Mój przedszkolak nr 21

Magazyn dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnyM

Przedszkolak j ó M

NR 21 ZIMA 2016 • INDEKS 402443 • ISSN 2353-964X

TEMAT NUMERU

Czas na nar t y!

WSZY ? NIE PANIKUJ! Zdrowe przekąski – jak zachęcić dziecko do jedzenia owoców i warzyw?

. az w Picie wody jest ne!

ZIMOWE BUT Y

9 772353 964001

Nr art. 466121

52 1 1

– jak prawidłowo dobrać je przedszkolakowi?

Kiedy potrzebny jest ANT Y BIOT Y K — standardy antybiotykoterapii u dzieci

W Szanowni Państwo,

WYDAWCA Forum Media Polska Sp. z o.o.

Sąd Rejonowy Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu VIII Wydział Gospodarczy KRS KRS nr 0000037307 REGON 631046924 NIP 781-15-51-223 Kapitał zakładowy: 300 000,00 zł REDAKCJA ul. Polska 13, 60-595 Poznań tel. 61 66 55 800 fax 61 66 55 888 www.mojprzedszkolak.pl redakcja@mojprzedszkolak.pl INFOLINIA 801 88 44 22 PREZES ZARZĄDU Magdalena Balanicka DYREKTOR WYDAWNICZY Radosław Lewandowski REDAKTOR NACZELNA Marta Kaczmarczyk KOORDYNATOR WYDAWNICZY I NADZÓR GRAFICZNY Agnieszka Szulc REKLAMA Ewa Mokrzycka 61 66 83 103 ewa.mokrzycka@forum-media.pl SKŁAD GRAFICZNY/DTP Kinga Chudobiecka DRUK Paper & Tinta NAKŁAD 180 000 egz.

SERWIS ZDJĘCIOWY Dreamstime

facebook.com/MojPrzedszkolak

nowy rok wkraczamy wraz z decyzjami dotyczącymi reformy systemu edukacji.

Myślę, że w dyskusji o kształcie systemu oświatowego zabrakło głosu środowiska przedszkolnego.

Wiemy, jak istotny jest ten najwcześniejszy etap edukacji w podejmowaniu obowiązku szkolnego. To w przedszkolu kształtuje się przecież postawę zainteresowania światem, nauką, a także fizyczne, intelektualne i społeczne zdolności i umiejętności, które determinują funkcjonowanie dziecka w grupie rówieśniczej i warunkują szkolny sukces. Z tego punktu widzenia autonomizowanie szkolnego etapu edukacji i sprowadzenie dyskusji o przedszkolu do kwestii sześciolatków jest błędem. To w przedszkolu przyszły uczeń nowoczesnej szkoły nabiera kluczowej kompetencji – współpracy w grupie rówieśniczej.

Jako wzorzec systemowy przywołuje się w dyskusji szkolnictwo fińskie, a jeśli możemy w ogóle mówić o zbieżności założeń i praktyki pracy z dzieckiem w obu państwach, to najwięcej podobieństw dostrzec można między nimi w etapie najwcześniejszym. Łączenie pracy z zabawą, przeplatanie zajęć z aktywnością fizyczną, łączenie zagadnień z kilku dyscyplin, indywidualna praca z dzieckiem potrzebującym pomocy, nastawienie na pracę w grupie to codzienność polskiego przedszkola.

Zbliżające się święta Bożego Narodzenia skłaniają jednak do oderwania się na chwilę od rytmu codzienności. W imieniu Redakcji składamy Państwu życzenia zdrowych, spokojnych, radosnych świąt. W ten wigilijny czas za Stefanem Kisielewskim powtarzamy tę prastarą prawdę o Wigilii, łączącej w sobie przemijalność ziemskiego czasu z nieprzemijalnością wigilijnych symboli: „Bo wszakże nigdy nie przeminie siano ani żłób, ani stajenka, ani gwiazda betlejemska, ani stary, wielowiekowy już kolędowy śpiew Anioł pasterzom mówił...”

Zapraszam do lektury,

Marta Kaczmarczyk redaktor naczelna

Od redakcji

Razem z przedszkolakiem

4

Co możesz zrobić, żeby twoje dziecko należało do tych czytajacych?

39 Magia świąt zaczyna się w kuchni –

odkryj tradycyjne potrawy w nowym świetle Temat numeru

6

Czas na narty!

Zdrowy przedszkolak

10

Wszy? Gnidy? Nie panikuj!

13 Grypa 16

Zimowe buty

20

Standardy antybiotykoterapii u dzieci

23

Zapalenie ucha u dzieci

32

Ospa wietrzna u najmłodszych

35

Zapalenie zatok przynosowych u dzieci

44

Zdrowe zęby przedszkolaków – wyzwanie dla rodziców

Żywienie przedszkolaka

26

Zdrowe przekąski

29

Woda a życie

2

Moj '

PRZEDSZKOLAK

Razem z przedszkolakiem

Co możesz zrobić, żeby twoje dziecko

należało do tych

1

, czytajacych?*

Pozytywne nastawienie. Jeśli tata o książkach wypowiada się pogardliwie i mówi, że lepszy jest film, a i mamy z książką w ręku dziecko nie widzi, to nie pokocha czytania. Musi widzieć, że książki to jest to! Opowiedz o książce, którą właśnie czytasz, mów dziecku, co jest w niej ciekawego, pokaż okładkę.

2

Czas czytania. Jeśli rodzicom trudno wykroić w ciągu dnia chwilę na spokojną lekturę, można wprowadzić „czas na książkę”. Niechby to było i pół godziny, ale spędzone na wspólnym czytaniu. Oczywiście, gdy dziecko jest młodsze, czytać muszą mu rodzice. Jeśli wprowadzicie zwyczaj głośnego czytania, to nawet starsze dziecko z chęcią posłucha. Niech to będzie taka mała rodzinna tradycja.

4

Moj '

PRZEDSZKOLAK

3

Wybierz odpowiednio. Książka musi być stosowna do wieku. Dla najmłodszych – z grubymi kartkami oraz kolorowymi ilustracjami. Najbardziej opornego przedszkolaka zaciekawi książka z „okienkami”, pod którymi coś się kryje. Dobór książki powinien uwzględniać też zainteresowania dziecka. Niech książka pojawia się także wtedy, gdy szukacie odpowiedzi na jakieś pytanie, np. „jak duże były dinozaury?”.

4

Nie tylko książki. Czytać moż­ na też czasopisma, które warto zaprenumerować. Wprawdzie dla naj­ młodszych oferta jest dość uboga, ale można znaleźć coś, co zainteresuje każ­ dego. Pozwól, aby dziecko samo obejrzało otrzymane pismo, potem siądź i czytaj razem z nim. Rozmawiaj o tym, co było

dla niego zajmujące, bo lektura jest wtedy ciekawsza, gdy można się dzielić przemyśleniami.

5

Czytaj głośno i rób to z radością! Wcielaj się w bohaterów, czytaj piskliwie, grubo, szeptem i głośno.

Wciągnij swoje dziecko w świat czytanej książki. Nie wstydź się czytania na głos, dziecko wcale nie ocenia, za to ceni wysiłek i zainteresowanie swojego ro­­ dzica.

6

D aj w y b ó r. Nie c h w domu będą książki o różnej tematyce, niezależne od płci dziecka. Pomóż dziecku poszukać czegoś interesującego dla niego.

Jeśli lubi określony rodzaj książek – dostarczaj je, z czasem możesz podsuwać też coś innego.

Odwiedźcie bibliotekę. Niech książkę pomoże wybrać bibliotekarz.

Będzie na pewno bardziej interesująca.

Idźcie na zakupy. Odwiedźcie dużą księgarnię z założeniem: każdy kupuje jakąś książkę dla siebie.

Podyskutuj z dzieckiem o tym, co chce wybrać i dlaczego. Opowiedz o swoim wyborze.

11

Sięgnijcie po gry, które uspra­ wniają czytanie: „Sylaby”, „Słówka”, „Scrabble”; dzięki zabawie literami dziecko zacznie lepiej czytać, a czynność, którą wykonuje się z łatwością, daje więcej radości.

12

Jeśli dziecko zaczyna czytać, pozwól, żeby czytało tobie i nig­ dy nie okazuj zniecierpliwienia. Nie poprawiaj, nie koryguj. Bądź cierpliwym słuchaczem – przyniesie to znacznie lepsze efekty niż bycie „nauczycielem”.

Zrób książkę dla dziecka: weź jego fotografie (możesz też zaplanować sesję pod tytułem „Jeden dzień z życia...”) i każdą z nich podpisz jednym lub kilkoma zdaniami. Taka książka znacznie bardziej zachęci do czytania. Zepnij lub zbinduj tak powstałą książkę. Osoby lubiące scrapbooking mogą tworzyć całe albumy z rodzinnymi (lub innymi) opowiastkami.

Jeśli dziecko nie chce czytać samodzielnie – sięgnij po komiksy: mało tekstu, łatwo zrozumieć sens z obrazków, ale... nie do końca, więc prędzej czy później dziecko zacznie podczytywać, o co chodzi.

Nic na siłę. Jeśli dziecko nie jest zainteresowane daną książką, odłóż ją. Pozwól odstawić nieskończoną na półkę. Nie zmuszaj do czytania, zachęcaj, proponuj i licz się z tym, że dziecko może odrzucić to, co wybierze rodzic.

10

13

14

Zrób coś z książką. Oczywiście niedosłownie: przygotujcie teatrzyk lub umówcie się, że cały dzień będziecie bohaterami wybranej historii.

Zróbcie krzyżówkę, rebus, labirynt. Zaprojektujcie grę, która będzie się rozgrywać w świecie wybranej opowieści. Narysujcie ilustrację, ułóżcie dalszy ciąg.

15

Motywuj do samodzielnego czytania: przygotuj karteczki z „zadaniami”. Jeśli dziecko ją przeczyta i zadanie wykona (np. „Ten, kto podskoczy trzy razy i zawoła: «hura», dostanie cukierka”), będzie na niego czekała niespodzianka. To motywuje do czytania ze zrozumieniem.

* Źródło: http://www.dziecirosna.pl/przedszkolak/ cwiczenia/jak_zachecic_dziecko_do_czytania_15_ sposobow.html.

Joanna Górnisiewicz R EK L A M A

Razem z przedszkolakiem

7 8 9

Temat numeru

Czas na

! y t r a n Sześciolatek wkracza w tzw. „złoty okres rozwoju motoryczności”.

To czas, w którym jest w stanie błyskawicznie opanowywać nowe umiejętności ruchowe. Bez trudu przychodzi mu przyswojenie pływania, jazdy na rowerze, poruszania się na wrotkach czy też łyżwach. Podobnie szybko uczy się także korzystania z nart.

Oczywiście należy podkreślić, że łatwe jest dla niego opanowanie jedynie elementarnego sposobu poruszania się na nich. Na popisy i wyczyny sportowe przyjdzie jeszcze czas.

6

Moj '

PRZEDSZKOLAK

Pamietarwjs!zych zabaw

pie Podczas narty orzystać k y w j ie owe. lep eli zjazd iż n a e biegow Przede wszystkim dlatego, że zjazdowe są masywniejsze i ponadto sztywno mocuje się je do butów. Utrudnia to kilkulatkowi swobodne poruszanie nimi. Z kolei w przypadku wiązań biegowych stopie pozostawia się nieco swobody. Dzięki temu spacerowanie na takich nartach

przypomina naturalne stąpanie – szuranie butami po ziemi. Opanowanie takich ruchów nie jest dla dziecka trudne.

Pamietkau łja!twiej maluchowni ia

ąt z uż y w a Na pocz rtach be a n a n ość ich chodzić onieczn k a m a s uż ież kijków. J wi przec o n a t s ia trzyman ie. w yzwan o g ie n dla Warto także pamiętać o tym, że w przypadku utraty równowagi kilkulatek upadałby wprost w plątaninę kijów i nart.

Trudno byłoby mu później się z niej wydostawać.

Nie można zapominać i o tym, że ucząc się chodzenia na nartach, maluch będzie się wielokrotnie przewracał. Mało tego – należy przyjąć, że opanowanie umiejętności bezpiecznego upadania jest wręcz niezbędne. To przygotowuje przedszkolaka do następnych etapów ślizgania się na płozach. Gdyby rozpędził się wtedy za bardzo, będzie już wiedział, jak bezpiecznie poratować się, chroniąc się przed uderzeniem w przeszkodę.

Czasem, by oswoić parolatka z poślizgiem, rodzice ciągną go, podając mu ręce.

Już wtedy warto zadbać o to, by miał on choć nieco ugięte kolana. Dzięki temu łatwiej będzie amortyzował nimi wszelkie nierówności podłoża. Utraconą równowagę także szybciej odzyskuje się, mogąc poruszać nogami, a nie o prostych kolanach.

Zwykle dzieci rozpoczynają opanowywanie samodzielnego poślizgu na nartach od prób przypominających jazdę na hulajnodze. Wtedy noga postawna (podporowa) jest wyprostowana, a druga pełni rolę napędzającą, wielokrotnie odbijając się od podłoża. Zaraz po przyswojeniu tego ćwiczenia, przychodzi czas na użycie nieco dłuższych nart. Nadal jednak są one i tak krótkie. Na tym etapie powinny one sięgać dziecku co najwyżej do wysokości klatki piersiowej. Dzięki temu maluchowi prościej będzie wykonywać na nich zwroty i łatwiej będzie podnosić się po upadkach.

Zwykle zaangażowanie przedszkolaka we wszelakie zadania jest większe, gdy ćwiczy w gronie rówieśników. Ta zasada jednak nie zawsze sprawdza się podczas oswajania się z nartami. Wtedy obecność równolatków, szybciej przyswajających tą umiejętność, może go demobilizować. Dlatego właśnie lepiej ćwiczyć chodzenie na nartach z jednym dzieckiem, a nie grupą.

Najlepiej motywuje do wysiłków przykład rodziców. Z tego względu dobrze jest, gdy jeden z nich także ma na nogach narty.

Drugi, szczególnie w trakcie pierwszych lekcji, powinien pozostać bez nich. Łatwiej będzie mu wtedy asekurować malucha.

Pamietdaojś!ć szybko

ek m Kilkulat notonny o m ię s i iej nudz tego lep a l D . m ie ćwiczen o wiele ięgnąć p s ie z d ę b nie zabaw, a różnych zez jedną pr ić l a n o k dos czas. d ł uż sz y Poniżej prezentujemy kilka takich, które sprawdzają się najlepiej w trakcie oswajania dziecka z nartami.

„KRZ ACZEK – DRZEWO” Maluch wykonuje przemienne półprzysiady z opuszczeniem kijków i wyprosty nóg wraz ze wzniesieniem rąk. W ten sposób raz jest mały jak krzaczek, a za chwilę wysoki niczym drzewo. To atrakcyjne ćwiczenie równoważne. Dzięki niemu dziecko nabiera pewności siebie i chętniej wypróbowuje możliwość uginania kolan w trakcie kolejnych ćwiczeń.

zima 2016

7

Temat numeru

P

oniżej przypominamy kilka zasad, które dobrze jest wziąć pod uwagę, oswajając dziecko z nartami.

By przekonać najmłodsze dzieci do zapoznania się z nartami, stosuje się sprzęt zabawkowy, który wręcz nie przypomina tego używanego przez wyczynowców. Plastikowe, lekkie płozy (przywiązywane paskami) są czasem ledwie o kilka-kilkanaście centymetrów dłuższe od butów.

Dzięki temu łatwo jest maluchowi na nich dreptać. Takie zabawkowe „narty” uniemożliwiają jednak uzyskanie poślizgu.

