FREE
FotoLabKiekie > Zomer 2016 Interview I Jouk Oosterhof > Upcoming Lois Cohen > Olympus Ambassador Liselotte Fleur > Curated by Roy Kahmann > Instagram profiel Eva van Ooijen > Interview II Diana Blok
No. 15 > Zomer 2016
2
24
4
kiekie
Voorwoord 3 Op een druilerige vrijdagochtend stond ze ineens voor onze neus; Diana Blok. Veel over deze kunstenares gelezen en gehoord, maar nog nooit ontmoet. Ze toonde aan mijn collega en mij haar werk uit de serie 'Gender monologues' en wat waren we onder de indruk. Vol passie begon ze te vertellen over het project, hoe het tot stand was gekomen en over de aankomende crowdfunding-campagne. Ik vroeg aan haar: 'wat zou je ervan vinden als ik je interview over je werk voor onze krant?' Dat vond ze een uitstekend idee! Dit is een voorbeeld hoe verschillende mensen met hun verhalen op mijn pad komen en ook waarom ik KIEKIE tabloid maak. Ik zie ons fotolab niet alleen als een familiebedrijf, waar we met veel plezier samenwerken en waar we mooie prints
› Jouk Oosterhof
34
18
kiekie gallery: p. 20 › Lois Cohen
Gelukkig hoef ik al deze mooie en vaak bijzondere verhalen niet alleen voor mezelf te houden, maar kan ik dankzij KIEKIE alles met jullie delen. Na de zomer kom ik bij jullie terug met maar liefst twee nieuwe websites, van FotoLabKiekie en KIEKIE tabloid. Met vlogs, blogs en
Maar nu eerst genieten van deze heerlijke zomerse zondagmiddag.
› Marjolein Remme en Helena Kamminga
› Lois Cohen
wat er in ons kleine landje rondloopt.
achtergrondverhalen van fotografen.
schoolprent.nl: p. 14
upcoming: p. 18
waar ik mijzelf dag in dag uit verwonder over al het talent
voorwoord
interview I: p. 4
maken, maar ook als een broedplaats. Een ontmoetingsplek
Tot de herfst!
30
22
20
14
Liefs, Denise
olympus visionary: p. 22 › Liselotte Fleur
curated by: p. 24
instagram profiel: p. 30 › Eva van Ooijen
interview II: p. 34 › Diana Blok
foto cover: Elve Lijbaart © Jouk Oosterhof › foto voorwoord: © Anouk van Kalmthout
Inhoud
Denise Woerdman
› Roy Kahmann
›
kiekie
Jouk Oosterhof 4 Typerend voor het werk van Jouk Oosterhof zijn de bijzondere en fotogenieke locaties waar zij altijd naar op zoek gaat. Jouk is een ster in het fotograferen in opdracht, maar maakt ook prachtig vrij werk. Altijd werkt ze in haar eigen stijl; een tikkeltje vervreemd met een beetje humor. De laatste jaren valt zij met haar fotoseries vaak in de prijzen in binnen- en buitenland. joukoosterhof.nl
interview I Jouk Oosterhof
Jouk Oosterhof
5
kiekie
interview I Jouk Oosterhof Hoe ben je begonnen als fotograaf en hoe ben je bij al die magazines terecht gekomen? “Ik heb vanuit mijn opleiding op de KABK (Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten) stage gelopen bij John Midgley en later ben ik ook bij hem gaan assisteren. Tijdens mijn baan als assistent ben ik begonnen met testshoots voor onder andere Strictly, Torch en Squeeze Magazine. Eva Midgley, de vrouw van John, werkte destijds op de redactie van AD Magazine. Ik heb daar toen een serie laten zien en vervolgens werkte ik bijna wekelijks voor hen en kon ik er meteen van leven. Langzamerhand ging ik steeds meer naar de commerciële bureaus. Van daaruit heeft Nike mijn werk opgepikt en zo rolde het verder. Mijn eerste agent was Edson Williams. Hij heeft me gekoppeld aan een agent in Italië, daar heb ik vervolgens veel gewerkt voor reclamebureaus en ondertussen in Nederland voor bladen zoals: Rails, Man, Esquire, Elle, AD magazine etc. Voor de LINDA ben ik niet lang na hun start gaan werken, ik deed daar de eerste jaren iedere maand wel een serie met de meest geweldige onderwerpen. Nu werk ik nog steeds af en toe voor de LINDA. Er is weer een hele nieuwe generatie bijgekomen. Verder werk ik voor de Volkskrant, FD Persoonlijk en zo nu en dan voor Elsevier of Het Parool.“
Hoe ben je omgegaan met alle technologische vernieuwingen in de fotografie? “Toen het digitale tijdperk zijn intrede deed, heb ik daar wel een tijdje mee gestoeid en, althans dat vind ik zelf, wat minder sterk werk gemaakt. Ik kwam er maar niet uit met welke camera ik moest gaan werken, of ik moest gaan overstappen en welke dan het beste bij mijn werkwijze zou passen. Ik heb een tijdje met een kleinbeeld digitale camera gewerkt, maar ik kwam maar niet tot de gewenste resultaten. Misschien was er ook minder focus, mede door de komst van mijn kinderen. Na de aanschaf van een digitale achterwand voor mijn Hasselblad is het weer goed gekomen. Ik doe daar nu alles mee. Nu heb ik veel meer lol en maak ik weer mooiere dingen, vind ik zelf.“
Je bent nog maar een paar jaar geleden begonnen met inschrijven voor wedstrijden? “Klopt. Helemaal in het begin, toen ik nog student was, won ik de eerste keer zilver bij fotografievereniging PANL. Bij de tweede keer dacht ik: 'oh, nu win ik zeker, want ik heb veel beter werk'. Maar toen won ik niets. En de derde keer ook niet. Ik dacht: 'nou, laat maar, nu doe ik niet meer mee.' In 2013 ontstond de nieuwe SO wedstrijd, het hebben van je eigen handtekening staat daar centraal. Ik deed mee omdat ik hoorde dat ik altijd duidelijk herkenbaar werk maakte En toen won ik brons. Verder heb ik meegedaan aan de Taylor Wessing Photographic Portrait Prize van de National Portrait Gallery, Lens Culture, Zilveren Camera, IPA en de ICC. Ik heb met de serie over mijn ex-buurman, een aantal prijzen gewonnen. Bizar is dat ik er door alle jury’s ben uitgepikt. Dat voelt als een bevestiging dat ik op het goede spoor zit.“
6
7
kiekie
interview I Jouk Oosterhof
Lydiard, bij het agentschap Photoplay in Australië. In Nederland heb ik geen agent meer. Ik focus me hier op het maken van mooie dingen.“
Neem de kattenserie, in hoeverre ben je daarin vrij gelaten? “Ik ben volledig vrij gelaten, alhoewel ik de Volkskrant, opdrachtgever van deze shoot, wel betrek in mijn proces. De opdracht was: fotografeer de katten van schrijvers. Ik was net in Londen geweest en had daar weer allerlei mooie stoffen gezien, die dwaalde nog in mijn hoofd en zo begon ik met stoffen verzamelen en probeerde ik mijn kat ervoor te zetten. Dat werkte niet, hij liep steeds weg of ging exact op het verkeerde hoekje heel rustig naar me zitten kijken. Na wat dingen geprobeerd te hebben ging er een lichtje branden. En pas achteraf kwam ik erachter dat deze techniek vroeger ook werd gebruikt bij het fotograferen van baby's die niet stil konden zitten. Meestal werk ik intuïtief, maar hier heb ik uiteindelijk echt een plan gemaakt.“
Hoe bereid je een opdracht voor en verzorg je zelf de styling? “Bij de kattenserie wel. En sommige dingen met André ook. Maar het liefst doe ik alles met een stylist en visagist. Ik werk graag met Analik, zij zit bij het agentschap Unit. We vullen elkaar aan, soms zie ik het niet en dan ziet zij het. En andersom. We hebben uiteindelijk dezelfde smaak. Soms maak ik een shotlist van tevoren. Ik begin vervolgens met het ensceneren
Wanneer ben je begonnen je buurman André te fotograferen?
