Darmowy e-book by Forum Media Polska

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

PIERWSZA POMOC W SYTUACJACH ZAGRAŻAJĄCYCH ZDROWIU I ŻYCIU DZIECKA Szanowni Państwo, Mamy przyjemność przedstawić Państwu e-book pt. Pierwsza pomoc w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka. W niniejszej publikacji otrzymają Państwo praktyczne procedury dotyczące postępowania w trudnych sytuacjach z udziałem dziecka: ⇒ w przypadku złamań, skręceń i skaleczeń, ⇒ w przypadku zatrucia m.in. roślinami, lekami, substancjami żrącymi itd., ⇒ listę popularnych trujących roślin stanowiących zagrożenie dla dziecka, ⇒ podczas podróży i nad wodą, ⇒ w czasie posiłku, zabawy i kąpieli, ⇒ w przypadku ukąszeń, użądleń, ugryzień, ⇒ w przypadku urazów głowy i twarzy, ⇒ w przypadku krwawienia, ⇒ w razie odmrożeń i oparzeń, ⇒ w przypadku zasłabnięć, bezdechu i napadów lękowych, ⇒ procedur postępowania w przypadku wystąpienia najczęstszych problemów niemowląt, ⇒ najważniejszych praw, jakie przysługują pacjentom. Życzymy sukcesów i pożytku z przyswojonej wiedzy!

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Spis treści CZĘŚĆ 1 – ZŁAMANIA, SKRĘCENIA, SKALECZENIA, ZATRUCIA

Złamania w wyniku urazu

Skręcenie w wyniku urazu

Zwichnięcia w wyniku urazu

Przytrzaśnięcie palców

Uraz paznokcia

Zadrapania kolan i łokci

Uszkodzenie naskórka przez drzazgę

Uszkodzenie naskórka przez szkło

Uszkodzenie skóry poprzez wbicie gwoździa

Sprawdzone sposoby na usunięcie blizny

Lista wymaganych dokumentów w razie wypadku w kraju i za granicą

Zatrucia

Zatrucia lekami

Zatrucia mydłem

Zatrucia substancjami żrącymi

Zatrucia roślinami

Zatrucie alkoholem

Zatrucie tlenkiem węgla

Zatrucie grzybami

Zatrucia pokarmowe

Lista popularnych trujących roślin stanowiących zagrożenie dla dziecka

CZĘŚĆ 2 – WYPADKI W CZASIE PODRÓŻY, ZABAWY, W DOMU ORAZ NA WAKACJACH

W czasie podróży i nad wodą

Choroba lokomocyjna

Poparzenie przez meduzę

W czasie posiłku, zabawy i kąpieli

Zadławienie jedzeniem

Zadławienie ością

Zadławienie częścią zabawki

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zachłyśnięcie się produktami płynnymi

Ciało obce typu tik-tak, koralik, groch w przełyku

Ciało obce w oku

Ciało obce typu tik-tak, koralik, groch w uchu

Ciało obce typu tik-tak, koralik, groch w nosie

Ukąszenia, pogryzienia, użądlenia

Ugryzienie przez zwierzęta dzikie

Użądlenia przez owady błonkoskrzydłe

Ukąszenia przez komary

Ukąszenia przez meszki

Ukąszenie przez żmiję

Kleszcze – jak je prawidłowo usunąć?

CZĘŚĆ 3 – URAZY GŁOWY, KRWAWIENIA, OPARZENIA I ODMROŻENIA

Urazy twarzy i głowy

Złamanie zęba

Wybicie zęba

Wbicie zęba

Przygryzienie języka

Wstrząśnienie mózgu

Uraz oka – zatarcie

Uraz oka – uszkodzenie mechaniczne

Krwawienia

Krwotoki z nosa – sporadyczne i częste

Otarcia naskórka

Rany szarpane

Rany cięte

Krwotok wewnętrzny

Oparzenia i odmrożenia

Oparzenia i odmrożenia – uwagi ogólne

Oparzenie gorącym tłuszczem

Oparzenie żelazkiem

Oparzenie skóry po długotrwałym działaniu słońca

Udar słoneczny

Porażenie prądem

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Odmrożenia nosa, uszu, palców u rąk i stóp

Wychłodzenie organizmu

Wstrząs anafilaktyczny

Drgawki gorączkowe

CZĘŚĆ 4 – ZASŁABNIĘCIA, PROBLEMY NIEMOWLĄT, PRAWA MAŁEGO PACJENTA

Nagłe zasłabnięcia i wstrząsy

Omdlenia

Atak padaczki

Napad lęku i lęki nocne

Bezdech na skutek płaczu, złości

Bezdech

Gorączka

Problemy niemowląt

Kolka niemowlęca

Ząbkowanie

Zadławienie

Upadek z łóżka lub przewijaka

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u niemowlęcia

Obowiązkowa zawartość domowej apteczki pierwszej pomocy

Prawa małego pacjenta

Autor: lek. med. Joanna Gładczak Opiekun merytoryczny: Agata Kapela Nadzór wydawniczy: Krzysztof Krzemień © by Forum Media Polska, Poznań 2014 Wydawca: Forum Media Polska Sp. z o.o. ul. Polska 13, 60-595 Poznań Teksty aktów prawnych zamieszczonych w publikacji mają jedynie charakter informacyjny i nie stanowią oficjalnego źródła prawa

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

CZĘŚĆ 1 Złamania, skręcenia, skaleczenia, zatrucia Złamania w wyniku urazu Każde dziecko lubi biegać, skakać, pokonywać przeszkody. Niekiedy takie zabawy kończą się upadkami i urazami. Złamanie to przerwanie całkowite lub częściowe ciągłości kości. Objawy które mogą się pojawić to ból, obrzęk, zasinienie, ograniczenie ruchomości. Jeżeli dziecko nie może poruszyć daną kończyna albo ból jest bardzo silny, lub jeżeli jest widoczne zniekształcenie kości, można podejrzewać złamanie.

Co robić? ⇒ Unieruchom miejsce urazu – unieruchomienie ma obejmować uszkodzoną kość oraz staw powyżej i poniżej urazu. Obwiąż kończynę wraz z koniecznym obszarem bandażem przymocowując ją do szyny, twardej deseczki, kijka itp. ⇒ Jeżeli uszkodzona została skóra, na ranę połóż sterylny opatrunek. ⇒ Jeżeli dziecko ma na sobie biżuterię (na przykład pierścionki), szybko ją zdejmij. ⇒ Nie podawaj dziecku nic do jedzenia ani picia – być może konieczne będzie podanie znieczulenia. ⇒ Dziecku można podać środek przeciwbólowy, najlepiej w czopku – lepiej unikać doustnego podawania leków. ⇒ Zabierz dziecko do lekarza – do poradni urazowo-ortopedycznej lub na ostry dyżur urazowy.

Jeżeli podejrzewasz u dziecka złamanie, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Jeżeli obrys kończyny jest zniekształcony, nie prostuj jej. Działania takie zostaw lekarzowi. Po założeniu opatrunku gipsowego chroń go przed zamoczeniem, podczas kąpieli dziecka zabezpieczaj folią. Nie wkładaj pomiędzy gips a skórę dziecka żadnych przedmiotów; jeżeli obrzeże opatrunku gipsowego rani skórę dziecka, zabezpiecz ją plastrem.

Kiedy do lekarza? Zawsze, kiedy podejrzewamy złamanie, konieczne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego i w przypadku potwierdzenia złamania dalsze leczenie (założenie opatrunku gipsowego, niekiedy nastawienie kości, sporadycznie konieczne jest leczenie operacyjne). Po założeniu opatrunku gipsowego w pierwszych dniach może dochodzić do obrzęku, dolegliwości bólowych – jeżeli dziecko będzie skarżyło się na silny ból, skonsultuj się ponownie z lekarzem. Jeżeli po założeniu opatrunku gipsowego dojdzie do zasinienia lub zblednięcia palców, dziecko nie może nimi poruszyć, pilnie skontaktuj się z lekarzem.

Jak zapobiegać? Tłumacz dziecku, że należy uważać: nie zeskakiwać z wysokich przedmiotów, nie biegać na basenie, patrzyć pod nogi.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Skręcenie w wyniku urazu Skręcenie to naciągnięcie lub przerwanie ciągłości więzadeł znajdujących się w stawie lub torebki stawowej. Najczęściej skręcenie stawów dotyczy kończyn dolnych, zwłaszcza stawu skokowego. Pojawiające się objawy to obrzęk tkanek oraz ból.

Co robić? ⇒ Unieś kończynę. ⇒ Obłóż kończynę zimnym kompresem. ⇒ Jeżeli dziecko ma na sobie biżuterię (na przykład pierścionki), szybko ją zdejmij. ⇒ Można zastosować żele łagodzące objawy związane z urazem, dostępne w aptekach. ⇒ Jeżeli dolegliwości bólowe są silne, skonsultuj się z lekarzem ortopedą – niekiedy skręcenie wymaga zaopatrzenia w opatrunek gipsowy.

Jeżeli dolegliwości nie zmniejszają się, konieczna jest konsultacja z lekarzem ortopedą. Objawy mogą być podobne do złamania kończyny, dlatego jeżeli masz wątpliwości, skonsultuj się z lekarzem.

Kiedy do lekarza? Skonsultuj się z ortopedą zawsze, gdy masz wątpliwości czy uraz nie spowodował złamania. Konsultacja jest konieczna, gdy dolegliwości bólowe nie ustępują oraz zawsze, gdy objawy nasilają się.

Jak zapobiegać? Dzieci są w ciągłym biegu; zawsze trzeba tłumaczyć dziecku, że pewne aktywności mogą nieść za sobą ryzyko urazu. Uparcie powtarzaj, że zawsze trzeba uważać, patrzyć pod nogi, wiązać sznurówki. Podczas uprawiania sportów należy u dziecka odpowiednio dobrać obuwie.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zwichnięcia w wyniku urazu Zwichnięcie to przemieszczenie się powierzchni stawowych – normalnie znajdują się one naprzeciwko siebie, podczas zwichnięcia struktura ta zostaje zaburzona. Objawem jest ból, obrzęk, niekiedy zmiany obrysu stawu. U dzieci najczęstszym zwichnięciem jest zwichnięcie główki kości ramiennej. Postępowanie w przypadku podejrzenia zwichnięcia jest podobne do działań podczas złamania.

Co robić? ⇒ Unieruchom uszkodzoną kończynę. Unieruchomienie ma obejmować uszkodzony staw oraz 2 kości sąsiednie – na przykład jeżeli uszkodzony jest staw kolanowy, trzeba unieruchomić również kość udową, oraz podudzie. ⇒ Jeżeli dziecko ma na sobie biżuterię (na przykład pierścionki, zegarek, bransoletki), szybko ją zdejmij. ⇒ Zabierz dziecko na ostry dyżur urazowo-ortopedyczny ⇒ Można podać dziecku środek przeciwbólowy w czopku. ⇒ Nie dawaj dziecku nic do jedzenie oraz picia – być może konieczne będzie znieczulenie.

Nigdy nie próbuj sam nastawić kości – powinien tym zająć się lekarz. Nie lekceważ objawów u dziecka, skonsultuj się z lekarzem jak najszybciej.

Kiedy do lekarza? Zawsze kiedy podejrzewasz zwichnięcie, udaj się z dzieckiem na ostry dyżur urazowo-ortopedyczny.

Jak zapobiegać? Tłumacz dziecku, czym może grozić nieuwaga. Nie pociągaj gwałtownie za ręce dziecka małego (na przykład podczas upadków) – może to grozić zwichnięciem w stawie ramiennym.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Przytrzaśnięcie palców Przytrzaśnięcie palców jest bardzo bolesne, dlatego najczęściej dziecko zanosi się płaczem. Dłoń najczęściej jest zasiniona, obrzęknięta, dziecko może mieć problem z poruszaniem placami.

Co robić? ⇒ Włóż rękę dziecka jak najszybciej pod zimną, bieżącą wodę. ⇒ Poleć dziecku aby poruszało palcami – jeżeli potrafi to zrobić, nie ma konieczności poszukiwania pomocy lekarskiej. ⇒ Jeżeli dziecko ma na sobie biżuterię (na przykład pierścionki), szybko ją zdejmij. ⇒ Nakładaj dziecku zimne okłady, posmaruj żelem na stłuczenia. ⇒ Staraj się układać rękę wyżej – wówczas obrzęk będzie mniejszy.

Jeżeli dziecko nie może poruszać palcami, albo dolegliwości bólowe narastają, koniecznie udaj się z dzieckiem do lekarza najlepiej na ostry dyżur urazowo-ortopedyczny. Nie przykładaj lodu bezpośrednio na wrażliwą skórę dziecka. Niestety, niekiedy w wyniku urazu może dojść do zejścia paznokcia.

Kiedy do lekarza? Jeżeli dziecko nie umie poruszyć paluszkami, udaj się po pomoc jak najszybciej – wskazane jest odwiedzenie lekarza ortopedy. Konieczna jest również konsultacja z lekarzem urazowym, jeżeli dolegliwości bólowe narastają.

Jak zapobiegać? Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć, tym bardziej, że uraz ten jest bardzo bolesny. Cierpliwie tłumacz dziecku, jak zachować ostrożność – przy zamykaniu drzwi samochodu, bagażnika, zamykaniu drzwi w domu, szafek. Zawsze patrz, gdzie znajduje się twoje dziecko. Można założyć w domu zabezpieczenia pozwalające na spowolnienie zamykania drzwi, szuflad, szafek.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Uraz paznokcia Paznokcie ze względu na swoje umiejscowienie są narażone na liczne urazy; zarówno w kończynach górnych, jak i dolnych. Objawem urazu jest silny ból, zaczerwienienie lub zasinienie, obrzęk.

Co robić? ⇒ Jeżeli dziecko ma na sobie biżuterię (na przykład pierścionki), szybko ją zdejmij. ⇒ Jałowym wacikiem uciśnij ranę i zatamuj krwawienie, jeżeli występuje. ⇒ W przypadku oddzielenia niewielkiego fragmentu paznokcia, delikatnie go usuń. Opatrz ranę jałowym opatrunkiem. ⇒ Jeżeli pod paznokciem powstał krwiak albo doszło do zerwania paznokcia lub oderwania znacznej jego części, skonsultuj się z lekarzem – pediatrą lub chirurgiem.

Po opatrzeniu rany ważne jest utrzymanie higieny, codzienna zmiana opatrunku, a w pierwszych dniach unikanie moczenia w wodzie. Niekiedy uraz paznokcia może być powodem jego nieprawidłowego wzrostu – wówczas konieczna jest konsultacja z lekarzem (pediatrą lub chirurgiem).

Kiedy do lekarza? Jeżeli uraz paznokcia jest niewielki, nie wymaga konsultacji z lekarzem. Jednak zawsze kiedy pod paznokciem powstał krwiak albo doszło do jego zerwania albo oderwania znacznej części, skonsultuj się z lekarzem – pediatrą lub chirurgiem. Po zerwaniu paznokcia, jeżeli nie doszło do poważnych urazów, dojdzie do jego odrośnięcia.

Jak zapobiegać? Zawsze dobieraj odpowiednie obuwie dla dziecka – pełne lepiej chroni palce przed urazem. Zawsze patrz, zanim zamkniesz drzwi w samochodzie, w domu, w sklepie; zabraniaj dziecku nosić ciężkie przedmioty, które może upuścić na stopy.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zadrapania kolan i łokci Każde dziecko jest narażone na ten uraz; podrapane kolana i łokcie to bardzo częsty obraz u dzieci. Zranienie jest dość bolesne, z powodu bogatego unerwienia wrażliwej skóry dziecka. Często oprócz bólu powstaje obrzęk tkanek, zwykle niewielkie krwawienie lub zasinienie.

Co robić? ⇒ Obficie przemyj ranę czystą wodą i dokładnie ją obejrzyj. Postaraj się usunąć wszystkie ciała obce. ⇒ Zdezynfekuj ranę czystą wodą z mydłem; jeżeli jest głęboka albo mocno zanieczyszczona, użyj również płynu dezynfekcyjnego. ⇒ Jeżeli rana mocno krwawi, postaraj się ucisnąć ją czystą gazą. ⇒ Jeżeli rana jest niewielka (otarcie naskórka), nie ma konieczności zakładania opatrunku; jeżeli rana jest głębsza, załóż opatrunek – wybierz taki, który nie przyklei się do zranionej powierzchni.

Jeżeli rana jest głęboka, mocno krwawi, konieczna jest wizyta u pediatry lub na ostrym dyżurze urazowym. Jeżeli w ranie tkwią ciała obce, których nie potrafisz usunąć, zawieź dziecko na ostry dyżur urazowy. Jeżeli opatrunek przyklei się do zranionej powierzchni, najpierw obficie polewaj go wodą, a dopiero wówczas spróbuj delikatnie oddzielić go od rany.

Kiedy do lekarza? Zawsze kiedy rana jest głęboka, konieczna jest konsultacja z lekarzem. Podobnie jeżeli zranienie długo się nie goi albo występuje przedłużające się krwawienia po zranieniu (powyżej 30 minut).

Jak zapobiegać? Jeżeli dziecko wybiera się na rower, hulajnogę rolki zakładaj ochraniacze na kolana, łokcie, ochronne rękawiczki.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Uszkodzenie naskórka przez drzazgę Każdemu dziecku zdarzy się wbicie drzazgi czy to podczas chodzenia po drzewie czy brykania na placu zabaw. Objawem jest ból, najczęściej w tym miejscu widoczne jest ciało obce.

Co robić? ⇒ Postaraj się spokojnie usunąć ciało obce pęsetą lub odkażoną igłą. ⇒ Dokładnie umyj zranioną okolicę wodą z mydłem. ⇒ Po usunięciu ciała obcego odkaź miejsce wodą utlenioną lub innym środkiem dezynfekcyjnym ⇒ Jeżeli nie umiesz usunąć ciała obcego, skonsultuj się z pediatrą.

Ranki powstałe w wyniku wbicia drzazgi lub innych drobinek często ropieją – często przemywaj okolicę zranienia wodą z mydłem, jeżeli to nie wystarczy skonsultuj się z pediatrą.

Kiedy do lekarza? Gdy nie potrafisz usunąć sam ciała obcego oraz gdy rana ropieje, źle się goi, konieczna jest wizyta u pediatry.

Jak zapobiegać? Można dziecku podczas zabaw zakładać ochronne rękawiczki.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Uszkodzenie naskórka przez szkło Niekiedy w wyniku urazu dochodzi do powbijania ciał obcych – między innymi odłamków szkła. Objawem jest ból, krwawienie.

Co robić? ⇒ Dokładnie wypłucz ranę pod bieżącą wodą. ⇒ Obejrzyj zranienie, usuń wszystkie widoczne ciała obce. ⇒ Jeżeli jesteś pewny że nie zostały w ranie żadne odłamki szkła mocno uciśnij gaza ranę, w celu zmniejszenia krwawienia. ⇒ Jeżeli rana jest powierzchowna, szybko przestała krwawić, odkaź ją środkami dezynfekcyjnymi i załóż opatrunek – nie jest konieczna konsultacja z lekarzem. ⇒ Jeżeli w ranie pozostały odłamki szkła których nie umiesz usunąć, zabierz dziecko na ostry dyżur chirurgiczny.

Jeżeli masz wątpliwości, czy udało się usunąć wszystkie odłamki szkła, weź dziecko do lekarza.

Kiedy do lekarza? Zawsze kiedy rana mocno krwawi, gdy nie potrafisz usunąć ciał obcych udaj się na ostry dyżur chirurgiczny. Rany zlokalizowane na twarzy lub w okolicy narządów płciowych powinny zostać skonsultowane z lekarzem. Jeżeli zaopatrzona rana nie goi się prawidłowo, skonsultuj się z pediatrą.

Jak zapobiegać? Nie pozwalaj dziecku bawić się szklanymi bibelotami czy biegać ze szklanymi naczyniami. Jeżeli dziecko kąpie się w otwartych zbiornikach wodnych, zadbaj o obuwie ochronne. Jeżeli nie jesteś pewny podłoża, nie pozwalaj dziecku biegać na boso.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Uszkodzenie skóry poprzez wbicie gwoździa Postępowanie w tym wypadku jest zależne od głębokości zranienia. Objawem jest ból, krwawienie, obrzęk tkanek.

Co robić? ⇒ Jeżeli rana jest powierzchowna i dotyczy jedynie naskórka, a gwóźdź się nie wbił, a jedynie uszkodził powierzchnię skóry, najpierw dokładnie wymyj ranę letnią wodą z mydłem, a następnie odkaź środkami dezynfekcyjnymi. ⇒ Jeżeli gwóźdź utknął w ranie, nie wyciągaj go sam – możesz w ten sposób sprowokować jeszcze większe krwawienie. Zabierz dziecko jak najszybciej na ostry dyżur chirurgiczny.

Rany powstałe w wyniku wbicia gwoździa (który najczęściej jest brudny, zardzewiały) często źle się goją z powodu możliwych powikłań infekcyjnych.

