Frenzy Spark Magazine – Issue 9 by Frenzy Spark

* POP CULTURE MAGAZINE *

JUL-AVGUST/JULY -AUGUST 2012 ISSUE 9

FILM CORNER FRENZY SPARK

FILM CORNER

FRENZY SPARK

courtesy of Cyril Rolando

http://cyrilrolando.tumblr.com

Redakcija:

Grafički dizajneri/Design Team: Beksi Lejdi Ivan Pantić Sanjin Mašić Art direktor/glavni i odgovorni urednik: David Darko Lektor: Vesna Sunrider

FACEBOOK PAGE TWITTER PINTEREST TUMBLR EMAIL

HELLY CHERRY PHOTON TIDE HAPPYNOVISAD and FILMOFILIA

Nevena Starbuck Grubač Sonja Nikolić Aleksandra Hegediš Vesna Sunrider Milica Jović Andrej Vidović Andrija Maslać Andreja Kojanić Dražen Pekušić Željko Obrenović Marko Pajić Branko Bojković Sanjin Mašić Srđan Mitrović Hitch Ivica Milarić Đorđe Luković David Darko

FRENZY SPARK

Priredio: David Darko

ROBOPOCALYPSE: SPIELBERG ŽELI HEMSWORTHA

MICHAEL FASSBENDER U ASSASSIN’S CREED FILMU Sve popularniji Fassbender, zaigraće glavnu ulogu u filmu Assassin’s Creed. Prošle godine se pronela vest da je Sony Pictures bio u pregovorima oko otkupa prava za snimanje i distribuciju ovog filma, njegovu adaptaciju i kreiranje franšize u saradnji sa tek otvorenim odeljenjem Ubisoft Motion Pictures, gejmerskog izdavača Ubisoft. Ti pregovori su stavljeni “na čekanje” i nije napravljen nikakav zvanični dogovor između ta dva studija. Ipak, i dalje se radi na filmu koji je u aktivnoj fazi razvoja i kako Variety prenosi, Michael Fassbender će osim glavne uloge, imati i ulogu producenta ove adaptacije. Jean-Julien Baronnet, CEO Ubisoft Motion Pictures predstavništva u Parizu je na kastingu rekla sledeće: “Michael Fassbender je bio naš prvi izbor… Michael je ekstremno pametan, talentovan, svestran i posvećen glumac.”

RUMOUR HAS IT

Kako se bliži novembar, a sa njim i datum premijere Spielbergove istorijske drame “Lincoln”, već su u planu i novi projekti, a pre svih jedan koji će predstavljati Spielbergov povratak velikim SF blokbasterima, onoj vrsti koju je on praktično stvorio. “Robopocalypse” je njegov veliki povratak u naučnu fantastiku, i kako Deadline prenosi, Spielberg je bacio oko na zvezdu filma Afvengers, Chrisa Hemswortha koji bi u tom filmu igrao glavnu ulogu. A evo malo i o zapletu filma. U principu, scenario već viđen u brojnim SF ostvarenjima. “U bliskoj budućnosti, u trenutku u kome to niko neće primetiti, sva ta blistava tehnologija ujediniće se protiv nas. Krijući se iza lika stidljivog dečaka, veštačka inteligencija po imenu Archos, nalik detetu, a sa druge strane neverovatno masivna i moćna, preuzima kontrolu nad globalnom mrežom mašina koje regulišu sve, od transporta do održavanja, odbrane i komunikacija.”

SAM RAIMI IPAK NEĆE REŽIRATI WORLD OF WARCRAFT FILM

SNIMANJE SVA TRI NASTAVKA AVATARA ODJEDNOM

U intervjuu za Crave Online, Sam Raimi je potvrdio da on neće režirati adaptaciju filma World of Warcraft. Raimi se priključio tom projektu 2009. godine, i radovao se kreiranju čitavog tog World of Warcraft univerzuma i filma u kome će svi gledaoci imati utisak da su i oni sami “deo igre”. Raimi je 2010. ipak odlučio da režira Oz the Great and Powerful za Disney, i tu je neko vreme bila prisutna vest da će ga ipak sačekati da završi sa svojim Oz projektom, ali kako stvari stoje, producenti su odlučili da pronađu drugog režisera. U svakom slučaju, nadamo se da će producenti napraviti dobar izbor, a fanovi igre sigurno jedva čekaju da zavire u taj svet putem velikog platna.

FRENZY SPARK

Otkako je James Cameron objavio da radi na nastavku Avatara, niko nije upućen koliko je odmakao u tome i kakvi su njegovi planovi što se tiče ove franšize. U nedavnom intervjuu koji je Sigourney Weaver dala za Showbiz411, ne samo što smo saznali da će ona glumiti u nastavku (čekajte, zar njen lik nije umro u prvom delu?), već je ona potvrdila da Cameron planira još tri dela i da će ih režirati istovremeno. Naravno, Sigourney će se pojaviti u sva tri nastavka, čije snimanje kreće ove jeseni.

SCI FI SCIENCE: PHYSICS OF THE IMPOSSIBLE

ll ow

o f o

@michiokaku

Jedno od trenutnno najpoznatijih lica nauke, Michio Kaku, došao je na svet u San Hoseu u Kaliforniji, 1947. godine. Smrt Alberta Ajnštajna, njegovog idola, desila se kada mu je bilo osam godina. ono što ga je tada zaintrigiralo, bilo je pitanje:”Zašto je Ajnštajn ostavio nedovršenu Teoriju svega? Zar je to bilo toliko teško završiti?”, Ono drugo što ga je takođe vodilo kao dečaka, bio je još jedan idol - Flash Gordon, čije je avanture pratio na telviziji svakog vikenda. Ipak, spoznaja da nikada neće imati onako plavu kosu i mišiće, naterala ga je da se zapita o onim stvarima koje prate njegovog filmskog heroja, a to su bili laserski pištolji, razne letelice, putovanja do drugih planeta. Tada je shvatio da je nauka jedna velika mašinerija prosperiteta.

Biti dete, eksperimentisati, stalno postavljati pitanja i neprestano tražiti odgovore na njih, uklanjati barijere neznanja. To su bile stvari koje su ga pokretale i koje ga još uvek vode dalje. Michio Kaku je danas cenjeni profesor teorijske fizike na Univerzitetu grada Njujorka, autor je više bestselera, od kojih su najpoznatiji: Hyperspace, Parallel Worlds, Physics of the Impossible i Physics of the Future koja je objavljena 2011. godine. Teorija struna je njegova uža specijalnost, ali je pre svega poznat po popularisanju nauke. Jedan od čestih predavača na brojnim naučnim skupovima, učesnik mnogih naučnih TV emisija i takođe voditelj. U emisijama koje vodi i u kojima gostuje, nastoji da nauku približi običnom čoveku. Kako je Ajnštajn govorio: “Ako neku teoriju ne možeš objasniti detetu, onda je ona bezvredna.” Jer, kako Michio Kaku tvrdi, velike ideje se mogu predstaviti putem slika. To su stvari koje se mogu opipati i vizuelizovati u mislima, i to je čitava suština nauke, a ne puko pamćenje činjenica i brojki.

TWEETABOUT

Teorijski fizičar, profesor, futurista, jedan od autora najprodavanijih i najpopularnijih naučnih knjiga, voditelj brojnih naučnih emisija na BBC, na Discovery i na Science kanalu, čovek kome je jedno od osnovnih zaduženja popularisanje nauke, u čemu je vrlo uspešan.

Prvog decembra, 2009. godine, Michio Kaku je započeo sa vođenjem dvanaestodelne emisije Sci Fi Science: Physics of the Impossible na Science kanalu. Ova emisija je zasnovana na njegovoj najprodavanijoj knjizi “Fizika nemogućeg” (Physics of the Impossible). Svaka epizoda traje pola sata i tokom svake od njih domaćin emisije se trudi da odgovori na pitanja kao što su putovanje kroz vreme, paralelni univerzumi, vorp pogon, svemirski brodovi, teleportacija, zvezde smrti, pa čak se govori i o temama kao što su super moći i leteći tanjiri. Svaka epizoda obuhvata i intervju sa naučnicima koji rade na prototipovima tehnologija kojima se bavi Kakuova emisija. Pored toga, tu su i intervjui sa fanovima naučne fantastike, inserti iz SF filmova, a uključeni su specijalni efekti i kompjuterska grafika. Iako su gotovo svi ovi izumi praktično neuotrebljivi danas, (a mnogi postoje samo na papiru) istražuje se u kom će trenutku u budućnosti biti dostupni i koristiti čoveku.

Knjigu “Fizika nemogućeg”možete kupiti i u našoj zemlji, a nju je prevela i objavila izdavačka kuća Heliks.

Priredio: David Darko FRENZY SPARK

TV SHOW

ing to, so let me lk ta re u’ yo ho w ow kn t n’ do y rl “You clea e danger. A th am I . er yl Sk , er ng da in t no clue you in: I am think that of me? u yo d an , ot sh ts ge d an or do s guy opens hi No! I am the one who knocks!”

rva decenija XXI veka u svesti ljubitelja pop kulture zasigurno će ostati ubeležena kao period u kome je, nakon dugog i mučnog posrnuća, američki film napokon dotakao kaljavo dno komercijale, neinventivnosti i prostog idiotizma, i u kome je istovremeno (i paradoksalno), u istoj produkciji, nastajao najbolji dramski TV program svih vremena. Njen početak i njen kraj, u tom smislu, omeđeni su dvema genijalnim serijama, koje vremenski zaokružuju ovu koncentraciju kvaliteta, a koje same po sebi jesu dela čiji je nastanak posebno značajno podigao nivo onoga što smo do današnjih dana smatrali prosekom kada je TV drama u pitanju. Ako tome još dodamo i konstataciju kako pomenuti period uokviruje i iskrsavanje dvojice upečatljivih anti-heroja, glavnih junaka ovih programa, nećemo biti daleko od istine, jer je opšte poznato da srž svake dobre i uspešne serije leži u besprekorno napisanim i ubedljivo odglumljenim likovima, pa još ukoliko su oni VRLO loši momci, sve se čini daleko uzbudljivijim. Sa jedne strane, dakle, na razmeđi milenijuma, imamo Tonija Soprana, u antologijskom tumačenju Džejmsa Gandolfinija, a sa druge, deset godina kasnije, Voltera Vajta (Walter White), glavnog junaka serije “Breaking bad”, koga igra podjednako maestralni Brajan Krenston.

FRENZY SPARK

Ono što je osnovna razlika između ove dvojice, osim očigledne, da se u slučaju prvog radilo o mafijaškom bosu, plejboju i masovnom ubici, a u slučaju drugog o uglednom profesoru hemije, koga su životne okolnosti naterale da se lati kuvanja kristalnog meta, jeste u načinu, ili bi bolje bilo reći smeru u kom su se razvijali njihovi likovi. Toni Soprano je, bez obzira na svoju “bigger than life” personu, ipak u jednome nalikovao desetinama negativaca kakve smo do sada navikli da gledamo – bio je to neko ko je rođen u zlu, i ko je, realno bez slobode izbora, odgojen i formiran u tami kriminalnog načina života. Kod Tonija, nasilje i zlo bili su očekivani, a dobri i humani momenti, čak i u izlivima besa i ludila bejahu ta raskošna, iskupljujuća karakteristika koja nas je redovno šarmirala, nagoneći da mu sve oprostimo i da za njega navijamo… Duhovni put Voltera Vajta, u odnosu na ove neprestane pokušaje neurotičnog mafijoze, da se iz mraka posegne za svetlošću i iskupljenjem, bio je dijametralno suprotan, čineći ga time daleko zanimljivijom i jedinstvenijom vrstom anti-heroja, drugačijom, ne samo od njega, već možda i od svih ostalih velikih negativaca modernog TV doba. Ono što smo kod Voltera smatrali “dobrim”, predstavljalo je društvenu konvenciju i obrazinu normalnosti, dok je svako “loše” dolazilo kao radosno iska-

FRENZY SPARK

-kanje iz koloseka svakodnevice. Kada je bio loš, i kada je bio opak, Volt nam je delovao najživljim i najiskrenijim, a njegov karakterni razvoj podrazumevao je sladostrasno istraživanje najmračnijih dubina sopstvenog bića, kao i postepeni (i svojevoljni) prelazak - iz plavog u crno (“Out of the blue into the black” - kako reče Nil Jang). Probražaj, od običnog, svakodnevnog tipa, koji na vratima svog suburbanog doma biva upucan, u tipa koji sa metkom u cevi na ta ista vrata udara.

“Out of the blue…or, out of the White”

TV SHOW

“Breaking bad”, kreatora Vinsa Giligana, jedan je od komercijalno najuspešnijih produkata TV stanice AMC, poznate po hitovima kao što su “Mad Men” i “Walking dead”. Giligan je devedesete proveo kao autor scenarija za uglavnom manje uspešne holivudske filmove, a domaćoj javnosti najpoznatiji je po svom radu u seriji “X files”, u kojoj je učestvovao kao pisac, kreativni konsultant i producent (među najčuvenijim epizodama čije scenarije potpisuje, spada i “Soft light”, o doktoru čija senka nakon

neuspešnog eksperimenta postaje ubilačka crna rupa). Nakon bledog završetka iste, i neuspeha spinofa “Lone gunmen”, u XXI vek ulazi kao relativno “hladan” pisac, bližeći se srednjem dobu sa gorućim potencijalom, a suštinski bez zadovoljavajućeg autorskog ostvarenja iza sebe (uz malo crnog humora možemo reći da je bio na dobrom putu da postane nalik svom budućem junaku). Godine 2004. tokom razgovora sa jednim prijateljem, čuo je priču o čoveku koji je u svojoj zgradi imao kućnu laboratoriju kristalnog meta, čija su isparenja trovala komšijsku decu na spratu iznad. Pošto su ovom prilikom takođe pominjali Sadamove mobilne fabrike oružja, vrlo brzo iskrsla je zabavna ideja o prikolici - laboratoriji u kojoj bi se njih dvojca vozikali okolo i pravili metamfetamin. Vremenom, od te šaljive anegdote Giligan osmišljava projekat koji je razvijao u naredne tri godine, a koji je inicijalno nosio u sebi nekoliko prilično drskih premisa - osim što je koncept ličio na već postojeću seriju „Weeds“, o mami iz predgrađa koja postaje diler trave, Giligan se usudio poništiti nepisano (ali ponekada zlatno) pravilo televizijskih serija - da se osnovne karakteristike glavnog junaka postavljene u pilot epizodi ne mogu menjati, i povrh svega, da ta promena nikako ne može podrazumevati preobražaj protagoniste serije u njenog antagonistu. Sa takvom idejom, koncept je 2007. predstavljen upravnom odboru AMC mreže, koja je u to vreme tražila scenario koji bi se dešavao u sadašnjosti i bio suštinski drugačiji od njihovog udarnog hita „Mad Men“. Njihova spremnost na rizik, donela im je nešto o čemu mnogi danas mogu samo da sanjaju - zlatni presek: komercijalnog uspeha; hvalospeva kritike i autoriteta (“briljantna je” – rekao je čuveni novoholivudski reditelj Piter Bogdanovič- „zašto danas ne prave ovako dobre filmove?“); i brojnih priznanja (između ostalog 3 Krenstonova “Emija” za glavnu, i jedan Arona Pola za sporednu mušku ulogu ) a nama darovala privilegiju da budemo savremenici i svedoci nastajanja TV istorije. Za one koji se sada prvi put susreću sa ovim naslovom, Volter Vajt sredovečni je profesor hemije iz Albukerkija u Novom Meksiku. Pošto mu je dijagnoziran rak pluća suočava se sa istinskim košmarom: pola veka je prošlo, a on ništa značajno u životu nije uradio; nekada veliki naučni talenat sada predaje mediokritetima u lokalnoj srednjoj školi za platu koja ne zadovoljava životne standarde o kojima je maštao i kakve smatra da čovek njegovih potencijala zaslužuje. Činjenica kako će napustiti svet, ostavljajući trudnu ženu i sina obolelog od cerebralne paralize materijalno neobezbeđene, pretvara se u agoniju. Nakon što ga jednog dana pašenog, koji je DEA agent odvede u raciju laboratorije metamfetamina, Volt, videvši hrpu para na stolu, shvata kako bi sa sopstvenim znanjem vrlo lako mogao da se uključi u domaću proizvodnju ove droge. Nakon ucene njenog odbeglog vlasnika, a svog bivšeg propalog učenika Džesija Pinkmena, (“neću te prijaviti policiji ako mi pomogneš”), Volt ulazi u neobičan proizvođačko-dilerski tandem: sam se prihvata kuvanja i održavanja kvaliteta proizvoda, dok mlađem partneru sa uličnim iskustvom i vezama prepušta distribuciju istog. Razumljivo, ova fino zamišljena i isprva veoma obećavajuća kriminalna shema, ubrzo počinje da otvara brojne komplikacije. Nezgodna konkurencija saznaje za novi proizvod (a samim tim i novog ”igrača”) na ulici. Nedugo zatim, za njega doznaje i policija, a Mister Vajtu, biva više nego jasno da će, ukoliko bude želeo da ostane neotkriven, i pritom u “igri”, osim kuvanja morati hitno da se posveti i eliminaciji brojnih prepreka sa svog puta. Međutim, kako njegovo poniranje u kriminal uzima maha, obznanjuje se još jedna, možda i najšokantnija od svih istina - ot-

FRENZY SPARK

Na taj način, lagano, iz podsvesti (eto opet one jungovske senke poludelog naučnika), počinje da se rađa Hajzenberg- njegov mračni alter ego.

“…and into the black” Koristeći kao ulični pseudonim, (po kome se predstavlja partnerima iz podzemlja i pod kojim je obeležen na policijskim poternicama) ime čuvenog nemačkog naučnika, tvorca principa neodređenosti u kvantnoj mehanici, Volt nam zapravo jednom štreberskom pošalicom, na najbolji mogući način opisuje suštinu svog lika. “Što preciznije merimo položaj kvantnog objekta, to manje precizno možemo izmeriti njegovu brzinu, i obratno” – tvrdi ovaj princip, odnosno, prevedeno u jezik metafore, kada postane Hajzenberg, mi, kao gledaoci, ne možemo biti sigurni gde je u tom trenutku onaj mlohavi intelektualni Volt, koga smo na početku serije gledali, i vice versa- dok je u toplini porodičnog doma, sa ženom i sinom, ne možemo ni slutiti dokle će biti sposoban da ide kada se sledeći put nađe na tamnoj strani.

TV SHOW

krovenje, kako je u stvari dijagnoza raka nešto najbolje sto mu se u životu dogodilo i da sada, bez većih inhibicija, ima snage i sposobnosti raditi stvari kakve ni u najluđim snovima nije mogao da zamisli. Ono što je po suočavanju sa kancerom započelo kao oslobađanje viška energije u vidu rasturanja inventara na dodatnom poslu, ili udaranja tvrdih momaka koji su mu ismevali sina, poprima patološki vid pronalaženja zadovoljstva u sopstvenoj sposobnosti da se počine najteži zločini.

Zanimljivo je koliko, stavljen u kontekst pop kulture, ovaj „Hajzenberg” nalikuje više alter-egu klasičnih stripovskih superheroja nego negativaca. Klark Kent, Piter Parker, Brus Vejn, u svojim svakodnevnim ulogama postoje nalik Voltu, kao sastavni delovi društva i poretka, a onog trenutka kada neka spoljna sila zapreti njegovim rušenjem, navlači se (ili odbacuje) maska, i druga strana ličnosti istupa kako bi ga odbranila. V.V. po prirodi stvari jeste momak koga bi pomenuti trebalo da jure, i protiv koga bi trebalo da se bore, ali im je blizak upravo po tome što svoju tamnu polovinu koristi kako bi poredak sačuvao, a ne protiv njega istupio. On postaje odmetnik i kriminalac, ne da bi pljunuo na ženu, kuću, decu, privređivanje, i sve druge američke porodične vrednosti, već to čini kako bi se u društvu čvršće utemeljio i ispunio svoju rodnu i socijalnu ulogu glave porodice i materijalnog snabdevača. Sa druge strane, u situaciji u kojoj danas, to isto moderno društvo podrazumeva i nameće ideal kvalitetnog i uspešnog života samo sa boljim kolima, savršenijim kućnim spravama, većim i luksuznijim ambijentom, brojnim glupostima koje čoveku u suštini nisu potrebne, Volter takođe, poput svih nas, žudi za posedovanjem istih. Njegov preobražaj, kompleksniji je u svetlosti, ne samo zadovoljstva mogućnošću pokazivanja “cojones” žestokim momcima, ili novčanog opskrbljivanja najbližih, već i egzaltacije koju ima pošto napokon sebi može priuštiti kupovinu najskupljeg i najopakijeg bojlera izloženog na lageru u robnoj kući. U takvoj postavci stvari “Breaking Bad” jeste jedna od najefektnijih osuda ovog obezduhovljenog i materijalističkog socijalnog sistema.

FRENZY SPARK

Trgovina drogom, Volterov idealni biznis i put do ostvarenja sna, kao što nam je to “The Wire” uostalom savršeno pokazala, neminovnost je njegove ekonomije, a rat protiv nje samo je sizifovski apsurd u koji je američki državni aparat nepovratno zapetljan. Međutim, za razliku od likova iz pomenute serije, već rođenih i odraslih u adekvatnom (i očekivanom) kulturnom miljeu, mnogi od Volterovih saradnika, poslodavaca i mušterija dolaze uglavnom iz one druge, uređene, “komšijske” Amerike. Oni su (a naročito se tu misli na Džesija i njegove mlade prijatelje) poreklom iz srednjoklasnih porodica, dobro materijalno situirani, sa obezbeđenom budućnošću i ostvarenim američkim snom, a opet, većinski okrenuti opijatima i kriminalnom načinu života koji za njih nije bio egzistencijalna nužnost. Kao takvi, oni savršeno kompletiraju krug Giliganove društvene kritike i svesnosti o tome gde se u njegovoj državi krije suština problema.

“Once you`re gone you can never come back” Dosadašnji rejtinzi pokazuju kako je serija bila više gledana u unutrašnjosti Sjedinjenih država, nego na njihovim obalama (top “tržišta” bili su Albukerki/Santa Fe, Memfis i Kanzas siti, dok se ni Njujork ni LA nisu našli u prvih 10), što se u nekom slobodnijem tumačenju pripisivalo osećaju publike da se u njoj radi o istinskoj dubini Amerike, tačnije srednjoameričkom životu i srednjoameričkim problemima. Sa druge strane, odabirom baš Novog Meksika kao mesta radnje, njeni kreatori, te tipične scene iz srednjoklasne svakodnevice, projektovali su u jedno pakleno-vesternoliko okruženje, čime je stvoren suptilan psihološki utisak njihove jasnije i veće izloženosti. Takođe, vrlo bitnu ulogu igrala je i blizina meksičke granice, odnosno geografska identičnost sa “pravim” Meksikom, tim mitskim ishodištem svih odmetnika ka svetu bandita, kartela, droge i uopšteno slobode od važećih Ujka Semovih zakona. Ljudi nastanjeni u ovom kulturnom međuprostoru, oduvek su imali poseban osećaj dislociranosti i dvojnosti, sa konstantnim slatkim zovom greha ka oslobađanju od inhibicija, i gubljenju u tom razuzdanom carstvu poroka… (činjenica koja značajno doprinosi Voltom shvatanju koliko mu je malo bilo potrebno kako bi bio gurnut sa ivice, i kako bi započeo svoje poniranje u tamu). Pa opet, iako je jedna od glavnih tema “Breaking bad-a” nepobitno tama ljudske (Voltove) duše, u njegovoj fotografiji gotovo da i nema senki, niti previše noćnih scena. Nema onog tipičnog urbanog lavirinta između njujorških i baltimorskih oblakodera u kome bi se grešnici sakrili, već sve postaje nalik goloj, suncem opaljenoj preriji Novog Meksika, na čijoj se svetlosti, poput izuvijanih stabala pustinjskih biljaka, zlo albukerkijevske zajednice i njenih pojedinaca nepogrešivo otkriva.

FRENZY SPARK

Naročita filozofska umešnost da se, najdirektnije pozabavi uočavanjem i hemijskom analizom strukture tog lokalnog (ali i opšteg, metafizičkog) zla, njegovih osobenosti i metamorfoza, jeste karakteristika koja ovu seriju posebno uzdiže nad ostatkom današnje TV produkcije. “Hemija je nauka o materiji”- kaže Vins Giligan “ali ja preferiram da je zovem naukom o promenama”. Sposobnošću za zlo

onih naizgled dobrih i društveno utemeljenih, Giligan, u tom smislu, pred nama gledaocima, suprotstavlja sposobnost zlikovaca i kriminalaca da se preokrenu i budu dragi, humani, ili da neprimetno postoje u istom okruženju kao i ovi prvi. Gas Fring, Volterov šef i arhineprijatelj (jedna od najboljih uloga u karijeri Đankarla Espozita), tako istovremeno funkcioniše i kao monstruozni gospodar prstena droge, ali i ugledni građanin i dobročinitelj, čovek ljubaznog ponašanja i skromnih životnih zadovoljstava. Glavni Gasov hitmen Majk, oličenje ubilačke hladnokrvnosti, sa druge strane je brižan deka, prepun ljubavi za svoju unučicu koju često vodi na sladoled, ne odudarajući pritom od ostalih roditelja u scenama idiličnih gradskih popodneva. Kroz suočavanje sa ovom specifičnom vrstom metamorfoze i dvojnosti, mi postajemo više nego svesni istinske monstruoznost zla, odnosno njegove mogućnosti da u kolektivu, ili pojedincu, bude čvrsto prepleteno sa dobrim i socijalno prihvatljivim. Ako tome još pridodamo i Giliganovu scenarističku doslednost, izraženu u rezultovanju svih negativnih i zlih akcija njegovih likova u teškim i tragičnim posledicama, doći ćemo do ključnog filozofskog i moralnog pitanja koje “Breaking bad” postavlja, a nad kojim se lomi završnica njegove pete i finalne sezone : da li se ovde priznaje i prikazuje svet u kome postoji bilo kakav etički poredak, viša (božja) pravda, odnosno karmička odmazda, ili će naš Volter Vajt, kao i mnogi drugi zlikovci, bez obzira na sve svoje nagomilane grehe, jednostavno proći nekažnjeno, i odjahati u novomeksički zalazak sunca? Na kraju, vredi još jednom istaći, “Breaking bad” je vrhunska drama, jedna od retkih, čijih bi 40 i nešto epizoda bez trunke dosade mogao u cugu da pogledam još nekoliko puta. “Breaking bad” ne pokušava da vam stalnim obnavljanjem nekog preglomaznog ansambla, desetinama nesuvislih podzapleta, ili drugim jeftinim trikovima nekih manje kvalitetnih serija održi pažnju. U pitanju je neverovatna sigurnost u snagu svog glavnog junaka (uz dubok naklon Krenstonovom performansu), kao i zanimljivost i kvalitet udarnog tandema Volt - Džesi koji, pojačani ostatkom male, ali efektne glumačke ekipe, svojim interakcijama nagone da poverujete kako bi ih mogli gledati satima, ili danima. I bez obzira što smo već nekoliko puta potencirali reč “drama”, pa još pritom i “ozbiljna”, nemojte se plašiti - prisutno je u ovim dogodovštinama već pregršt saspensa, nasilja i crnog humora, u duhu koji mnogi vide kao nasleđe koenovsko - tarantinovskog tipa, a osim toga (što će našem geekovsko-nerdovskom čitaocu biti posebno primamljivo) naši junaci više puta koriste hemiju, njene otrovne razarajuće dražesnosti, ili uopšteno razne druge naučne metode, kako bi svoje protivnike eliminisali, ili se izvukli iz nevolje. S tim na umu, možemo slobodno zaključiti da nam je sada, više od 10 godina kasnije, nakon famoznog Tonija Soprana, ali i Dekstera Morgana, Stringera, Omara, ili Ejvona Barksdejla iz “The Wire”, Ala Sverengena iz “Deadwood”, odnosno svih tih vampira, Sajlonaca i opakih lordova Vesterosa, televizijski program “najplodnijeg televizijskog perioda”, napokon podario svog, ako ne najvećeg, a ono najsubverzivnijeg od svih negativaca - nekoga, sa kime je naša identifikacija bila najlakša i najdirektnija, pa samim tim i preispitivanje sopstvenih mrakova dublje, intenzivnije i opasnije.

Autor: Andrija Maslać Infografik je preuzet sa sajta io9 i možete ga pogledati ovde u punoj veličini.

FRENZY SPARK

IZDANJA IZ OBLASTI POPULARNE NAUKE

Web lokacija: www.heliks.rs

Kontakt: knjige@heliks.rs

FRENZY SPARK

TECHIE SPARK

ada se pojavio, Google Nexus Tablet su pratili naslovi poput „Tablet koji je upravo totalno obezvredio Kindle Fire“ i slični. Hajde da vidimo da li je to stvarno tako. Isprva je bilo jasno da je i opravdao veći deo hajpa koji ga je pratio ove godine. Pod imenom Google Nexus 7, pravo iz Asusovih peći stigao je tablet sa „četvoroglavim“ (quad-core) NVidia Tegra 3 procesorom na 1,3 GHz (što će reći, LJUTO brz) i sedmoinčnim IPS diplejem rezolucije 1280×800. A da, i cena je 199$. Eto šta ga je na prvi mah izdvojilo iz šume Android tableta. Ostali tableti sa tim cenama, Kindle Fire i Nook Tablet, većim delom su prosti e-book čitači, imaju slabije procesore, ekrane rezolucije

FRENZY SPARK

1024×600 i Android verzije 2.3, dok se Nexus ponosno šetka sa fabričkim Jelly Bean-om, najnovijim Androidom verzije 4.1. Sa ostalim tabletima u cenovnom rangu od 200-i-manje dolara ga nema smisla porediti, jer mahom imaju još sporije jednojezgarne procesore i ekrane rezolucije 800×480 do 800×600. Takođe, mnogi od pomenutih nemaju fabričku podršku za Google-ov Play Store. Od ostalih karakteristika, Nexus 7 nudi i prednju kameru od 1.2 megapiksela, Gorilla Glass tehnologijom ojačan touch panel, 1GB RAM-a, Wi-Fi, GPS, mikrofon, Near Field Communication podršku (preko Android Beam-a), Bluetooth i niz senzora: magnetometar, žiroskop i akcelerometar. Za bateriju je rečeno da „drži“ i do 8 sati video materijala ili 10 sati čitanja.

