę ze szczyptą soli i zasypać sparzoną wcześniej kaszą. Zagotować. Wymieszać mięso, cebulę, kaszę, koper, sól, pieprz, sos sojowy – wyrabiając dokładnie. Z papryk ściąć góry z ogonkiem, usunąć gniazda nasienne, tak by nie uszkodzić ścianek papryk. Papryki nadziać farszem wymieszanym z „górą” papryki (ściętym elementem). Ułożyć w wysokim pojemniku parowaru. Nastawić parowar na 40 minut i tyle gotować. Podawać z ugotowanym na parze brokułem posypanym ziarenkami sezamu. yy yy

Włoskie risotto z kurczaka i surówka z marchwi

Przykłady zdrowych obiadów dla całej rodziny

(3 porcje – d la kobiety , mężczyz ny i dziecka)

1/5 siekanej cebuli, 1/2 średniej cukinii, yy 2 łyżki oliwy z oliwek / oleju rzepakowego, yy 1 szklanka surowego ryżu brązowego, yy 2 szklanki rosołu z kurczaka, yy 1 szklanka pokrojonego i ugotowanego mięsa z kurczaka, yy 3 łyżki parmezanu.

Posiekaną cebulę lekko zrumienić w rondlu z oliwą. Dodać ryż i mieszać około 10 minut. Powoli wlać bulion, mieszać. Z ostatnią szklanką bulionu należy dodać kurczaka. Dołożyć pokrojoną i obraną cukinię. Po około 20 – 30 minutach wsypać ser. Przyprawić pieprzem i solą i podawać z surówką z tartej marchwi. yy

(3 porcje – d la kobiety , mężczyz n y i dziecka)

1 kg dyni (ćwierć dyni średniej wielkości), 1 kg pomidorów bez skórki, yy 1 cebula, 2 łyżki oleju, yy 2 szklanki bulionu (wywaru z warzyw lub wody), yy 1 – 2 liście laurowe, 2 łyżki curry, 1 łyżeczka cukru, sól.

Dynię obierz, usuń pestki wraz z miękką otoczką, a miąższ pokrój na kawałki. Posiekaną cebulę zeszklij w rondlu na oleju, dodaj dynię, rozdrobnione pomidory, bulion i przyprawy. Duś pod przykryciem aż do całkowitego rozgotowania się dyni. yy yy

36

Agnieszka Ślusarska-Staniszewska Poradnia Dietetyczna 4LINE www.4line.pl, agnieszka@4line.pl

Fot. Dreamstime.com

Zupa z dyni

yy

Mój Przedszkolak

Wapń

„Bob budowniczy” kości O mocne kości należy dbać od najmłodszych lat. To właśnie w okresie młodości

Fot. Dreamstime.com

pracujemy na to, jak nasza tkanka kostna będzie wyglądała w przyszłości.

P

odstawowymi składnikami, które należy dostarczyć, aby umożliwić prawidłowy wzrost kości, są wapń oraz witamina D3. O tym, że do prawidłowej budowy kości jest niezbędny wapń, wiedzą dzięki reklamom nawet najmłodsi, jednak niestety według badań przeprowadzonych w Polsce dzieci mają znaczne niedobory zarówno wapnia, jak i witaminy D3, co w przyszłości może skutkować rozwojem chorób tkanki kostnej. Aby kości u dzieci były mocne, należy zadbać o prawidłową dietę oraz regularny wysiłek fizyczny.

Prawidłowo zbilansowana dieta W diecie przede wszystkim niezbędne jest dostarczenie odpowiedniej ilości wapnia i witaminy D3. Niedobór tych składników nie jest przez dziecko odczuwany, co więcej – podczas rutynowego badania lekarskiego również nie widać, że u dziecka występuje niedobór, jednak powoduje on zaburzenia w budowie tkanki kostnej.

Wapń

należy do podstawowych budulców kości, jego niedobór może doprowadzić do osłabienia tkanki, powstania osteoporozy, zwiększonego ryzyka złamań. Oprócz budowania kości wapń konieczny jest do funkcjonowania innych komórek, z tego powodu w przypadku jego niedoboru organizm czerpie go właśnie z kości.

37

Z d r owi e d z i e c k a

Dzieci w wieku przedszkolnym powinny spożywać około 700 mg wapnia dziennie. Wapń najłatwiej dostępny jest w mleku i produktach mlecznych. Doskonałym źródłem wapnia są również ryby, zwłaszcza te, które zjadamy wraz z ośćmi – sardynki, śledzie, szprotki. Wapń znajduje się w warzywach (brokuły, szpinak, fasolka, kapusta, pietruszka, jarmuż).

O r i e n t a c y j n a z a wa r t o ś ć wa p n i a w prod u ktac h m lecz n yc h: szklanka mleka – ok. 250 mg;

yy

2 plastry żółtego sera – ok. 500 mg;

yy

kubek jogurtu – ok. 250 mg;

yy

350 dag twarogu – ok. 250 mg.