Kiedy do lekarza? Zawsze kiedy ciało obce utkwiło w ciele dziecka – wówczas udaj się natychmiast na ostry dyżur chirurgiczny. Skonsultuj się z lekarzem pediatrą jeżeli rana goi się nie prawidłowo, ropieje. Gdy dziecko zgłasza silne dolegliwości bólowe również skonsultuj się z lekarzem.

Jak zapobiegać? Zawsze patrz, gdzie bawi się twoje dziecko, zabraniaj zabawy w miejscach nieodpowiednich dla dzieci – place budowy, garaże, piwnice.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Sprawdzone sposoby na usunięcie blizny Blizna to zmiana skórna będąca najczęściej następstwem uszkodzenia skóry właściwej i zastąpieniem ubytku przez tkankę łączną włóknistą. Może mieć charakter przerostowy (wypukły) lub zanikowy (wklęsły). Powstawanie blizny jest nierozerwalnie związane z mechanizmem gojenia się rany, który składa się z czterech faz. Pierwszy etap gojenia rozpoczyna się już w momencie, gdy tkanka zostaje uszkodzona. W ciągu pierwszej doby rana wypełnia się skrzepem krwi, będącym jej biologicznym opatrunkiem. Na fundamencie zgromadzonego na brzegach rany włóknika zaczyna powstawać strup, pod którym błyskawicznie rozpoczyna się odbudowa skóry. W fazie drugiej organizm oczyszcza ranę z drobnoustrojów i obumarłych komórek. Po tygodniu od uszkodzenia tkanki rozpoczyna się faza trzecia, czyli właściwe gojenie się rany. Wtedy komórki tkanki łącznej – fibroblasty, z dużą intensywnością produkują kolagen, który stanie się rusztowaniem dla powstającej blizny. Fibroblasty mnożą się, a bliznę zaczyna pokrywać nowy nabłonek. Czwarta faza polega na przebudowie blizny i może trwać nawet półtora roku. Jeśli któraś z powyższych faz zostanie zakłócona, istnieje ryzyko powstania nieprawidłowej blizny. Źle wykształcone blizny to przede wszystkim blizny przerostowe i keloidy (bliznowce) – zgrubiałe, guzowate naroślą, powstające z powodu nadmiernej produkcji kolagenu przez fibroblasty. Po trądziku lub ospie wietrznej powstają z kolei blizny zanikowe, związane z niedostateczną syntezą nowej tkanki. Oczywiście najlepszym sposobem uniknięcia blizn, poza tymi nieuniknionymi po operacjach, jest rozwaga i czuwanie nad dzieckiem. Jeśli jednak nie udało się uniknąć głębokiego skaleczenia, które doprowadzi do powstania blizny, pamiętajmy że ostateczny kształt przyjmuje ona po 9–12 miesiącach od rozpoczęcia gojenia się rany.

Co robić? ⇒ Aby blizna była jak najmniejsza warto zadbać o to już w momencie zranienia – dokładnie oczyść ranę. Ważne jest również jak najdokładniejsze zbliżenie do siebie brzegów rany i zapobieganie zakażeniu. ⇒ Zmieniaj opatrunek tak często, jak zaleci lekarz. ⇒ Myj okolicę rany mydłem bakteriobójczym. ⇒ W późniejszym okresie nawilżaj skórę – wcierając w okolicy gojenia nawilżające preparaty, robiąc to tak, by nie naciągać skóry. ⇒ Osłaniaj blizny przed słońcem i przemarzaniem.

U dziecka, ze względu na intensywnie zachodzące procesy regeneracyjne, przerost blizn w większości przypadków jest bardziej widoczny niż u osób starszych. Podatność na leczenie blizn jest indywidualną cechą każdego z nas i uzależniona jest od wielu zmiennych.

W opinii publicznej stale pokutuje pogląd, że chirurg plastyczny jest cudotwórcą i jest w stanie każdą niedoskonałość skorygować bez pozostawienia śladu. Niestety, rzeczywistość jest inna. Nie ma możliwości całkowitego usunięcia blizny. Możliwe są natomiast różnego rodzaju zabiegi niechirurgiczne lub chirurgiczne, dzięki którym ostateczny wygląd blizny można poprawić i czasami udaje się uzyskać bardzo dobry efekt – blizny bardzo mało widocznej lub prawie niewidocznej.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Stosowanie niektórych zabiegów medycznych, fizykoterapeutycznych, masaży, maści, żeli, plastrów, odzieży uciskowej itd. jest polecana i może mieć korzystny wpływ na wygląd blizny. Należy jednak pamiętać, że najważniejszym czynnikiem decydującym o ostatecznym jej wyglądzie jest czas. Natomiast wpływ wszelakich zabiegów, masaży czy maści mających poprawić wygląd blizny jest z pewnością niekwestionowany, ale ma jedynie wspomagać i przyspieszać proces inwolucji blizny. Jeżeli jednak lokalizacja i wygląd blizny negatywnie odbijają się na rozwoju dziecka, warto skonsultować się z lekarzem dermatologiem lub specjalistą medycyny estetycznej celem doboru odpowiedniej metody. Obecnie coraz częściej z powodzeniem wykonywane są zabiegi laseroterapii.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Lista wymaganych dokumentów w razie wypadku w kraju i za granicą ⇒ W razie wyjazdu zagranicznego zawsze należy mieć przy sobie dokumenty dziecka (paszport lub dowód osobisty). Jeżeli planujemy podróże po krajach Unii Europejskiej, wystarczający jest dowód osobisty. Paszport może być używany zarówno w krajach Unii, jak i poza nią. ⇒ Przed wyjazdem do krajów zrzeszonych w Unii warto zaopatrzyć się w europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ) – każdy członek rodziny powinien mieć własną kartę. Wnioski należy składać w Oddziałach Narodowego Funduszu Zdrowia. ⇒ Przed wyjazdem do danego kraju sprawdź, do czego uprawnia cię karta EKUZ – w niektórych państwach uprawnia do bezpłatnej opieki publicznej, w niektórych do częściowo odpłatnej. Karta EKUZ uprawnia do świadczeń zdrowotnych niezbędnych w czasie pobytu jej posiadacza na terytorium innego państwa członkowskiego przy uwzględnieniu charakteru tych świadczeń. Nie uprawnia jednak do leczenia w trybie planowym. ⇒ W Polsce obecnie większość placówek korzysta z systemu e-WUŚ – elektronicznego systemu weryfikacji uprawnień pacjentów, który umożliwia natychmiastowe potwierdzenie prawa do udzielania świadczeń – konieczny jest jedynie dokument potwierdzający tożsamość. ⇒ Jeżeli wyjeżdżasz poza Polskę czy kraje Unii, najlepiej podpisać umowę z towarzystwem ubezpieczeniowym. ⇒ Zawsze zabieraj kopię aktualnej polisy ubezpieczeniowej uwzględniającej pobyt za granicą. ⇒ Bezpośrednio po nieszczęśliwym wypadku należy zgłosić się do lekarza i uzyskać zaświadczenie zawierające opis odniesionych obrażeń ciała oraz diagnozę lekarską. ⇒ Pisemnie zgłoś szkodę u ubezpieczyciela w terminie opisanym w umowie z towarzystwem ubezpieczeniowym. ⇒ Wyjeżdżając czy to poza granice, czy w obrębie kraju warto mieć telefon komórkowy z zapamiętanym numerem alarmowym (112), poza granicami włączoną usługą roamingu i ustawionym automatycznym wyborem sieci komórkowej. Zapisz na polisie oraz w pamięci telefonu (wraz z numerem kierunkowym kraju +48) numer alarmowy w razie powstania zdarzenia objętego ochroną. ⇒ W przypadku niektórych krajów konieczny jest dokument potwierdzający przebycie szczepień ochronnych. Jeżeli planujesz egzotyczne podróże przynajmniej pół roku przed wyjazdem, sprawdź co jest wymagane.

Pamiętaj: wyrobienie dokumentów wymaga czasu – jeżeli planujesz wyjazd zagraniczny, parę tygodni wcześniej zaplanuj wyrobienie dowodu osobistego lub paszportu. Paszport może wydać wydział paszportowy w Urzędzie Wojewódzkim – niezbędna jest zgoda obojga rodziców. Obecnie dziecko nie może zostać wpisane do paszportu jednego z rodziców. Wpisy dzieci do paszportów rodziców straciły ważność 26 czerwca 2012 r. Dowód osobisty jest wydawany w urzędzie gminy – również tutaj jest niezbędna zgoda obojga rodziców. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego wydawana jest bezpłatnie. Jednak zawsze sprawdź, czy w kraju, w którym będziesz przebywał, można z niej korzystać.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zatrucia Trucizna to substancja chemiczna, która po przedostaniu się do organizmu może powodować negatywne skutki zdrowotne. Przebieg zatrucia może mieć różny charakter: ⇒ Bezobjawowy – gdy toksyczność substancji i jej spożyta ilość jest niewielka. ⇒ Łagodny – wówczas pojawiają się mało nasilone dolegliwości – występują nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha, bóle głowy. ⇒ Podostre – objawy są znacznie nasilone. ⇒ Ostre – pojawiają się drgawki, zaburzenia świadomości, zaburzenia oddychania i rytmu serca.

Zatrucia lekami Zatrucie lekami może być zagrożeniem dla życia dziecka, zależy to od rodzaju połkniętej substancji oraz jej rodzaju. Konieczne jest natychmiastowe działanie.

Co robić? ⇒ Jeżeli dziecko jest przytomne, natychmiast zadzwoń na pogotowie lub do ośrodka ostrych zatruć – powiedz, jakie leki połknęło dziecko i w jakich ilościach – postępuj zgodnie z dalszymi wskazówkami podanymi przez zespół ratunkowy. ⇒ Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, ale oddycha samodzielnie, natychmiast głośno wołaj o pomoc, wezwij pogotowie ratunkowe. Ułóż dziecko w bezpiecznej pozycji na boku i obserwuj. ⇒ Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, nie oddycha, przystąp do dalszego działania. W pierwszej kolejności połóż dziecko na plecach, sprawdź jamę ustną i jeżeli widoczne są w niej tabletki, usuń je. Następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją - wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka. Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Prowokowanie wymiotów nie zawsze jest działaniem bezpiecznym, dlatego najpierw skonsultuj się z pogotowiem ratunkowym – dzwoniąc miej przy sobie opakowania leków, które połknęło dziecko. Jeżeli dziecko choruje na choroby przewlekłe lub przyjmuje leki, koniecznie podaj tą informację dzwoniąc na pogotowie.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Kiedy do lekarza? Konsultacja z lekarzem jest zawsze konieczna. Natychmiast po zdarzeniu skontaktuj się z pogotowiem ratunkowym lub ośrodkiem ostrych zatruć – określą jakie powinno być dalsze postępowanie.

Jak zapobiegać? Nigdy nie przechowuj leków w zasięgu dziecka, nawet tych, które przeznaczone są dla dzieci. Pod żadnym pozorem leki nie powinny być przechowywane wraz z produktami spożywczymi. Zawsze przechowuj ulotki leków znajdujących się w domu, nie zamieniaj opakowań leków – w razie wypadku nie będzie wiadomo, co w końcu znajdowało się w opakowaniu. Przeterminowane leki utylizuj w aptekach, nie wyrzucaj ich do kosza na śmieci w domu – dziecko łatwo może po nie sięgnąć. Nie nazywaj leków cukierkami, dziecko wówczas może nie rozróżniać, co jest lekiem, a co łakociem. Dla dzieci kupuj leki z zabezpieczeniem przed otwarciem przez dzieci – pamiętaj, nie ucz pociechy, jak takie pudełko otworzyć.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zatrucia mydłem Zwykle dziecko nie połyka dużych ilości tego środka, dlatego najczęściej nie stanowi ono zagrożenia dla zdrowia, szczególnie jeżeli połknięciu ulega preparat dla dzieci. Najczęściej dziecko samo zgłasza, że połknęło substancję. Objawem jest ból brzucha. Mogą zdarzyć się pieniste wymioty oraz biegunka.

Co robić? ⇒ Zachowaj spokój, jeżeli ilość połkniętej substancji była niewielka, nie ma konieczności konsultacji z lekarzem. ⇒ Jeżeli dziecko połknęło sporą ilość preparatu. skontaktuj się z ośrodkiem ostrych zatruć lub z pogotowiem ratunkowym – dzwoniąc w miarę możliwości miej przygotowaną ulotkę z preparatu.

Nie prowokuj u dziecka wymiotów!

Kiedy do lekarza? Jeżeli dziecko zjadło niewielką ilość środka, nie ma konieczności konsultacji z lekarzem. Jeżeli dziecko jest niespokojne, zgłasza silny ból brzucha, wymiotuje, skontaktuj się pilnie z pediatrą. Po spożyciu przez dziecko substancji można również skonsultować się z ośrodkiem ostrych zatruć celem ustalenia dalszego postępowania.

Jak zapobiegać? Nie pozwalaj dziecku bawić się pustymi pudełkami po kosmetykach czy substancjach czyszczących, przez pomyłkę dziecko może wziąć pełne opakowanie. Gdy dziecko się kąpie, zawsze miej je na oku.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zatrucia substancjami żrącymi Do substancji tych należą niektóre środki czystości stosowane w gospodarstwie domowym – na przykład środki do czyszczenia rur. W wyniku połknięcia dochodzi do bolesnego oparzenia jamy ustnej, przełyku, żołądka. Objawem jest ból, mogą pojawić się krwiste wymioty, krwista biegunka. Dziecko jest niespokojne, płacze, mogą wystąpić zaburzenia połykania.

Co robić? ⇒ Natychmiast skontaktuj się z pogotowiem lub ośrodkiem ostrych zatruć, możesz też zabrać dziecko do szpitala – zrób to nawet, jeżeli jedynie podejrzewasz że mogło dojść do połknięcia preparatu. ⇒ Podaj dziecku do picia wodę – konieczne jest częste podawanie płynu ale małymi łyczkami, żeby nie sprowokować wymiotów.

Nie prowokuj u dziecka wymiotów, może to nasilić oparzenie tkanek. Spożycie środka może doprowadzić do groźnych powikłań, zabezpiecz preparaty aby nie dopuścić do wypadku.

Kiedy do lekarza? Konsultacja lekarska jest niezbędna u każdego dziecka, które połknęło środek. Kontakt jest konieczny nawet jeżeli tylko przypuszczasz, że mogło dojść do wypadku. Po zdarzeniu zadzwoń na pogotowie, do ośrodka ostrych zatruć lub zabierz dziecko do szpitala.

Jak zapobiegać? Środki czystości i środki chemiczne zawsze powinny być trzymane w miejscu niedostępnym dla dziecka! Nie pozwalaj się bawić pustymi opakowaniami po produktach chemicznych. Nigdy nie przelewaj środków do innych pojemników, może to doprowadzić do groźnych urazów.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zatrucia roślinami Rolą roślin doniczkowych i ogrodowych jest ozdabianie naszego otoczenia. Jednak część z hodowanych kwiatów lub krzewów może w wyniku połknięcia stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Wśród roślin doniczkowych należy do nich między innymi oleander, difenbachia, fiołek alpejski i wilczomlecz piękny (gwiazda betlejemska). Wśród roślin ogrodowych przyczyną zatrucia może być między innymi cis, wilcza jagoda, bluszcz pospolity. Zatrucia roślinami zdarzają się najczęściej w grupie młodszych dzieci. Po spożyciu najczęściej pojawia się pieczenie w jamie ustnej, obrzęk tkanek, ślinotok. Mogą pojawić się nudności, wymioty, bóle brzucha. Niektóre rośliny są bardzo niebezpieczne i mogą doprowadzać do dolegliwości ze strony układu sercowonaczyniowego.

Co robić? ⇒ Usuń z ust dziecka pozostałość rośliny. ⇒ Dokładnie przepłucz jamę ustną dziecka wodą. ⇒ Jeżeli śluzówki są obrzęknięte można podać dziecku do ssania kostki lodu. ⇒ Jeżeli dziecko zgłasza dolegliwości – ból brzucha, nudności, pojawiają się wymioty – skontaktuj się z pogotowiem ratunkowym lub ośrodkiem ostrych zatruć. ⇒ Jeżeli pojawiają się duszności, natychmiast wezwij pomoc.

Nie wymuszaj wymiotów u dziecka – zawsze najpierw skonsultuj się z lekarzem. Niektóre rośliny spożyte nawet w niewielkich ilościach mogą powodować poważne zatrucia!

Kiedy do lekarza? Zawsze lepiej skonsultować się z lekarzem – w przypadku zdarzenia najlepiej zasięgnąć informacji w ośrodku leczenia zatruć lub pogotowiu ratunkowym.

Jak zapobiegać? Jeżeli masz w domu małe dziecko lepiej nie hoduj w domu i ogrodzie roślin stanowiących zagrożenia dla dziecka (lista roślin trujących znajduje się poniżej). Jeżeli nie ma takich możliwości trzymaj je w miejscu niedostępnym dla dziecka.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zatrucie alkoholem Zatrucie alkoholem jest szczególnie niebezpieczne u dzieci. Etanol szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, a objawy zależą od ilości spożytego preparatu. Może pojawić się pobudzenie, nudności i wymioty, splątanie, zamazanie mowy, zaburzenia równowagi. Dziecko może być również spowolniałe, może nie reagować na polecenia. W przypadku wyższego stężenia mogą pojawić się zaburzenia świadomości, problemy z oddychaniem, utrata przytomności.

Co robić? ⇒ Zapytaj dziecko czy spożyło alkohol, postaraj się dowiedzieć, jaka mogła być jego ilość. ⇒ Podaj dziecku do picia słodki płyn – na przykład osłodzoną herbatę. ⇒ Połóż dziecko w bezpiecznej pozycji – w pozycji na boku, aby zapobiec zachłyśnięciu w przypadku wystąpienia wymiotów. ⇒ Zadbaj aby było dziecku ciepło – okryj go kocem, kurtką. ⇒ Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe i głośno wołaj o pomoc – pamiętaj o ułożeniu dziecka na boku, stale oceniaj jego stan. ⇒ Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, nie oddycha, połóż je na plecach, sprawdź jamę ustną i usuń ewentualne ciała obce, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka. ⇒ Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). ⇒ Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Z uwagi na niedojrzałość narządów u dziecka nawet niewielka ilość alkoholu może być bardzo niebezpieczna.

Kiedy do lekarza? Konsultacja z lekarzem powinna odbyć się każdorazowo w przypadku zatrucia organizmu dziecka przez alkohol. Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, natychmiast wezwij pogotowie i rozpocznij udzielanie pomocy.

Jak zapobiegać? Trzymaj butelki z alkoholem poza zasięgiem dziecka. Nigdy nie zostawiaj szklanki w zasięgu dziecka, zawsze sprzątaj po imprezach, szczególnie jeżeli spożywane były słodkie likiery czy kolorowe drinki, które mogą kusić dziecko.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zatrucie tlenkiem węgla Najczęściej zatruciem tlenkiem węgla dochodzi z powodu niesprawnych instalacji grzewczych w domu. Czad jest bezwonny, a objawy zatrucia niecharakterystyczne. Może pojawić się duszność, ból głowy, zaburzenia widzenia, utrata przytomności, zaburzenia oddychania.

Co robić? ⇒ W pierwszej kolejności, jeżeli istnieje możliwość zaczadzenia, wynieś dziecko z pomieszczenia gdzie zostało narażone na tlenek węgla. ⇒ Natychmiast wezwij pogotowie lub zawieź dziecko do szpitala! ⇒ Jeżeli dziecko jest nieprzytomne i nie oddycha, przystąp do działania – połóż je na plecach, sprawdź jamę ustną i usuń ewentualne ciała obce, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj dwa wdechy przez usta. ⇒ Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). ⇒ Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Nie wpadaj w panikę, gdy znajdziesz nieprzytomne dziecko, tylko przystąp do udzielania pomocy.

Kiedy do lekarza? Zawsze, jeżeli podejrzewamy zatrucie tlenkiem węgla, niezbędna jest konsultacja z lekarzem – wezwij pogotowie lub zawieź dziecko do szpitala.

Jak zapobiegać? Zawsze kontroluj stan urządzeń w swoim domu, czyść dokładnie piece, kominki, systematycznie czyść przewody kominowe. Nie pozwalaj dziecku samemu kąpać się w łazience. Można również zakupić czujnik stężenia tlenku węgla, który poinformuje cię, gdy stężenie gazu wzrośnie.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zatrucie grzybami Grzyby, między innymi z powodu swojej ciężkostrawności, w ogóle nie powinny być podawane dzieciom. Jednak mimo to w Polce corocznie dochodzi do zatruć grzybami wśród dzieci. Objawami zatrucia mogą być nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka. Może pojawić się ślinotok, zaburzenia krążenia, oddychania.

Co robić? ⇒ Bez względu na to, czy pojawiły się już objawy czy jeszcze nie, jeżeli przypuszczasz że dziecko spożyło zatruty grzyb, spróbuj sprowokować wystąpienie wymiotów poprzez delikatne podrażnienie tylnej ściany gardła (palcem, szpatułką). ⇒ Wymiociny należy zabezpieczyć do badania! Jeżeli pozostały resztki grzybów, również je pozbieraj i schowaj. ⇒ Zabierz dziecko do szpitala.

