KIEKIE no. 33 by Denise Woerdman

december 2021 F R EE F R EEEERF F R EE 33 THE (DIS)CONNECTIONISSUE ― cover © Wouter Zaalberg Toen de Mijnen verdwenen

Laten we ervoor zorgen dat we de connectie met elkaar nooit uit het oog verliezen, zeker niet in deze tijden.

Inhoud No. 33 > december 2021 343832 180422 33

Je leest onder andere hoe Wouter Zaalberg zich vastbijt in een onderwerp en na twee jaar heen en weer reizen, met een rugtas vol beeld en gesprekken met bewoners, een prachtige expositie neerzet over het verdwijnen van de mijnen in Limburg. Een expositie waar we met het lab met veel iefde aan gewerkt hebben. Ook lees je over het werk van Caroline Kist. Een visuele zoektocht naar de intergenerationele effecten van een vroege jeugd van haar vader in een Japans interneringskamp in voormalig Nederlands-Indië. Een verhaal waarin we zien hoeveel impact een bepaalde verbinding, een generatie later, nog steeds heeft op haar en haar zoon.

Tijdens deze Coronacrisis zijn we scherper gaan zien hoe belangrijk toevallige ontmoetingen en informele contacten zijn. Een besef dat connectie niet altijd vanzelfsprekend is. Mijn doel met deze Kiekie is om de verbinding te maken tussen de makers, de verhalen en de lezer.

24 interview I: p. 04 Wouter Zaalberg canon: p. 16 Future Focus editor's pick: p. 18 (dis)connection fotoacademie: p. 24 Here We Are We Here sony ambassadeur: p. 28 Maaike Ronhaar heart gallery: p. 32 Aidsfonds claire felicie: p. 34 Falling Man kiekie fine art: p. 36 Exhibitions interview II: p. 38 Caroline Kist › foto voorwoord: © Anouk van Kalmthout

Ik wens iedereen een decembermaand vol warmte en liefde toe!

DeniseLiefs,

“Verbinding is de energie die bestaat tussen mensen wanneer zij zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen. Wanneer mensen kunnen geven en ontvangen zonder oordeel en steun en kracht ontlenen aan de relatie.” Brené Brown is een onderzoekshoogleraar maatschappelijk werk aan de University of Houston in de Amerikaanse staat Texas en kwam tot deze definitie over de betekenis van verbinding.

Voorwoord

Toen de verdwenenMijnen

@wouterzaalbergwouterzaalberg.nl 44

Wouter Zaalberg

In de fototentoonstelling Toen de Mijnen verdwenen laat fotograaf Wouter Zaalberg zien hoe de streek is veranderd sinds en door de mijnsluiting. Het is een geschiede nis van Heerlen en omstreken, verteld via indringende portretten, landschappen en stillevens. Wouter schoot in een periode van twee jaar ruim tweehonderd beelden in de Mijnstreek. De sluiting van de mijnen sloeg een gat in de welvaart en in de trots van veel bewoners van de regio. Heerlen, een stad waar alles draaide om het zwarte goud, moest zichzelf opnieuw uitvinden. Dat gebeurde met horten en stoten en met een flinke portie tegenslag.

"Ja. Ik ben dit werk gaan doen omdat het een kans biedt om je hoofd over de schutting te steken en de wereld om je heen te bekijken. Dan kom je denk ik vrij snel uit bij een vorm van documentaire. De mijnstreek en haar geschiedenis waren voor mij onbekend maar totaal fascinerend. Twee jaar lang keek ik over de schutting en vroeg mij af: wat is hier precies gebeurd? Waarom is de streek zoals hij vandaag de dag is?"

"Ik was pas een jaar bezig als fotograaf toen ik hieraan begon, en dat betekende dat ik nog heel erg een stijl moest ontdekken waarin ik Toen de Mijnen verdwenen precies wilde maken. Ik kwam tot drie uitgangspunten. In de eerste plaats moest het een mozaïekvertelling worden: verschillende type foto's (portret, landschap, stilleven) en verschillende verhaallijnen door elkaar, ik wilde het geheel laten zien en niet alleen de mijnwerkers, of de landschappen. Ik ben opgeleid als historicus en daarmee gewend om van feiten een groter plaatje bij elkaar te puzzelen. Dat wilde ik ook hier doen. Plus: door verschillende foto's achter elkaar te zetten kan je mooi spelen met ritme en tegenstellingen.

"Drie jaar geleden begon ik als zelfstandig fotograaf (ik werkte in de Amsterdamse politiek) en wilde als eerste een verhaal maken over de energietransitie, een onderwerp waar ik als politiek strateeg veel over had nagedacht. Als een soort prelude wilde ik daarvoor wat portretten maken van mensen die een grote (energie)transitie in hun leven hadden meegemaakt. En toen dacht ik aan de mijnwerkers, want hadden we niet ooit kolen en mijnen? Ik belde het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen met de vraag of ze toevallig wat oud-mijnwerkers kende. Het Nederlands Mijnmuseum bleek wat oud-mijnwerkers te kennen, het waren veelal vrijwilligers van ze. En zo toog ik meer dan twee jaar geleden voor het eerst naar de mijnstreek. Ik maakte studioportretten van de oud-mijnwerkers, op zich aardig, maar in de gesprekken merkte ik al snel dat het echte verhaal zat in de mate waarin mijnbouw (en kerk) de samenleving van deze regio heeft vormgegeven en de grondigheid waarmee die wereld verdween; het verleden is letterlijk uit het landschap gesneden. Die fascinatie was het begin van dit project."

Hoe ben je op het idee gekomen voor dit project?