Zresztą nie stosuje się ich wcale w celu jego opanowania. Służą one raczej ukształtowaniu u parolatka pozytywnych skojarzeń z lokomocją po śniegu. Jego ruchy przypominają na tym etapie raczej człapanie z użyciem rakiet śnieżnych aniżeli płynne ślizganie się. Krótkie płozy pozwalają jednak skutecznie zmieniać kierunek poruszania się, co jest ich ważnym atutem. Dzięki temu „słuchają się” one przedszkolaka.

Gdy już dziecko zacznie myśleć o sobie jako o kandydacie na narciarza, nadchodzi czas na poważniejsze zadanie – pierwsze spacery z próbami poślizgu. Optymalnie może je odbywać na nieco pochylonej łące. Dzięki temu uzyskamy efekt powolnego, bezpiecznego zsuwania się w dół.

Choć maluch nie osiągnie w ten sposób dużej prędkości, to będzie mógł poczuć to „coś”, dla którego wychodzi się na stok.

Temat numeru „ZNA JDŹ SZ YSZKĘ!” „TROPIENIE” Dziecko zamyka oczy. To znów jest ćwiczenie równoważne. W tym czasie rodzic oddala się o kilkanaście lub więcej kroków, klucząc.

Dzięki temu na śniegu pozostaje rysunek wykonany z jego śladów.

Zadaniem malucha jest pokonanie tej samej trasy, drepcząc na nartach.

W ten sposób uczy się zmieniania kierunku poruszania się na nich.

„POSZUKIWANIE SK ARBU” Dziecko ustawia się w miejscu wskazanym przez rodzica. W miejscu tym dorosły ukrył wcześniej pod powierzchnią śniegu jakiś niewielki przedmiot. Zadaniem malucha jest odszukanie tej rzeczy poprzez wbijanie kijków w podłoże. Oczywiście należy zadbać o to, by przybór ukryty był w zasięgu rąk przedszkolaka. Ta zabawa oswaja go z poruszaniem kijami w różny sposób. Równocześnie musi on płynnie zmieniać sposób naciskania na każdą z nart, co jest wartościowym ćwiczeniem równoważnym.

Dziecko ustawia się na nartach, zamykając oczy (już ten fakt jest wartościowym ćwiczeniem równoważnym). To jednak nie wszystko.

Rodzic w jednym z trzech kopczyków śniegu ukrywa szyszkę. Zadaniem ćwiczącego jest odnalezienie jej. Wolno mu jednak używać w tym celu jedynie czubków nart. Wskutek tego maluch zmuszony jest do odrywania jednej płozy nad podłoże. Uczy się wtedy utrzymywania równowagi w staniu na drugiej nodze. Zabawę należy powtórzyć wielokrotnie, by w pełni oswoić dziecko z możliwością opierania się na jednej płozie.

„WALEC” Kilkulatek ustawia narty równolegle. Gdy odstawia jedną, zaraz przysuwa do niej drugą. W ten sposób ugniata pas śniegu o szerokości płóz. W trakcie tej zabawy przedszkolak może pokusić się czasem o wykonywanie kolejnych powtórzeń tego ruchu rytmicznie, co będzie wartościowym przygotowaniem do płynnego poruszania nartami. Na koniec watro obejrzeć efekt pracy walca – ugniecioną drogę.

„SPRĘŻ YNA” Przedszkolak ustawia narty równolegle, w niewielkiej odległości jedna od drugiej. Jego zadaniem jest dynamiczne poruszanie się na podobieństwo sprężyny. Należy przy tym energicznie uginać stawy skokowe, kolana i biodra, a potem szybko je prostować. To zabawa przygotowująca do przybierania pozycji zjazdowej oraz umiejętnego reagowania na nierówności podłoża.

„ZEGAR” Dziecko ustawia narty równolegle do siebie. Wyobrażają one wskazówki zegara. Gdy jedna poruszy się nieco w bok (wykona się nimi mały krok), to drugą należy dołączyć do niej. Trzeba pamiętać jednak o tym, by tyły nart znajdowały się wciąż w jednym miejscu. W ten sposób ćwiczący powinien wykonać obrót o trzysta sześćdziesiąt stopni. Na koniec zabawy warto przyjrzeć się rysunkowi zegarka na śniegu. Jego tarczę stanowi udeptany placyk.

dr Piotr Winczewski

8

Moj '

PRZEDSZKOLAK

NOWE MIESZKANIA W DĄBRÓWCE K. POZNANIA

KAMERALNA ARCHITEKTURA / 42 MIESZKANIA / GARAŻE / TARASY / OGRODY

PRZYKŁADOWE MIESZKANIE 3-POKOJOWE CENA 3-POKOJOWEGO MIESZKANIA JUŻ OD:

290 688 zł 4800 zł/m2

MDM Biuro Sprzedaży Nickel Development ul. Piątkowska 110 w Poznaniu tel. +48 61 639 76 50

Więcej na www.dabrowki.com Osiedle Księżnej Dąbrówki

DAJ SIĘ PONIEŚĆ

MODZIE NA DĄBRÓWKĘ zima 2016 9

Zdrowy przedszkolak

? y z s W ? y d i Gn

! j u k i n a p Nie

 Czym jest wszawica?  Jak dochodzi do zarażenia?

 Jakie są jej objawy?  Dlaczego tak ważna jest szybka reakcja?

NAJWAŻNIEJSZE FAKTY I MITY O WSZACH

10

Moj '

PRZEDSZKOLAK

szawica to choroba in­wa­zyjna wywoływana przez pasożyty zew­nętrzne – wszy. Wszyscy wiemy o jej istnieniu, powszechnie mówi się, iż nie jest związana z problemem ubóstwa, ale nadal pozostaje tematem tabu.

Wesz głowowa jest zarówno w Polsce, jak i w Europie najbardziej rozpowszechnionym rodzajem wszy. Rzadziej spotykana w naszych obszarach geograficznych jest wesz łonowa lub odzieżowa, które również mogą przenosić się na ludzi. Wesz głowowa (Pediculus capitis) występuje najczęściej u dzieci w wieku od 3 do 15 lat. Dorosły pasożyt osiąga wielkość około 3 mm długości, jego ubarwienie jest zależne od koloru włosów żywiciela. Wszy bytują na owłosionej skórze głowy i odżywiają się krwią. Żyją ponad miesiąc i w tym czasie samice zdolne są do złożenia u nasady włosów 200–300

WAŻNE!  Wszawica jest najczęstszą c­ horobą pasożytniczą występującą u dzieci w wieku szkolnym.

 Zarażenie się wszami może ­powodować silne swędzenie.

 Wszy umiejscawiają się najczęściej za uszami, z tyłu głowy i we włosach w okolicach skroni. jaj, czyli gnid. Gnidy, koloru biało-brązowego mają wielkość ziarenka piasku. Niekiedy bywają mylone z łupieżem. Ten jednak łatwo można odróżnić dzięki temu, że ma biały kolor i nieregularny kształt. Łupież ponadto daje się łatwo usunąć przez potarcie włosów dłonią – gnida już nie. Jajeczka dzięki substancji klejącej przyczepiają się

do skóry głowy. Stąd jeśli zauważmy gnidy na włosach znajdujących się ponad centymetr od skóry głowy, świadczy to o „starym zakażeniu”. Po upływie około 7–8 dni z jaj wykluwają się larwy – nimfy, które kolejno w ciągu 17–18 dni osiągają zdolność do rozmnażania się. W 18–20 dniu składane są już pierwsze jajeczka. Dorosła wesz żyje do 50 dni.

Jakie są objawy wszawicy?

Pierwszym objawem wszawicy jest bardzo silny świąd skóry głowy. Jest na tyle uciążliwy, że dziecko – drapiąc się – powoduje powstanie mikrourazów, strupków na głowie, w skrajnych przypadkach może również dojść do wyrywania sobie włosów. Skąd tak dokuczliwe swędzenie? Wesz odżywia się ludzką krwią. By się do niej dostać, wkłuwa się w skórę głowy narządem gębowym – ssawką. Ssąc krew wydziela jednocześnie substancje ułatwiające jej swo-

R EK L A M A

zima 2016

11

Zdrowy przedszkolak

W

Poznajmy „wroga” bliżej

Zdrowy przedszkolak

FAKT Y I MIT Y O WSZACH: WSZY GŁOWOWE PRZESKAKUJĄ Z GŁOWY NA GŁOWĘ?

F

AŁSZ! Wszy nie potrafią skakać ani latać, jedynie pełzać. Aby przemieścić się z jednej głowy na inną, czekają aż dojdzie do kontaktu włosów z obydwu głów. Kontakt nie musi być długi – w minutę wesz jest w stanie pokonać aż 23 cm!

WSZAMI MOŻNA SIĘ ZARAZIĆ PRZEZ CZAPKĘ, GRZEBIEŃ, POŚCIEL ITP.?

P F

RAWDA, ale bardzo rzadko! Jedynie głowa zapewnia idealne warunki termiczne i źródło pożywienia. Poza tym idealnym środowiskiem wszy mogą przeżyć tylko 2 dni.

WSZAWICA JEST WYNIKIEM ZŁYCH WARUNKÓW HIGIENICZNYCH? AŁSZ! Atak wszawicy nie ma nic wspólnego z higieną. Nawet, jeśli włosy są myte codziennie, nie zapewnia to odporności na wszy! Wszawica zazwyczaj występuje w miejscach, gdzie przebywa wiele osób, które są ze sobą w bezpośrednim kontakcie – gdy stykają się ich włosy. Ten szeroko rozpowszechniony stereotyp jest powodem tego, iż wciąż wielu rodziców ukrywa fakt, że ich dzieci mają wszy, co daje owadom czas na rozprzestrzenienie się.

KOTY I PSY MOGĄ PRZENOSIĆ WSZY GŁOWOWE?

F

AŁSZ! Wszy głowowe żyją wyłącznie w ludzkich włosach i nie są przenoszone na ludzi przez zwierzęta domowe. Aby przetrwać, wszy potrzebują ludzkiej krwi. Owszem, istnieje wiele rodzajów wesz zwierzęcych, ale te nie atakują ludzi.

PO WYKRYCIU WSZY NALEŻY WSZYSTKO W DOMU WYPRAĆ?

F

AŁSZ! Pranie pościeli, ubrań, dywanów itp. nie jest konieczne, ponieważ wszy nie mogą przetrwać zbyt długo poza ludzką głową (maksymalnie 2 dni). Potrzebują żywiciela – człowieka, by funkcjonować.

WSZY GŁOWOWE PRZENOSZĄ CHOROBY?

F

AŁSZ! Wszy głowowe zwykle nie przenoszą żadnych chorób. Są z pewnością irytujące, ale nieszkodliwe. Jednakże ich kał i ślina mogą powodować reakcje alergiczne.

Ponadto skaleczenia spowodowane drapaniem mogą być źródłem zakażenia.

bodny przepływ, które to powodują nieprzyjemne uczucie swędzenia, dochodzi bowiem do powstania odczynu zapalnego.

Wszawica! I co dalej?

Jeżeli po sprawdzeniu włosów i skóry głowy dziecka zauważymy, że cierpi na

12

Moj '

PRZEDSZKOLAK

wszawicę, należy niezwłocznie rozpocząć leczenie i zastosować odpowiedni środek eliminujący pasożyty z głowy.

Wskazana jest również kontrola włosów na głowie wszystkich członków rodziny, ponieważ prawidłowe postępowanie obejmuje również kurację pozostałych

domowników. Ponadto niezwłocznie należy poinformować o pojawieniu się pasożytów władze placówki, do której dziecko uczęszcza, by uniknąć rozprzestrzeniania się choroby. Ważne jest, by wszystkie osoby zostały poddane leczeniu w tym samym czasie.

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów bez recepty przeciwko wszawicy.

Przed wyborem jednak warto zasięgnąć rady farmaceuty bądź lekarza, by wybrać ten o najwyższej, sprawdzonej skuteczności i dobrej tolerancji dla dziecka.

Skuteczny preparat działa na wszystkie stadia wszy, eliminuje je bez użycia neurotoksycznych insektycydów, które mogą wywołać nietolerancję na wrażliwej skórze głowy. Preparat powinien zwalczać pasożyty już po pierwszej aplikacji, dzięki czemu zahamowane jest ryzyko przeniesienia wszy na inną osobę.

Ważne jest, by szczególnie dokładnie wetrzeć roztwór w skórę głowy u nasady włosów i za uszami, ponieważ tam znajduje się najwięcej wszy i gnid. Długie i gęste włosy warto jest podzielić na pasma, przed zastosowaniem preparatu, by prawidłowo go rozprowadzić. Po upływie zalecanego czasu kolejno wyczesuje się pasożyty z głowy za pomocą gęstego grzebienia. Niektóre z preparatów zawierają dodatkowo substancje ułatwiające rozczesywanie włosów, dzięki czemu cała kuracja nie jest męcząca dla dziecka.

Bardzo istotna jest także profilaktyka wszawicy. Należy pamiętać, iż najbardziej narażone na zarażenie są osoby przebywające w dużych skupiskach ludzkich (np. w szkołach, przedszkolach, internatach, akademikach, koloniach i obozach organizowanych dla dzieci i młodzieży).

Zatem wskazana jest jak najczęstsza kontrola stanu włosów dziecka, szczególnie jeżeli przechodziło wszawicę.

Magdalena Kulesza Mikrobiolog

G

rypa należy do chorób powodowanych przez w i rusy z grupy tak zwanych ortomyksowirusów. Rozprzestrzenia się między ludźmi drogą kropelkową oraz przez kontakt bezpośredni z powierzchniami skażonymi wirusem.

Jest to choroba wysoce ­zaraźliwa. Okres inkubacji grypy (czyli czas od momentu zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów choroby) jest stosunkowo krótki i wynosi od 1 do 2 dni.

Pamietaj!

być e mogą ł s o r o d ni, Osoby ia do 5 d n e ż a k a z źródłem 10 dni awet do n i py. c ie z ad wów gr y ja b o iu ien po ustąp

Zdrowy przedszkolak

G R Y P A Z danych z ubiegłego roku wynika, że w Polsce w sezonie grypowym 2015/2016 odnotowano ponad 2 000 000 zachorowań na grypę i chorobę grypopodobną. W jej przebiegu zmarło 110 osób, a z powodu powikłań hospitalizowanych było ponad 11 000 pacjentów.

Zachorowania na grypę możemy podzielić na sezonowe (zachorowania występujące corocznie w tym samym okresie – w Polsce jest to sezon jesień-wiosna, wywołane typowymi wirusami grypy) i pandemiczne (zachorowania, które występują co kilkanaście lat, obejmując swoim zasięgiem cały świat, wywoływane przez nowe, zmutowane wirusy grypy).

Ryzyko wystąpienia powikłań u dzieci i u osób z tzw. grup ryzyka jest 2–4 razy wyższe niż u dorosłych bez obciążeń chorobowych.

Pamietieapjr!zeciwko grypie

n Szczepie te pod być wzię o n in w zieci, po ólnie u d g e z c z s a uwagę do żłobk ją a z c z s zę które uc wagi zkola z u s d e z r p lub i t z innym k a t mi n o k na mogący i, m a k a kol przedsz enia. m zakaż e ł d ó r ź być Z tych samych względów warto zaszczepić dziecko, gdy w gronie domowników znajduje się kobieta w ciąży, osoba powyżej 5. roku życia lub osoba z obciążeniem chorobami przewlekłymi – pozwala to uniknąć groźnych w swoich skutkach powikłań grypowych u wymienionych grup dorosłych. zima 2016

13

Zdrowy przedszkolak

Zwiększone ryzyko powikłań w przebiegu zachorowania na grypę występuje u dzieci:

;; ;; ;; ;; ;; ;;

chorych na choroby metaboliczne (np. cukrzycę), u których występują niedobory immunologiczne (niedobory odporności), chorych na choroby przewlekłe układu oddechowego (astmę, mukowiscydozę), chorych na choroby przewlekłe serca i nerek, przyjmujących przewlekle kwas acetylosalicylowy (np. w chorobie Kawasaki), z problemami neurologicznymi, które utrudniają przyjmowanie pokarmów i oddychanie.