van de setting en de pose en werk ik vanuit daar verder. Ik vind het fijn als
“André was mijn onderbuurman. Toen hij een keer kwam klagen over de
weer weg, dus ik vind het fijn als ik met mensen werk die in dienst staan
muziek dacht ik: 'wat eigenaardig, hij kijkt nu hetzelfde als wanneer hij
van de foto. Het gaat mij voornamelijk om de vorm van mensen en niet
vrolijk is'. Toen heb ik gevraagd of hij model wilde zijn. Ik heb met hem
zover om hun persoonlijkheid. Ik plaats de modellen in het beeld en dat
een modereportage gedaan voor AD Magazine en veel later nog een
vul ik aan. Ik boetseer ze en werk gedetailleerd. Die vinger hier, kin iets
keer voor Agis, Telfort en de SNS en de Playboy. Hij inspireert me gewoon.
omhoog. Maar ik vind het ook leuk als ze zelf iets ingeven.“
er tijd is om verder te zoeken naar iets bijzonders. BN-ers willen vaak snel
André is mijn muze geworden. Net als Elve, een meisje die ik een keer heb gefotografeerd voor Elsevier. Ik weet niet hoeveel muzes je mag hebben.
Met welk project ben je op dit moment bezig?
Weet jij dat? Haha. Ik ga er denk ik nog een aantal zoeken. Kijkend
“Een serie voor Kidswear, een Italiaans magazine, de bijbel voor het
naar een foto van André: Hij heeft hier vrouwenkleding aan, maar hij is
nieuwe kinder-mode seizoen die twee keer per jaar uitkomt. Ik heb twintig
een hetero man. We wilden hem in zijn eigen sobere stijl en zijn eigen
pagina’s aangeleverd en het wordt helemaal één op één geplaatst in
leeftijd vrouwelijk kleden. Bescheiden en stijlvol. Zijn huis heeft me ook
een door mij aangegeven volgorde. Het Nederlandse kinderkledingmerk
geïnspireerd. Toen ik in Budapest woonde werd mijn liefde naar interieurs
Kidscase was enthousiast over mijn werk, maar ik had nog geen echte
waarin de jaren hun sporen hebben achter gelaten versterkt. Misschien is
kinderseries gemaakt. Dat ben ik toen gaan uitproberen. Samen met
het een fase, maar dan duurt dat wel lang, ik ben nu steeds op zoek naar
Analik hebben we een aantal series gemaakt en aan de hand daarvan
dit soort interieurs.“
heb ik de opdracht voor Kidswear gekregen. Het is een mix geworden van kleding van hun adverteerders gecombineerd met vintage kleren. Qua
Merk je dan ook dat je meer gevraagd wordt vanwege je vrije werk?
aanpak, styling en locatie hebben ze ons helemaal vrij gelaten. Mijn stijl
“Dat begint nu te komen inderdaad. En het grappige is dat dat meer
en flitsender dan dat ik ben, want ik ben eigenlijk heel stijlvast. Kinderen
internationaal gebeurt dan in Nederland. Mijn agent in Italië zit nu ook
nemen niet zo snel een bepaalde pose aan. Die ijdelheid is er niet, dat
in Parijs en vanaf september ga ik vertegenwoordigd worden door Alison
vind ik ook heel fijn.“
blijkt makkelijker toepasbaar in de kindersfeer. Mode is toch veranderlijker
8
9
kiekie
HET GAAT MIJ VOORNAMELIJK OM DE VORM VAN MENSEN EN NIET ZOZEER OM HUN PERSOONLIJKHEID
interview I Jouk Oosterhof Zou je geïnteresseerd zijn om je werk te verkopen? “Als een goede galerie die bij me past zegt: 'prachtig, dit gaan we verkopen.' Heel graag! Want ik vind het fantastisch om zo vrij te werken. Zonder opdracht, zonder mening van een ander, behalve je eigen team.“
Wat vond je de meest bijzondere shoot om te doen? “Ik zal nooit de eerste klus vergeten die ik in Italië had. Ik moest voetballers fotograferen in een romantische scène samen met een acteur. Ik was nog niet zo lang bezig als fotograaf en werd daar overgoten met luxe en een crew van 60 man inclusief bodyguards en fans. Ik vond het heel spannend, maar toen de art-director na de eerste poloroid zei 'You can really do it!', vond ik dat wel heel gaaf. Maar nu, als ik bijvoorbeeld André fotografeer dan ben ik helemaal op mijn plek en het meest bijzondere is toch als het resultaat weer beter is dan daarvoor.“
p.4/5: Barten Styling: Analik / Unit C.M.A. Hair and Make-up: Patricia van Heumen / Angelique Hoorn Management Model: Elve Lijbaart / Zaza casting Met dank aan location search en Mr Barten p.6/7: Fee Styling: Analik Brouwer Hair & Make-up: Mylene Janssen / Angelique Hoorn Management Model: Fee Met dank aan Marc Hammel voor de locatie p.8: My Muse Styling: Analik Brouwer Model: André Vossen p.9 boven: Bosie en Mensje van Keulen, Volkskrant magazine p.9 onder: Whoopi en Susan Smit, Volkskrant magazine p.10: Barten Styling: Analik / Unit C.M.A. Hair and Make-up: Patricia van Heumen / Angelique Hoorn management Model: Luisa / Zaza casting Met dank aan location search en Mr Barten p.11: actrice en danseres Silke Hundertmark Styling: Analik / Unit C.M.A. Hair and Make-up: Yvonne Nusdorfer / Angelique Hoorn Management Met dank aan meneer Bosschaart voor het gebruik van zijn Rietveld woning.