Had je gelijk voor ogen hoe je dit project aan wilde pakken qua stijl?

In de tweede plaats moest het maken van de foto het eindpunt, en niet het begin zijn van het creatieve proces: achter iedere foto zit research, voorbereiding en een idee (de één beter dan de ander). Het meeste werk voor het project vond achter mijn computer in Amsterdam plaats. Ik ben, met andere woorden, niet op een straathoek staan wachten tot een oud-mijnwerker voorbij kwam. In de derde plaats hou ik van donker met dramatisch licht en daar heb ik mij maar aan overgegeven; Toen de Mijnen verdwenen is een serie geschoten in een donker palet."

Fotografeer je het liefst documentair en waar komt dat vandaan?

7 interview I Wouter zaalbergTHE(DIS)CONNECTIOn ISSUE 6

Hoe is jouw expositie uiteindelijk tot stand gekomen?

Omdat dit niet alleen een fototentoonstelling is, maar ook een vorm van geschiedschrijving, voegde dat een extra laag kopzorgen toe: niet alleen selecteerde ik op esthetische en metaforische gronden, maar ik wilde ook een relatief compleet verhaal vertellen waarin iedere foto het narratief vooruit duwt, en niet tot stilstand komt in interessante maar irrelevante zijwegen. Ik heb een paar foto's (niet teveel, je kan nog gewoon langskomen om mooie fotos te kijken) geselecteerd die ik saai of simpel vond als foto, maar wel belangrijke stukjes in het geheel vormde."

Kun je een voorbeeld geven van zo'n verhaal dat niet mocht ontbreken voor de grote lijn?

"Na de sluiting van de mijnen is er een ongekende sloopwoede op de stad losgelaten. Alles wat zijdelings met de mijnen te maken had ging plat, in haar plaats kwamen winkelcentra, parkeergarages en ander betonpracht. Een beetje alsof je een deel van het Amsterdamse centrum sloopt en er twintig distributiecentra voor terugzet. Traumatisch. Die sloopwoede werd aangewakkerd door Hub Savelsberg, met de bijnaam Hub De Sloper. Een wethouder met bijzonder goede connecties in de bouw en vastgoedwereld. Ik vond dat hij erin moest, hij is zo'n kernfiguur geweest in de creatie van het nieuwe Heerlen. Maar hoe? Hij is al lang dood en er is geen standbeeld die je van hem kan fotograferen (ik heb

IK BEN OPGELEID ALS HISTORICUS EN DAARMEE GEWEND OM VAN FEITEN EEN GROTER PLAATJE BIJ ELKAAR TE PUZZELEN. DAT WILDE IK OOK HIER DOEN.

"Dit was allemaal compleet nieuw voor mij. Zo'n groot project, een eigen expositie, een selectie maken van foto's. Het zorgde voor een hoop nieuwe ervaring. Neem bijvoorbeeld het selectieproces, wat toch aanvoelde als met een kaasrasp over je ziel schaven. Het was eindeloos puzzelen aan een volgorde en er uiteindelijk nog slecht van slapen.

mij overigens als regel gesteld dat ik geen standbeelden en andere aandenkens fotograaf, dan word je meer een verzamelaar dan fotograaf).

Uiteindelijk heb ik zijn oude werkkamer gefotografeerd in het stadhuis, op het moment dat het stadhuis verbouwd werd. Het leek mij de beste manier om iets uit het heden te koppelen aan het verleden. (red. zie beeld pagina 11)"

"Gelukkig ben ik gezegend met een vriendin met een uitgesproken mening en een scherpe geest. Omdat zij natuurlijk niet achter de camera heeft gestaan was voor haar het beeld losgekoppeld van de ervaring, en dat zorgde dat ze veel genadelozer foto's kon afserveren dan ik. Een middelmatig portretje is in mijn hoofd toch al snel een grandioos meesterwerk omdat het twee dagen heeft gekost om de persoon te vinden, je zijn hele huis hebt verbouwd, je al zijn ruiten hebt afgeplakt, en het met veel pijn en moeite is gelukt om de familiefoto buiten het kader te houden. Die bagage had Laura niet, voor haar was het gewoon een middelmatig portret dat eruit moest. Dat was fijn. Zonder haar had ik dit project nooit kunnen maken."

THE(DIS)CONNECTIOn ISSUE

Hoe is het uiteindelijk gelukt een selectie te maken waar je tevreden mee was? Kreeg je daar hulp bij?

1110 THE(DIS)CONNECTIOn ISSUE interview I Wouter zaalberg

Working with the Best

THE(DIS)CONNECTIOn ISSUE

1514 advertentiesTHE(DIS)CONNECTIOn ISSUE

16Canon canonfuturefocus 16 17

FUTURE-FOCUSCANON.NL/NAAR: Future Focus

"HET STUDENTENPROGRAMMA DAT MEEHELPT

LID

Future Focus brengt fotografie- en filmstudenten in contact met professionals van over de hele wereld! Zo is het Het Canon Student Development Programme onderdeel van Future Focus van Canon, een programma dat is ontworpen om studenten fotografie en videografie te helpen de sprong naar de professionele wereld te maken door middel van mentorschap en stages. Maar ook krijg je toegang tot onder andere mentorships, portfolio reviews, exclusieve kortingen en live evenementen. Word dus snel lid!

Kuleshova17 @ksukuleshovakseniakuleshova.de

Eén van die studenten die ooit de sprong hebben gemaakt is Ksenia Kuleshova. “Het Canon Student Development Programme was een belangrijke ervaring voor mij. Ik had veel meetings en gesprekken met professionals in de fotojournalistiek. Naast de belangrijke feedback maakte ik nieuwe vrienden en bouwde ik langdurige relaties op.” WORDEN? DAN

OM VAN JOU EEN PROFESSIONAL TE MAKEN."