Jeżeli dziecko nie chce pić słodkiego mleka, znakomitym źródłem wapnia są jogurty oraz kefiry. Dużo wapnia znajduje się w żółtym serze, jednak ze względu na wysoką zawartość tłuszczu nie powinien on być spożywany w dużych ilościach. Podobnie jeżeli chodzi o serki topione. Wbrew powszechnej opinii w twarogu znajduje się mało wapnia, gdyż podczas jego produkcji zostaje on wypłukany (chyba, że w tym procesie zostanie wzbogacony tym pierwiastkiem). Niektóre produkty wpływają niekorzystnie na wchłanianie się wapnia z przewodu pokarmowego – między innymi błonnik i fosfor. Dużo błonnika znajduje się w warzywach, dlatego zawarty w nich wapń jest gorzej wchłaniany. Podobnie jest w przypadku spożywania produktów bogatych w fosfor – coli, fast-foodów, wysokoprzetworzonych produktów wędliniarskich.

Czy można przedawkować wapń?

Do sytuacji takiej może dojść podczas nieprawidłowej suplementacji pierwiastka. Objawami przedawkowania mogą być bóle brzucha, wzdęcia, biegunka lub zaparcia. W rzadkich sytuacjach dojść może do osłabienia mięśni, utraty łaknienia, uszkodzenia nerek. Dlatego prowadząc suplementację, zawsze należy stosować preparat przeznaczony dla danej grupy wiekowej zgodnie z zaleceniami dawkowania, najlepiej pod kontrolą lekarską.

38

Fot. Dreamstime.com

Fot. Dreamstime.com

yy

Witamina D

Jest niezbędna do prawidłowego rozwoju człowieka. Umożliwia prawidłowe wchłanianie się wapnia oraz fosforanów z przewodu pokarmowego, co jest niezbędne do prawidłowego budowania kości oraz uzębienia.

Niedobór może prowadzić do rozwoju krzywicy, osteomalacji, problemów z zębami. Może przyczyniać się również do rozwoju osteoporozy, cukrzycy, niektórych nowotworów oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Mój Przedszkolak W warunkach fizjologicznych witamina D3 powstaje w skórze po ekspozycji na słońce. Jednak podczas stosowania kremów z filtrem ochronnym SPF15 synteza witaminy D w skórze spada aż o 99%, co praktycznie uniemożliwia produkcję witaminy. Źródłem witaminy D może być również dieta: ryby, produkty mleczne, wątroba. Niestety często podaż tej witaminy w diecie u dzieci jest zbyt mała. Z tego powodu wskazane jest stosowanie suplementów. U dzieci przedszkolnych zaleca się podaż witaminy D3 w ilości 400 IU/dobę w okresie od października do marca, a nawet przez cały rok, jeżeli synteza w skórze jest niewystarczająca.

Należy pamiętać, że szkodliwy jest także nadmiar witaminy, którego objawem mogą być nudności, wymioty i biegunka. Dlatego tak ważny jest dobór suplementu, który umożliwi precyzyjne dawkowanie witaminy.

Oprócz zbilansowanej diety niezbędny jest regularny wysiłek fizyczny. Najlepiej, aby ruch był wykonywany na świeżym powietrzu. Witamina D3 jest wytwarzana w skórze pod wpływem promieni słonecznych, dlatego jeżeli tylko jest to możliwe, dziecko powinno bawić się na dworze. Z tego powodu warto zaplanować wypady do parku, lasu, na plac zabaw. Mała aktywność fizyczna może doprowadzić do zaniku tkanki kostnej.

Niestety obecnie dzieci coraz więcej czasu spędzają biernie – w planie dnia większości maluchów znajduje się codzienne oglądanie telewizji, granie na komputerze. Często wówczas przegryzane są niezdrowe przekąski, które niekorzystnie wpływają na wchłanianie się wapnia z przewodu pokarmowego. Taki styl życia może doprowadzić nie tylko do rozwoju otyłości u dziecka, ale również niekorzystnie wpływa na budowę tkanki kostnej. Konieczne jest zaplanowanie wolnego czasu dziecka tak, aby jak największa jego część była spędzana aktywnie.

W dietach dzieci coraz częściej brakuje mleka, jego przetworów oraz ryb. Te składniki są wypierane przez fast foody i produkty wysokoprzetworzone. Trzeba pamiętać, że złe zachowania żywieniowe w niedługim czasie odbiją się na stanie zdrowia dzieci, a skutki niedoborów dietetycznych będą widoczne pod postacią chorób tkanki kostnej. Dlatego należy dążyć do modyfikacji nieprawidłowego stylu życia poprzez prowadzenie urozmaiconej diety oraz systematyczny wysiłek fizyczny. t lek. med. Joanna Gładczak

R EK L A M A

Dieta to za mało

39

Dobre i złe tłuszcze w diecie dziecka Na świecie, a od pewnego czasu również w Polsce, lawinowo wzrasta liczba dzieci z nadwagą oraz otyłością. Powszechnie uważa się, że tłuszcze są odpowiedzialne za przyrost masy ciała i z tego powodu należy eliminować je z diety. Czy słusznie?