Nažalost, postoji i nekoli „sapliću“ Nexus na putu do aps tržištem tableta. Prvi je ned SD karticu. Drugi je nedostat Takođe, nema kameru sa zadn da bi se postigla tako niska i ko nešto je moralo da se „amputi slot za kartice?! U svakom slučaju, postoje od 199 dolara, sa 8GB interne nema, je l’ te), i druga od 249 Obe je bilo moguće naručiti i un (i US poštarinu od 14$) se dobi Play Store, besplatna kopija Tr Dark Moon i još ponešto bespla

naredn

TECHIE SPARK

iko detalja koji solutne vladavine dostatak slota za tak HDMI porta. nje strane. Jasno, onkurentna cena, ira“. Ali zašto baš

dve verzije. Ona memorije (drugu 9 koja nudi 16GB. napred. Uz Nexus ija i 25$ kredita za ransformers: The atnog sadržaja.

nastavak na nim stranicama

FRENZY SPARK

TECHIE SPARK

SECIRANJE NEXUSA KOLONA „ZA“

KOLONA „PROTIV“

Niska cena: Model sa 8GB košta samo 199 dolara. Polazim od sebe – e-Ink Kindle 3 (Kindle Keyboard) me je koštao 190 dolara, i to sam još i dobro prošao. 2. Sjajan ekran: U prvim recenzijama, svi jednoglasno hvale novi IPS displej. Njegova visoka rezolucija, kristalno jasni tekst, jarke boje, 216 piksela po inču, prilično veliki ugao vidljivosti, brz odgovor touch panela i, konačno, puna kompatibilnost uređaja sa svim aplikacijama sa Play Store-a ga čine izvanrednim interfejsom za čitanje. Osim ako čitate na suncu, ali to je mana svih LCD ekrana. 3. Brzina: Očekivano, procesor ima odlične performanse čak i pri igranju zahtevnijih igara. Sudeći po ranim benčmark testovima, Nexus 7 je među najbržim tabletima na tržištu i sjajan je za gejmere. 4. Operativni sistem: Po Androidu 4.1 na ovom tabletu klizite kao nožem kroz maslac. Jelly Bean je dobio mnogo poboljšanja „ispod haube“, i to je na Nexus-u prilično vidljivo. 5. Lak k’o pero: Većina recenzenata se slaže po pitanju mase – tvrde da je Nexus lagan sa svojih 350 grama, i veoma udoban za dugo držanje pri čitanju. 6. Odličan „finiš“: Uprkos prethodnom, Nexus 7 je čvrst i izdržljiv, sa finom teksturom na zadnjem panelu. 7. Android Beam: Nexus 7 podržava Google-ovu NFC (Near Field Communication) tehnologiju koja omogućava prenos podataka na drugi uređaj koji podržava Beam prostim dodirom uređaja.

FRENZY SPARK

Ograničena memorija: Prvi i najveći minus u ovoj koloni je izbor Google-a da u Nexus ne ugradi i slot za memorijsku karticu. Da stvar bude gora, prvi izveštaji tvrde da nije moguće ni preko USB porta povezati karticu ili eksterni hard disk, iako povezivanje tastature ili miša radi kako treba... 2. Ni HDMI ni MHL: Nažalost, ne postoji način za povezivanje Nexusa sa TV-om radi gledanja filmova ili igranja igrica. Čak i oni jeftiniji tableti (kao IdolPad Plus, koji košta sedamdesetak eura) imaju ovu mogućnost. 3. Bordura: Sudeći po slikama, Google je jurio neki minimalistički dizajn pri izradi prednjeg panela, ali je isti i malo omašio: bordura sa donje i gornje strane (gledano u portrait modu) je predebela, čineći tako tablet nekako neprirodno izduženim. 4. Manjak aplikacija: Gledano iz ugla hardvera koji Nexus poseduje, počev od surovog Tegra 3 procesora, u plejadi aplikacija koje Play nudi i dalje nema dovoljno highend igara i grafičkog softvera koji može da pokaže šta sve Nexus može. 5. Orijentisan ka kupovini sadržaja: Umesto da ovo bude tablet okrenut kreativcima, ljudima koji će ga koristiti kao primarni alat pri kreiranju sadržaja, Nexus je prevashodno potrošaka korpa. 6. Cena sadržaja: Recenzenti koji su se baš potrudili ističu činjenicu da je izbor sadržaja približno isti na Amazonu, Apple-u i Google-u, gde se Amazon katkad ističe kao najjeftiniji. Opet, Amazonov sadržaj je dostupan i na Nexus-u, ali bez Prime knjiga i instant videa. 7. Početni ekran: nema Landscape mod: Ovo bi moralo da se menja u skorije vreme, jer sa displejem odnosa 16:10, totalno je neprirodno biti primoran na korišćenje istog u uspravnoj varijanti.

Kupiti ili ne? meša“, i da vrlo lako odustaje od nekog proizvoda. Po trenutnim saznanjima, meni se čini da je Nexus dobar izbor, prvenstveno zbog odličnog displeja, gde je u vidnoj prednosti u odnosu na Fire. Previše prašine u celoj priči se diže oko quad-core Tegra 3 procesora, kome ne vidim svrhu bez igranja zahtevnih igara - za tablet koji će većina ljudi koristiti kao e-reader, mail klijent, puštanje muzičkog i video sadržaja, takav procesor nema toliki značaj. Međutim, mnogo mi bode oči činjenica da nema mogućnost proširenja memorije ili HDMI port. Na kraju, čini mi se da više ima smisla pazariti sedmoinčni Samsung Galaxy Tab 2, koji se prodaje po ceni od dvestotinak

eura. Naravno, kakvo je stanje tržišta, možemo očekivati za koji mesec još neki tablet zvučnog imena, približne cene i približne hardverske postavke sve sa zadnjom kamerom, HDMI i SD Card portovima, plus što se od Amazona očekuje da bukvalno svakog trenutka izbaci novu verziju Kindle Fire tableta. A sa druge strane, slanje preordered Nexus-a je ___ ? i sudeći po trenutnim izveštajima sa web-a Nexus se prodaje „kao alva“ širom SAD. Nekako bih voleo da se vladavina ovog tableta završi neslavno i naglo zbog ovih silnih mana (a sudeći po ovom klipu i pakovanje je jedna od njih).

TECHIE SPARK

Google Nexus 7 jeste tablet o kome se najviše pričalo ove godine, i mnoga očekivanja je opravdao. Sve rane recenzije upućuju na to da je baš Nexus tablet koji valja kupiti ako tražite tablet sa sedmoinčnim ekranom. Takođe, prilično je jasno da je Nexus osmišljen da bude direktna konkurencija za Kindle Fire. Što se tiče tehničkih karakteristika i mogućnosti, uz činjenicu da se prodaje po istoj ceni, definitivno ga je pobedio. Naravno, ako ne uzmemo u obzir činjenicu da Amazon ima savršenu korisničku podršku, pa je na duže staze veća šansa da Kindle Fire dobije update ili popravku ili čak telefonsku podršku. Google je na lošem glasu po tome da se „u svašta

Autor: Andreja Kojanić

FRENZY SPARK

FILM CORNER FRENZY SPARK

Vojislav Radovanović: Možda će zvučati kao kliše, ali sam od najmladje dobi uvek nešto crtao, škrabao, bojio. Još u osnovnoj školi sam dobijao nagrade za likovno, a zbog velike želje da se profesionalno bavim slikarstvom upisao sam studije na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu po završenoj trećoj godini Valjevske gimnazije. Naravno kada govorimo o Srbiji od poziva umetnika se veoma lako odustaje tako da sam i ja imao takve faze. Ali, znate, čak i u periodima kada nisam uopšte slikao, stalno sam mislio o slikarstvu pa sam tako maštao o svojim budućim slikama. Zato umetnost i jeste pre svega misaoni proces, a tek potom stvaranje. FS: Koliko je, po tvom mišljenju, bitan talenat u celoj priči, a koliko nadogradnja u smislu daljeg školovanja? Da li može jedno bez drugog? VR: Kako u kom slučaju. Talenat je nešto što vas tera da stvarate. Obrazovanje je potrebno, ali više kao akreditovanje ambicije, a tek pomalo usavršavanje talenta. Na žalost, u našoj zemlji, diploma je nekako uvek imala prednost nad talentom. Za sebe lično mislim da moj talenat nije previše profitirao kroz obrazovanje, ali je u svakom slučaju bilo divno troškariti Bogu dane studirajući.

TALK TALK/ART&CRAFT

Frenzy Spark: Kada se desio taj trenutak u tvom životu u kome si shvatio da ćeš se baviti slikarstvom i da će to biti tvoj životni poziv?

FS: Rekao si mi u jednom od prethodnih razgovora da od slikarskih tehnika isključivo koristiš akrilik boje, ali ono što je tu zanimljivo jeste sam taj pristup, tj. odnos “crtež-slika” dok slikaš. Kako izgleda to formiranje koncepta? VR:Iako moja umetnost zapravo proizilazi iz crteža i iz slike, ja uglavnom prvo definišem koncept, a potom biram medij u kome ću najbolje realizovati i uobličiti to što želim da kažem, tako da za mene umetnost nije samo slikarstvo već i performans, video ili ambijent... Nikada nisam odustajao od slikarstva, ali sam se koristio svim dostupnim sredstvima da prenesem umetničku poruku. Što se tiče mog slikarstva, ni ono nije strogo niti tradicionalno. Ja eksperimentišem sa odnosom linije i površine. Često površine na platnu tretiram crtački, tako da slikano tkivo više liči na crtež a manje na sliku. Volim kada u tom eksperimentu sam sebe pozitivno iznenadim, tek tada sam zadovoljan. Poslednja serija slika, sa motivom livada, upravo je tako realizovana. Svaka travka je linija za sebe, a zajedno sve te linije čine površinu, šrafuru koja pulsira. FS: Kako izgleda jedan tvoj radni dan u ateljeu i šta je sa inspiracijom? Gde je nalaziš, koliko ona traje kod tebe? VR:Ponekad slikam kao manijak, kada imam šta da kažem i kada imam šta da naslikam. U tim periodima radim i po 12 sati dnevno, a sto je najzanimljivije, nisam umoran... No, ima onih dana kada me i najmanji napor čini nezadovoljnim i umornim. Tada više volim da atelje koristim kao mesto za kontemplaciju.

FRENZY SPARK

Kao što sam već rekao, umetnik ne mora da slika da bi stvarao, deo kreativnog procesa je i maštanje, zato je bolje vreme provesti u razmišljanju nego u mučenju i pokušajima da stvorite nešto što vam ne ide. Neko vreme je dobro za razmišljanje, a neko za slikanje, treba samo naći pravi balans.

TALK TALK/ART&CRAFT

FS: Imaš li uzore među velikanima slikarstva? VR: Svakao da imam omiljene umetnike ali ne i uzore. U slikarstvu su uzori nekako pogrešni. Kada razmišljam o istoriji umetnosti uvek mi pada na pamet performans Raše Todosijevića tokom kojeg je pokušao da se seti svih njemu poznatih umetnika. Rezultat je dugačak spisak imena koja zapravo čine njegovu istoriju umetnosti, koja se razlikuje od recimo moje, ili istorije umetnosti bilo kog drugog čoveka na ovoj planeti. Možda je vulgarno reći ali, kada pogledam malo bolje, istorija je obična kurva koja se jebe samo sa pobednicima i zbog toga se ja nikada nisam upoređivao sa velikim majstorima, niti mislio o mom potencijanom mestu u istoriji. Ko može i da pretpostavi šta će sutra biti? Lepo je šetati velikim svetskim muzejima, ali koliko god lepote u njima vidite, toliko možete da naslutite ljudske nesreće. Na žalost, ovaj svet baš tako funkcioniše, poput nekog novčića koji ima svoje dve strane. Lepo je diviti se remek delima istorije umetnosti, ali je mnogo bolje racionalno razmišljati o uslovima i prilikama u kojima su nastajala ta umetnička dela i zbog čega su baš ta dela u baš tim muzejima. Tek tada jedan mladi umetnik može da bude usredsređen na sebe, a to je ono najvažnije. FS: Tokom marta ove godine, održana je tvoja izložba „Buđenje“. Reci nam nešto više o samoj postavci.

FRENZY SPARK

VR: Postavka „Buđenje“ obiluje motivima korovskih biljaka, biljaka koje rastu kraj puteva, na livadama i u našim dvorištima i baštama. Čini se da, koliko god se trudili, korov ne možemo uništiti. On je uvek iznova tu, bujniji i prkosniji. Sa kojom idejom si pristupio radu na ovim slikama? Korovi su samonikle biljke koje rastu tamo gde ih ljudi ne žele, i baš zbog toga su one glavni motiv mojih slika. Korovi su poput svih onih koje društvo nepravedno osuđuje, poput svih koji su odbačeni, etiketirani, a ne tako retko i egzekutirani. Uprkos činjenici da su mnogi korovi jestivi, neki su i lekoviti, a svi korovi su izuzetno lepe biljke; u narodu postoji verovanje da su korovi loše i zle biljke. Iza lepote rascvetalih livada, na mojim slikama krije se društvo sklono predrasudama. Dakle, ja na neki način oslikavam tu nepravdu. Volim da mislim da ja slikam u slavu svih onih nepravedno osuđenih i marginalizovanih. FS: Na čemu novom radiš? Da li su u planu neke nove izložbe i čemu ćeš ovog puta posvetiti pažnju? VR: Pored livada i korovskih biljaka započeo sam jednu skromnu seriju crteža i slika sa motivom odbeglog jagnjeta. Čini mi se da upravo to jagnje koje je zalutalo, u vremenu liberalnog kapitalizma, ima jednu drugačiju simboliku od one ranohrišćanske. Jagnje koje skreće sa puta to radi intuitivno bežeći zapravo od stega, osuda ili nepravde savremenog društva. Ono možda beži i od sigurne smrti, tako da je poruka ponovo optimistična. Moje slike nagoveštavaju da ipak postoji mogućnost da dođe nekog pozitivnog razrešenja, da ima nade za sve.

Razgovor vodio: David Darko

FILM CORNER

FRENZY SPARK

FILM CORNER FRENZY SPARK

FILM CORNER

FRENZY SPARK

MUSIC LOOP/SPARK PERSONA

Ona nije luda žargonski već bukvalno, a uz pomoć svog nadljudskog talenta, ne samo da je iz svoje dijagnoze uspela da izvuče maksimum, već ima i sopstveni muzički stil koji je autentičan do teatralnosti: Emilie Autumn. Neo-Ofelija

Let The Record Show

Verovatno postoji više načina da osetite atmosferu viktorijanskog doba, ali jedan od efektivnijih je Emilin – kako ga sama naziva - viktoriandustrijal, satkan od muzike i priča ovog istorijskog perioda, koje je Emili kao mala upijala u svakom slobodnom trenutku. Kada je imala četiri godine, počela je da svira violinu, i iako se ne seća zašto je baš ovaj instrument tražila od roditelja, kroz šalu napominjući da je verovatno mislila da se radi o nečemu nalik poniju, dobro pamti da se nije razočarala kada je i dobila traženi poklon. Nekoliko godina kasnije, shvatila je da želi da postane svetski poznata violinstkinja, kao i to da se devetosatno vežbanje na dnevnom nivou kosi sa školskim obavezama, pa je rešila da se istih oslobodi. Zarad zacrtanog uspeha, svesno je odabrala da je posmatraju kao čudaka i da ostane i bez ono malo prijatelja koje je do tad stekla. Edukaciju u kućnim uslovima, između violinskih seansi, osmislila je kao čitanje svega što joj je palo pod ruku, a neprikosnovenu poziciju među svim tim knjigama imao je Šekspir, za koga kaže da je jedini čovek kojeg bi ikada mogla da voli. Vremenom se snabdela zavidnom kolekcijom simfonijske, kamerne, džez muzike, kao i opera, i počela da piše poeziju iako joj tada nije bilo ni na kraj pameti da se bavi pevanjem. Ono čime je, međutim, želela da se bavi, bilo je sviranje, pa je sa 18 godina upisala Univerzitet u Indijani. Ne lezi vraže, njega je takođe nakon dve godine napustila, s obzirom da profesori nisu imali razumevanja za njeno shvatanje scenskog nastupa, uprkos tome što je ona bila ubeđena da nijedna scenska odeća ili ponašanje na sceni ne može da vređa ni publiku ni autora komada koji izvodi.

Posle bega od konzervativizma koji se u klasičnoj muzici (kod nekih) podrazumeva, osnovala je svoju izdavačku kuću i izbacila album klasične muzike On a Day: Music for Violin & Continuo koji je iskomponovala još sa 17 godina, a snimila, kako mu samo ime kaže, za jedan dan. Emili, koja je rođena u Los Anđelesu, a detinjstvo provela u Malibuu, čije su more i priroda u velikoj meri razvili njen slobodni duh, 2001. otputovala je u Čikago, kako bi snimila EP Chambermaid, ali kada su je oduševili tamošnja muzička scena i sistem javnog prevoza, odlučila je da ostane. 2003. kompletno sama snimila je konceptualni album Enchant, mešavinu baroknog trip-hopa i fantasy rocka, koji je nastao još u njenim tinejdžerskim danima. Na promociji ovog albuma, Emili je pozvala Courtney Love da svojim vokalom i violinom doprinese snimanju njenog prvog samostalnog albuma America’s sweetheart, a potom i krene sa njom na turneju. Nakon saradnje sa još nekim umetnicima, tri godine kasnije, došao je red na njen drugi studijski album Opheliac, omaž autodestruktivnim ženama, koji je naziv dobio po Hamletovoj Ofeliji, sa kojom se Emili poistovećuje. Ovaj album je Emili doneo širu popularnost, budući da je prvi koji je doživeo svetsku distribuciju, a ubrzo mu se pridružio i EP Liar/Dead Is the New Alive, sa remiksima pesama sa Opheliaca ali i novim materijalom. Drugi instrumentalni album Laced/Unlaced usledio je 2007. zajedno sa kompilacijom A Bit o’ This & That. A onda, posle pet godina pauze, singl Fight Like a Girl, 11. aprila najavio je Emilin novi em istoimeni album, koji ženama treba da pokaže njihovu snagu koje često nisu svesne.

FRENZY SPARK

The Art of Suicide

On a Day: Music for Violin & Continuo ... je njen album koji je iskomponovala još sa 17 godina, a snimila, kako mu samo ime kaže, za jedan dan.

Dead Is the New Alive

MUSIC LOOP/SPARK PERSONA

Ako Šekspirova dramatičnost i mistika Edgara Alana Poa, mogu da se objedine sa stimpank atmosferom, inovativnošću elektronike i odlučnošću roka, onda je to uspela Emilie Autumn. Neki bi taj nivo virtuoznosti pripisali urođenom talentu, ali ona insistira (ili priznaje?) da tu postoji nešto više od toga. Emili boluje od bipolarnog poremećaja, za koji se nepogrešivo pobrinula genetika, budući da od iste bolesti pati i njena majka, dok joj je otac bio šizofreničar. Zahvaljujući OCD-u, Emili se bori sa halucinacijama, naglim promenama raspoloženja i insomnijom, za koje kaže da joj pružaju drugačiji pogled na život. Sa nacrtanim srcem na obrazu, koji je čuva od uroka i roze kosom na glavi, Emili priznaje da je smešna, što joj se čini kao mnogo zdraviji stav od toga da pokušava da bude normalna. Ona potpuno otvoreno priča o svojim psihičkim problemima, koje je na svoj način uspela da pobedi: „Više bih volela da nemam poremećaj koji imam, jer bih verovatno bila mnogo srećnija, ali sam uspela da izvučem najbolje iz njega: on mi plaća račune i nisam mogla bolje da mu se osvetim.“ Nakon turneje sa Kortni, Emili je 2004. zatrudnela, ali pošto je bila prestravljena idejom rođenja deteta, abortirala je. Nakon toga pokušala je da izvrši samoubistvo zbog čega je završila na lečenju. Kao mala Emili je bila zlostavljana, pa čak i silovana kad je imala šest godina, zbog čega kaže da je ideju o samoubistvu imala praktično celog života. To joj se oduvek činilo kao logičan način za obustavljanje patnje, a kada je došla do tačke da je samo disanje, razmišljanje i stanje budnosti bole, rešila je da svoje suicidne ideje i realizuje: „Međutim, to se zvanično smatra postupkom ludaka i nas koji se tako ponašamo zatvaraju u ludnicu kako bi nas izlečili – što naravno ne urade.“

Njeni nastupi umnogome prevazilaze ono čime se muzičari inače bave na sceni ne bi li začinili svoju umetnost. Bez brodvejskih performansa u kojima joj pomaže prateća grupa barokno obučenih devojaka, Emili ne može da zamisli ni sam nastup ni svoju muziku, budući da dok komponuje pesme, unapred zna i gde će u trenutku njihovog izvođenja stajati na bini, i šta će u tom trenutku raditi. 2010. izdala je autobiografiju The Asylum for Wayward Victorian Girls - iako njen sadržaj mnogima nije odgovarao. Svoju knjigu bazirala je na dnevniku koji je crvenim kreonom vodila za vreme boravka u bolnici, sa ciljem da ljudima približi svoj jedinstveni pogled na svet. U planu joj je i mjuzikl koji će raditi po svojoj knjizi a priznaje i da, koliko god to čudno zvučalo, njena muzika polako postaje da bude u službi priče koju ima da ispriča: „Niko ne voli ozbiljna predavanja. Kada u bilo koju priču uključite zabavu i seksualnost, to je već druga stvar. Sve što radim – to smo ja i moja priroda. Sve je u podvojenosti i kontrastu: ja živim 16 života u jednom.“ I to kako!

Autor: Beksi Lejdi

FRENZY SPARK

FILM CORNER

Karmajn Galo Karmajn Galo je komunikacijski konsultant nekih velikih svetskih brendova, popularni govornik i autor više publikacija koje uključuju i svetske bestselere poput The Presentation Secrets of Steve Jobs and The Innovation Secrets of Steve Jobs. Njegova nova knjiga The Apple Experience: Secrets to Building Insanely Great Customer Loyalty je prva knjiga koja će prikazati tajne iza enormnog uspeha Apple maloprodajnih objekata.

FRENZY SPARK

đite u bilo koju Eplovu maloprodaju kada se otvori ujutru i možda ćete primetiti da su svi ekrani novih MacBook-ova sa retina displejem postavljeni pod istim uglom. Zaposleni koji otvaraju radnju izjutra koriste neku od iPhone aplikacija kao libelu (npr. Simply Angle), kako bi svaki ekran postavili u željeni položaj (obično je to tup ugao od 200˚).

„Multisenzorni doživljaj stvara iluziju vlasništva“ Interaktivnost (ono što ja zovem „multisenzorni doživljaj“) je ugrađen u svaki aspekt doživljaja Apple prodavnica. Na primer: osobe koje obučavaju kupce da koriste Apple uređaje u tzv. „jedan na jedan“ radionicama ne dodiruju uređaje bez dozvole. Naprotiv, oni navode korisnika da sâm nađe rešenje. Vidite, Apple prodavnice

Apple prodavnice su iz istog razloga i otvorene: da stvore iluziju vlasništva već od trenutka ulaska u objekat. Kada je prvi Apple Store otvoren 2001, Stiv Džobs je rekao da su svi računari povezani na Internet i da svi korisnici mogu slobodno prići bilo kom uređaju, slobodno surfovati, posećivati bilo koje sajtove, generalno, raditi šta god hoće. I sada, uređaji se jesu promenili, ali taj princip i dalje važi: možete čitati knjige na iPad-u, isprobati iPod Touch aplikacije, slušati muziku na iPod-u, odigrati koju igricu na MacBook Pro... „Iluzija vlasništva“ je na duže staze bitnija od prodaje uređaja.

Razlika između Apple radnji i drugih velikih lanaca Prvi put kada sam u Apple Store sa sobom poveo svoje dve kćerke, prodavac (odnosno „specijalista“, kako glasi zvanična titula) ih je ohrabrivao da isprobaju ponešto na iPad-u. U trenutku kada im je pokazao Disney Princess, bojankaaplikaciju, bilo je gotovo. Devojčice nisu htele da izađu iz prodavnice i do današnjeg dana, kada god smo u blizini, insistiraju da ponovo svratimo. Dakle, Apple prodavnica se trajno povezala sa mojim ćerkama zato što im je omogućila interakciju sa proizvodom, ohrabrivala ih je da se oprobaju i poigraju koliko god su one to želele.

Sa druge strane, ušetajte u prodavnicu nekog drugog velikog maloprodajnog lanca i zateći ćete suprotni scenario. Uređaji su isključeni i ekrani su crni. Ne bi bilo čudno da su ti lanci, poput Best Buy, u finansijskim problemima i traže način da poboljšaju iskustva kupaca. Mogli bi da počnu tako što će posetiti Apple Store. Gledano iz istog ugla, za razliku od Apple prodavnica, primećujem da moje kćerke nikada nisu tražile da ih povedem u Best Buy, iako sam im tamo više puta kupovao razne artikle. Dakle, Apple je rano naučio ono što mnogi veliki lanci uče tek sada. „Multisenzorna iskustva“ mogu da upale u slučaju bilo kog proizvoda, ne samo računara i slične tehnike. Build-A-Bear radionica je globalna kompanija sa 400 lokacija koja nudi interaktivno, multisenzorno iskustvo. Tamo, deca učestvuju u samom procesu izrade jednog plišanog medveda. Razmislite o tome: slične igračke se prave i mogu se kupiti bilo gde, ali je Build-A-Bear osvojio srca miliona pretvarajući proizvod u uspomenu. Zato ima smisla što se njihove ispostave ne zovu prodavnicama, već radionicama.

FILM CORNER

Apple Stores posvećuju pažnju svakom detalju. Pomislili biste da oni tako pozicioniraju laptopove iz estetskih razloga. To je samo delom tačno: stolovi su čisti i nepretrpani. Ali glavni razlog identično blagog nagiba je to što se time korisnik natera da ekran prilagodi svom uglu posmatranja, drugim rečima, da dodirne uređaj! Iz istog razloga su svi računari i iPad-ovi u radnjama nakrcani aplikacijama i povezani sa Internetom. Apple želi da vidite displej sami, da eksperimentišete sa aplikacijama i sajtovima kako biste iskusili performanse uređaja. Potencijalni kupci u Apple radnjama mogu provesti i po celi dan igrajući se na uređajima i surfujući - niko ih neće prisiljavati da odu.

nisu izgrađene na filozofiji da ljudi žele da kupuju proizvode. Umesto toga, Apple je naučio da stvaranjem „iluzije vlasništva“ kod korisnika mogu stvoriti i lojalnost brendu.

Naši umovi vole multisenzorna iskustva. Što više uposlite čula svojih potencijalnih kupaca, to će više oni imati interakciju sa proizvodom na mnogo ličnijem nivou i nagraditi vas lojalnošću. Tako, sledeći put kada uđete u Apple Store, obratite pažnju na najsitnije detalje: možda ćete naučiti nešto o tome kako napraviti lojalne klijente.

Izvor: Forbes.com

Autor: Andreja Kojanić

FRENZY SPARK

NEW FRONTIERS

Toliko je predivnih pitanja, elegantnih u svojoj apsurdnosti, u vezi sa svešću koja se postavljaju već i na prvom stupnju konfrontacije sa njom. Ovim stanjem ili sposobnošću psihe, toliko naizgled jednostavnim da ga je nemoguće objasniti, sažimamo sebe i svet u isti kontekst. "Ko sam ja?" više ne raspaljuje vetrove ljubopitstva samo za sebe - "zašto" i "kako sam ja - ja" su, takođe, igrališta budućnosti za savremene umove. FRENZY SPARK

NEW FRONTIERS

Picture Credit: André Wee

FRENZY SPARK

Samorefleksija je sposobnost uma da svesno promišlja o sebi, bivajući tako druga strana kognitivne medalje homo sapiensa koju dopunjava saznavanje sveta u svoj svojoj prefinjenoj organizovanosti. Neokorteks, hipokampus, cerebelum, sinapse i sve ostale komponente i prefinjene molekularne interakcije elektrohemijske mašine koja je mozak, jesu naše alatke za dekodiranje i interpretiranje stvarnosti i nas samih. To, međutim, nije dovoljno da se pojasni problematika pred nama. Neurologija mozga je možda tek vezivna masa povesti koja seže dobrano unazad kroz vreme.

i uspešna iluzija? Tim pitanjem sa bavila Suzan Blekmor 1989. godine, jedna od vodilja novog talasa interesa za pitanje svesti, koji se pre može nazvati cunamijem nakon usahlog perioda tokom kojeg je svest kao pojava bila na zaleđu naučne pažnje, neusmerene na nju usled raskoraka Neuronski korelati svesti

Tragovima (ne)svesne prošlosti

NEW FRONTIERS

Neosporni postulati kognitivnih nauka, neuronauka i biheviorizma o začeću svih psiholoških kategorija u ranoj fazi evolucije ljudi (kojima su preovladavali instinktivni nagoni) primenljiv je i na svest, ali samo donekle. I oko ove geneze se, naime, lome koplja. Posebno primamljiva i kontoverzna teza Džulijana Džejnsa, američkog psihologa, veli da je do razvoja svesti došlo tek sa istorijskim uspenjem čoveka i to negde oko Homerskog doba Elade, citirajući "Ilijadu" - tačnije, ukazujući na nepostojanje referenci o umu, mislima ili sopstvu u ovom delu, što bi bilo očekivano za jedan epski opus te magnitude. Sa donekle uverljivim semantičkim dokazom da u tom periodu nije postojala reč za "svest" u starogrčkom jeziku (premda mislioci tog doba zacelo jesu promišljali o mentalnim procesima), raniji ljudi nisu sebe percipirali kao celovite subjekte i nosioce svojih internih misli i eksternih dela - oni su takve svoje kvalitete artikulisali kroz opštenje sa bogovima čiji su izvršni instrumenti bili. Preostali artefakti i crteži iz primordijalnih dana hominida, iz pretpismene kulture, govore o postojanju animističkih kultova kao indicije makar iskre svesti o prožimanju duha svetskog i čovečjeg. Stope evolucije svesti nisu lake za praćenje, ali nagoveštavaju postupnost i logičke silogizme. Ukoliko su bogovi predstavljali teoriju sklepanu radi pojašnjenja i pravdanja našeg ponašanja, da li je moguće da je naš današnji koncept sopstva samo nova teorija da sebe objasnimo sebi - da li je, dakle, samosvest jedna korisna

između njene subjektivne prirode i objektivnih eksperimentalnih metoda kojima bi je trebalo izučavati. Premda je isprva pitanje svesnosti sebe bila filozofska zavrzlama, discipline pod plaštom neuronauka su je obasjale svetlom i načinile je centralnim problemom učenja o umu. Premda bi bilo neoprostivo ne nadneti se nad čudesna kontemplativna račvanja kojima nas je filozofija počastila - na primer, da li je moguće da se svest dovodi u vezu sa fizičkim svetom, te kako možemo biti sigurni u postojanje svesti kod drugih individua i da li veštačke tvorevine poput kompjutera ikada mogu postati svesne. Istina je i da ne znamo koji su (i da li su) drugi organizmi svesni, jer nema racionalne procedure kojom bi se to utvrdilo. Najverovatnije je, kada se priča o fizičkoj lokaciji svesti u mozgu, da za nju i njene aspekte odgovornost "snosi" nekoliko različitih centara. Neurolog Džozef Bogen je 1995. godine u svom naučnom radu obznanio mnjenje da "subjektivna svesnost", kako je on zove

Da li je svest zapletena u kvantnom haosu neurona?