Objawy W przebiegu grypy typowe jest wystąpienie gorączki z towarzyszącymi dreszczami. Dodatkowo pojawiają się ból i zawroty głowy, bóle gardła i kaszel.

Spojówki mogą być przekrwione, może również pojawić się nieżyt nosa (katar).

Charakterystycznym objawem jest uogólniony ból mięśni. U dzieci mogą wystąpić ponadto nudności oraz wymioty.

Pamietraaźjn!ie zaznaczyć,

Szczepienia

y dzo Należy w ia są bar n ie p e z c że sz em ą i zaraz skuteczn laktyką zną profi c ie p z e niom b chorowa a z o k iw przec ne są stosowa – ę p y r na g . d 60 lat od pona

Szczepionki przeciw grypie zarejestrowane w Europie są niczym innym jak

nieaktywnym („nieżywym”) wirusem, w związku z czym nie jest on zdolny do

14

Moj '

PRZEDSZKOLAK

wywołania grypy u pacjenta, któremu go podano. Droga podania może być domięśniowa, podskórna lub śródskórna.

Coroczne szczepienia są jak dotąd najskuteczniejszą metodą, która zapobiega zachorowaniom na grypę i jej ewentualnym powikłaniom. Zaszczepić można każdego pacjenta, który ukończył 6. miesiąc życia.

Szczepionki są zalecane szczególnie dla osób, które znajdują się w grupach ryzyka.

W każdym przypadku do szczepienia kwalifikuje lekarz. Po podaniu szczepionki układ odpornościowy organizmu wytwarza przeciwciała – białka zdolne do roz-

;; ;; ;; ;; ;; ;;

duszność, problemy z oddychaniem, kłopoty z poruszaniem się, znaczne osłabienie mięśni, kłopoty z oddawaniem moczu lub zatrzymanie oddawania moczu, gorączka 40oC lub wyższa, różowe lub czerwone zabarwienie plwociny, pogorszenie kontaktu słowno-logicznego, majaczenie, utrata świadomości lub przytomności.

poznania „obcej cząsteczki” (antygenu), z którą to wiążą się i rozpoczynają kaskadę procesów, mających na celu usunięcie antygenu z organizmu. Tego typu odporność rozwija się w ciągu 2 do 3 ty­godni od podania szczepionki i utrzymuje się

niewielkie i ustępują one, podobnie jak reakcje miejscowe, po 1 do 2 dni.

Przeciwwskazania do szczepień Istnieją sytuacje kliniczne, w których podanie szczepionki może okazać się przeciwwskazane. Każdorazowo indywidualnej oceny klinicznej pacjenta dokonuje lekarz.

Szczepienia należy zaniechać, jeżeli:

;; ;; ;;

w przeszłości u dziecka po podaniu konkretnej szczepionki wystąpiła ciężka reakcja alergiczna, u dziecka występują objawy ostrej infekcji z towarzyszącą gorączką powyżej 38oC, u dziecka doszło do zaostrzenia choroby przewlekłej. lek. med. Aleksandra Szczepaniak R EK L A M A

zima 2016

15

Zdrowy przedszkolak

Do lekarza należy zgłosić się NIEZWŁOCZNIE, gdy u chorego wystąpią objawy, takie jak:

nawet do roku, dlatego tak ważnym jest, by pomyśleć o szczepieniu przed zbliżającym się właśnie newralgicznym okresem grypowym.

U dzieci, które nie ukończyły 9. roku życia i szczepione są po raz pierwszy, szczepionkę należy podać w dwóch dawkach, w przynajmniej miesięcznym odstępie.

W kolejnych latach będzie podawana już tylko jedna dawka.

Należy pamiętać, że w przypadku każdego szczepienia może dojść do tzw. odczynu poszczepiennego. Odczyny poszczepienne dzielimy na dwie grupy: ;; reakcje miejscowe, do których zaliczamy zaczerwienienie, ucieplenie, obrzęk i ból miejsca, w które podana była szczepionka; występują dość często (u około 60% szczepionych), ustępują samoistnie po około 1 do 2 dni; ;; reakcje ogólne, do których należy niewysoka gorączka, ból mięśni i stawów oraz ogólne złe samopoczucie; nasilenie wyżej wymienionych objawów jest

Zdrowy przedszkolak

Partner artykułu

Zimowe

y t u b Zima stanowi nie lada wyzwanie dla stóp przedszkolaka.

Wychładzają się one bardzo szybko, co skutecznie odbiera maluchowi chęć do dłuższych zabaw na dworze. Dlatego warto zadbać o to, by parolatkowi zrobiło się cieplej w nogi.

16

Moj '

PRZEDSZKOLAK

Dzieci jednak i na to umieją znaleźć sposób. Potrafią obejść nawet tak wymyślne zabezpieczenia. Długotrwałe brodzenie po głębokim śniegu czasem kończy się sukcesem – wreszcie chociaż on dostaje się do wnętrza buta.

Pamietsatojp!ą a butem

zy niej Pomięd co najm ć a t s o z po powinno ddatku trów na e im il m kilka alnego. funkcjon Marna to jednak dla dziecka pociecha, bo odpowiedzią rodzica na to jest wkładanie nogawek do środka obuwia. Tu jednak maluch z przekonaniem wyjaśnia, że jest mu ciasno. I gdy wydaje się, że dorosły musi przegrać już w pierwszej rundzie, to z pomocą przychodzą mu zewnętrzne foliowe getry nakładane na buty. Na dole mają one ściągacze dobrze dopasowujące się do każdego obuwia. Na razie przedszkolaki nie dopracowały się skutecznych sposobów wciskania pod nie śniegu. Pracują jednak nad tym intensywnie.

Zarzucając konwencję żartu, przyjrzyjmy się pewnym cechom butów, które warto wziąć pod uwagę w sezonie zimowym.

Gdy nastaną mroźne dni, szczególnego znaczenia nabierze tzw. naddatek funkcjonalny. To swoista poduszka powietrzna, która znajduje się pomiędzy czubkami palców i przodem buta.

By ją uzyskać, celowo wybieramy buty nieco dłuższe od stopy. Naddatek funkcjonalny stanowi bowiem znakomitą izolację przeciwdziałającą wychładzaniu się stopy. Wypełniające ją powietrze ogrzewa się dość szybko i szczelnie otula palce. Dlatego należy zadbać o to, by nie zmniejszać tej przestrzeni.

Pomiędzy stopą a butem powinno pozostać co najmniej kilka milimetrów naddatku funkcjonalnego.

Dla dużej stopy osoby dorosłej może on sięgać nawet dwóch centymetrów.

Naddatek funkcjonalny okazuje się niezbędny z jednego jeszcze powodu.

Otóż jednym z ważnych warunków utrzymania się ciepłoty stóp jest zapewnienie dziecku możliwości poruszania nimi w obuwiu. To dlatego, że energię ogrzewającą ciało wytwarzamy dzięki pracy mięśni. Powstaje ona głównie podczas zwykłego ich kurczenia się w trakcie wykonywania czynności napędzających nasze ciało. Gdy jednak przez dłuższy czas pozostajemy w bezruchu, nasze mięśnie przechodzą w stan delikatnego drgania. Mięsień porusza się wtedy zwykle tak subtelne, że nie jesteśmy w stanie tego odno-

zima 2016

17

Zdrowy przedszkolak

D

orośli dobrze wiedzą, że błoto pośniegowe lepiej omijać z daleka. Sprawdzili to, gdy mieli po kilka lat. Każdy z nich pamięta, jak kończyły się jego eksperymenty mające oszacować wysokość butów albo głębokość kałuży wypełniającej chodnikową dziurę. W końcu woda i tak trafiała do środka. Cóż – z naturą nikt nie wygra.

Kilkuletnie dzieci mają to wszystko jeszcze przed sobą. Dlatego, jeśli tylko nadarzy się możliwość przetestowania tego, czy ich buty przepuszczają wodę, nie omieszkają skorzystać z okazji. Nie straszny im ani najgłębszy śnieg, ani wielka kałuża. Przedszkolaki nie ominą także błota. Nie boją się go i już! Wszędzie są gotowe ofiarnie wypróbowywać odporność swojego obuwia. Dlatego „pakują się z butami” nawet w najbardziej niedostępne miejsca. Cóż za poświęcenie!

Rod z ice są jed na k przebiegl i i zawczasu ograniczają swym pociechom możliwość przeprowadzania takich pouczających eksperymentów.

W tym celu z premedytacją kupują im za wysokie buty, które na domiar złego wcale nie przepuszczają wody. By jeszcze bardziej utrudnić maluchom zadanie, czasem nawet wybierają kalosze, w których sznurkami dociska się górną część do nogi.

Zdrowy przedszkolak tować swoimi receptorami odpowiadającymi za tzw. czucie głębokie. Te delikatne drgania jednak w zupełności wystarczają do podtrzymania stałej temperatury naszego ciała. Nieco inaczej jest, gdy gwałtownie wychłodzimy się wskutek zadziałania przyczyn zewnętrznych. Wtedy całym naszym ciałem wstrząsają dreszcze. To eksplozywne skurcze mięśni mające na celu błyskawiczne wyprodukowanie znacznych dawek ciepła.

Z powyższych względów, by stopa kilkulatka nie obniżyła zbytnio temperatury, lepiej zawczasu umożliwić jej swobodne poruszanie się w obuwiu.

Wtedy dziecko, niejako przy okazji – „wiercąc nogą w bucie”, będzie produkowało ciepło otulające jego palce.

Warto wziąć pod uwagę także to, że zwykle zimą grunt jest zdecydowanie mroźniejszy niż powietrze. Dlatego stopy, znajdujące się tuż nad nim, rzeczywiście narażone są na szybkie wychłodzenie. By temu przeciwdziałać, dobrze wybrać buty o nieco masywniejszych podeszwach. Czasem dodatkowo obuwie zimowe wyposażone jest w grube – puszyste wkładki. Stanowią one skuteczną izolację termiczną chroniącą nogę malucha przed zmrożonym podłożem.

Dobrze także pamiętać o tym, że długotrwałe wożenie parolatka na sankach powoduje, iż przerywa on aktywizowanie mięśni stóp. Lepiej do tego nie dopuszczać, zawczasu proponując maluchowi krótkie przebieżki angażujące nogi. To najskuteczniejsza profilaktyka przeciw schłodzeniu stóp. Przy okazji warto zauważyć, że wyścig z rodzicem gwarantuje dziecku niemałą satysfakcję, bo przecież najczęściej kończy się on zwycięstwem przedszkolaka. Oczywiście dorosły nie powinien zapominać o tym, by spieszyć się powoli.

Kończyna dolna dziecka rośnie nieustannie. Dlatego niejednokrotnie wyciągnięte z szafy buty z minionego sezonu okazują się zbyt małe. Wtedy

18

Moj '

PRZEDSZKOLAK

Partner artykułu można pocieszyć się jedynie tym, że tuż przed pokwitaniowym skokiem wysokości ciała stopa dziecka będzie rosła jeszcze szybciej. Gdyby wtedy kupić dziecku zimowe obuwie kilka miesięcy wcześniej, okazałoby się, że nie byłoby go w stanie użyć, kiedy już spadnie śnieg. Czasem nawet nie wystarczyłoby wybranie buta o numer większego niż poprzednio, bo stopa dojrzewającego nastolatka rośnie w tym okresie nawet o dwa centymetry rocznie.

Pamiewtaanjiu!

o adek O zastos ych wkł n z c y t is enie specjal spłaszcz h c y c ją u kor yg oże ować m d y c e d i nog a. ortoped jedynie W takiej sytuacji lepiej jednak nie ulegać pokusie sięgnięcia po obuwie, z którego wyrosło starsze rodzeństwo.

Nawet gdyby buty te nie nosiły śladów zużycia, lepiej tego unikać. Wszystko dlatego, że stopy każdego dziecka są unikalne. Nawet mając tą samą długość, mogą różnić się od innych choćby szerokością (producenci obuwia nazywają ją tęgością). Każda noga aktywnie dostosowuje przy tym używane obuwie do swego niepowtarzalnego sposobu naciskania na wkładkę. Stopa kolejnego użytkownika trafiałaby w rynnę wyżło-

bioną przez poprzednika. To ograniczałoby jej szanse na prawidłowy rozwój.

Wyjątkiem od tej reguły mogłoby być używanie obuwia, które ma wymienne skarpety wyposażone w podeszwy.

Umieszcza się je wszakże zawsze w swoistym gorsecie z obudowy buta.

Podobne rozwiązanie wykorzystuje się w obuwiu narciarskim. Próżno jednak szukać go w przypadku butów przeznaczonych do użytku codziennego. Odeszło ono w zapomnienie wraz ze wzbogaceniem się społeczeństwa.

Przy okazji warto podkreślić, iż nie powinno się samorzutnie sięgać po tzw. wkładki przeciw płaskostopiu. Przeważająca większość dzieci nie musi ich stosować. One nie służą profilaktyce.

Należy traktować je jako lekarstwo.

Dlatego o zastosowaniu specjalistycznych wkładek korygujących spłaszczenie nogi decydować może jedynie ortopeda. Zwykle lekarz zaleca stosowanie ich jedynie po stwierdzeniu u przedszkolaka stanu totalnej niewydolności więzadłowo-mięśniowej stopy. Zdarza się to jednak bardzo rzadko. Z tego powodu wybierając buty dla kilkulatka, u którego nie zdiagnozowano totalnego płaskostopia, powinniśmy zdać się na wyprofilowanie obuwia, które zastosowali producenci. Zatrudnieni przez nich konstruktorzy to profesjonaliści, którym można zaufać. dr Piotr Winczewski

Zdrowy przedszkolak Czym właściwie są antybiotyki?

Antybiotykami nazywamy naturalne związki chemiczne, które powstają jako produkty wtórne metabolizmu mikroorganizmów (bakterii, grzybów).

Mogą one działać w dwojaki sposób: 1) bakteriobójczo – powodując śmierć komórki bakteryjnej, 2) bakteriostatycznie – wpływając na procesy metaboliczne bakterii, hamując jej wzrost i rozmnażanie się.

STANDARDY

ANT YBIOT YKOTERAPII U DZIECI

' 2 0 Moj

PRZEDSZKOLAK

WAŻNE! Skuteczność terapii przeciwbakteryjnej zależy zasadniczo od stężenia antybiotyku w miejscu zakażenia. Stężenie to powinno być wystarczające, by hamować rozwój patogenów i jednocześnie powinno pozostawać poniżej poziomu, który jest toksyczny dla komórek ludzkiego organizmu.

Antybiotyki mają trzy podstawowe zastosowania: terapia empiryczna – antybiotyk swoim spektrum działania powinien obejmować wszystkie potencjalne patogeny, które mogły spowodować zakażenie, to znaczy, że dobór leku musi opierać się na lokalnej sytuacji epidemiologicznej – terapię empiryczną rozpoczyna się bez uprzedniej identyfikacji patogenu;

1

2

leczenie celowane – antybiotyk podawany jest w oparciu o wynik mikrobiologicznego badania wrażliwości drobnoustrojów – badanie to przeprowadza się pobierając materiał biologiczny na posiew;

3

profilaktyka – stosowana w określonych sytuacjach klinicznych.