10
11
kiekie Š Alba Soler
advertenties
Bring out the beauty OCF Beauty Dish Professional Light and Equipment Rental Amsterdam Paris Hamburg DĂźsseldorf Frankfurt Barcelona Mallorca
711rent.com
The new OCF Beauty Dish is a collapsible and more portable version of the classic Profoto Beauty Dish. When is comes to bringing out the beauty of your subject, it is second to none. Learn more: profoto.com/offcameraflash
12
13
Eens iets anders dan de geijkte schoolfoto. Een gat in de markt voor Marjolein Remme en Helena Kamminga van Schoolprent.nl. Inmiddels maken zijn heel wat scholen en ouders blij met hun frisse, spontane schoolfoto's. Oypo laten zij de afhandeling van de foto's verzorgen. En zo hoeven zij zich alleen nog maar bezig te houden met wat ze het liefste doen; fotograferen!
Zo zijn wij maanden bezig geweest met
Voor de klassenfoto’s hebben wij dan ook
brainstormen, een naam voor ons bedrijf
meerdere mogelijkheden om op de foto te
verzinnen en hoe we de afhandeling voor
gaan. Of allemaal los in een blok, die
de foto’s zouden gaan doen. Dankzij
wij achteraf in elkaar photoshoppen of
Google kwamen we bij Oypo terecht en
bijvoorbeeld in een lange rij in plaats
zijn wij gaan informeren wat mogelijk
van de geijkte klassenfoto. Begin dit
is en hoe het precies werkt. En wat
jaar is dan ook onze website de lucht
bleek; ideaal voor ons! Wij hoeven ons
in gegaan en zijn de folders gedrukt.
nu alleen nog maar druk te maken over
Het mooie van onze samenwerking is dat
de fotografie en niet meer over het hele
Helena ook een grafische achtergrond
bestelsysteem wat erachteraan kwam.
heeft en ik kunstacademie fotografie heb
Wij uploaden de foto’s en Oypo doet de
gedaan. Zo vullen wij elkaar in alles
rest! Daarnaast maken wij gebruik van
aan. De bewuste school hebben wij op de
de innovatieve, mobiele app van Oypo
foto gezet en is mede door Oypo goed
“Schoolprent is ontstaan naar aanleiding
waarmee je al tijdens het fotograferen
verlopen en ook in het nieuwe schooljaar
van een vraag van een school in de
de foto’s kunt categoriseren. Dat levert
hebben we al vele nieuwe scholen in onze
buurt of wij samen de schoolfotografie
aanzienlijk veel tijdswinst op! Peter
agenda staan! We hebben er zin in en
wilde verzorgen, omdat de school eens
van Oypo is bij ons langs geweest en
hopen zo nog heel lang door te gaan!”
wat anders wilde, dan wat ze al kenden.
heeft ons bijzonder goed uitgelegd hoe
Helena en ik kennen elkaar toevallig
het systeem werkt en als we vragen
schoolprent.nl
vanwege een wederzijdse vriendin en
hebben kunnen wij hem altijd bellen.
oypo.nl
kiekie
Oypo Advertorial 14
dachten 'waarom ook niet?' Alleen dat is Wij hadden een jaar de tijd voor we de
een hoop bij kijken. Als eerste wilden
bewuste school moesten fotograferen en
wij echt eens wat anders en zijn we gaan
al snel bedachten we ons; 'nu gaan we
uitzoeken wat allemaal mogelijk is en
verder ook!' Ook waren wij al snel tot
wat een toevoeging zou zijn voor de al
de conclusie gekomen dat er absoluut
bestaande traditionele schoolfoto’s.
vraag is naar wat anders.
oypo advertorial
makkelijker gezegd, dan gedaan! Er kwam
schoolprent.nl
Schoolprent.nl
15
kiekie
advertenties
DE PRINTERS VAN NU... DE URKER NO NONSENSE VAN TOEN!
We gaan g e
en beren
in het bos
Verzekeringen voor de beroepsfotograaf en student.
ad.Kl.&B105x155.indd 1
Printers & Supplies BV
rie HarPlotter
Wij zorgen voor zorgeloos printen
ARCA: BREEDSTE ASSORTIMENT PRINTERSUPPLIES & GROOTSTE SPECIALIST IN DE FOTOBRANCHE Een afdruk is meer dan een foto.
VOOR 23:59 UUR BESTELD, MORGEN IN HUIS ZATERDAG BESTELD, ZONDAG IN HUIS
zoeken!
WWW.KBRbeheer.nl
08-09-2013 13:11:34
Logisch toch? Zelf afdrukken!
Printer kopen - maatwerk bij Arca!
Als fotograaf weet u precies hoe u uw foto geprint
Op het gebied van printers bieden wij alle mogenli-
wilt hebben. Met de techniek die Arca aan print-
jkheden.. Onze uitgebreide ervaring met zowel Mac
ers biedt naast een ongekend breed assortiment
als Windows omgevingen, unieke support via eigen
printmedia bepaalt u als fotograaf de kwaliteit én
helpdesk en onze customized profielen garand-
snelle levertijd.
eren probleemloos opstarten. Inruil- en financiëring
En of het nu om Fine Art museumniveau gaat,
opties, de Goldstar Epson occasion printers: wij
subtiele details in een babyportret of om de
vinden voor iedereen een oplossing. En elke printer
meest intense kleuren voor een instore of outdoor
wordt door ons vóór aflevering getest!