FRENZY SPARK

(subjective awareness), obitava u aktivnostima neurona u intralaminarnim jedrima oko svakog talamusa. Stamenim kasom vekovnog istraživanja dospeli smo do današnjih dana i rada objavljenog u The Journal of Neuroscience ("Returning from Oblivion: Imaging the Neural Core of Consciousness") iz aprila 2012. godine u kojem se jamči da je pronađena veza između ljudske svesti i još jedne velike nepoznanice - stanja pod anestezijom. Tehnikom skeniranja mozga, tim istraživača je "ugledao" proces povratka svesti po buđenju iz opšte anestezije i zaključio da se primitivna svest ispoljava prva - što je obrazloženje zbog čega su pacijenti u grogiranom stanju u tim trenucima. Izranjanje svesti je povezano sa aktivacijom primitivnih struktura mozga, umesto evolutivno mlađeg neokorteksa - sasvim suprotno od očekivanog ishoda, po teorijama mlade svesti. Dok jedni veruju da je svest zapravo epifenomen mozga (pojavno svojstvo njegove kompleksnosti), drugi za njeno izvorište smatraju kvantne fluktuacije kako u samom mehanizmu mozga, tako i u univerzumu za koga mozak predstavlja svojevrstan primopredajnik. Iako su kvantne teorije još uvek vrlo spekulativne i diskutabilne, kampu onih koji ih smatraju validnim područjem za istraživanje pripada i veličina poput uvaženog fizičara dr. Rodžera Penrouza.

Hajka na definiciju Nimalo zgodna pozicija za razmišljanje o svesti je paradoks reflektivne prirode: kako je proučavati na isti način kao stvari kojih smo svesni, ako onog trenutka kada joj se posveti pažnja prestaje da bude svest i kamuflira se u misao ili iskustvo? Pri tom, ona je stvar trenutnog seta kvaliteta - trenutnog u najstrožijem smislu, jer su u pitanju nemerljivo male jedinice vremena: ono što je svest - ja, ovde i sada, u ovom trenutku - raspršuje se kao poslovični mehur kada pomislim na to. I moja unutrašnjost i svetski eksterijer su sada drugačija mesta. Tu je zasijala zvezda američke filozofije XIX veka, Viljem Džejms koji je popularisao (danas pogotovo prihvaćenu) ideju slobodnog, gotovo proizvoljnog toka ljudske svesti, kao reke - stream of consciousness. Iako razlomljen, ovaj tok nije repetitivan - upravo zato nauka nailazi na prepreke, navikla i zavisna od potrage za pravilnostima i obrascima. Od posebnog je značaja, pri pokušaju razumevanja problema svesti, ne zaboraviti da je posredi višeznačna manifestacija psihe: načina njenog modeliranja ima barem onoliko koliko i aspekata uma koji se pod svest podvode. Kako Filozofska enciklopedija Univerziteta Stanford to tumači, pravu smisaonu građu za kontempliranje svesti dobijamo trima pitanjima: 1. Šta je svest i koje su njene primarne odlike? 2. Kako svest relevantne vrste dospeva u postojanje i da li je primitivan aspekt stvarnosti? 3. Zašto svest relevantne vrste postoji, da li ima funkciju i da li nastupa uzročno?

Etimologija i implikacije reči

Svest u prizmi duhovnosti

Ishodište termina kojim se označava svest (eng. consciousness) je u Latinskoj reči conscius (con sa, zajedno i scire - znati), verovatne pozajmice reči syneidos iz grčkog. Odmah je jasno da je posredi značenje i doživljaj pojma drugačiji od današnjeg - Latini su pod njime mislili na "znanje sa/zajedničko znanje sa drugim", ili sa sobom, ukoliko bi originalnoj reči pridodali zamenicu sibi. Prvi koji je reč "conscientia" ("znanje koje se deli") upotrebio u savremenom, opšte-prihvaćenom smislu reči "svest" bio je Rene Dekart.

Kada govorimo o odlikama svesti, ne smemo smetnuti sa uma da mogu biti međusobno divergentne, zavisno od toga da li je reč o refleksivnoj svesti (samosvest, koju je još Dekart definisao kao samu esenciju misli), o narativnoj (tekuće, epizodno pripovedanje psihe jastva, virtuelnog ili stvarnog) ili pak o kvalitativnoj (poimanje svesti samo kao stanje koje uključuje "sirova senzorna osećanja", tzv. kvalije - ukus vina, dodir tkanine i sl.). Struktura fenomena je ono što su doajeni fenomenologije, poput Edmunda Huserla, definisali kao raznovrsne redove i strukture u domenu iskustva, tj. sveta kakav se nama čini. Kao njegove neodvojive karakteristike su i kompleksne predstave vremena, prostora, uzroka i sve strukture proživljene stvarnosti svakog subjektivnog uma. I upravo tu dolazimo do srži stvari - subjektivnosti kao ograničenja saznatljivosti fakatâ o svesnom iskustvu, ali i jedinom mogućem prozoru u svet i nas same. Danijel Sigel je u knjizi "The Developing Mind" ocrtao model uma po kojem postoje tri osnovne forme neuronskih grupa, kategorizovanih po perceptivnim, kategoričkim i lingvističkim funkcijama. Perceptivne se aktiviraju kao odgovor na stimuluse okoline ili tela. Kategorička grupa se aktivira ukoliko je um te stimuluse iskusio ranije i kategorizovao ih sa većim informativnim značenjem. Sa razvojem jezika, lingvističke neuralne grupe se aktiviraju (obično kod starije, iskusnije dece) što omogućava pojavu drugačije vrste svesti, tj. dete ima lingvističku predstavu pojma, predmeta ili živog bića. Kako se navodi kao primer u knjizi, ukoliko dete nije videlo psa ranije, njegova vizuelna senzacija psa će biti iskušena bez srodnog smisla "šta je to". Slike pasa koje je dete moglo videti ranije stvorile bi shemu i

kategoriju takvog prizora (tj. aktivirale neuralnu grupu za kategoriju i koncept psa). Simultana aktivacija perceptivne i kategoričke neuralne grupe proizvodi primarnu svest. To je zapamćena prošlost. A kada se kategoričke i lingvističke grupe aktiviraju, dete stiče viši stupanj svesti jer može razmišljati i unapred i unazad u vremenu. Treće, ali po prioritetu možda i prvo pitanje koje se postavlja je razlog nastanka i postojanja svesti. Kako baš ništa od naših fizičkih i mentalnih odlika nije Zvezdani dijagram Psihosinteze

našlo svoj kontinuitet u velikoj shemi koju nazivamo evolucijom bez da nije postojao upotrebljiv razlog za to, tako je Džon Kruk sa Bristolskog univerziteta rasuđivao da smo mi jedina vrsta svesna svoje svesti, tj. da imamo osećaj lične moći nad vlastitim radnjama, kao i samoidentitet. Svojevrstan dopunjujući kontrast beše teza Nikolasa Hamfrija koji je u društvenim razlozima - održavanju sarađujuće zajednice - video razlog nastanka samosvesti. Naravno, funkcija svesti u sadašnjosti ne mora (ili, pak, ni ne može) biti ista kao u svom začetku, jer se adaptivne funkcije menjaju tokom vremena. U pogledu baš te činjenice, Ričard Dokins predlaže da se svest izrodila onda kada je moždana simulacija sveta postala toliko kompletna da je morala da uključi model samog sebe. Hamfri, sa druge strane, nadopunjuje se hipotezom o "privilegovanoj slici sebe" kao modelom za predstavu o tome kako je biti druga osoba - predviđanje ponašanja drugih je jednostavnije kada izučimo i srodimo se sa našim mentalnim procesima.

NEW FRONTIERS

Pored brojnih naučnih i filozofskih doktrina, svest je jedna od ključnih fascinacija i terena za razmatranje i praksu mnogih spiritualnih praksi i konfesija, transcedentalne meditacije, new age filozofije, panpsihizma (doktrine da je um fundamentalna odlika sveta koja ga prožima) i misticizma alternatnivnih konfesija i religija. Za pristalice spiritualizma, pitanje svesti je pitanje veze uma i dubljih, fundamentalnih istina (ne nužno odnosa sa Bogom). Budistička učenja nepersonalnosti (anatman) i obzirnosti ka fokusu i sadržaju uma uče nas radikalno suprotstavljenim modelima i strukturi svesti koji se razlikuju od onih zapadnog čoveka. Biti u trajnom stanju budnosti, orijentisan na ovde i sada - rečju, umeće meditacije se sastoji od misli nesputanih zadržavanjem na njima, niti izgradnje kula fantazija - za razliku od dominantnog obrasca življenja u kojem pažnja klizi sa jedne stvari na drugu, gde se praznine u lancima mišljenja popunjavaju drugim. Efikasno, ali nadasve konfuzno. Ono što je psihijatar Ričard Moris Bak izdvojio kao najčešće ponavljani model percepcije svesti jeste podela na jednostavnu svest (svesnost o organizmu, koju poseduju ljudi kao i životinje), samosvest (svesnost o bivanju svesnim - jedino ljudska odlika) i kosmičku

Bioloških funkcija svesti ima u onolikoj meri u kolikoj je neophodno da obezbedimo svoj fizički opstanak, ali njen razvoj je uveliko prevazišao onaj bazični nivo instinkta za samoodržanjem. Detalji naših svesnih iskustava se diferenciraju i integrišu iz naših senzornih sistema te ih priroda naše svesti unificira i "sklapa" u jednu jedinstvenu sliku. Bez ove integrativne moći svesti stvarnost bi bila iscepkana hrpa nasumičnih činova haosa. Evidentno, jedinstvena i konačna definicija svesti nije skovana niti se nagoveštavaju neki izgledi za to. Konstatacija iz knjige "The Blackwell Companion to Consciousness" koju su potpisali Maks Velmans i Suzan Šnajder veli da "sve ono što opažamo u bilo kom trenutku formira našu svest, što svesno iskustvo čini istovremeno najbližim, najfamilijarnijim i najmisterioznijim aspektom naših života." Doći će dan kada će svest svakoga od nas zanavek iščeznuti. Cena koju plaćamo za vlastitu samosvest je bol saznanja o neminovnoj ličnoj propasti. Smrtnost je naš najveći usud, ali je njeno naličje - život u ovom trenutku i činjenično stanje da smo toga svesni - naša najveća dragocenost i dar.

Autor: Andrej Vidović

FRENZY SPARK

to, uprkos svim očekivanjima, došao je dan kada ću ja da napišem jedan high fashion post. Dobro, neću da postanem fash(ion)ista, jer ova moda sigurno neće na Fashion TV, daleko mu lepa jahta... Znate kako po netu imate brdo hipsterčića i hipstaramajki u majicama „I <3 GEEKS“, sa Roy Orbison (TM) cvikama i kardiganima (ne mislim na bend), a da ne umeju da nabroje ništa sem Game Boy Color iz celog Nintendovog kataloga, da se ne sećaju BBS-ova, Warcrafta i Red Alerta na dial-up-u i svih tih vanvremenskih tekovina nerd kulture? A vidite i po ulicama kako je

taj trend sada najinteresantniji (jer je kul biti čudan, ponosni štreber, ili štagod), najrasprostranjeniji i najlakši za održavanje. E, izgleda su i veliki brendovi osetili vibracije geek kulture u tlu i rešili da istu eksploatišu (ruku na srce, neće to biti ni prvi, a ni poslednji pokušaj, setimo se koliko je puta oproban recept Cyberpunka u visokoj modi, pa se opet pelcer nije baš primio), ovaj put sa steampunk-om. Da skratimo, Prada je prikazala liniju muške odeće za jesen 2012: praktično, uzeli su high-end stil današnjice i uvaljali ga u steampunk. E sad, pošto su lepo zabrašnjavili radnu

FRENZY FASHION

Izgleda su i veliki brendovi osetili vibracije geek kulture u tlu i rešili da istu eksploatišu (ruku na srce, neće to biti ni prvi, a ni poslednji pokušaj, setimo se koliko je puta oproban recept Cyberpunka u visokoj modi, pa se opet pelcer nije baš primio), ovaj put sa steampunk-om.

površinu, ovaj se steampunk ne lepi za prste, deluje malo razvodnjeno. Tu uskaču „modlice“: Gary „komesar Gordon“ Oldman, Jamie „Tintin“ Bell, Garrett „naslednik TRON-a“ Hedlund i Willem „Zeleni Goblin“ Dafoe, ali se i dalje ne lepi za nepce. Osim ako su vam oči gladne. Oprez: cenom se možete zadaviti. S tim na umu, ne mislim da će ova StimPrada uskoro da umaršira na velika vrata modnog mejnstrima, ali svakako, brisnite prašinu sa monokla i bacite pogled na promo fotke.

Autor: Andreja Kojanić

FRENZY SPARK

TV CUISINE

Iako se može svrstati u krimi žanr, The Wire je mnogo više od toga. Ona je i drama i tragedija i politička serija i intimna serija. Svaka sezona ima različito težište: trgovina drogom, brodogradilište i luka, gradska vlast i birokratija, školski sistem i štampani mediji. Glavnog lika nema, iako su neki tu kroz svih pet sezona. Desiće se da neki likovi nestanu sa pozornice po čitavu sezonu, pa se ponovo vrate. Kao i u životu.

FRENZY SPARK

Dejvid Sajmon je odlučio da provede godinu dana sa detektivima baltimorskog odeljenja za ubistva. Kao rezultat dobili smo knjigu Homicide: A Year on the Killing Streets. Međutim, teško da je i sam Sajmon slutio da će ovom knjigom promeniti ne istoriju novinarstva, nego istoriju TV serija. Nije prošlo puno, a nastala je istoimena serija. Religiozno smo pratili i uživali u realističnom svetu detektiva koji su za razliku od onih na koje smo navikli u holivudskim filmovima – nesavršeni. Poročni su na razne načine, neki su homoseksualci, ali svi od reda su kao neko koga jako jako dobro poznajemo i kad se serija okonča, nedostaju nam kao prijatelji sa kojima iz nekog razloga iznenada prekinemo kontakt.

Zajedno sa Edom Burnsom (jednim od detektiva koje je upoznao tokom pisanja knjige Homicide: A Year on the Killing Streets) Sajmon najpre kreira The Corner, poludokumentarnu seriju koja se bavi dilerima i čije istraživanje će mu višestruko pomoći tokom stvaranja krune njegove karijere a i TV serija uopšte. Reč je, naravno, o The Wire. Iako se može svrstati u krimi žanr, The Wire je mnogo više od toga. Ona je i drama i tragedija i politička serija i intimna serija. Svaka sezona ima različito težište: trgovina drogom, brodogradilište i luka, gradska vlast i birokratija, školski sistem i štampani mediji. Glavnog lika nema, iako su neki tu kroz svih pet sezona. Desiće se da neki likovi nestanu sa pozornice po čitavu sezonu, pa se ponovo vrate. Kao i u životu. Ponekad će nam biti žao što se scenaristi još malo ne skoncentrišu na nekog lika koji nam je prirastao srcu. Ali The Wire se ne dodvorava gledaocima. Takođe, glavno oružje većine TV serija tzv. klifhenger, dramaturška udica na kraju epizode koja će vas naterati da pogledate sledeću epizodu i vidite šta će se desiti, u The Wire gotovo da je izostala. Umesto iščekivanjem, epizode u The Wire završavaju se katarzičnim osećanjem. The Wire je sveobuhvatna serija kojoj ništa ne promiče. Kao i većina serija nastalih u HBO produkciji i The Wire je spora, bez previše akcije, sa akcentom na dramskom. Ili kako tvorci kažu: Pandurska serija u kojoj panduri nemaju previše prilika da potežu pištolje. Treba imati na umu da je zaplet svake sezone, kao i svih sezona ukupno, pravi mali švajcarski sat koji nepogrešivo kuca. Ali, The Wire ipak pre svega nose neverovatno jaki likovi. Bez obzi

Da svet o kome pišu Sajmon i Burns nije preteran, govori i podatak iz pomenutog dokumentarca. Naime, na Barksdejla su jednom prilikom pucali iz neposredne blizine (što je on preživeo), a potom su ga napali u bolnici dok je bio u komi i ispalili mu tri metka u glavu. Što je on sve preživeo. Tvorci serije ovo nisu ubacili u seriju – previše je holivudski. Ko bi poverovao da je istina? Sajmon i Burns ne štede svoje likove i zato se ne treba iznenaditi kad svaki čas strada neko za koga smo mislili da će tu biti do kraja ne sezone, već čitave serije. Jednostavno, ti likovi deluju veći od života. Čak i kada su u pitanju „male priče“ o detektivima koji pokušavaju da izbalansiraju posao i kuću, gutamo svaku reč, svaki kadar. Posmatramo detektiva Meknaltija kako nastoji da se skrasi, da u potpunosti odbaci posao, posmatramo ga, iako znamo da je to nemoguće. Iako i on zna da je to nemoguće. Slično je i sa Kimom i njenom homoseksualnom partnerkom.

TV CUISINE

Ipak, uloga Dejvida Sajmona u nastanku ove serije bila je u najmanju ruku ograničena i može se čak reći da on nije bio u potpunosti zadovoljan kako su likovi koje je godinu dana upoznavao i posmatrao pretvoreni u fikciju na TV-u. Možda su ga baš to nepotpuno zadovoljstvo kao i iskustvo koje je stekao tokom pisanja epizode Homicide naterali da se dublje infiltrira u svet i format moderne TV serije. I sve ono što je nakon toga stvorio su prava mala remek-dela.

ra da li je u pitanju verovatno najomiljeniji lik u istoriji TV serija Omar, moderni Robin Hud, homoseksualac koji pljačka dilere i koji do samom kraja deluje gotovo kao fantastični entitet; ili Ejvon Barksdej koji je u stvari zasnovan na stvarnoj osobi o kojoj čak postoji i dokumetarac The Avon Barksdale Story: Legends of the Unwired.

Umeće scenarista ogleda se i u tome što su uspeli da neke stvari koje bi iz bilo čijeg drugog pera delovale banalno predstave tako da ne samo što ne deluju prizemno, već deluju jedino moguće i logično. Tu prvenstveno mislim na smenu generacija, kružnu strukturu po kojoj svako ima svoj uspon i neminovno svoj pad, kao i nekoga ko će doći na njegovo mesto sve dok i njega neko ne smeni. Timu scenarista su se u kasnijim sezonama serije pridružili i krimi pisci Džordž Pelekanos i Denis Lehejn koji su dali svoj doprinos, ali je očigledno da svega ovoga ne bi bilo bez fenomenalnih dirigenata.

The Wire zovu i vizuelnom knjigom jer je svojom strukturom i načinom pripovedanja mnogo bliža romanu nego klasičnom formatu TV serije. I zaista, kad jednom uronite u The Wire imaćete utisak da čitate cigletinu u pet tomova i nećete želeti da vas bilo ko ometa dok se ne završi. A i onda ćete želeti da neko vreme budete sami i sve to proanalizirate. Čak i sama špica – koja se pomalo menja od sezone do sezone, ali nikada bitno, sa sve muzikom Toma Vejsta, koja se menja od sezone do sezone, ali nikada bitno, čak i kad je drugi izvode – predstavlja adekvatne korice za ovaj ep.

Okrenite prvu stranu.

Autor: Željko Obrenović

FRENZY SPARK

Iz konkurencije od 90 priča pristiglih na konkurs raspisan pre dve godine, žiri je izdvojio njih 18 koje su se izdvojile svojim kvalitetom pripovedanja, osmišljenošću naracije i izbrušenošću jezika.

BOOK CLUB

Konkurs za priču fantastike Vašu SF, epsko fantastičnu, magijsku… priču dužine 8–40 hiljada karaktera treba da pošaljete na imejl konkurs@ lazarkomarcic.org do kraja septembra 2012. godine. Priču šaljete kao attachment, u Word dokumentu, kao i kraću biografiju. Za detalje, pogledajte www.lazarkomarcic.org

Nepažljiv i letimičan pogled na tradiciju srpske fantastične književnosti bi vas naveo na pogrešan trag — delom zato što je, žalosno, locirana na marginama aktuelnog javnog interesa. Ispod sedimenata medijske dominacije trivijalnog spisateljstva, bdi snažno nasleđe koje svoje daleke početke evocira još sa početka XX veka — i još davnije, ukoliko pod termin „fantastike“ podvedemo sve narative koji svoje uporište i fabulu ne zadovoljavaju u stvarnom, već zalaze u snove, budućnost, nedosežne daljine. Ipak, spomenuta vremenska odrednica ima svoj smisao: 1902. godine, roman bez presedana u istoriji srpske književnosti i jedan od pionirskih te vrste u svetu, Jedna ugašena zvezda, postigao je očekivano — ništa. Zanemaren, prenebregnut, čak i nemilosrdno ocrnjen od kritike, osuđen je na vremensku hibernaciju i čekanje nekog drugog doba koje će prepoznati u njemu epohalnost i vizionarstvo koji su, danas znamo, neosporni. Sedamdeset i devet godina nakon njegovog izdavanja, ime zlosrećnog autora usvojilo je Društvo ljubitelja fantastike „Lazar Komarčić“, kroz čije je članstvo prolazila i i dalje prolazi uvažena elita domaće fantastike — i koje je pokrovitelj i čuvar novog talasa stvaralaca u okviru ovog žanra. Na stranicama „Anomalije“ su zastupljeni derivati fantastike poput steampunk-a, cyberpunk-a, spekulativne fikcije, folklorne fantastike, magijskog realizma, strave i užasa… U atmosferskom i ambijentalnom pogledu, klasifikacija je još mnogosložnija — postapokaliptička pustoš uz naznaku jalovog opstanka civilizacije, tle srpskih palanki, inficirano neupokojenim zombijima (motiv neumorno eksploatisan poslednjih godina u popularnoj kulturi), zdanja Beograda budućnosti, prašnjave stepe Latinske Amerike… Interesantno je da su i nekada stožerni elementi onoga što je činilo esenciju SF-a, svemirska prostranstva, visokotehnološki gedžeti i tuđinske rase (da imenujem nekoliko stereotipa) skoro u potpunosti odsutni. Diverzitetu, kao i kvalitetu, doprinela je i činjenica da su u finalni izbor ušle priče kako establiranih autora koji iza sebe imaju istorijat objavljenih dela, kao i nesumnjivo talentovanih mladih prozaista čije će vreme tek doći. Iz konkurencije od 90 priča pristiglih na konkurs raspisan pre dve godine, žiri je izdvojio njih 18 koje su se izdvojile svojim kvalitetom pripovedanja, osmišljenošću naracije i izbrušenošću

FRENZY SPARK

jezika. Trijumfalnim lovorikama se podičila riječka spisateljica, često viđen član regionalnih antologija, fanzina i žanrovskih časopisa i posednik nagrade „SFera”, Biljana Mateljan. Njena snažna erudicija i metodično, strpljivo tkanje misli su u priči „Božanski rondo, kurvinska fuga” stasali u otelovljenje stapanja žanrova. Paganski, slovenski i nordijski panteon vrhovnih Bogova, dah folklorne magike u autentičnom, prostodušnom i primereno skarednom okruženju… sve navedeno autorka sa velikim umećem balansira u okvirima dobrog ukusa i uverljive retorike. Kao velika, uspela sinteza dramatičnih celestijalnih slika i prikaza životnog taloga, priča kipti od kontrasta i neodoljivo sablažnjivog šaptaja neimenovane teskobe.

Nezanemarljiv doprinos unikatnom doživljaju zbirke je i u njenom skladnom grafičko-likovnom rešenju. Svaka od priča ima svoju uvodnu ilustraciju, jedinstvenog izgleda usled raznolikosti crtača, dok je nenadmašni Dobrosav Bob Živković odgovoran za posve atipičnu iteraciju Lavkraftovog Ktulua, ovom prilikom beatifikovanog poput kakve zloslutne ikone (Sv. Komarčić), na naslovnoj strani. Antologiju „Anomalija“ je moguće besplatno preuzeti sa veb sajta Društva „Lazar Komarčić“ (http://www.lazarkomarcic.org) ili kupiti je u fizičkom izdanju u knjižarama i na redovnim tribinama društva koje se održavaju u Domu Omladine u Beogradu. Prethodne dve antologije, „Ugriz strasti: priče erotske fantastike“ (2007) i „Zbirka priča o Flašu Gordonu“ (2009), kao i Komarčićeva Jedna ugašena zvezda takođe će se uskoro naći u e-book formatima za besplatno preuzimanje.

Čitajte “Anomaliju”

Download PDF

BOOK CLUB

Nadomak laskave titule najboljeg bile su „Lavirint” Bojana Veljanova i „Kartica koja nedostaje” Miloša Petrika. Obe priče odlikuje pripovedanje duže i nešto kompleksnije od proseka ostalih u zbirci, uz vrsno održan nit događaja i tok svesti. Dok je „Lavirint” zagonetnošću nabijena akciona saga čije obilje prašnjavih, znojem natopljenih fragmentisanih sećanja iz nekog drugog postojanja žudi ka tajnama piramida Centralne Amerike, „Kartica koja nedostaje” je smernija steampunk kriminalistička glavolomka smeštena u atmosferu tamnog i hladnog Pariza XIX veka. Ovaj najbolje plasirani trio bi trebalo da bude dovoljan podsticaj da se i ostatku antologije pruži zaslužena pažnja kako bi se knjiga tek tada odložila sa zadovoljen-

jem — možda neka od preostalih 15 priča bude bliža senzibilitetu čitaoca jer, naposletku, posredi su kvalitativne nijanse između svake od njih.

U toku je novi konkurs koji traje do kraja septembra tekuće godine, a čiji će crème de la crème svoje konačno odredište naći u sledećoj knjizi antologije, predviđenoj za objavu tokom 2013. godine. Anomalija postaje pravilo — jedno od onih na koje je poželjno, čak i preporučljivo, navići se bez roptanja.

Autor: Andrej Vidović

Sadržaj “Anomalije” Predrag Tomić: „Greh gospodina Venevera“ Bojan Veljanov: „Lavirint“ Aleksandra Filipović: „Nemoguć događaj u gradu neobičnih suncokreta“ Radmilo Anđelković: „Dečak nema vrata“ Ivan Zorić: „Anđeoska pošast“ Biljana Mateljan: „Božanski rondo, kurvinska fuga“ Ivica Milarić: „Lažno buđenje“ Miloš Petrik: „Kartica koja nedostaje“ Jagoda Nikačević: „Triptih: metamorfoze“ Dragić Cvjetinović: „Lov u južnom Duvordu“ Sanja Pavošević—Alisa: „Intervju“ Filip Rogović: „Crni iz Predgrađa“ Pavle Zelić: „Jahači lavina“ Vladimir Bjelajac: „Kako umalo nisam potopio Balkan“ Vladislava Vojnović: „Vrba“ Nikola Gocić: „Statua“ Dragan Cvetanović: „Čarlijev svinjac“ Ratko R Radunović: „Avet“

Download EPUB

Download MOBI FRENZY SPARK

Ovo je životna putanja osamnaestogodišnjeg Romana Kuglera (Thomas Schubert) kog je majka napustila dok je bio beba. Sa 14 godina će biti poslat u zatvor za maloletnike zbog ubistva vršnjaka Martina Štupeka, koji umire u bolnici nakon međusobne tuče u domu za nezbrinutu decu.

FILM CORNER

Godina: 2011; Trajanje: 94 minuta; Žanr: Drama; Jezik: Nemački, Engleski; Zemlja: Austrija; Režija: Karl Markovič; Scenario: Karl Markovič; Uloge: Tomas Šubert, Karin Liška, Georg Fridrih, Gerhard Libman, Stefan Matuš, Luna Mijović, Georg Veitl, Klaus Rot.

Ovih dana svi traže neko utočište od visokih temperatura, jer je talas koji nas je zahvatio toliko vreo, da čak i plakat za ovaj film može delovati osvežavajuće (teško da nekom trenutno ne bi prijao bazen). Zaista, i Atmen (Disanje) može delovati osvežavajuće nakon talasa visokobudžetskih, besmislenih, reklamama preduvanih filmova, ali samo ako ste među onima koji zastaju zamišljeno pred teškim ljudskim sudbinama, čak i onda kada su preokupirani putovanjima, morima, plažama... Dakle, ako ste među pomenutom (nešto mi se čini malobrojnom) populacijom, zamislite da imate 18 godina i da vaša životna putanja prolazi kroz tačke koje se zovu: dom za nezbrinutu decu, zatvor za maloletnike, preduzeće za pogrebne usluge, mrtvačnice, krematorijum, groblje... I da u nastavku te putanje pred vama stoji jedan veliki znak pitanja. Ovo je životna putanja osamnaestogodišnjeg Romana Kuglera (Thomas Schubert) kog je majka napustila dok je bio beba. Sa 14 godina će biti poslat u zatvor za maloletnike zbog ubistva vršnjaka Martina Štupeka, koji umire u bolnici nakon međusobne tuče u domu za nezbrinutu decu. Čekajući novo saslušanje Roman pokušava da nađe posao u Beču, što bi mu pred sudijom moglo pomoći za puštanje na uslovnu slobodu, ali Romanu izgleda da

FRENZY SPARK

nije dovoljno stalo do slobode. Provevši ceo svoj život u raznim ustanovama, on verovatno i ne zna šta taj pojam podrazumeva, jer zapravo nikada u pravom smislu nije ni bio ’napolju’ - pa se slobodno može reći da je dobrim delom i institucionalizovan i da njega više muči ropstvo u kom ga drži griža savesti zbog Štupekove smrti i osećaj da ne može biti slobodan sve dok ga proganja osećaj krivice. Razmišljanja, u kojima je permanentno prisutno pitanje smrti, navode ga da posao potraži u preduzeću za pogrebne usluge, gde će imati priliku da najbliže upozna osnovnu činjenicu života – smrt. Socijalni radnik (Gerhard Liebmann) koji iskreno želi da pomogne Romanu, misli da je u pitanju šala kada mu njegov štićenik pokaže oglas za posao ali ubrzo će se Roman naći u svetu za koji svi znamo da postoji ali koji teško da smo imali priliku i želju da upoznamo. Kupanje, oblačenje i prenošenje leševa, mrtvačnice, sanduci, venci za groblje, krematorijum, urne... Nije baš najbolji posao za jednog osamnaestogodišnjaka, zar ne? Međutim, Romana daleko više pogađa to što ga na poslu neki od kolega u startu doživljavaju kao ubicu i pokazuju otvorenu antipatiju i netrpeljivost prema njemu, dok je u zatvoru za maloletnike izložen malicioznim komentarima stražara i

FILM CORNER

FRENZY SPARK

zajedljivom dobacivanju drugih zatvorenika koji izbegavaju da se tuširaju ili plivaju u bazenu dok on ne izađe. Sve to boli Romana i na sve to je teže navići se nego na posao koji radi ali njegovo srce je na pravom mestu, a njegovo biće čisto i neiskvareno, pa će ubrzo njegovo okruženje to prepoznati. ,,Pravi leš u pravom kovčegu u pravo vreme na pravom mestu“, to je moto preduzeća i zaposleni u njemu svoj posao obavljaju profesionalno i tako rutinski da čovek može pomisliti kako ti ljudi moraju biti sasvim bezosećajni i hladni. U tom kontekstu mi je posebno zapao za oko momenat kada se sa scene, u kojoj Roman sa kolegama prebacuje leš u hladnjaču, direktno prelazi na scenu u kojoj oni jedu u kiosku sa brzom hranom. Neko to može doživeti kao morbidan trenutak ali taj momenat nam upravo pomaže da shvatimo kako su i smrt i održavanje života sasvim obične, prirodne pojave, kao što i Roman shvata da je njegov posao kao i svaki drugi posao: ,,neko mora i to da radi.“ Međutim, leš žene koja se takođe preziva Kugler navešće ga da posumnja da se radi o njegovoj majci, o kojoj ne zna ništa, čak ni njeno ime. Ipak, saznavši da je ona živa, odlučuje da je potraži, a njihov susret će lupiti šamar onima koji smatraju da je svaki čovek kovač svoje sudbine.