Dobór odpowiedniego antybiotyku w terapii choroby zakaźnej wymaga przede wszystkim dokładnej oceny klinicznej oraz indywidualnych cech pacjenta.

Bezpieczeństwo stosowania antybiotyków u dzieci Zakres działań niepożądanych występujących u dzieci jest podobny do tych występujących u osób dorosłych. Działania niepożądane mogą wystąpić po spo-

R EK L A M A

W

yróżniamy kilkanaście grup antybiotyków, które różnią się między sobą właściwościami chemicznymi, fizycznym, farmakologicznymi oraz spektrum działania wobec poszczególnych szczepów bakterii.

życiu leków w postaci płynnej (syropów, tabletek rozpuszczalnych, zawiesin) – z uwagi na dodatki stosowane do uzyskania wyżej wymienionych postaci leków.

Należy jednak podkreślić, że objawy niepożądane występują stosunkowo rzadko i nie powinno to wywoływać lęku przed stosowaniem antybiotyków, gdy istnieją ku temu jednoznaczne wskazania.

Do najczęstszych zakażeń o etiologii bakteryjnej u dzieci, które wymagają włączenia antybiotykoterapii, należą: ;; ostre zapalenie ucha środkowego, ;; zapalenie zatok przynosowych, ;; zapalenie płuc, ;; paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków, ;; zapalenie pęcherza moczowego, ;; liszajec, ;; ostre zapalenie skóry i tkanki podskórnej.

Dios

idealny probiotyk Dios to innowacyjny probiotyk w postaci zawiesiny doustnej lub kapsułek zawierający mikroenkapsulowany szczep Lactobacillus rhamnosus GG (LGG).

Dios to skuteczny probiotyk: • w trakcie i po antybiotykoterapii, • w biegunkach o różnej e�ologii, • w stanach obniżonej odporności organizmu, • w zapobieganiu kolkom niemowlęcym.

Dawkę antybiotyku dla dziecka ustala się na podstawie masy ciała (miligramy/ kilogramy masy ciała).

W każdym przypadku włączania antybiotyku lekarz winien poinformować o możliwych reakcjach niepożądanych.

WAŻNE! Szczególną ostrożność należy zachować przy stosowaniu u dzieci tetracyklin. Antybiotyki z tej grupy chętnie wiążą się z rozwijającymi się zębami oraz kośćcem, stąd ich stosowanie u małych dzieci może powodować opóźnienie wzrostu układu kostnego oraz zabarwienie lub nieprawidłowy rozwój szkliwa zębów.

Przeznaczony dla niemowląt, dzieci i dorosłych. łych.

Sugerowana cena produktów to tylko 15 złotych.

Z tego względu antybiotyki tetracyklinowe są przeciwwskazane u dzieci do 12. roku życia.

Problemy związane z antybiotykoterapią Antybiotyki są lekami bardzo często nadużywanymi. W praktyce lekarskiej zdarzają się przypadki, gdy prowadzone

www.smartpharma.com.pl

Zdrowy przedszkolak Aby preparat medyczny mógł być uznany za probiotyk, musi spełnić klika warunków, do których należą m.in.:

;; ;;

;; ;;

;;

antybiotykiem leczenie w dużym stopniu wynika z nacisku ze strony pacjenta.

Niestety, nieuchronną konsekwencją powszechnego stosowania antybiotyków jest pojawienie się szczepów bakterii antybiotykoopornych. To z kolei prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na tworzenie nowych leków, co w praktyce nie jest zadaniem prostym. Mówi się nawet o „końcu ery antybiotyków”.

Opornością na antybiotyki nazywamy sytuację, w której antybiotyk nie zabija lub nie hamuje namnażania się bakterii, w związku z czym leczenie nim nie jest skuteczne.

Nieuzasadnionym wydaje się stosowanie antybiotyków w leczeniu chorób zakaźnych o podłożu wirusowym.

Pamietkai njie! wykazują

ty ego – Antybio wirusow iw c e z r p bienia działania i przezię im n y m y nie lecz y. lub gr yp 22

Moj '

PRZEDSZKOLAK

Potrzeba wprowadzenia antybiotyku do leczenia pojawia się dopiero wtedy, gdy po zakażeniu wirusowym dochodzi do nadkażenia bakteryjnego.

Coraz częściej spotyka się szczepy Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc) oporne na działanie penicylin, co w przyszłości może stać się problemem na dużą skalę, albowiem bakterie te są częstym czynnikiem chorobotwórczym, odpowiedzialnym m.in. za zapalenia płuc, zapalenie ucha środkowego oraz grożącego ciężkimi powikłaniami zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Probiotyki Słowo probiotyk pochodzi z greki, gdzie pro bios oznacza „dla życia”. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) probiotyki to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości, wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Zalicza się do nich bakterie produkujące kwas mlekowy z rodzaju Lactobacillus (L. acidophilus, L. rhamnosus, L. bifidus, L. casei) oraz Bifidobacterium (B. bifidum, B. lactis, B. longum). Źródłem probiotyków są preparaty farmaceutyczne, suplementy diety oraz produkty mleczne, jak

odporność na niskie pH panujące w żołądku; odporność na kwasy produkowane przez mikroflorę bakteryjną, która zasiedla przewód pokarmowy; zdolność do zasiedlania określonych miejsc w organizmie; posiadanie „bezpiecznej historii” stosowania i niewystępowanie działań niepożądanych; potwierdzenie naukowe korzystnego działania szczepu.

np.: kefiry, maślanka, jogurt acidofilny oraz kwaśne mleko.

W jelitach zdrowego człowieka około 90% bakterii to bakterie korzystnie wpływające na pracę układu pokarmowego.

W czasie stosowania antybiotykoterapii może dochodzić do nadmiernego wzrostu bakterii z grupy pozostałych 10%, co prowadzi do utraty stanu równowagi panującej w układzie pokarmowym. Rezultatem tego najczęściej jest biegunka.

Pamietwaajn!iu probiotyków

so stępie Przy sto tać o od ię m a p należy piej m (najle dzy czasow y nym) mię in z d o g u kilk tyku antybio m ie n a d po tyku. i probio

Probiotyki są szczególnie zalecane u osób, u których w przeszłości po kuracji antybiotykowej wystąpiła ciężka biegunka spowodowana szczepem Clostridium difficile. lek. med. Aleksandra Szczepaniak

Zdrowy przedszkolak

Zapalenie

a h c uu dzieci

A

natomicznie ucho składa się z trzech części: ucha zewnętrznego, ucha środkowego oraz ucha wewnętrznego. Na ucho zewnętrzne składają się małżowina uszna oraz przewód słuchowy zewnętrzny. Do ucha środkowego należy błona bębenkowa, jama bębenkowa, kosteczki słuchowe oraz trąbka słuchowa. Ucho wewnętrzne zbudowane jest ze ślimaka, nerwu słuchowego i kanałów półkolistych; jest ono jednocześnie narządem zmysłu równowagi.

zima 2016

23

Zdrowy przedszkolak OSTRE ZAPALENIE UCHA ZEWNĘTRZNEGO może dotyczyć przewodu słuchowego zewnętrznego, małżowiny usznej oraz błony bębenkowej.

PRZYCZYNY I OBJAW Y

Choroba często zaczyna się silnym bólem ucha o charakterze kłującym i promieniującym do żuchwy. Małżowina uszna jest bolesna przy jej dotykaniu, a przewód słuchowy zewnętrzny obrzęknięty i zaczerwieniony. Może dojść do powiększenia węzłów chłonnych znajdujących się w sąsiedztwie ucha. Czynnikiem sprawczym zapalenia ucha zewnętrznego najczęściej okazują się bakterie. Niewiele osób jest świadomych, że zbyt często stosowana toaleta uszu (usuwanie woskowiny, ekspozycja na wodę i mydło, zasadowe krople do uszu) wpływa negatywnie na naturalną barierę ochronną i prowadzi do zwiększenia podatności struktur ucha zewnętrznego na zakażenie. Warto również podkreślić, że częstsze występowanie tego schorzenia zaobserwowano u osób regularnie korzystających z basenu (pływaków).

LECZENIE

W przypadku ostrego zapalenia ucha zewnętrznego lekami podawanymi z wyboru są antybiotyki stosowane miejscowo. Dzieje się tak dlatego, że przy podaniu miejscowym substancja lecznicza osiąga wysokie stężenie w miejscu zakażenia. W przypadku stosowania kropli dousznych zawierających antybiotyk ważne jest, aby po zaaplikowaniu kropli do suchego ucha pozostać w pozycji leżącej, by ułatwić substancji leczniczej właściwą penetrację. Odradza się czyszczenia uszu z uwagi na możliwość uszkodzenia błony bębenkowej.

PROFILAKT YK A

Do nawyków minimalizujących ryzyko wystąpienia ostrego zapalenia ucha zewnętrznego należą: ;; dokładne osuszanie przewodów słuchowych zewnętrznych, zapobiegające kumulacji wody i wilgoci, ;; w przypadku dzieci uczęszczających na basen – stosowanie zatyczek usznych podczas pływania, ;; unikanie usuwania całej woskowiny z przewodu słuchowego (pełni ona funkcję ochronną).

OSTRE ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO należy do najczęściej występujących chorób wieku dziecięcego. Grupą wiekową, którą najczęściej dotyka to schorzenie, są niemowlęta oraz dzieci w wieku przedszkolnym. Zachorowalność wyraźnie obniża się w grupie dzieci powyżej 7. roku życia.

PRZYCZYNY I OBJAW Y

Czynnikami predysponującymi do wystąpienia ostrego zapalenia ucha środkowego u dziecka są przede wszystkim: ;; budowa anatomiczna ucha: z krótką, poziomo ustawioną trąbką słuchową, co ułatwia rozprzestrzenianie się infekcji, ;; często powtarzające się infekcje w obrębie górnych dróg oddechowych, ;; stany upośledzające drożność nosa, które prowadzą do nieprawidłowej funkcji trąbek słuchowych, tj. skrzywienie przegrody nosa, zapalenie zatok przynosowych, przerost małżowin nosowych oraz przerost migdałka gardłowego.

Czynnikiem infekcyjnym mogą być zarówno wirusy, jak i bakterie. Bardzo często zdarza się, że choroba współistnieje z zapaleniem gardła wywołanym przez wirusy. Faza wirusowa może przejść w fazę bakteryjną.

Do objawów ostrego zapalenia ucha środkowego zaliczyć należy przede wszystkim ból lokalizowany przez dziecko w okolicach ucha z towarzyszącym upośledzeniem słuchu. Bardzo często zdarza się, że poprzedzają je nieżyt nosa oraz objawy infekcji górnych dróg oddechowych. Powiększeniu ulec mogą okoliczne węzły chłonne.

ROZPOZNANIE

Podstawą rozpoznania w przypadku ostrego zapalenia ucha środkowego jest badanie otoskopowe. Jest to badanie polegające na wprowadzeniu wziernika do przewodu słuchowego zewnętrznego i, za pomocą źródła światła i możliwości powiększenia obrazu, ocenie struktur ucha zewnętrznego oraz błony bębenkowej.

24

Moj '

PRZEDSZKOLAK

R EK L A M A

OSTRE ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO CD. ROZPOZNANIE CD.

Badanie to ma wysoką skuteczność w diagnostyce zapaleń ucha, może jednak okazać się trudne do przeprowadzenia z uwagi na brak współpracy dziecka.

W takich przypadkach rodzic powinien wziąć udział w badaniu, uspokajając dziecko oraz zapewniając stabilną pozycję dziecka w trakcie otoskopii.

Dziecko należy posadzić na kolanach, objąć je jedną ręką na wysokości łokci i przycisnąć jego ręce do tułowia. Druga ręka powinna być położona na czole, w geście przytulenia głowy dziecka do tułowia opiekuna.

LECZENIE

Podstawą leczenia jest stosowanie leków przeciwbólowych (ibuprofen) oraz, w przypadku wystąpienia gorączki, leków przeciwgorączkowych (paracetamol). Lekarz zwykle podejmuje decyzję o podaniu antybiotyku w sytuacji, kiedy poprawa stanu dziecka nie następuje po 24–48 godzinach. Antybiotykiem zalecanym jako lek pierwszego wyboru jest amoksycylina. Antybiotykoterapia włączana jest od razu, jeśli: ;; w wywiadzie chorobowym dziecka istnieją nawracające zapalenia ucha (czyli gdy zapalenie ucha środkowego wystąpiło trzy lub więcej razy w okresie 6 miesięcy lub cztery i więcej razy w ciągu roku), ;; dziecko posiada wady twarzoczaszki, ;; występuje niedobór odporności, ;; z ucha wydostaje się wyciek, ;; dziecko wysoko gorączkuje.

Po przeprowadzeniu terapii farmakologicznej wskazana jest wizyta u lekarza w celu oceny, czy zmiany zapalne cofnęły się i czy słuch nie został upośledzony.

Powikłania ostrego zapalenia ucha środkowego występują rzadko, co jednak nie powinno prowadzić do bagatelizowania tej jednostki chorobowej. Jednym z ciężkich powikłań jest między innymi zapalenie ucha wewnętrznego. Dochodzi do niego, gdy zakażenie przechodzi z ucha środkowego do ucha wewnętrznego przez okienko okrągłe (połączenie pomiędzy uchem środkowym i uchem wewnętrznym). Grozi ono niedosłuchem oraz zaburzeniami zmysłu równowagi.

NAWRACAJĄCE OSTRE ZAPALENIA UCHA ŚRODKOWEGO

CZYSTE I ZDROWE USZY Aurimax to spray do uszu, który: • wspomaga leczenie zapaleń ucha zewnętrznego o różnej e�ologii (bakteryjnej, wirusowej i grzybiczej) • łagodzi objawy zapaleń ucha zewnętrznego takich jak ból, obrzęk i silne swędzenie, • zmiękcza zalegająca woskowinę i pomaga ją łatwo usunąć, • wspomaga utrzymanie optymalnego nawilżenia i higieny ucha.

Zawiera tylko naturalne składniki i olejki roślinne.

Przeznaczony dla dzieci powyżej 24. miesiąca życia.

Sugerowana cena produktu to tylko 25 złotych (200 dawek).

PROFILAKT YK A

W przypadku powtarzających się ostrych zapaleń ucha środkowego u dziecka należy dołożyć wszelkich starań, by wyeliminować czynniki zwiększające ryzyko zachorowania. Do czynników ryzyka zaliczamy przede wszystkim: ;; narażenie na bierne palenie tytoniu, ;; przerost migdałka gardłowego i migdałków podniebiennych, ;; wady anatomiczne nosa (najczęściej krzywa przegroda nosa), ;; infekcje dróg oddechowych.

lek. med. Aleksandra Szczepaniak

www.smartpharma.com.pl

e w o r Zd

Żywienie przedszkolaka

Zdrowe przekąski

26

przekaski

Moj '

PRZEDSZKOLAK

OWOCE Jedną z najszybszych w przygotowaniu i pełnych witamin przekąsek są owoce.

Szczególnie słodkie owoce są chętnie spożywane przez najmłodszych.

Pacymdoiweatnaiejn!ie należyzowanych,

Zde andy woców k o ć ngo, a r ie b wy sów, ma a n a n a , nów np. bana procesie ieważ w n o p ane i, a p pa poddaw ją a t s o z cji w oleju kandyza smażeniu u m e n t wielokro m. roślinny Najlepiej wybierać owoce krajowe i sezonowe, ponieważ zawierają najwięcej witamin i składników mineralnych. Jesienią wybieraj jabłka, gruszki, śliwki i polskie winogrona. Można podawać je same, najlepiej ze skórką, pod którą kryje się najwięcej witamin lub w postaci musu.