KSENIA KULESHOVA

CANON FUTURE FOCUS

Ksenia

Editor's Pick

Beeldend kunstenaar Greet Weitenberg onderzoekt in haar werk de realiteit en transformeert deze naar een niet bestaande nieuwe realiteit. Haar zwak voor leegheid, verstilling, grafische lijnen en geabstraheerde ruimtes komen duidelijk tot uiting in haar serie Abandoned Foto’s van verlaten ruimtes worden door middel van collages, weggesneden delen, gekleurd papier, belicht en opnieuw gefotografeerd. Hierdoor creëert Weitenberg nieuwe werelden, waarin we zelden mensen zien, maar waar we ze wel kunnen voelen.

The Lost World is een project rondom mijn avonturen over verlaten plekken in Japan. Het verhaal wordt verteld door middel van afbeeldingen en geschreven herinneringen en resulteert uiteindelijk in een fotoboek en expositie.

Misschien heb je wel eens van de Japanse term 'mono no aware' gehoord, de melancholische schoonheid van vergankelijkheid. Ik kwam het telkens weer tegen tijdens mijn reizen door Japan; leegstand en verloren plekken. Niks futuristisch, eerder apocalyptisch. Ik was geïntrigeerd en begon deze plekken enigszins obsessief vast te leggen.

(dis)connection (dis)connection

232222 23 greetweitenberg.nl @greetweitenberg.visual.artist

pickeditor's

Of: hallo en daar zijn we. Wij. En jij. Doemt gelijk een vraag op in ons hoofd. Een vraag met een antwoord. Of zonder. Maar dat maakt ‘m stellen niet minder verleidelijk. Dus komt ie. "If you are here then who am I?"

Here We Are We Here fotoacademieherewearewehere

BOOKSHOP

GRADUATION SHOW

We horen je denken. Huh? En dat snappen we. Dus even iets meer context. We, dat zijn wij. De laatste lichting beeldmakers van de Fotoacademie Amsterdam. En hier, dat is Loods 6 van 17 tot en met 19 december 2021 vind je ons precies daar. Met een graduation show, onze grote finale. 11 beeldmakers op 1 plek. Elf manieren om dat ene antwoord te vinden. Of niet.

HERE WE ARE WE HERE

Klopt helemaal, een expo én een boekenwinkel. In Loods 6 liggen straks ook (foto)boeken en prints voor je klaar. Blader door het werk van de makers – en neem het mee naar huis als je nog geen afscheid wilt nemen

Je ziet en hoort ons nu elke dag op @expo_here_we_are_we_here. Zie je daar! - 19 december –

VOLG ONS

― 17

loods20216 vr/za/zo 11

17 uur toegang @expo_here_we_are_we_heregratis @lex_kortenoeven @olgawagemans @ceesbeuzekomceesbeuzekom.nl@hiske.altena @carolinegirardotbijnenanitaoosterloo.nl@anita_oosterloo 25

Fotoacademie2424

Fotoacademie2626 fotoacademie @alexstephens1071 @zoe_dewijn @roosklijnfoto @nnefjodov @korvantatenhove 27 herewearewehere Here We Are We Here

28 2929

Wat betekent het Sony ambassadeurschap voor jou?

"Minka, wat een badass is dat. Ze staat alleen op het podium en begeleidt zichzelf. De energie spat eraf, zelfs bij de seated shows krijgt ze het publiek mee, en stil.. ik vind dat zo knap."

@maaikeronhaarmaaikeronhaar.com

Wat is het eerste wat je weer gefotografeerd hebt toen de bands weer mochten optreden na deze zomer?

Sony Ambassadeur

“Eind 2018 ben ik Sony European Imaging Ambassador geworden als eerste vrouw in de muziek in Europa. Ik ben erg blij dat Sony vertrouwen heeft in iemand die relatief onbekend is. Maar ook dat ze iemand uit de muziek branche hebben gekozen, dat zie je niet veel. Ik vind het goed dat er nu ook aandacht is voor muziekfotografie.”

Hoe ben je beland in de popfotografie? “Muziek is één van de belangrijkste dingen in mijn leven. Naar een concert of festival gaan en het horen van live muziek heeft iets magisch. De energie die ontstaat tussen de artiest en het publiek is heel bijzonder. Toen ik mijn eerste camera had gekocht besloot ik dat ik die magie vast wilde leggen. Ik ben vervolgens begonnen met het meenemen van mijn camera naar muziekvenues om stiekem foto’s te maken. Toen ik een klein portfolio had opgebouwd ben ik fotograaf geworden bij mijn lokale venue. Daarna ben ik bands gaan volgen omdat er zo veel meer is dan alleen op het podium. Het samenwerken met alle mensen achter de schermen en de muzikanten is het mooiste dat er is, dat wil ik vastleggen. Ik noem dat all that moves around music. Er waren veel mensen die iets in mijn werk zagen en mij kansen hebben geboden, dat is echt te gek.”

Welke foto die je ooit gemaakt hebt is voor jou het meeste waardevol?

Maaike Ronhaar

“Er zijn er meerdere maar ik moet nu denken aan één van de laatste shows waar ik fotografeerde. De Amsterdamse band Hang Youth, die speelden op 13 november dit jaar een show in een uitverkocht Paradiso. De overheid had net bekend gemaakt dat er nieuwe coronamaatregelen in zouden gaan op die dag waardoor evenementen moesten stoppen om 18:00 uur. De band besloot de show naar de middag te verplaatsen zodat deze toch door kon gaan. Vanaf het eerste woord dat de zanger uitsprak veranderde bijna heel de benedenvloer in een pit en dit bleef doorgaan tot het einde van de show. Dat was één van de meest bijzondere ervaringen ooit.”