To nie prawda, że jeżeli grzyb jest smaczny, jest bezpieczny.

Kiedy do lekarza? Zawsze, jeżeli podejrzewasz zatrucie grzybami, bezzwłocznie udaj się z dzieckiem do szpitala.

Jak zapobiegać? Sięgaj jedynie po znane gatunki grzybów. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości, lepiej grzyb wyrzucić. Podczas zbierania grzybów zawsze miej na oku swoją pociechę. Zbieraj grzyby do koszyka, w torebkach foliowych szybko się psują.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zatrucia pokarmowe Objawy zatrucia pokarmowego pojawiają się najczęściej w przeciągu kilku godzin od spożycia niewłaściwego produktu. Objawami są bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka. Niekiedy objawom może towarzyszyć gorączka, dreszcze.

Co robić? ⇒ Bardzo ważne jest zapobieganie odwodnieniu dziecka. Podawaj dziecku wodę małymi łykami, jeżeli dziecko nie ma ochoty jeść nie zmuszają go do jedzenia. Jeżeli dziecko chce jeść, podaj mu lekkostrawny posiłek. ⇒ Jeżeli dziecko ma silną biegunkę, można próbować uzupełniać płyny preparatami dostępnymi w aptekach (koniecznie przeznaczonymi dla dzieci!). ⇒ Bez konsultacji z lekarzem nie podawaj dziecku środków hamujących biegunkę.

Najczęściej objawy same ustępują, jednak jeżeli dziecko skarży się na silny ból brzucha, wymiotuje, ma liczne luźne stolce, a nie chce przyjmować płynów – koniecznie skonsultuj się z pediatrą. Objawem odwodnienia mogą być: spierzchnięte usta, oddawanie małych ilościach moczu, sucha skóra – wówczas skonsultuj się z lekarzem!

Kiedy do lekarza? Jeżeli to niemowlę choruje, zawsze konsultuj się z pediatrą. Jeżeli dziecko kilkukrotnie wymiotuje, ma biegunkę i nie chce spożywać płynów, również konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Jak zapobiegać? Nigdy nie podawaj dziecku pożywienia przeterminowanego lub z niepewnego źródła. Jeżeli jest gorąco, unikaj podawania dziecku kremów lub bitej śmietany. Nigdy nie zamrażaj ponownie produktów rozmrożonych.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Lista popularnych trujących roślin stanowiących zagrożenie dla dziecka Roślina trująca to taka, która w swoich częściach zawiera substancje toksyczne dla człowieka. Wśród spisu tego znaleźć można zarówno rośliny hodowane w mieszkaniach, jak i ogrodach czy parkach. Niektóre z nich rosną na polach, łąkach, lasach. ⇒ Wilcza jagoda – bardzo toksyczne są jagody – owoce (nawet jedna!), a także liście, korzeń. ⇒ Cis – toksyczne są igły, pestki. Nietoksyczny jest czerwony miąższ owocu. ⇒ Lulek czarny – wszystkie części rośliny są trujące, najbardziej korzeń i nasiona. ⇒ Bieluń dziędzierzawa – wszystkie części rośliny są niebezpieczne. ⇒ Szalej jadowity – roślina silnie trująca, zwłaszcza łodyga i kłącze. ⇒ Szczwół plamisty – wszystkie części rośliny stanowią zagrożenie. ⇒ Jemioła – toksyczne są owoce. ⇒ Konwalia – każda część rośliny może być toksyczna. ⇒ Tojad – toksyczna część nadziemna i bulwa. ⇒ Naparstnica purpurowa. ⇒ Bluszcz pospolity – toksyczne są owoce i liście. ⇒ Liguster – toksyczne są owoce. ⇒ Trzmielina – toksyczne są owoce. ⇒ Wiciokrzew – toksyczne są owoce. ⇒ Wilcze łyko (wawrzynek) – toksyczne są owoce. ⇒ Złotokap – toksyczne są wszystkie części rośliny. ⇒ Zimowit jesienny – toksyczna może być cała roślina. ⇒ Hiacynt – niebezpieczne cebule, pędy, kwiaty. ⇒ Hortensja ogrodowa – cała roślina stanowi zagrożenie, szczególnie kwiaty. ⇒ Jarzębina – toksyczna jedynie w przypadku zjedzenia znacznej ilości owoców. ⇒ Oleander pospolity – niebezpieczne są liście i kwiaty. ⇒ Rododendron – niebezpieczne są liście i kwiaty. ⇒ Azalia – niebezpieczne są liście i kwiaty. ⇒ Gwiazda betlejemska – średnio toksyczne są liście oraz drażniąco działa sok mleczny. ⇒ Difenbachia – cała roślina jest silnie trująca. ⇒ Filodendron – cała roślina jest trująca. ⇒ Anturium – niebezpieczne są liście, łodygi, korzenie. ⇒ Fiołek alpejski – groźne mogą być bulwy rośliny. ⇒ Skrzydłokwiat – niebezpieczne są kwiaty, liście, pędy, kłącza.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

CZĘŚĆ 2 Wypadki w czasie podróży, zabawy, w domu oraz na wakacjach W czasie podróży i nad wodą Choroba lokomocyjna Choroba lokomocyjna, inaczej nazywana kinetozą, jest spowodowana zaburzeniem błędnika. Objawami choroby są nudności, wymioty i zawroty głowy. Dolegliwościom mogą towarzyszyć zaburzenia równowagi. Jeżeli twoje dziecko cierpi na chorobę lokomocyjną, przygotuj w samochodzie foliową torebkę, chusteczki nawilżane, ręczniki papierowe i ubranko na zmianę. Co robić? ⇒ Jeżeli jest taka konieczność, podaj dziecku leki minimum 30 minut przed odjazdem. ⇒ Nie podawaj dziecku przed i podczas jazdy obfitych posiłków. Podawaj mu za to płyny (niegazowane!) – małymi łyczkami. ⇒ Posadź dziecko przodem do kierunku jazdy. W autobusach wybieraj miejsca oddalone od osi kół (środek pojazdu). ⇒ Staraj się zająć dziecko zabawą – patrzenie na przesuwające się za oknami bocznymi obrazy nasila objawy. ⇒ Rób częste postoje podczas jazdy, wietrz samochód. ⇒ Jeżeli dziecko źle się czuje, uchyl okno, poproś o zamknięcie oczu i spokojne oddychanie. Miej w pogotowiu foliową torebkę. ⇒ Jeżeli objawy nie ustąpią, konieczna jest przerwa w jeździe. Na rynku dostępne są środki farmakologiczne zmniejszające dolegliwości związane z chorobą, jednak o ich stosowaniu powinien zdecydować lekarz. Leki muszą być dobrane do wieku dziecka. Jeżeli lekarz zaleci leki, stosuj je zawsze według jego wskazówek w celu uniknięcia powstania objawów niepożądanych. Kiedy do lekarza? Jeżeli wymioty są obfite, a dziecko nie chce pić skontaktuj się z pediatrą. Jeżeli wcześniej występowały objawy choroby lokomocyjnej przed planowaną podróżą skonsultuj się z pediatrą w celu dobrania odpowiednich leków.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Jak zapobiegać? Przed wyjazdem dziecko powinno spożyć lekkostrawny posiłek. Wskazane jest również zachowanie spokoju – bieganina, stres, nerwy nasilają objawy choroby. Nasilają się one przy częstym hamowaniu i ruszaniu, najlepsza jest więc płynna jazda. Słaba wentylacja w samochodzie, śledzenie przesuwających się obrazów za oknem również prowokują wystąpienie dolegliwości. Czasami pomaga przełożenie fotelika na środkowe miejsce na tylnym siedzeniu. Objawy może nasilać czytanie czy granie w gry elektroniczne. Można wypróbować herbatkę z korzenia imbiru, ma ona działanie przeciwwymiotne.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Poparzenie przez meduzę Kąpiel w morzu sprawia wiele przyjemności, jednak należy pamiętać, że nie zawsze jest ono bezpieczne. Oprócz zagrożenia podtopienia, w czasie kąpieli dziecko może zostać narażone na kontakt z meduzą. Problem ten dotyczy zwłaszcza wyjazdów zagranicznych. Występująca w Polsce chełbia morska może stanowić zagrożenie w przypadku uczulenia na jad. Co robić? ⇒ Wyciągnij dziecko z wody. ⇒ Przemyj zraniony obszar – do przemywania najlepiej użyć octu jabłkowego, polana nim meduza przestaje wydzielać truciznę. Jeżeli nie masz przy sobie octu, użyj słonej wody. ⇒ Nie używaj do przemywania wody słodkiej lub alkoholu. ⇒ Usuń parzydełka ze skóry dziecka – nigdy gołymi rękami; chwyć je na przykład przez ręcznik. ⇒ Po paru minutach posyp oparzony obszar piaskiem i pozostaw go na parę minut. ⇒ Po tym czasie spłucz obszar gorącą wodą, posmaruj żelem chłodzącym na oparzenia. ⇒ Jeżeli dziecko jest uczulone, natychmiast udaj się do lekarza pediatry, lub w przypadku silnej reakcji alergicznej wezwij pogotowie ratunkowe. Nie próbuj odrywać na siłę parzydełka, wówczas najczęściej zostaje wstrzyknięta jeszcze większa ilość jadu. Nie odrywaj resztek meduzy gołymi rękami, owiń dłoń ręcznikiem. Świąd i ból mogą zostać złagodzone przez środki przeciwbólowe i antyhistaminowe. Ból po oparzeniu może utrzymywać się do kilku dni.

Kiedy do lekarza? Jeżeli w wyniku oparzenia dziecko będzie zgłaszało nudności, wystąpią wymioty, biegunka, przedłużające się krwawienie z rany – zgłoś się z nim do pediatry. W przypadku pojawienia problemów z oddychaniem wezwij pogotowie ratunkowe. Jeżeli ofiarą kontaktu z meduzą jest małe dziecko, zawsze należy skontaktować się z lekarzem. Jak zapobiegać? Zawsze wybieraj kąpieliska patrolowane, wówczas zagrożenie jest mniejsze. Niestety, stosowanie kremów ochronnych mających odstraszyć stworzenia jest mało skuteczne. Konieczna jest ostrożność i baczna obserwacja wody.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

W czasie posiłku, zabawy i kąpieli Zadławienie jedzeniem Co robić? Jeżeli dziecko kaszle, wskazane jest zachęcanie go do tej czynności – kaszel jest naturalną i skuteczną metodą walki z zadławieniem. Należy powstrzymać się od innych czynności. Jeżeli dziecko nie kaszle, nie może mówić, konieczne jest natychmiastowe działanie: ⇒ Usuń z jamy ustnej resztki jedzenia. ⇒ Stań z tyłu oraz nieco z boku dziecka ratowanego, podeprzyj jego klatkę piersiową jedną ręką, nachyl je silnie do przodu (jest to konieczne, aby nie spowodować przesunięcia się pokarmu w głąb dróg oddechowych), następnie wykonaj 5 uderzeń między łopatkami drugą ręką. ⇒ Jeżeli działania zawiodą – stań za dzieckiem i obejmij je tuż poniżej żeber rękami od tyłu. Jedną rękę zwiniętą w pięść umieść poniżej mostka, drugą ręką nakryj rękę pierwszą. Wykonaj 5 uciśnięć w kierunku tylno-górnym (pociągnij ręce do siebie). Ponownie sprawdź jamę ustną, czy nie przesunął się w tym kierunku kęs pokarmu. ⇒ Uderzenia w okolicę międzyłopatkową oraz uciśnięcia nadbrzusza powtarzaj tak długo, aż dziecko uzyska drożność dróg oddechowych albo straci przytomność. ⇒ Jeżeli dziecko straci przytomność albo działania nie przynoszą efektu, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe i głośno wołaj o pomoc. ⇒ W przypadku utraty przytomności przystąp do dalszych działań – w pierwszej kolejności połóż dziecko na plecach, ponownie sprawdź jamę ustną i usuń resztki jedzenia, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka. ⇒ Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). ⇒ Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Wbrew powszechnej opinii, nie wolno za wszelką cenę zbyt głęboko wkładać palców do jamy ustnej dziecka, gdyż może to spowodować wepchnięcia ciała obcego do dróg oddechowych. Nie klep dziecka w okolice międzyłopatkową gdy stoi lub siedzi (konieczne jest przechylenie do przodu) – może to spowodować przesunięcie się kęsa pokarmu w dół. Nie chwytaj również dziecka za nogi w dół i nie potrząsaj nim.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Kiedy do lekarza? Wezwij pogotowie gdy nastąpiła całkowita niedrożność dróg oddechowych i szybkie udzielenie pomocy nie przynosi efektu. Wezwanie pogotowia jest również niezbędne, jeżeli doszło do częściowego zatkania dróg oddechowych, jednak kaszel nie ustępuje. Jeżeli po usunięciu ciała obcego dziecko zgłasza dolegliwości bólowe, jest niespokojne, płacze, skontaktuj się z lekarzem pediatrą. W przypadku nagłego pogorszenia stanu dziecka wezwij pogotowie.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zadławienie ością To najczęstszy wypadek, który zdarza się podczas wigilijnego świętowania. Co robić? ⇒ Jeżeli dziecko połknie ość i trafi ona do żołądka (dziecko oprócz stwierdzenia iż połknęło ość nie zgłasza innych objawów) nie ma konieczności dalszego postępowania. ⇒ Jeżeli dziecko zgłasza ból gardła, nasilający się przy przełykaniu, zachowaj spokój i udaj się z dzieckiem na ostry dyżur, najlepiej laryngologiczny. Wbita ość w gardło musi zostać wyciągnięta. Jeżeli ość wbije się podczas jedzenia, nie należy jej, wbrew pozorom, popijać płynami czy próbować przesunąć kawałkami jedzenia (na przykład chlebem), może to spowodować przesunięcie się ości w dół lub głębsze wbicie w ścianki gardła. Ość to ciało obce i może zawierać bakterie, które mogą być źródłem zakażenia.

Kiedy do lekarza? Zawsze kiedy dojdzie do zdarzenia i objawy nie ustąpią, konieczna jest wizyta na pogotowiu, najlepiej na ostrym dyżurze laryngologicznym. Jak zapobiegać? Dziecko powinno jeść rybę pod opieką osoby dorosłej, która starannie obejrzy zjadany kawałek. Ważne jest również dobre oświetlenie przy stole. Najczęściej do połknięcia ości dochodzi podczas rozmów przy stole.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zadławienie częścią zabawki Co robić? Jeżeli dziecko kaszle, wskazane jest zachęcanie go do tej czynności. Powstrzymaj się od innych działań. Jeżeli kaszel nie przynosi efektu, a dziecko jest zmęczone i nie ma siły już kaszleć, przechyl dziecko do przodu i uderz 5 razy w okolicę między łopatkami. Jeżeli dziecko nie kaszle, nie może mówić, konieczne jest natychmiastowe działanie: ⇒ Spróbuj delikatnie usunąć ciało obce z jamy ustnej. Pamiętaj, dziecko często wkłada do ust więcej niż jeden przedmiot. ⇒ Stań z tyłu oraz nieco z boku dziecka ratowanego, podeprzyj jego klatkę piersiową jedną ręką, nachyl dziecko silnie do przodu (jest to konieczne, aby nie spowodować przesunięcia się drobiazgu w głąb dróg oddechowych), następnie wykonaj 5 uderzeń między łopatkami drugą ręką. ⇒ Jeżeli działania zawiodą – stań za dzieckiem i obejmij je tuż poniżej żeber rękami od tyłu. Jedną rękę zwiniętą w pięść umieść poniżej mostka, drugą ręką nakryj rękę pierwszą. Wykonaj 5 uciśnięć w kierunku tylno-górnym (pociągnij ręce do siebie). Ponownie sprawdź jamę ustną czy nie przesunął się w tym kierunku zabłąkany element. ⇒ Uderzenia w okolicę międzyłopatkową oraz uciśnięcia nadbrzusza powtarzaj tak długo, aż dziecko uzyska drożność dróg oddechowych albo straci przytomność. ⇒ Jeżeli dziecko straci przytomność, albo działania nie przynoszą efektu, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe i głośno wołaj o pomoc. ⇒ W przypadku utraty przytomności przystąp do dalszych działań – w pierwszej kolejności połóż dziecko na plecach, ponownie sprawdź jamę ustną , następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka. ⇒ Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka-znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). ⇒ Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia.

Nie próbuj za wszelką cenę wyjąć utkniętej zabawki ręką – najczęściej doprowadza to do wepchnięcia ciała obcego w głąb dróg oddechowych. Pierwszym działaniem, które przychodzi do głowy, jest poklepanie dziecka po plecach – jednak nigdy nie rób tego, gdy dziecko siedzi lub stoi; najpierw koniecznie pochyl ciało dziecka do przodu, w przeciwnym wypadku utknięty drobiazg może przesunąć się jeszcze bardziej w dół. Nie potrząsaj dzieckiem, reaguj spokojnie.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Kiedy do lekarza? Wezwij pogotowie gdy nastąpiła całkowita niedrożność dróg oddechowych i szybkie udzielenie pomocy nie przynosi efektu. Wezwanie pogotowia jest również niezbędne jeżeli doszło do częściowego zatkania dróg oddechowych jednak kaszel nie ustępuje. Jeżeli po usunięciu ciała obcego dziecko zgłasza dolegliwości bólowe, jest niespokojne, płacze skontaktuj się z lekarzem pediatrą. W przypadku nagłego pogorszenia stanu dziecka wezwij pogotowie.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zachłyśnięcie się produktami płynnymi Zachłyśnięcie się oznacza przedostanie substancji płynnej do dróg oddechowych, co może prowadzić do ich zatkania. Jest odmianą zadławienia. Najczęściej zdarza się podczas łapczywego picia płynów czy spożywania pokarmów płynnych. Co robić? ⇒ Zachowaj spokój. Jeżeli dziecko kaszle zachęcaj go do tej czynności, pomaga to w oczyszczeniu dróg oddechowych. Czynność ta jest najczęściej wystarczająca. ⇒ Jeżeli nie ma poprawy, postaraj się przewiesić dziecko przez ustawione pod kątem prostym udo tak, aby główka zwisała do dołu i delikatnie uciskaj klatkę piersiową. ⇒ Jeżeli dziecko straci przytomność, natychmiast głośno wołaj o pomoc i wezwij pogotowie. ⇒ W przypadku utraty przytomności przystąp do dalszych działań – w pierwszej kolejności połóż dziecko na plecach, sprawdź jamę ustną, czy nie znajdują się w niej ciała obce, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka. ⇒ Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). ⇒ Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia

Postępuj spokojnie, pamiętaj uderzanie czy poklepywanie pleców dziecka w nie odpowiedniej pozycji nic nie da!

Kiedy do lekarza? Jeżeli dziecko jest nieprzytomne natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe. Jeżeli dziecko jedynie kaszle i po chwili objawy ustępują, nie ma konieczności konsultacji z lekarzem. Jeżeli jednak dziecko zgłasza dolegliwości (ból w klatce piersiowej, duszność), jest niespokojne, lub wręcz przeciwnie – apatyczne, skontaktuj się z pediatrą. Jak zapobiegać? Staraj się, aby dziecko od najmłodszych lat uczyło się spożywać posiłki przy stole. Dziecko nie powinno również mówić z pełną buzią. Cierpliwie tłumacz i powtarzaj, że nie należy pić i jeść łapczywie. Nie podawaj dziecku napojów z bardzo szeroką szyjką. Nie pozwalaj pić podczas biegania czy skakania.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ciało obce typu tik-tak, koralik, groch w przełyku U dzieci przedszkolnych najczęściej dochodzi do połknięcia przedmiotów używanych na co dzień – na przykład części zabawek, guzików, monet. Ciało obce może utknąć w przewodzie pokarmowym z powodu wielkości lub kształtu. Objawem może być ból, zaburzenia połykania, czasami zaburzenia mowy, duszność. Częstym objawem u dzieci jest ślinotok. Mogą pojawić się również wymioty czy ulewanie. Najczęściej dziecko w wieku przedszkolnym samo przychodzi do rodzica i przyznaje się do zdarzenia. Co robić? ⇒ Zachowaj spokój, zabierz dziecko na ostry dyżur laryngologiczny bez względu na porę. ⇒ Większość ciał obcych przełyku udaje się usunąć za pomocą gastrofiberoskopu (jest to cienka, giętka rura ze źródłem światła), bardzo rzadko konieczne jest działanie operacyjne.

Za usuniętym jednym ciałem obcym może kryć się więcej drobiazgów, dzieci często połykają kilka przedmiotów na raz.