W jesienne wieczory można przygotowy-

wać jabłka, gruszki lub śliwki w postaci pieczonej z dodatkiem cynamonu.

Alternatywą dla świeżych jabłek może być ich suszona wersja, która jest bardzo dobrym zamiennikiem chipsów ziemniaczanych pełnych soli, tłuszczu i polepszaczy smaku.

Na rynku dostępne są również suszone owoce, takie jak np. śliwki, morele itp.

Niestety często konserwowane są dwutlenkiem siarki oraz spryskiwane olejem roślinnym, który chroni je przed sklejaniem, dlatego suszone owoce najlepiej wybierać z półek z działów ekologicznych i dokładnie czytać ich skład.

PIECZONE JABŁKO Z CYNAMONEM I SERKIEM WANILIOWYM Jabłko przekroić na pół, wydrążyć nasienie, piec w piekarniku z dodatkiem cynamonu. Podawać z serkiem waniliowym.

R EK L A M A

Żywienie przedszkolaka

D

zieci uwielbiają przekąski – szczególnie te słodkie lub słone, intensywnie pachnące i w kolorowych opakowaniach. Jeśli Twoje dziecko często sięga między posiłkami po słodycze lub słone przekąski, w tym artykule znajdziesz pomysły, jak zastąpić niezdrowe produkty posiłkami pełnymi witamin i składników mineralnych oraz jak łatwo i szybko przygotować przekąskę dla dziecka.

Wiadomo nie od dziś, że najlepszą przekąską zarówno dla dziecka, jak i dorosłego, są warzywa i owoce. Warto uczyć dzieci zdrowych nawyków żywieniowych już od najmłodszych lat, aby w przerwach między posiłkami sięgały po warzywa lub owoce, zamiast po słodycze. Jak jednak włączyć warzywa i owoce w dietę dziecka, gdy na półkach sklepowych na wysokości ich oczu mieni się od kolorowych opakowań batoników, cukierków i chipsów? Oto kilka praktycznych porad, jak tego dokonać.

Żywienie przedszkolaka Dobrym wyborem poza świeżymi owocami będą owoce mrożone lub liofilizowane, np. truskawki, maliny, które nie mają dodatków konserwantów, olejów, a zachowują swój smak, kolor i zapach.

Mogą stanowić doskonałe uzupełnienie kaszki manny, owsianki lub koktajlu.

WARZY WA Nie należy zapominać o warzywach, ponieważ to one są jednym z najważniejszych składników naszej diety. Niestety dzieci często nie przepadają za chrupaniem świeżych warzyw, dlatego aby im to ułatwić warto podawać je z dipem na bazie jogurtu z dodatkiem takich przypraw, jak oregano, bazylia, słodka papryka. Istnieje również coraz więcej chipsów warzywnych, np. z marchwi lub buraka, które również mogą stanowić wartościową przekąskę w ciągu dnia.

DIP ZIOŁOWY 5 łyżek gęstego jogurtu naturalnego wymieszaj ze słodką papryką, oregano, bazylią oraz pieprzem.

Podawaj do chipsów z marchwi, buraka lub do domowych frytek z batatów lub ziemniaków.

Do dipów, oprócz świeżych i suszonych warzyw, idealnie będą również pasowały warzywa pieczone. Bardzo dobrze w tej roli sprawdzają się ziemniaki, bataty lub sezonowa dynia.

DOMOWE FRYTKI Ziemniaki lub bataty dokładnie wyszoruj, nie obieraj. Przekrój na ćwiartki, delikatnie posmaruj olejem rzepakowym lub oliwą z oliwek i posyp rozmarynem (ziemniaki) lub słodką papryką (bataty), i piecz ok. 30–40 minut w 200oC na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia.

KOKTA JLE OWOCOWE Kolejną zdrową i szybką w przygotowaniu przekąską może być koktajl owocowy ze świeżych lub mrożonych owoców na bazie jogurtu naturalnego lub kefiru. Do takiego koktajlu warto dodać orzechy lub nasiona, np. płatki migdałów czy nasiona słonecznika bądź przyprawy, takie jak cynamon czy kakao (min. 70% kakao). Starajmy się nie słodzić dodatkowo koktajlu, jeśli dziecko uzna, że jest zbyt mało słodki, można dodać banana, który doskonale spełni tę funkcję.

KOKTAJL BANANOWO-MALINOWY Maliny rozmrozić. Jogurt zmiksuj z ½ banana i szklanką malin.

Posypać łyżeczką płatków migdałowych.

SOK WARZYWNY Wycisnąć sok z 2 marchewek, 2–3 jabłek i 1 buraka.

CIASTK A OWSIANE Na sklepowych półkach coraz częściej możemy znaleźć ciastka oznaczone jako zdrowe i pełne witamin. Niestety często mają dodatek cukru oraz suszonych siarkowanych owoców. Najlepszym rozwiązaniem jest przygotowanie ciastek owsianych w swoim domu. Przygotowanie ich zabiera niewiele czasu, a są bardzo dobrą alternatywą dla słodyczy i czekoladek, szczególnie że skład takich ciastek możemy dowolnie modyfikować. Bazą ciastek owsianych powinny być płatki owsiane górskie (nie błyskawiczne). Do tego możemy dodać orzechy, nasiona oraz świeże, suszone lub liofilizowane owoce. Produktem łączącym powyższe składniki może być banan lub białko jaja.

SOKI I SMOOTHIE Soki owocowe lub owocowo-warzywne mogą stanowić wartościową przekąskę pod warunkiem, że są świeżo wyciskane.

Powinniśmy unikać napojów, nektarów oraz soków z dodatkiem cukru lub środków słodzących. Najbardziej wartościowe są soki przecierowe, bez dodatku cukru lub soli (w przypadku soków warzywnych). Zdecydowanie najlepszym wyborem jest samodzielne wyciskanie soków lub blendowanie całych owoców/warzyw na smoothie. Możemy wybierać do tego różnego rodzaje owoce lub warzywa, mieszać i łączyć według uznania.

SMOOTHIE „ZIELONY MONSTER” Wycisnąć sok z 2 pomarańczy.

Zmiksować z ½ banana i garścią świeżego opłukanego szpinaku.

W razie potrzeby dodać wodę.

CIASTKA OWSIANE 3 łyżki płatków owsianych wymieszać z łyżeczką nasion słonecznika, łyżeczką wiórków kokosowych (ekologicznych), z ½ łyżeczki siemienia lnianego, szklanką pokrojonych drobno, suszonych jabłek; dodać cynamon lub kakao, jednego rozgniecionego banana lub ubite białko jaja. Całość wymieszać, uformować okrągłe, płaskie ciastka i piec 20–30 minut w 180oC na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia.

Agnieszka Jędrzejczak Dietetyk

28

Moj '

PRZEDSZKOLAK

Ĺťywienie przedszkolaka

W O D A

. e i c y z a

zima 2016

29

Żywienie przedszkolaka

Woda spełnia w organizmie wiele ważnych funkcji. Przede wszystkim jest głównym składnikiem organizmu i może stanowić 45–60% masy ciała. Dodatkowo bierze udział w niezbędnym do życia utrzymaniu homeostazy komórek i zachodzeniu procesów metabolicznych.

W ciągu dnia tracimy wodę wraz z potem, oddychaniem i przemianą materii. Bardzo ważne jest, aby systematycznie uzupełniać jej straty w organizmie poprzez picie wody w ciągu całego dnia, a nie tylko w momencie odczuwania pragnienia.

Z

apotrzebowanie na wodę może różnić się dość znacznie w zależności od wieku, aktywności fizycznej, temperatury otoczenia czy wilgotności powietrza.

Pamietaj!ku od 3 do 6 lat

si ci w wie dę w yno o w Dla dzie a n ie ebowan ń. zapotrz ,5 l/dzie 1 . k o ie n przecięt Przy ograniczonej ilości płynów lub niedostatecznie wyrównywanych dużych stratach wody dochodzi w pierwszej kolejności do zmniejszenia objętości osocza krwi. Jeśli zasoby wody nie zostają uzupełnione, dochodzi do przemieszczania się wody z komórek do przestrzeni pozakomórkowej, którego następstwem jest odwodnienie.

WAŻNE! Objawami zbyt małej podaży wody są: pragnienie, wysychanie jamy ustnej, rozdrażnienie, bezsenność, utrata apetytu, osłabienie fizyczne i zaburzenie koncentracji ruchów.

Woda źródlana, mineralna, stołowa.

Którą z nich wybrać?

W momencie gdy wiemy, jak ważna w życiu człowieka jest woda, warto poznać różnice pomiędzy różnymi rodzajami wód

' 3 0 Moj

PRZEDSZKOLAK

i wybrać tę najkorzystniejszą pod względem składników mineralnych. Na sklepowych półkach mamy do wyboru wody źródlane, mineralne, stołowe i lecznicze.

Czym się różnią i które są najkorzystniejsze dla naszego zdrowia?

Woda źródlana jest to woda pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, nieróżniąca się właściwościami i składem mineralnym od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

WAŻNE! Woda mineralna różni się od wody źródlanej stabilnością składu mineralnego oraz posiadaniem właściwości mających znaczenie fizjologiczne i powodujących korzystne oddziaływanie na zdrowie.

Woda stołowa jest wodą źródlaną, do której dodano naturalną wodę mineralną lub sole mineralne zwiększające co najmniej jeden składnik mający fizjologiczne znaczenie, takie jak sód, magnez, wapń, chlorek czy siarczan.

Wody lecznice mają znaczenie terapeutyczne lub profilaktyczne. Mają wysokie stężenie soli mineralnych (min. 1 g/l), dzięki czemu charakteryzują się specyficznym zapachem i smakiem. Nie wolno pić ich regularnie bez konsultacji z lekarzem, szczególnie nie powinno się podawać ich małym dzieciom, stosować przy nadciśnieniu i chorobach nerek.

Najkorzystniejszym wyborem dla dorosłego człowieka i dziecka będzie naturalna woda mineralna. W sklepie mamy do wyboru nisko (poniżej 500mg/l), średnio (500–1500 mg/l) i wysoce (powyżej 1500 mg/l) zmineralizowaną wodę mineralną.

WAŻNE! Dla dzieci najlepszym wyborem będzie naturalna woda mineralna nisko i średnio zmineralizowana.

Przy wyborze wody należy szczególnie zwrócić uwagę na zawartość najważniejszych składników mineralnych z punktu widzenia zaspokajania potrzeb żywieniowych, czyli wapnia i magnezu.

W wodach mineralnych powinno być co najmniej 150 mg/l wapnia i 50–100 mg/l magnezu. Warto używać wielorazowej butelki z wymiennym filtrem, który wyeliminuje z wody kranowej nieprzyjemny smak i zapach chloru, pozostawi natomiast optymalną ilość magnezu i wapnia.

Taki wybór to nie tylko zdrowa woda dla dziecka, ale również oszczędność pieniędzy i ochrona środowiska.

Wody smakowe i napoje W reklamach i na sklepowych półkach coraz częściej pojawiają się wody smakowe jako idealne źródło zaspokojenia pragnienia i nawodnienia organizmu o delikatnym i naturalnym smaku. Prawdą jest, że niestety nie mają one wiele wspólnego

Pamietaj!są źródłem

akowe mają Wody sm 100 ml w , ii r o l a hk 00 ml, zbędnyc 5 kcal/1 1 . k o j ie najczęśc eniu przelicz w je a d 5 kcal, co ń ok. 22 ie z d / l ej na 1,5 ndardow a t s ć ś o lk czyli wie rtu np. jogu i, k s ców. ą k e prz ych owo ż ie w ś iem z dodatk

Napoje mają jeszcze większą wartość energetyczną – ok. 40–50 kcal/100 ml, co daje 750 kcal (!) w 1,5 litra, czyli wielkość dwudaniowego obiadu, np. zupy, mięsa z ziemniakami i surówką.

Wprowadzanie zdrowych nawyków żywieniowych Pilnowanie, aby dziecko piło wodę, nic nie da, jeśli rodzice sami chętniej sięgają po wody owocowe lub napoje. Dlatego

zdrowe nawyki żywieniowe u swojego dziecka kształtuj już od najmłodszych lat, podając dziecku wodę w ciągu całego dnia.

Gdy wychodzisz z domu, zawsze miej przy sobie butelkę wody dla dziecka i dla siebie.

Jeśli smak wody nie bardzo smakuje Tobie lub Twojemu dziecku, możesz przygotowywać dodatki samodzielnie tak, aby zmienić jej smak na bardziej przystępny. W tym celu możesz dorzucać świeże zioła, np. liście mięty czy melisy. W okresach letnich dla orzeźwienia możesz dodawać świeże lub mrożone owoce, takie jak maliny, truskawki czy jagody. Możesz dodać również trochę soku z pomarańczy (świeżo wyciskany) lub z cytryny – na 1 litr 2–3 łyżki soku. W wyjątkowych sytuacjach możesz dodać również trochę miodu wysokiej jakości (1 łyżeczka na 1 litr).

Agnieszka Jędrzejczak Dietetyk R EK L A M A

ZDROWA WODA

zima 2016

31

Żywienie przedszkolaka

z naturą. W skład takiej wody najczęściej wchodzi cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy, regulatory kwasowości, sztuczne aromaty lub ewentualnie znikome dodatki soku owocowego produkowane z zagęszczonego soku, czyli z soku dosładzanego cukrem. Równie złym wyborem są napoje owocowe, szczególnie te gazowane.

Zdrowy przedszkolak

Ospa u najmłodszych 32

Moj '

PRZEDSZKOLAK

WAŻNE! Czas inkubacji wirusa, czyli czas mijający od momentu zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów chorobowych, jest określany w przypadku ospy wietrznej na od 10 do 21 dni.

czy ktoś z otoczenia, w którym przebywało dziecko, rozwinął objawy chorobowe w podobnym czasie.

LECZENIE

Czas inkubacji wirusa, czyli czas mijający od momentu zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów chorobowych, jest określany w przypadku ospy wietrznej na

w obrębie jamy ustnej oraz spojówkach.

Ewolucja zmian skórnych w ospie wietrznej jest następująca: plamy przekształcają się w ciągu kilku godzin w grudki o średnicy 5–10 mm, a te następnie w pęcherzyki wypełnione przejrzystym płynem. Pęcherzyki mają kształt półkolisty i układają się wachlarzowato. Mają również zdolność do łatwego pękania, przez co powstaje krosta, która ulegając przyschnięciu w ciągu 48 godzin, tworzy strup. Wysiew wykwitów skórnych odbywa się rzutami – po 3–4 dniach na skórze znajdują się obok siebie grudki, pęcherzyki i strupy, co określane jest w terminologii dermatologicznej jako obraz „gwiaździstego nieba”. Po odpadnięciu strupków drobne blizny i przebarwienia przemijają bez pozostawienia

Leczenie zmian skórnych W przypadku dzieci poniżej 12. roku życia, których układ odpornościowy funkcjonuje prawidłowo, stosuje się leczenie wyłącznie objawowe. Wskazana jest codzienna kąpiel, najlepiej pod prysznicem. Kąpiel powinna trwać jak najkrócej, by nie wydłużać okresu przysychania wykwitów ospowych. Brak odpowiedniej higieny w okresie choroby sprzyja nadkażeniom przez florę bakteryjną, która bytuje na skórze fizjologicznie. Po kąpieli skóra powinna być osuszana w sposób delikatny, bez tarcia zmian ręcznikiem. Rozsądnym wydaje się obcinanie paznokci dziecka na krótko i zachowanie szczególnej dbałości o higienę rąk, aby przeciwdziałać powstawaniu zadrapań i zakażeń bakteryjnych.