Czy w diecie dziecka należy unikać stosowania lipidów?

T

łuszcze, inaczej zwane lipidami, są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Stanowią źródło energii. W przypadku dzieci – niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Są nośnikiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K).

Kwasy tłuszczowe biorą udział w budowie błon komórkowych, wpływają na motorykę przewodu pokarmowego. Niedobór niektórych kwasów tłuszczowych może doprowadzić do zahamowania wzrostu.

Dobre tłuszcze, złe tłuszcze W diecie istotne jest, jaki tłuszcz bywa podawany. Tłuszcze mogą zawierać w sobie kwasy tłuszczowe nasycone, jednonienasycone oraz wielonienasycone. Spośród kwasów wielonienasyconych w dietetyce najważniejsze są nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Organizm człowieka nie potrafi wytworzyć ich samodzielnie, dlatego muszą być one podawane w codziennej diecie. Do NNKT należą kwasy tłuszczowe omega 3 i omega 6. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe korzystnie wpływają na gospodarkę lipidową, zmniejszając stężenie cholesterolu LDL (powszechnie nazywanego złym cholesterolem) i trójglicerydów. Nasycone kwasy tłuszczowe stanowią głównie źródło energii, jednak wpływają niekorzystnie na poziom cholesterolu, co sprzyja rozwojowi miażdżycy. Ponadto w składnikiem żywności mogą być izomery trans – są złymi tłuszczami, których należy unikać (szczególnie dzieci oraz ko-

40

biety ciężarne). Znajdują się między innymi w utwardzanych margarynach. Produkty te są często stosowane do wyrobu słodyczy, dlatego należy je zdecydowanie w diecie dziecka ograniczać. Kwasy trans przyczyniają się do odkładania blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych.

Źródła dobrych tłuszczy W prawidłowo zbilansowanej diecie dziecka znaleźć się powinny zarówno tłuszcze roślinne, jak i zwierzęce. Źródłem kwasów omega 3 są oleje roślinne (rzepakowy, sojowy, lniany), źródłem omega 6 – olej słonecznikowy, z pestek winogron, kukurydziany.

Nienasycone kwasy tłuszczowe znajdują się w rybach morskich – makreli, łososiu, sardynce, śledziu, tuńczyku.

W diecie dziecka powinny znajdować się również tłuszcze jednonienasycone; ich źródłem jest bezerukowy olej rzepakowy oraz oliwa z oliwek. Źródłem tłuszczów nasyconych są tłuszcze pochodzenia zwierzęcego (masło, śmietana), jednak powinny być one podawane w ograniczonych ilościach.

Fot. Dreamstime.com

Z d r owi e d z i e c k a

Mój Przedszkolak

Olej, margaryna czy masło?

W codziennej diecie dziecka swoje miejsce powinny mieć oleje roślinne. Bezerukowy olej rzepakowy jest doskonały zarówno do podawania na zimno, jak i do obróbki termicznej. To bardzo ważne, gdyż smażenie olejów nie przeznaczonych do wysokich temperatur, może powodować powstawanie związków niekorzystnych dla zdrowia.

Olej słonecznikowy należy do zdrowych tłuszczów i stanowi doskonałe źródło kwasów, jednak nie nadaje się do smażenia. Zdrowa jest również oliwa z oliwek.

Tłuszcze roślinne są zawarte w margarynach, które można zastosować w diecie przedszkolaka, pamiętając o doborze produktów wysokiej jakości. Masło jest źródłem tłuszczu zwierzęcego. Podając dziecku masło, należy pamiętać, że nie należy na nim smażyć. Ponadto powinno być ono właściwie przechowywane (w papierku lub nieprzeźroczystej maselniczce, co zapobiega utracie witamin).

Czego unikać?

Smalec jest bardzo niezdrowy i należy go unikać w diecie zarówno dzieci, jak i dorosłych. Niekorzystne dla zdrowia jest również spożywanie tłuszczów trans – znajdują

się one w utwardzanych margarynach, zwykle przeznaczonych do wyrobów cukierniczych. U dzieci należy z diety eliminować słodycze oraz tłuste słone przekąski (chipsy, paluszki, słone orzeszki). Nie wskazane jest podawanie przekąsek typu fast-food.

Jeśli dziecko waży zbyt dużo Jeżeli dziecko ma nadwagę lub jest otyłe, to w pierwszej kolejności eliminujemy z jego diety cukry proste. Tak więc z diety wyrzucamy słodycze, soki owocowe i białe pieczywo.

Eliminujemy z diety produkty zawierające tłuszcze nasycone – produkty smażone w głębokim oleju, przekąski typu fastfood. Staramy się wprowadzić do diety więcej warzyw i owoców oraz zadbać o systematyczny wysiłek fizyczny. Dzieci – ze względu na intensywny wzrost – są najbardziej narażone na skutki nieprawidłowego żywienia. Z tego powodu tak ważne jest dbanie o jakość spożywanych przez nie posiłków i ich urozmaicenie. W codziennej diecie warto pamiętać o wybieraniu zdrowych dla organizmu tłuszczów. t lek. med. Joanna Gładczak

R EK L A M A

S p e c j a l i st a r a d z i

Fot. Dreamstime.com

Pierwsza wizyta Michała u dentysty

Asystentka (A): Dzień dobry! Zapraszam do gabinetu.