Kiedy do lekarza? Od razu po wystąpieniu zdarzenia zabierz dziecko na pogotowie lub w przypadku gwałtownie postępujących objawów wezwij pogotowie ratunkowe. Jak zapobiegać? Staraj się aby w otoczeniu dziecka nie było małych przedmiotów łatwych do połknięcia, sprawdzaj stan zabawek dziecka, sprawdzaj czy wszystkie guziki trzymają się stabilnie ubranek, nie pozwalaj dziecku bawić się monetami. Cierpliwie tłumacz dlaczego nie należy wkładać drobiazgów do buzi.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ciało obce w oku Najczęściej u dzieci do oka wpadają owady, drobinki pisaku, brud. Objawem jest silny ból oka, łzawienie. Szybko powstaje zaczerwienienie, a niekiedy zaburzenia wzroku. Co robić? ⇒ Zachowaj spokój, przepłucz oko wodą lub solą fizjologiczną (dostępna w aptekach w małych jednorazowych opakowaniach). ⇒ Wytłumacz dziecku, że nie może zaciskać powiek ani trzeć oka. ⇒ Spróbuj delikatnie odchylić najpierw górną, a następnie dolną powiekę dziecka i delikatnie, rogiem zwilżonej czystej chusteczki higienicznej lub gazy, postaraj się usunąć ciało obce. ⇒ Jeżeli nie uda się usunąć ciała obcego zabierz dziecko na dyżur okulistyczny. ⇒ Jeżeli ciało obce wbiło się w oko, nie ruszaj tego. Nałóż na oko gazę i natychmiast zawieź dziecko na ostry dyżur okulistyczny.

Jeżeli do oka wbił się długi przedmiot (patyk, długopis) nie wyciągaj go, to tylko pogorszy rokowanie – natychmiast wezwij pogotowie.

Kiedy do lekarza? Zawsze kiedy nie uda się usunąć ciała obcego z oka – wówczas pilnie szukaj pomocy okulisty. Jeżeli ciało obce wbiło się w gałkę oczną, nie próbuj samemu usuwać intruza – od razu zabierz dziecko na ostry dyżur okulistyczny. Jeżeli do oka wbiło się duże ciało obce, natychmiast wezwij pogotowie. Jak zapobiegać? Jeżeli dziecko jeździ na rowerze, staraj się zakładać mu okulary chroniące przez wpadnięciem ciała obcego. Nie pozwalaj dziecku biegać z ostrymi przedmiotami, pić z kubka, do którego włożona jest łyżeczka itp.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ciało obce typu tik-tak, koralik, groch w uchu Większość ciał obcych do ucha wprowadza samo dziecko – najczęściej w okresie od 5 do 8 r.ż. Częstym źródłem problemu jest wpadnięcie owada do ucha. Objawem może być ból, uczucie dyskomfortu, niedosłuch. Do poważnych powikłań (na przykład pęknięcia błony bębenkowej) dochodzi rzadko. Co robić? ⇒ Poproś dziecko o potrząśnięcie głową przechyloną na bok. ⇒ Jeżeli do ucha wpadł drobny owad, spróbuj wypłukać go delikatnie ciepłą wodą – po nalaniu niewielkiej ilości wody poproś dziecko o przechylenie głowy. ⇒ Jeżeli to nie pomoże, zabierz dziecko na ostry dyżur laryngologiczny. Absolutnie przeciwwskazane jest używanie ostrych przedmiotów (pęset, klamerek, igieł) do usuwania w domu ciała obcego z przewodu słuchowego. Również patyczki przeznaczone do czyszczenia uszu mogą być źródłem kłopotów, nieumiejętnie stosowane mogą spowodować przebicie błony bębenkowej.

Kiedy do lekarza? Udaj się do laryngologa, gdy nie uda się wydostać ciała obcego z ucha. Nie ma konieczności wzywania pogotowia. Lekarz spróbuje wypłukać ciało obce z przewodu słuchowego albo usunąć za pomocą kleszczyków. Poważniejsze działania są konieczne sporadycznie. Jak zapobiegać? Zwracaj uwagę na przedmioty, którymi bawi się dziecko, sprawdzaj zabawki, nie pozwalaj bawić się roślinami strączkowymi. W przypadku przebywania w miejscach, gdzie mogą występować duże skupiska owadów (zbiorniki wodne, lasy) stosuj środki odstraszające owady. Nie pozwalaj dziecku samemu czyścić uszy patyczkami higienicznymi.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ciało obce typu tik-tak, koralik, groch w nosie Najczęściej utknięciu ulegają guziki, pionki, kamyki. Niebezpieczne są ciała organiczne, gdyż mogą pęcznieć i ulegać rozpadowi. Co robić? ⇒ Zatkaj drugą dziurkę nosa (poprzez uciśnięcie palcem skrzydełka nosa) i poleć dziecku z całych sił dmuchać przez nos. ⇒ Jeżeli nie będzie rezultatu, zabierz dziecko na ostry dyżur laryngologiczny. Absolutnie nie należy wyciągać ciała obcego domowymi sposobami przy użyciu pęsety, kleszczyków, spinek. Zachowaj ostrożność, jest możliwe przepchnięcie ciała obcego do dalszych części i spowodowanie zadławienia. Jeżeli ciało obce dostanie się dalej w głąb dróg oddechowych, do oskrzeli, w pierwszej kolejności może być powodem napadów kaszlu, duszności, bólu w klatce piersiowej, a nawet krwioplucia (jeżeli doszła doza aspirowania ostrego przedmiotu). W późniejszym czasie może być źródłem nawracających infekcji dróg oddechowych.

Kiedy do lekarza? Jeżeli nie uda się ewakuować ciała obcego, konieczna jest wizyta u laryngologa (ostry dyżur laryngologiczny). Jak zapobiegać? Ciało obce u dzieci najczęściej dostaje się do nosa podczas zabawy – kontroluj, co robi twoje dziecko, sprawdzaj stan zabawek, nie kupuj tych zawierających drobne elementy. Systematycznie tłumacz dziecku, że nie należy wkładać zabawek do nosa, ust czy uszu. Podtopienie w wannie Podtopienie występuje, gdy głowa ofiary znajduje się pod powierzchnią wody. W wyniku zdarzenia dochodzi do niedotlenienia tkanek w tym mózgu, co może prowadzić do utraty przytomności i zatrzymania krążenia. Co robić? ⇒ Jak najszybciej wyciągnij dziecko z wody. ⇒ Jeżeli dziecko oddycha, ułóż je w pozycji bezpieczne na boku. Jest bardzo prawdopodobne, że dziecko będzie mocna kaszlało, może również zwymiotować. Dlatego najbezpieczniejsza jest pozycja na boku, gdyż zapobiega zachłyśnięciu się dziecka.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

⇒ Jeżeli dziecko straci przytomność, natychmiast głośno wołaj o pomoc i wezwij pogotowie ratunkowe. ⇒ Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, w pierwszej kolejności połóż dziecko na plecach, natychmiast wykonaj sztuczne oddychanie – umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj 2 wdechy przez usta dziecka ⇒ Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączenie łuków żebrowych z mostkiem i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). ⇒ Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności dziecka. ⇒ Po odzyskaniu przytomności połóż dziecko w pozycji bezpieczne na boku – ma to zapobiec zachłyśnięciu się w przypadku wystąpienia wymiotów. Nie ma potrzeby usuwania wody z dróg oddechowych przed rozpoczęciem działania, jeżeli dziecko jest nieprzytomne, przystępujemy od razu do sztucznego oddychania oraz masażu serca. Nie uciskamy brzuszka dziecka, aby usunąć wodę z żołądka, czynności te opóźniają prawidłowe działania, mogą prowadzić również do powstania wymiotów, które mogą przedostać się do dróg oddechowych.

Kiedy do lekarza? Jeżeli dziecko straci przytomność natychmiast głośno wołaj o pomoc i wezwij pogotowie ratunkowe. Jeżeli dziecko nie straciło przytomności, ale jest możliwość, że do dróg oddechowych dostała się woda, konieczna jest konsultacja z lekarzem pediatrą. Jak zapobiegać? Nie zostawiaj dziecka samego w wannie, nawet na chwilę. Zawsze należy mieć dziecko na oku. Warto dno wanny wyłożyć matą antypoślizgową.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ukąszenia, pogryzienia, użądlenia Ugryzienie przez zwierzęta domowe Pogryzienie przez zwierzę zawsze może skutkować poważnymi konsekwencjami, dlatego nie lekceważ zdarzenia. Pogryzienie może być przyczyną powstania szpecących blizn, a jeżeli zwierzę jest chore, nie było szczepione przeciwko wściekliźnie, istnieje ryzyko rozwoju choroby. Co robić? ⇒ Zachowaj spokój, w pierwszej kolejności zabierz dziecko w bezpieczne miejsce – daleko od agresywnego zwierzęcia. ⇒ Umyj dokładnie ranę letnią wodą z mydłem, obmywaj zranione miejsce kilka minut pod bieżącą wodą. ⇒ Zdezynfekuj ranę środkiem odkażającym, załóż opatrunek. ⇒ Poinformuj właściciela zwierzęcia o zdarzeniu – zapytaj o szczepienie przeciwko wściekliźnie; zwierzę musi zostać zabrane do weterynarza – konieczna jest obserwacja zwierzęcia przez około 2 tygodnie. O odstąpieniu od obserwacji może decydować jedynie lekarz weterynarii. Jeżeli nie wiesz, kto jest właścicielem zwierzęcia, o zajściu poinformuj straż miejską lub policję – powinni złapać agresywne zwierzę i przekazać go na obserwację weterynaryjną. ⇒ Udaj się z dzieckiem niezwłocznie po zdarzeniu do lekarza – do poradni lekarza rodzinnego lub na ostry dyżur chirurgiczny. ⇒ W przypadkach wątpliwych lekarz skieruje dziecko do Poradni Chorób Odzwierzęcych, która znajduje się przy Oddziałach Chorób Zakaźnych – tam lekarz zdecyduje czy jest konieczność przyjęcia szczepionki przeciwko wściekliźnie. Wścieklizna jest chorobą groźną, śmiertelną, nie lekceważ ryzyka zakażenia. Szczepienie ochronne polega na serii zastrzyków, konieczne jest podanie ich w odpowiednim czasie. Masz prawo uzyskać zwrot koszów leczenia oraz koszt zniszczonych ubrań od właściciela zwierzęcia.

Kiedy do lekarza? Wizyta u lekarze jest koniecznością, rany po pogryzieniach często goją się trudno. Jeżeli rana jest głęboka albo rozległa również niezbędne jest odwiedzenie lekarza chirurga, który zaopatrzy ranę. Jak zapobiegać? Zawsze tłumacz dziecku, że zwierzęta mogą stanowić zagrożenie i należy bawić się z nimi ostrożnie. Dziecko nigdy nie powinno podchodzić do zwierząt obcych.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ugryzienie przez zwierzęta dzikie Pogryzienia przez zwierzęta dzikie mogą być groźne – często rany te źle się goją, ponadto niektóre zwierzęta mogą być zakażone wścieklizną (lisy, wiewiórki, nietoperze, jeże, szczury). Co robić? ⇒ Zachowaj spokój, zabierz dziecko w bezpieczne miejsce – daleko od agresywnego zwierzęcia. ⇒ Umyj dokładnie ranę letnią wodą z mydłem, obmywaj zranione miejsce kilka minut pod bieżącą wodą. ⇒ Zdezynfekuj ranę środkiem odkażającym, załóż opatrunek. ⇒ Udaj się z dzieckiem niezwłocznie po zdarzeniu do lekarza – do poradni lekarza rodzinnego lub na ostry dyżur chirurgiczny. ⇒ Zwierzę po zdarzeniu najczęściej ucieka i nie ma możliwości poddania go obserwacji. ⇒ W przypadkach wątpliwych lekarz skieruje dziecko do Poradni Chorób Odzwierzęcych, która znajduje się przy Oddziałach Chorób Zakaźnych – tam lekarz zdecyduje czy jest konieczność przyjęcia szczepionki przeciw wściekliźnie. Nie lekceważ zdarzenia, rana powinna zostać obejrzana przez lekarza – pamiętaj, wścieklizna jest chorobą groźną i śmiertelną. Jeżeli jest to możliwe, należy złapać i odizolować zwierzę – nie należy go zabijać, ale poddać obserwacji weterynaryjnej.

Kiedy do lekarza? Konsultacja z lekarzem jest konieczna zawsze – rana powinna zostać obejrzana przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub chirurga. Najczęściej konieczna jest również konsultacja z lekarzem poradni chorób odzwierzęcych. Jak zapobiegać? Nigdy nie pozwalaj dziecku karmić dzikich zwierząt, podchodzić do nich, czy prowokować.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Użądlenia przez owady błonkoskrzydłe Do grupy tej należą między innymi osy, pszczoły, trzmiele. Objawami użądlenia jest obrzęk i zaczerwienienie tkanek, silny i piekący bóle w miejscu kontaktu z owadem. Co robić? ⇒ W pierwszej kolejności obejrzyj miejsce użądlenia. ⇒ Jeżeli w ranie pozostało żądło, delikatnie je usuń. ⇒ Następnie obficie przemyj ranę wodą z mydłem. ⇒ Na miejsce rany przyłóż zimny okład – zmniejsza to obrzęk tkanek i dolegliwości bólowe. ⇒ Jeżeli dolegliwości bólowe u dziecka są duże, podaj dziecku doustnie preparaty paracetamolu. Na miejsce użądlenia można zastosować maści łagodzące ból, przeznaczone dla dzieci, a dostępne w aptekach bez recepty. Jeżeli w domu masz preparat wapna, podaj go w formie rozpuszczalnej dziecku do wypicia. ⇒ Po każdym użądleniu obserwuj dziecko. W przypadku pojawienia się objawów niepokojących (problemy z oddychaniem, szybko narastający obrzęk wokół użądlenia, obrzęk warg lub języka) wezwij pogotowie lub zabierz dziecko do szpitala.

⇒ Szczególną sytuacją jest użądlenie dziecka przez owad w jamę ustną czy język. Wówczas podaj dziecku kostkę lodu do ssania. ⇒ Użądlenia przez owady błonkoskrzydłe mogą powodować reakcję uczuleniową. ⇒ Objawy wstrząsu po użądleniu są znacznie bardziej dynamiczne od opisanych poprzednio. W miejscu użądlenia może pojawić się znaczny obrzęk i zaczerwienienie tkanek, ponadto wystąpić może obrzęk warg, języka, mogą dołączyć się nudności, wymioty, zawroty głowy, chrypka. W niektórych przypadkach dochodzi do obrzęku dróg oddechowych, zaburzeń oddychania i zaburzeń świadomości. Stan taki wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej! Jeżeli uczulone dziecko ma przy sobie zastrzyk z adrenaliną, podaj go przed przyjazdem pogotowia. Jeżeli występują zaburzenia świadomości, ułóż dziecko w bezpiecznej pozycji na boku – wezwij pogotowie. ⇒ W przypadku wstrząsu, lekiem ratującym życie jest adrenalina. Osoby, które są podatne na jego wystąpienie, powinny w każdej sytuacji nosić zestaw pierwszej pomocy przy sobie, a osoby z bliskiego otoczenia powinny być przeszkolone w zakresie udzielania pierwszej pomocy.

Kiedy do lekarza? Użądlenie nie wymaga konsultacji z lekarzem, chyba że dziecko zostało użądlone w kilku miejscach, albo dolegliwości bólowe nie przechodzą do kilku godzin od zdarzenia. Jeżeli pojawiają się objawy wstrząsu, natychmiast wezwij pogotowie. 43

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Jak zapobiegać? Ucz dziecko, że na latające insekty należy uważać – nie wolno ich drażnić czy łapać. W gorący dzień dzieci nie powinny spożywać na dworze słodyczy, lodów, słodkich kanapek. Nie pozwalaj pić napojów z puszek – nie widać, czy nie wpadła do niej na przykład osa. Ucz dziecko, że jeżeli pija coś na dworze ze szklanki, zawsze powinno spojrzeć, czy w kubku nie znalazł się owad. Wybieraj na spacery miejsca, gdzie ryzyko ukąszeń jest mniejsze. Jeżeli jest to niemożliwe, zadbaj, aby jak największa część ciała dziecka była okryta przewiewnym ubrankiem. Unikaj jaskrawych i krzykliwych kolorów odzieży. Na głowę dziecka załóż okrycie. Używaj preparatów odstraszających owady (różne ich formy są szeroko dostępne, stosuj preparaty sprawdzonych firm i wybieraj te które przeznaczone są dla dzieci). Dziecko nie powinno biegać na dworze na boso – szczególnie po kwitnącej łące.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ukąszenia przez komary W naszym klimacie nie wiążą się z poważnymi konsekwencjami, jednak w przypadku małych dzieci liczne pogryzienia mogą być przyczyną pogorszenia samopoczucia. Po ukąszeniu objawy są typowe: w jego miejscu powstaje obrzęk tkanek, zaczerwienienie oraz świąd, niekiedy dziecko zgłasza dolegliwości bólowe. Co robić? ⇒ Objawy zwykle po kilkunastu godzinach mijają samoistnie. Aby zmniejszyć nieprzyjemne odczucia dziecka, przemyj zmianę osoloną wodą. ⇒ Można miejsca ukąszenia posmaruj żelami przeznaczonymi dla dzieci dostępnymi w aptekach bez recepty. W Polsce komary nie przenoszą groźnych chorób (chociaż w literaturze są opisane przypadki zakażenia nicieniem powodującym filariozę), jednak jeżeli planujemy podróż do krajów o cieplejszym klimacie, ryzyko takie wzrasta, staraj się zabezpieczyć dziecko przed ukąszeniami owadów.

Kiedy do lekarza? Wizyta u lekarza nie jest konieczna. Skonsultuj się z pediatrą, jeżeli ukąszenia są bardzo liczne, albo dziecko zgłasza dolegliwości bólowe. Jeżeli na skórze dziecka pojawi się guzek wielkości 1– 2 cm (najczęściej zlokalizowany na tułowiu lub głowie) również skonsultuj się z pediatrą – może być to objaw filariozy; jednak zmiany te powstają w okresie kilku miesięcy od ukąszenia. Jak zapobiegać? Wybieraj na spacery miejsca gdzie ryzyko ukąszeń jest mniejsze. Jeżeli jest to niemożliwe, zadbaj, aby jak największa część ciała dziecka była okryta przewiewnym ubrankiem. Na głowę dziecka załóż okrycie. Używaj preparatów odstraszających owady (różne ich formy są szeroko dostępne, stosuj preparaty sprawdzonych firm i wybieraj te które przeznaczone są dla dzieci).

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ukąszenia przez meszki Ukąszenia meszek częściej niż w przypadku komarów skutkuje zaczerwienieniem, obrzękiem i pojawieniem się gorączki. Najczęściej odczyn taki utrzymuje się na skórze do tygodnia. Co robić? ⇒ Po ukąszeniu ranę przemyj wodą z mydłem. ⇒ Posmaruj preparatem na ukąszenia przeznaczonym dla dzieci dostępne w aptekach bez recepty.

Ważne jest, aby zmian nie rozdrapywać, gdyż wydłuża to okres gojenia oraz sprzyja infekcjom.

Kiedy do lekarza? Wizyta u lekarza nie jest konieczna. Skonsultuj się z pediatrą, jeżeli ukąszenia są bardzo liczne, obrzęk się powiększa albo dziecko zgłasza dolegliwości bólowe. Jak zapobiegać? Wybieraj na spacery miejsca gdzie ryzyko ukąszeń jest mniejsze. Jeżeli jest to niemożliwe, zadbaj, aby jak największa część ciała dziecka była okryta przewiewnym ubrankiem. Unikaj kolorów żółtych, jaskrawo zielonych. Na głowę dziecka załóż okrycie. Używaj preparatów odstraszających owady (różne ich formy są szeroko dostępne, stosuj preparaty sprawdzonych firm i wybieraj te, które przeznaczone są dla dzieci).

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ukąszenie przez żmiję Żmija zygzakowata jest jadowitym wężem występującym w naszym kraju. Jej ukąszenie może stanowić zagrożenie życia, szczególnie u dzieci. Rana po ukąszeniu najczęściej ma postać dwóch ranek oddalonych od siebie 1–2cm. Rana najczęściej krwawi, jest obrzęknięta, może pojawić się zasinienie. Dziecko zgłasza silny ból. Co robić? ⇒ Nie wpadaj w panikę tylko przystąp do udzielenia pomocy dziecku. Konieczna jest konsultacja z lekarzem – musi zdecydować, czy konieczne jest podanie surowicy przeciwko jadowi. Zabierz dziecko do szpitala albo wezwij pogotowie ratunkowe. ⇒ Jeżeli ukąszenie zlokalizowane jest na ręce lub nodze – unieruchom kończynę, dziecko powinno pozostać w spoczynku – ruch nasila działanie trucizny. ⇒ Jeżeli dziecko ma na sobie pierścionki, zegarek, natychmiast je zdejmij. ⇒ Jeżeli jest to możliwe, ułóż miejsce ukąszenia poniżej serca – na przykład opuść nogi. Miejsce zdezynfekuj środkami odkażającymi. ⇒ Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, ułóż je w bezpiecznej pozycji na boku. ⇒ Jeżeli dziecko przestaje oddychać, przystąp do dalszych działań – w pierwszej kolejności połóż dziecko na plecach, sprawdź jamę ustną i usuń ewentualne ciała obce, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka. ⇒ Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). ⇒ Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Nie rozcinaj rany nożem, nie wysysaj trucizny. Nie zakładaj także opasek uciskowych na kończyny.