Met welke lenzen fotografeer je het liefste?

“Ik heb de mazzel dat ik met veel bands heb kunnen blijven werken tijdens de lockdown. Er zijn veel livestreams geweest, muziekvideo’s opgenomen, met bands in de studio gezeten. Volgens mij was een van de eerste (seated) shows Sonic Whip in Doornroosje met Temple Fang en Silver Bones. Dat was zo geweldig, je beleeft zo’n dag nu zo anders, zelfs het hangen en wachten is nu leuk. Je wilt maximaal genieten van elk moment. Ik ben erg dankbaar dat veel bands/muzikanten met me willen werken.”

"Temple Fang is een band uit Amsterdam die ik volg als documentaire fotograaf. Jevin, één van de twee gitaristen van de band, beweegt net als een martedor tijdens het spelen. De hele band is een genot om naar te kijken en luisteren. Dit is één van mijn favoriete foto's."

“Mijn favoriete lenzen zijn: De 24-70mm f2.8 GM, die zit standaard op mijn body en die gebruik ik voor het meeste van mijn werk. Omdat je van 24 tot 70 mm kunt gaan, kun je deze lens voor heel veel momenten gebruiken. Als het niet voldoende is heb ik nog de 70-200mm f2.8 als backup. Maar ik sta het liefst midden in de actie. De Zeiss 85mm f1.8 gebruik ik veel voor portretten of als ik veel ruimte heb in een zaal. Dit is een hele lichtsterke lens.”

ambassadeursonyRonhaarMaaike

Maaike Ronhaar is een Nederlandse documentairefotograaf die zich voornamelijk bezighoudt met muziekfotografie. Ze wil door middel van haar foto's de magie van muziek en de artiesten achter de muziek in beeld brengen. Maaike legt de verhalen van artiesten vast in de vorm van tijdloze foto's die je het gevoel geven alsof je er zelf bij was. Ze is niet op zoek naar het perfecte shot, maar wil de energie en de emotie van het moment overbrengen op de kijker.

Hang Youth in een uitverkocht Paradiso

Een afdruk is meer dan een foto. Het printen van een prachtige foto levert een meerwaarde die presentaties op notebooks, digitale fotoli jsten en zelfs HD-schermen niet kunnen benaderen. De extra’s zoals een bij het motief passend oppervlak, en zelfs de geur van het papier van uw afdruk op A3 of A2 brengen een foto tot leven - en de emotie tijdens het maken van de opname weer terug. Want bij printen gaat het net als in de fotografie om gevoel!

Logisch toch? Zelf afdrukken!

ARCA: zorgen voor zorgeloos printen

Bij Arca alle topmerken onder 1 dak: Grote voorraden: Snel geleverd,scherp geprijsd.

Als

fotograaf weet u precies hoe u uw foto geprint wilt hebben. Met de techniek die Arca aan print ers biedt naast een ongekend breed assortiment printmedia bepaalt u als fotograaf de kwaliteit én snelle levertijd. En of het nu om Fine Art museumniveau gaat, subtiele details in een babyportret of om de meest intense kleuren voor een instore of outdoor XL-print, de support van Arca zorgt ervoor dat u uw workflow tot in de puntjes beheerst. Laat u de foto’s liever door een specialist afdrukken dan bent u bij Fotolab Kiekie, Jan Evertsenstraat 79, 1057 BR Amsterdam, 020-6830464 op het juiste adres. Dit bedrijf maakt al jaren gebruik van printers en media uit ons assortiment. Printers & Supplies BV HarriePlotter Printer kopen - maatwerk bij Arca! Op het gebied van printers bieden wij alle mogenli jkheden.. Onze uitgebreide ervaring met zowel Mac als Windows omgevingen, unieke support via eigen helpdesk en onze customized profielen garand eren probleemloos opstarten. Inruil- en financiëring opties, de Goldstar Epson occasion printers: wij vinden voor iedereen een oplossing. En elke printer wordt door ons vóór aflevering getest! Arca Printers & Supplies | Plaza 11e | 4782 SL Moerdijk | T: 0168-380908 | F: 0168-380910 | M: Shop@arca-nl.nl Zoek niet langer, maar bel ons: 0168-380908Ofsurfnaarwww.ARCA.nl Het verzekeringspakkettotale voor de beroepsfotograafenstudent We gaan geen beren in het bos zoeken! o.a. APPARATUUR VERZEKERING NieuwwaardeAll-Risk dekking INVENTARIS VERZEKERING Incl. inductie -RiskAANSPRAKELIJKHEIDschadesBEDRIJFIncl.dekkingvoordetefotograferenklantgoederen www.KBRbeheer.nl info@KBRbeheer.nl adv. P/F.indd 29-01-2014 10:24:56 3130 advertentiesTHE(DIS)CONNECTIOn ISSUE COVERING ALL THE NEEDS OF PROFESSIONAL PHOTOGRAPHY BERLIN • PARIS • AMSTERDAM • HAMBURG • DÜSSELDORF • FRANKFURT • BARCELONA • MALLORCA seven eleven rent New Address in Amsterdam Veemarkt 66 Amsterdam 1019DD 711RENT.COM

GROOTSTEPRINTERSUPPLIESASSORTIMENTBREEDSTE&SPECIALISTINDEFOTOBRANCHE Wij

―

Waarom heb je voor dit beeld gekozen en hoe past het binnen jouw stijl als fotograaf?

heartgallery3232Aidsfonds aidsfonds

@neeltje_devriesneeltjedevries.com

Neeltje de Vries

@elidijkerselidijkers.com

Ik speel met esthetiek, emotie en frictie, met het verschil tussen hard en zacht. Ook zoek ik naar iets dat ik herken. Regelmatig hoor ik terug dat de vrouw in het beeld op mij lijkt.”