XL-print, de support van Arca zorgt ervoor dat u uw workflow tot in de puntjes beheerst. Laat u de foto’s liever door een specialist afdrukken dan bent u bij Fotolab Kiekie, Jan Evertsenstraat
Bij Arca alle topmerken onder 1 dak:
Grote voorraden: Snel geleverd,scherp geprijsd.
Zoek niet langer, maar bel ons:
79, 1057 BR Amsterdam, 020-6830464 op het
0168-380908 Of surf naar www.ARCA.nl
juiste adres. Dit bedrijf maakt al jaren gebruik van printers en media uit ons assortiment.
Het printen van een
prachtige foto levert een meerwaarde die presentaties op notebooks, digitale fotolijsten en zelfs HD-schermen niet kunnen benaderen. De extra’s zoals een bij het motief passend oppervlak, en zelfs de geur van het papier van uw afdruk op A3 of
9,1
Alteed skarp!
9,6
A2 brengen een foto tot leven - en de emotie tijdens het maken van de opname weer terug. Want bij printen gaat het net als in de fotografie om gevoel!
Arca Printers & Supplies KIEKIE - CameraNU - printers - 230x330mm.indd 1
16
15-7-2016 15:26:43
|
Plaza 11e
|
4782 SL Moerdijk
|
T: 0168-380908
|
F: 0168-380910
|
17
M: Shop@arca-nl.nl
kiekie
upcoming 18
upcoming
Carmen
“Ik ben in 1991 geboren in Amsterdam
karakters
Dragfam, Local Angels
Matthew, Local Angels
Donna Hofman, Local Angels
die ik zelf nooit had
Koninklijke Academie Beeldende Kunsten in Den haag, waar ik nu begin aan mijn
kunnen bedenken. Mijn fotografie is een
afstudeerjaar.
gestaged, een deel balanceert tussen
en studeer fotografie aan de
Mairo, Indie Mag 02
combinatie van deze twee werelden. Een deel van mijn werk is volledig feit en fictie.
Vroeger was ik altijd obsessief aan het tekenen. Op mijn vijftiende is dat
Ook heb ik een bijna automatische
overgegaan naar fotografie omdat ik
behoefte om tegenstrijdige elementen
ondervond dat dat een nog betere manier
te combineren, dingen uit zijn
was om mijn creativiteit te uiten.
context te rukken en in een hele andere te plaatsen. Zo is er vaak een
Op vroege leeftijd deed ik al wat
contrast tussen model en omgeving.
opdrachten. Toen ik naar de academie
Tegelijkertijd: Wie bepaalt dat
ging heb ik er bewust voor gekozen om
bepaalde dingen niet kloppen of bij
dat low key te houden, zodat ik beter
elkaar passen? Met mijn fotografie wil
mijn handschrift kon ontwikkelen,
ik bekrompenheid en
zonder druk van buitenaf. Dit jaar heb
tegengaan
ik het weer opgepakt en recentelijk
waarin alles mogelijk is.”
hokjesdenken
Lois Cohen
en een wereld creëren
opdrachten gedaan voor platenlabel Top Notch en magazines zoals Indie Magazine
loiscohen.nl
en Glamcult. Daarnaast werk ik aan een
instagram.com/loisycohen
persoonlijk doorlopend project
Angels
Local
(een ode aan excentriekelingen),
in samenwerking met Indiana Voss. Met mijn ene been zit ik in een complete
fantasiewereld
vol
verkleedpartijtjes, met mijn andere been zit ik in de realiteit met een observerend oog naar ongewone, alledaagse dingen en
authentieke
Lois Cohen
19
kiekie kiekie gallery Lois Cohen
Mairo, Indie Mag 01 Š Lois Cohen
Olympus Visionary 22
kiekie
In de herfst van 2013 stond je ook in KIEKIE, wat is er in de tussentijd allemaal gebeurd?
“Er is heel veel gebeurd! Tijdens het vorige interview was ik net afgestudeerd aan de Willem de Kooning academie. Daarna ben ik na diverse portfolio reviews meer de (commerciële) modefotografie kant op gegaan zoals ik eigenlijk altijd al wilde. Ik leer het meest door veel te fotograferen en met creatieve professionals te werken. In de tussentijd ben ik ambassadeur geworden voor Olympus PEN en heb ik met deze camera diverse reizen gemaakt waarvan ik verslag deed op mijn blog thefashioncamera.com.” Wat voor reizen heb je zoal gemaakt? “Mijn droom om alleen te reizen naar Los Angeles heb ik waar kunnen maken in het najaar van 2015. Bijna drie maanden heb ik daar rondgelopen met mijn camera en veel shoots gedaan op de meest mooie locaties. Om deze reis goed af te sluiten heb ik een road trip gedaan van twee weken door Californië met mijn
olympus visionary
Olympus Pen om de mooiste momenten vast te leggen en te filmen.” Wat of wie inspireert jou? Wat betekent het om ambassadrice te zijn
media accounts. In Californië heb ik
het werken op mooie locaties en het
voor Olympus?
hier mijn road trip mee gefilmd en ik
spelen met licht en schaduw. Ook werk
“Als ambassadrice voor Olympus ben ik
ben momenteel aan het werk aan video’s
ik het liefste met modellen die iets
trots om te fotograferen met de PEN.
over modefotografie en mijn werk voor
speciaals hebben zoals bijvoorbeeld
Omdat ik er vaak mee word gezien, krijg
mijn Youtube kanaal. De PEN is compact
veel sproetjes of een spleet tussen
ik regelmatig vragen van teamleden of
en licht in gewicht, dus die stop ik
de tanden. Als ik een inspirerend
van volgers op Instagram over de PEN.
zo in mijn tas om overal mee naar toe
fotograaf moet noemen, is het Peter
Zij zien dat ik buiten de shoots om
te nemen. Dankzij de verwisselbare en
Lindbergh. Zelf ben ik altijd op zoek
altijd met deze camera fotografeer en
lichtsterke (f/1.8) lenzen ben ik altijd
naar de juiste balans tussen natuurlijk
worden nieuwsgierig. Ook hoor ik van
in staat om foto’s en video’s te maken
en nep. Schoonheid en perfectie spelen
veel andere fotografen dat ze geen
in een hoge kwaliteit. Daarnaast ben ik
een grote rol in de modefotografie en
zin meer hebben om op vakantie rond
nog steeds gek op het retro uiterlijk
ik vind dit altijd een zeer interessant
te sjouwen met een zware spiegelreflex
van mijn PEN!”