Kiedy do lekarza? Każdy przypadek ukąszenia wymaga pilnej pomocy lekarskiej! Wezwij pogotowie ratunkowe albo zawieź dziecko do szpitala. Jak zapobiegać? Jeżeli przebywasz z dzieckiem na terenie, gdzie występują żmije, ubieraj mu wysokie buty. Żmije omijaj z daleka, nie drażnij. Nie ucz dziecka siadania na nasłonecznionych kamieniach, nie pozwalaj wkładać rąk w jamki, dziury. Nie pozwalaj spać na ziemi. 47

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Kleszcze – jak je prawidłowo usunąć? Ukąszenie przez kleszcza może skutkować groźnymi konsekwencjami. Kleszcze mogą być nosicielami groźnych drobnoustrojów odpowiedzialnych za rozwój kleszczowego zapalenia opon mózgowych czy boreliozy. Objawem ukąszenia przez kleszcza jest zaczerwienienie i obrzęk tkanek, często w miejscu ranki znajduje się również pasożyt. W późniejszym etapie pojawić się może gorączka. Co robić? ⇒ Usuń pasożyta ze skóry dziecka: kleszcza chwyć jak najbliżej skóry (za główkę, a nie tułów) pęsetą i jednostajnym zdecydowanym ruchem ku górze usuń. Staraj się usunąć całego pasożyta, bez pozostawienia jego części w ranie. ⇒ Miejsce wkłucia nie powinno się niczym smarować (masłem, oliwą, wazeliną itp.). ⇒ Po usunięciu intruza ranę przemyj wodą i zdezynfekuj środkiem odkażającym. ⇒ Jeżeli nie czujesz się na siłach, aby samemu wyciągnąć kleszcza zabierz dziecko do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Nie smaruj kleszcza spirytusem, nie próbuj go zgniatać, przypalać. Obserwuj dziecko – jeżeli na skórze pojawi się rumień (nawet w odstępie wielu dni), dziecko zagorączkuje, będzie się skarżyło na ból głowy – wskazana jest wizyta u lekarza. Jeżeli dziecko często przebywa na terenach zalesionych, gdzie występują duże skupiska kleszczy, oprócz opisanych powyżej metod zapobiegania ukąszeniom, warto rozważyć szczepienie zapobiegające rozwojowi kleszczowego zapalenia opon mózgowych

Kiedy do lekarza? Konsultacja jest konieczna zawsze jeżeli nie potrafisz usunąć pasożyta ze skóry dziecka. Ponadto pojawienie się rumienia bezwzględnie wymaga konsultacji z lekarzem. Klasycznie rumień wędrujący powstały w przypadku boreliozy, to czerwona zmiana skórna, nieraz z przejaśnieniem w środku – rumień nie zawsze powstaje w miejscu ukąszenia. Jak zapobiegać? Wybieraj na spacery miejsca gdzie ryzyko ukąszeń jest mniejsze. Jeżeli jest to niemożliwe, zadbaj, aby jak największa część ciała dziecka była okryta przewiewnym ubrankiem. Na głowę dziecka załóż okrycie. Używaj preparatów odstraszających owady (różne ich formy są szeroko dostępne, stosuj preparaty sprawdzonych firm i wybieraj te, które przeznaczone są dla dzieci). Zawsze po wizycie w lesie obejrzyj dokładnie ciało dziecka.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

CZĘŚĆ 3 Urazy głowy, krwawienia, oparzenia i odmrożenia Urazy twarzy i głowy Złamanie zęba W wyniku urazu może dojść do pęknięcia, ukruszenia, złamania, zwichnięcia, wybicia lub wbicia zęba. Objawem jest ból, często w wyniku urazu dochodzi również do rozcięcia wargi i/lub dziąseł.

Co robić? •

Jeżeli w wyniku urazu doszło do rozcięcia wargi, dziąsła, przemyj ranę bieżącą wodą i uciśnij krwawiące miejsce gazą, aby zatrzymać krwawienie.

•

Spokojnie oceń, co się stało i jak wygląda ząb. Jeżeli kawałek zęba znajduje się poza jamą ustną, znajdź go. Jeżeli fragment zęba jest zabrudzony – piaskiem, ziemią – delikatnie spłucz wodą zanieczyszczenia – nie pocieraj, nie strząsaj brudu mechanicznie. Do czasu wizyty kawałek zęba należy przechowywać w wilgoci – najlepiej w jamie ustnej pomiędzy zębami i policzkiem – jednak możliwe to jest jedynie u starszych dzieci, które na pewno zęba nie połkną. Można umieścić również fragment zęba w mleku lub soli fizjologicznej.

•

Zabierz dziecko do stomatologa – lekarz oceni sytuacje i określi, jakie będzie dalsze postępowanie – jeżeli ukruszony został mały fragment w obrębie szkliwa lekarz wygładzi ubytek, lub (jeżeli będzie to możliwe) przyklei urwany fragment.

Złamania i pęknięcia powinny być leczone jak najszybciej. Nie lekceważ objawów u dziecka – możliwe są powikłania pod postacią zapaleń tkanek sąsiednich.

Kiedy do lekarza? Zawsze kiedy doszło do złamania ząbka, konieczna jest wizyta u stomatologa. Jeżeli uraz nie wydaje się poważny, jednak dziecko zgłasza ból – na przykład przy gryzieniu – również konieczna jest wizyta u specjalisty. Skonsultuj się z lekarzem, gdy doszło do zmiany koloru ząbka.

Jak zapobiegać? Pomóc może jedynie cierpliwe tłumaczenie dziecku, że należy uważać, patrzyć pod nogi, nie biegać z przedmiotami włożonym do ust, nie skakać z wysokich pozycji.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Wybicie zęba W wyniku urazu może dojść do wybicia zęba – wówczas ząb znajduje się poza jamą ustną. Jeżeli ząb znajduje się w zębodole, jednak pod niewłaściwym kątem, mówimy o zwichnięciu zęba. U dzieci młodszych dochodzi do wybicia zęba mlecznego. U dzieci starszych zęba stałego.

Co robić? •

Po wybiciu ząbka w pierwszej kolejności należy poszukać jak najszybciej zguby.

•

Jeżeli ząb jest zabrudzony – piaskiem, ziemią – delikatnie spłucz wodą zanieczyszczenia – nie pocieraj, nie strząsaj brudu mechanicznie!

•

Konieczna jest jak najszybsza wizyta u stomatologa w celu oceny, czy możliwa jest reimplantacja ząbka.

•

Do czasu wizyty ząb należy przechowywać w wilgoci (mleko, ślina, sól fizjologiczna, specjalne podłoże dostępne w aptece) -– najlepiej w jamie ustnej pomiędzy zębami i policzkiem – jednak możliwe jest to jedynie u starszych dzieci, które na pewno zęba nie połkną.

•

W przypadku zwichnięcia zęba postaraj się delikatnie przesunąć go na swoje miejsce i jak najszybciej zabierz dziecko do stomatologa.

Cenny jest czas – zabieg wstawienia ząbka powinien być przeprowadzony w ciągu 2 godzin! Zabieg polega na wstawieniu zęba i umocowaniu go do sąsiednich zębów na kilka tygodni. Jeżeli wybiciu ulega ząb mleczny nie zostaje on reimplanotowany.

Kiedy do lekarza? Zawsze należy skonsultować się ze stomatologiem – musi on zdecydować, czy możliwa jest reimplantacja ząbka. Nawet jeżeli uraz dotyczy zęba mlecznego, wskazana jest konsultacja z lekarzem w celu oceny, czy nie doszło do uszkodzenia zawiązka zęba stałego.

Jak zapobiegać? Przypominaj dziecku o ostrożności, cierpliwie tłumacz, jak zapobiegać urazom.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Wbicie zęba Jest to częsty uraz zębów u dzieci. W wyniku urazu dochodzi do wbicia zęba do środka (do zębodołu), zwykle towarzyszy temu krwawienie, dolegliwości bólowe.

Co robić? •

Spokojnie obejrzeć jamę ustną dziecka, jeżeli masz pewność, że ząbek nie zostanie połknięty, poproś dziecko o przepłukanie jamy ustnej wodą.

•

Jeżeli dziąsło krwawi, spróbuj delikatnie ucisnąć krwawiące miejsce gazą, aby ograniczyć krwawienie.

•

Konieczna jest wizyta u stomatologa – lekarz musi ocenić, czy nie jest konieczne szycie dziąsła.

Najczęściej w przeciągu kilku tygodni lub miesięcy ząbek sam się wysunie. Konieczne jest szczegółowe przestrzeganie zasad higieny jamy ustnej, aby nie dopuścić do rozwoju infekcji w ranie.

Kiedy do lekarza? Wizyta u stomatologa jest konieczna zawsze – lekarz musi ocenić, czy konieczne jest zaopatrzenie rany i jakie będzie dalsze postępowanie.

Jak zapobiegać? Do wbicia zęba dochodzi w wyniku urazów – tłumacz, ostrzegaj, edukuj swoje dziecko, aby było ostrożne.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Przygryzienie języka Do przygryzienia języka dochodzi najczęściej w czasie napadów padaczkowych lub podczas urazów. Objawem jest silny ból, obrzęk, krwawienie z rany.

Co robić? •

Weź gazik i mocno uciśnij ranę w celu zmniejszenia krwawienia.

•

Możesz podać dziecku (starszemu) kostkę lodu – zmniejszy to objawy bólowe w miejscu urazu oraz obrzęk tkanek.

•

Jeżeli w przeciągu kilku minut rana nie przestaje krwawić, konieczne jest udanie się z dzieckiem na ostry dyżur laryngologiczny.

Nie wkładaj nigdy podczas napadu padaczkowego dziecku do ust żadnych przedmiotów. Podczas napadu staraj się unikać urazów głowy u dziecka – przytrzymuj delikatnie głowę, połóż dziecko w pozycji na boku, usuwaj niebezpieczne przedmioty.

Kiedy do lekarza? Zawsze kiedy rana w przeciągu kilku minut nie przestaje krwawić – wówczas zabierz dziecko na ostry dyżur laryngologiczny. Jeżeli krwawienie uda się opanować, jednak dziecko zgłasza silny ból, również skonsultuj się z laryngologiem dziecięcym.

Jak zapobiegać? Podczas napadów padaczkowych przestrzegaj wymienionych powyżej zaleceń.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Wstrząśnienie mózgu Niekiedy w wyniku uraz głowy dochodzi do wstrząśnienia mózgu – jest to krótkotrwałe, przemijające zaburzenie w funkcjonowaniu mózgu. Zawsze kiedy dojdzie do urazu, dziecko wymaga obserwacji. Stopień wstrząśnienia mózgu zależy głównie od siły urazu. W przypadku wstrząśnienia lekkiego (I stopień) dochodzi do chwilowej dezorientacji dziecka i krótkotrwałych zaburzeń świadomości, które trwają do 15 minut. W stopniu drugim objawy te utrzymują się powyżej 15 minut. W stopniu trzecim (ciężkie wstrząśnienie mózgu) występuje utrata przytomności (może być krótkotrwała, jednak może także trwać do kilku dni). Dziecko może skarżyć się na bóle i zawroty głowy, mogą występować nudności, wymioty. Dziecko może być senne, trudno się z nim porozumieć, może na przykład siedzieć i wpatrywać się w dal, z opóźnieniem odpowiadać na pytania, mowa może być niewyraźna lub nielogiczna. U dziecka mogą wystąpić zaburzenia koordynacji – na przykład może nie umieć przejść po linii prostej. Dziecko może mocno płakać lub być znacznie pobudzone. Po urazie najczęściej występuje niepamięć – dziecko nie wie, gdzie się znajduje ani co się z nim dzieje.

Co robić? • • •

Jeżeli u dziecka występują powyższe objawy, jest możliwe, że doznało wstrząśnienia mózgu – zabierz je do szpitala celem konsultacji z neurologiem. Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, ułóż je w bezpiecznej pozycji na boku i natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe. Dziecko powinno mieć zapewniony spokój i ciszę, powinno jak najwięcej odpoczywać i leżeć w łóżku.

Nie zawsze w przypadku wstrząśnienia mózgu dochodzi do utraty przytomności. W okresie zdrowienia dziecko nie powinno być narażone na hałasy, lepiej zrezygnować z wielogodzinnego oglądania telewizora lub wysiłku fizycznego.

Kiedy do lekarza? Konsultacja z lekarzem jest konieczna, zawsze jeżeli jest podejrzenie wstrząśnienia mózgu. Niekiedy lekarz po badaniu zaleca kilkudniową hospitalizację celem obserwacji dziecka.

Jak zapobiegać? Urazy głowy u dzieci mogą być bardzo groźne zawsze należy ich unikać – przy jeździe na rowerze, nartach, rolkach dziecko musi mieć założony kask. Lepiej wybierać zabawy, w których ryzyko urazu jest małe, warto dziecku nieustannie tłumaczyć, jakie są zagrożenia i jak ich unikać – jak schodzić z huśtawki, jak przechodzić przez drogę itd.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Uraz oka – zatarcie Najczęściej u dzieci do oka drobinki pisaku, brud, owady. Objawem jest silny ból oka, łzawienie. Szybko powstaje zaczerwienienie, niekiedy dziecko zgłasza zaburzenia widzenia.

Co robić? •

Zachowaj spokój, przepłucz oko wodą lub solą fizjologiczną (dostępna w aptekach w małych jednorazowych opakowaniach – warto je mieć w apteczce domowej).

•

Wytłumacz dziecku, że nie może zaciskać powiek, ani trzeć oka.

•

Spróbuj delikatnie odchylić najpierw górną, a następnie dolną powiekę dziecka i delikatnie rogiem zwilżonej czystej chusteczki higienicznej lub gazy postaraj się usunąć ciało obce.

•

Jeżeli nie uda się usunąć ciała obcego, zabierz dziecko na dyżur okulistyczny.

Jeżeli nawet po usunięciu ciała obcego dziecko nadal zgłasza silny ból oka, nie lekceważ objawów – skonsultuj dziecko z okulistą.

Kiedy do lekarza? Zawsze, kiedy nie uda się usunąć ciała obcego z oka –pilnie szukaj pomocy okulisty. Jeżeli dziecko po usunięciu ciała obcego nadal zgłasza ból, albo oko mocno łzawi, dziecko gorzej widzi, nie zwlekaj z wizytą u okulisty.

Jak zapobiegać? Jeżeli dziecko bawi się w piaskownicy, zwracaj uwagę, aby nie podrzucało piasku do góry. Myj często dziecku ręce – szczególnie po malowaniu farbami czy zabawie z gipsem, po plażowaniu czy zabawie w piaskownicy. Jeżeli dziecko jeździ na rowerze, staraj się zakładać okulary chroniące przez wpadnięciem ciała obcego.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Uraz oka – uszkodzenie mechaniczne Uraz mechaniczny może zostać spowodowany przez przedmioty ostre lub tępe. U dzieci może powstać również w wyniku wypadku. Może dochodzić do urazów powiek, oczodołów oraz samej gałki ocznej. Objawem może być ból, silne łzawienie, zaburzenia widzenia. W wyniku urazu mogą powstać wylewy krwawe.

Co robić? •

Jeżeli ciało obce wbiło się w gałkę oczną, nie próbuj samemu usuwać intruza – od razu zabierz dziecko na ostry dyżur okulistyczny.

•

Jeżeli doszło do tępego urazu gałki ocznej również oko powinno zostać obejrzane przez specjalistę – nawet jeżeli nie są widoczne żadne zewnętrzne oznaki urazu.

•

Jeżeli do oka wbił się długi przedmiot (patyk, długopis) nie wyciągaj go, to tylko pogorszy rokowanie – natychmiast wezwij pogotowie.

Jeżeli do oka wbiło się duże ciało obce natychmiast wezwij pogotowie. Nie bagatelizuj objawów – urazy gałki ocznej mogą być przyczyną upośledzenia wzroku, zakażenia gałki ocznej, rozwoju zaćmy pourazowej.

Kiedy do lekarza? Każdy uraz mechaniczny oka u dziecka powinien być skonsultowany przez lekarza okulistę.

Jak zapobiegać? Nie pozwalaj dziecku biegać z ostrymi przedmiotami, pić z kubka, do którego włożona jest łyżeczka. Zawsze jeżeli dziecko bawi się nożyczkami, pędzlami, zwracaj uwagę, co robi. Dziecko zawsze powinno jeździć w foteliku, zapięte pasami.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Krwawienia Krwotoki z nosa – sporadyczne i częste Krwotok z nosa, szczególnie gdy pojawia się sporadycznie, nie musi oznaczać choroby. Wpływ na rozwój może mieć wysoka temperatura otoczenia, wzmożony wysiłek, stres, gorączka. Jednak krwawienie u dzieci może mieć również związek z włożeniem ciała obcego, dlatego zawsze wypytaj dziecko, czy nie włożyło czegoś do noska. Krwawienie z nosa może przebiegać pod postacią plamienia, ale niekiedy jest bardzo intensywne (najczęściej w wyniku urazu), wówczas konieczna jest pomoc lekarska. Najczęściej krwawienie dotyczy jednego przewodu nosowego.

Co robić? •

Uspokój dziecko, dla niego jest to sytuacja trudna, dzieci z reguły boją się krwi, a w przypadku krwotoku z nosa ilość krwi jest zwykle dość duża.

•

Przechyl głowę dziecka do przodu.

•

Nałóż zimny kompres na szyję z tylu głowy – może to być na przykład zmoczony zimną wodą ręcznik.

•

Delikatnie zatkaj nos poprzez przytrzymanie skrzydełek nosa przez kilka minut.

•

Spokojnie czekaj na ustąpienia krwawienia

•

Jeżeli krwawienie po 20 minutach nie ustąpi, zabierz dziecko na ostry dyżur laryngologiczny.

Wystrzegaj się działania odwrotnego, choć nadal często stosowanego, polegającego na odchyleniu głowy do tyłu. Wówczas krew może spłynąć do gardła, przełyku lub w najgorszym wypadku tchawicy dziecka.

Kiedy do lekarza? Jeżeli krwawienie od początku jest bardzo intensywne, wezwij pogotowie ratunkowe lub zabierz dziecko na ostry dyżur laryngologiczny. Podobnie, jeżeli krwawienie nie ustępuje w przeciągu 20 minut. Jeśli problem pojawia się często, zalecana jest wizyta u lekarza laryngologa, która w większości przypadków powinna rozwiązać problem.

Jak zapobiegać? Dbaj o odpowiednie nawilżenie śluzówki nosa dziecka, szczególnie okresie grzewczym oraz gdy dziecko ma infekcję i gorączkuje. Zabraniaj dziecku dłubania w nosie, wówczas dochodzi do mikrourazów błony śluzowej.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Otarcia naskórka Każde dziecko spotka się z tym rodzajem urazu. Dotyczy najbardziej powierzchownej warstwy skóry. Rana wydaje się niegroźna, jednak w wyniku niewłaściwego jej zaopatrzenia dojść może do rozwoju infekcji. Objawem jest ból, obrzęk, zaczerwienienie, krwawienie z rany. Jednak po wygojeniu nie pozostają blizny.

Co robić? •

Spłucz obficie ranę czystą wodą z mydłem.

•

Postaraj się usunąć wszystkie ciała obce.

•

Jeżeli rana jest głęboka albo mocno zanieczyszczona, użyj również płynu dezynfekcyjnego.

•

Jeżeli rana mocno krwawi, postaraj się ucisnąć ją czystą gazą – po upewnieniu się, że nie zawiera ciał obcych (na przykład szkła!).

•

Jeżeli rana jest niewielka, nie ma konieczności zakładania opatrunku, jeżeli natomiast rana jest głębsza, załóż opatrunek – wybierz taki, który nie przyklei się do zranionej powierzchni. Dziecku

Mniejsze dzieci łatwiej zgodzą się na zaopatrzenie rany, jeżeli zaproponujesz im kolorowy plasterek. można podać przeciwbólowy środek przeznaczony dla dzieci. Jeżeli opatrunek przyklei się do zranionej powierzchni, najpierw obficie polewaj go wodą dopiero wówczas spróbuj delikatnie oddzielić go od rany.

Kiedy do lekarza? Jeżeli w ranie tkwią ciała obce, których nie potrafisz usunąć, weź dziecko na ostry dyżur urazowy. Podobnie jeżeli rana stale krwawi, a dziecko zgłasza silne dolegliwości bólowe mimo wykonanych czynności. Jeżeli rana nie chce się goić skonsultuj się z pediatrą.