FRENZY SPARK

FILM CORNER

Nakon gledanja filma, dugo sam sedeo ošamaren i zamišljen (ošamareno zamišljen), a potom sam nekoliko puta gledao poslednju scenu predstavljenu pogledom koji, dižući se sa groblja, završava negde u oblacima... Kao da su nečije oči zapitano uprte ka nebu tražeći odgovor, oproštaj i nadu od to malo plavetnila koje se promalja između sivih nebeskih plovila. Karl Markovic (Markovics) je debitovao ovim filmom kao reditelj i kao scenarista, ali to ne možete saznati gledajući ovo austrijsko ostvarenje i bilo bi nemoguće odrediti kome kvalitet filma duguje veću zahvalnost, reditelju ili fenomenalnom, mladom Tomasu Šubertu (koji nije profesionalni glumac), čije su oči, lice i pokreti najsuptilnije i najuverljivije izneli svaku emociju i svaku nijansu duševnog stanja Romana Kuglera. Ono što takođe krasi film jesu brojni simboli, poput onog kada Roman sa zida ćelije skida sliku neke tvrđave i lepi sliku voza, ili kada se u krematorijumu neznano otkud pojavljuje ptica kojoj Roman otvara vrata kako bi izletela, ili kada mu simpatična turistkinja (Luna Mijović) maše iz voza navukavši rukavicu koju je Roman zaboravio u kupeu... Ako želite da protumačite značenje pomenutih simbola pogledajte ovu olovnu ali istovremeno nežnu i dirljivu priču, a ja ću još napomenuti da je Atmen pored nominacije za nagradu Evropsko otkriće godine (Evropska

Filmska Akademija), dobio nagrade FIPRESCI i Skitskog jelena (Internacionalni filmski festival u Kijevu – 'Molodist'), kao i nagradu Zlatno oko (Filmski festival u Cirihu).

Autor: Đorđe Luković

FRENZY SPARK

Priredila: Beksi Lejdi BOB DILAN I DŽON LENON NA TITANIKU

MUSIC LOOP

O Bob Dilanovom novom albumu, zahvaljujući sposobnosti brojenja do 100, znamo da je 35. po redu, a njegovom ljubaznošću informisani smo i kako će mu izgledati cover, lista pesama i to da je u nju uspeo da smesti čitav jedan Titanik. I Džona Lenona. Naime, jedna od 10 pesama, jeste Roll on John, koja sadrži stihove različitih pesama Bitlsa, such as «Dođi ‘vamo odmah» iz pesme Come together i «Čujem današnje vesti, čoveče» koju je pozajmio iz A Day in life. Drugi melodijski gigant je 14ominutni omaž Titaniku, koji se zapravo odnosi na jednu scenu Kameronovog filma. Da ne dužimo - novi Tempest izlazi 11. septembra, tačno 11 godina posle Love and Theft. A lista izgleda ovako: “Duquesne Whistle” “Soon After Midnight” “Narrow Way” “Long and Wasted Years” “Pay in Blood”

“Scarlet Town” “Early Roman Kings” “Tin Angel” “Tempest” “Roll on John”

ELTON JOHN SE KAJE ŠTO NIJE (BIO) STREJT? Pa da, ali ne tako, nego ovako: u jednom intervjuu povodom objavljivanja njegovih memoara pod nazivom Love is the Cure: On Life, Loss and the End of AIDS, Elton se požalio kako je drogirajući se protraćio veliki deo svog života. Drogu je počeo da konzumira ranih osamdesetih, negde u vreme kada je planula epidemija AIDS-a. Uprkos tome što je gledao kako ispred, iza i sa njegove obe strane, njegovi prijatelji umiru, nije imao snage da prestane sa stilom života koji je vodio. Isto tako, mešanje droge i alkohola je učinilo da ga cela frka sa sidom minimalno potresa, pošto mu je stanje drogiranosti pružalo lažan osećaj nepobedivosti. Samo pukom srećom, iz doba epidemije je izašao zdrav, otkad radi na iskupljenju za sve loše što je radio. Jedan od dobrih načina za to je njegova humanitarna organizacija za borbu protiv side, u čiji će fond otići sva sredstva koja će zaraditi od prodaje svojih memoara.

VAVILONCI MUMFORD&SONS COME BACK UBICA IZ NEVADE Pojavili su se niotkuda, svoj debi album Sign No More prodali u 2.3 miliona primeraka, dobili Brit award za najbolji, pogađate britanski, album godine, i priuštili publici sa obe strane Atlantika jedno od najvećih iznenađenja u proteklih par godina. E, sada spremaju još jedno, a da li će biti manje ili veće, saznaćemo jedan dan od 25. septembra. Drugi album folk rok benda Mumford&Sons, Babel, još jednom je producirao Markus Davis, a momci iz benda su nov materijal već testirali na svojim brojnim nastupima, nakon kojih su se uželeli povratka u studio. Tačnije, četiri njih, budući da su u toliko engleskih studia proveli poslednjih 18 meseci snimajući nov materijal. Što se samog zvuka tiče, neće bitno menjati proverene vrednosti, ali najavljuju blago udaljavanje od prethodnog, u nešto mračnijem smeru.

FRENZY SPARK

Severna Karolina je pre nekoliko dana imala čast da čuje nov materijal The Killersa, koji će se naći na njihovom četvrtom albumu Battle Born, a na koji smo čekali četiri godine. Četiri (logično) nove pesme, predstavili su publici u Nešvilu, sledećim redom: Runaways, prvi singl sa albuma, elektro rok stvar koja uveliko može da se čuje online, Risin Tide, koja je svoju premijeru imala u Londonu, zatim Miss Atomic Bomb, inspirisanu žurkama upriličenim povodom nuklearnog testiranja u Las Vegasu 1950. kada je publika na njima posmatrala eksplozije kroz zaštitne naočare, a onda i Flesh And Bone, o kojoj ćete moći da saznate nešto više kada zajedno sa ostalima ugleda svetlost etra 18. septembra (kad i ja pre 27 godina) a mi samo možemo da vam kažemo da nam je bila na repeatu neko vreme. Naziv albuma je, btw, prepisan sa Nevadine zastave, a producirala ga je gomila najboljih u tom poslu, tako da svi zajedno možemo da nastavimo sa iščekivanjem mog rođ.. 18. septembra.

MUSIC LOOP

Po prvi put u istoriji, stari albumi su prodavaniji od novih, i to je to. Broj prodatih «starih» albuma, u čiju kategoriju spadaju LP izdanja koja su u prodaji duže od godinu i po dana, iznosi 76.6 miliona u proteklih šest meseci, dok kupovina onih «aktuelnih» zaostaje za nekih 2.7 miliona. Prema chart analitičaru Dejvidu Bakuli, najprodavaniji među starim albumima su oni koje su pravili Vitni Hjuston i Gansi, dok među novim izvođačima i albumima i dalje prednjači Adel. Razlog ovakvoj statistici, oni koji barataju tim podacima vide u padu cene starih albuma, koji ide čak do nepuna 4 dolara, a što privlači nove mušterije. Neka bude da to nema veze sa melodijama i tekstovima koji u ogromnom broju savremenih komercijalnih slučajeva ne mogu da se porede sa onim old skul. Uglavnom, prodaja albuma u UK beleži generalni pad, budući da je broj prodatih albuma u prvoj polovini 2012. za 7 miliona manji u odnosu na prošlogodišnju prodaju u istom periodu. Sa druge strane, prodaja singlova bolje ide ove nego prošle godine, šta god to značilo. A da, možda da je daleko lakše naći dobar novi singl nego čitav album. Pozicija ( a možda i obe) koju su u Američkom idolu zauzimali Dženifer Lopez i Stiven Tajler, mogla bi da pređe u nadležnost Arete Frenklin, zahvaljujući njenoj velikodušnoj ponudi da se nađe u ulozi onoga ko sudi da li i koliko dobro pevaju Amerikanci. Kraljica soula evidentni je pobornik serija ove vrste,

budući da će sa sobom u ulogu stručnog žirija uvesti i Patti LaBelle (na koju će vas podsetiti disko hit Lady Marmalade, ako vam njeno ime nešto manje znači.) Ukoliko se dotični tandem priključi ekipi koja realizuje Američkog idola, ovaj šou za talente (i one druge) dobiće najstariji žiri od kad postoji, pošto njih dve zajedno imaju 138 godina (i 20 Gremija). Ideja bustera popularnosti kog je Idol doneo Dženifer i Stivenu, dopala se i Maraji Keri, Adamu Lambertu i Keli Klarkson, tako da je još uvek neizvesno ko će se na ovoj ultra traženoj poziciji u novoj sezoni naći, utoliko pre što je na istu bacio oko i niko drugi do Čarli Šin. Ako se Nigel Lythgoe, producent Idola, u ljutoj bici između Axl Rosea i Slasha kladi na ovog drugog, bojim se da je očigledno ko sa netakmičarske strane stola za kojim sedi žiri ima najveće šanse u Idolu. (Na ceremoniji Slešovog zvezdanog uvođenja u Holivudsku stazu slavnih, Čarli je rekao kako je zanimljivo to što Sleš dobija zvezdu na istoj ulici na kojoj će Eksl za par godina spavati, prim. aut.)

FRENZY SPARK

STOP, LOOK & LISTEN

Većina tajnih društava je ekskluzivnog tipa, odnosno namenjena je uskom krugu odabranih ljudi. Upravo zbog te zatvorenosti ona predstavljaju idealno tle za stvaranja najrazličitijih tvrdnji i teorija šta se zapravo unutar njih odvija, čemu ta društva teže i ko su zaista njihovi članovi. Ovde bih voleo da se malo bliže upoznamo s jednom takvom organizacijom oko koje se raspredaju slične priče. Dobro došli u Helfajer klub (Hellfire Club).

ećina tajnih društava je ekskluzivnog tipa, odnosno namenjena je uskom krugu odabranih ljudi. Upravo zbog te zatvorenosti ona predstavljaju idealno tle za stvaranja najrazličitijih tvrdnji i teorija šta se zapravo unutar njih odvija, čemu ta društva teže i ko su zaista njihovi članovi. Ovde bih voleo da se malo bliže upoznamo s jednom takvom organizacijom oko koje se raspredaju slične priče. Dobro došli u Helfajer klub (Helfajer Club). Malo je poznato ko je prvi izašao s konceptom kluba kakav je Helfajer klub, ili je kao takav preuzet. Ipak, pod terminom Helfajer klub pre svega se misli na nekoliko klubova, namenjenih višem socijalnom staležu, aristokratiji, na području Britanije i Irske u periodu XVIII veka. Prvi Helfajer klub osnovao je 1719. godine u Londonu Filip, Vojvoda od Vartona (Philip Wharton, 1st Duke of Wharton), dok je najpoznatiji ogranak tog kluba osnovao Ser Frensis Dešvud (Sir Francis Dashwood) oko 1749. godine, u Engleskoj. Dvadesetak godina kasnije dolazi i do bliske saradnje kluba Ser Dešvuda sa poznatim Bruks klubom (Brooks's), koji je važio za jedan od najpoznatijih, takozvanih klubova džentlmena, osnovanog od strane 27 tada uticajnih vojvoda. Sedište Helfajer kluba bilo je u samom srcu Londona, u ulici Pal Mal u Vestminsteru (City of West-

FRENZY SPARK

minster). Moto kluba bio je Do what thou wilt, što bi u prevodu značilo - Čini kako ti je volja, što je filozofska parola izvučena iz dela Telema, Fransoa Rablea (François Rabelais, Thelema), kasnije korišćena i u radu Alistera Kroulija (Aleister Crowley), čuvenog britanskog okultiste. Parola se ne odnosi na podsticanje anarhije, kako se obično na prvi pogled čini, već na pojedinca koji kada jednom sebi obezbedi egzistenciju može da se posveti svom iskonskom, uzvišenom cilju – ispunjenju istinske Volje. Klub je, osim muškarcima, članstvo omogućavao i ženama, što je tada bila retkost kada se radilo o klubovima i društvima zatvorenog tipa. Inače je Filip Varton bio istaknuti političar svoga vremena, za koga je važilo da živi dva odvojena života – jedan kao političar, drugi kao buntovnik i pijanac, smatran nevernikom. Sastanke, koje je Filip organizovao u okviru Helfajer kluba, uglavnom su sačinjavale diskusije o različitim temama, kao što su politika, poezija ili filozofija. Članovi su se uglavnom okupljali nedeljom, na različitim mestima širom Londona. Takođe, često su se bavili i ismevanjem tadašnjih verskih, kulturnih i moralnih trendova, te su ubrzo dobili i epitet „satiričnog“ kluba džentlmena. Iz tog razloga često su od strane javnosti bili optuživani za blasfemiju i satanizam, jer su se, navodno, okretali obožavanju

Satane i demona. Te optužbe opisivane su kao očito izvrtanje biblijskih činjenica, na primer „dishes like Holy Ghost Pie, Breast of Venus and Devil's Loin, while drinking Hell-fire punch“. Time su javno kontrirali stavovima crkve. Naravno, nikada ništa od optužbi za satanizam nije bilo dokazano, već se sve završavalo na pretpostavkama kritičara kluba. Uglavnom su se njihovi sastanci završavali preteranim pijančenjem i manjim ispadima unutar samog kluba. Na kraju krajeva, Vartonovi politički protivnici koristili su upravo te argumente u svojim političkim borbama u Parlamentu, odakle su ga na kraju i iz-

Filip Varton Prvi vojvoda od Vartona

bacili. A nakon što je njegov prvi klub raspušten, Filip Varton ušao je u masoneriju, pa 1722. godine postao i Veliki majstor Engleske (Grandmaster of England). S druge strane, za razliku od Filipa Vartona, Ser Frensis Dešvud bio je daleko ozbiljniji u shvatanju slobode ponašanja, išavši i mnogo dalje po pitanju javnih karikiranja i ismevanja moralnih principa društva. Njegova verzija Helfajer kluba je u početku brojala svega dvanaest inicijalnih članova, da bi se ubrzo proširila na mnogo veći broj ljudi. Članstvo su imale i poznate ličnosti tog vremena. Neki od Dešvudovih prvobitnih članova bili su Vilijem Hogart, engleski slikar i satiričar, Džon Vilks, novinar i političar, Robert Vansitart, antikvista i Džon Montegju, vojvoda i britanski državnik. Takođe se, u periodu oko 1758. godine, na sastan-

15th Baron le Despencer cima Helfajer kluba (doduše kao gost Frensisa Dešvuda, ne i kao član kluba) pojavljivao i Bendžamin Frenklin (Benjamin Franklin), političar, diplomata i jedan od Očeva osnivača Sjedinjenih Država. Za vreme njegovog boravka u Engleskoj. Bendžamin Frenklin bio je takodje istaknuti mason, uzdignut do čina Velikog majtora. U početku klub Ser Frensisa nije nosio naziv Helfajer klub, već mu je taj naziv nadenut tek u kasnijem periodu. Još od osnivanja, često je oslovljavan kao Bratstvo Sv. Frensisa od Vikomba (The Brotherhood of St. Francis of Wycombe) ili Red vitezova Vest Vikomba (Order of Knights of West Wycombe). Inače, prvi sastanak kluba desio se u kući Ser Frensisa u Vest Vikombu (West Wycombe), za vreme Valpurgijske noći 1752. godine, koja se tradicionalno obeležava na proleće – između 30. aprila i 1. maja. Izvorno je karakteristična za narode severne i srednje Evrope. U popularnoj kulturi, od XVII veka smatra se kao noć okupl-

Moto kluba janja veštica i čarobnjaka, poznata i kao Veštičji šabat (The Witches' Sabbath). Parola Do what thou wilt (Fait ce que voudras) bila je istaknuta na vratima s vitražom na ulasku u Ser Frensisovu rezidenciju. Prema pisanju istoričara Horasa Volpola (Horace Walpole, 4th Earl of Orford), članovi ovog kluba su se mahom izjašnjavali kao pagani, a među najpoštovanijim božanstvima bili su Bahus i Venera, kojima su i prinošene simbolične žrtve. U bašti Dešvudove kuće pronađene su brojne statue i oltari, korišćeni u ritualne svrhe, a namenjeni različitim božanstvima i mitološkim bićima, kao što je Dafne – prelepa nimfa, Dionis – grčki bog vina, plodnosti i vegetacije, Prijap – Dionisov sin i bog bašti i (takođe) plodnosti, Flora – boginja proleća i prirode. Svi rituali bili su podređeni zaokupljanju pažnje pojedinca u njegovoj svetoj povezanosti s prirodom, te su upravo ritualnom dramatizacijom uspevali da dosegnu odgovarajuću povezanost s božanstvima prirode. Sastajanja su bila dva puta mesečno i s jednim godišnjim okupljanjem u trajanju od nedelju dana, u toku juna ili septembra. U međusobnoj komunikaciji unutar kluba, jedni drugima su se obraćali terminom brat, noseći ritualne odore. Naravno, kao takvi često su bili optuživani za izvođenje sumnjivih aktivnosti. Uostalom, dobar deo, ako ne i svi hermetički redovi su funkcionisali po sličnom ustrojstvu i šablonu. Danas je pećina kod Vest Vikomba (West Wycombe Caves) u kojoj se bratstvo sastajalo, svojevrsna turistička atrakcija, poznata i kao pećina Hellfire Cluba. Pećina pruža dobar osećaj mistične atmosfere koja je u tim krugovima vladala. Dešvud je, pored Hellfirea, osnivač, takođe poznatog društva Diletanti (Society of Dilettanti). Ulazak u pećinu projektovan je tako da liči na određene gotske katedrale,

ali ujedno s podsmehom prema arhitekturi verskih objekata. Enterijer je bio bogato dekorisan i svaka prostorija bila je predviđena za određeni ritualni čin. Sastojala se od dugačkog hodnika, prošaranog brojnim prostorijama za različite svrhe. Pri kraju hodnika obično se nalazila simbolična reka, River Styx, završavajući se Unutrašnjim hramom (Inner temple), tačno na 90 metara ispod crkve (St Lawrence’s Church) koja se nalazila na površini. Unutrašnji hram često je bio nazivan vulva Velike boginje Majke. Neki arheolozi tvrde da čitav sistem tunela ima za cilj da svojim oblikom reprezentuje ženski reproduktivni sistem, u čast ženskog principa prirode. Često je korišćena masonska inicijatička simbolika pri uređivanju i davanju svrhe objektima unutar paćine, koji su svrsishodno oplemenjivani posebnim mitološkim motivima. Sve ovo govori da se Hellfire Club prostirao desetinama metara ispod zemlje i stotinama metara dugim podzemnim hodnicima. Inače, jedan od hodnika pećine nosi naziv po Bendžaminu Frenklinu, prijatelju kluba.

STOP, LOOK & LISTEN

Ser Fransis Dašvud

Weaving spiders, come not here.

Bendžamin Frenklin Čest gost Helfajer kluba

FRENZY SPARK

STOP, LOOK & LISTEN

Helfajer klub Dablin u zoru

Ogranak Hellfire Cluba u Irskoj je uspostavio grof Ričard Parsons (Richard Parsons, the first Earl of Rosse), u Dablinu 1735, potaknut inspiracijom Vartonovog kluba u Engleskoj. Predsednik kluba nosio je titulu - The King of Hell. Irski klub je posebno bio na (lošem) glasu po raskalašnim orgijama i masovnim gozbama. Tako je nailazio i na još veću osudu irske javnosti nego li sam engleski klub. Jedna od korišćenih lokacija, za irski Hellfire Club, bio je lovački dom na Montpelier Hillu, blizu Dablina. Klub se posle požara u lovačkom domu preselio malo niže, duž istog brdašca, u Killakee Dower House.

Danas postoji nešto slično što nalikuje uređenju Hellfire Cluba, tzv. Boemski šumarak (Bohemian Grove) u Kaliforniji. Prvenstveno je poznat po okupljanju članova jednom godišnje. Svake godine u julu, još od 1872.godine kada je osnovan, tu se praktikuju određeni paganski običaji, daleko od očiju javnosti, a još dalje od objektiva kamera. Simbol kluba je sova, što predstavlja znanje. Cela priča u mnogome podseća na uređenje Hellfire Cluba. Moto kluba je Weaving Spiders Come Not Here. Na spisku članova su mnogi visoki zvaničnici i funkcioneri, prvenstveno iz Sjedinjenih Država ali i iz čitavog sveta. Tu takođe ima i utica-

Lobanja i Kosti iz 1947. Džordž H. V. Buš pored sata sa leve strane

FRENZY SPARK

Tuneli Helfajera

Mapa pećine

Na zapadnom Vajkombu

Helfajer kluba

i zvaničnike. Među njima su predsednici Vrhovnog suda pravde Sjedinjenih Država, jedan od osnivača CIA, James Jesus Angleton, ministri odbrane, ali i dvojica američkih predsednika, George H. W. Bush i njegov sin, George W. Bush. U popularnoj literaturi Hellfire Club se pominje u okviru Marvelovih stripova o X-Menu, kao kriminalna organizacija. Takođe postoji i ekranizacija priče o ovom tajnom društvu, istog naziva, snimljena 1961, s Piterom Kašingom (Peter Cushing) u glavnoj ulozi. Film je prvenstveno poznat po negativnom prizvuku prema klub i dešavanjima unutar njega. Takođe se pominje i u poznatoj seriji Crna guja (Blackadder), kao The Naughty Hellfire Club.

STOP, LOOK & LISTEN

jnih ljudi iz sveta umetnosti, sporta i biznisa. Možda je do sada najpoznatiji skup u ovom šumarku onaj iz 1967. godine, koji je obeležilo prisustvo dva buduća američka predsednika – Ronalda Regana (Ronald Reagan) i Ričarda Niksona (Richard Nixon). Osim te dvojice predsednika, zabeleženo je prisustvo i nekoliko drugih. Ovo mesto takođe je poznato i po brojnim projektima koji su ovde ugovoreni. Jedan od najvećih je upravo projekat Menhetn (Manhattan Project), o razvoju atomskog naoružanja, čijim je korišćenjem stavljena tačka na kraj Drugog svetskog rata, a sastanak tim povodom desio se septembra 1942. godine. S druge strane, čitav kompleks je u privatnom vlasništvu i zatvoren je za javnost. Ipak, kada generalno govorimo o kulturi tajnih društava nikako ne smemo izgubiti iz vida da područje Sjedinjenih Država ipak gaji poseban odnos prema tom vidu socialnog okvira. Opšte je poznato da od studenstkih dana, brojni uspešni studenti i studentkinje ulaze u bratstva i sestrinstva unutar svojih univerziteta, što predstavlja određeni vid generisanja uspešnih mladih ljudi na jednom mestu. Izolovanih od ostatka društva. Tu pre svega treba spomenuti i poznato društvo Lobanje i kosti (Skull and Bones), na Univerzitetu Jejl (Yale University), koje spada u jedno od najstarijih studentskih društava, osnovano davne 1832. godine. Svake godine društvo bira petnaestoro mladića i devojaka, s prve godine studija, za svoje nove članove. To su mladi ljudi, uspešni u pojedinim oblastima. Dovoljno je samo reći da je takav sistem odabira kasnije iznedrio brojne američke državnike

Svi ovi primeri govore o tome da potencijal za stvaranje uticaja leži u uskim krugovima moći i selekciji među istaknutim članovima društva. Svako generisanje zatvorenog kruga moći ovde ima za cilj izdvajanje jedne skupine ljudi, jer kao zajednica mogu mnogo više postići u širenju svog uticaja. Hellfire Club je samo jedan od načina kako je britanski visoki stalež sebi obezbedio utočište za praksu sebi bliskih uverenja. Daleko od svakodnevne rutine.

Izvori: http://www.hellfirecaves.co.uk/

Autor: Dražen Pekušić

Leto 1967. u kampu Sovinog Gnezda

Na slici dva buduća američka predsednika Ronald Regan i Ričard Nikson

FRENZY SPARK

FILM CORNER/ART&CRAFT

Tevesov ilustrativno - koncepcijski pristup idejnom rešavanju figuralnih formi karakteriše izraziti naturalizam i senzibilitet za detalje, protkan Milesovim rukopisnim tretmanom teksture i boje. Upravo taj naturalistički tretman je fundamentalna prekretnica za ubedljivo jasan i realan vizuelni sklop filmskog izražaja. Rad ovog umetnika se zasniva na koncept ilustracijama, storyboard-ovima, dizajnom filmskih karaktera i njihovim modelovanjem u prostoru. Milesov naturalistički tretman koncept ilustracija se ubedljivo prepisuje na filmsku ekranizaciju.

apisivanje ili skiciranje na papiru su prvobitne fundamentalne delatnosti sa kojima se vrše pripreme za konačno idejno rešenje koncepta na određenoj površini ili u prostoru. U ovom kontekstu film kao medij objedinjuje gotovo sve vidove umetničkih pravaca i s njihovim formama gradi svoj estetski sadržaj. Miles Teves je rođen 1963. godine u Kalifornijskom gradiću Salinasu, gde je odrastao. Zbog finansijskih razloga napušta studije i pod uticajima SF filmova, Monty Python-ovskog humora i Heavy Metal ilustracija započinje samostalnu karijeru u Special make-up effects biznisu. Umetnik koji svoje vizije prenosi putem ilustracije na dvodimenzionalnu površinu, a zatim po njihovom konceptu ih modeluje u prostoru, stvarajući novi svet koji u korelaciji sa filmskim efektima i glumcima iluzorno predstavlja dimenziju realno / nadrealne vizije.

FRENZY SPARK

Tevesov ilustrativno – koncepcijski pristup idejnom rešavanju figuralnih formi karakteriše izraziti naturalizam i senzibilitet za detalje, protkan Milesovim rukopisnim tretmanom teksture i boje. Upravo taj naturalistički tretman je fundamentalna prekretnica za ubedljivo jasan i realan vizuelni sklop filmskog izražaja. Rad ovog umetnika se zasniva na koncept ilustracijama, storyboard-ovima, dizajnom filmskih karaktera i njihovim modelovanjem u prostoru. Milesov naturalistički tretman koncept ilustracija se ubedljivo prepisuje na filmsku ekranizaciju. Opus rada Miles Teves-a se uglavnom zasniva u zavisnosti od tematike filma i njegovih standardnih zahteva, kao i od tematike iz drugih oblasti iz sveta vizuelnih umetnosti poput video igara i animiranih filmova, gde u skladu sa tim se menja i tematski sadržaj, dok se rukopisni tretman uvek implementira u vizuelno ostvarenje.

Jedan od glavnih Milesovih aduta su angažmani na vizuelnim ostvarenjima Cronenbergovske body horror estetike, poput filmova „Total Recall“(1989), „Thinner“ (1995) i „Slither“ (2006), gde se vizuelno predstavlja nadrealistično bizarni deformiteti ljudskog tela. Sledeći takav princip mnogi horor reditelji u saradnji sa holivudskom produkcijom nastoje da što ubedljivije prikažu takav sadržaj, po modelu naturalistično odrađenih koncept ilustracija. Miles Teves samo je jedan u nizu umetnika koji se izdvaja svojom originalnošću i velikim brojem radova, uspešno realizovanim na mnogim visokobudžetskim projektima u srcu Holivuda.

Autor: Sanjin Mašić

Izvor: http://www.milesteves.com/

FILM CORNER/ART&CRAFT

FRENZY SPARK

Nexian Glaze M-9090

ovo doba, koga je još briga za male indonežanske JAVA telefone, sa kamerom od 1.3 Mpix, i ekranom od 2.4 inča... Osim ako je u pitanju kristalno jasni transparentni OLED panel, vidljiv sa obe strane telefona.

KeepTree Web vremenska kapsula

TECHIE SPARK

jedinjene Američke Države imaju jednu sjajnu tradiciju: Znate ono kad u filmovima radnja počinje negde oko 1960. i klinac zakopava neku kutiju sa omiljenim stripom, igračkom, i slično, samo da bi je iskopao 1990. i oduševio se setivši se kako mu je malo za sreću potrebno? E, to oni zovu „vremenska kapsula“.

Kada smo pre oko mesec dana videli prototip NTT Docomo telefona sa istim providnim OLED ekranom, proizvedenim od iste firme (nesrećnog) imena Neoview Kolon, prvo nam je na pamet padala fraza „čemu?“. Sada, kada pogledamo ovaj mali, ali veoma funkcionalni telefon, jasno je na koju ciljnu grupu puca Nexian.

Cinizam na stranu, sada nam je za potrebe toga dostupan KeepTree.com: web servis za snimanje, skladištenje i razmenu video poruka. KeepTree ne zahteva simultanu internet konekciju, a dozvoljava korisnicima da sami odrede kada će video poruke biti dostavljene primaocima. KeepTree je prvi servis koji dozvoljava isporučivanje poruka u budućnosti, omogućujući korisnicima razne jedinstvene mogućnosti, poput one da nastave da dele svoje uspomene, sećanja i savete sa voljenim osobama posle „napuštanja ovog sveta“.

Ono što je meni zapanjujuće, a zapravo je očekivano, je činjenica da je popularnost KeepTree servisa porasla tek po uvođenju novog servisa TroupTree krajem 2011, koji bez novčane nadoknade nudi aktivnim vojnicima i njihovim porodicama razmenu video poruka, a ostatku javnosti snimanje poruka-zahvalnica... Izvor: chip.co.id Pored briljantnog ekrana i pristojne cene od 90$, ovaj telefon ima i dva slota za SIM kartice i vrlo minimalistički softver, opremljen i preko potrebnim aplikacijama za Twitter i Facebook integraciju. Za sada nema zvaničnih naznaka da će biti prodavan igde van Indonezije, ali sačekajmo malo da se (prevashodno ženska) trendseterska klika dočepa informacija o ovom slatkišu.

FRENZY SPARK

Priredio: Andreja Kojanić

VOX.io Da li mali slovenački startup može da postane ubica džinova? VOX.io talasa već godinu dana, još od Seedcamp-a 2011. Otkako se prvi put pojavio, ovaj mali slovenački startup privlači sve više pažnje i izgleda da će redefinisati ono kako gledamo na svet digitalnih komunikacija u narednom periodu.