Cześć Michałku! Byłeś już kiedyś u dentysty?

Michał (M): Nie. A: Zobacz, jaki mamy kolorowy gabinet. Usiądź sobie na tym różowym fotelu. Wiesz, że ten fotel jest jak winda?

Jeździ do góry i w dół, zaraz ci to pokażę. (Zwraca się do mamy) Czy zauważyła pani coś niepokojącego u Michała?

Mama (M): Właściwie nic takiego się nie dzieje, nie skarży się na ból, jednak ostatnio zauważyłam w czwórkach czarne plamy i chciałabym to skontrolować.

42

A: Rozumiem, poproszę panią doktor.

Dentysta (D): Witam. (Zwraca się do dziecka) Cześć, jestem Iza. A ty jak masz na imię?

M: Michał.

D: Ile masz lat?

M: Cztery.

D: (Zwraca się do mamy) Dziś jest państwa pierwsza wizyta w naszym centrum, przeprowadzimy więc ogólne badanie stanu zębów ze szczególnym uwzględnieniem czwórek. Słyszałam, że w czwórkach coś się dzieje?

M: Tak, zauważyłam czarne plamy.

D: Zaraz to sprawdzimy. (Mówi do mamy Michała) Pierwsza wizyta dziecka u dentysty powinna mieć miejsce około drugiego roku życia. Tak wczesne wizyty przyzwyczajają dziecko do gabinetu stomatologicznego i pozwalają systematycznie kontrolować stan zębów, by nie dopuścić do destrukcyjnych zmian, które w przyszłości mogą mieć wpływ na zęby stałe. Zęby mleczne są słabiej zmineralizowane niż zęby stałe, stąd próchnica postępuje w nich bardzo szybko. Kontrole u dentysty powinny się odbywać co około sześć miesięcy. (Zwraca się do Michała) Michałku, zobacz, mam tutaj takie plastikowe lusterko do oglądania ząbków i taką lampkę z czerwonym światełkiem, która bada, czy ząbki są zdrowe. A tutaj mamy pluszowego przyjaciela Dinusia. Chcesz zbadać ząbki Dinusia lusterkiem?

M: Tak. (Michał bada Dinusia) D: Pokażesz mi teraz twoje ząbki?

M: (Otwiera buzię) D: O, jak ślicznie. (Przeprowadza badanie laserem diagnostycznym, asystentka notuje wyniki). Teraz badamy zęby specjalistycznym laserem diagnostycznym, który pozwala wykryć początkowe stadium próchnicy. W takim przypadku zamiast tradycyjnego leczenia można zastosować ozonowanie, które hamuje dalszy rozwój próchnicy. Do ozonowania 55, 65, 75, 85, do leczenia: 54, 64, 74, 84, przy 84 proszę zaznaczyć ewentualne leczenie kanałowe. Zalecam również fluoryzację, którą możemy przeprowadzić dzisiaj.

Mój Przedszkolak

(Zwraca się do mamy) Jest to prosty i bezbolesny zabieg profilaktyczny, który chroni szkliwo i doskonale adaptuje dziecko do dalszego leczenia. Fluoryzację powinno się wykonywać raz na trzy miesiące.

M: Oczywiście, proszę fluoryzować.

D: Zobacz, jaką mamy tutaj smaczną truskawkową piankę, smakuje jak lody. Posmarujemy nią ząbki? Otwórz buzię.

M: (Otwiera buzię) D: Bawiłeś się kiedyś w pilota?

M: Tak. D: Zobacz tutaj mamy taką maseczkę pilota. Zakłada się ją na nosek. Na następnych wizytach będziemy z niej korzystać, więc w domu musisz się z nią zaprzyjaźnić.

A: Byłeś dziś bardzo dzielny. Należy ci się nagroda. Za chwilę pójdziemy do pokoiku zabaw, gdzie poczekamy na mamę.

Pani doktor musi teraz porozmawiać z mamą. (Wychodzą) D: (Do mamy) Za chwilę asystentka przygotuje dla pani plan leczenia i przedstawi wszystkie koszty. Rzeczywiście czwórki są objęte próchnicą, którą trzeba wyleczyć. W czwórce na dole po prawej stronie zmiany są głębokie, stąd niewykluczone, że będzie trzeba leczyć ten ząb przewodowo. Leczenie jest pilne, w najbliższym czasie mogą się pojawić dolegliwości bólowe lub obrzęk. Często u dzieci stany zapalne w jamie ustnej mogą powodować zaburzenia snu, brak apetytu, unikanie ciepłych posiłków.