Jak zapobiegać? Jeżeli dziecko wybiera się na rower, hulajnogę, rolki zakładaj ochraniacze na kolana, łokcie, a na dłonie ochronne rękawiczki.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Rany szarpane Rany szarpane mają nieregularne brzegi, często towarzyszy im również uszkodzenie sąsiadujących tkanek. Powstają w przypadku pogryzienia przez zwierzę, czy przy gwałtownym wyszarpnięciu zakrzywionego narzędzia – na przykład haka. Objawem jest ból, obrzęk tkanek, zasinienie, krwawienie.

Co robić? •

Odsłoń dokładnie miejsce zranienia, rozbierz albo rozetnij ubranie znajdujące się ponad nią.

•

Spłucz obficie ranę czystą wodą z mydłem.

•

Następnie użyj płynu dezynfekcyjnego.

•

Jeżeli rana mocno krwawi postaraj się ucisnąć ją czystą gazą.

•

Opatrz ranę jałowym opatrunkiem.

•

Udaj się z dzieckiem na ostry dyżur chirurgiczny.

•

Jeżeli rana mocno krwawi, jak najszybciej zawieź dziecko do szpitala lub wezwij pogotowie ratunkowe.

Rany te często są zabrudzone, goją się trudniej. Jeżeli rana powstała w wyniku pogryzienia przez zwierzę, poinformuj właściciela zwierzęcia o zdarzeniu – zapytaj o szczepienie przeciwko wściekliźnie – zwierzę musi zostać zabrane do weterynarza – konieczna jest obserwacja zwierzęcia przez około 2 tygodnie. O odstąpieniu od obserwacji może decydować jedynie lekarz weterynarii. Jeżeli nie wiesz, kto jest właścicielem zwierzęcia, o zajściu poinformuj straż miejską lub policję – powinni złapać agresywne zwierzę i przekazać je na obserwację weterynaryjną. W przypadkach wątpliwych, lekarz skieruje dziecko do Poradni Chorób Odzwierzęcych, która znajduje się przy Oddziałach Chorób Zakaźnych – tam lekarz zdecyduje, czy jest konieczność przyjęcia szczepionki przeciwko wściekliźnie.

Kiedy do lekarza? Każda rana szarpana powinna zostać obejrzana przez lekarza, gdyż rany te często źle się goją. Jeżeli krwawienie jest duże, weź od razu dziecko do szpitala lub wezwij pogotowie ratunkowe. Jeżeli rana powstała w wyniku pogryzienia przez zwierzę może okazać się konieczna konsultacja w Poradni Chorób Odzwierzęcych, która znajduje się przy Oddziałach Chorób Zakaźnych.

Jak zapobiegać? Tłumacz dziecku, że zabawa z ulubieńcem może kończyć się urazem. Zabraniaj kontaktu ze zwierzętami nieznanymi lub dzikimi.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Rany cięte Zwykle goją się szybciej niż rany szarpane, chyba że powstają w wyniku zranienia zanieczyszczonym narzędziem. Powstają wyniku zranienia ostrym przedmiotem – nożem, kawałkiem szyby. Rany te bardzo obficie krwawią,

Co robić? •

Spłucz ranę obficie pod bieżącą wodą.

•

Dokładnie obejrzyj ranę czy nie znajdują się w niej ciała obce – na przykład odłamki szkła – jeżeli tak – postaraj się delikatnie je usunąć, jeżeli jest to niemożliwe, natychmiast udaj się z dzieckiem na dyżur chirurgiczny.

•

Jeżeli masz pewność, że w ranie nie pozostały ciała obce, mocno uciśnij ranę czystą gazą, aby zatamować krwawienie.

•

Jeżeli rana nie jest głęboka, można zrezygnować z wizyty u lekarza.

•

Zaopatrz ranę, zakładając plaster, swobodnie zbliżając do siebie brzegi rany – ma to na celu uzyskanie lepszego gojenia – jeżeli masz, zastosuj specjalne plastry dostępne w aptekach, których zadaniem jest utrzymanie brzegów rany.

Jeżeli masz wątpliwości i nie jesteś pewny, czy z rany zostały usunięte wszystkie ciała obce, weź dziecko do lekarza. Rany zlokalizowane na twarzy oraz narządach płciowych dziecka powinny być skonsultowane z lekarzem. Konsultacji wymaga również zranienie u małego dziecka.

Kiedy do lekarza? Zawsze, jeżeli nie umiesz oczyścić rany, oraz kiedy rana jest głęboka, zabierz dziecko ostry dyżur chirurgiczny. Każda rana mocno krwawiąca również wymaga wizyty na pogotowiu. Skonsultuj się z pediatrą, jeżeli rana nie goi się prawidłowo – sączy, rozwierają się brzegi rany.

Jak zapobiegać? Nie pozwalaj dziecku bawić się ostrymi przedmiotami, biegać ze szklanymi naczyniami. Jeżeli dziecko kąpie się w otwartych zbiornikach wodnych, zadbaj o obuwie ochronne.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Krwotok wewnętrzny Krwotok powstaje w wyniku przerwania ciągłości naczynia krwionośnego, czego efektem jest wydostawanie się krwi do tkanek lub jam ciała (krwotok wewnętrzny) lub na zewnątrz organizmu (krwotok zewnętrzny). Utrata dużej ilości krwi stanowi zagrożenie dla życia. Do powstania krwotoku wewnętrznego u dzieci najczęściej dochodzi w wyniku urazu. Objawy są zależne od miejsca krwawienia, jednak w każdym może wystąpić bladość powłok, osłabienie, przyśpieszenie tętna, zimne poty. Jeżeli krwawienie jest duże może, dojść do utraty przytomności i zgonu. W zależności od miejsca krwawienia, pojawiać się mogą krwiste wymioty, krew w stolcu, moczu. U dziecka, jeżeli występuje krwawienie do otrzewnej, może gwałtownie powiększać się obwód brzuszka, w wyniku powikłanego złamania kości udowej dojść może do powiększania się obwodu uda. Jeżeli krwawienie dotyczy układu nerwowego, pojawiają się narastające zaburzenia świadomości.

Co robić? •

Jeżeli podejrzewasz, że u dziecka mogło dojść krwotoku wewnętrznego, jak najszybciej wezwij pogotowie ratunkowe albo zabierz dziecko do szpitala.

•

Jeżeli krwawienie może dotyczyć kończyny, unieruchom ją.

•

Połóż dziecko na plecach, unieś nieznacznie kończyny dolne.

•

Nie podawaj dziecku nic do picia – prawdopodobnie konieczne będzie leczenie operacyjne, a więc znieczulenie.

•

Okryj ciałko kocem, kurtką.

•

Bacznie obserwuj dziecko.

•

Jeżeli dziecko straci przytomność, przestanie oddychać, umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka. Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączenie łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Krwotok wewnętrzny stanowi zagrożenie dla życia dziecka.

Kiedy do lekarza? Zawsze jak najszybciej należy wezwać pogotowie ratunkowe lub zawieźć dziecko do szpitala.

Jak zapobiegać? Jedyną metoda zapobiegania jest prewencja urazów – cierpliwie tłumacz dziecku, jakie sytuacje stanowią dla niego zagrożenie. Zawsze przestrzegaj i nakazuj zakładanie kasku na nartach, rowerze, rolkach, zabraniaj wspinania się na niebezpieczne przedmioty.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Oparzenia i odmrożenia Oparzenia i odmrożenia – uwagi ogólne Oparzenie to uszkodzenie tkanek, powstałe pod wpływem wysokiej temperatury. Jest to jeden z najczęstszych wypadków domowych. Ze względu na głębokość, dzielimy oparzenia na stopnie: •

I stopnia – powierzchowne – dotyczy jedynie naskórka; miejsce oparzone jest zaczerwienione, piecze, może być widoczny obrzęk. Zagojenie następuje w ciągu kilku dni, nie pozostaje blizna.

•

II stopnia – dotyczy skóry właściwej; na powierzchni widoczne są pęcherze. Czas gojenia jest dłuższy. Po wygojeniu może pozostać blizna.

•

III stopnia – dotyczy całej grubości skóry. Rana jest sucha, biaława lub szarawa. Wygojenie trwa długo, na skórze pozostają blizny.

Oparzenie gorącym napojem Jest najczęstszym oparzeniem wśród dzieci. Najczęściej w jego wyniku dochodzi do oparzenia I lub II stopnia. Co robić? •

Delikatnie ściągnij odzież, jeżeli się nie da, rozetnij ją nożyczkami. Zdejmij opaski, pierścionki, zegarek.

•

Natychmiast zacznij schładzanie oparzonego miejsca w chłodnej (a nie lodowatej) wodzie – schładzanie powinno trwać przynajmniej 10 minut.

•

Nie wolno przekuwać pęcherzy, które mogą się pojawić.

•

Ranę można okryć sterylnym opatrunkiem.

•

Można zastosować żele lub spraye, dostępne w aptekach, do złagodzenia dolegliwości.

Schładzanie należy przeprowadzić jak najszybciej. Poparzonego miejsca nie wolno smarować masłem, margaryną, posypywać mąką. Oparzenie może być powodem wstrząsu.

Kiedy do lekarza? U małych dzieci każde oparzenie wymaga konsultacji z lekarzem. U dzieci starszych, w przypadku oparzeń I i II stopnia, jeżeli nie są one rozległe, można udzielić pomocy w domu. Wyjątkiem są oparzenia oczu, rąk, stóp, okolic intymnych – wówczas konieczna jest konsultacja z lekarzem. Oparzenie poważniejsze wymagają pomocy lekarskiej – wskazane jest wezwanie pogotowia.

Jak zapobiegać? Nie zostawiaj w dostępnym dla dziecka miejscu gorących płynów. Zabraniaj ściągać garnki z płyty, podczas wspólnego gotowania zawsze miej nad dzieckiem nadzór.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Oparzenie gorącym tłuszczem Oparzenia spowodowane gorącym tłuszczem gorzej się goją, niż te powstałe w wyniku kontaktu z gorącym płynem, czy parą wodną.

Co robić? •

Delikatnie ściągnij odzież, jeżeli się nie da, rozetnij ją nożyczkami. Zdejmij opaski, pierścionki, zegarek. Jeżeli ubranie przykleiło się do skóry, nie wolno odrywać go siłą.

•

Natychmiast zacznij schładzanie oparzonego miejsca w chłodnej (a nie lodowatej) wodzie – schładzanie powinno trwać około 30 minut.

•

Nie wolno przekuwać pęcherzy, które mogą się pojawić.

•

Ranę można okryć sterylnym opatrunkiem.

•

Można zastosować żele dostępne w aptekach do złagodzenia dolegliwości.

Gorący tłuszcz osiąga temperaturę 200 stopni Celsjusza, podczas gdy temperatura powyżej 55 stopni może uszkadzać tkanki. Schładzanie należy przeprowadzić jak najszybciej.

Kiedy do lekarza? U małych dzieci każde oparzenie wymaga konsultacji z lekarzem. U dzieci starszych w przypadku oparzeń I i II stopnia, jeżeli nie są one rozległe, można udzielić pomocy w domu. Wyjątkiem są oparzenia oczu, rąk, stóp, okolic płciowych – wówczas konieczna jest konsultacja z lekarzem. Oparzenie poważniejsze wymagają pomocy lekarskiej – wskazane jest wezwanie pogotowia ratunkowego.

Jak zapobiegać? Jeżeli smażysz, nie pozwalaj dziecku kręcić się po kuchni. Nigdy nie stawiaj patelni czy rondli, tak aby wystawała jej rączka poza płytę.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Oparzenie żelazkiem Częstym oparzeniem domowym jest rana powstała w wyniku kontaktu z gorącym żelazkiem, kominkiem, prostownicą. Podobnie jak w przypadku poparzeń gorącymi płynami pojawiają się silne dolegliwości bólowe, zaczerwienie, obrzęk, w niektórych przypadkach pęcherze.

Co robić? •

Jak najszybciej odsuń dziecko od źródła oparzenia.

•

Jeżeli dziecko ma założone pierścionki, zegarek zdejmij je.

•

Natychmiast zacznij schładzanie oparzonego miejsca w chłodnej (a nie lodowatej) wodzie – schładzanie powinno trwać przynajmniej 10 minut.

•

Ranę można okryć sterylnym opatrunkiem.

•

Można zastosować preparaty dostępne w aptekach do złagodzenia dolegliwości. Można dziecku podać leki przeciwbólowe przeznaczone dla dzieci.

•

Jeżeli oparzenie jest rozległe, skonsultuj się z lekarzem.

Nie wolno przekuwać pęcherzy, które mogą się pojawić. Poparzonego miejsca nie wolno smarować masłem, margaryną, posypywać mąką.

Kiedy do lekarza? U małych dzieci każde oparzenie wymaga konsultacji z lekarzem. U dzieci starszych w przypadku oparzeń I i II stopnia, jeżeli nie są one rozległe, można udzielić pomocy w domu. Wyjątkiem są oparzenia oczu, rąk, stóp, okolic intymnych – wówczas konieczna jest konsultacja z lekarzem. Oparzenie poważniejsze wymagają pomocy lekarskiej – wskazane jest wezwanie pogotowia.

Jak zapobiegać? Nie zostawiaj w dostępnym dla dziecka miejscu gorących urządzeń domowych, szczególnie żelazka. Jeżeli używasz w domu kominka zawsze uważaj na swoją pociechę, stosuj zabezpieczenia, żeby dziecko nie mogło dotknąć rączką gorącego wkładu. Zabraniaj ściągać garnki z płyty, podczas wspólnego gotowania zawsze miej nad dzieckiem nadzór.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Oparzenie skóry po długotrwałym działaniu słońca Skóra dziecka jest cieńsza, a przez to bardziej wrażliwa na oparzenia słoneczne. Ujawniają się one zwykle w kilka godzin od ekspozycji na słońce. Skóra dziecka jest zaczerwienia, rozpalona, dziecko skarży się na dolegliwości bólowe.

Co robić? •

Zabierz dziecko ze słońca.

•

Zastosuj preparaty na oparzenia dostępne bez recepty w aptekach.

•

Dbaj o prawidłowe nawodnienie dziecka.

•

Jeżeli występuje gorączka zastosuj preparaty przeciwgorączkowe dla dzieci (paracetamol, ibuprofen).

•

Jeżeli oparzeniu ulega znaczna powierzchnia skóry dziecka, skonsultuj się z lekarzem.

Przeciwwskazana jest ponowna ekspozycja na promieniowanie słoneczne przez kilka następnych dni. Dokuczliwość objawów można złagodzić, kąpiąc dziecko w letniej wodzie. Nadmierna ekspozycja na słońce może być przyczyną nie tylko oparzenia skóry, ale również udaru cieplnego.

Kiedy do lekarza? Jeżeli oparzenie słoneczne dotyczy niemowląt powinno być skonsultowane z pediatrą. U dzieci starszych można spróbować działania metodami domowymi, chyba że oparzenie dotyczy znacznego obszaru skóry lub pojawiają się objawy udaru cieplnego.

Jak zapobiegać? Pamiętaj o doborze odpowiedniego kremu do opalania z odpowiednio wysokim filtrem. Oprócz stosowania kremów ochronnych, podstawą u dziecka jest nakrycie głowy oraz zakładanie okularów przeciwsłonecznych. Nakrycie głowy powinno być w kolorze jasnym, wykonane z przewiewnych, naturalnych materiałów. Dobrze, aby czapeczka przysłaniała oczy dziecka, czyli miała daszek lub szerokie rondo (rondo pomoże ochronić również kark). Konieczne jest również przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów – w upalny dzień zadbaj, aby dziecko miało zawsze pod ręką coś do picia.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Udar słoneczny Udar słoneczny jest spowodowany nadmiernym przegrzaniem organizmu. Inne stosowane nazwy to porażenie słoneczne. Udar słoneczny jest rodzajem udaru cieplnego. Dziecko, które uległo przegrzaniu, będzie skarżyło się na ból głowy, będzie marudne, płaczliwe. Może wystąpić gorączka, nudności, wymioty. W przypadku znacznego przegrzania pojawić się mogą zaburzenia świadomości, utrata przytomności.

Co robić? •

Usuń dziecko ze słońca – połóż w zacienionym, przewiewnym miejscu, z dostępem świeżego powietrza.

•

Rozepnij ubranie.

•

Zastosuj zimne okłady,

•

Podać chłodne napoje.

•

Dziecko można wykąpać w chłodnej kąpieli.

•

Jeżeli pojawią się wymioty, zaburzenia świadomości konieczny jest szybki kontakt z lekarzem.

Dzieci są szczególnie podatne na powstanie udaru słonecznego.

Kiedy do lekarza? Jeżeli zdarzenie dotyczy dziecka małego zawsze należy skonsultować się z pediatrą. Jeżeli występują wymioty, zaburzenia świadomości wezwij pogotowie ratunkowe lub zabierz dziecko do szpitala.

Jak zapobiegać? W gorące dni lepiej unikać ekspozycji na słońce w godzinach od 11 do 15. U dzieci latem konieczne jest stosowanie odpowiednio dobranych kremów ochronnych. Pamiętaj o zakładaniu okrycia na głowę oraz okularach przeciwsłonecznych. Pilnuj, aby w gorący dzień dziecko spożywało dużą ilość płynów (najlepiej wodę). Nieodpowiednio dobrany ubiór może przyczynić się do wystąpienia objawów – wybieraj naturalne i przewiewne materiały.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Porażenie prądem Oparzenia te są bardzo niebezpieczne. Niekiedy obrażenia zewnętrzne wydają się niewielkie, jednak uraz może dotyczyć również głębiej położonych tkanek i narządów. Szkody zależą między innymi od napięcia prądu – prąd o wysokim napięciu powoduje głębokie poparzenia. Objawami poparzenia przez prąd są ból, poparzenie skóry, wystąpić mogą zaburzenia rytmu serca, zaburzenia świadomości.

Co robić? •

Odetnij dziecko od źródła prądu – przed odcięciem źródła prądu nie wolno dotykać osoby poszkodowanej. Pamiętaj o swoim bezpieczeństwie – jeżeli również ciebie porazi prąd, nie udzielisz koniecznej pomocy dziecku. Wyłącz bezpieczniki albo wyszarp kabel z gniazdka – ale przy użyciu przedmiotów, które nie przewodzą prądu (np. drewniany kij).

•

Oceń stan dziecka – jeżeli dziecko jest przytomne, miejsce oparzenia zaopatrz jałowym opatrunkiem i skontaktuj się z lekarzem.

•

Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, ale oddycha, ułóż go w bezpiecznej pozycji na boku i wezwij pogotowie.

•

Jeżeli dziecko jest nieprzytomne i nie oddycha, przystąp do dalszych działań – wezwij natychmiast pomoc – następnie połóż dziecko na plecach, sprawdź jamę ustną i usuń ewentualne ciała obce, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka. Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Działanie prądu na serce może wywołać zaburzenia rytmu serca, zawał serca, a nawet zatrzymanie jego akcji – objawy te nie muszą rozwinąć się od razu po zdarzeniu, ale w przeciągu doby – z tego powodu dziecko porażone prądem zawsze wymaga pilnej obserwacji.

Kiedy do lekarza? Każde porażenie dziecka przez prąd musi zostać skonsultowane z lekarzem – zadzwoń na pogotowie ratunkowe lub zabierz dziecko do szpitala. Po porażeniu konieczna jest baczna obserwacja stanu dziecka przynajmniej przez 24 godziny.

Jak zapobiegać? Nie pozwalaj wkładać dziecku nic do kontaktów – można założyć osłonki uniemożliwiające takie działania. Nie pozwalaj bawić się urządzeniami elektrycznymi – na przykład suszarkami. Nigdy nie zezwalaj na wchodzenie na słupy wysokiego napięcia.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Odmrożenia nosa, uszu, palców u rąk i stóp Odmrożenie to uszkodzenie skóry w wyniku działania niskiej temperatury. Na odmrożenia najbardziej narażone są twarz (szczególnie nos i uszy), palce u rąk i nóg. Podobnie jak oparzenie w zależności od głębokości zmian w tkankach dzielimy je na stopnie: •

I stopnia – zmiany dotyczą jedynie naskórka. Skóra jest blada, chłodna, odczuwalne jest mrowienie, jednak zachowane jest czucie bólu.

•

II stopnia – zmiany sięgają skóry właściwej. Skóra jest biała, twarda. Pojawiają się pęcherze. Zachowane jest czucie bólu.

•

III stopnia – zajęte są tkanki znajdujące się pod skórą. Skóra jest biała, twarda pojawiają się pęcherze. Dziecko nie jest w stanie poruszyć odmrożoną częścią ciała, nie czuje bólu.

Co robić? •

Wnieś dziecko do ciepłego pomieszczenia.

•

Jeżeli dziecko ma na sobie mokrą odzież, zdejmij ją.

•

Odmrożone dłonie włóż pomiędzy własne dłonie, albo pod pachy.

•

Zanurz dłonie lub ręce w ciepłej wodzie – początkowo powinna mieć ona około 25 stopni Celsjusza, następnie należy stopniowo zwiększać temperaturę wody do 40 stopni.

•

Po ogrzaniu załóż dziecku ciepłe ubranie, okryj kocem.