Het werk van Nederlandse kunstenaars in huis halen en tegelijkertijd de aidsbestrijding steunen? dat kan sinds februari dit jaar bij heartgallery; een initiatief van Aidsfonds. Fotografen als Neeltje de Vries, Marjolein van der Klaauw, Eli Dijkers, Marc de Groot, Tara Fallaux en Eric van den Elsen liepen warm voor het initiatief en stellen hun werk exclusief voor de online galerie beschikbaar. Hiermee maakt Aidsfonds hun werk voor maar 25 euro per maand bereikbaar voor een breed publiek. Zo leuk kan doneren dus ook heartgallery-aidsfonds.nlzijn.

Waarom heb je voor dit beeld gekozen en hoe past het binnen jouw stijl als fotograaf?

GOED DOEL AAN DE MUUR

@marjoleinvanderklaauwmklaauw.com

“De foto’s heb ik in samenspraak met de heartgallery gekozen. Het zijn beelden die passen bij wat ik doen. Ik fotografeer graag op straat, terwijl ik vele kilometers per dag loop, op zoek naar iets wat ik wil fotograferen. Ik word aangetrokken door het licht, door de situatie of een emotie, maar in alle gevallen gaat het om mensen of menselijke sporen. Mijn fotografie heeft zijn oorsprong in het dagelijks leven. Ik fotografeer mensen op straat of thuis in hun eigen leefomgeving. Maar wel op een manier dat mijn beelden vragen oproepen bij de kijker, dat degene die de beelden ziet een eigen verhaal bij het beeld maakt. Het is voor mij belangrijk dat een beeld tegelijkertijd esthetisch is en een rafelrandje heeft. Hierdoor schuurt het en blijft het langer hangen. Zo’n beeld doet ook het leven meer recht aan; dat is niet alleen maar mooi of alleen maar lelijk.”

“De buurt Castro staat vooral bekend als het hart van San Francisco's homogemeenschap. De buurt, die eerder als de Eureka Valley bekendstond, wordt bekend als Castro, waar een theater dat zo heette en op de hoek van Castro en Market Street gevestigd was. Tegen 1975 had Harvey Milk er een camerawinkel geopend. Als homo-activist droeg hij verder bij tot het begrip van Castro als homobestemming. Het gebied werd zwaar geraakt door de aids/hiv crisis van de jaren '80. In het begin van die periode begonnen stadsambtenaren met een hardhandig optreden in badhuizen en lanceerden initiatieven die poogden de verspreiding van aids te verhinderen. Kiosken die nu aan Market en Castro Street staan promoten safe sex.

Als documentair fotograaf bekijk ik met een realistische en humoristische blik de samenleving met een in-your-face stijl. Ik vind dit een krachtige foto die goed past bij het goede doel van het AidsFonds.”

“Voor heartgallery koos ik een beeld voor een wat bredere doelgroep maar waar je toch duidelijk mijn hand in kunt herkennen. Ik fotografeer doorgaans vrouwen, meestal naakt. Ze ogen dichtbij, maar tegelijk is er een afstand voelbaar. Vaak zijn ze ook anoniem.

Eli Dijkers

heartgallery

Waarom heb je voor dit beeld gekozen en hoe past het binnen jouw stijl als fotograaf?

Marjolein van der Klaauw

@clairefelicieclairefelicie.com

En kan de dood ook niet juist zin aan ons leven geven? Of zoals beeldend kunstenaar Jan Wolkers het formuleert: "Zonder dood zou er waarschijnlijk geen seksueel genot zijn, want zonder dood zouden wij ons niet hoeven voort te planten." Zijn wij kortom, in onze reactie op het virus, niet meer met overléven bezig dan met léven?”

Wat was de aanleiding om dit project te starten?

De oerdriften seks en dood (Freud: Eros en Thanatos) kwamen op in mijn gedachten maar ook wat het voor consequenties heeft dat wij religie en het idee van een hiernamaals grotendeels achter ons hebben gelaten. Ik stelde mezelf de vragen: Verlamt de angst voor de dood zodanig dat we niet meer durven te leven? Is het omdat wij het idee van een hiernamaals grotendeels hebben verlaten, dat wij er alles aan doen om de dood te vermijden, terwijl het de enige zekerheid is die wij in het leven hebben?

Claire Falling34FelicieMan34

35 manfallingClaireFelicie

Wanneer het noodlot toeslaat, hebben we dan nog wel iets in handen om daarmee om te gaan? Ons antwoord op het Coronavirus en de maatregelen, maakte die vraag voor mij nog eens extra urgent.”

Waar gaat het fotoboek Falling Man over?

Vervolgens heb je een lithograaf, drukker en binder nodig, en die worden verzorgd door Jos Morree van Wilco Art Books. Zo ontstaat er een hele fijne groep mensen die het allerbeste en mooiste boek van jouw serie willen maken. Vervolgens moet het boek natuurlijk gefinancierd worden, en dat is een uitdaging op zichzelf want een mooi boek maken is gewoonweg heel erg duur. Vandaar dat ik besloot een crowdfund op Voordekunst te doen om in ieder geval het grootste deel van de kosten bekostigd te krijgen. En dat is gelukt, iets waar ik enorm blij en dankbaar om ben!”