onderwerp. De modellen in de foto’s
en stappen over op een systeemcamera
van Peter Lindbergh zien er altijd
zoals de PEN. Ik deel mijn ervaring
Wat is je droom voor de toekomst?
erg mooi, maar toch natuurlijk uit.
met deze camera samen met de tips en
“Na mijn avontuur in Los Angeles zou ik
Dat probeer ik ook in mijn eigen werk
resultaten op mijn blog en zo ken ik al
ook erg graag voor een bepaalde periode
terug te laten komen. Ook al is dit
een aantal mensen die nu ook tevreden
in New York willen verblijven om daar
soms lastig met klanten die een perfect
werken met hun PEN camera. Ik werk zelf
te fotograferen. Ik heb het gevoel dat
gephotoshopt huidje verwachten.”
met vier lenzen (17mm, 25mm, 45mm en
mijn stijl misschien in het buitenland
de pancake lens 14-42mm). Samen met de
beter tot zijn recht zal komen en
Hoe kom je aan opdrachten en waar bestaan
andere ambassadeurs ontvangen wij als
daarnaast houd ik erg van nieuwe
deze uit?
eerste de nieuwtjes over nieuwe lenzen
prikkels. Ik ben niet bang om te dromen
“Ik had al snel door hoe belangrijk
en camera’s en onderling contact tussen
en ik denk dat dit in mijn voordeel
het opbouwen van een netwerk was.
deze groep is erg leuk.”
werkt om gemotiveerd te blijven.
Ook merkte ik dat het delen van
Liselotte Fleur
“Inspiratie komt voor mij uit reizen,
Ook ben ik nog hard aan het werken
foto’s via social media goed werkte
Wat vind je prettig aan het werken met de
om editorials te mogen fotograferen
en hierdoor kreeg ik weer aanvragen
Olympus Pen camera?
voor de meest bekende modebladen en
voor portretshoots. Mijn opdrachten
“Mijn Olympus PEN E-PL7 gebruik ik al
campagnes te schieten voor high fashion
bestaan uit het maken van portretten
een aantal jaar om mee te nemen op reis,
merken. Ik ben er klaar voor!”
en het fotograferen van editorials en
maar ook om in hoge kwaliteit te kunnen
lookbooks voor merken. Hierdoor werk
fotograferen voor mijn blog en social
liselottefleur.com
ik altijd met grote teams en ontmoet ik veel getalenteerde mensen.”
Liselotte Fleur
23
In 'Curated by' vragen wij een autoriteit in de fotografie om een bijzonder project of persoon een podium te geven. Deze keer Roy Kahmann, oprichter van Kahmann Gallery.
kiekie
Curated by 25
“Vaak wordt mij gevraagd hoe ik op de hoogte blijf van alle vernieuwingen,
talenten
en opleidingen in fotografieland.
Mijn antwoord is vrijwel altijd hetzelfde: Ik leg uit dat ik minimaal vier uur per dag investeer in het online surfen en zoeken. Voor velen gekkenwerk, maar voor mij een ultieme vorm van ontspanning én het krijgen van energie. Echter niet alles wat ik vind op het digitale web is toereikend om de echte ruwe diamantjes te ontdekken. Ons platform GUP Magazine, de NEW Photography boeken en de New Dawn community, geeft mij toegang tot een enorm grote groep jonge fotografen en alles wat zich daaromheen verzamelt. Hierdoor heb ik, naast toegang tot onze vaderlandse nieuwkomers, ook een goede kijk op wat er zich internationaal ontwikkelt. Bovendien niet te vergeten de dagelijkse emails, kaarten, boeken en zelfs portfolio's die bij ons in de gallery binnenkomen. Jong en oud talent door elkaar. Stuk voor stuk gedreven om een plekje te bemachtigen aan de witte wanden van
de Kahmann Gallery.
Alsof dit
het heilige gras van de Arena betreft. Een ieder die niet al langer meeloopt in het autonome kunst/fotografiewereldje denkt, dat je daarmee toegang krijgt tot success en rijkdom.
curated by
Laat ik je uit de droom helpen. Want wanneer je uiteindelijk tot de Kahmann 'stal' behoort, dan is het keihard werken. Vooral investeren in jezelf, een
enorme focus hebben
en
een lange termijn visie hebben. Dus geduld. Kiekie vroeg mij om onze laatste aanwinsten te tonen en iets over hun werk te vertellen, maar met name hoe ze uiteindelijk bij ons hun plek hebben bemachtigd.” kahmanngallery.com
© Bastiaan Woudt, courtesy Kahmann Gallery Amsterdam
Roy Kahmann
© Laura Hospes, courtesy Kahmann Gallery Amsterdam
Roy Kahmann
© Rogier Houwen, courtesy Kahmann Gallery Amsterdam
all images on this page © Bastiaan Woudt, courtesy Kahmann Gallery Amsterdam
Heel anders ging het met
Rogier Houwen (1992),
die ruim
drie jaar geleden door de Gallery werd gesignaleerd. Zijn
27
traditionele manier van werken wekte direct de aandacht.
Analoog werken
kiekie
Bastiaan Woudt 26
is arbeidsintensief en vraagt om een
ijzeren discipline. De uiteenlopende onderwerpen deed ons besluiten om nog even te wachten. Tot de zomer van 2015 tijdens zijn eindexpositie bij de HKU. Zijn eigen analoge barietprints spatten daar van de muur. Een volgende afspraak was snel gemaakt. Rogier zijn werk is veelal te typeren als
wandelen in een droom.
Daarbij schuwt ook hij zeker niet
de diversiteit. Zijn landschappen zijn vaak magisch, terwijl zijn zelfportretten vaak iets magisch realistisch uitstralen. Het zegt iets over de gedachten van Rogier als kunstenaar, die jou als kijker, vaak mee wil nemen in zijn persoonlijke reis. De portretten van Rogier vertalen juist weer de bijzondere band die hij heeft met zijn model(len). Aan de hand van o.a. meesterprinters Rutger ten Broeke en Willem Diepraam leerde Rogier de perfectie van het analoog printen. Vooral zijn meest recente abstracte werk blinkt uit door
daardoor enorme kracht.
eenvoud en juist
Zijn laatste serie is gebaseerd
op een enkel wit velletje A4 papier en is van een absolute schoonheid. Prachtige, maar vooral ambachtelijke silverprints in een zeer kleine oplage, maken het werk 'wannahaves'.
curated by
Laat ik beginnen met
Bastiaan Woudt (1987).