TECHIE SPARK Naime, VOX.io operiše u onom malom sektoru weba koji se zove VoIP (Voice-over-Internet-Protocol), koji svi tako cenimo i volimo, a sve zahvaljujući Skype-u (ili Viber-u, fringu i drugima). VOX.io odlazi korak dalje u odnosu na Skype, integrišući u celo iskustvo i onaj glavni aspekt modernog Web ekosistema: udaljavanje od plugin-ova, desktop aplikacija i slično, omogućujući korisnicima isto to, samo iz browsera na koji su već navikli. U suštini, VOX.io menja broj telefona u hiperlink.

I već na sledećem koraku, VOX.io prevazilazi okvire VoIPa: softver je uredno i na vreme adaptiran i na ostale Web servise, prvenstveno integraciju stream-ova third-party sajtova poput klipova sa YouTube-a i fotki sa Flickr-a. Za sada, VOX. io možete provozati na webu i na iPhone aplikaciji, dok je Android verzija u izradi, kao i verzija za ostale platforme.

FRENZY SPARK

Piter Higs, teorijski fizičar i rodonačelnik sada dokazane čestice, nerado je nazivao bozon svojim imenom na prigodi kojoj je prisustvovao i veoma emotivno primio vest o pronalasku čestice koju je predvideo. “Nisam verovao da će se ovako nešto desiti za mog života.”, izjavio je, sa mukom zadržavajući suze. “Ovo je kao da vas je preplavio talas.“

FRENZY SPARK

2012 SUMMER HIGHLIGHT

akon što je, pre skoro 50 godina (1964), postulirano postojanje elementarne čestice koja svim ostalim česticama daje masu što omogućava postojanje materije - Higsovog bozona - 4. jula 2012. godine je sa nivoom sigurnosti of 5 sigmi detektovano i dokazano njeno postojanje u CMS i ATLAS detektorima u CERN-ovom akceleratoru čestica, Velikom Hadronskom Kolajderu. Ovim otkrićem, jednim od najvećih u istoriji fizike čestica a i šire, kompletiran je tzv. Standardni model koji opisuje sve poznate čestice i sile koje na njih deluju. Na svečanoj konferenciji za štampu, ova objava dočekana je glasnim aplauzom i ovacijama sa razumljivim emotivnim nabojem. Generalni direktor CERN-a, Rolf Hojer, izjavio je: "Dostigli smo nove granice u razumevanju zakona prirode i napravili veliki korak napred u poznavanju fundamentalne strukture materije. Ovo otkriće otvara puteve detaljnijim studijama koje će ustanoviti tačna svojstva nove čestice i obasjati ostale misterije našeg univerzuma." On je dodao i da treba da se odrede mnoge druge odlike ove čestice, kao što je njen spin (ugaoni momenat) koji bi, po bozonu iz Standardnog modela, trebalo da bude jednak nuli. Zbog tog razloga, kao i zbog akademske skromnosti, Piter Higs, teorijski fizičar i rodonačelnik sada dokazane čestice, nerado je nazivao bozon svojim imenom na prigodi kojoj je prisustvovao i veoma emotivno primio vest o pronalasku čestice koju je predvideo. "Nisam verovao da će se ovako nešto desiti za mog života.", izjavio je, sa mukom zadržavajući suze. "Ovo je kao da vas je preplavio talas.“ Bozon je, po definiciji, vrsta nestabilne čestice koja omogućava većem broju identičnih čestica da postoje na istom mestu u istom kvantnom stanju. Posredi su nosioci sile sa celobrojnom vrednošću spina i posrednici sila između fermiona - čestica koje zapravo predstavljaju jezgra atoma: protone i neutrone i orbitirajuće elektrone, kao i kvarkove i leptone. Pored bozona, fotoni i gluoni takođe deluju kao posrednici elektromagnetizma i jake nuklearne sile. Higsov bozon je čestica bez električnog naboja i naboja boje (pri čemu termin "boja" ima apstraktno značenje, koje se odnosi na jedno od tri svojstava čestica a koja se nazivaju crvenim, plavim i zelenim i nema veze sa spektrografskim poimanjem boje kao takve) i "sastojak" je Higsovog kvantnog polja koje, kao jedno od komponenti univerzuma, česticama koje prolaze kroz njega podaruje svojstvo mase. Smatra se da bi Higsov bozon mogao da ukaže na potpuno nove tipove jakih interakcija, ali i na postojanje tzv. supersimetrije, svojevrsne veze između kvantnih čestica i prostorvremena koja može da razreši jednu - možda najveću - nepoznanicu u tkanju stvarnosti, tamnu materiju.

FRENZY SPARK

IN THE NAME OF SCIENCE FRENZY SPARK

Snimak zvanične objave o otkriću Higsovog bozona

Nedaće sa "božijom česticom"

medijima "glavne struje" i u javnosti uopšte, odomaćio se izraz "božija čestica" kao drugi naziv za Higsov bozon. Poreklo ove (uglavnom vrlo pogrešno tumačene) sintagme je u naslovu knjige nobelovca Leona Ledermana " The God Particle: If the Universe Is the Answer, What Is the Question?" Takvim imenovanjem, Lederman je na umu imao htenje za akcentovanjem eluzivnog i fundamentalnog karaktera ove čestice, za koju se verovalo da je nedostajuća karika za sveopšte poimanje fizike čestica. Ovime se, unekoliko, precenio značaj Higsovog bozona, koji (iako nesumnjivo krucijalan) ipak ne zavređuje nomenklaturu koja se graniči sa senzacionalizmom. Gotovo sva ultimativna pitanja, koja bi jedina i trebalo da sugerišu nešto tako iskonsko, poput porekla i nastanka kosmosa i elektroslabe interakcije ostaju neodgovorena i nedovršena i pored toga što će bozon nesumnjivo imati udela u približavanju odgovorima.

Sudar čestica

Sam Piter Higs je od početka gajio resantiman ka ovakvom imenovanju jer je opravdano strepio da će se generalna javnost ljudi koji nemaju potkovano razumevanje nauke - pridev "božija" shvatiti pogrešno i dati mu lažne implikacije. Stoga neretko dolazi do potpunog izvrtanja činjenica i naučne prirode bozona asocijacijama da je reč o "kucanju na vrata Boga" i "dokazu postojanja natprirodnih entiteta." Takva zamena teza i potpuno nerazumevanje je posledica nesrećno odabranog semantičkog poređenja i implikacija koje nosi u nedovoljno informisanom i hronično naučno nepismenom društvu.

Autor: Andrej Vidović

Web lokacija: www.heliks.rs

Kontakt: knjige@heliks.rs

FILM CORNER

Pod rizikom globalne katastrofe podrazumevamo opasnost od razaranja i stradanja na globalnoj skali. Ratovi i pošasti su u istoriji čovečanstva doveli više puta do katastrofa, a promašene ideologije i totalitarni režimi zavili su u crno čitave epohe i oblasti. Napredak tehnologije donosi nove opasnosti, a pređašnja zbivanja se mogu ponoviti u obliku koji je teško predvideti.

FRENZY SPARK

SPARK PERSONA/ART&CRAFT

Kristof Vašej

FRENZY SPARK

Kad se želja i volja udruže nastaju čudesna dela. Priključe li se tome sreća, talenat i beskrajna glad za znanjem i napredovanjem, dobijamo umetnika poput Kristofa Vašeja. Monumentalnost njegovih dela i maštovitost prosto oduzimaju dah. Uronite u njegov svet.

Možete li nam reći nešto o svom rodnom gradu, odrastanju, studijama, razlici u životu u Francuskoj i Americi?

SPARK PERSONA/ART&CRAFT

CV: Odrastao sam u Isoaru, gradiću u središnjem delu Francuske. Pre nego što sam naučio da pišem – već sa četiri godine – pokušavao sam da naučim da crtam. Od malih sam nogu otkrio umetničku crtu u sebi. Fasciniran Tintinom, pokušavao sam da kopiram vinjete iz knjiga i tako se zarazio i drugim stripovima, crtežom i, kasnije, crtanim filmovima i filmovima. Želeo sam da postanem ilustrator. U to vreme u blizini Isoara nije bilo škole koja bi mi u tome pomogla. Nije bilo interneta, niko nije znao na koga da me uputi. Svet umetnosti je u to vreme bio više okrenut savremenoj umetnosti nego stripovima. Po završenoj srednjoj školi upisao sam lokalnu Školu lepih umetnosti, u kojoj nije bilo odeljenja posvećenog stripu. Želeo sam, međutim, da naučim bar osnove crtanja. Ubrzo sam shvatio da se na takve poput mene gleda kao na crne ovce i osetio sam se izgubljenim. Godinu dana kasnije napustio sam Školu. Probao sam da se upišem u vodeću školu stripa u Francuskoj, koja se nalazi u Angulemu. Položio sam, ali su životni troškovi bili previsoki za moje roditelje. U to vreme retke su bile stipendije za Škole lepog crtanja. Tako sam odlučio da upišem istoriju umetnosti na Univerzitetu za književnost i društvene nauke, gde sam mogao da dobijem regularno obrazovanje ali i da radim svoje. Mnogo sam naučio o antičkom periodu, srednjovekovnoj istoriji i arhitekturi. Nisam dobio diplomu, ali sam dobio nešto mnogo korisnije: studije su mi pomogle da shvatim kako sve što naučim mogu da koristim za razvijanje sopstvene kreativnosti; što činim i dan danas. I pored toga, moji su roditelji bili zabrinuti za mene, jer nisam uspeo na polju umetnosti, oblasti koju sam sam izabrao. Ipak sam, ma koliko neverovatno to zvučalo, uspeo da upoznam prave ljude u pravo vreme i prebacio se sa stripa na crtane filmove i filmove. Počeo sam sa radom u Angulemu (da, interesantno, grad u kojem nisam mogao da živim kao

student jer je bio preskup, postao je prvi grad u kojem sam započeo karijeru profesionalnog animatora), zatim sam se preselio u Bloa, pa u Pariz i najzad se zaposlio u Dizni studiju u Montrealu. U to vreme je crtani film Kralj lavova zarađivao čitavo bogatstvo. Ubrzo je svaki studio imao svoje odeljenje za animaciju. Bilo je to drugo Zlatno doba animacije. Umetnici su lako mogli da pregovaraju o plati u to vreme. Gotovo da sam napustio Dizni sudio kada su mi dali bolju ponudu, pa sam tražio da me prebace u studio u Burbanku u Kaliforniji. Sada kada pogledam unazad potpuno je neverovatno kako su se neke stvari desile u pravo vreme. Dizni studio se otvorio baš u vreme kad sam se preselio, što mi je omogućilo da dođem u Ameriku. Studio su u međuvremenu zatvorili i ne verujem da će ga ponovo otvarati. Sve se savršeno odigralo. Nikada sam ne bih uspeo sve to da isplaniram. Šta god planirali u životu, neke stvari se ipak dese same od sebe. A sad, što se tiče razlike između Francuske i Amerike – ima mnogo toga da se kaže. Da sumiram: Francuzi naglasak stavljaju na kvalitet života – slobodno vreme, dobru hranu i zabavu u vidu kulturnih i intelektualnih aktivnosti. Amerikanci naglasak stavljaju na lakoću življenja – efektivnost na svim poljima života. Često, međutim, znaju da zamene kvalitet za kvantitet – što može da dovede do kontroverznog pogleda na svet, gde je „veće uvek bolje“. Pošto sam to rekao, moram da dodam da svaki od ovih životnih stavova ima svoje „za“ i „protiv“. Dobro je sve dok vidite u čemu je razlika. I pored svega, prva stvar u kojoj izistinski uživam svaki put kad se vratim u Francusku je – hrana. Radite prvenstveno pozadine. Učestvovali ste u stvaranju Zvonara Bogorodičine crkve, Odbeglog mozga, Dinosaurusa, Herkula, Tarzana, Fantazije 2000, Planete sa blagom… Zašto je pozadina toliko interesantna?

CV: Još kao tinejdžer sam se, nakon stripova, zainteresovao za slikarstvo. Nakon što sam počeo da se bavim animacijom, crtao sam likove, neko vreme radio pozadinu, a potom poželeo da radim sa slikama i bojom.

FRENZY SPARK

Dobio sam svoju priliku i ostao na tom putu. To me je na kraju i dovelo do posla umetničkog direktora. Radili ste na vizuelnom razvoju i bili ste umetnički direktor za Dizni studio, Drimvorks i Univerzal studio još od 1989. godine. Možete li nam reći nešto više o svom radu?

SPARK PERSONA/ART&CRAFT

CV: Bio je to dug proces učenja. Nikad zapravo ne prestajete da učite. Od rada u olovci do slikanja, digitalnih medija i 3D animacije – alati se stalno menjaju i razvijaju, a sa njima, naravno, i tehnike i mogućnosti. Ono što u radu na filmu volim jeste to da je svaki film različit, svaki ima svoj sopstveni identitet. A kao umetnički direktor sam između ostalog tu da pomognem režiseru da pronađe vizuelni identitet filma, njegov sopstveni stil. Ponekad režiser zna a ponekad i ne zna šta želi, pa čeka da mu dam ideju, ponudim opcije, ukažem na vizuelne mogućnosti. Tako istražujem. Svuda. U istorijskim knjigama, knjigama iz arhitekture i slikarstva, u svemu što je već bilo rađeno a što bi pomoglo režiseru da pronađe pravac kojem teži. Tada razvijam stil baziran na onome što sam pronašao sve dok režiser ne bude zadovoljan učinkom. Kakav je osećaj raditi za najbolje?

CV: Ne razmišljam o svom poslu na taj način. Ispunjava, naravno, ali ono što je bitno jeste da čovek uvek daje najbolje što može, da se usavršava, da sam sebi bude najoštriji kritičar. Jedino tako može da se razvija. Srećem toliko mnogo umetnika koji se ulenje tokom godina i žive od stare slave. Ne razvijaju svoju tehniku, pa studio ne obraća više pažnju na njih. Zaostaju i na kraju bivaju zaboravljeni. Morate biti na samom vrhu. Uvek. Godine 2004. postali ste umetnički direktor kompjuterski animiranog (CG) kratkog filma u Umetničkom studiju u Los Anđelesu, a istim ste se poslom bavili i na Diznijevom igranom filmu Začarana, kao i na kompjuterski animiranom filmu „9“. Da li je to bio težak posao? CV: Nisam, zapravo, želeo da postanem umetnički direktor. Mislio sam da će me posao ubiti, da neću imati privatan život. Kada sam se prihvatio posla shvatio sam da nije toliko težak koliko sam mislio, a uz to je i vrlo zabavan. Mogao sam da iznosim sopstvene ideje a pošto bih raspodelio posao zaduženoj ekipi, shvatio sam da mogu mnogo toga da uradim bez da umirem od posla. Projekti se dosta razlikuju. Uživao sam radeći ih, ali mi nadraži ipak ostaje film „9“. Bio je to potpuno drugačiji tip animiranog filma, istovremeno mračan i lep, napet, za čije se likove vezujete. Godine 2010. nominovani ste za Eni nagradu u kategoriji za najbolju umetničku produkciju filma „9”. Da li je nagrada uticala na Vaš dalji rad?

CV: Nije zapravo. Eni nagrada nije toliko popularna međ’ publikom. Može se reći da je poput Oskara, ali nije poznata izvan sveta animiranog filma. Kako nagradu dodeljuju kolege animatori, oni koji se bave istim poslom kao i ja, tako je izuzetno priznanje mom radu – jer njih je daleko teže impresionirati nego običnu publiku. Tako da, iako nagrada nije uticala na moj dalji rad, pošto se film vizuelno razlikovao od svega ostalog u to vreme, ipak je visoko kotirala moje ime na listi animatora.

FRENZY SPARK

Radili ste i kao umetnički producent na „Herojima i Monstrumima“ i na razvoju vizuelnih efekata u crtanom filmu „Podli ja“. Kako Vam se dopao posao? CV: Nisam dugo radio na crtanom filmu „Podli ja“ (svega dva meseca). Ponudili su mi mesto umetničkog direktora, ali ne zbog mojih kvaliteta već zato što sam poreklom Francuz. Američki studio (Iluminejšn Entertejnment) imao je svoju filijalu u Francuskoj (Mekgaf studio). Mislili su da ću automatski prihvatiti ponudu da odem u Francusku da nadgledam radove na filmu. Ali, kako sam nekoliko meseci pre toga došao iz Francuske sa rada na filmu „9“, tako nisam imao nikakvih želja da se ponovo vraćam. Tako da sam radio samo na početku crtanog filma, na razvoju vizuelnih efekata i to je bilo to. Ipak, bilo je to sjajno iskustvo. Što se mog posla umetničkog producenta na „Herojima i Monstrumima“ tiče, moram da priznam da sam se sjajno zabavljao. Bio sam za sve zadužen: dizajn, boje i umetnički pravac. Bilo je zaista sjajno istraživati i raditi na dizajnu, i postepeno graditi univerzum crtanog filma. Na žalost, javili su se problemi oko finansija pa je rad na crtanom filmu odložen u nedogled. Kako ste se osećali kad ste 2011. godine osvojili Emi nagradu za kompjuterski animiranu TV seriju „Uspon Transformersa“? CV: kad se čovek trudi da radi najbolje što može, tada se dogode priznanja poput Emi nagrade. Osećaj je izuzetan, naravno. To izdvaja vaše ime i omogućava vam nove poslove. Označava prestiž koji vas prati od tog trenutka na dalje, jer su gotovo svi čuli za Emi nagradu. Ali, ona ne menja ono što ste, niti utiče na način na koji obavljate svoj posao.

intervjue, odgovaram novinarima, itd. Sve je to potrebno kako bih ostao u kontaktu sa svetom. U popodnevnim časovima pokušavam da radim (slikam, projektujem, crtam skice i crteže, itd). Uvek se trudim da imam vremena za teretanu. Kad se vratim, veče može biti oslobodno: ili gledam film, nastavljam sa radom ili se nalazim sa prijateljima... U pitanju je rutina, prilično fleksibilna rutina, što mi apsolutno odgovara. Šta radite kad ne radite? CV: Bavim se sportom, najčešće, gledam filmove, čitam, putujem. Volite da putujete. Zašto?

Šta donosite sa putivanja?

Slikate za svoju dušu. Možete li mi reći nešto više o svojim radovima. Da li se prodaju? CV: Da, pokušavam da, pored posla kojim se bavim u filmskoj industriji, radim i za svoju dušu. Smatram da je za umetnika jako važno da zadrži svoj identitet. Volim da slikam različite stvari koje, na neki način, vezuje ista duhovna nit. Podjednako volim da slikam ljudske figure i pejzaže. Verujem da se duhvne niti koje se trudim da utkam u platno mogu videti kako na malom (ljudske figure) tako i na velikom planu (ogromni pejzaži). Prodao sam gotovo sve svoje slike i crteže. Malo sam usporio sa radom, zbog obaveza koje sam imao prema filmskom svetu, ali mu se polako vraćam. Galerije mi traže nove radove, tako da bih morao da požurim! :) Svi Vaši radovi su isključivo iz oblasti fantastike? Zašto? CV: Ne bih ih smestio u fantastiku u njenom izvornom smislu – tamnice i zmajevi, jednorozi i vile. U poslednjih nekoliko godina javile su se druge odrednice koje su mi mnogo draže, poput „imaginarni realizam“ ili „savremeni imaginarni realizam“, koji se odnosi na stvari koje ne možete videti u svakodnevnom životu, ali koje postoje u mašti, misteriji i misticizmu. Misterija i mašta pokreću svet. Možete li mi opisati Vaš prosečan radni dan? CV: Pretpostavljam da zavisi od toga da li radim u studiju, na nekoj lokaciji, ili kod kuće. Ako radim recimo kod kuće, pošto ustanem i doručkujem, završavam sve poslove koji se tiču interneta: obavim korespodenciju sa kolegama i ljubiteljima mojih radova, stvaram nove ili potencijalne kontakte, postavljam nove radove ili poslove na mrežu, radim

SPARK PERSONA/ART&CRAFT

CV: Putovanje vam otvara nove vidike, obogaćuje vašu maštu. Što više putujete, to ćete se više razvijati na poslovnom planu. Gotovo istovetan učinak na mene ima i muzika. Određene pesme izazivaju u meni specifična osećanja koja pretačem na platno.

CV: Fotografije uglavnom, mnoge od njih posla radi, bogatstvo imaginacije o kojem sam malopre govorio, koje proširuje vaše vidike i utiče na inspiraciju. Dok putujete, ne putujete samo kroz prostor. Zahvaljujući svim stvarima koje imaju veze sa kulturom i istorijom jedne zemlje, putujete i kroz vreme. Mislim da sam se u to apsolutno uverio 2008. godine kada sam po prvi put putovao u Kinu. Bogatstvo istorije i lepota pejzaža su me naprosto oduševili. Šta Vas inspiriše?

CV: Sve. Ali, kao što sam rekao ranije, u velikoj meri su to muzika i putovanja. Inspiraciju takođe pronalazim u kvalitetnim radovima mojih kolega. Svako me polje inspiriše i motiviše. Zašto su po Vama borilačke veštine važne za duh i telo?

CV: Mnogo toga bi moglo da se kaže o borilačkim veštinama. Svako ko se u njih upusti ima svoje viđenje, koje zavisi od toga šta traži. Za mene je to bio put promena i sazrevanja, paralelan mom umetničkom radu. Borilačkim veštinama počeo sam da se bavim kao tinejdžer, oduševljen Brus Lijem i njegovim filmovima, ali i tradicionalnom azijskom filozofijom. S tim u vezi, mogu reći da je interesovanje bilo delimično vezano i za fantastiku. Tada je preraslo u puku tehniku samoodbrane, koja je ostavljala malo ili nimalo prostora za nerealno i nepotrebno. Tako sam stekao disciplinu, samokontrolu i odlučnost – pravi balans umetničkom svetu. Mislim da sada ulazim u novu fazu u kojoj, nakon godina intenzivnih vežbi (i povreda svakakvih vrsta), kako postajem stariji na stvari počinjem da gledam na drugi način: važniji su mi zdravlje i promišljanje koje dolazi sa iskustvom. Baš kao i kroz umetnost, sledim neki svoj put.

Prevela i razgovor vodila: Tamara Lujak Izvor: Helly Cherry FRENZY SPARK

Ko je voleo The Hives do sada, voleće ih i dalje. Ako je uopšte i bilo ikakve sumnje,oni su još jednom u naše učmale živote doneli tako potrebnu dozu testosteronske zabave. Na „Lex Hives“ momci su i dalje razigrano arogantni i blaženi u svom uverenju da su najveći rock bend na svetu. Ko smo mi da im protivurečimo... FRENZY SPARK

Možda je pet godina bilo dovoljno da zaboravimo zašto su The Hives bend koji svako voli. Priroda muzičke industrije je takva da svu pažnju usmerava ka najaktuelnijoj stvari, i ako postoji nešto što se ne toleriše i što se skupo plaća, to je odsustvo. Petogodišnja pauza između dva studijska albuma švedske petorke posebno je čudna uzimajući u obzir činjenicu da su The Hives bend koji je u mnogo navrata dokazao da je promišljen, proračunat i izuzetno upućen u istoriju rock muzike i dinamiku njenog funkcionisanja. Nije baš da su The Hives sve to vreme proveli u potpunoj tišini (EP singl sa obradama „Tarred and Feathered“ samo je probudio apetit), ali pet godina je pet godina. Srećom, „Lex Hives“ ubedljivo dokazuje da The Hives nisu izgubili ni gram svoje sposobnosti da pronađu zarazan rif i izmuzu ga za sve pare. Ostavimo na stranu čitavu priču oko napuštanja bezbedne luke velikog izdavača i naknadno samofinansiranje i samoizdavanje albuma, jasno je da su The Hives dovoljno uspostavljen bend da bi snimili album kakav žele da snime. Prva očigledna razlika u odnosu na prethodni „The Black and White Album“ jeste muzička i produkcijska svedenost. Dok su po prethodnom, produkcijski prilično ekstravagantnom albumu čačkali svi od Jacknife Leeja do The Neptunes, „Lex Hives“ zvuči vrlo organski, sirovo i staromodno. Na novom albumu The Hives se vraćaju onome u čemu su najjači – svojoj adrenalinskoj demonstraciji svih zaraznih i detinjastih kvaliteta rock zaostavštine. Zapravo, oni se od ove osnove nikada nisu preterano udaljavali; produkcija je povremeno umela da zamaskira sirovu energiju benda, ali živi nastupi lišeni suvišnih elektronskih pomagala nepogrešivo otkrivaju pravu prirodu benda (u šta smo mogli da se uverimo 2009. na Exitu). Najveći deo novog albuma rezervisan je za obavezne hiperaktivne garažne krljačine, ali sporiji momenti albuma u potpunosti demonstriraju klasu i nagomilano samopouzdanje benda na vrhuncu svog kreativnog napona. Na pesmama poput „I Want More“ (hard rock prljavština kakve se ne bi postideli The White Stripes, ili, da prostite, Led Zeppelin) ili „Without the Money“ najbolje se vidi hrabrost benda da se okuša u nešto zahtevnijim i pipavijim rock formama, k a o i samopouzdanje i vera da su u stanju to da izvuku. S vremena na vreme po albumu će se provući kakav saksofon, truba ili orgulje, ali to samo podvlači činjenicu da je novi album nedvosmisleno analogan i čvrsto utemeljen u bazičnoj rock postavci bubanj/gitare/vokal. U celini, „Lex Hives“ pokazuje zapanjujuću zrelost benda, zrelost koja ništa ne oduzima detinjoj razigranosti već je samo dodatno artikuliše i zaokružuje. The Hives su zastrašujuće kompetentni, i svaki sekund novog albuma je vrlo proračunat i izvagan (ovo nikako nemojte shvatiti kao zamerku) kako bi spakovao maksimalnu količinu rokanja po svakom kilobajtu memorije vašeg hard diska. Zapravo, nema tu mnogo šta da se kaže. Ko je voleo The Hives do sada, voleće ih i dalje. Ako je uopšte i bilo ikakve sumnje,oni su još jednom u naše učmale živote doneli tako potrebnu dozu testosteronske zabave. Na „Lex Hives“ momci su i dalje razigrano arogantni i blaženi u svom uverenju da su najveći rock bend na svetu. Ko smo mi da im protivurečimo...

MUSIC LOOP VIA HAPPYNOVISAD

i e u

Disque Hives

Autor: Nebojša Ćato Izvor: HAPPYNOVISAD

FRENZY SPARK

Dejvid Brin

Karl Sagan

Vilijam Gibson

Nil Stivenson

Čajna Mjevil

“Naučna fantastika je književni žanr gde se društvena mašta razvija i nadograđuje. M nesaglediva. Rej Bredberi je svojevremeno rekao da naučna fantastika predstavlja u

a sam pomen naučne fantastike ljudi uglavnom misle na dela koja se odnose na svemirske brodove i vanzemaljce, kao i na prilično marginalizovani umetnički pravac. Ne da u ovome nema istine, već ovako pojednostavljeno gledište daje prilično jadnu sliku jednog od većih žanrovskih pravaca današnjice. Sam pojam nema jasno definisane okvire i stiče se utisak da obuhvata delove drugih žanrovskih pravaca objedinjene određenim zajedničkim elementima, odnosno kako je to cinično primetio Spinrad: „ Naučna fantastika je sve ono što je objavljeno kao naučna fantastika“. Nije da je sam žanr uključivao samo dobru literaturu. Za većinu dela se to ne može reći, štaviše dosta elemenata žanra je ili zastarelo ili prilično trivijalno. Na svakog Džina Vulfa, Ursulu Legvin ili Filip K. Dika, dobijemo i nekog izuzetno infantilnog pisca kome je očigledno cilj da zaradi basnoslovne sume novca. Nekima to i dobro ide. Problem ipak ne leži toliko u činjenici da se, u mnogim slučajevima, više susrećemo sa inferiornom prozom, već u samom percipiranju žanra kao inferiornog zbog pristupa koji ima prema mladalačkoj publici. Upravo gledan kao sadržaj namenjen isključivo pubertetlijama i u nemilosti kritike, osuđen je na tavorenje u getu „geek“ potkulture. Međutim, upravo ta bliskost sa pop kulturom dozvoljava žanru da pravi i mikseve sa akademskim konotacijama, a to mu dopušta da se iznova i iznova održava na sceni. Gledano istorijski, naučna fantastika je bila pristutna i u delima renomiranih pisaca, ali se njeni koreni ipak vezuju za

FRENZY SPARK

„petparačku literaturu“ 30-ih godina prošlog veka. Umetnost predstavlja odraz savremenih ideja , predrasuda i predviđanja, te nam stoga naučna fantastika daje dobar pogled na društveni poredak sveta. Upravo su pisci naučne fantastike oni koji najviše prate trendove u evoluciji i imaju određenu mentalnu progresiju. Danas se često smatra da čitanje i pisanje naučne fantastike predstavlja vid neinteligentog ponašanja pa se ide i dotle da se kaže da su ljudi koji to stvaraju prilično lišeni zdravog razuma i inteligencije. Lično mislim da je naučna fantastika namenjena inteligentnim ljudima. Ljudi obično povezuju inteligenciju sa visokim obrazovanjem, ali ukoliko samo tako uskogrudno posmatramo inteligenciju, samo bi ljudi sa doktoratima bili fanovi naučne fantastike. To očigledno nije slučaj. Ironija je da su neki od vrlo poznatih autora naučne fantastike današnjice izuzetno obrazovani, najčešće u domenu nauke, ali ih kritika i dalje uzima za pisce nižeg ranga, zbog sadržaja o kome pišu. Tako da kada spominjem inteligentne ljudi, a i samu inteligenciju, pre svega mislim na sposobnost da se sveobuhvatno koriste mogućnosti sopstvenog uma. Ono što je važno je način na koji interpreritamo informacije, i kako uopšte dočaravamo stvarnost. To je upravo onaj mentalni sklop koji nas razdvaja od životinja, i omogućuje nam da ostvarujemo društvene odnose. Inteligencija predstavlja nešto što je zajedničko za civilizaciju u celini, a ne neki dar koji je dodeljen samo određenim individuama. Ljudi su talentovani za razne stvari, neko je dobar inžinjer, neko je dobar istoričar, a neko jednostavno ima određena znanja nedostupna

Ursula K. Legvin

Filip K. Dik

Rej Bredberi

Džin Vulf

Stiven Hoking

IN 1 000 WORDS

Mogućnost istraživanja elemenata filozofije, religije kao i drugih aspekata društva je umetnost mogućeg, ja bih dodao i istraživanje nemogućeg.” drugim, iako je svrstan u kategoriju „neobrazovanih“. To implicira da inteligencija u prozi podrazume mnogo više od onoga što književni elitizam želi da verujemo. Radovi Nil Stivensona ili možda Dejvid Brina pa i Čajna Mejvila imaju daleko podrobnije analize društva u kome se trenutno nalazimo negoli sijaset studija politikologa. Naučna fantastika je književni žanr gde se društvena mašta razvija i nadograđuje. Mogućnost istraživanja elemenata filozofije, religije kao i drugih aspekata društva je nesaglediva. Rej Bredberi je svojevremeno rekao da naučna fantastika predstavlja umetnost mogućeg, ja bih dodao i istraživanje nemogućeg.

neke od najkomplikovanijih teorija astrofizike. Međutim, jedan od najpopularnijih živih naučnika, je Stiven Hoking, koji je svojom veštinom pripovedanja mnogo doprineo popularizaciji nauke u svetu.Priče zaokupljuju ljude, deo su popularne kulture, tako da bi i priče sa velikim idejama o nauci ili eventualnim naučnim dostignućima bile izuzetan put ka popularizaciji nauke. Kako je sam žanr uglavnom neprihvaćen od strane kritike, sva inovativnost na polju žanra ipak treba da se usmeri ka malo višem nivou od sadašnjeg objektivnim sagledanjem sadržaja, da ne bi bio sagledavan kao običan beg od realnosti zbog forme koja mu je nametnuta.