Het boek is tzt te bestellen via clairefelicie.com. In januari zal het te koop zijn bij o.a. boekhandel Athenaeum met een begeleidende expositie verzorgd door Fotolabkiekie.

“Sinds 2017 maak ik portretten van mensen, vrienden en familie, met hun ogen gesloten. Ik noemde die portretten de Memento Mori portretten - gedenk dat je sterfelijk bent. Al een hele tijd voor ik tot het maken van deze portretten overging, vroeg ik me af of wij in onze cultuur nog wel kunnen omgaan met ziekte, lijden en dood.

“De Coronamaatregelen waren de aanleiding om met mijn fototoestel naar de Wallen te gaan. Dit normaal zo drukke gebied was nu stil en verlaten. We moesten op anderhalve meter van elkaar blijven en als je daar de uiterste consequentie van doordenkt, dan is dat, dat er geen seks meer mogelijk is.

Hoe gaat het fotoboek tot stand komen en wie helpen je daarbij?

“Als ik een boek wil maken wend ik mij allereerst tot Sybren Kuiper, de vormgever waar ik twee eerdere boeken mee heb gemaakt. Het is wonderbaarlijk hoe snel hij begrijpt wat ik wil zeggen met een serie en hoe hij dit vervolgens briljant in boekvorm weet te gieten.

Claire Felicie is een geëngageerde fotografe en heeft tal van mooie projecten en boeken op haar naam staan zoals Here are the Young Men (portretten van mariniers voor, tijdens en na hun missie naar Afghanistan in 2010) en Only the Sky Remains Untouched (foto’s van vijftien veteranen die lijden aan een posttraumatische stressstoornis, 2016). De Amsterdamse fotografe probeert in haar werk zichtbaar te maken wat onzichtbaar is. De Coronacrisis was de onmiddellijke aanleiding voor haar nieuwe fotoboek Falling Man. In tweeluiken stelt ze seks, dood en religie tegenover elkaar. Die tweeluiken combineert zij met de zogenoemde Memento Mori portretten. De foto’s nodigen uit om na te denken over de eigen sterfelijkheid.

Kiekie

artfinekiekieexhibitions

Exhibitions36

Het Global Center on Adaptation (GCA) zet zich sinds 2018 in om landen, organisaties en bedrijven te stimuleren klimaatbestendig te worden. Het hoofdkantoor van het GCA bevindt zich sinds 2021 in het Floating Office Rotterdam, het grootste drijvende kantoorgebouw ter wereld. De fotografen Supratim Bhattacharjee, Kadir van Lohuizen en Cynthia van Elk brengen op geheel eigen wijze de gevolgen van de klimaatverandering in beeld.

Neeltje de Vries (1976) was grafisch vormgever voordat ze een carrière in de fotografie begon. Haar werk, dat wordt gekenmerkt door sterke lijnen en vormen van het vrouwelijk lichaam, wordt duidelijk geïnspireerd door haar grafische achtergrond. Maar ook door haar lange geschiedenis van het kijken naar vrouwen.

SUPRATIM BATTACHARJEE KADIR VAN LOHUIZEN, CYNTHIA VAN ELK at Global Centre on Adaptation Rotterdam

40 jaar Tetterode at De Hallen, Amsterdam

Voor de expositie in ÂIME mocht FotoLabKiekie de fine art prints en baklijsten verzorgen

Onze Giclée Fine Art Printing-service is waar we bekend om zijn geworden. We voorzien van advies van begin tot het eind en zorgen voor een perfect eindresultaat. Of het nu gaat om één print of een hele expositie. Hier een overzicht van onze samenwerkingen op het gebied van Fine Art de afgelopen tijd.

biedt met tentoonstellingen een podium aan professionele kunstenaars uit Deventer en nabije omgeving. Op de lange muur, tegenover de ingang van de theaterzaal zijn het hele jaar exposities van verschillende kunstenaars te bewonderen.

EVA VELDHOEN Play at MIMIK Deventer

Voor dit project maakte FotoLabKiekie de fine art matte prints van maar liefst 350 cm lang

NEELTJE DE VRIES at ÂIME, Brussel

Op een steenworp afstand van De Hallen vind je het grootste woon-werkcomplex van Amsterdam. Veertig jaar geleden voorkwamen krakers de sloop van de voormalig lettergieterij gelegen tussen de Bilderdijkstraat en de Da Costakade. Sindsdien is het pand uitgegroeid tot een creatief bolwerk. Speciaal voor het 40-jarig bestaan van Tetterode legde fotograaf Dominique Panhuysen – zelf onderdeel van de leefgemeenschap sinds 1990 –het pand en haar bewoners vast.

De in Twello geboren en getogen fotograaf liet zich inspireren voor PLAY door de abstracte LEGO-bouwwerkjes van haar 5-jarige zoon Oscar.MIMIK

3736

In opdracht van het multidisciplinaire ontwerpbureau Kummer&Herrman hebben wij de giclée prints en finishing op dibond verzorgd voor het Global Center on Adaption.

Kiekie fine art

verzorgde de matte fine art prints op dibond 01 03

DOMINIQUE PANHUYSEN

Caroline3838

Caroline Kist is fotograaf en student aan de Fotoacademie in Amsterdam en lanceerde de afgelopen maand haar eerste fotoboek Het was niet mijn oorlog samen met een prachtige expositie. Deze persoonlijke fotoserie gaat over de visuele zoektocht naar de familiegeschiedenis van Caroline. We vroegen haar over het ontstaan van de serie en de creatie van het fotoboek.