M: A czy konieczne jest leczenie tej czwórki, czy nie lepiej ją usunąć, żeby już był z nią spokój? Przecież zęby mleczne i tak wypadną.

D: Zęby mleczne odgrywają kluczową rolę w zachowaniu prawidłowego zgryzu, są pewnego rodzaju drogowskazem dla wyrzynających się w ich miejscu zębów stałych. Trzeba je utrzymać aż do czasu fizjologicznej wymiany. Jeśli przedwcześnie usuniemy mleczaki, może to skutkować pojawieniem się wady zgryzu. Zęby mleczne mają też wpływ na zdrowie zębów stałych. Za dwa lata u Michała pojawią się pierwsze zęby stałe, które w obecności zniszczonych próchnicą mleczaków szybko ulegną zakażeniu bakteriami.

M: Rozumiem, jednak obawiam się, czy Michał będzie tak chętnie otwierał buzię, jak usłyszy odgłos wiertła. Boje się, że się zniechęci, a wtedy już nic nie zrobimy.

D: Proszę się nie obawiać. U nas leczenie odbywa się w uspokajającym podtlenku azotu. Maseczka, którą pokazałam Michałowi, służy do podawania gazu rozweselającego.

Proszę w domu przyzwyczaić Michała do niej, bo wtedy chętniej założy ją podczas wizyty u nas. Ważne jest, by przed zastosowaniem podtlenku dziecko nie jadło i nie piło nic przez co najmniej dwie godziny.

M: A czy podają państwo znieczulenie tak małemu dziecku?

D: Oczywiście. Najpierw smarujemy dziąsło owocowym żelem znieczulającym. Do podawania właściwego znieczulenia stosujemy system komputerowy, który kontroluje siłę podawania anestetyku. Dzięki temu dziecko nie czuje momentu znieczulenia. Jeśli dziecko nie chce współpracować z lekarzem, istnieje możliwość podania znieczulenia ogólnego.

M: Czy jest to bezpieczne?

D: Tak. Narkoza przeprowadzana jest przez doświadczonego anesteziologa, który kontroluje stan dziecka podczas zabiegu.

M: Proszę mi doradzić, w jaki sposób mogę dbać o zęby Michała, by nie doszło do rozwoju próchnicy.

D: Bardzo ważne jest, by usuwać bakterie odpowiedzialne za próchnicę. Kilka zębów u Michała zakwalifikowałam do ozonowania. Jest to zabieg profilaktyczny, całkowicie bezbolesny.

Wykorzystuje silne właściwości bakteriobójcze ozonu – pozwala zahamować rozwój próchnicy.

M: Czy w domu powinnam zwrócić na coś szczególną uwagę. Myjemy ząbki codziennie rano i wieczorem.

D: Dam Pani w prezencie płyn do płukania jamy ustnej, który wybarwia płytkę nazębną i pokazuje miejsca, na które należy zwrócić szczególną uwagę podczas szczotkowania zębów. Zęby należy myć po każdym posiłku. Nie należy też dokarmiać dziecka w nocy lub podawać mu słodzonych napojów, szczególnie gęstych soków. Warto jest też zwrócić uwagę, żeby dziecko nie podjadało słodyczy. Lepiej dla zębów jest zjeść jeden cały batonik naraz i następnie umyć zęby niż jeść po kawałku przez cały dzień. Należy też unikać słodyczy, które oblepiają zęby i długo się na nich utrzymują. Warto kupić dziecku szczoteczkę elektryczną, która dokładniej czyści zęby. Poza tym odgłosy szczoteczki przyzwyczają dziecko do dźwięków, które może usłyszeć w gabinecie.

M: Dziękuję ślicznie. Chciałabym się umówić na kolejną wizytę.

D: Asystentka zejdzie z panią do rejestracji. t W tekście zostały przedstawione odpowiedzi na wybrane pytania rodziców związane z pierwszą wizytą dziecka w gabinecie stomatologicznym. Pamiętajmy jednak, że każda sytuacja z udziałem dziecka jest inna i wymaga indywidualnej konsultacji ze specjalistą.

lek. stom. Izabela Walawender Centrum Stomatologii Dziecięcej i Ortodoncji; działa w ramach Kliniki Implantologii i Stomatologii Estetycznej borczyk.pl w Katowicach

43

R oz wój d z i e c k a

Ruch, taniec, dotyk = = rozwój dziecka Dlaczego mówiąc o psychologii, zaczynamy od ciała? Dlaczego kładziemy tak duży nacisk na rozwój ruchowy? Nie ma wątpliwości: ruch jest bazą, najważniejszym

N

a początku było ciało… – tak mogłaby zacząć się opowieść o ewolucji gatunku ludzkiego.

Jednak nie biologia będzie przedmiotem tych rozważań, a delikatna sfera życia emocjonalnego i społecznego naszych dzieci. W rozwoju gatunku ludzkiego ruch wyprzedził język; podobnie jest i w przypadku każdej jednostki. Cofnijmy się do pierwszych minut życia człowieka, by lepiej zrozumieć te zależności.