U vremenu kada smo zasuti raznim tehnološkim dostignućima, realnost je prilično fantastična čak i u poređenju sa nekim od najmaštovitijih pisaca žanra, te je stoga prilično nezahvalno proricati budućnost. Pitanje je u kom pravcu se kreće naučna fantastika kao žanr? Da li se treba okrenuti realizmu kao što to predlaže Vilijam Gibson, ili se više okrenuti nagađanjima oko budućnosti? Ja bih Rekao - pomalo od oba. Potrebno je da nauka istražuje kako sadašnjost, tako i budućnost. Pisci treba da se bave i idejama primenljivim na budućnost. Naučnici ne pišu članke ili eseje koji su običnim ljudima razumljivi. Jednostavno, javnost je slabo obaveštena o naučnim dostignućima i delima, ali modalitet naučne fantastike mogao bi da se pokaže vrlo korisnim i za širu propagaciju nauke Slavni Karl Sagan je upravo široj javnosti poznat po svojim pričama kojima je uspevao da objasni

Naučna fantastika je uglavnom žanr koji opisuje nauku i tehnologiju budućnosti, ali se takođe bavi i aktuelnim pitanjima koji zaokupljaju samo društvo. Stoga je žanr danas sveopširno razložio neke ideje koje smo mogli da nađemo u ranijim delima naučne fantastike, predočivši nam na taj način sofisticiraniju prozu ali i verovatniju spekulaciju. Cilj našeg doba je da se napreduje, pre svega kao civilizacija - da isplivamo iz problema prouzrokovanih pohlepom, mržnjom, ratovima. Naučna fantastika je tu da nam pokaže moguće puteve. Otvoren um, maštovit, može lakše da spozna rešenje nekog problema nego um koji razmišlja po već datim obrascima i ustaljenim pogledima.

Autor: Marko Pajić FRENZY SPARK

SPARK PERSONA

Mudra, uzbudljiva era antike bila je pri uvenuću, sa ožiljcima i lovorikama svih svojih epistolarnih trijumfa. U protivni položaj volumenu njenih znanja i preimućstava stupila je nerafinirana snaga mlade religije u usponu. Grad-kruna južnog Mediterana osvetljavao je njegova tamna plavetnila čudesnim Svetionikom, motreći nad životima; a neki drugi svetionici - jedno zdanje i jedna žena, bejahu nadzornici znamenja Saznanja i mosta preko vekova.

FRENZY SPARK

SPARK PERSONA

FRENZY SPARK

Kao dostojanstveni starac, sa bledećim nagoveštajima čilog života u pokojem maniru i setnoj seni na izbrazdanom licu, Stari Svet se pripremao za istorijski počinak. "Kada se bliži kraj, iz sećanja nestaju slike, ostaju samo reči", mišlju spisatelja koga je rod zaboravio, Kartafila. Reči, ti epigoni, stožeri svega što znamo, odvajkada su bivali zaštićeni u nedrima svojevrsnih svetilišta za znatiželjne, pojilišta i hranilišta uma - biblioteka. Ptolomejska dinastija - ktitor drugog cvata Egipta tokom njegovog helenističkog perioda sa osvita pred-julijanskog kalendara sve do drame koju je, istočno odatle, u Judeji, iskušavao osuđenik Pontija Pilata čiji će sledbenici i ukrstiti puteve sa Aleksandrijom - brižljivo je čuvala svoje čedo koje joj je u amanet ostavio Aleksandar Veliki 331 p.n.e. Silni osvajač je rušio, ali i gradio - a svojom naseobinom, vezom između rodne Grčke i plodnih nizija Nila, posebno se ponosio. Čudo kao što jeste, grad je bio sačinjen od mnogih drugih čudesa. Aleksandrijska biblioteka, sa indeksom od pola miliona spisa, bila je jedno koje svet pamti sa posebnim zadovoljstvom i bolom. Apsolut epohe, arhe modernog sveta.

SPARK PERSONA

Najneverovatnija žena svoga doba, polihistor, uzrok mnogih podozrenja i gotovo sakralnog divljenja, bila je i mnogo više od sume svih faktora vremena. Kćer Teona, matematičara pri velikom Muzeju Aleksandrije - intelektualnom i kulturnom središtu grčkog života - čiji je Biblioteka bila tek jedan deo, uz pregršt nezavisnih škola i institucija obrazovanja, Hipatija (Ὑπατία, 370?-415 god. n.e.), kako se zvaše, sticala je svoj obimnu edukaciju, veštinu retorike i besprekorno vaspitanje od oca lično, u atinskim školama i centrima na Apeninima ali i kod Plutarha mlađeg. Dobro artikulisana, elokventna i kadra da vidi dalje i više, svojim harizmatičnim znalaštvom za nadiruću hristovu konfesiju bila je simbol paganstva i "zabranjenih znanja". Matematičarka, filozofičarka i čak izumiteljka (njen najznačajniji izum, astrolab, koji je konstruisala za svog učenika Sinesija, bilo je sredstvo predviđanja pozicija Meseca, Sunca i planeta, triangulacije i merenja vremena), odlikovala se najfinijom sposobnošću prezervacije minulih otkrića i radova. Oko 400. godine, Hipatija je postala glavešina platonističke škole gde je predavala filozofiju neoplatonizma, doktrine nastale delanjem Plotina. Neoplatonisti su imali izraz dovoljno osavremenjeniji u odnosu na originalne misli Platona kako bi sebi namenili prefiks -neo, a u jezgru učenja je bila ideja o konačnoj realnosti nedostupnoj domenu misli ili jezika, kao i da se prozlazi iz Jednog. U osnovi spiritualna i kosmološka varijacija Platona bila je obogaćena verovanjima jevreja i egipćana, ali veoma daleko od zvanične denominacije. Jamblih, uz Plotina i Hipatiju najvažnija figura neoplatonizma, smatrao je da postoji nivo stvarnosti koji odgovara svakoj određenoj ljudskoj misli. Hipatijina uloga u ovoj školi misli bila je da postavi akcenat na naučnu osnovu ovih ideja. Što zbog neumoljivosti zuba vremena što zbog teškoća i nerazvijenosti prepisivačkog zanata, filozofi antike nisu bili i prolifični autori. Stoga je neobičnije što je Hipatija autor ili koautor nezanemarljivog broja vrhunskih traktata na temu kretnje nebeskih tela (njen "Astronomski kanon" je posebno mio raritet i poslastica iz davnina svim poklonicima astronomije) i filozofskih učenja. Sa svojim ocem je iznedrila svežu verziju Euklidovih "Elemenata" - jedinu koja je opstala sve do XIX veka - komentarisala je Ptolomejeve astronomske radove, te joj se čak u potpunosti pripisuje i ceo jedan tom verzije Ptolomejovog "Almagesta", rasprave o geocentričnom ustrojstvu svemira.

FRENZY SPARK

Sva uništenja Biblioteke u Aleksandriji

Rimljani, hrišćani i Arapi civilizacije su koje su imale udela i snose ljudskog duha u svekolikoj istoriji čoveka. Za vreme svojih nezadrživih osvajanja, Julije Cezar je nailazio na sn arhineprijateljem, Pompejem, 47. godine p.n.e. Poslavši zapaljene brod je prevideo i nepovoljan nalet vetra koji je plamteća plovila naneo na a se proširio na Biblioteku gde je 400.000 dokumenata snašla ognjena s Nakon u glavnini članka opisane hrišćanske bezumnosti, finalnu osvajanjima 642. godine n.e, u svom furioznom naletu koji će im don osvajači postupali blago sa starosedocima koji se nisu roptali (nemoć Aleksandriji nalazi riznica prepuna znanja celog sveta, ražestila je kal u neslozi sa Kuranom". Čak šest meseci je bilo nephodno da bi se s pretvorili u pepeljasto zgarište goriva za grejanje sauna arapskih vlada

"Njena elokvencija i autoritet doneli su joj toliki uticaj da se i samo hrišćanstvo osetilo ugroženim." - T. L. Heath U izvesnoj meri, ova Aleksandrijka bila je i jedna od preteča onoga što bi se danas smatralo postulatima modernog feminizma - u određenom smislu, samo joj je smela francuska spisateljica Žorž Sand, mnogo vekova kasnije, bila potpuni slobodarski pandan. Iako se njenoj fizičkoj lepoti nije imalo šta prigovoriti naprotiv - precizni istoričari i potonji vešti slikari imaše mnjenje da su Hipatijina krasota i ljupkost bili emanacija svega onoga što je nosila u sebi, a što ju je činilo toliko atipičnom i čeznutljivo drugačijom predstavnicom svog pola. Propovedalo se da je, ogrnuta u svoju filozofsku togu, šetajući ulicama Aleksandrije naglas interpretirala dela grčkih velikana filozofije, a nemala gomila bi se okupljala oko nje, slušajući pomno i upijajući svaku reč njenog ubedljivog glasa. Sama je upravljala svojim kočijama velika anomalija u sistemu ondašnjeg ženskog položaja. Istoričari i kulturolozi joj pripisuju i jednu vrstu teskobne skromnosti kao karakteristiku njenog bića. Premda omamljujuće pojave, nije marila za puteve srca. Jedna od legendi veli da joj je jedan od njenih učenika, bespomoćno zaljubljen u nju, otvoreno iskazao dela i misli svoje naklonosti. Na to, Hipatija se, opredeljena za

"Život je otkrivanje, te što dalje putujemo više istina možemo da obuhvatimo. Razumeti stvari koje su nam pred vratima je najbolja priprema za razumevanje onih koje su daleko." - Hipatija Hipatija je, bez straha od zlehude sudbine u okruženju koje je očekivalo suprotno, podučavala o drevnim putevima predhrišćanske misli. Sama stojeći na putu koji joj je mogao doneti samo propast, njena odbrana bila je vera u intelektualnu citadelu razuma kao štita koji će, ako ne za njenog doba, odneti prevagu u budućnosti. U očima hrišćanskih fanatika, njeni prestupi bili su nebrojeni: branila je pagansku jeres, propagirala eksperimentalnu i teorijsku nauku, bila u savezništvu sa Orestom - i pri tom žena koja "nije znala svoje mesto".

e istorijsku odgovornost za destrukciju jednog od najvećih bastiona

celibat, mašila svoje odežde umrljane njenom menstrualnom krvlju i pokazala mu je kao znak njenog "nečistog porekla". "Ovo je ono što voliš, a to nije predivno.", rekla mu je. Mladić je, otrežnjen ovim postupkom, odustao od daljih svojih namera. S obzirom da je Aleksandrija pripadala Istočnom rimskom carstvu po podeli na dva dela 364. godine, grad je bio sve češće poprište čarki heterogenog stanovništva teško pomirljivih, civilizacijskih razlika. Godine 412, patrijarh i poglavar hrišćanske sekte Aleksandrije postao je Kiril (kasnije beatifikovan u sveca). Vladajući rimski prefekt grada, Orest, bio je Hipatijin veliki poštovalac i prijatelj. Budući da je nasledio svog ujaka, nadbiskupa Teofila, koji je sam bio odgovoran za jedan od destruktivnih aktâ prema Biblioteci, evidentno je da je Kiril imao "pedigre" ka neprijateljstvu prema Hipatiji kao njenom najsvetlijem odblesku. Ubrzo je usledio sukob za istinsku prevlast u gradu između Kirila i Oresta. Nakon što je prognao sav jevrejski živalj iz svojih domova, kaznena ekspedicija Jevreja je načinila masakr nad hrišćanima, a istovremeno je Orest bezuspešno protestvovao kod hrišćanske vlasti u Carigradu. Jedna od fabula čiju je istinitost danas teško utvrditi priča o danu u kojem se Kiril zadesio u blizini Hipatijine kuće, naišavši na svetinu koja kao da je nešto iščekivala pred njenim vratima. Kada je jednog od okupljenih upitao kojim povodom su tu, rečeno mu je da tu stanuje velika Hipatija koja će ih uskoro pozdraviti. Pijan od zavisti, Kiril je nakon ovoga počeo sa planiranjem jednog od najgnusnijih i najbrutalnijih zločina nad nedužnom žrtvom.

SPARK PERSONA

nažan otpor Egipćana na otvorenom moru prilikom potere za svojim dove kako bi skrhao egipatsku mornaricu, u čemu je i uspeo, na nesreću aleksandrijsku luku, krcatu zapaljivim materijalima. Nezaustavljiv požar sudbina - na Cezarovu kasniju potpunu indiferentnost. i možda najtežu golgotu biblioteka je pretrpela pri muslimanskim neti carstvo koje se protezalo od Španije do Indije. Premda su arapski ćni po brojkama i snazi), dojava izvesnog hrišćanina Arapima da se u lifa u Meki koji je naredio potpuno uništenje spisa koji su "zasigurno svi papirusi i svici - uključujući i zanavek izgubljene Hipatijine spise ara. To je, naime, bila njihova sudbina kako ju je odredio kalif.

Izraz nemoći i dezorijentisanosti novog sveta koji je smenjivao stari bio je jeziv i zastrašujuć. Sumanute Kirilove propovedi su potpalile plam bezumlja kod fanatične rulje koja je 415. godine Hipatiju ubila na mestu, ne stideći se svojih postupaka i ambicija. Ni časka ne misleći na dostojanstvo mrtvih, otišli su toliko daleko u svom divljaštvu da su joj odrali kožu, isekli je na delove koje su zatim spalili, ali ne pre nego što su njene ostatke razasuli po ulicama Aleksandrije, verovatno kao indikator njihovih namera i sposobnosti. Sva simbolika stravičnog masakra nad Hipatijom stoji sama za sebe kada u obzir uzmemo tamu u koji je utonula i iz nje zatim ponovo izronila nova, hrišćanska Evropa. Neoplatonska škola je po ovoj tragediji skliznula u kvalitetu i značaju obrazovanja koja je pružala, do svog konačnog ugasnuća u šljunku i pepelu nakon još jednog besprizornog nasrtaja, ovog puta arapskog, 642. godine. Hipatijino nasleđe je imalo snažan simbolični značaj. Njena žrtva dobila je beleg mučeništva, jednog od najvećih u istoriji progona nehrišćana. Novo doba zahtevalo je i nove obrasce, pa je tek sa sazrevanjem crkve i istorijskom revizijom došlo i do hrišćanskog žaljenja nad ovim nemilim događajem bez presedana - iako postoje tumačenja i dokumenti po kojima su se i vinovnici ubistva pokajali. Međutim, ne postoji količina pokajanja koja služi kao iskupljenje niti kao nadoknada svega što je uludo izgubljeno u jednom vremenu previranja, kao što ni intelektualni kapaciteti sveta ne poseduju neograničenu regenerativnu moć kadru da tom svetu ne dozvoli ponavljanje ovakvih grešaka još pokoji put u budućnosti. Već sledeća takva mogla bi biti kobna.

Autor: Andrej Vidović

FRENZY SPARK

BEYOND THE MILKY WAY

lutonova najuža porodica ipak se sastoji od pet satelita, a ne od četiri, kako smo mislili do sada. Tačno godinu dana od otkrića P4, koga smo smatrali za najmanji i najmlađi Plutonov mesec, otkriven je i peti, maleni satelit koji orbitira oko ove patuljaste planete. Za njegovo otkriće zaslužan je NASA-in Svemirski Teleskop Hubble.

Najveći Plutonov mesec je Charon, za koga znamo još od 1978e godine, promera oko 1000 km. Odmah iza njega su Nix i Hydra, otkriveni 2005-e a prečnika između 32 i 113 km, a na samom kraju bio je P4 sa svojih 20-ak km. Novi mesec je još manji od P4, nepravilnog je oblika i za sada nosi ne preterano inventivan nadimak – P5.

Ime za planetu Plutonovo ime je predložila jedanaestogodišnja devojčica, Venetia Burny, koja se interesovala za klasičnu mitologiju i astronomiju i bila unuka bivšeg bibliotekara sa Univerziteta Oksford. Njen deda je predlog imena prosledio profesorima univerziteta koji su se postarali da ime stigne i do Sjedinjenih Država, gde je jednoglasno prihvaćeno od strane tima iz Lowell Observatorije koja je imala pravo i obavezu da nazove novootkrivenu planetu.

New Horizons je NASA-ina letelica koja bi trebalo da stigne do Plutona 2015-e godine. Ovo će biti prva prilika u kojoj će čovečanstvo moći izbliza da posmatra ovaj daleki sistem. Otkriće P5 povećava faktor rizika i zahteva dodatne korekcije trajektorije, jer je sada New Horizons timu potpuno jasno da Plutonova okolina obiluje sitnim telima koja mogu ugroziti bezbedan prolazak letelice. Pluton se nalazi u dalekom Kajperovom Pojasu – delu Sunčevog sistema koji se prostire iza Neptuna i dom je mnogim sitnim, ledenim nebeskim telima sa kojima deli svoju orbitu. Ovo je bio jedan od razloga iz kojih je 2006-e godine Međunarodna Astronomska Unija donela odluku da Plutona ražaluje statusa planete I proglasi patuljastom planetom. Osim toga, presudnu ulogu je igrala je i njegova veličina; Pluton je manji od čak sedam satelita Sunčevog sistema – Meseca, Ioa, Evrope, Kalista, Ganimeda, Titana I Tritona.

FRENZY SPARK

Teško uočljive, ali uvek prisutne. Najčešće su vidljive dok klopaju kakvu zvezdu ili crvenog džina. Obično ih odaju rastrgnuti komadi zapaljenih gasova, odnosno njihove svetlosti. Iako po opisu ovo podseća na nekog karnivora iz afričke savane, radi se o sasvim drugoj vrsti lutajućih proždrljivaca. Da dodamo - nezaustavljivih.

Ilustracija umetnka NASA je zato poslala u orbitu svemirski teleskop (Nuclear Spectroscopic Telescope Array ili NuSTAR) dizajniran da prati i beleži aktivnosti obližnjih crnih rupa i drugih misterioznih pojava u svemiru, a kako je nedavno NuSTAR prošao postlansirni, ključni test koji obuhvata proveru njegovog hardvera i instrumenata, i kalibraciju u orbiti, vreme je da ova X- ray opservatorija započne sa radom. Zvaničnici NASA-e prenose da će NuSTAR započeti sa prikupljanjem naučnih podataka tokom avgusta. NuSTAR je dizajniran da osmatra kratkotalasnu radioaktivnu svetlost visoke energije, koju emituju najdinamičniji objekti u svemiru kao što su crne rupe i ostaci supernova. Sama opservatorija je lansirana u svemir 13. juna, sa Kwajalein Atola, u Južnom Pacifiku.

Priredili: Nevena Starbuck Grubač i David Darko

Bilo je potrebno skoro osam godina kako bi se napravila sva ogledala, a sam projekat je do sada koštao blizu 8.7 milijardi dolara, gde je 2018. godina predviđena za završetak rada na ovom teleskopu. Nakon lansiranja, James Webb će biti teleskop sa najvećim ogledalom koje je ikada plovilo svemirom, i čija će uloga biti osmatranje dalekih galaksija, onih koje su trenutno nedostupne dobro poznatom Hubble svemirskom teleskopu, koji će nakon toga otići u zasluženu penziju.

BEYOND THE MILKY WAY

NASA je konačno privela kraju jedan bitan segment na izgradnji novog svemirskog James Webb teleskopa (o čemu smo pisali u četvrtom FS broju, stranice 12-15). Naime, konačno je završen rad na ultrasofisticiranom sistemu ogledala koja su nakon toga prebačena iz pogona kompanije Ball Aerospace & Technologies u NASA-u. Osamnaestoro ultraglatkih berilijumskih ogledala, (prečnika 1.3 metara) presvučenih zlatom, formiraju jedno veliko primarno ogledalo heksagonalnog oblika, prečnika 6.5 metara.

Zahvaljujući čuvenom svemirskom teleskopu Kepler i njegovom lovu na daleke ekstrasolarne planete, saznali smo da Sunčev sistem možda i nije tipičan onoliko koliko smo mislili, a da Mlečni Put ni izbliza nije onoliko uniformna galaksija kao što se nekada činilo. Nakon planeta toliko vrelih da bi temperatura na njima topila čelik, kao i onih toliko hladnih da se ledi i sama pomisao na njih, nakon ekstremnih varijacija u dimenzijama, gustini i atmosferskom sastavu, NASA nam donosi vest o najmračnijoj od svih koje smo do sada uočili. TrES-2b je novootkrivena planeta koja se nalazi na oko 750 svetlosnih godina u pravcu sazvežđa Zmaja. Njenu veličinu poredimo sa našim Jupiterom, a njenu najočigledniju karakteristiku ni sa čim poznatim. Ovaj gasni džin je mračniji od svega što možemo da zamislimo. On reflektuje manje od 1% ukupne sunčeve svetlosti koja padne na njegovu površinu, što ga čini najtamnijim od svih satelita I planeta za koje znamo. Za razliku od Jupitera okupanog u nijansama bele I crvene, od kog se odbija više od trećine svetlosti, čini se da TrES-2B nema reflekcione oblake zahvaljujući svojoj izuzetno visokoj temperaturi od 980 C I velikoj blizini matične zvezde od neverovatnih 5 miliona kilometara. Tamna planeta je plimski vezana za svoje sunce. Ona ne rotira već je uvek istom stranom okrenuta zvezdi I moguće je pratiti njene faze – kao što je moguće posmatrati promenu Meseca od ‘’mladog’’ ka ‘’punom’’. Astronomi su upravo praćenjem ovih faza ustanovili I izmerili najmanju promenu sjaja do sada zabeleženu. ‘’Nezamislivo je koliko je ova planeta mračna! Tamnija je od najcrnjeg uglja, od najtamnije boje kojom možete slikati. Potpuno je bizarno kako ovako velika planeta uspeva da apsorbuje svu svetlost koja je pogodi.’’ – komentar je David Kipping-a, astronoma iz Harvard-Smithsonian Centra Za Astrofiziku. Iako nemaju konkretno objašnjenje, naučnici smatraju da je za ovoliku tamu odgovoran hemijski element u atmosferi planete za koji na Zemlji ne znamo.

FRENZY SPARK

SPARK PERSONA/FILM CORNER

Samo je jedna umetnica u Americi posvetila celu svoju karijeru istinskom filmu. Ta umetnica je bila Luis Veber, koja je bila prava reformatorka u filmskoj industriji.

re nego što je i sam postao veliki, slavni reditelj Džon Ford radio je kao asistent Luis Veber. Ko je bila Luis Veber? Samo je jedna umetnica u Americi posvetila celu svoju karijeru istinskom filmu. Ta umetnica je bila Luis Veber, koja je bila prava reformatorka u filmskoj industriji. Luis Veber rođena je 1881. godine u Pensilvaniji i bila je glumica, producentkinja i rediteljka prvog celovečernjeg igranog filma "Marchant of Venice" (1914). Prvi i pravi društveni realista, Luis Veber odbijala je da radi filmove koji nisu imali moralnu poruku. Iako nije bila pripadnik nikakvih interesnih grupa, njeni filmovi su se uglavnom bavili problemima sa kojima se sretala žena tadašnjeg vremena. Birala je najhrabrije teme svog vremena koje su i danas veoma aktuelne: abortus, kontracepcija, rasizam, smtrna kazna, prostitucija i promiskuitet. Ona je o svojim filmovima govorila kao o misionarskim. Iako su drugi njene fiilmove videli kao "senzacionalističke", ona je htela da iskoristi novi medij da dopre do nove publike. Zapanjuje širina njenih interesovanja i brzina kojim je menjala filmsku industriju. Njen iskreni opis stvarnog života, često snimane na pravim lokacijama, bile su "prst u oko" konzervativnoj sredini. Pratila ju je reputacija rediteljke koja može da digne gledaoce na noge i izazove burne reakcije, pa su njeni filmovi često zabranjivani, a projekcije je prekidala policija. Naravno da je štampa vrlo pažljivo pratila šta se događa oko Luis Veber, što je još više pomoglo uspehu njenih filmova. Od svog rođenja svirala je klavir. Pobegla je od kuće želeći da počne karijeru kao pevačica u Njujorku. Život u Njujorku u to doba uopšte nije bio lak, pa je morala da se snalazi na razne načine: propovedala je evanđelizam i pevala na ulicama Njujorka i Pitsburga. Iskreno je želela da dopre do što šire publike i utiče na nju, pa je po nagovoru svog ujaka počela da se bavi glumom 1905. u pozorištu. Uskoro se udaje za menadžera kompanije i napušta scenu da bi se posvetila mužu i kući. Vrlo brzo, već 1908., pridružuje se Gomonovoj filmskoj kompaniji. U glumi ona vidi odličan način da dopre do ljudi. Govorila je da napokon može da govori o onome što joj je na srcu. Napisala je scenario za film "Hypocrites" (1908) u kome je i glumila, a film je režirao Herbert Blaše (muž slavne Alis Gi). Film sa istim nazivom je sama režirala i glumila u njemu (1915), a koji se bavio socijalnim temama i moralnim lekcijama koje su

FRENZY SPARK

bile veoma hrabre za tadašnje vreme: politička korupcija, crkva i svet biznisa. Gledaoci su bili šokirani, a kritičari oduševljeni i govorili su da ćemo "jako teško zaboraviti ime Luis Veber." U njenom filmu "Where are my children?" ona se bori protiv abortusa, ali je za kontracepciju. Ovaj film iako je bio zabranjen, sa publicitetom koji ga je pratio, zaradio je tri milona dolara. Ubrzo su se nastali filmovi kao što su "Shoes" o zloupotrebi dece za teške fizičke poslove, "People vs. John Doe" o smrtnoj kazni, "Hop, the Devil's Brew" o alkoholizmu i narkomaniji, "The hand that rocks the cradle" posvećen je Margaret Sanger. Na vrhuncu karijere, "Movin Picture Stories" proglašavaju je "najboljom rediteljkom". Već 1916. godine postaje najplaćeniji reditelj za "Universal Studios", dobija neverovatnih 5.000 dolara nedeljno. U to vreme Univerzal studio je zapošljavao nekoliko rediteljki. Godine 1917. osniva sopstvenu produkcijsku kuću, Luis Veber prodakšn. Luis Veber postaje prva i jedina žena koja je primljena kao stalni član Udruženja filmskih reditelja. Džon Ford (veliki filmski reditelj), radio je kao njen asistent pre nego što je i sam postao filmski reditelj. Jedan od njenih najuspešnijih filmova je "The Blot" (1921) koji se bavi malom siromašnom, ali ponosnom porodicom, koja će radije umreti nego primiti milostinju. Dvadesetih godina prošlog veka, sreća polako počinje da joj okreće leđa. Publika sve više traži zabavu i manje je interesuju osetljive i teške teme. Izgubila je svoju kompaniju, razvodi se od muža koji je postao alkoholičar i koji ju je maltretirao, i ona doživljava nervni slom. Nekoliko godina kasnije se ponovo udaje za Hari Ganca, ali se razvodi od njega 1935. Njena poslednjai dva nema filma su "Sensation Seekers" i "The Angel of Broadway", oba iz 1927. koje je kritika žestoko napala. Njen posledni film je "White heat" (1934) je priča rasizmu, ljubavi između različitih rasa na jednoj plantaži šećera. Ovaj film je jako loše prošao u bioskopima, da je kasnije mogla da radi samo kao ispomoć na scenarijima za Universal. Umrla je odbačena, zaboravljena i bez para u 58. godini. Zbog njenog doprinosa filmskoj umetnosti, dobila je svoju zvezdu na Holivud bulevaru 6518.

Autor: Srđan Mitrović Hitch

SPARK PERSONA/FILM CORNER

FRENZY SPARK

"Well, we went through a lot of names. But seeing as, musically, I wanted to swing through the jungle baring my arse, I thought Gorillaz was a perfect name." - Murdok Nikls Postoji puno ljudi kako kod nas tako i svuda u svetu koji uživaju u albumima britanskog benda Gorillaz, čije muzičke bitove vizuelno uvek prate uvrnuti animirani spotovi sa 4 veoma interesantna lika i za koje se verovatno skoro svi pitaju "did i miss something?" - iza ovoga mora da postoji neka priča. Itekako da postoji pozadinska priča i to ne obična priča, već ona koja prati i dolikuje samo jednim velikanima muzičke scene. Najbolje bi bilo da počnemo od toga da je ovaj virtualni bend-projekat nastao 1998. godine,zahvaljujući Dejmonu Olbernuu i Džejmiju Hjuletu. Dejmon je radio muziku a Džejmi je osmislio ceo koncept, animacije i izgled ovog virtuelnog benda koji se, kao što svi znamo, sastoji iz 4 fiktivna lika - 2D/Stjuart Pot (glavni vokal, klavijature i melodika), Murdok Nikls (bas-gitara i ritam-mašina), Nudl (gitara, klavijature i povremeno vokal) and Rasel Hobs (bubnjevi i udaraljke). Rad benda se deli na više faza.

FRENZY SPARK

Faza 1: Celebrity Take Down (1999 – 2001) “I ain't happy, I'm feeling glad I got sunshine, in a bag I'm useless, but not for long The future is coming on” Priča počinje kada Murdok, satanista, odlučuje da proda svoju dušu đavolu jer mu treba novi bend, moderniji i hip-bend koji će ga na brzinu dovesti do uspeha i slave. Pošto nije imao početnog kapitala, krenuo je da mažnjava instrumente koji su mu potrebni za ostvarenje svog paklenog plana i tako je jedne subote, posle neke pijanke, naleteo na prodavnicu harfi gde je kao prodavac radio Stjuart Pot.

"He lost me at hello." - 2D Kad kažemo naleteo mislimo bukvalno, jer je čovek seo u kola i pri maksimalnoj brzini WHAMMM! uleteo kroz izlog prodavnice i u tom trenutnku se zakucao SMASH!!! u glavu

jadnog Stjuarta, izbivši mu pritom jedno oko iz glave i ostavljajući ga u komi. Kao rezultat svega toga on izlazi iz zatvora preko dobrih zakona i đavoljeg advokata dobijajući 30.000 sati rada u javnom interesu, plus 10 sati svake nedelje lične brige i čuvanja nesvesnog tela Stju-Pota dok je u komi. Jednog dana Murdok je pokušavao da impresionira neke klinke pokazujući im svoje vozačke sposobnosti. Na mesto suvozača je, naravno, postavio komiranog Stjua i tako dok se manijakalno vrteo u krug , paleći gume svojih kola, katapultirao je telo jadnog Stjua iz sedišta na beton parkinga što je dovelo do toga da on izgubi i drugo oko ali i da se probudi iz kome. I tako Stju dobija ime 2D, skraćenica za 2 ulegnuća (two dents) a ne 2 dimenzije.