•

Podaj ciepłe płyny do picia.

•

Ranę okryj jałowym suchym opatrunkiem.

Nie pocieraj odmrożonych części ciała. Nie nacieraj ich śniegiem, nie maczaj w zimnej wodzie. Nigdy nie podawaj dziecku alkoholu (na przykład herbaty z rumem). Nie przekłuwaj powstałych pęcherzy.

Kiedy do lekarza? Jeżeli odmrożenie jest II i III stopnia, konieczna jest konsultacja z lekarzem – weź dziecko do szpitala na dyżur chirurgiczny lub wezwij pogotowie ratunkowe. Jeżeli odmrożenie dotyczy dziecka małego zawsze powinna się odbyć konsultacja z lekarzem.

Jak zapobiegać? W zimne dni zawsze każ dziecku nosić ciepłe rękawiczki, szalik i czapkę. Smaruj twarz, uszy i dłonie kremami ochronnymi. Pilnuj aby, stopy dziecka były suche.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Wychłodzenie organizmu Wychłodzenie organizmu to spadek temperatury ciała poniżej 35 stopni Celsjusza. W zależności od wielkości spadku objawy wychłodzenia zmieniają się. Gdy temperatura ciała wynosi 34–36 stopni organizm próbuje wytworzyć ciepło – widoczne jest drżenia mięśniowe, dziecko ma dreszcze. Skóra jest blada, pokryta gęsią skórką, odczuwalne jest osłabienie. Gdy temperatura ciała sięga 30–34 stopni dochodzi do zwolnienia oddechu, zmniejsza się częstość bicia serca, dziecko jest obojętne na bodźce z zewnątrz. Gdy temperatura ciała dalej spada dziecko traci przytomność.

Co robić? •

Przenieś dziecko do pomieszczenia o temperaturze pokojowej.

•

Ogrzewanie rozpocznij powoli – rozbierz mokre ubranie, okryj dziecko kocami. Jeżeli masz możliwość, połóż na klatkę piersiową dziecka ciepły okład, następnie na resztę tułowia i głowę. Kończyny ogrzewaj w ostatniej kolejności.

•

Jeżeli dziecko jest przytomne, postaraj się powolutku podać ciepłe i słodkie płyny. Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, ale oddycha – połóż go w bezpiecznej pozycji na boku, wezwij pogotowie.

•

Jeżeli nie oddycha, natychmiast głośno wołaj o pomoc, wezwij pogotowie ratunkowe i rozpocznij dalsze działania – w pierwszej kolejności połóż dziecko na plecach, sprawdź jamę ustną i usuń ewentualne ciała obce, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją, delikatnie zaciśnij nosek dziecka – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka.

•

Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm).

•

Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Nie zanurzaj dziecka w gorącej wodzie. Nie wnoś do bardzo gorącego pomieszczenia. Nie masuj zmarzniętych części ciała. Nie podawaj alkoholu. Temperatura ciała podnosi się powoli, nawet kilka godzin.

Kiedy do lekarza? Jeżeli dziecko jest przytomne a wychłodzenie organizmu niewielkie, dziecko po ogrzaniu nie zgłasza dolegliwości można poprzestać na pomocy domowej. W każdej innej sytuacji konieczna jest pomoc lekarska – jeżeli dziecko jest nieprzytomne, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe.

Jak zapobiegać? Zawsze dobieraj odzież dziecka do warunków atmosferycznych. Dzieci są bardziej podatne na wychłodzenie organizmu, dlatego dobieraj długość ekspozycji na zimno do pociechy. Dbaj, aby odzież była sucha.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Wstrząs anafilaktyczny Wstrząs anafilaktyczny to gwałtownie pojawiająca się reakcja na alergen. Objawy zagrażają życiu dziecka, pojawiają się zaburzenia oddychania i krążenia. W pierwszej fazie dziecko może zgłosić złe samopoczucie, świąd skóry, która jest blada, spocona. Niekiedy pojawia się wysypka, mogą pojawić się duszności. U części osób dochodzi do znacznego spadku ciśnienia tętniczego. Wstrząs anafilaktyczny może powstać między innymi w przypadku ukąszenia owada, po zastosowaniu niektórych leków, pokarmów.

Co robić? •

Zachowaj spokój; jeżeli powodem jest na przykład użądlenia przez owada – usuń żądło.

•

Połóż dziecko na boku, aby nie upadło na podłogę. Unieś nogi dziecka.

•

Wezwij pogotowie ratunkowe.

•

Jeżeli dziecko ma przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną, podaj lek. Jeżeli dziecko jest przytomne, można podać lek antyhistaminowy przepisany przez lekarza.

•

Jeżeli przed przyjazdem pogotowia dziecko straci przytomność, ale oddycha, połóż go w bezpiecznej pozycji na boku i obserwuj.

•

Jeżeli dziecko nie oddycha, przystąp do dalszych działań – w pierwszej kolejności połóż dziecko na plecach, sprawdź jamę ustną i usuń ewentualne ciała obce, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją, zatkaj nos dziecka – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka.

•

Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Jeżeli twoje dziecko jest narażone na wstrząs anafilaktyczny zawsze powinno mieć ze sobą lek. Jeżeli nie czujesz się na siłach w wykonaniu sztucznego oddychania uciskaj chociaż klatkę piersiową dziecka.

Kiedy do lekarza? Wstrząs anafilaktyczny jest stanem zagrożenia życia – w przypadku pojawienia się objawów, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe.

Jak zapobiegać? Osoby podatne na silne reakcje alergiczne powinny mieć przy sobie zestaw ratunkowy – osoby z bliskiego otoczenia powinny być przeszkolone w zakresie jego obsługi.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Drgawki gorączkowe Drgawki gorączkowe dotyczą najczęściej dzieci między 18 a 24 miesiącem życia, jednak mogą występować między 6 miesiącem a 5 rokiem życia. Najczęściej pojawiają się, gdy temperatura ciała podczas infekcji przekracza 39 stopni Celsjusza. Przypadłość powstaje nagle i trwa kilka minut. Dziecko pręży się, drży, jego ciałko sztywnieje, traci kontakt z otoczeniem. Problem mija jednak z wiekiem.

Co robić? •

Zachowaj spokój. Wezwij pogotowie ratunkowe.

•

Połóż dziecko – najlepiej na boku–- na miękkim podłożu, absolutnie nie zostawiaj go samego.

•

Usuń z otoczenia przedmioty, o które może się uderzyć

•

Cierpliwie zaczekaj na koniec napadu – nie krępuj kończyn, nie przytrzymuj, nie wkładaj nic do ust dziecka.

•

Nie podawaj nic doustnie – na przykład leków.

•

Po napadzie dziecko może być zmęczone, senne – pozwól mu zasnąć.

Ryzyko rozwoju padaczki jest jedynie nieco większe niż w populacji. Nie należy stosować profilaktycznie leków przeciwdrgawkowych. U dzieci stosuj preparaty przeciwgorączkowe, gdy temperatura przekracza 38 stopni. To, że u dziecko raz wystąpiły drgawki gorączkowe, nie oznacza, że będą się one powtarzać.

Kiedy do lekarza? Po pierwszym napadzie drgawek należy skonsultować się z neurologiem dziecięcym, lekarz po badaniu i pełnym zebraniu wywiadu zdecyduje, czy jest konieczność dalszej diagnostyki.

Jak zapobiegać? Ponieważ drgawki te pojawiają się w czasie infekcji i gorączki, najlepiej zapobiegać zakażeniom. W razie ich wystąpienia konieczne jest kontrolowanie gorączki u dziecka i stosowanie leków przeciwgorączkowych.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

CZĘŚĆ 4 Zasłabnięcia, problemy niemowląt, prawa małego pacjenta

Nagłe zasłabnięcia i wstrząsy Omdlenia Omdlenie to przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem dopływu krwi do mózgu. Zdarzenie występuje nagle, po chwili ustępuje samo i następuje odzyskanie przytomności. Niekiedy omdlenie jest poprzedzone między innymi wystąpieniem zawrotów głowy, zaburzeń widzenia, nadmiernej potliwości. Dziecko robi się blade, słania się na nogach. Co robić? ⇒ Ułóż dziecko na plecach i unieś kończyny dolne do góry (pod kątem około 30 stopni). Nie podkładaj pod głowę poduszek, kocy. ⇒ Zapewnij dostęp świeżego powietrza – rozepnij bluzeczkę, otwórz okno. ⇒ Po paru minutach dziecko odzyskuje świadomość. ⇒ Jeżeli po paru minutach dziecko nie odzyskuje przytomności, ułóż go na boku i wezwij pomoc pogotowia ratunkowego. ⇒ Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, nie oddycha, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe i głośno wołaj o pomoc. Następnie połóż dziecko na plecach, sprawdź jamę ustną i usuń ewentualne ciała obce, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją – wykonaj dwa wdechy przez usta dziecka. Po 2 wdechach przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4–5 cm). Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Nie podawaj osobie nieprzytomnej nic do picia. Nie polewaj twarzy zimną wodą. Nie zostawiaj dziecka samego. Ze względu na towarzyszący (najczęściej) omdleniu upadek, należy dokładnie dziecko obejrzeć w celu wykluczenia złamań czy innych urazów. Kiedy do lekarza? W każdym przypadku omdlenia u dziecka należy zgłosić się do lekarza – po zbadaniu i dokładnym zebraniu wywiadu pediatra zdecyduje, czy jest konieczne poszerzenie diagnostyki. Jak zapobiegać? Jeżeli dziecko zgłasza objawy zwiastujące – nagłe osłabienie, zaburzenia widzenia, może wystąpić bladość powłok, nadmierne pocenie – natychmiast dziecko posadź lub połóż. Należy również unikać sytuacji gdzie trzeba długo stać w słabo wentylowanych pomieszczeniach. Dziecko powinno przyjmować większą ilość płynów. 71

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Atak padaczki Padaczka, czyli epilepsja, jest chorobą przewlekłą. Szacuje się, że choruje na nią około 1% ludności, jednak nie każdy napad drgawek to padaczka. Objawy napadu mogą być różne – dochodzi do nagłego naprężenia ciała, wygięcia ciała w łuk, szczękościsku, ślinotoku, bezwiednego oddania moczu lub kału, utraty przytomności. Niekiedy napad polega na skurczach pojedynczych grup mięśniowych, czy nadmiernym wydzielaniem śliny, czy krótkotrwałym wyłączeniu świadomości. Zwykle napad trwa kilka minut i ustępuje sam. Co robić? ⇒ Zabezpiecz dziecko przed upadkiem czy uderzeniem w głowę: podczas napadu odsuń wszystkie niebezpieczne przedmioty z otoczenia dziecka, jeżeli to możliwe ułóż na dywanie, podtrzymuj głowę. ⇒ Postaraj się dziecko ułożyć w pozycji na boku – w czasie napadu zapobiega to zachłyśnięciu nadmiernie wydzielaną śliną. ⇒ Nie zatrzymuj ruchów chorego czy drżenia kończyn. ⇒ Zaczekaj aż atak minie. ⇒ Po napadzie dziecko może zasnąć – ułóż go w bezpiecznej pozycji na boku.

Nie wkładaj nic dziecku do ust. Nie przenoś, nie podnoś, nie szarp. Nie próbuj polewać zimną wodą, aby przerwać atak. Staraj się nie robić zamieszania wokół dziecka. Jeżeli napad trwa powyżej 10 minut, wezwij pogotowie ratunkowe. Wezwanie pogotowia jest również konieczne jeżeli po krótkiej chwili następuje następny atak padaczki. Kiedy do lekarza? Jeżeli dziecko choruje na padaczkę i napad nie odbiegał wyglądem i czasem trwania od poprzednich napadów, nie ma konieczności pilnego poszukiwania pomocy lekarskiej. Jednak jeżeli napady będą się powtarzać konieczna jest wizyta u prowadzącego chorobę neurologa. Jeżeli napad wystąpił u dziecka zdrowego konieczna jest dalsza diagnostyka, nawet jeżeli napad ustąpił po kilku sekundach – zabierz dziecko do szpitala lub wezwij pogotowie ratunkowe. Wezwanie pomocy jest również niezbędne jeżeli po chwili pojawia się kolejny atak, lub napad trwa powyżej 10 minut. Jak zapobiegać? Choroba może pojawić się w każdym wieku, nie da się jej zapobiec. Dzieci z rozpoznaną chorobą powinny prowadzenie regularny i aktywny trybu życia.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Napad lęku i lęki nocne Emocje dziecka różnią się od emocji człowieka dorosłego. Układ nerwowy dziecka jest niedojrzały, dzieci łatwo przechodzą z jednego nastroju w drugi – z płaczu w śmiech i odwrotnie. U dzieci może dojść do gwałtownego napadu lęku – czyli silnego uczucia niepokoju bez żadnej wyraźnej przyczyny. Dziecko jest niespokojne, pobudzone, może płakać, krzyczeć. Napad trwa zwykle 10–30 minut. Objawom może towarzyszyć uczucie kołatania serca, zawroty głowy, duszność, zaburzenia świadomości. U dzieci mogą pojawić się również lęki nocne. Lęki nocne to nagłe i gwałtowne wyrwanie się dziecka ze snu z uczuciem silnego niepokoju. Zwykle następuje do 90 minut od zaśnięcia. Dziecko wyrywa się z krzykiem, jękiem, może wstać z lóżka i biec przed siebie, nie zwraca na osoby obecne obok żadnej uwagi. Po chwili dziecko samo powrotem spokojnie zasypia, a rano nie pamięta zdarzenia. Co robić? ⇒ Postępowanie jest trudne – zachowaj spokój. Bądź obok dziecka, postaraj się przytulić pociechę. ⇒ Nie krzycz, nie karć, nie denerwuj się. Czas jest najlepszym lekarstwem. ⇒ W przypadku lęków nocnych staraj się zabezpieczyć pokój, aby podczas napadu dziecko nie zrobiło sobie krzywdy, nie wybudzaj go, mów spokojnym i łagodnym głosem, po chwili dziecko powrotem zaśnie.

Nie reaguj na napad dziecka złością. Najczęściej napady po kilku minutach samoistnie ustępują. Kiedy do lekarza? Jeżeli napady lęku u dziecka się powtarzają konieczna jest konsultacja z lekarzem pediatrą – prawdopodobnie lekarz zaleci konsultację z psychiatrą dziecięcym lub psychologiem dziecięcym. Jak zapobiegać? Dla prawidłowego rozwoju emocjonalnego dziecka konieczna jest równowaga pomiędzy emocjami pozytywnymi i negatywnymi. Nagły napad lęku, szczególnie u dzieci młodszych może wywołać gwałtowny hałas, nagłe zetknięcie ze zwierzęciem, ciemność, działanie wyobraźni. Zwróć uwagę, co w telewizji ogląda twoje dziecko, nie pozwalaj na oglądanie programów nie przeznaczonych dla dzieci w danym wieku. Jeżeli sytuacje się powtarzają spróbuj z dzieckiem porozmawiać o jego troskach, obawach, przeżyciach. Staraj się przestrzegać pory zasypiania i wstawania, unikaj przemęczenia.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Bezdech na skutek płaczu, złości Napad taki nazywany jest napadem afektywnego bezdechu. W większości przypadków przyczyną napadów jest złość lub frustracja. Po chwili intensywnego płaczu, dochodzi do wstrzymania oddechu, dziecko sinieje najpierw dookoła ust, pojawia się spadek napięcia mięśniowego, dziecko traci przytomność. Po chwili większość dzieci samoistnie odzyskuje przytomność – bez negatywnych skutków zdarzenia. Niektóre dzieci zasypiają na około godzinę. Co robić? ⇒ Podobnie jak w napadach lęku postępowanie jest trudne – zachowaj spokój. Bądź obok dziecka. ⇒ U niektórych dzieci pomaga delikatne spryskanie twarzy dziecka zimną wodą. ⇒ Czas jest najlepszym lekarstwem.

Nie wykazano aby napady afektywnego bezdechu doprowadzały do uszkodzeń mózgu. U części dzieci po napadzie pojawiają się drgawki – mówimy wówczas o napadzie powikłanym – jednak nie jest to objaw padaczki. Napady te nie występują w nocy. Kiedy do lekarza? Jeżeli u dziecka pojawiają się takie napady skonsultuj się z pediatrą – opisz dokładnie, jak wygląda atak. Lekarz zdecyduje, czy konieczna jest dalsza diagnostyka. Jak zapobiegać? Napadom jest trudno zapobiegać, tym bardziej, że występują głównie w grupie dzieci małych. Pocieszający jest fakt, że zwykle dzieci z nich „wyrastają”.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Bezdech Bezdechy są zaliczane do grup zaburzeń oddychania. W okresie niemowlęcym możemy mieć do czynienia z bezdechem, który w niektórych przypadkach może doprowadzać do śmierci łóżeczkowej. Również w późniejszym okresie życia dziecka mogą pojawiać się bezdechy. Co robić? ⇒ Zachowaj spokój. Jeżeli bezdech trwa krócej niż 15 sekund, dziecko nie sinieje – nie ma potrzeby pilnej interwencji lekarskiej. ⇒ Jeżeli jest inaczej wyjmij dziecko z łóżeczka, pochyl do przodu i poklep w okolice międzyłopatkową. Sprawdź, czy w jamie ustnej nie znajduje się ciało obce. ⇒ Jeżeli czynności te nie przyniosły efektu, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe. ⇒ Jeżeli dziecko straci przytomność i nie oddycha przystąp do dalszych działań – w pierwszej kolejności połóż dziecko na plecach, sprawdź ponownie jamę ustną i usuń ewentualne ciała obce, następnie umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl główkę do tyłu, w tym czasie drugą ręką chwyć dziecko pod bródkę i unieś ją, zatkaj delikatnie nosek dziecka uciskając jego tkanki miękkie, obejmij swoimi ustami usta dziecka – wykonaj 5 wdechów ratowniczych. Wdech powinien trwać około 1–1,5 sekundy. ⇒ Ponownie oceń stan dziecka, jeżeli nadal nie oddycha przystąp do 30 uciśnięć klatki piersiowej – jedną lub dwoma złączonymi rękami. Przyłóż dłonie w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4-–5 cm). ⇒ Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

U dzieci może wystąpić również napad afektywnego bezdechu. W większości przypadków przyczyną napadów jest złość lub frustracja. Po chwili intensywnego płaczu, dochodzi do wstrzymania oddechu, dziecko sinieje najpierw dookoła ust, pojawia się spadek napięcia mięśniowego, dziecko traci przytomność. Po chwili większość dzieci samoistnie odzyskuje przytomność – bez negatywnych skutków zdarzenia. Kiedy do lekarza? Jeżeli u dziecka pojawiają się bezdechy konieczna jest konsultacja z pediatrą. Wskazane jest również ocenienie dziecka przez laryngologa. Jak zapobiegać? U niemowląt można zainstalować matę z czujnikami lub mniejsze aparaty które w przypadku zbyt długiej przerwy w oddychaniu maluszka włączą alarm. U starszych dzieci warto zwrócić uwagę na wielkość migdałków podniebiennych, niekiedy ich powiększenie przyczynia się do powstania dolegliwości.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Gorączka Gorączka występuje gdy temperatura ciała przekracza 38 stopni Celsjusza. Temperatura pomiędzy 37 a 38 stopni to stan podgorączkowy. Gorączka to naturalny mechanizm obronny naszego organizmu. Gorączka najczęściej powstaje w odpowiedzi na atak drobnoustrojów chorobotwórczych. Co robić? •

Temperaturę obniżamy gdy przekracza 38 stopni Celsjusza. Wzrost temperatury świadczy, że organizm dziecka walczy z infekcją, dlatego nie należy wprowadzać leków gdy dziecko ma jedynie stan podgorączkowy.

•

Podaj preparaty paracetamolu lub ibuprofenu – są one najbezpieczniejsze dla dzieci.

•

Zawsze wybieraj produkty przeznaczone dla dzieci.

•

Dawkuj lek według załączonej ulotki – nie wolno przekraczać zaleconych dawek.

•

Jeżeli temperatura nie spada zastosuj oba preparaty na „zakładkę” – czyli jeżeli po kilku godzinach od podania jednego leku gorączka nie ustąpi, a nie minął jeszcze czas do podania kolejnej dawki, można zastosować drugi preparat.

•

Pamiętaj podczas gorączki zapotrzebowanie na płyny wzrasta – podawaj dziecku letnie lub chłodne napoje.

•

Dziecko powinno pozostać w łóżku, dobrze okryte (ale nie przegrzane).

•

W pokoju gdzie przebywa dziecko temperatura powinna wynosić 20–22 stopnie Celsjusza, warto zadbać o nawilżenie powietrza.

•

Gorączkujące dziecko zwykle nie ma apetytu, nie zmuszaj go na siłę do jedzenia.

•

Dziecko z gorączką często się mocno poci, zadbaj o czysta piżamkę, zmieniaj często bieliznę.