Od pierwszych chwil życia Samo poczęcie nowego życia jest owocem aktywności; zaś moment zapłodnienia komórki jajowej wymaga od plemników ogromnej ruchliwości. Od pierwszego momentu podziału komórkowego w łonie matki następują nieprzerwane dynamiczne zmiany, a gdy układ nerwowy jest już na to przygotowany, płód zaczyna intensywny trening możliwości ruchowych. Dzięki nim może po dziewięciu miesiącach wydostać się na świat już jako noworodek

44

Fot. Dreamstime.com

podłożem dla rozwoju dziecka i bez niego nie bylibyśmy tym, kim jesteśmy.

i od pierwszych chwil swojego życia szlifować swoje umiejętności motoryczne nabyte w okresie płodowym. Układ nerwowy noworodka jest tak zaprogramowany, by umożliwić mu przetrwanie w trudnych warunkach świata poza łonem matki. Niemowlę wyposażone jest więc w szereg odruchów pierwotnych, czyli reakcji ruchowych ciała na specyficzne bodźce. Odruchy te, zupełnie niekontrolowane przez świadomość, z czasem wygasają i zamieniają się w konkretne umiejętności ruchowe – na przykład utrzymywanie równowagi czy kontrolę napięcia mięśni.

Psyche & Soma Zanim dziecko nauczy się komunikować przy pomocy słów, zdobywa już szereg możliwości związanych z ruchem i uczy się, że za ich pomocą może realizować swoje potrzeby: zaspokojenia ciekawości, bliskości, głodu. Za ruchem podążają procesy intelektualne, bowiem za jego sprawą dziecko uruchamia coraz wyższe poziomy przetwarzania bodźców w układzie

R EK L A MA

nerwowym. Dlatego mówimy o rozwoju psychomotorycznym czy psychoruchowym – te dwa elementy są nierozłączne, a im młodsze dziecko, tym związek ten jest silniejszy.

U przedszkolaków rozwój somatyczny jest już zaawansowany i wszystkie funkcje ruchowe (czołganie, bieganie, skakanie itd.) są opanowane; pozostaje teraz ćwiczyć je i udoskonalać. Ruch niesie radość – przypatrzmy się, jaką satysfakcję daje naszym dzieciom możliwość swobodnego poruszania się na spacerze czy w ogrodzie, jak chętnie sprawdzają swoją siłę, szybkość i gibkość, jak mierzą się z prawem grawitacji. We współczesnej edukacji przedszkolnej kładzie się nacisk na harmonijny i całościowy rozwój dzieci, nie brakuje więc zajęć ruchowych, na których przedszkolaki mogą realizować swoje silne potrzeby ruchowe i poprzez motorykę radzić sobie lepiej z emocjami, relacjami w grupie, samooceną.

Siła mózgu Dobra kontrola własnego ciała, świadomość jego możliwości, szeroki wachlarz umiejętności ruchowych są podstawą dla równowagi emocjonalnej dziecka. Dzieje się tak za sprawą połączeń nerwowych ośrodków ruchu z korą mózgową odpowiedzialną za wyższe funkcje psychiczne (czyli myślenie, emocje, pamięć). Układ neuronalny człowieka jest bowiem systemem działającym całościowo, dlatego też dzieci o ograniczeniach ruchowych mają dużo mniejsze możliwości rozwoju intelektualnego niż ich pełnosprawni rówieśnicy.

Informacje płynące ze świata dziecko odbiera najpierw zmysłami – a więc przez ciało – a dopiero później są one przetwarzane na wyższych poziomach, czyli w mózgu dziecka. Prawidłowe i szybkie przetwarzanie pozwala na odpowiednią reakcję ciała – np. fizjologiczną (pocenie się) lub ruchową (odsunięcie ręki od gorącego garnka). Podstawowe funkcje ciała: równowaga – pozwalająca na swobodną zabawę, bezpieczeństwo grawitacyjne – niezbędne, by wspiąć się na drzewo, koordynacja obydwu półkul – konieczna do pi-

Mój Przedszkolak

sania na tablicy lub powtórzenia kroków tanecznych, reakcje obronne – chroniące dziecko podczas upadku, te wszystkie umiejętności budowane są na bazie wrażeń zmysłowych i wzorców ruchowych, które dziecko ćwiczy od pierwszych dni życia. Współczesny tryb życia i coraz częstsze zaburzenia rozwojowe na tle neurologicznym nie sprzyjają temu procesowi, dlatego tym ważniejsze jest stymulowanie poprzez ruch w taki sposób, aby ułatwić naszym dzieciom wszechstronny rozwój umysłowy, emocjonalny i społeczny.

Rozwijajmy się!