"I love it when my quotes are blown up really big!" - Murdok Nikls Fast Forward ›››››› Hip-Hop saves his soul. Murdok ne odustaje od svog benda i posle određenog vremena pronalazi i savršenog bubnjara, Rasela Hobsa, koga prati veoma interesantna storija. Ukratko, njega kao malog zaposeda demon, zbog čega biva

izbačen iz škole. Posle uspešno obavljenog egzorcizma, on nastavlja školovanje u Bruklinskoj školi gde počinje da se druži sa grupom talentovanih muzičara i DJ-eva. Međutim, jednog dana nasumična pucnjava na ulicama Bruklina odnosi sve njegove drugare na drugi svet, a on ostaje u stanju šoka, oči mu postaju sablasno bele, duše svih njegovih drugara zaposedaju njegovo telo i on dobija neverovatne mogućnosti sviranja bubnjeva, repa i generalno hip-hop bitova. Savršen bubnjar za Murdokov pakleni bend. Sve što im je još potrebno je gitarista i tako se oni odlučuju da daju oglas u lokalnim muzičkim novinama NME. Kada je taj oglas ugledao svetlost dana u novinama, ispred njihovih vrata isporučen je jedan od onih FedEx paketa-sanduka, a iz njega je izletela mala Japanka sa Les Paul gitarom. Par trenutaka je brbljala nešto nepovezano, a onda raspalila neki rif na Paul-u koji je završila sa hi - karate skok pokretom.

“Sometimes good things come in big packages! I arrived in a FedEx crate!” - Nudl

FRENZY SPARK

viđen kako trči go, u histeriji, po močvarama u blizini studija. Policija je nastavila dalje istragu posle niza paranormalnih i čudnih događaja vezanih za močvaru u blizini studija Kong. Članovi benda Gorillaz su u to vreme živeli u velikoj iznajmljenoj kuću holivudskim brdima, radeći na svom filmu.

Gorillaz - 19 2000 Dečki su znali da je ona prava stvar za njihovu muziku i od tog trenutka zvanično je rođena grupa Gorillaz. Sam početak života benda obeležio je album Gorillaz na kojem se izdvajaju pesme "Clint Eastwood", "19-2000", "Tomorrow Comes Today", and "Rock the House".

Post-Faza 1: 2002-2003 i Faza 2; Slowboat to Hades: 2004-2009 “Windmill, windmill for the land. Turn forever hand in hand Take it all there on your stride It is tinking, falling down Love forever love is free Let's turn forever you and me Windmill, windmill for the land Is everybody in?” Ovu fazu prati par interesantnih priča. Naime, u zimu 1999. Murdok dolazi u posed lanaca muzičkih studija pod nazivom „Kong Studios“ kojeg prati i ogromni ukleti studio sa prilično sumnjivom istorijom, a koji se nalazi na vrhu jednog brda usred groblja i deponije Distriktšir, Eseks. Gorillaz bend je živeo i snimao u Kong Studios do njihove jedanaestomesečne turneje u Severnoj Americi 2002. Krajem jula te godine, Gorillaz uzimaju šest meseci pauze koje provode u Los Anđelesu. Tu su pokušali da dobiju i neke pare i pokrenu projekat snimanja filma. U međuvremenu, za Noć veštica, studio biva zapečaćen u odsustvu svog vlasnika posle prijave lokalnoj policiji da je nepoznati čovek

San o snimanju filma nije bio dugog veka, pošto su pare iz budžeta za snimanje bile potrošene na skupe žurke i kola, a tu su i neslaganja sa producentima, rediteljima i naravno incident u kome je Murdok izbačen iz Playboy palate zbog optužbe za krađu pepeljare. Posle ovog incidenta, bend se rasipa na kraće vreme i svako od članova odlazi u nekom svom pravcu, da pronađe sebe. Murdok zaglavljuje u zatvoru u Meksiku zbog pronevere i tuče u lokalnom bordelu, 2D odlazi da poseti svoga oca a Rasel kreće u potragu koja bi ga odvela do isterivanja svih njegovih demona; posle mnogo besciljnog lutanja dobija pomoć od Ajka Tarnera i, živeći neko vreme u njegovom podrumu, snima solo album. "Every great band is destroyed by their success. Cartoon bands are no exception."-Nudl Nudl je otputovala u Japan, u pokušaju da otkrije tajne svoje prošlosti. Tamo otkriva da je bila zamorče u testu tajnog projekta vlade "super vojnik", ali i da tečno govori engleski. Naoružana svojim novootkrivenim znanjem i gvozde-

Gorillaz - Dare nom rešenošću, Nudl je bila prva koja odlučuje da se vrati u Kong Studios. Tamo biva primorana da se sama izbori sa zombijima i raznim drugim čudovištima koja su zaposela mračne kutke ukletog studija, što nikako ne uspeva da ostvari do kraja. Kasnije osniva "Search For A Star" takmičenje (njihova verzija šoua „Ja imam talenat”) i naravno pokušava (i na kraju uspeva) da okupi raštrkane članove benda radi novog albuma.

Gorillaz - Feel Good inc. bi taj plan sproveo u delo došao je na ideju da pobije sve članove benda. Međutim, kako mu se život osladio, a bez 2D-ja bi mu bilo dosadno jer ne bi imao koga da muči, padne mu na pamet "Ey, how about we just kill ONE of the members."

Faza 3: Escape to Plastic Beach (2008-2011) “Up on melancholy hill There's a plastic tree Are you here with me? Just looking out on the day Of another dream” Posle smrti Nudl, Kong Studios ponovo postaje svratište zombija i raznih čudovišta, a članovi benda, ne mogavši da se izbore sa njima, beže svaki na svoju stranu. Rasel još jednom nestaje sa lica zemlje a 2D se povlači u privatni stan i retko izlazi u javnost. Murdok, sa druge strane, ima pune ruke posla: prvo je osvojio i zatim izgubio omanje bogatstvo od prodaje lažnog oružja smrtonosnoj piratskoj organizaciji Black Cloud, pa da bi povratio svoj novac i pokrio dugove, odlučuje se da spali Kong Studios radi pronevere novca dobijenog od osiguranja samog studija. On je takođe pomenuo da je deo razloga za povlačenje ovako drastičnog poteza bio da pobegne od same organizacije, koja je želela da ga ubije nakon propasti njihovog „poslovnog aranžmana”. Pre spaljivanja studija, on je isporučio veliku količinu privatnih stvari benda na adresu Plastic Beach, njihov novi dom. Sam Plastic Beach je jedno veoma čudno ostrvo koje se ne zasniva ni na zemlji ni na pesku, to je zbirka sveg plastičnog

"'Demon Days' is bigger, better... badder. We wanted to make an album that would climb out of the speakers and eat the listener." - Murdok Nikls

Gorillaz - Clint Eastwood

U ovoj fazi bend objavljuje album „Demon Days“ na kojem se pojavljuju hitovi kao "Feel Good Inc.“, „Dare“, i „El mañana“. Ovaj deo istorije benda, kao što možemo videti u spotu El mañana, obeležava i jedan tragičan događaj: smrt male Nudl. Iza njega stoji tamna senka Murdoka koji je posle okupljanja imao ideju da načini bend još popularnijim, a kako

FRENZY SPARK

Gorillaz - Dirty Harry

Gorillaz - El Manana đubreta koje pluta po okeanu (slično Great Pacific Garbage Patch ostrvu koje stvarno postoji u blizini Havaja i simbolizuje rasipništvo i zavisnost od plastike).

U spotu za Melancholy Hill neke stvari postaju mnogo mnogo jasnije: otkrivamo da Nudl ipak nije poginula na Ostrvu vetrenjača, ali da je i dalje progone pirati dok je i ona na

Gorillaz: Journey to Plastic Beach putu za Plastic Beach. Takođe vidimo Murdoka, 2D-ja i kiborga Nudl, zajedno sa svim saradnicima na Plastic Beach albumu, koji rame uz rame putuju u armadi podvodnih vozila. Po dolasku na destinaciju u gustoj magli, Murdok vidi Boogie Man-a i naređuje da kiborg otvori vatru. Boogie Man beži, ostavljajući maglu iza sebe, koja postepeno nestaje i otkriva nam Plastic Beach.

FILM CORNER

U intervjuu koji se pojavio na internetu, Murdok je tvrdio da je Nudl umrla kada je Ostrvo vetrenjača oboreno. On je izjavio da je pokušao da povrati njeno telo iz olupine, ali jedino što je mogao da izvuče od nje je DNK uzorak. Takođe je izjavio da je pokušao da proputuje kroz utrobu pakla da bi je našao, ali nije uspeo. Ovaj "pokušaj spasavanja" je protumačen kao baljezganje pijanca. Kasnije je iskoristio njen DNK da stvori njenu nasilnu verziju u obliku kiborga Nudl, koji se ponaša kao njegov telohranitelj. U spotu Stilo, kiborg Nudl je pokazao da je vešt u korišćenju vatrenog oružja - skoro da je oduvao policajca koji je bio u poteri za 2D-jem i Murdokom dok su bežali prema Plastic Beach-u. U ovom spotu ih takođe progoni i Brus Vilis, čija uloga u celoj priči ostaje još neotktivena.

"I just wanted to break a new ground in that area, advance the tradition and bring in my whole hiphop attitude to the taxidermy world. I've been cutting and pasting different animal styles together. Yaks with lizards, hogs and zebras... it keeps the whole skill fresh, y'know? Once they're done you can customize the animal with bass-bins, under-lighting, alloy wheels...a kinda 'Pimp-My-Rhino' thing." - Rasel Hobs Storyboard za neobjavljeni spot "Rhinestone Eyes" otkriva nam da Boogie Man ima par neraščišćenih računa sa Murdokom, što takođe može da znači i da je on vođa piratske organizacije Black Cloud, pošto ga vidimo kako u spotu priziva avione da bombarduju ostrvo i sravne ga sa zemljom. Međutim junaci ove priče su ludom srećom uspeli da prežive: 2D uspeva da pobegne iz čeljusti ogromnog kita, pravu Nudl spašava Rasel a Murdok kao Murdok je odavno bio ispred svega - u jednom trenutku je zamenio mesta sa svojim dvojnikom i pobegao sa ostrva gliserom, prema Havajima. U poslednjem spotu „DoYaThing” koji se pojavio 2012, otkrivamo da su naši junaci ponovo na okupu i da trenutno obitavaju u nečijem stanu u Londonu, odakle Murdok vodi svoju radio-emisiju, posvećenu desetogodišnjici benda, a priča se nastavlja dalje.

"I never really thought about anything as far as I can remember."-2D

Gorillaz - DoYaThing

Autor: Branko Bojković

FRENZY SPARK

Zbog reklame u Nemačkoj tokom 1925. i 1926. godine pre premijere i velikog obima produkcije - navodno, bio je jedan od najskupljih nemačkih filmova do tada, koštajući 5 miliona maraka - kao i samopromotivnih aktivnosti UFA-e, mnogo toga se očekivalo od filma; i iako su Lang i njegov tim postigli mnogo toga, rezultanta je bio film koji je postao predmet kritike i osude iz mnogih tabora. Plakat izdat u martu 1927. godine za originalnu američku verziju filma Metropolis studija Paramount prikazuje grupu iscrpljenih radnika koji prolaze pored jedne bezdušne mašine koja napaja grad. Poster reklamira Channing Pollackovu 10-milimetarsku verziju filma. Ova verzija prikazivana je svugde u trajanju od 67 pa do 107 minuta, za razliku od originalne 17-milimetarske verzije Fritza Langa od tri i nešto sata koja je premijerno prikazana u Berlinu 10. januara 1927. godine. "Zašto Vas toliko interesuje film koji više ne postoji?", pitao je Fritz Lang romanopisca Roberta Blocha, kada ga je ovaj pitao nešto u vezi Metropolis-a. Nemi dugometražni film Fritza Langa iz 1927. godine ostaje prekretnica u istoriji razvoja filma kao umetničkog oblika. Monumentalan i u obimu produkcije i u vezi tema koje je obrađivao, film se naširoko smatra pikom nemačkog ekspresionističkog filma tokom 1920-tih godina. Bio je to prvi u dugačkom nizu naučnofantastičnih i fantazijskih spektaklova koji do dan danas ostaje blokbaster nalik filmovima Blade Runner i Star Wars. Termin naučna fantastika ne opisuje najbolje žanr ovog filma - opis "tehnološka gotika" bi možda bio prikladniji s obzirom na njegov sadržaj. Film je takođe opisan kao "antidokumentarac", iako se svugde ubacuje u grupu naučnofantastičnih filmova. Od samog početka produkcije znalo se da Metropolis neće biti običan film. Začet kao velika filmska produkcija, dobio je podršku gigantske državne UFA-e u periodu kada je nemački film bio na vrhuncu kvaliteta produkcije. U tom kratkom periodu posle Prvog svetskog rata i pre uzdizanja stranke Adolfa Hitlera 1933. godine, nemački studiji izbacili su nezaboravne filmove poput The Cabinet of Dr. Caligari (1919), Nosferatu (1921), Das Nibelungen (1924), Metropolis (1927) i The Blue Angel (1930). Druge dve decenije 20. veka u Nemačkoj bile su period neviđene inflacije, dekadencije, lične slobode, nasilja i nesigurnosti, i - umetničke slobode izražavanja. Posle toga usledio je nesrećni uspon nacista tokom kasnijih 20-tih i ranih 30-tih, što je dovelo do naglog ugušenja slobode u svim aspektima života, naročito u umetnosti i politici. Tokom 20-tih godina, granice koje su odvajale film od umetnosti u Nemačkoj i ostatku Evrope bile su odlučno zamagljene. Apstraktni eskpresionizam, Dada i pokret modernista uvučen je u svet filma, i reditelji poput Fritza

FRENZY SPARK

Langa, Friedricha Murnaua i Sergeija Eisensteina prihvatili su mnoge ideje koje su zastupali umetnici i pisci tog vremena. Naročito je bio jak uticaj nemačke Bauhaus škole kada je u pitanju upotreba svetla, aranžmana predmeta (scenografija), arhitekturna inovacija i moderni dizajn. Jednak uticaj izvršen je i na kinematografe, dizajnere seta i scenariste, tako da je tim koji je producirao Metropolis bio u potrazi za inovacijama i pomeranju granica filma kao umetnosti. Fritz Lang predstavio je ovu filozofiju u jednom članku objavljenom u oktobru 1926. godine, kada se Metropolis nalazio u finalnoj fazi montaže: "Nikada do sada nije postojalo vreme kao naše koje je tako odlučno u potrazi za novim oblicima izražavanja. Fundamentalne revolucije u slikarstvu, skulpturi, arhitekturi i muzici tečno govore o činjenici da ljudi danas traže i pronalaze smisao u tome da svoja osećanja izraze kroz umetničku formu. Film ima prednost u odnosu na sve ostale oblike izražavanja: ima slobodu u prostoru, vremenu i mestu. Ostajem pri mišljenju da se film jedva makao od prve lestvice u svom razvoju, i da će uskoro postati ličniji, jači i više umetnički..."

Prve nemačke recenzije rediteljeve 17-milimetarske verzije dugačke 4189 metara i u trajanju od tri i kusur časova bile su pomešane, pronalazeći mane u elementima kao što su struktura naracije i socijalistički/komunistički elementi. Vizuelni efekti bili su hvaljeni i publika je 1927. i 1928. godine pohrlila da pogleda ovaj filmski spektakl. Remek delo Fritza Langa skoro odmah je prepoznato kao prekretnica u nemačkom ekspresionističkom filmu zahvaljujući korišćenju svetla da se opiše raspoloženje (zajednička alatka ekspresionista koja je kasnije delimično ponovo oživljena krajem 40-tih godina kao jedan od glavnih elemenata noir filmova), specijalnim efektima i svemoćnom dizajnu seta, koji su označili nove standarde u razvoju filma. Centralna tema filma o radnicima koji se bune protiv dominacije eksploatišuće uprave, njihovih bezdušnih mašina i novih tehnologija, takođe je bila pravi pogodak kod kritičara i javnosti, iako su se mnogi kritičari u Americi i Velikoj Britaniji žustro suprotstavili toj priči o anti-Fordizmu/ antiprodukciji. Kao takav, Metropolis sa mnogim svojim temama i podtemama postao je kontraverzan od prvog dana. Dobijao je pozitivne i negativne kritike gde god je bio prikazan, i podstakao je mnoge kritičke rasprave u štampi prilikom premijere. Zbog reklame u Nemačkoj tokom 1925. i 1926. godine pre premijere i velikog obima produkcije - navodno, bio je jedan od najskupljih nemačkih filmova do tada, koštajući 5 miliona maraka - kao i samopromotivnih aktivnosti UFA-e, mnogo toga se očekivalo od filma; i iako su Lang i njegov tim postigli mnogo toga, rezultanta je bio film koji je postao predmet kritike i osude iz mnogih tabora. Međutim, veliki deo kritika došao je zbog faktora koji su bili van rediteljevog domašaja. Na primer, film je bio brutalno isečen i ponovo montiran da bi se promenili mnogi ključni elementi pre premijere izvan Nemačke. Menadžeri američkih i drugih stranih bioskopa nisu želeli da u svoj program uvrste film koji traje duže od 90 minuta, tako da su smatrali da je originalna verzija Metropolis-a predugačka. Takođe, pojedini projekcionisti puštali su filmove u brzini od blesavih od 26 kadrova u sekundi, što je imalo svoj uticaj na ritam i tok originala, koji je sniman u brzini od standardnih 16 kadrova

u sekundi. Kao rezultat svega toga, malo ljudi je van Berlina pogledalo Metropolis kako ga je Fritz Lang prvobitno snimio. Iskasapljena i ubrzana verzija koja je predstavljena američkoj i evropskoj publici 1927. godine - i koju mi do dan-danas gledamo - bila je neuklopljena, nelogična u delovima, i stoga otvorena za napad sa mnogih frontova. Lang je s pravom mogao da tvrdi da njegov originalni film do 1927. godine nije više postojao. Od Langove smrti 1976. godine publika neprofesionalaca i akademika prihvatila je film u svetlu savremenog mišljenja koje se gradilo na pola veka filmske analize. Kao rezultat toga, Metropolis se danas smatra klasikom i prvim pravim modernim naučnofantastičnim epom. Uprkos godinama, on nastavlja da impresionira kada se poredi sa mnogim potonjim blokbasterima, naročito po korišćenju specijalnih efekata i osećaja čuda koje stvara. Na primer, scena u kojoj se robot transformiše u zlu verziju Marije danas ostaje zapanjujuća i misteriozna po svom tehničkom dostignuću kao i kada je prvi put viđena 1927. godine. Metropolis nastavlja da ostavlja uticaj na reditelje i kinematografe što je očigledno u filmovima poput Blade Runner (1982) Ridleyja Scotta, Dark City (1998) i Star Wars - The Phantom Menace (1999), jer svi odaju počast Langovom remekdelu kroz dizajn seta i blede, visoke nebodere. Kao rezultat mnogih priznanja koje je dobio tokom godina, Metropolis se obično nabraja među najboljih 10 naučnofantastičnih filmova svih vremena, rame uz rame sa klasicima poput 2001: A Space Odyssey, Forbidden Planet i Star Wars. Ideju za film koji se odvija u velikoj futurističkoj metropoli, Fritz Lang i njegova žena Thea von Harbou dobili su negde tokom prve polovine 1924. godine, koja je kulminirala oko jula iste godine kada je par iskoristio odmor u australijskim Alpima da bi završio scenario. Projekat je dalje razvio Lang kada je jedne večeri u oktobru 1924. godine video model svoje futurističke metropole kada je brodom posetio neonski osvetljeni Njujork. Po povratku u Berlin, UFA i talentovani reditelj oživeli su metropolu. Snimanje je počelo u maju 1925, a završeno je u oktobru 1926. godine. Ostalo je istorija.

Izvor: HAPPYNOVISAD

FRENZY SPARK

SPARK PERSONA

“Novo čovečanstvo samo će sebe kreirati kroz Uniju evropskih republika; Budućnost čovečanstva ne može se stvarati slepim istorijskim i sudbinskim instinktima, kroz svetske ratove koji su u pripremi na svim stranama.” – citati su iz platforme pokreta Nezavisna Evropa (objavljena 1914) i reči osobe koja gotovo nimalo nije poznata našoj široj javnosti. Nekako nam je, s godinama prakse, prešlo u naviku da istorijski zanemarujemo određene pojedince koji svoj intelektualni sjaj pre mogu izbrusiti van ovih prostora negoli ovde, među svojima. U ovom slučaju radi se o genijalnom umu, Dimitriju Mitrinoviću, jednom od najznačajnijih evropskih mislilaca i vizionara s prve polovine XX veka. Teoretičar umetnosti i književnosti, koga su poštovaoci i savremenici neretko opisivali kao pesnika, filozofa, slikara i kosmopolitu, ali i za čije ime i pojavu su vezivani epiteti prorok, mistik ili čak špijun. Dimitrije Mitrinović je žrtva predrasuda, koje našu kulturu nikada nisu zaobilazile, a s druge strane, straha od trećeg puta u našoj istoriji, koji se najčešće proglašava jeretičkim. S punim pravom ga možemo nazvati jednom od najzanimljivijih pojava u književnim i istorijskim krugovima. Zaslugom Predraga Palavestre, Mitrinovićevo

FRENZY SPARK

ime dobilo je delić više nego zaslužene pažnje ovdašnje javnosti, vrativši ga na presto srpske avangarde. Mitrinović je bio upečatljiva figura. “Stameni Sloven obrijane glave, s crnim obrvama nalik na krila i opčinjavajućim očima”, opisivao ga je Alen Vots, osnivač Američke akademije za azijske studije. “Tajanstven” i “hipnotičan”, reči su kojima se često opisuju njegova pojava i ličnost. Dimitrije Mitrinović rođen je 1887. godine u mestu Donji Poplat (danas opština Berkovići, Republika Srpska). Za vreme srednjoškolskih dana bio je jedan od istaknutijih članova spiritus movens pokreta “Mlada Bosna” u borbi protiv okupacije, a potom i protiv pripajanja provincije Bosne i Hercegovine ali i drugih južnoslovenskih zemalja Austrougarskoj. Posle završetka gimnazije u Mostaru i studija filozofije, psihologije i logike u Zagrebu, odlazi za Beč, a potom 1913. godine u Nemačku gde se posvetio doktorskoj tezi o modernoj umetnosti. U to vreme postaje aktivan u krugovima evropskih intelektualaca, u kojima su se kretali i Pablo Pikaso i nobelovac Romen Rolan (Romain Rolland). Mitrinović se angažovao na osnivanju časopisa “Arijevska Evropa”. Nemojte dozvoliti da vas

naziv časopisa zbuni jer termin arijevski nije bio rasističke prirode, već se odnosio na pozitivno i kulturno nasleđe evropske inteligencije. Uzgred rečeno, cilj magazina bio je i pokušaj sprečavanja sukoba koji će prerasti u Prvi svetski rat. Godine 1914. izdaje već pomenutu platformu za pokret, pod nazivom “Nezavisna Evropa”, gde postavlja temelje konceptu za ujedinjenje naroda evropskog prostora. Takođe je u tom periodu opčinjen idejom kreiranja jugoslovenstva, kroz viziju ujedinjenog trećeg Balkana, a sinteze dva prethodna – helenističkog i vizantijskog. Kasnije će se od te ideje udaljavati i ići ka formi univerzalne utopije i ujedinjene Evrope i njenih naroda. Upravo je ta ideja jedna od njegovih najznačajnijih - ona koja će dobrim delom obeležiti ostatak njegovog radnog veka. Te iste godine odlazi u Veliku Britaniju, tačnije Englesku. Od tog momenta će samo još jednom, do kraja svog života, posetiti otadžbinu i to na poziv kralja Aleksandra Obrenovića. Tada je dočekan kao revolucionar. S obzirom na tadašnju političku klimu i česte javne verbalne napade od strane tadašnje levice, koju je predvodio Velibor Gligorić, ubrzo se našao podjednako udaljen kako od kralja tako i od leve opozicije. Izložen čestim uvredama, napustio je svoju zemlju jednom zauvek. Nakon svršetka Drugog svetskog rata započinje saradnju s časopisom “The New Age”, gde je jedan od urednika bio i nobelovac Džordž Bernard Šo (George Bernard Shaw). Uglavnom je doprinosio temama o politici, nauci ali i filozofiji, koja je njegovo prirodno okruženje. Uglavnom je pisao pod pseudonimom M.M.Cosmoi, dok je poeziju uglavnom objavljivao pod pseudonimom Anticus. Pod istim imenom izlagao je i svoje vizije novog doba. Poznat je i po tome što je iznosio mnoge teze o tome kako čovek u svom delovanju ne sme da se prepusti pukoj sili i inerciji, ili takozvanoj sudbini, već da svojim delima aktivno oblikuje svet oko sebe. Intenzivno je tragao za idealnim principima rada, kako na ličnom duhovnom razvoju pojedinca, tako i čitavog čovečanstva. Svoje utopističke i filozofske ideje često je pronalazio u bliskom odnosu s idejama drugih velikih mislilaca tog vremena. Uglavnom je svoja stanovišta vezivao za doktrinu Teozofskog društva, ali su bliska i školi psihoanalize Frojda i Junga. Sa Adlerom (Alfred Adler), 1926. godine, pokrenuo je englesku sekciju Adlerovog društva za individualnu psihologiju (the English Branch of the International Society for Individual Psychology), gde se nalazio na funkciji predsednika. Mitrinović je

individue predstavlja konačni stupanj dugog perioda razvoja, koji se proteže kroz milenijume, od najdavnijih vremena. Prethodni periodi svoje temelje pronalaze dobrim delom u hrišćanstvu, bilo da smo naklonjeni religiji ili ne. Samim tim progres i razvoj bio je podređen liderstvu pojedinaca – odabranim genijima. Takav koncept, Dimitrije Mitrinović naziva trećim otkrovenjem, odnosno otkrovenjem pojedinca, pojedinačnog genija. Pojedinci osećaju malu ili nikakvu vezu s celinom i identifikuju sebe kao jedan njen mali deo. Takođe se često osećaju veoma izolovanim i odsečenim jedni od drugih, odvojenim od korena koji je u široj zajednici. Ako ljudska rasa nije pred izumiranjem, sledeći krucijalni korak u razvitku ljudske svesti mora biti načinjen. Mitrinović je taj korak video kao odgovor na treće otkrovenje, kao stvaranje zajednice pojedinaca, koji bi na sebe preuzeli odgovornost za celo čovečanstvo, shvaćen kao jedinstven i božanski entitet. On je shvatao da svesno ujedinjenje pojedinaca radi celog sveta i univerzalnog čovečanstva treba da bude inkarnacija Svetog Duha, ili Sofija - ispunjenje koncepta Velikog Dela. Bilo bi to posvećenje pojedinaca jednog drugome, u spoznaji da je svaki čovek jedinstven, kao što je jedinstvena i svetska celina. U seriji članaka “Svetski poslovi” za časopis New Age, Mitrinović je do detalja dao viziju sveta kao živog organizma, gde svaka nacija igra odgovarajuću ulogu u sklopu žive celine, a u kome čak i strane sveta predstavljaju određene aspekte psihe i unutrašnjih delovanja kojima smo kao celina skloni. Smatrao je da Evropa, kolevka razvitka individualne samosvesti, ima obavezu da preuzme inicijativu u daljem razvoju ostatka sveta. Prvi korak bila bi integracija, ujedinjenje. Taj koncept je preteča današnje ideje Evropske unije, ma kako ona sada izgledala i razvijajala se po nekim drugim principima - ne ka duhu i svesti, već isključivo okrenuta ka kapitalu. “Od individualne inicijative, preko saveza pojedinaca, do apsolutnog kolektiva” – reči su Mitrinovića. Polusvesne sile evolucije, koje su dovde dovele ljudski progres, danas više ne deluju. Koje god se odluke, (dobre ili zle) donesu danas, to su svesne odluke za koje su pojedinci lično odgovorni. Dimitrije se pre svega zalagao za individualizam, smatrajući da on uvek mora biti iznad institucionalizma. Taj individualizam odnosi se kako na pojedince, tako i na kulture, odnosno ne treba da bude cilj nekakve homogenizacije, nego da se u jednoj opštoj celini čuje glas individualnog, koji se može iskazati kroz obred, verovan-

Časopis New Age za koji je Mitrinović pisao. je, jezik, stvaralaštvo. “Smisao planete Zemlje i Čoveka je jedan. Zemlja je telo i kosmički instrument čovekove vrste.” Da bi taj organizam funkcionalno, racionalno i duhovno delovao, neophodno je da se pođe od osnova - od čovekovog duha. Čovekov duh jeste pokretač svesnog života. On je treća sila, druge dve su prirodni nagon za održanjem i nagon za navikavanjem na drugog. Mitrinović je veliki kritičar nekontrolisanog tehnološkog razvoja jer je predosećao da bi takva praksa brzo pregazila osnovna načela harmoničnog života s prirodom i kosmosom. Čovek još uvek nije dovoljno osvešćeno biće. Zanemarivanje pažnje i kontrolisanog rasta vodi svet jedino u katastrofu, jer priroda ne može da izgradi instrumente samoodbrane kako bi odolela agresiji čovečanstva. U prirodi sve raste iz korena – ništa ne može biti nametnuto odozgo. Svet i društvo moraju počivati na organskom. Zbog nepoštovanja ovog principa, istorija je skup nelogičnosti i konfuzija, koje se umnožavaju po zakonu entropije. Zbog svega ovoga, čovečanstvo je na prekretnici. Mora se pronaći novi model življenja. Mitrinović misli da “neće više biti velikih genija, proroka, filozofa i umetnika”. Svet je prezasićen i “ne postoji više potreba za novim prilivom nekolicine velikih kreativnih ljudi, uviđamo potrebu za kreativnošću mnoštva”. Prema njegovoj ideji o tri otkrovenja (dva otkrovenja su već završena: “sveukupnost prožeta božanskim” i “hrišćansko otkrivenje božanskog u ljudskom”), “budućnost čovečanstva leži na samom čovečanstvu”, odnosno na “zajednici pojedinaca”. Množina, delovanje svih kao jedan. Kao što je Evropu upozorio