Puder płynny, zalecany przez niektórych lekarzy, powinien być stosowany niezwykle ostrożnie z uwagi na fakt, że jego użycie w połączeniu z niedostateczną higieną zwiększa znacząco ryzyko nadkażenia bak-

od 10 do 21 dni, średnio 14 dni. Choroba często rozpoczyna się objawami nieswoistymi, takimi jak gorączka, ból głowy, pogorszenie łaknienia i ogólne złe samopoczucie. Następnie, najczęściej w drugiej dobie gorączki, pojawia się uogólniona, swędząca wysypka, która to najwcześniej zajmuje skórę twarzy, tułowia, kończyn oraz skórę owłosioną głowy. Zdarza się również, że zmiany pojawiają się również

trwałych śladów po zmianach. Drapanie może powodować nadkażenie wykwitów i powstawanie blizn.

Okres zakażalności rozpoczyna się na 1–2 dni przed pojawieniem się wysypki i trwa do czasu całkowitego przyschnięcia wykwitów, zwykle 4–5 dni po wystąpieniu pierwszych zmian skórnych. W celu ustalenia rozpoznania ważnym elementem wywiadu lekarskiego jest informacja,

teryjnego. Co więcej, na skórze pokrytej pudrem płynnym trudniej zauważyć rozwój ewentualnie rozwijającego się zakażenia, co prowadzić może do niepotrzebnych powikłań chorobowych. Sytuacja ma się podobnie w przypadku stosowania na zmiany skórne fioletu goryczki oraz wszelkiego typu maści oraz kremów. Reasumując, leczenie miejscowe powinno opierać się na zasadzie „czysto i sucho”.

OBJAWY I PRZEBIEG

wietrzna

zima 2016

33

Zdrowy przedszkolak

O

spa wietrzna jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirusa Varicella-zoster, należącego do grupy herpeswirusów. Jest ona chorobą wieku dziecięcego, którą w naszej szerokości geograficznej cechuje wyraźna sezonowość – szczyty zachorowań obserwowane są wczesną wiosną oraz późną jesienią. Szacuje się, że zakażonych jest około 90% populacji polskiej. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową oraz przez kontakt bezpośredni.

Ludzie są jedynym źródłem zakażenia ospą wietrzną. Pierwotne zakażenie wirusem Varicella-zoster powoduje nabycie odporności, która utrzymuje się zazwyczaj do końca życia – to znaczy, że zachorować na ospę można tylko raz. Po zakażeniu wirus pozostaje w stanie latencji (uśpienia) w zwojach nerwowych i w przypadku spadku odporności może reaktywować się, powodując chorobę zwaną półpaścem.

Zdrowy przedszkolak

Leczenie przeciwświądowe Do leków zalecanych w celu złagodzenia świądu w przebiegu ospy wietrznej należą przede wszystkim leki przeciwhistaminowe, które dzielą się na dwie grupy – I i II generacji. Leki przeciwhistaminowe I generacji wykazują dodatkowo właściwości nasenne. Do tej grupy należy np. hydroksyzyna i klemastyna.

Do grupy leków przeciwhistaminowych II generacji zaliczamy m.in. cetyryznę czy loratadynę.

Leczenie przeciwgorączkowe W celu obniżenia występującej u dziecka gorączki zaleca się stosowanie paracetamolu. Stosowanie kwasu acetylosalicylowego (popularnej aspiryny) jest przeciwwskazane z uwagi na ryzyko rozwinięcia się u dziecka groźnego w skutkach zespołu Reye’a.

Leczenie przeciwwirusowe Większość zachorowań na ospę wietrzną nie wymaga leczenia przeciwwirusowego, jednak w niektórych grupach pacjentów

' 3 4 Moj

PRZEDSZKOLAK

może być ono wskazane. Stosowanie acyklowiru zaleca się u chorych: ;; z towarzyszącym atopowym zapaleniem skóry, ;; z chorobami przewlekłymi, ;; stosujących glikokortykosteroidy, ;; z upośledzonym układem odpornościowym.

Kiedy dziecko wymaga hospitalizacji?

Zakażenie bakteryjne w przebiegu ospy wietrznej może rozpocząć się w obrębie skóry i przechodzić na tkankę podskórną oraz głębiej leżące struktury.

WAŻNE! Dlatego bardzo ważne jest, aby w przypadku podejrzenia wystąpienia zakażenia bakteryjnego skóry jak najszybciej zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, który może zlecić antybiotyk lub, gdy uzna to za konieczne, skierować dziecko na leczenie w warunkach szpitalnych.

Należy mieć na uwadze poważne konsekwencje nieleczonego zakażenia bakteryjnego, które prowadzić może nawet do sepsy (zespołu uogólnionej reakcji zapalnej).

PROFILAKTYKA Na polskim rynku dostępna jest szczepionka przeciwko ospie wietrznej. Zawiera ona zmodyfikowane i osłabione wirusy żywe. Szczepienie w większości przypadków chroni przed zachorowaniem, a jeśli do niego dojdzie, to choroba nie przebiega w sposób gwałtowny. Szczepienie przeciwko ospie wietrznej jest zalecane wszystkim zdrowym dzieciom od 1. roku życia oraz starszym dzieciom, młodzieży i dorosłym, którzy nie chorowali na tę chorobę. Szczepionka podawana jest w postaci zastrzyku podskórnego. Pełne szczepienie składa się z 2 dawek podanych w odstępie co najmniej 6 tygodni, a optymalnie 3 miesięcy. lek. med. Aleksandra Szczepaniak

Zdrowy przedszkolak

Zapalenie

zatok

u dzieci

przynosowych zima 2016

35

Zdrowy przedszkolak

Z

apalenie zatok przynosowych jest procesem zapalnym błony śluzowej zatok, spowodowanym upośledzeniem ich drenażu i wentylacji w następstwie zakażenia. Do zatok przynosowych zaliczamy zatoki szczękowe, czołowe, sitowe oraz klinowe.

Są one „pustymi” przestrzeniami znajdującymi się w obrębie kości twarzoczaszki, które łączą się z jamą nosową za pomocą ujść przewodów.

Czynnikiem sprawczym zapalenia zatok przynosowych są wirusy, bakterie oraz grzyby. Może ono przebiegać u dziecka jako proces przewlekły lub ostry.

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE BŁONY ŚLUZOWE J NOSA I ZATOK PRZYNOSOW YCH Przewlekłe zapalenie zatok obserwuj­e się głównie w grupie dzieci między 1. a 5. rokiem życia.

Pamiemtasjp!rawczym

ie ych Czynnik zynosow r p k o t a ia z rzyby. zapalen ie oraz g r e t k a b y, są wirus ać przebieg o n o e ż Mo roces a jako p k c ie z d u str y. kł y lub o przewle Objawy Warunkiem niezbędnym do rozpoznania choroby u dzieci jest obecność co najmniej dwóch objawów, z których jednym musi być niedrożność (zatkanie) nosa, wyciek wydzieliny przez nozdrza przednie lub jej ściekanie po tylnej ścianie gardła. Wydzielina z reguły ma charakter śluzowo-ropny, to znaczy, że nie musi być przezroczysta i może przyjmować kolor żółty lub zielony. Zdarza się, że może zawierać również ślady krwi. Zapach z ust dziecka może być nieprzyjemny. Wyżej

CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE Problem występowania zapalenia zatok przynosowych pojawia się w następujących sytuacjach: ;; gdy układ odpornościowy nie reaguje w odpowiedni sposób na czynniki infekcyjne (niedobory odporności); ;; gdy nabłonek rzęskowy znajdujący się w obrębie zatok i jamy nosowej jest niewydolny i nie spełnia swojej fizjologicznej funkcji (alergiczne nieżyty nosa, astma oskrzelowa); ;; gdy budowa anatomiczna zatok i jamy nosowej jest nieprawidłowa (przesunięta przegroda nosa, jednostronne zarośnięcie nozdrzy tylnych, ciało obce w jamie nosowej, urazy nosa); ;; w przypadku przerośnięcia migdałka gardłowego i migdałków podniebiennych; ;; gdy występuje proces zapalny toczący się w obrębie zębów lub w obrębie ucha środkowego.

36

Moj '

PRZEDSZKOLAK

wymienionym objawom towarzyszyć mogą (choć nie muszą) kaszel oraz ból lub uczucie silnego rozpierania w obrębie twarzy.

U dzieci w wieku przedszkolnym obserwować można ponadto objawy dławienia się wydzieliną śluzową, a w przypadku nasilonego kaszlu może nawet dochodzić do wymiotów. Zdarza się, że dzieci mogą również zgłaszać ból lokalizowany w okolicy ucha. W trakcie nocy u dziecka zauważyć można przyjmowanie nienaturalnych pozycji w czasie snu, chrapanie czy nawet występujący bezdech senny. Dzieci często zgłaszają ból gardła tuż po przebudzeniu, a w trakcie dnia są mniej aktywne, ospałe, drażliwe i mają problem ze skupieniem uwagi na wykonywanych przez siebie czynnościach. U niektórych dzieci konsekwencją tych dolegliwości staje się utrata apetytu.

OSTRE ZAPALENIE ZATOK PRZYNOSOW YCH Ostre zapalenie zatok przynosowych manifestuje się wyżej wymienionymi

Zdrowy przedszkolak

Do ustalenia rozpoznania na podstawie wywiadu lekarskiego istotnym czynnikiem jest czas trwania objawów, co w przypadku przewlekłego zapalenia zatok przynosowych ocenia się na około 12 tygodni. ;; BADANIE L ARYNGOLOGICZNE przeprowadzane za pomocą otoskopu może uwidocznić obecność ropnej wydzieliny oraz obrzęku błon śluzowych jamy nosowej. Należy jednak zwrócić uwagę na często występujące trudności w przeprowadzeniu tego typu badania u dzieci (z uwagi na odmowę współpracy przez małego pacjenta). ;; Do BADAŃ OBR A ZOW YCH pomocniczych w ustaleniu diagnozy należy zdjęcie rentgenowskie oraz tomografia komputerowa zatok przynosowych. Badanie rentgenowskie ma niestety swoją ograniczoną czułość diagnostyczną i z tego powodu wyniki bywają niemiarodajne. Przeprowadzenie badania metodą tomografii komputerowej jest zalecane tylko i wyłącznie u pacjentów, którzy w ocenie lekarza prowadzącego wymagają interwencji chirurgicznej. Ograniczenie stosowania tomografii komputerowej w grupie małych dzieci jest spowodowane przede wszystkim większą dawką promieniowania niż ma to miejsce w przypadku przeglądowego zdjęcia rentgenowskiego.

Pamiethairujr!giczne przeprowaiedjeza

c ch istn Leczenie i, u który c ie z d u ch się tylko b u który lu a n z ic atom wada an znicze tody lec zeniem inne me iepowod n ię s y ł y zakończ ycznym. terapeut

ryczne”, co oznacza, że podany antybiotyk, według aktualnej wiedzy medycznej, będzie działał najskuteczniej wobec najbardziej prawdopodobnego patogenu wywołującego zapalenie zatok przynosowych. Antybiotyk powinien być podany jak najszybciej.

Antybiotykoterapia powinna trwać od 10 do 14 dni, przy jednoczesnym stosowaniu leków osłonowych, tj. leków probiotycznych i leków przeciwgrzybiczych. Jako leczenie wspomagające można stosować płukanie jamy nosowej roztworem soli fizjologicznej, co pomaga w obkurczeniu naczyń błony śluzowej nosa, rozrzedza wydzielinę oraz pomaga wypłukać drobnoustroje. Stosowanie soli fizjologicznej zalecane jest przez długi czas, nawet do 6–8 tygodni. Glikorotykosteroidy donosowe zalecane są u dzieci z potwierdzoną alergią.

Leczenie chirurgiczne przeprowadza się tylko u dzieci, u których istnieje wada anatomiczna lub u których inne metody lecznicze zakończyły się niepowodzeniem terapeutycznym.

Profilaktyka objawami z towarzyszącą gorączka, często powyżej 38oC. Najczęściej dotyczy grupy dzieci w wieku 4–7 lat.

NAWR ACA JĄCE OSTRE ZAPALENIA ZATOK Czynnikami usposabiającymi do wystąpienia nawrotów ostrego zapalenia zatok przynosowych są przede wszystkim nieprawidłowości w budowie nozdrzy – skrzywienie przegrody nosa oraz przerost migdałka gardłowego. Urazy nosa oraz zatok są kolejnymi czynnikami sprzyjającymi nawracającym stanom zapalnym zatok.

38

Moj '

PRZEDSZKOLAK

Rozpoznanie Rozpoznanie procesu zapalnego toczącego się w obrębie zatok przynosowych powinno opierać się na przede wszystkim na objawach chorobowych i badaniu laryngologicznym. Badania obrazowe stanowią dodatkową możliwość diagnostyczną, która nie jest zalecana w każdym przypadku.

Leczenie Leczenie zapalenia zatok przynosowych o ciężkim przebiegu należy zawsze rozpoczynać od terapii farmakologicznej, wdrażając tak zwane leczenie „empi-

W przypadku powtarzających się stanów zapalnych w obrębie zatok przynosowych u dziecka należy również mieć na uwadze profilaktykę zachorowań. Należy do niej między innymi unikanie kontaktu z osobami z objawami infekcji w obrębie górnych dróg oddechowych, przestrzeganie higieny osobistej oraz szczepienia ochronne (przeciwko grypie, przeciwko pneumokokom). Bezwzględnym zaleceniem, które powinno być przestrzegane przez rodziców palących, jest wykluczenie narażenia dziecka na działanie dymu tytoniowego. lek. med. Aleksandra Szczepaniak

Magia swiat

zaczyna się w kuchni – odkryj tradycyjne potrawy w nowym świetle

zima 2016

39

Razem z przedszkolakiem Zbliżają się jedne z najpiękniejszych świąt w roku – święta Bożego Narodzenia.

To czas rodzinny. Wyczekujemy go cały rok, aby w końcu móc razem zasiąść przy stole, spędzić wspólnie wyjątkowe chwile, rozmawiać, ale także skosztować

nież ze względu na jedzenie. W tym dniu bowiem menu jest bardzo wyjątkowe i przede wszystkim, kojarzące się nam z domem oraz czasem dzieciństwa.

To receptury przekazywane z pokolenia na pokolenie. Właśnie do tych dań wracamy najchętniej i powtarzamy je później we własnych domach.

– Święta kojarzą mi się przede wszyst-

smakołyków zarezerwowanych

kim z wizytami u rodziny na wsi. Zajęło

tylko na tę szczególną okazję.

mi to sporo czasu, zanim odtworzyłem

Tradycyjnych smaków, które znamy od lat, warto spróbować również w nowej odsłonie, rzucając na świąteczne przepisy nieco inne światło. Jak sprawić, aby tegoroczne Święta były niezapomniane, podpowiada Piotr

smaki znane mi z domu moich dziadków – mówi Piotr Ceranowicz.

Zachowując tradycję, warto jednak wpleść w świąteczne przepisy także coś niestandardowego – rzucając zupełnie nowe światło na wigilijne menu!

Odkryj Gwiazdkę na nowo!

Ceranowicz, ekspert kulinarny

świąt? Jak widać, do wigilijnych przysmaków najczęściej stosowane są produkty zbożowe.