Jedną z metod pracy z ciałem i ruchem jest program stworzony przez Weronikę Sherborne. Ruch rozwijający Developmental Movement, bo tak autorka nazwała swoją metodę, stanowi drogę do integracji grupy i wzmacniania kompetencji społecznych każdego z jej uczestników. Zajęcia odbywają się w grupie, jednak nie mają nic wspólnego z klasycznymi lekcjami wychowania fizycznego, podczas których pojawia się rywalizacja i ocenianie i które dla mniej sprawnych dzieci są często źródłem stresu i niepokoju. Ruch rozwijający niesie szereg korzyści dzieciom nieśmiałym, niepewnym siebie, zagubionym, chwiejnym emocjonalnie. Daje poczucie własnego ciała, wzmacniając propriocepcję (czyli zmysł odpowiedzialny za odczuwanie mięśni, stawów), dzięki czemu dziecko zyskuje poczucie bezpieczeństwa wśród innych osób; pomaga nawiązywać relacje; oswaja z cielesnością własną i innych, z grawitacją i różnymi właściwościami przestrzeni. Jest dla każdego, również dla dzieci otyłych, niepełnosprawnych, słabych. Warto zaproponować, aby w przedszkolu pojawiły się takie zajęcia prowadzone przez wykwalifikowanego nauczyciela metody, ale bez przeszkód można również korzystać z jej działania w domu. Sherborne oparła bowiem swoją teorię na obserwacji naturalnych potrzeb ruchowych w kontakcie z innym człowiekiem – dla dziecka będzie to oczywiście rodzic.

45

R oz wój d z i e c k a

Propozycje zabaw Większość proponowanych ćwiczeń możemy śmiało wykonywać w domu, niektóre przypominają zwykłe zabawy, baraszkowanie z dziećmi. Samoloty, bujania, siłowanie się, toczenie czy czołganie sprawiają przyjemność nie tylko dzieciom – wielu rodziców po grupowych zajęciach mówi o pozytywnych doznaniach płynących z ruchu i kontaktu z własnym ciałem.

Dotknij mnie W pracy poprzez ruch rozwijający akcentuje się jeszcze inny aspekt cielesności, bardzo istotny dla budowania poczucia bezpieczeństwa i prawidłowego funkcjonowania w świecie zewnętrznym: jest to dotyk. U prawidłowo rozwijających się w życiu płodowym dzieci, które przychodzą na świat o czasie, ciągłość dotykowa z mamą zazwyczaj zostaje zachowana. Jeśli jednak maluszek zaraz po wydostaniu się na świat trafia do inkubatora, jego potrzeby dotykowe zostają poważnie zachwiane.

Dotyk mamy – przytulanie, głaskanie, mycie, trzymanie na rękach – jest podstawą dla poczucia bezpieczeństwa i zaraz po równowadze jest najistotniejszym zmysłem potrzebnym do ogólnie pojętego dobrostanu i stabilności emocjonalnej.

Pamiętajmy, że potrzeba dotyku nie maleje z wiekiem, a jedynie zostaje skompensowana przez inne rodzaje kontaktu, na przykład słownego. Przedszkolak nadal potrzebuje częstych bodźców dotykowych, które można realizować nie tylko poprzez przytulanie – dlaczego nie wykorzystać ćwiczeń ruchowych i masaży do podtrzymywania bliskiej więzi? Kontakt z ciałem drugiego człowieka, oparty na zaufaniu, pełni podobną funkcję co kontakt z podłożem: daje dziecku poczucie, że tu i teraz jest na swoim miejscu, że jest adekwatne, akceptowane, bezpieczne.

Moc tańca Jeszcze inny rodzaj doznań płynących z ciała, a mających korzystny wpływ na sferę psychiczną kilkulatka, dostarcza taniec. I choć klasyczne formy taneczne są dobrym treningiem koordynacji, pamięci ruchowej i rytmiki, to najlepsze efekty odnosi w pracy z dziećmi taniec kreatywny, a więc improwizowany. Radość płynąca z samodzielnego tworzenia ruchu i odkrywania swoich kompetencji w tym zakresie jest tylko jedną z korzyści, które uzyskuje przedszkolak podczas ekspresji tanecznej. Pozornie niezorganizowany, chaotyczny taniec w grupie innych dzieci daje możliwość wyrażenia emocji, również tych nieprzyjemnych: żalu, gniewu czy strachu, w sposób akceptowany przez społeczne normy. W tańcu improwizowanym mogą wykazać się też dzieci nieśmiałe lub

mniej sprawne – żaden z tańczących nie jest poddawany ocenie, a każda inwencja ruchowa jest chwalona. Świadomość ciała i uwewnętrzniony jego schemat (dziecko czuje swoje ciało, wie, gdzie znajdują się jego poszczególne części, potrafi je nazwać, postrzega ciało jako całość zgodną ze swoją osobowością) idzie w parze z tzw. bezpieczeństwem posturalnym, czyli prawidłową reakcją na bodźce ruchowe.

Kreatywny taniec daje dzieciom poczucie sprawczości („mogę! potrafię!”), bezpieczeństwa i stałości swojej tożsamości („niezależnie od moich działań pozostaję sobą”), a także akceptacji samego siebie, również wśród rówieśników („jestem taki sam jak inni, a nie gorszy”).