Ik ontmoette
de Noord-Hollander voor het eerst bijna drie jaar geleden. Hij huurde de studio van een wederzijdse vriend en een paar waren aanleiding om hem uit te nodigen en zijn ambities te bespreken. Het was de start van twee jaar coaching. In deze tijd liet hij een dusdanige groei zien, waardoor wij hem in oktober 2015 erbij vroegen. Zijn zwart-wit werk is vooral zeer eenduidig.
Esthetisch en ook vaak grafisch.
Met een krachtig
en contrastvol beeld weet Bastiaan impact te creëeren. En dat in vele verscheidene vormen en onderwerpen. Landschappen, stills, maar ook veel portretten. Zijn experimenten met diverse materialen en camera’s lieten mij zijn
reikwijdte
enorme
zien. Gedreven en hongerig verslond Bastiaan menig
voorbeelden zijn. Vooral fotografen die het experiment niet schuwden. Het liet hem vooral zien waar zijn weg naar toe zou leiden. Bastiaan vindt het vooral heerlijk om een halve dag met zijn modellen een creatieve sessie te hebben, waarbij een duidelijk plan of idee zelden van te voren is bepaald. "Vaak onstaan er situaties, bewegingen, vormen of uitdrukkingen, die je nooit van te voren zou kunnen bedenken" verklaart hij mij vaak. Deze sessies, aangevuld met wat hij op zijn reizen toevallig tegenkomt, completeren zijn tot dusverre zeer jonge oeuvre. Hij spreekt met zijn stijl velen aan. Waardoor Bastiaan in zes maanden is uitgegroeid tot
fotografen van de Gallery
een van de best verkopende
en vaak omschreven wordt als een
groot talent om nu in te investeren.
Roy Kahmann
fotoboek, waardoor al gauw duidelijk werd wie zijn grote
all images on this page © Rogier Houwen, courtesy Kahmann Gallery Amsterdam
dagen later kreeg ik enkele jpeg’s via de e-mail. De foto’s
Rogier Houwen
all images on this page © Laura Hospes, courtesy Kahmann Gallery Amsterdam
Laura Hospes 28
Ons laatste en tevens jongste talent is
advertentie
Laura Hospes (1994).
Het was de zomer van vorig jaar toen ik een pdf in mijn e-mailbox vond van een fotografe die net
21
was geworden.
Foto’s van een enorm constante kwaliteit en vooral met een heel eigen signatuur. Het werk raakte me in een split second. Niet wetende wat haar verhaal was, maar vooral niet wetende dat alle foto’s
selfies
waren. De liefde op het eerste gezicht
met haar werk kreeg nog een veel diepere betekenis toen ik haar verhaal las. Laura vecht vooral tegen
buitenwereld.
een 'donkere'
Een gevecht waarbij ze erg wordt geholpen door
This is your freedom This is our passion This is X1D
de kliniek, waar haar belangrijkste werk tot nu toe is onstaan en waar ze haar eerste boek volledig aan toewijdt. Ik besloot haar direct bij de Gallery te vragen. Normaal gaan daar nog wat overleggen en afwegingen aan vooraf, maar dit was een uitzonderlijke match. Wanneer je dieper ingaat op haar werk merk je hoe belangrijk de camera voor Laura is geworden. Haar schild naar de buitenwereld, maar ook
emoties.
de uitlaatklep voor haar
Zoals wij het in plat Amsterdams zeggen: "het raakt
je in de kloten".
Fotografie met een ziel.
Transcontinenta B.V. | Importeur Benelux | 0252-687555 | hasselblad@transcontinenta.nl | transcontinenta.nl/dealers
Zo authentiek. Dit
geeft aan waar wij als Gallery continue naar op zoek zijn. Hasselblad X1D advertentie KieKie Special 235x312mm.indd 1
29
05-07-16 12:23
“Instagram is voor mij, boven alles, een plek om inspiratie op te doen. Daarnaast gebruik ik het als
logboek
waar ik
foto’s post die ik recent gemaakt heb of die mijn gedachten bezig houden.
ben. Deze foto's hoeven nog nergens over te gaan, ik kan van alles uitproberen.
Esthetiek is de enige voorwaarde,
dit
is voor mij als zuurstof; ik functioneer beter in een mooie omgeving. Instagram is, naast een enorme vijver aan interessante beelden, voor mij de plek om chronologisch terug te kijken bezig gehouden.”
mengeling van analoge foto’s, collages, scans. Sommige zijn gemaakt omdat ik
en andere zijn deel van een
serie of een onderzoek waar ik mee bezig
naar wat mij de afgelopen tijd heeft
De beelden op mijn account zijn een foto’s gemaakt met mijn telefoon en
onthouden
instagram profiel
In 'Instagram profiel' gaan we op zoek naar het mooiste profiel op Instagram. Dit keer is fotograaf Eva van Ooijen met @eva_van_ ooijen aan de beurt.
kiekie
Instagram profiel 30
instagram.com/eva_van_ooijen evavanooijen.nl
onderweg iets tegen kom dat ik wil
Eva van Ooijen
@eva_van_ooijen
31
kiekie
advertenties
CHOOSE EIZO. SEE REALITY. WORK BETTER.
Foto: Sebastian Vervenne
VERLENG JE DAG De dag kent geen limieten. Niet de tijd, niet het licht, noch de duisternis. Met je statief neem je wat je nodig hebt. Perfecte belichtingen in een fractie van een seconde of met een tijdloze veelvoud daarvan. Vertrouw op de standvastigheid en robuustheid van je Sirui en deel je wereld.
U vergeet dat u voor een monitor zit, omdat het beeld zo ongelooflijk realistisch is? Dan werkt u met een van de nieuwe 24 inch grafische LCD‘s van EIZO. Met hun unieke kleurdifferentiatie geven de CG2420 en de CS2420 alle kleuren en details absoluut natuurgetrouw en zuiver weer. En natuurlijk profiteert u ook bij de nieuwste ColorEdge-generatie van onze unieke garantie van 5 jaar. Kijk voor meer informatie op www.eizo.nl/coloredge
Perfect geanodiseerde afwerking
Afneembaar eenbeenstatief
Acht lagen carbon uit eigen fabriek
Imported by:
160829 Eizo Adv See Reality 230x330.indd 1
18-04-16 09:55
32
20160711 Kiekie adv SI.indd 1
12-7-2016 13:48:16
33
kiekie
Diana Blok 34 Als dochter van een Argentijnse moeder en een Nederlandse vader, geboren in Uruguay, is fotografe Diana Blok (1952) in de jaren ’70 van Latijns Amerika naar Amsterdam gekomen. Op dat moment woedden er in Latijns Amerika burgeroorlogen, waardoor het voor kinderen en vrouwen niet veilig was om alleen over straat te gaan. Diana kreeg behoefte aan vrijheid en zelfexpressie, een breuk met het conservatisme. Met haar warme, zangerige stem, getint door een Spaans accent, vertelt ze haar verhaal.
interview II
dianablok.com
Diana Blok
Diana Blok
35
kiekie
interview II Diana Blok
Hoe heb je de beginperiode in Nederland ervaren en hoe ben je met fotografie in aanraking gekomen?