Het was niet mijn oorlog

@carolinekistcarolinekist.nl Kist

39 KistCarolineIIinterview

Waarom gebruik je dit project niet voor je eindexamen?

40 41

Je studeert aan de Fotoacademie. In welk jaar zit je momenteel?

Kun je jouw stijl van fotograferen omschrijven?

kamp verliet, raakte de passages over zijn vroege jeugd mij intens. Toen dacht ik: dit verhaal wil ik vertellen. Uit bewondering voor mijn vader, grootmoeder en grootvader (de laatste heeft de oorlog niet overleefd).

VIER JAAR GELEDEN LAS IK HET LEVENSVERHAAL VAN MIJN VADER DAT HIJ JAREN EERDER HAD GESCHREVEN. INMIDDELS ZELF MOEDER VAN EEN ZOON VAN 6 JAAR, PRECIES DE LEEFTIJD WAAROP MIJN VADER HET KAMP VERLIET, RAAKTE DE PASSAGES OVER ZIJN VROEGE JEUGD MIJ INTENS. TOEN DACHT IK: DIT VERHAAL WIL IK VERTELLEN.

"Ik zit nu in het derde jaar van de Fotoacademie. Net over de helft."

"Wat dit project betreft heb ik bewust niet gewacht tot het eindexamen van de Fotoacademie. Het is zo uiterst persoonlijk en precair én ik was hier al twee jaar voor mijn start aan de Fotoacademie mee begonnen. Ik wilde het niet in die context beoordeeld hebben. Ik wilde vooral vrij kunnen maken. Maar niet zonder Vesna Vidakovic, mijn docente in mijn eerste jaar. Zij is echt vormend geweest wat betreft mijn durf om te maken en te uiten. En niet zonder de zo essentiële inzichten van mijn mentor Nicole Segers. Zij heeft mij meegenomen op het pad van eigenheid. Op het pad van ‘wat wil jij zeggen’ en vooral ‘laten zien wat je voelt’.

Voor wie en wat mijn vader ondanks zijn trauma geworden is. Maar ook vanuit een meer persoonlijke én universele gedachte: wat is het effect van trauma op volgende generaties?

Gaandeweg het project merkte ik dat het mij aan tools ontbrak om het naar een hoger plan te tillen. Dus heb ik me eindelijk definitief aangemeld bij de Fotoacademie, een lang gekoesterde wens. Ik durf zonder enige terughoudendheid te zeggen dat dit de keuze van mijn leven blijkt. Alles vind ik op de Fotoacademie. Bedding, verdieping, geestverwantschap en expertise."

"Het was niet mijn oorlog heb ik op 6 oktober gepresenteerd in galerie KochxBos in Amsterdam. Een overweldigende mijlpaal na vier jaar werken aan dit verhaal."

"Mijn vader heeft als klein jongetje gevangen gezeten in een Japans interneringskamp in voormalig Nederlands-Indië. Dit was voor mij een gegeven en geen geheim. Vier jaar geleden las ik het levensverhaal van mijn vader dat hij jaren eerder had geschreven. Inmiddels zelf moeder van een zoon van 6 jaar, precies de leeftijd waarop mijn vader het

Wanneer is het boek uitgekomen?

"Oog voor het verborgene en kwetsbare. Ik houd ervan het niet concreet te maken, in het midden te laten wat een beeld zou moeten of willen zeggen. Dat zou je poëtisch kunnen noemen. Ik laat graag ruimte voor twijfel en interpretatie van de kijker. Tegelijkertijd leg ik mezelf nog niet vast qua stijl. De Fotoacademie is voor mij een fijne plek om te ontdekken waar precies mijn vertelkracht ligt."

Hoe ben je op het idee gekomen voor het project 'Het was niet mijn oorlog'? En waarom juist nu?

KistCarolineIIinterview interview II CAROLINE KISTTHE(DIS)CONNECTIOn ISSUE

42 43 interview II CAROLINE KIST

"Nadat ik de vormgeving op orde had ben ik een crowdfunding begonnen; wat voor mij compleet nieuw was. Mies Koppelmans van Voordekunst heeft mij zó goed begeleid in het proces, later aangevuld met tips van fotograaf Martijn van de Griendt (zeer ervaren in het crowdfunden). Ook hierin bleek het voor mij een kwestie van duwtjes qua durven en gaan. Mies zei regelmatig: “duik in het hoofd van de donateur; waarom zou iemand willen bijdragen aan jouw boek; ze moeten weten wie je bent”. Het werd al snel duidelijk dat verschuilen geen optie was.

En hoe heb je de financiering aangepakt?

Kun je me vertellen hoe je de vormgeving van het fotoboek hebt aangepakt?

Dankzij Nicole heb ik binnen dit project een connectie kunnen maken tussen mijn hoofd en hart."

KistCarolineIIinterview

Waar bestaat het project uit en waar gaat het inhoudelijk over?

Hoe fotografeer je een trauma uit het verleden?

THE(DIS)CONNECTIOn ISSUE

"Op een gegeven moment besefte ik dat de beste vorm voor dit verhaal een fotoboek zou zijn. Ik houd van de intimiteit en ook de tijdloosheid die een boek kan hebben. Ik was best ver in het proces van vormgeving. Maar gaandeweg bleek dat ik door mijn beperkte expertise op dat gebied, niet precies kon vatten of overbrengen wat ik wilde duiden met Het was niet mijn oorlog Gelukkig kwam grafisch vormgever Asja Keeman op mijn pad. En dat was love at first sight. Asja begreep precies de essentie van mijn verhaal. En toen zij mij destijds haar eerste opzet liet zien, was ik tot tranen geroerd. Zij maakte het rond. Het verdere proces met Asja liep ook zeer soepel, van het kiezen van papiersoort tot drukker, Asja nam mij mee in deze nieuwe wereld. Het fijnste was dat we beiden elk detail op waarde schatten. Alle keuzes hebben we weloverwogen en met aandacht gemaakt."