– Mowa tu nie tylko o słodkich wypiekach czy makaronie. Często zapominamy

– Mimo że Wigilia jest tak naprawdę

o najpowszechniejszym przysmaku, czyli

posiłkiem postnym, to nasi przodkowie

chlebie, który również powinien być

uczynili z tego ograniczenia prawdziwą

obecny na świątecznym stole – ma on

Gotuj z całą rodziną

ucztę dla podniebienia. Jak nakazuje oby-

bowiem zapewnić pomyślność w nadcho-

Czas z bliskimi możemy spędzać nie tylko przy stole, ale także już podczas kulinarnych przygotowań. Mnogość wigilijnych dań pozwala zaciągnąć do kuchni nawet najbardziej opornych. Nie wyobrażamy sobie przecież świąt bez pysznych wypieków, które są dość łatwe w przygotowaniu, a przy tym wyglądają zachęcająco.

czaj, podczas tego wieczoru należy skosz-

dzącym roku – dodaje kucharz.

marki Lubella.

tować każdej potrawy ze stołu. Nigdzie nie jest natomiast powiedziane, że owe smaki mają być co roku takie same. Dlatego warto modyfikować tradycyjne dania tak, aby każde święta mogły smakować inaczej. Co więcej, takie zmiany umożliwią nam przygotowywanie owych przysmaków nie tylko 24 grudnia, ale także podczas całego roku – mówi Cerano-

– Pieczenie to świetna zabawa dla

wicz.

całej rodziny i możliwość spędzenia dłuższej chwili w kuchni wraz z rodziną.

Czekałem zawsze na tę chwilę cały rok!

– wyznaje Piotr Ceranowicz.

Wyrabianie form z ciasta gwarantuje dobrą zabawę dorosłym, ale i najmłodszym. Co więcej, finalne przyozdabianie wypieków pozwala dzieciom użyć ich wyobraźni i zachęcić do dalszego zgłębiania kulinarnych tajników.

Tylko raz do roku Nie bójmy się tego przyznać: wielu z nas czeka na Boże Narodzenie rów-

' 4 0 Moj

PRZEDSZKOLAK

Boże Narodzenie to w końcu nie tylko 12 potraw. Dlatego my proponujemy zamienić znane dotychczas pierniczki np. na świąteczne biscotti. Jest ono niemal tak samo łatwe w przyrządzeniu, a na pewno mile zaskoczy pistacjowym smakiem wszystkich gości. Inna propozycja to przygotowanie popularnego makaronu z makiem ale… w wersji zapiekanej pod koglem moglem. Lekko wyczuwalna nuta rumowa uczyni z niego danie smaczne, ale także wykwintne. Nowa forma podania tego popularnego przysmaku na długo zostanie w pamięci – może aż do kolejnych

Podczas kulinarnych ­eksperymentów, w świątecznej gorączce przygotowań, warto pamiętać przede wszystkim o jakości wybieranych produktów. Wszystkie składniki, których używamy, powinny być nie tylko smaczne, ale także bogate w wartości odżywcze. Obie te cechy posiadają produkty od Lubelli, która oferuje wszystko, co do świąt niezbędne – czyli pyszne i polskie makarony, kasze, mąki, a także płatki, które pomogą urozmaicić świąteczne wypieki.

nie sprawdzą się zarówno podczas przygotowań wigilijnych nowości, jak i tradycyjnych dań regionalnych na bazie produktów zbożowych. Na Mazowszu prym wiedzie barszcz czerwony z mącznymi uszkami, Małopolska to z kolei zupa grzybowa z makaronem łazanki.

Jeśli chodzi o desery – na Podlasiu i Dolnym Śląsku króluje zazwyczaj pszeniczna kutia, na Lubelszczyźnie najczęściej spotkamy struclę z dodatkiem maku i rodzynek, a Opolszczyzna upodobała sobie śliszki – małe bułeczki drożdżowe w makowym sosie. Niezmiennie od województwa występują oczywiście także pierogi z grzybowymi, mięsnymi i rybnymi farszami, domowe kluski oraz kopytka – wylicza Piotr Ceranowicz.

Jest taki dzień…

Wieczerza 24 grudnia zasługuje także na wyjątkową oprawę pod względem nakrycia stołu. Stanowi on bowiem bardzo istotny

element w czasie Świąt Bożego Narodzenia, a szczególnie w Wigilię, kiedy cała rodzina zasiada do niego i spędza przy nim większość wieczoru. Powinien być przystrojony śnieżnobiałym, eleganckim obrusem, na którym wedle tradycji mają znajdować się zielone gałązki igliwia, sianko i czerwone wstążeczki. Na samym już stole znajduje się pełna zastawa stołowa z dodatkowym kompletem dla zbłądzonego, nieznanego gościa. Wybierając naczynia, warto postawić na tradycyjną biel, która sprawdza się zarówno w klasycznych, jak i nowoczesnych aranżacjach. Elegancji dodają jej często delikatne złote lub srebrne zdobienia. Dobrze prezentują się też zestawienia białego szkła lub porcelany z elementami wykonanymi z przezroczystego materiału. Elementy dekoracyjne możemy z kolei zapożyczyć z choinki, na przykład wypełniając bombkami półmisek lub rozkładając na stole choinkowe oświetlenie, które rozświetli pozostałe dekoracje. Jako ozdoby sprawdzą

się także wzorzyste serwetki czy świece w ciepłych kolorach czerwieni czy błękitu. Świetnie przygotowany stół i smakowite potrawy, które przygotowujemy, to bardzo ważne elementy tradycyjnych, polskich Świąt. Pamiętajmy jednak, że Boże Narodzenie jest przede wszystkim okazją do zwolnienia tempa i spędzenia czasu w gronie bliskich osób.

R EK L A M A

6683 Piracka kryjówka skarbów

6684 Kapitan piratów

6680 :LHŧD ZRMVNRZD ] RŋZLHWOHQLHP

6678 Piracki statek bojowy

6682 Tratwa piracka

6681 ŦDJORZLHF ZRMVNRZ\ ] DUPDWć

6679 Piracka wyspa skarbów

Razem z przedszkolakiem

– Są one tak uniwersalne, że ideal-

Razem z przedszkolakiem ŚWIĄTECZNE BISCOTTI Z ŻURAWINĄ I PISTACJAMI Poziom trudności: średni

Z ciasta formujemy podłużny wałek w formie

Czas przygotowania: 45 minut

chlebka na około 20 cm. Układamy go na blasze

Składniki:

i pieczemy w 170oC przez 20 minut, aż się zrumieni.

OO OO OO OO OO OO OO

250 g mąki Lubella Puszysta Tortowa

Po tym czasie wyjmujemy wypiek i studzimy. Kro-

1 duże jajko

imy wszystko na kromki i ponownie wkładamy

100 g cukru

do piekarnika, tym razem na 15 minut w tempe-

100 g zielonych nie solonych pistacji

raturze 180oC.

70 g żurawiny ziarenka z 1 laski wanilii pół łyżeczki proszku do pieczenia

Przygotowanie: Jajka ubijamy mikserem z cukrem i ziarenkami wanilii. Następnie dodajemy mąkę, proszek do pieczenia oraz bakalie – wszystko razem mieszamy.

KOKARDKI Z MAKIEM I BAKALIAMI, ZAPIECZONE POD KOGLEM MOGLEM Z RUMEM Poziom trudności: średni

liami oraz skórkami z cytrusów. Następnie prze-

Czas przygotowania: 40 minut

kładamy wszystko do wysmarowanego masłem

Składniki:

naczynia żaroodpornego.

OO OO OO OO OO OO OO OO OO OO

400 g makaronu Lubella Classic Kokardki nr 51

Przy pomocy miksera ubijamy żółtka z cukrem

50 g suchego maku

aż powstanie kogel mogel, dodajemy do niego

50 g masła

rum polewamy makaron.

100 g miodu

Całość zapiekamy w piekarniku nagrzanym do

200 g cukru

180oC przez 15 minut, aż góra się zrumieni.

5 żółtek 20 g rumu lub innego ulubionego alkoholu 100 g ulubionych orzechów i bakalii skórka otarta z pomarańczy skórka otarta z cytryny

Przygotowanie: Makaron gotujemy wg zaleceń producenta i jeszcze gorący mieszamy z masłem, miodem, baka-

Piotr Ceranowicz – ekspert kulinarny związany z marką Lubella.

Uczestnik 3. edycji programu Top Chef. Były szef kuchni restauracji Północ Południe, Kaskrut i Kitchen (gdzie był także patronem). Absolwent Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego na kierunku Medycyny Weterynaryjnej i Psychologii Klinicznej na Wyższej Szkole Psychologii Społecznej w Warszawie. Były główny szkoleniowiec i barista w ZEN City Lounge.

Finalista ogólnopolskiego konkursu „Kucharz odkrycie roku 2012”.

42

Moj '

PRZEDSZKOLAK

zima 2016

43

Zdrowy przedszkolak

Trzy elementy odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowych zębów u dzieci w wieku przedszkolnym (jak również wcześniej i później). Są to: odpowiednia dieta, dbałość o higienę jamy ustnej oraz regularne wizyty kontrolne u dentysty.

Zdrowe zeby ,

w ó k a l o k z s d prze

– wyzwanie dla rodziców

' 4 4 Moj

PRZEDSZKOLAK

O

d około 6. roku życia rozpoczyna się wymiana zębów mlecznych na stałe, która będzie trwała do około 12. roku życia. Dla dzieci oznacza to utrudnienia w prawidłowej higienie jamy ustnej. Ważne jest więc, aby w tym okresie wszystkie zęby mleczne były zdrowe lub wyleczone, gdyż wszelkie ubytki próchnicowe mogą rozwijać się (i pogłębiać!) szybciej. Dodatkowo niewyleczone ubytki w zębach mlecznych mogą przyśpieszyć (lub wręcz zapoczątkować) rozwój próchnicy w sąsiadujących zębach stałych.

A to może oznaczać osłabienie zębów, które przecież mają służyć już do końca życia. U starszych dzieci dbałość o zęby mleczne jest więc równie ważna, jeśli nawet nie ważniejsza, jak u przedszkolaków.

Z

ęby stałe mogą zacząć się pojawiać w buzi u dzieci od około 6. roku życia. Pierwszymi zębami stałymi, które się wyrzynają, są zazwyczaj pierwsze zęby trzonowe – czyli „szóstki”. Pojawiają się one ZA piątkami mlecznymi, przy ich wyrzynaniu NIE WYPADA ŻADEN ZĄB MLECZNY. Dopiero po ich wyrznięciu pozostałe zęby zaczynają się „zamieniać” miejscami.

1

Myjmy zęby naszym dzieciom My, jako rodzice, odpowiadamy za czystość zębów naszych dzieci.

I jest to odpowiedzialność bezpośrednia, jako że większość badań wykazuje, iż dziecko do 6–7 roku życia nie ma szans na staranne, samodzielne oczyszczenie swoich zębów. Do tego wieku w tej czynności powinni pomagać mu rodzice. Nawet więc jeśli uważamy, że „nasz” przedszkolak jest niebywale dojrzały i rozwinięty, nie rezygnujmy z pomocy przy myciu zębów.

Codziennie rano i wieczorem rozpoczynamy od samodzielnego mycia zębów przez dziecko, chociaż początkowo będzie to wyłącznie „gryzienie szczoteczki”, chwaląc je i zachęcając do tego. Potem przejmujemy inicjatywę i sami doczyszczamy zęby dziecka, przy pomocy jego szczoteczki. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na zęby trzonowe (z tyłu buzi) i powierzchnię zębów przy dziąsłach.

Minimalne wymagania co do częstości i czasu mycia zębów mlecznych to 2 razy dziennie: rano i wieczorem. Trudno oceniać czas mycia zębów, sprawny rodzic wyczyści wszystkie w ok. 30 sekund i też będzie dobrze, jeśli jednak nasze dzieci chętnie same próbują myć zęby przez 5 lub 10 minut (czego życzę z całego serca!), to zachęcajmy je do tego. W przypadku zębów mlecznych nie można przesadzić z czę-

stotliwością lub czasem ich mycia – to im w niczym nie zaszkodzi.

Szczoteczka i pasta do zębów powinny być dostosowane do wieku wielkością i ilością fluoru (w przypadku pasty). Można tu zaufać producentom i kierować się po prostu tym, co jest napisane na opakowaniu. Warto zwrócić tylko uwagę na odpowiednią ilość pasty na szczoteczce – powinien to być „groszek” wielkości zielonego groszka (lub paznokcia małego palca u dziecka).

Częstym pytaniem jest zasadność stosowania u dzieci szczoteczek elektrycznych, a nie ręcznych. Otóż oboma rodzajami szczoteczek osiągniemy w buzi u dzieci te same efekty idealnie oczyszczonych zębów. Ale faktem jest, iż szczoteczka elektryczna pozwoli nam osiągnąć ten efekt szybciej.

Główka szczoteczki elektrycznej – bez względu na to, czy jest to szczoteczka obrotowa czy też soniczna – wykonuje o wiele więcej ruchów na sekundę, niż jesteśmy w stanie wykonać szczoteczką manualną. Dzięki temu w trakcie mycia zębów dziecka szczoteczka elektryczna wykona więcej ruchów i będzie bardziej efektywna.

Osobną kwestią jest akceptacja szczoteczki elektrycznej przez dziecko – dla niektórych dzieci odgłos jej pracy i wibracje będą dodatkową atrakcją, a inne będą się tego bały – wówczas po prostu trzeba pozostać przy szczoteczce manualnej.

U

dzieci w wieku szkolnym bardzo ważna jest obserwacja sposobu mycia zębów przez dzieci i ewentualna reakcja w postaci bezpośredniej pomocy w czyszczeniu zębów. Od 6. roku życia zęby mleczne mogą zacząć się ruszać, co powoduje, iż dzieci zaczynają omijać ich okolicę szczoteczką do zębów. To skutkuje pogorszeniem stanu higieny jamy ustnej w okresie wyrzynania zębów stałych, czyli wtedy – gdy „nowe” zęby stałe potrzebują największej ochrony.

zima 2016

45

Zdrowy przedszkolak

C

ałość starań związanych z zachowaniem zdrowych zębów u dzieci możemy wyobrazić sobie jako pewną stałą wartość wysiłku i poświęconego czasu, który trzeba spędzić z dziećmi, aby w efekcie uzyskać ich zdrowe uzębienie.

Można sobie wyobrazić schemat, w którym każdy z elementów to 33,3% wysiłku związanego z uniknięciem próchnicy w zębach mlecznych. Jeśli do któregoś z elementów przyłożymy jako rodzice mniejszą wagę (na przykład zamiast poświęcić 33% wysiłku, poświęcimy 10%), spodziewajmy się, iż więcej wysiłku będzie trzeba włożyć w pozostałe elementy. W wersji ekstremalnej – jeśli W OGÓLE nie będziemy jako rodzice przykładać się do utrzymania higieny jamy ustnej naszych dzieci ani pilnować ich diety, to oczekujmy, że i tak w utrzymanie zębów mlecznych w zdrowiu włożymy tyle samo wysiłku, tyle że 100 % w formie wizyt u dentysty.

Zdrowy przedszkolak

N

ależy również zwrócić uwagę na moment wyrżnięcia się pierwszych stałych zębów trzonowych. Nie wypada wówczas żaden ząb mleczny, więc moment ten łatwo przegapić. A od tego momentu szczoteczka do zębów powinna sięgać głębiej przy myciu tak, aby oczyszczać również pierwsze zęby stałe. Dzieci nie zwracają na to uwagi, więc jest to nasza, rodziców rola, aby nauczyć je nieco innego ruchu szczoteczki przy myciu zębów.

2

Stosujmy dodatkowe zabiegi czyszczące zęby u dzieci Czasem konieczne (a zawsze wskazane) jest stosowanie u dzieci dodatkowych środków higieny jamy ustnej. Do wyboru mamy płyny do płukania buzi, a także nitki dentystyczne.