“De tentoonstelling, ‘(S)he’, gaat ook over gender. Door de diversiteit
“Met uitzicht op de achtertuinen van het Sarphatipark in Amsterdam
In eerste instantie waren ze nogal giechelig, maar later werden ze steeds
begon ik op een piepklein zoldertje met mijn eerste doka. Het was
nieuwsgieriger. That makes a difference. Mijn neefje bijvoorbeeld heeft
allemaal heel minimaal, er was bijvoorbeeld geen douche dus gingen
buren met kinderen van twee moeders. Hij praat daar heel open over op
we naar een badhuis. Het was heel romantisch. Ik wilde van het begin
school, het is voor hem heel normaal. Hij maakt het op die manier voor
af aan via beeld visuele taal ontwikkelen die eigen is. Om die reden ben
andere mensen ook normaal en daar ben ik blij om.”
merk je dat er veel meer discriminatie is dan je eigenlijk denkt. Laatst was er een klasje van tien/elf-jarigen die de tentoonstelling kwam bekijken.
ik nooit naar de academie gegaan en had ik geen geduld om vier jaar te studeren. Ik was klaar om te doen. In de praktijk leerde ik technieken
Waar ben je op dit moment mee bezig?
van professionele fotografen en hoe ik mijn geld kon verdienen, dat was
“Op dit moment ben ik bezig met een interactief project met film, geluid
goed genoeg. Ik heb eigenlijk altijd vrij werk gemaakt en geëxposeerd,
en beweging. Een bewegende camera, in plaats van stil, dat is voor mij
nooit echt voor een krant of een tijdschrift. Wel in opdracht, maar dan
een enorme stap om te doen. En ik ben begonnen met crowdfunding,
mocht ik altijd mezelf blijven. De regie van de studio heb ik ook op straat
erg spannend!“
toegepast. Ik sprak mensen gewoon aan en ging dan bij hen thuis foto’s maken. Daarnaast heb ik ook veel gedoceerd. Bijvoorbeeld in Finland
Waar gaat dit interactieve project over?
op de Academie van Kunst en Industrie en op de Koninklijke Academie
“Zes acteurs en actrices kiezen een rol, die geschreven is voor de
in Den Haag geef ik een masterclasses. Volgend jaar ga ik een seminar
tegenovergestelde gender. Een rol waarvan ze anders nooit de kans
geven op de Universidad Politecnica van Valencia.“
zouden krijgen om die in het echt ook te kunnen spelen. Ze spelen hun eigen monoloog en die zes monologen gaan on stage in interactie
Ben je daarna in Nederland gebleven?
met elkaar. En ik schenk ze hiervoor het podium. Heel experimenteel. Ik
“Nederland is wel mijn basis, maar ik reis veel naar Zuid-Amerika.
werk hiervoor met de Interactive media designer en researcher Pawel
Ik ben geïnteresseerd in menselijke relaties, in cultuur en identiteit van
Pokutyki en de dramaturg Glauber Coradesqui samen. Het is gebaseerd
verschillende culturen en hoe familiestructuren vandaag de dag zijn
op een project uit 1996, ‘Adventures in cross-casting’, waarbij ik samen
vormgegeven. Ik vind dat interessant om te beleven. In vergelijking
met Don Bloch een Amerikaanse novellist, dit concept heb bedacht. Zelfs
tot Nederland is het in andere culturen vaak closer. Daar komen
in het oude Griekse theater werd het al gedaan. In Engeland, in 1700,
bijvoorbeeld oma’s bij het gezin in huis en hebben daar dan een functie.
was dit verboden. In Italië en Frankrijk mochten vrouwen wel een ander
Ik ben ook geïnteresseerd in hoe kinderen uit verschillende culturen
gender spelen. Het gaat eigenlijk over de grenzen van gender, waar
steeds meer mixen, hoe huidskleuren veranderen en hoe mensen zich
vrouwen en mannen soms nog steeds last van hebben. Je wordt geboren
fysiek en geestelijk ontwikkelen. Ik ken die diversiteit ook door waar ik
in een bepaald lichaam. Je ouders hebben al een plaatje van wat het
vandaan kom. Ik heb altijd armoede gezien en ben bijvoorbeeld altijd
allemaal moet gaan worden. Nu komt er meer bewustwording, dat er
geconfronteerd met enorme sociale verschillen, wat hier in Nederland
veel meer genders zijn. Ik kom langzamerhand tot de conclusie dat ik
veel minder is. Dat maakt zo’n land voor een Nederlander vaak heel
altijd op zoek ben naar het Androgyne, de balans en daarvoor gebruik
confronterend. Mensen willen het niet zien. Maar als je ermee groot
ik de verbeelding.“
gebracht bent, krijg je meer compassie en ruimte in je leven.“
Denk je dat je toewijding voor de fotografie je zover heeft gebracht?
Wat was de aanleiding van het project over seksuele diversiteit in Turkije?