"Het is een visuele zoektocht naar de intergenerationele effecten van een vroege jeugd in een Japans interneringskamp in voormalig Nederlands-Indië."

"Met die vraag startte voor mij het project. Teruggaan naar de plek waar het plaatsvond? Dat wilde mijn vader niet opnieuw. Hij had die reis naar Indonesië al zo’n 25 jaar eerder gemaakt met mijn moeder. Ik ben gestart met het fotograferen van plekken die voor mijn vader essentieel zijn geweest in het eerste jaar na zijn terugkomst uit Nederlands-Indië. Van de Javakade in Amsterdam tot de boomgaard van zijn grootouders in de Betuwe. Het samenzijn op de plekken die voor hem verbonden waren aan zijn traumatische verleden, was voor ons erg intens. Het zorgde ervoor dat ik onbewust sferen en emoties begon te fotograferen. Ik ging mijn vader als klein jongetje visualiseren. Toen heb ik besloten om mijn zoontje Pim bij het project te betrekken. Pim leek, ondanks zijn jonge leeftijd, precies te begrijpen wat ik zocht. Het ging volledig vanzelf en bijna organisch. Alsof hij de ernst, en op sommige momenten juist de overgave, zelf ook voelde."

44 45 interview II CAROLINE KIST

Copy Editor ditisanna.nl

En wat heeft het jou uiteindelijk gebracht?

Grafisch

Kiekie Redactie Denise Woerdman Hendriks

Colofon JanFotoLabKiekieEvertsenstraat 79 1057 BR vrijdag:donderdag:woensdag:dinsdag:maandag:amsterdam@fotolabkiekie.comwww.fotolabkiekie.com+31(0)20Amsterdam-6830464OPENINGSTIJDEN:›09:00-17:30›09:00-17:30›09:00-17:30›09:00-17:30›09:00-17:30

"Ik heb af en toe geworsteld met de vraag of ik niet te veel van mijn vader eiste. Om zo samen zijn jeugd in te duiken. Gelukkig hebben we het beiden gedurfd. Ik begrijp zelf door dit project ook zoveel beter wat de effecten van zijn trauma op mij zijn geweest. En ik heb het idee dat ik hiermee ook voor mijn kinderen iets heb opgeruimd, in termen van intergenerationeel trauma."

Wat zijn je plannen na je afstuderen?

"Mijn allergrootste wens is vooral doorgaan met creëren van vrij werk. Ik lijk het beste te varen bij het op eigen initiatief en naar eigen inzicht uitwerken van projecten. Tegelijkertijd kan ik ook dromen van op regelmatige basis fotograferen voor een krant of blad. Ik ben nooit goed geweest in keuzes maken, dus ik vermoed dat dit mijn grootste uitdaging wordt. Ik kijk enorm uit naar de komende twee jaar Fotoacademie. Ik wil mezelf vooral de vrijheid geven te blijven ervaren en te experimenteren."

Lotte

"Het was niet mijn oorlog kan rechtstreeks bij mij besteld worden. In de regio Haarlem ligt het boek bij de boekhandels Athenaeum en Blokker. Ook is mijn boek te koop in de museumshop van Museum Sophiahof in Den Haag. Een plek waar verhalen over voormalig Nederlands-Indië tot het huidige Indonesië op diverse manieren worden verteld. Ik heb daar dit jaar tijdens de herdenking op 15 augustus mogen voordragen uit mijn boek. Alle toehoorders droegen een gedeeld verleden met zich mee. Dat maakte het een zeer emotionele ervaring."

De dag dat mijn campagne live ging zal ik nooit vergeten. De eerste donaties die binnenkomen, het vertrouwen van de crowd, de reacties van donateurs onder mijn campagne. Allemaal zo waardevol en essentieel.

colofon 47 THE(DIS)CONNECTIOn ISSUE

"Hoewel mijn vader in het begin twijfelde of hij wilde meewerken aan mijn project, is hij nu dankbaar en trots. Het heeft hem duiding gegeven aan de gevolgen van zijn traumatische jeugd. Hij heeft altijd geprobeerd geen aandacht te geven aan die tijd. Er op gevoelsniveau vooral niet bij stil te staan. Nu heeft hij op zijn 82ste kunnen ervaren dat iets aankijken verlichting kan geven. Alsof hij door externe erkenning nu ook zelf erkenning aan zijn verdriet kan geven. In die zin was dit project voor hem helend."

Hoe kijkt je vader er nu tegenaan nu het boek af is? Heeft het op een bepaalde manier een helende werking voor hem gehad?

En het eindresultaat was fantastisch - ik heb 109 % van mijn streefbedrag gehaald. Voor mij voelde het ook als een soort label voor bestaansrecht van het boek. ‘Het was niet mijn oorlog’ mag er zijn."

‘To the point en zonder schroom’ werd het devies. Dus ook die video moest gemaakt worden, hoe graag ik ook juist áchter de camera werk.

Opgave en vragen over abonnementen Abonnementenland bladenbox.nl voor abonneren aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen

Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Web

Hoofdredacteur Denise Woerdman

Waar kunnen we het boek straks bestellen?

KIEKIE no. 33

Articles inside

editor's pick

interview I

canon