Pamiętajmy, że praca z ciałem i ruchem jest jedną z metod psychoterapii również osób dorosłych – choreoterapia, czyli leczenie przez taniec, jest coraz bardziej docenianą metodą terapii nerwic, depresji, lęków. I nie bez powodu – poruszanie się w przestrzeni jest doskonałym sposobem na poznanie siebie, zrozumienie własnych potrzeb, spotkanie ze swoim „ja”.

Dzieci niezintegrowane Pamiętajmy o znaczeniu aktywności ruchowej dla prawidłowego przystosowania naszego dziecka do świata zewnętrznego. Ruch stymuluje układ nerwowy, tworząc szeregi nowych połączeń neuronalnych. Mózg dziecka, dodatkowo dotleniony podczas ruchu, pracuje sprawniej, lepiej, bardziej zorganizowanie. Ruch poprawia siłę i elastyczność mięśni, gibkość, szybkość, zaś przede wszystkim usprawnia koordynację niezbędną do prawidłowego wykonywania codziennych czynności – zawiązania butów, podlania kwiatów czy jazdy na rowerze.

Jeśli więc nasz przedszkolak ma kłopoty z codzienną samoobsługą, samodzielnością, śmiałością, nawiązywaniem kontaktów, wysiedzeniem w miejscu, lub jeśli bardzo nie lubi aktywności ruchowych – poszukajmy przyczyny w ciele.

Być może układ nerwowy nie funkcjonuje tak, jak powinien; kłopoty mogą leżeć w przetwarzaniu sensorycznym.

Coraz bardziej popularna i święcąca triumfy terapia integracji sensorycznej polega na takiej stymulacji układu nerwowego poprzez ruch, by usprawnić zaburzone funkcje i pozwolić dziecku wyrównać deficyty względem rówieśników. Nie musimy chyba akcentować, jak duże znaczenie ma to dla poczucia własnej wartości, a to z kolei – dla prawidłowego życia emocjonalnego i społecznego dorosłego człowieka, którym kiedyś będzie nasza pociecha. t Krystyna Roszak Psycholog dziecięcy, antropolog, pedagog, terapeuta Integracji Sensorycznej, specjalizuje się w rozwoju ruchowym i neuropsychologii

46

ŚWIAT

Mój Przedszkolak

przedszkolaka od A do Z

To się c z y ta i s ł u c h a

Najlepsze Piosenki Pana Kleksa

Autor: Aleksandra Mizielińska, Daniel Mizieliński Liczba stron: 110 Cena: 59,90 zł Wydawnictwo Dwie Siostry Dla dzieci od lat 3

Wykonawcy: Piotr, Fronczewski, Maryla Rodowicz, Małgorzata Ostrowska, Edyta Geppert, Andrzej Rosiewicz, Emilian Kamiński Cena: 24,99 zł Nośnik: CD Dystrybutor: Sony Music Entertainment

T

K

ni i miasta Majów w Meksyku. W Anglii

ków. Szalony profesor Ambroży Kleks na trwale

zagracie w krykieta, w Indiach poćwiczy-

wszedł do kanonu literatury dziecięcej, a z niej

cie jogę, a w Chinach skosztujecie stulet-

przeszedł do kina za sprawą serii filmów Krzysz-

nich jaj. W Australii zadziwi was dziobak,

tofa Gradowskiego z Piotrem Fronczewskim

w Fin­landii – noc polarna, a na Madaga-

w roli głównej. „ŚWIAT PANA KLEKSA” to kom-

skarze – ogromny baobab. Odkryjecie

pilacja najbardziej znanych piosenek z serii fil-

najciekawsze zakątki świata i zachwycicie

mów Pan Kleks, wśród nich jest niezapomniana

się jego różnorodnością. 51 ogromnych

„Kaczka Dziwaczka”, „Na Wyspach Bergamutach”

map poprowadzi was przez 42 kraje

(Piotr Fronczewski), „Kołysanka w Stylu Man-

i 6 kontynentów. Na każdej z nich znaj-

go” (Maryla Rodowicz), „Psie Smutki” (Edyta Ge-

dziecie niezliczone ilustracje, szczegó-

pert), „Meluzyna” (Małgorzata Ostrowska), „Halo

ły i ciekawostki, które przeniosą was

Ptaki” (Andrzej Rosiewicz), „Dyscyplina” (Emi-

w wyjątkowe miejsca i sprawią, że zapra-

lian Kamiński). Radość, energia, uśmiech. Ide-

gniecie dowiedzieć się jeszcze więcej.

alny prezent nie tylko dla dzieci, ale i dla rodzi-

a książka zabierze dzieci i rodziców w niezwykłą podróż dookoła świata. Zobaczycie gejzery

w Islandii, karawany na egipskiej pusty-

Udanej podróży!

t

ultowa postać Pana Kleksa stworzona przez Jana Brzechwę, stała się synonimem radości, fantazji i szalonych przy-

gód, które wychowały już kilka pokoleń Pola-

ców!

t

R EK L A M A

Mapy. Obrazkowa podróż po lądach, morzach i kulturach świata

www.jednosc.com.pl 47