•

Pomocne mogą być metody stosowane przez nasze babcie – przykładanie zimnych okładów na czoło, kark dziecka. Można wykonać również chłodną kąpiel, jednak woda nie powinna być zbyt zimna – temperatura kąpieli powinna być o około 2 stopnie mniejsza niż temperatura ciała dziecka.

•

Działanie przeciwgorączkowe ma sok malinowy.

Wysoka gorączka może być powodem odwodnienia. Pilnuj ile dziecko przyjmuje płynów. Objawem odwodnienia mogą być podsychające śluzówki jamy ustnej. Wysoka gorączka może powodować wystąpienie drgawek gorączkowych. Drgawki gorączkowe dotyczą najczęściej dzieci między 18. a 24. miesiącem życia, jednak mogą występować między 6 miesiącem a 5 rokiem życia. Najczęściej pojawiają się gdy temperatura ciała podczas infekcji przekracza 39º Celsjusza. Przypadłość powstaje nagle i trwa kilka minut. Dziecko pręży się, drży, jego ciałko sztywnieje, traci kontakt z otoczeniem. Jeżeli u dziecka pojawi się napad przede wszystkim zachowaj spokój i wezwij pogotowie ratunkowe. Połóż dziecko – najlepiej na boku – na miękkim podłożu, absolutnie nie zostawiaj go samego. Usuń z otoczenia przedmioty, o które może się uderzyć. Cierpliwie zaczekaj na koniec napadu – nie krępuj kończyn, nie przytrzymuj, nie wkładaj nic do ust dziecka. Po napadzie dziecko może być zmęczone, senne – pozwól mu zasnąć. Pamiętaj jeżeli dziecko ma napada drgawek nie podawaj nic doustnie – na przykład leków!

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Kiedy do lekarza? Jeżeli gorączka trwa u dziecka dłużej niż 2–3 dni konieczna jest wizyta u lekarza. Podobnie jeżeli temperatury są bardzo wysokie i przekraczają 39 stopni. Wysoka gorączka może być przyczyną odwodnienia – jeżeli dziecko nie chce pić, albo ma biegunkę lub wymioty lepiej skonsultuj się z lekarzem. Jak zapobiegać? Ponieważ gorączka pojawiają się najczęściej w trakcie infekcji najlepiej zapobiegać zakażeniom. Niektórym infekcjom można zapobiec poprzez przeprowadzenie szczepień ochronnych (m.in. przeciw pneumokokom, meningokokom).

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Problemy niemowląt Problemy niemowląt Kolka niemowlęca Kolka niemowlęca dotyczy większości niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Objawy najczęściej pojawiają się w godzinach wieczornych, brzuszek jest wzdęty dziecko jest niespokojne, głośno płacze, podkurcza nóżki. Objawy powtarzają się i występują nagle. Napad trwa od kilku minut do kilku godzin. Co robić? •

Postaraj się nie denerwować, dzieci wyczuwają emocje rodziców.

•

Podaj dziecku herbatkę zawierającą koper włoski.

•

Przytulaj swoje dziecko, pobujaj, czasami pomaga również jazda w samochodzie.

•

Spróbuj położyć dziecko na brzuszku, na pleckach spróbuj delikatnie pomasować brzuszek zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

•

Można spróbować wykąpać dziecko w ciepłej wodzie – u niektórych dzieci przynosi to efekt.

•

Pamiętaj napad kolki mija samoistnie w przeciągu kilku minut lub godzin.

Nie wykazano aby kolka niemowlęca była szkodliwa dla zdrowia dziecka. W zapobieganiu kole niemowlęcej ważna jest technika karmienia dziecka – karmij dziecko w pozycji siedzącej, spokojnie i bez pośpiechu. Po jedzeniu trzymaj dziecko w pozycji uniesionej przez kilka minut. Powinno mu się odbić. Jeżeli dziecko karmione jest sztucznie ważne jest dobór mleka do wieku dziecka, podawanie odpowiednich ilości pokarmu i dobry wybór smoczka – tak aby dziecko pomykało mało powietrza. Smoczki zmieniaj często. Kiedy do lekarza? Jeżeli kolka pojawi się po raz pierwszy warto dziecko skonsultować z pediatrą aby mieć pewność, że dolegliwości wynikają z kolki. Jeżeli płacz dziecka nie ustępuje w przeciągu kilku godzin również konieczna jest konsultacja z pediatrą – silny płacz dziecka nie zawsze jest objawem kolki. Jak zapobiegać? Dolegliwości mogą być spowodowane połykaniem zbyt dużej ilości podczas karmienia. Porozmawiaj z pediatrą czy technika karmienia jest prawidłowa. Jeżeli dziecko jest karmione piersią zwróć uwagę na swoją dietę – spróbuj wyeliminować ze swojej diety produkty mleczne – często przynosi to efekt i kolki ustępują. Należy również wyeliminować również produkty powodujące wzdęcia, ostre przyprawy, kofeinę.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Ząbkowanie U większości niemowląt pierwsze ząbki pojawiają się około 6 miesiąca życia. W trakcie ząbkowania dziecko może być niespokojne, płaczliwe, dziąsło w miejscu wybijającego ząbka może być obrzęknięte. Niekiedy może pojawić się gorączka. Dziecko może wkładać do buzi piąstki, ślinić się. Co robić? •

Daj dziecku do gryzienia gryzaczek – pocierając o dziąsła dziecko łagodzi uczucie świądu. Można spróbować niektóre z nich schłodzić w lodówce.

•

Można spróbować zastosować napar z rumianku – zaparzamy napar, namaczamy w nim gazę i delikatnie pocieramy dziąsła dziecka.

•

Dziecku można podać lek przeciwbólowy dobrany do wieku dziecka.

•

W aptekach dostępne są żele których zadaniem jest uśmierzenie bólu.

Nigdy nie próbuj przyspieszać przebicia się ząbków, na przykład przez nacinanie dziąseł.

Kiedy do lekarza? Jeżeli dziecko gorączkuje skonsultuj się z pediatrą, należy wykluczyć inne przyczyny gorączki. Jak zapobiegać? O higienę jamy ustnej u niemowlęcia należy dbać od pierwszych dni. Jeszcze przez pojawieniem się ząbków warto przemywać dziąsła dziecka zwilżoną gazą.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Zadławienie Zadławienie to stan w którym drogi oddechowe dziecka zostają zatkane przez ciało obce. W wyniku niedrożności dróg oddechowych niemożliwe jest pobieranie tlenu przez płuca, co doprowadza do niedotlenienia tkanek – w tym mózgu i serca. Jeżeli niemowlę oddycha z trudem, nie może nabrać powietrza, albo oddech jest świszczący, dziecko nie może płakać, sinieje natychmiast przystąp do udzielania pomocy. Co robić? •

Sprawdź palcem czy w buzi dziecka nie znajduje się ciało obce.

•

Delikatnie odwróć dziecko twarzą w dół – trzymając dziecko na jednej ręce i podtrzymując podbródek dziecka palcami, delikatnie uderz 5 razy drugą dłonią w okolice międzyłopatkową dziecka. Zawsze manewr wykonuj nad łóżkiem, przewijakiem – w zdenerwowaniu dziecko może ci się wyśliznąć.

•

Jeżeli nie będzie efektu – głośno wołaj o pomoc, wezwij pogotowie ratunkowe, następnie odwróć dziecko na plecki i nadal trzymając na ręce z pochyloną głową ku dołowi, rękę odeprzyj na kolanie) przyłóż 2 palce do dolnej części mostka (nieco poniżej brodawek sutkowych) i uciśnij 5 razy. Następnie jeszcze raz sprawdź jamę ustną dziecka.

•

Wykonuj naprzemiennie uderzenia w okolice międzyłopatkową i uciśnięcia mostka do czasu utraty przytomności lub przyjazdu pogotowia.

•

Jeżeli dziecko straci przytomność i nie oddycha przystąp do dalszych działań – połóż dziecko na plecy, ustaw główkę w pozycji neutralnej (nie odchylaj do tyłu tak jak u dzieci starszych), ponownie sprawdź jamę ustną czy nie ma w niej ciał obcych. Delikatnie unieś bródkę maluszka, obejmij ustami ust i nos dziecka i wykonaj 5 oddechów . Wdech powinien trwać około 1–1,5 sekundy. Jeżeli dziecko zaczyna kaszleć, ruszać się nie wykonuj dalszych działań

•

Jeżeli jest inaczej przystąp do uciśnięć klatki piersiowej niemowlaka. Złącz razem 2 opuszki palców i przyłóż w 1/3 dolnej mostka – znajdź połączeniu łuków żebrowych i na wysokości jednego palca powyżej zacznij uciskać. Klatkę uciskaj na około 1/3 głębokości (około 4cm).

•

Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Nie chwytaj dziecka za nogi w dół i nie potrząsaj nim. Nigdy nie wyciągaj ciała obcego, którego nie widzisz. Kiedy do lekarza? Dziecko powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem. Jeżeli zdarzenie się przedłuża wezwij pogotowie ratunkowe. Jak zapobiegać? Zadbaj o to aby w otoczeniu dziecka nie znajdowały się drobne przedmioty, które może włożyć do ust. Dokładnie sprawdzaj zabawki, kupuj te z atestem. Podawaj dziecko jedzenie dobrane do jego wieku.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Upadek z łóżka lub przewijaka Upadek niemowlęcia może skutkować groźnymi powikłaniami, między innymi urazem głowy. Co robić? •

Podnieś ostrożnie dziecko i dokładnie obejrzyj.

•

Jeżeli reaguje inaczej niż zwykle – zabierz dziecko do szpitala na ostry dyżur urazowy.

•

Podobnie należy zareagować gdy dziecko wymiotuje, nie chce poruszać rączką lub nóżką, nie sięga po zabawki, głośno płacze przez dłuższy czas i nie chce się uspokoić.

Jeżeli dziecko straciło przytomność natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe.

Kiedy do lekarza? Jeżeli po upadku dziecko zachowuje się zupełnie normalnie, nie ma widocznych urazów, chętnie się bawi i je – nie ma konieczności pilnej konsultacji z lekarzem. Jeżeli dziecko zachowuje się inaczej niż zawsze, jest płaczliwe, nie chce jeść, bawić się lub wymiotuje skonsultuj się z lekarzem. Jeżeli nastąpiła utrata przytomności natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe. Również każdy uraz głowy powinien być skonsultowany z lekarzem. Jak zapobiegać? Nigdy nie odchodź od dziecka gdy leży na łóżku czy przewijaku – nawet po to, żeby wziąć pieluszkę czy odebrać telefon. Przygotuj wszystkie potrzebne przedmioty przed położeniem dziecka. Zabezpiecz odpowiedni łóżeczko dziecka, obniżaj poziomy dna odpowiednio do wieku. Również stół do przewijania malca powinien mieć z boku zabezpieczenia.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u niemowlęcia Niemowlę to dziecko do 1. roku życia. U dzieci przyczyną zatrzymania krążenia są związane najczęściej z zaburzeniami oddechowymi – dlatego często po przywróceniu oddechu, powraca akcja serca. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa to zespół czynności stosowanych u osoby u której wystąpiło nagłe zatrzymanie krążenia. Jego zadaniem jest utrzymanie dostarczania krwi do mózgu i serca oraz przywrócenie pracy układu krążenia i oddychania. Jeżeli oprócz przywrócenia oddechu, pracy serca powraca również świadomość mówimy o reanimacji. Co robić? •

Oceń stan dziecka. Jeżeli jest nieprzytomne, natychmiast głośno wołaj o pomoc, wezwij pogotowie ratunkowe.

•

Połóż dziecko na plecy, ustaw główkę w pozycji neutralnej (nie odchylaj do tyłu tak jak u dzieci starszych), sprawdź jamę ustną czy nie ma w niej ciał obcych. Delikatnie unieś bródkę maluszka, obejmij ustami ust i nos dziecka i wykonaj 5 oddechów ratowniczych. Wdech powinien trwać około 1–1,5 sekundy.

•

Jeżeli dziecko zaczyna kaszleć, ruszać się nie wykonuj dalszych działań

•

Kontynuuj naprzemienne działania (30:2 – czyli trzydzieści uciśnięć klatki piersiowej, kolejno 2 wdechy) do przyjazdu pogotowia lub odzyskania przytomności przez dziecko.

Podczas oddechów staraj się obserwować klatkę piersiową dziecka- powinna się lekko unosić i następnie opadać. Jeżeli dziecko jest większe i nie umiesz objąć ustami noska i ust dziecka, obejmij albo nos albo usta – wówczas zatkaj drugi otwór aby nie wydostawało się z niego wdmuchane powietrze. Nigdy nie usuwaj ciał obcych na ślepo – wyjmij jedynie widoczne fragmenty. Po uciśnięciu klatki piersiowej konieczne jest zwolnienie ucisku – czyli naciskamy, puszczamy, naciskamy itd. Częstość uciskania klatki piersiowej powinna być 100/min (max do 120/min). Kiedy do lekarza? Każde zatrzymanie krążenia wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej – natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe. Jak zapobiegać? U dzieci najczęściej zatrzymanie krążenia jest związane z zaburzeniami oddechowymi oraz chorobami podstawowymi. Ważna jest ewentualna wczesna diagnostyka schorzeń u dziecka – systematycznie odwiedzaj pediatrę w celu oceny stanu zdrowia dziecka.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Obowiązkowa zawartość domowej apteczki pierwszej pomocy W pierwszej kolejności powinniśmy zadbać o umieszczenie apteczki w miejscu ogólnodostępnym, znanym wszystkim domownikom, jednak niedostępnych dla dzieci. Po jej otwarciu musimy od razu mieć dostęp do potrzebnych w danym momencie przedmiotów. Zawartość apteczki •

instrukcja udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach wraz z numerami alarmowymi w Polsce,

•

latarka elektryczna,

•

nożyczki,

•

gaza opatrunkowa sterylna (kompresy gazowe) – 4 opakowania,

•

bandaż elastyczny – 4 opakowania,

•

chusta trójkątna – 2 sztuki,

•

elastyczna siatka opatrunkowa – 2–3 rozmiary,

•

agrafki – 4 sztuki,

•

maska twarzowa lub maseczka do sztucznego oddychania metodą usta–usta,

•

rękawiczki gumowe – 3 pary,

•

folia termoizolacyjna srebrno-złota – 1–2 sztuki,

•

plaster zwykły – 2 rolki,

•

plastry z opatrunkiem (kilka rozmiarów).

Co nie powinno znaleźć się w apteczce? Apteczka nie powinna zawierać leków ani środków dezynfekcyjnych, które mogą ulec przeterminowaniu i nie na wszystkich działają w ten sam sposób, jak również waty, która w przypadku wyczerpania materiałów opatrunkowych, poprzez ich brak w połączeniu ze stresem osoby udzielającej pomocy mogłaby być użyta jako ich substytut.

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

Prawa małego pacjenta Każdy pacjent korzystający z usług służby zdrowia jest chroniony prawami – dotyczy to również dzieci, bez względu na miejsce udzielania świadczeń – czy jest to wizyta u lekarza rodzinnego, ostry dyżur czy hospitalizacja. W Polsce kwestie tę regulują między innymi wymienione poniżej akty prawne: • • • • •

Ustawa o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Europejska Karta Praw Pacjenta, Karta Praw Pacjenta na podstawie Deklaracji Praw Pacjenta WHO, Ustawa o zawodzie lekarza i dentysty, Głównymi prawami pacjenta są:

Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych – dzieci i młodzież, podobnie jak osoby dorosłe, mają prawo do dostępu do świadczeń zdrowotnych; – ponadto dzieci i młodzież mają dodatkowy dostęp do usług dentystycznych i materiałów stomatologicznych; – wiek dziecka nie przemawia za przyjęciem go poza kolejnością, chyba ze występuje stan nagły; prawo do świadczeń poza kolejnością mają świadczeniobiorcy posiadający tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”, „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu”, inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci; Prawo do informacji – powyżej 16. roku życia lekarz ma obowiązek udzielenia przystępnej informacji o stanie zdrowia pacjentowi, dziecko w tym wieku może również decydować o przebiegu procesu diagnostycznego, leczeniu; informacja wówczas przekazywana jest również opiekunowi prawnemu (czyli przedstawicielowi ustawowemu dziecka – są to rodzice dziecka, o ile nie zostali przez sąd pozbawieni tego prawa); – dzieci młodsze mogą być również informowane o stanie swojego zdrowia w prosty i przystępny dla nich sposób; Prawo do tajemnicy informacji związanych z pacjentem – tajemnica lekarska obowiązuje również w przypadku leczenia dzieci – wiek pacjenta nie odgrywa roli; – odstąpić od tajemnicy można gdy zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób; gdy przedstawiciel ustawowy wyrazi zgodę na ujawnienie tajemnicy; gdy zachodzi potrzeba przekazania informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innym osobom wykonującym zawód medyczny i uczestniczącym w świadczeniu usług medycznych; Prawa pacjenta do udzielania zgody na świadczenie usług zdrowotnych – w przypadku dzieci poniżej 16. roku zgodę na udzielanie świadczeń zdrowotnych musi udzielić opiekun prawny dziecka; – pacjent w wieku 16 lat musi udzielić równolegle z ustawowym przedstawicielem zgodę na wykonywanie procedur, wdrożenie leczenia. Podobnie jeżeli chodzi o leczenie operacyjne albo wykony-

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

wanie procedur podwyższonego ryzyka (na przykład wziernikowanie przewodu pokarmowego, przetoczenia krwi, nakłucia opłucnej) – wówczas zgoda musi być pisemna; – pacjenci od 16. roku życia mają prawo nie wyrazić zgody na pobranie tkanek i narządów do przeszczepu; – pacjenci od 16. roku życia muszą, obok przedstawiciela ustawowego, wyrazić zgodę na badania kliniczne; – w niektórych przypadkach, gdy rodzice nie wyrażają zgody na leczenie, istnieje możliwość skierowania sprawy do sądu – wówczas sędzia decyduje o dalszym postepowaniu; Prawo do poszanowania godności i intymności – dzieci powinny być zawsze traktowane z taktem, wyrozumiałością, uprzejmością; – przy udzielaniu świadczeń może być obecna osoba bliska; – dzieci powinny przebywać wraz z dziećmi w podobnym wieku, nie powinny być umieszczane w pomieszczeniach wraz z pacjentami dorosłymi; – dzieci powinny mieć możliwość zabawy, odpoczynku i nauki odpowiedniej do ich wieku i stanu zdrowia; Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej – udostepnienie dokumentacji medycznej oznacza: wgląd w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych; możliwość sporządzenia wyciągów, odpisów i kopii; możliwość wydania oryginału za pokwitowaniem odbioru i zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu; – jeżeli pacjent ma wykonywane badania w poradniach – oryginały są własnością poradni, jednak pacjent ma prawo do kopii wyniku; – jeżeli pacjent przynosi do placówki oryginały kart wypisowych czy informacyjnych – lekarz ma prawo do skopiowania dokumentacji i zwrotu pacjentowi oryginałów; – za sporządzenie odpisów, kopi dokumentacji medycznej placówka ma prawo pobierać opłatę; Prawo pacjenta do zgłoszenia sprzeciwu do opinii lub orzeczenia lekarskiego – opiekun prawny ma prawo zgłosić sprzeciw w przypadku orzeczenia czy wydania opinii lekarskiej; pacjent od 16 roku życia również ma takie prawo; Prawo pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego – dziecko powinno być przyjmowane do szpitala tylko wówczas gdy nie ma możliwości leczenia ambulatoryjnego; – dziecko ma prawo do stałej obecności rodzica lub opiekuna – nie ma ograniczeń czasowych dla takiego pobytu – bez względu na wiek dziecka – jednak szpital ma prawo do pobrania opłaty związanej z kosztami pobytu opiekuna; – rodzic ma prawo przebywać z dzieckiem przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (na przykład przy zakładaniu wkłuć, szczepieniu, podawaniu leków);

Postępowanie w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu dziecka

– lekarz ma prawo nakazać opuszczenie placówki gdy obecność rodzica uniemożliwia leczenie, oraz w przypadku zagrożenia epidemiologicznego, są to jednak sytuacje szczególne; Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej – każdy pacjent bez względu na wiek ma prawo do dostępu do opieki duszpasterskiej – bez względu na wyznawana religię. Ponadto każdy pacjent ma prawo skorzystać z usług Rzecznika Praw Pacjenta. Uwaga – lekarz ma prawo odmówić udzielania porady dziecku 13-letniemu lub młodszemu, jeżeli dziecko zgłasza się bez przedstawiciela ustawowego – wyjątkiem są sytuacje, gdy zwłoka w udzielaniu świadczenia mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki. Lekarz ma prawo wystąpić do sądu opiekuńczego o zgodę na czynności medyczne, jeżeli kontakt z przedstawicielem ustawowym byłby nieskuteczny lub niemożliwy. Pamiętaj – zgodnie z Kodeksem Pracy, pracownikowi wychowującemu dziecko do lat 14. przysługuje prawo do zwolnienia od pracy na 2 dni z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Ponadto zgodnie z literą prawa można uzyskać zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad dzieckiem chorym do ukończenia 14 lat.