Są już dostępne płyny do płukania jamy ustnej przeznaczone dla dzieci, ale korzyści z ich stosowania są trudne do ocenienia.

Za wystarczające można uznać staranne płukanie buzi przez dziecko samą wodą, zarówno po myciu zębów, jak również po każdym posiłku lub zjedzeniu słodyczy.

' 4 6 Moj

PRZEDSZKOLAK

Na rozwój próchnicy u dzieci szczególnie narażone są boczne ściany zębów, w miejscu, gdzie stykają się one ze sobą – tam po prostu najtrudniej dotrzeć jest szczoteczką (ta sama uwaga akurat dotyczy również osób dorosłych – czyli rodziców przedszkolaków). Warto przeprowadzać u swoich pociech nitkowanie zębów – chociaż jeden raz w tygodniu. U dzieci zalecałbym wykorzystywanie przy tym jednorazowych uchwytów na nitkę dentystyczną zamiast samej nitki ze względu na łatwiejsze czyszczenie między zębami.

3

Sprawdzajmy zęby naszych dzieci Myjąc zęby dzieci, nie sposób nie wykorzystać okazji do zerknięcia do buzi i szybkiej oceny stanu uzębienia. Niepokój powinny w nas wzbudzać wszelkie odstępstwa kolorystyczne na powierzchni zębów. Wizyta kontrolna u dentysty będzie dobrym pomysłem, jeśli dostrzeżemy na powierzchniach żujących zębów ciemne plamki lub nawet kropki.

Oznaką próchnicy mogą być też białawe plamy na powierzchni szkliwa, zwłaszcza jeśli występują w okolicy, w której ząb „wyrasta” z dziąsła.

Obserwując uważnie ząbki naszych dzieci (zachęcam z całego serca!), możemy dostrzec białawe plamki na szkliwie, które pokazują się na nim rano, gdy dziecko spało z otwartymi ustami. Jeśli plamki takowe znikają po pewnym czasie, nie trzeba się nimi martwić, są one efektem chwilowego wysuszenia szkliwa. Każda inna zmiana koloru zębów powinna już być dla nas oznaką, iż może dziać się coś niepokojącego z zębami.

4

Dbajmy o dietę niskocukrową dla dzieci Dieta ma największy wpływ na zapobieganie próchnicy u dzieci. Jeśli uda nam się eliminować cukier z posiłków i napojów naszych dzieci, możemy być w zasadzie pewni zdrowia ich zębów.

W przypadku posiłków jest to bardzo trudne – po prostu obecnie cukry (w którejś z postaci) są niemal wszędzie, a i słodycze prędzej czy później pojawią się w diecie. Kluczową sprawą pod kątem stanu uzębienia jest jednak ścisła kontrola nad tym, co nasze dzieci piją.

W

okresie wymiany zębów mlecznych na stałe zdarzyć się może sytuacja, w której ząb stały wyrasta w buzi, a ząb mleczny z tego miejsca jeszcze nie wypadł. Zazwyczaj wówczas krawędź zęba stałego pokazuje się ZA zębem mlecznym i wzbudza duży niepokój u rodziców. Nie jest to jednak nic groźnego, może (choć nie musi) skończyć się to co najwyżej koniecznością usunięcia zęba mlecznego w gabinecie stomatologicznym, gdyż ząb stały nie da rady już go wypchnąć.

Taka sytuacja nie ma jednak żadnego przełożenia na późniejsze ułożenie zębów stałych i absolutnie nie oznacza konieczności leczenia ortodontycznego w przyszłości.

Picie jest dla zdrowia dziecka bardzo ważną czynnością, stąd ma miejsce wielokrotnie w ciągu dnia. Jeśli będzie to płyn inny niż woda lub niesłodzona herbatka – możemy być w 100% pewni, że zawiera jakiś rodzaj cukru. Częste popijanie soków lub napojów (nawet dedykowanych dla dzieci!) odpowiada po prostu ciągłej obecności cukru w jamie ustnej dziecka tak, jakbyśmy ciągle częstowali je cukierkami. Może się to wydawać trudne, ale jeśli uda nam się ograniczyć napoje

posiłku (a zwłaszcza słodkiego!) podać dziecku do popicia kilka łyczków czystej wody. Spowoduje to przepłukanie buzi, a cały cukier szybko trafi do brzuszka, zamiast stanowić pożywkę dla bakterii próchnicotwórczych na zębach.

Rozsądnie stosujmy lekarstwa Myśląc o zaleceniach dietetycznych, nie sposób nie wspomnieć o lekach, które może prz y jmować dziecko. Jeśli będziemy przestrzegać standardowych zaleceń dietetycznych co do zawartości wapnia w codziennej diecie, będzie to zupełnie wystarczające. Wbrew pozorom, poza poważnymi zaburzeniami wchłaniania lub też wrodzonymi wadami rozwojowymi, nie ma wielu chorób ani wielu poważnych lekarstw, które mogą oddziaływać negatywnie na stan uzębienia naszych dzieci i w sposób zauważalny pogarszać jego jakość.

Zagrożeniem dla ząbków naszych pociech nie są bowiem aktywne składniki leków, ale cała reszta jego składu.

Większość zwykłych leków dla dzieci: na kaszel, na przeziębienie, przeciwwirusowych, obniżających gorączkę, wzmacniających odporność itd., ma postać syropów,

Zdrowy przedszkolak

5

dzieci do wody i herbaty – możemy być niemal pewni, że nie dojdzie do rozwoju próchnicy w ich zębach.

Pozostaje jeszcze kwestia jedzenia słodyczy – w zasadzie jest to nieuniknione, więc trzeba się z tym pogodzić. Należy zadbać tylko o jak najmniejszą częstotliwość trafiania słodyczy do buzi dziecka w ciągu dnia. Oczywiście ideałem byłoby mycie zębów dzieci po każdym zjedzeniu słodyczy, ale obawiam się, iż jest to utopijny, choć chwalebny cel. Zamiast tego spróbujmy chociaż na koniec każdego

R EK L A M A

Warszawa wita Święta – 10 grudnia w Pałacu Kultury i Nauki!

Wydarzenie zaplanowane jako dzień pełen atrakcji dla rodzin z dziećmi, przepeł­ nio­ne niepowtarzalną atmo­ sferą Świąt Bożego Naro­ dzenia! Świetna zabawa dla całej rodziny i konkursy z super nagrodami!

Wydarzenie skierowane jest także dla osób szukających wyjątkowych i oryginalnych prezentów dla najbliższych.

Na wydarzeniu zaprezentu­ jemy polskie i zagraniczne marki z rzeczami idealnymi na prezenty pod choinkę!

Będzie także można kupić wszelkie produkty świą­ teczne, produkty na świą­ teczny stół, ozdoby, pro­ dukty sylwestrowe i wiele innych! Będziemy inspiro­ wać, bawić i edukować.

Zapraszamy na świąteczne zakupy w promocyjnych cenach, z dala od zgiełku dużych sklepów.

zima 2016

47

Zdrowy przedszkolak których głównym składnikiem wagowym jest glukoza.

Jeśli przeziębionemu dziecku kilka razy dziennie (i w nocy!) podajemy naprzemiennie syrop na kaszel, na wzmocnienie, na gorączkę – to tak, jakbyśmy za każdym razem częstowali je cukierkiem. Może się zdarzyć, że choroba się przedłuży, a my, jako rodzice, rozluźnimy nieco naszemu „chorowitkowi” rygory higieniczne – przeziębienie już dawno będzie złym wspomnieniem, kiedy nadal będziemy borykać się z problemami z zębami i wizytami u dentysty. Nie wolno do tego dopuścić, więc proszę pilnować, by po każdej porcji syropu buzia została przepłukana chociaż łyczkiem czystej wody.

6

Pilnujmy wizyt kontrolnych u dentysty Rozpoczęcie nauki przedszkolnej to świetny moment na pierwsze wizyty u dentysty. Przed 3. rokiem życia wizyty takie powinny mieć miejsce tak naprawdę tylko, jeśli rodzice dostrzegą coś niepokojącego w ustach u dziecka, co wymaga sprawdzenia. Trzylatek z kolei może zacząć już przyzwyczajać się do regularnych (co 3 lub 6 miesięcy – w zależności od zagrożenia próchnicą) wizyt kontrolnych u dentysty.

Wizyty kontrolne są świetną okazją dla dentystów do wywarcia znakomitego „pierwszego” wrażenia, zwłaszcza jeśli w ich trakcie nie będzie wymagane żadne leczenie i będą mogły przebiegać w zupełnie luźnej i zabawowej atmosferze.

Tym bardziej należy do nich dążyć, gdyż ułatwią ewentualne późniejsze leczenie.

Z mojego punktu widzenia, jako lekarza stomatologa, nie jest wymagane żadne

' 4 8 Moj

PRZEDSZKOLAK

przygotowywanie dzieci na wizyty u dentysty przez rodziców. Najczęściej wolałbym, żeby w ogóle nie uprzedzali dzieci ani nie nawiązywali w żaden sposób do mającej nastąpić wizyty. Dentysta sam będzie najlepiej wiedział, jak można spróbować „podejść” do małego pacjenta i z pewnością poprosi rodziców o pomoc w tym zakresie, jeśli będzie to konieczne. Osobiście cieszę się, jeśli moi mali pacjenci postrzegają swoje wizyty u dentysty jako wydarzenia mało dla nich istotne, niewymagające żadnych przygotowań ani niezaprzątające myśli – ot „takie spotkanie, na którym chwalę się, jakie mam czyste ząbki”, coś dużo fajniejszego niż wizyta u fryzjera lub fotografa.

Rodzice z kolei, chcąc przygotować dzieci do wizyty u dentysty w pozytywny sposób, podświadomie sygnalizują mu pewne aspekty takich wizyt – słynne „nie będzie nic bolało” albo „zobacz, jaki tatuś jest dzielny”, oznacza dla dziecka tylko tyle, że idzie do miejsca, w którym może wydarzyć się coś niepokojącego. Proszę NIE ROBIĆ TEGO. Dziękuję.

7

Bierzmy pod uwagę rozwój zębów naszych dzieci Wpływ na uzębienie naszych dzieci możemy mieć przez bardzo długi czas, dużo dłuższy niż ich faktyczna obecność w buzi u dziecka.

Zawiązki zębów mlecznych formują się już w życiu płodowym, w momencie porodu tak naprawdę większość koron zębów mlecznych jest już wykształcona, tylko po prostu jeszcze nie są wyrznięte.

W przypadku zębów stałych sytuacja wygląda podobnie, tyle że zawiązki formują się w okresie okołoporodowym i rozwijają się w kości do ich wyrznięcia.

W czasie rozwoju zębów wpływ na nie mogą mieć zaburzenia dietetyczne lub też choroby dzieci i przyjmowanie antybiotyków. Śpieszę jednak uspokoić – aby sytua­ cja taka spowodowała zaburzenie w rozwoju szkliwa zębów, musiałaby trwać dużej niż miesiąc, a dziecko musiałoby przyjmować wiele różnych antybiotyków przez długi czas. Nawet wówczas nie jest pewne, iż mogłoby to doprowadzić do osła-

bienia zębów – zaburzenie mineralizacji może oznaczać też jej wzmocnienie.

Praktycznie i tak nie mamy na to wpływu – istotne jest tylko, aby poinformować lekarza dentystę w trakcie wizyty dziecka o ewentualnym długotrwałym przyjmowaniu antybiotyków lub innych lekarstw przez dzieci.

W

yrzynanie zębów stałych początkowo wygląda dla rodziców dość niepokojąco, gdyż zmienia wygląd twarzy dziecka, dodatkowo zęby stałe często wydają się nie być ustawione prawidłowo po wyrznięciu. Należy oczywiście skontrolować taką sytuację w trakcie wizyty u stomatologa dziecięcego lub ortodonty, ale najczęściej nie ma powodów do obaw. Zęby stałe po wyrznięciu MUSZĄ wydawać się zbyt duże, gdyż dalej już nie będą powiększały swoich rozmiarów, natomiast cała twarz dziecka będzie dalej rosła. Tak więc proporcjonalnie zęby stałe ośmiolatka będą wydawały się zbyt duże i źle ustawione, podczas gdy u człowieka dorosłego proporcje wielkości zębów i twarzy będą już prawidłowe.

dr n. med. Maciej Mikołajczyk

RELUGAN

OWCZA SKÓRA O WYJĄTKOWYCH WŁAŚCIWOŚCIACH

OTUL SWOJE DZIECKO TYM, CO NAJLEPSZE! ¦¦Twoje dziecko jest wyjątkowe i chcesz zapewnić mu to, co najlepsze. ¦¦BARTEK od lat pracuje nad wykorzystaniem nowoczesnych i zdrowych rozwiązań, by zapewnić wrażliwej skórze Twojego dziecka najlepsze obuwie.

¦¦W trosce o zdrowie i komfort BARTEK jako prekursor wprowadza LECZNICZA SKÓRA OWCZA zapewni ciepło i zdrowie Twojemu dziecku

do swojej oferty ekskluzywną linię butów, ocieplonych leczniczą, owczą skórą RELUGAN.

¦¦Ta specjalna skóra sprawia, że buty charakteryzują się unikalnymi właściwościami użytkowymi oraz niepowtarzalnym stylem.

¦¦ CO TO JEST RELUGAN? RELUGAN to specjalna skóra owcza, charakteryzująca się wyjątkową miękkością i puszystością.

W procesie jej produkcji wykorzystuje się wyłącznie garbniki naturalne, niezawierające szkodliwych związków chromu, chloru oraz metali ciężkich. ¦¦ DLACZEGO WARTO WYBRAĆ PRODUKTY ZE SKÓR OWCZYCH? Posiadają one właściwości, które sprawiają, że produkt jest zdrowy i bezpieczny – jest idealny dla Twojego dziecka.

WYJĄTKOWE WŁAŚCIWOŚCI SKÓRY OWCZEJ:

XX XX

XX XX XX XX

LECZNICZE – wspomaga uśmierzanie bólu, neutralizuje działanie negatywnych pól magnetycznych i żył wodnych.

Delikatne i puszyste włosie działa antystresowo i odprężająco, dlatego szczególnie polecane jest dzieciom; TERMOREGULACYJNE – szczególnie ważne w przypadku najmłodszych dzieci. Włókna skóry owczej posiadają zdolność kurczenia i rozszerzania się – te cechy sprawiają, że stopa dziecka mająca bezpośredni z nią kontakt znacznie mniej poci się w cieplejsze dni, a w mroźne nie marznie. To rozwiązanie jest idealne na kapryśną jesienno-zimową pogodę. Dzięki naturalnym właściwościom skóra przepuszcza powietrze do wnętrza buta i jednocześnie zatrzymuje ciepło w jego wnętrzu.

Takie rozwiązanie wpływa na odpowiednią cyrkulację powietrza; ANTYBAKTERYJNE – głównym składnikiem struktury skóry owczej jest białko, które tworzy wrogie środowisko dla niebezpiecznych bakterii oraz wirusów; SAMOCZYSZCZĄCE – wełna owcza zawiera lanolinę, która powlekając każdy włos, niszczy bakterie i roztocza, co sprawia, że skóra jest łatwa w utrzymaniu czystości; EKOLOGICZNE – nie zawierają szkodliwych związków chromu; ANTYALERGICZNE – dzieci ze szczególnie wrażliwą i delikatną skórą nie są narażone na czynniki alergenne.

Ze względu na szereg właściwości zdrowotnych specjaliści polecają naturalną skórę owczą DZIECIOM oraz osobom z reumatyzmem i problemami stawowymi.

Niezwykle delikatna skóra RELUGAN, w trosce o zdrowy rozwój stóp Twojego dziecka!