“Dat denk ik wel. En voor mijn toewijding ben ik beloond. Ik kan mij
“Ik begon dit project in 2007 omdat ik geïnteresseerd was in het human
volledig richten op het maken van eigen werk en ik word hier ook
right aspect: hoe zou de moslimgemeenschap reageren op andere
voor gevraagd. De ‘Gender monologues’, geïnspireerd op ‘Adventures
vormen van sekuele identiteit naast de hetero? Er was heel veel repressie
in cross-casting’, is bijvoorbeeld gehonoreerd door The Art of Impact
en het was heel onvrij. In vergelijking tot Nederland kunnen mensen hier
(The Art of Impact onderzoekt en stimuleert bestaande en nieuwe
hun manier van leven kiezen, daarom ben ik zo lang hier gebleven. Al
kunstprojecten met een duidelijke impact op een maatschappelijk
wordt het nu wel conservatiever en minder tolerant op veel aspecten.“
thema of vraagstuk red.) Dat is fantastisch, want dat maakt de productie mogelijk. Van ‘Adventures in cross-casting’ zijn recentelijk nieuwe versies
Je hebt onder andere geëxposeerd bij CBK Zuidoost in de expositie ‘(S)he’, wat heb je hier laten zien?
gemaakt en tentoongesteld met acteurs uit Brazilie en voorheen uit Buenos Aires.“
36
37
kiekie
IK BEN GEÏNTERESSEERD IN MENSELIJKE RELATIES, IN CULTUUR EN IDENTITEIT VAN VERSCHILLENDE CULTUREN
artist. Hij is heel bijzonder en slim en ik heb veel steun aan hem. Vooral als je aan iets begint waarvan je niet weet hoe ingewikkeld het is. Samenwerken is de toekomst, je hoeft namelijk niet alles zelf te weten. Als je de juiste persoon vindt, is het zo verrijkend.”
Komt er ook een boek uit over het project Crosscasting? ''Geen idee, ik ben daar nog niet mee bezig. Het zou mooi zijn, al die
Waar wordt de expositie getoond?
portretten bij elkaar. Maar er is wel een film in de maak. De regisseur is
''De expositie gaat reizen door Brazilië op verschillende tentoonstellings-
Sonia Herman Dolz, zij is een fantastische documentaire- en filmmaakster.
ruimtes en in de openbare ruimte. Mijn hoofdbezigheid op dit moment
Ik heb al veel filmmateriaal liggen dat gemaakt is gedurende het proces
is de interactieve installatie van de ‘Gender monologues’. De ene
van de transformatie van de acteurs. Het acteren van de andere gender
tentoonstellingsruimte is een historisch gebouw en de ander juist weer
is iets dat mij geboeid heeft vanaf het begin van mijn fotografie. Een serie
heel modern, het Oscar Niemeyer gebouw. Het belangrijkste is dat de
zelfportretten uit 1975 maakt dit duidelijk. Er is door de jaren heen al heel
bewegende beelden, het geluid en de ruimte een geheel vormen waar
veel film- en beeldmateriaal van de acteurs gemaakt, dat materiaal is
het publiek door gefascineerd en betoverd wordt. De personages die
heel onthullend. Sonia wil hier een documentaire over maken, maar dat is
door de acteurs gespeeld worden zijn uit verschillende tijden van onze
een lang proces. Ik kan mij voorstellen dat dit project Gender Monologues
geschiedenis, een monoloog van Hamlet gaat over in een monoloog van
zich uitbreid om andere landen en nationaliteiten te integreren zoals
Clarice Lispector of Nelson Mandela bijvoorbeeld. Het is een bijzonder
China of Afrika. Welke personage van de andere gender zou een acteur
spannend proces met verrassende resultaten en wij zitten er nu midden
daar kiezen om te spelen? Dat zou fantastisch zijn. En ook om dat te
in. Het is de bedoeling dat ik daar een mooie reeks van dertig foto’s
verwerken in de film.” uit de serie Time Tells, 2012 © Diana Blok
van de Nederlandse en de Braziliaanse acteurs kan laten zien. Het is een portretgalerij van alle genders en de illusie daarvan. Je moet deze
Hoe is het idee voor dit project ooit begonnen?
rol als acteur kunnen en willen doen. Eigenlijk hebben we allemaal
“Het is begonnen met mijn moeder en de jurken die zij maakte. Mijn
twee genders, alleen één van beiden hebben we meer ontwikkeld. Als
moeder had een naaimachine op haar slaapkamer en ze deed heel veel
je die gaat integreren, wordt het heel interessant. David Bowie had dit
met de hand. Ze maakte voor ons, als kinderen, altijd jurkjes. Dat was heel
bijvoorbeeld heel sterk, hij kon zulke vrouwelijke trekken laten zien. Dat
veel werk. Ik heb dat allemaal gefotografeerd in de serie 'Time Tells'. Het
had niets te maken met ‘gay’ of ‘niet gay’, dat was hij niet. Althans, dat
meeste in zwart-wit. Die stillevens, als ik ze zie, vind ik zelf een soort van
was niet waar het om ging. Het past niet ‘in dat hokje’ en dat is precies
haunted, alsof er een geest in zit. De meeste prints zijn A0 en we hebben
FotoLabKiekie
wat ik probeer te laten zien en te doorbreken.”
lang over de keuze voor het papier gedaan. Alles in mijn werk is eigenlijk
Jan Evertsenstraat 79 1057 BR Amsterdam
autobiografisch. Het is mijn persoonlijke interesse.”
Ga je fotograferen of filmen?
Copy Editor Nadine Stoel Grafisch Ontwerp Tjade Bouma tjadebouma.nl
© 2016
FotoLabKiekie
+31(0)20 - 68 30 464 www.fotolabkiekie.com
“Ik gebruik gewoon mijn Nikon. Daarnaast heb ik wel een tweede
Diana is een crowdfundingcampagne gestart voor het project 'Gender
camera. In ‘cross-casting’ werden de acteurs gefotografeerd en nu worden
Monologues' op voordekunst.nl. Voor meer info zie:
amsterdam@fotolabkiekie.com
ze gefilmd. We zijn veel aan het experimenteren met onze interactive
voordekunst.nl/projecten/4750-gender-monologues
OPENINGSTIJDEN: maandag: › 09:30 - 18:00 dinsdag: › 09:30 - 18:00 woensdag: › 09:30 - 18:00 donderdag: › 09:30 - 18:00 vrijdag: › 09:30 - 18:00
p.34/35: Rico Garcia, uit de serie Eu te desafio a me amar (I challenge you to love me) 2014
Interviews Denise Woerdman
Opgave en vragen over abonnementen Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel 0900 226 52 63 €0,10 per minuut Web bladenbox.nl voor abonneren aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen
p.36 van boven naar beneden: uit de serie adventures in crosscasting (Nederland 1997, Brazilië 2013 en Rio de Janeiro 2014): Jesus Christ Superstar, Monica Blok / Queen Elizabeth, Albert Mol / Matahari, Kors van Bennekom. p.37 van boven naar beneden: uit de serie adventures in crosscasting: Frida Kahlo, Alamo Faco / Salome - Oscar Wilde, Christopher S. / Torero van Carmen, Alida Neslo. p.38/39: uit de serie Time Tells, 2012
38
Colofon