SPARK PERSONA

podržavao stav psihologa Alfreda Adlera da je glavna smetnja saglasju i kooperaciji pojedinačna težnja za moći. Konflikti između pojedinaca na ličnom nivou, kao i između društvenih grupa, tražili su psihološko objašnjenje. Iste godine pokreće i grupu Nova Evropa, za čijeg je predsednika izabran Frederik Sodi (Frederick Soddy), slavni hemičar i nobelovac. Ipak je formiranje Adlerovog društva, ranih ’20-ih godina, dalo Mitrinoviću jaku poziciju za skretanje pažnje javnosti na mnoge društvene probleme i predlaganje ideja za njihovo otklanjanje. Ali saradnja sa Adlerom nije bila na duže staze. Politički su se razišli. Mitrinovićev politički pragmatizam možda se najbolje oslikava u sastavljanju i slanju otvorenog pisma Adolfu Hitleru, još 1933. godine, u kome ga optužuje da se ponaša krajnje zločinački i upozoravajući kako bi sve moglo da se završi u grotlu još jednog krvavog rata. Naravno, pismo nije imalo nikakav uticaj na primaoca. Dobar deo Mitrinovićevog rada valja posmatrati kroz prizmu događaja s početka dvadesetog veka, kao što su Prvi svetski rat, Ruska revolucija, a kasnije uspon komunizma i fašizma. Dimitrije je političke preokrete smatrao simptomima značajne promene, koja je zauzimala mesto u svim oblastima ljudskog života, jer je čovečanstvo bilo pred dosezanjem novog stupnja razvitka. Samosvest moderne

FRENZY SPARK

SPARK PERSONA

Mitrinović sa članovima grupe Nova Evropa, tokom tridesetih godina prošlog veka.

na pogubne ideje fašizma (u pismu Hitleru), kao što se zalagao za ujedinjenje svih kultura, za stapanje svih revolucija u “jednu revoluciju čovečanstva”, za “svečovečanski parlament nacija” (današnje UN), Mitrinović je odavno upozorio da čovečanstvo mora menjati tok napretka ukoliko želi da se kreće dalje putem održivog razvoja. Dimitrije je, kao što ste već iz teksta naslutili, većim delom ostavio traga van ovih prostora, tako da ćemo i gro štampanih primeraka njegove misli pre naći na engleskom, negoli na srpskom jeziku. Kod

FRENZY SPARK

nas je najpoznatije Mitrinovićevo prevedeno delo “Treća sila”, tj. jedna od retkih njegovih knjiga nama dostupna. U ovoj knjizi su sabrani svi Mitrinovićevi tekstovi iz perioda od odlaska u London, do kraja života. Tu možda najsažetije govori o sili Ličnosti. Cilj Treće Sile je funkcionalni poredak Čoveka, kolektivni i individualni, radi oslobođenja ličnosti. Sve klasifikacije odnosa ličnosti i ljudske rase su nepotpune. Većina njegovih tekstova je razbacana po mnogim časopisima širom Evrope. Neki od poznatijih su: Frojd nasuprot Adleru (Freud versus Adler), Značaj Jungovog dela (The Importance of Jung’s Work), Marks i Niče kao istorijska pozadina Adlera (Marx and Nietzsche being the Historical Background of Adler), Načela genija (The Principles of a Genius), Carstvo snova (The Realm of Dreams). Što se tiče poezije, koju je takođe pisao, vredi pomenuti delo “Estetske kontemplacije ili odbrana razgrađenosti”, izdato za vreme njegovog rada u Bosanskoj vili, 1913. godine. To delo s pravom možemo nazvati prvim i jedinim izdankom srpskog futurizma, jer je tvorac futurističkog manifesta u srpskoj književnosti. Ubrzo posle njegove smrti, 1953. godine, pokrenuta je dobrotvorna fondacija The New Atlantis pri Univerzitetu u Bredfordu (The University of Bradford), s ciljem očuvanja i širenja ideja Dimitrija Mitrinovića. Ta fondacija je i zaslužna za objavljivanje mnogih njegovih tekstova,

posthumno. Zbirka broji preko 4.500 spisa pisanih na engleskom, nemačkom, francuskom, kao i srpskom jeziku. Sadrži i neke od knjiga iz njegove privatne biblioteke. Kolekcija broji i mnoge raritete iz tog ali i još starijih vremena. Sav taj materijal daje najbolji uvid u to ko je zaista bio Dimitrije Mitrinović i koliko je širok spektar interesovanja imao. Bio je pasionirani filozof, teoretičar politike, religije i ezoterije. Univerzitet Bredford je 1956. deo njegove zaostavštine ostavio biblioteci Beogradskog Univerziteta, da bi 2003. i 2004. godine Beograd donirao Bredfordu jedan deo njegovih spisa, u sklopu saradnje dva grada. U filozofskom smislu, Mitrinović je bio okrenut shvatanju nužnosti mirenja istočne i zapadne misli. On govori i piše o Svečoveku i Svečovečanstvu. Njegov Svečovek miri Ničeovog natčoveka i Bogočoveka pravoslavne misli. Njegovo Svečovečanstvo je ono Jedno, Celina. Svečovečanstvo je suštinski sadržano u Svečoveku. Suštinu je video u stapanju Logosa i Sofije, razuma i prosvetljenja i razložno ukazivao na nešto što je i tada bilo proglašavano utopijom - mogućnost ujedinjenja hrišćanstva, islama, judaizma i budizma. Njegova je vizija sveta kao jedinstvenog planetarnog organizma, pod istinskom kontrolom ljudske vrste kao najnaprednije i samosvesne.

Autor: Dražen Pekušić

Dr Ben Goldejkr je napisao knjigu koja je pravi antibiotik širokog spektra za sve one koji u javnom nastupu zloupotrebljavaju nauku i iskrivljeno iznose činjenice. U Lošoj nauci se razotkrivaju farmaceutske kompanije, nadrilekari, nutricionisti, zlonamerni statističari, mediji koji izazivaju paniku pogrešno tumačeći medicinska saznanja, istraživači koji objavljuju tobožnje naučne članke o nepostojećim eksperimentima i mnogi drugi.

Web lokacija: www.heliks.rs

Kontakt: knjige@heliks.rs

FRENZY SPARK

Godina: 2011; Trajanje: 129 minuta; Žanr: Drama; Jezik: Engleski; Zemlja: US; Režija: Stiven Doldri; Scenario: Erik Rot (prema romanu Extremely Loud and Incredibly Close – Džonatan Safran Fojer); Uloge: Tom Henks, Sandra Bulok, Tomas Horn, Maks fon Sidou, Viola Dejvis, Džon Gudmen, Džefri Rajt, Zoi Koldvel, Hazel Gudmen.

“Extremely Loud and Incredibly Close je film podsetnik na američki 11. septembar i to mu je velika mana, jer ovo je mogao biti izuzetan film sa velikim srcem ali je, bez obzira na prilično dirljivu priču i zvučna imena koja se pojavljujuju u njemu, ostao negde u zoni prosečnosti i melodramatičnosti, a na tome najviše može zahvaliti upravo 11. septembru.” ,,Sada je više živih ljudi nego što ih je umrlo tokom cele istorije. Ali broj mrtvih se povećava. Jednog dana neće biti više mesta za sahranjivanje. Šta mislite o neboderima za mrtve koji bi se gradili nadole? Bili bi ispod nebodera za žive. Mogli bi da sahranjujete mrtve 100 spratova ispod zemlje i ceo svet mrtvih bi bio ispod sveta živih.“ U ovim rečima lebdi događaj od 11. septembra 2001. godine kada su, nakon terorističkog napada, zgrade Svetskog trgovinskog centra u Njujorku postale ruševine u kojima je život izgubilo nekoliko hiljada ljudi. I već u njima se može primetiti da je biće devetogodišnjeg Oskara Šela, čiji lik tumači Tomas Horn, negde u spektru autizma (u manjoj meri prekinut odnos sa spoljnom realnošću, povlačenje u sebe i preinačavanje stvarnosti prema sopstvenim nastojanjima).

FRENZY SPARK

,,Šta kad bi mogli da se spuštate liftom da posetite mrtve rođake? Baš kao što idete preko mosta da posetite prijatelje u Bruklinu ili feribotom do Steten Ajlenda.“ Tog ’najgoreg dana’, kako dečak naziva 11. septembar, Oskar se ranije vraća kući iz škole i na telefonskoj sekretarici zatiče pet poruka od svog oca Tomasa (Tom Henks), koji se nalazi u jednoj od zgrada Svetskog trgovinskog centra. Tomas poziva još jednom ali Oskar nema hrabrosti da se javi, pa aparat snima i šestu poruku koju prekida rušenje kule u kojoj se nalazio. ,,Kada bi Sunce eksplodiralo mi to ne bi znali sledećih osam minuta, jer toliko je potrebno da svetlost stigne do nas. Osam minuta svet bi još bio svetao i još bi bio topao.“ Nakon godinu dana od smrti Tomasa Šela, Oskar oseća da njegovih osam minuta sa

ocem ističe, pa skuplja dovoljno snage da ode u njegovu sobu. Preturajući po očevim stvarima slučajno razbija plavu vazu u kojoj pronalazi ključ u papirnoj kesici sa natpisom – Blek. Uveren da je to jedna od izviđačkih ekspedicija koje mu je otac organizovao, uveren da taj misteriozni ključ otvara nešto što bi njegov otac želeo da on pronađe, jer bi tako znao da će sve biti u redu i sada kada on nije pored njega, uveren da sigurno postoji neka brava koja će mu pomoći da razvuče tih osam minuta sa svojim ocem (možda i zauvek), Oskar u imeniku pronalazi 472 osobe koje se prezivaju Blek i koje žive na 216 različitih adresa, te odlučuje da ih sve poseti kako bi saznao šta ključ otvara. Međutim, Oskar mora da se suoči sa

FRENZY SPARK

preprekama koje ga čekaju, oličene u brojnim fobijama i teškoćama u međuljudskim odnosima, čiji je spisak ’najgori dan’ učinio mnogo dužim: stari ljudi, ljudi koji trče, avioni, visoke stvari, stvari u kojima možeš da se zaglaviš, glasne stvari, vrištanje, plakanje, ljudi sa pokvarenim zubima, torbe bez vlasnika, cipele bez vlasnika, deca

FRENZY SPARK

bez roditelja, stvari koje zvone, stvari koje se puše, ljudi koji jedu meso, ljudi koji gledaju gore, liftovi, tornjevi, tuneli, brze stvari, stvari sa svetlima, stvari sa krilima, nepoznata mesta, javni prevoz, mostovi, ljuljaške... Možda zbog toga prihvata da mu se u potrazi pridruži tajanstveni starac (Maks fon Sidou), podstanar njegove

bake, koji je nem i koji sa Oskarom komunicira preko pisanih poruka i preko ’da’ i ’ne’ dlanova. Extremely Loud and Incredibly Close je film podsetnik na američki 11. septembar i to mu je velika mana, jer ovo je mogao biti izuzetan film sa velikim srcem ali je, bez obzira na prilično dirljivu priču i zvučna imena koja se pojavljujuju u njemu, ostao negde u zoni prosečnosti i melodramatičnosti, a na tome najviše može zahvaliti upravo 11. septembru, koji je trebalo da posluži kao pozadina, ali koji je skratio domet filma otrgavši se od namenjene mu uloge i, često izbijavši u prvi plan, delovao abrazivno i erodirajuće na materijal od kog je film napravljen. Mislim da nije bilo potrebno mnogo truda za iznalaženje primerenije pozadine od jedne preglasne, nametljive i suviše poznate, kao što je 11. septembar, ali bojim se da je u filmu latentno prisutna težnja reditelja i scenariste da film privuče pažnju po svaku cenu. Kao što ne mislim da se neko može družiti sa svima ili biti sposoban da disku-

tuje o svakoj temi, a da pri tom ne zađe u sferu licemerja ili šarlatanstva, tako smatram da se treba odupreti želji da ono što stvarate bude dopadljivo svima. Da film nema ove intencije, moje oduševljenje bi bilo kristalno i neizmerno, ali tako je to (uglavnom) sa američkim filmovima. Ne znam od kog ste materijala sačinjeni, ali ja ću vam ipak predložiti da pogledate ovo ostvarenje, jer je pronašlo način da me zasvrbe oči i da se ne kajem što sam mu posvetio pažnju. Takođe, verujem da će mnogi pogledati ovaj film zbog nekog od imena koja su učestvovala u njegovoj realizaciji: Sandra Bulok, Tom Henks i svakako reditelj Stiven Doldri, poznat po ostvarenjima: Billy Elliot, The Hours i The Reader, ili zbog dvadesetak nominacija za nagrade na brojnim filmskim festivalima, među kojima su i dve nominacije za nagradu Oskar. Tom Henks i Sandra Bulok (glumi Oskaro-

vu majku) u ovom filmu nisu imali dovoljno prostora za dokazivanje ali zato jeste Tomas Horn, koji je dobio tri nagrade za ulogu Oskara Šela (dve od Udruženja filmskih kritičara iz Feniksa i BFCA nagradu). Ako budete gledali, obratite pažnju na početak i kraj filma koji imaju sličan kontekst, obojen istom (setnom) muzičkom melodijom, koja prati let ljudskog tela kroz vazduh. Ali početak filma predstavlja pad i želi da nas podseti na preko 200 nesrećnika koji su potražili ’lakšu’ smrt iskačući iz požarom zahvaćenih zgrada Svetskog trgovinskog centra, dok kraj filma simbolizuje uzletanje i oslobođenje jednog bića koje prolazi kroz fazu odrastanja.

Autor: Đorđe Luković

FRENZY SPARK

GAMES PEOPLE PLAY “Njegovi psihotični doživljalji u kojima se stvarnost tako nejasno razdvaja od noćne more odaju utisak da je Maks Pejn samo iluzija, da ne postoji nikakav narko-kartel, da mafija nije ubila Mišel Pejn nego je to učinio on sâm u nastupu ludila, i da je cela farsa prepuna leševa i haosa samo produkt uma jednog poludelog detektiva i njegovih paranoidnih umišljaja. Šizofrenija. Korak dalje u noir.” FRENZY SPARK

GAMES PEOPLE PLAY

FRENZY SPARK

GAMES PEOPLE PLAY

jujork u snežnoj oluji poprima crnu nijansu bez blještavih neonskih i city-light reklama. Iznad duboke, tamne vode Hadsona preleće helikopter unoseći se u potpuno sivi kadar, u koji snažan vetar povremeno nanosi sveže grudve snega. U zavejanoj ulici sivila čuje se isprekidan zvuk policijskih sirena. Vazduh je gust i težak, a dah se ledi. Magla, crna od prašine i baruta, zamućuje ulična svetla njujorškog predgrađa i visoke betonske zgrade čelične konstrukcije. Urbani dah života gubi se u film noir atmosferi. Sve je mutno, mračno i usamljeno. Kadar se penje kroz gvožđe, beton i lim do vrha solitera na kom se presijava visoka figura, lovačka puška i duga, klasična kožna jakna. Ujednačen i bezizražajan glas najavljuje da su svi mrtvi i da je sve gotovo. “They were all dead. The final gunshot was an exclamation mark to everything that had led to this point. I released my finger from the trigger. And then it was over. To make any kind of sense of it, I need to go back three years. Back to the night the pain started.” Ovako počinje video igra iz 2001. godine - storija o Maksu Pejnu, njujorškom detektivu čiji je život, tri godine pre kobne noći smrti, bio samo na korak do američkog sna. Nakon što zatiče ženu i dete ubijene, upliće se u raskrinkavanje organizovanog kriminala i mafije povezane sa proizvodnjom i prodajom sintetičke droge. Priča sa uobičajenim američkim zapletom u atmosferi starog kriminalističkog filma dobija sasvim novu, dublju i crnju dimenziju iz perspektive zamućenog uma psihotičnog detektiva. Narko krimić, krvavi scenario, pa čak i sjajna pucnjava i akcija, postaju sporedne pred novelom o ludilu Maksa Pejna. “Max Payne – I envy your name.” U grafičkoj noveli nemoguće je ne primetiti Maksovu sličnost sa Dilanom Dogom, harizmatičnim privatnim istražiteljem nadprirodnih pojava. I dok deli Dilanov misticizam, haotičnost i dodir sa ludilom, Maks ide korak dalje. Maks je potpuno sam. Bez ikakvog duhovitog pomoćnika nalik na Dilanovog Gruča ili Šerlokovog Votsona, on vodi rat jednog čoveka protiv ukorenjene narko-mafije, ali i borbu jednog čoveka protiv samog sebe. Intenzivna psihotična depresija, nesanica, halucinacije i teške misaone celine prate čitavu priču stavljajući Maksa u hamletovsku unutrašnju dramu.

FRENZY SPARK

“Everything was subjective. There were only personal apocalypses. Nothing is a cliché when it's happening to you.” Maks Pejn ne spava. Kada uspe da zaspi, njegovi snovi postaju jezivi košmari. U neonski zelenom svetlu, Maksu se čini da se kreće otežano kao kroz gustu, zamućenu vodu – on halucinira toliko realistično da se kreće po likvoru, unutar sopstvenog nervnog sistema, skačući po lavirintu crvenih i plavih nervnih ćelija dok doživljava oštru i pulsirajuću glavobolju. Sve vreme mu u glavi u kojoj se nalazi odzvanja dečiji plač, vrisak i sećanje na noć smrti koja je zapravo bila i prekretnica i konačan krah njegove iluzije o divnom životu u obećanoj američkoj zemlji harmonije. Nije važno šta si i koliko se trudiš. Jedan polukorak, sekunda u kojoj se okida obarač i metak poleti ostavljajući za sobom miris suvog baruta – to je dovoljno je da se iz lavirinta neurona padne u provaliju potpunog crnila. Jedan pucanj znači buđenje iz američkog sna. “It wasn't about how smart or how good you were. It was chaos and luck, and anyone who thought different was a fool.” Njujork u viziji Maksa Pejna postaje Noir York City. Asfalt, beton, čelik i barut. Arsenal oružja, rafalni pucanj i precizni nišan.

GAMES PEOPLE PLAY

Blato i pacovi u zidovima podzemne železnice. Heroin i krv u “hotelu ljubavi”. U Noir York-u je uvek noć, čiju tmurnu tišinu narušava samo snažan pljusak ili snežna mećava. Čitav grad je u crnoj, sivoj i teget nijansi. Nigde nema ljudi. Samo Maks i leševi koje ostavlja za sobom. U elegantnom detektivskom odelu, uvek čistoj beloj košulji sa ponekom flekom od krvi ili klasičnoj, dugoj kožnoj jakni i sa svega dve berete u rukama, Maks se suprotstavlja čitavom narko-kartelu, daveći se u jasnoj svesti o životu koja ga gura ka ivici depresije. Njegovi psihotični doživljalji u kojima se stvarnost tako nejasno razdvaja od noćne more odaju utisak da je Maks Pejn samo iluzija, da ne postoji nikakav narkokartel, da mafija nije ubila Mišel Pejn nego je to učinio on sâm u nastupu ludila, i da je cela farsa prepuna leševa i haosa samo produkt uma jednog poludelog detektiva i njegovih paranoidnih umišljaja. Šizofrenija. Korak dalje u noir. “Mona's appearance had triggered a dislocation. Schizophrenia. I felt elation, but with it, fear that all the past evils had come along for the ride.” Ženski lik u noveli o detektivu Pejnu je potpuno pasivan. Njegova mrtva žena, Mišel Pejn, pojavljuje se samo kao glas u halucinacijama i košmarima. Maks je usamljen igrač, sve do 2003. godine kada, u nastavku novele, iz senke izleće šarmantna i smirena Mona Saks. Mona je plaćeni ubica koji skakuće po krovovima u dugačkom kožnom mantilu roze boje i sa jarkim karminom koji joj, tipično američki, stoji na usnama dok se igra svojim omiljenim snajperom. Mona je istovremeno i vizija i stvarnost. Mona u snovima i halucinacijama nije ni živa ni mrtva. U realnosti, ona je neuhvativa i prilično hladna. Za razliku od drugih psihotičnih i genijalnih detektivskih likova čije su lepše polovine uglavnom samo prosto i šuplje lepe – Mona nije tipična vizuelizacija muške fantazije. Mona je ličnost ekvivalentna Maksu. Usamljenik. Plaćenik. Očajnik. Izgubljen slučaj. “You are up against an unbeatable force. You have already lost. You have lost. Only death will set you free from your pain. Accept it. Surrender. Give up.” Devet godina nakon drugog nastavka priče o Maksu Pejnu i nakon Monine smrti, fascinacija brilijantnim detektivom iz Noir York-a koji puca na sopstvenu autoskopiju, nimalo ne slabi. Njegov povratak očekivao se u istom noir film stilu, u košmarima i

jarkim zelenim halucinacijama, u novom napadu teške depresije i psihoze koju prate duboke misaone celine. Ove godine konačno je izašao treći nastavak storije o Maks Pejnu, i to o sredovečnom plaćeniku, ošamućenom od kratkog alkohola, koji skakuće po brazilskom suncu u šarenoj košulji u atmosferi živih boja u kojoj sve vrvi od veoma iritantnih ljudi. Od starog, dobrog Maksa ostalo je samo – ime. „There are no happy endings.”

Autor: Sonja Nikolić

FRENZY SPARK

Džojsov Uliks u formi internet stripa

COMIC ZONE VIA HAPPYNOVISAD

Ovaj webcomic startovao je 2008. godine i do danas je obradio dobar deo romana (mada, realno, uzevši u obiz obimnost istog, nije ni na pola puta). Njegovi autori su Robert Berry i Josh Levitas, koji su uz još par saradnika omogućili da sajt na kojem se nalazi ovaj strip bude zaista pregledan i da se na njemu može naći dovoljna količina dodatnog sadržaja koja će vam pomoći pri čitanju i razumevanja adaptacije. Pretpostavljamo da ste svi vi bar nekoliko puta u životu naleteli na knjigu, neretko od velike važnosti za svetsku književnost, sa kojom ste muku mučili i nikako niste mogli da je pročitate do kraja, pa čak ni da pređete polovinu iste. Možda vam je zbog toga bilo malo krivo, možda nije, ali verujemo da sigurno ni sami nemate pojma koliko je to česta pojava, pa čak i u onim pretencioznim, književnim krugovima. Istina je da neke knjige nije lako čitati. Razlozi su mnogi, ali je najčešći taj da su neke od njih napisane na poprilično čudan i nesvakidašnji način. Zapravo, neke knjige su strukturisane upravo da bi čitalac morao da da sve od sebe da ih pročita, zaista uđe u njih i razume, a iskreno rečeno, one su upravo zbog toga baš tako i dobre. "Uliks" (Ulyssis) je jedna od tih knjiga. Realno gledano, ovaj roman Džejmsa Džojsa je možda najbolji predstavnik takvih knjiga. To je jedan poseban, unikatan roman. Roman za kojeg ćete čekati da prvo odrastete i stasate kako biste uopšte počeli da ga čitate. I povrh svega, roman koji će vas najviše namučiti. Upravo je to bila osnovna ideja kojom su se poveli autori internet stripa "Ulysses seen" – nesvakidašnje adaptacije ovog izuzetnog romana. Ovaj webcomic startovao je 2008. godine i do danas je obradio dobar deo romana (mada, realno, uzevši u obiz obimnost istog, nije ni na pola puta). Njegovi autori su Robert Berry i Josh Levitas, koji su uz još par saradnika omogućili da sajt na kojem se nalazi ovaj strip bude zaista pregledan i da se na njemu može naći dovoljna količina dodatnog sadržaja koja će vam pomoći pri čitanju i razumevanja adaptacije. O začecima ovog jedinstvenog internet stripa, koji je do sada prikupio poprilično velik broj pozitivnih kritika, autor Robert Berry pisao je u prvom postu bloga koji predstavlja neku vrstu zapisnika svega onoga što je vezano za stvaranje i objavljivanja istog. "Ideja o nastanku internet stripa po Džojsovom `Uliksu´ je, kao mnogo drugih ideja iz sfere ličnog i profesionalnog života, nastala u baru. Pre dve godine, ja i još jedan crtač stripova smo prisustvovali jednom događaju, javnom čitanju romana, koji je organizovao Rozenbahov muzej ovde u Filadelfiji i, baš tu iza ugla, bila je moja tadašnja lokalna kafana, The Bards` Irish Pub. Bio sam fan ovog romana već godinama, ali kao i većina ljudi koje poznajem, pokušavao sam da ga čitam pet ili šest puta pre

FRENZY SPARK

nego što sam ga zaista pročitao do kraja. To je, bez izuzetka, izuzetno težak roman za čitanje po prvi put i jednostavno morate da ga čitate iznova i iznova. Moj prijatelj, koji je takođe voleo ovu knjigu, bojažljivo mi priznavši da ni on nije uspeo da pročita roman iz prvog puta, počeo je da priča o tome kako je komplikovano, kako je namerno iskrivljeno Džojs kreirao taj tekst, i na kraju mi priznao da mu je bilo mnogo prijatnije i lakše da doživi taj roman kada je slušao kako ga neko drugi čita umesto da ga čita sam sa papira. Morao sam da priznam, `Uliks´ je, sasvim namerno, pravo čudovište. Ako slušanje glasova koji se javljaju u tom tekstu omogućava lakše razumevanje istog, zajedno sa mojim prijateljem počeo sam da se pitam - zar ne bi bilo još bolje videti kako su izvedene iste te akcije opisane u romanu? I tako, pošto smo odlučili da je taj dan bilo isuviše vruće da bismo se vratili na pomenuti događaj, odlučili smo da naručimo još par piva i da sednemo u taj prijatan i klimatizovan bar i pričamo o tome kako bi `Uliks´ mogao da izgleda u formi internet stripa." Sve u svemu, ako ste do sada suočili sa velikom literarnom preprekom zvanom "Uliks", a želeli biste da je napokon prevaziđete, probajte sa ovim stripom. Možda vam pomogne.

Izvor: HAPPYNOVISAD

COMIC ZONE VIA HAPPYNOVISAD

FRENZY SPARK

STOP, LOOK & LISTEN

Saga o Ivritu (‫ תיִרְבִע‬- hebrejski jezik) je jedna dramatična i zanimljiva priča, vezana za poreklo, opstanak i ponovnu masovnu upotrebu tog sistema komunikacije. Priča o hebrejskom je mnogo više od gramatičkih pravila jer se radi o čitavoj istoriji jednog naroda, oslikanoj u burnom i više hiljada godina dugom životu, ovekovečenom u savršenoj šemi semitskog sistema sporazumevanja.

nteresantna je činjenica da u dosadašnjoj istoriji nikada nije bio zabeležen slučaj potpune revitalizacije jednog jezika, izuzev hebrejskog. Tu se pre svega misli na ponovno vraćanje u upotrebu davno izumrlog jezika, kojim se nije pričalo dugi niz vekova. Saga o Ivritu (‫ תיִרְבִע‬- hebrejski jezik) je jedna dramatična i zanimljiva priča, vezana za poreklo, opstanak i ponovnu masovnu upotrebu tog sistema komunikacije. Priča o hebrejskom je mnogo više od gramatičkih pravila jer se radi o čitavoj istoriji jednog naroda, oslikanoj u burnom i više hiljada godina dugom životu, ovekovečenom u savršenoj šemi semitskog sistema sporazumevanja. Većina jezika s kojima se danas susrećemo na našem evropskom tlu, potiče iz indo-evropske porodice. To je najraširenija jezička skupina koja obuhvata gotovo sve evropske jezike, ali podrazumeva i zemlje koje su bile pod uticajem ili okupacijom evropskih sila. Sa druge strane, postoje mnoge teorije koje kažu da svi poznati jezici pripadaju praindoevropskom jeziku, iz koga je poteklo sve dalje grananje i zbog čega svi jezici imaju zajednički koren. Jedina sličnost ivrita sa svim ostalim jezicima oslikava se u nastanku njegovog pisma, koja proističe iz korena feničanskog pisma. Ono je dalo osnove za formiranje svih budućih, kao

FRENZY SPARK

što su današnja latinica, ćirilica, arapsko i hebrejsko pismo. Dobar primer za univerzalni slovni koren je slovo a, koje je na feničanskom značilo – bik, a čitalo se alef. Označavalo se pojednostavljenim simbolom glave bika, gde i leži simbolika prvog slova u alfabetu, jer se bik smatrao predvodnikom, prvim u nizu. Kasnije se ovaj početni znak modifikovao i blago menjao, kod Jevreja, Grka, Latina i Arapa. I dan-danas, na hebrejskom, prvo slovo alefbeta čita se kao alef i takođe znači bik. Nasuprot priči o indoevropskim jezicima, imamo hebrejski koji pripada stablu semitskih jezika, afro-azijatske porodice. Dodirnih tačaka između indoevropskog i semitskog uopšte nema. Iako tragovi prvih zapisa na hebrejskom datiraju mnogo ranije, smatra se da je formiran u X veku p.n.e, u vreme kralja Solomona, a nastao od akadijskog, kana’anskog, kojim se govorilo u Kana’anu i jezika kojim su se Izraelci služili pre nego što su se tamo doselili. U semitske jezike pored hebrejskog ubrajamo i arapski, etiopski i aramejski, prvenstveno kao one koji su i dalje u zvaničnoj upotrebi. Aramejskim, iako spada u jedan od najstarijih od pomenutih, govori izuzetno mala grupa ljudi u delovima Sirije, Libana i Izraela. Na granici je odumiranja. Aramejski je jako srodan sa hebrejskim jezikom.

Većina lingvista se slaže da glavni razlog za postepeno gašenje drevnog hebrejskog jezika treba tražiti u periodu nakon uništenja Jerusalima, i Prvog hrama, od strane vavilonskog kralja Nabukodonosora II, 607. godine p.n.e. Posle vavilonskog progonstva hebrejski doživljava snažan uticaj aramejskog govornog jezika s područja Bliskog istoka. Nasledio ga je mišnajski hebrejski kao i verzije aramejskog. Kasnije je pod rimskom vladavinom hebrejski skoro potpuno iščezao iz govornog oblika, ali je u pisanoj formi opstao kroz vekove i tu je judaizam imao

Eliezer Ben Yehuda Tvorac modernog hebrejskog jezika

odlučujuću ulogu, jer je hebrejski korišćen za pisanje svetih knjiga i versku službu. Za razliku od latinskog i starogrčkog, hebrejski jezik nikada u potpunosti nije izgubio govornu upotrebu. Jevrejska kultura smatra obaveznim za svoje pripadnike da se kroz versko obrazovanje s biblijskim hebrejskim upoznaju od rane mladosti ( tzv. Bar i Bat micva).

Tokom narednog istorijskog razdoblja, Jevreji rasuti na području Evrope služili su se jezicima država u kojima su živeli, dok su u verskim službama praktikovali svoj maternji, prenosivši ga usmeno s kolena na koleno. Hebrejski se za to vreme razvijao u jevrejskoj dijaspori, pre kao jezik religije i nauke nego kao govorni jezik. Njime su pisana mnoga filozofska dela, rasprave i istorijski udžbenici. U tom periodu progona, javljaju se dve varijacije hebrejskog jezika, u zavisnosti od dve glavne skupine evropskih Jevreja – Aškenazi i Se-

farda. Te dve grupe odlikovale su se pre svega geografskim odredištima. Aškenazi potiču iz severne, srednje ili istočne Evrope. Aškenaz (‫ )םיִזָנֲּכְׁשַא‬na hebrejskom doslovno znači Nemačka, opisujući pre svega regiju gde je većina te skupine živela. Aškenazi su razvili svoj poseban jezik Jidiš (‫שידִיי‬,Yiddish, Jüddische Deutsch), što u prevodu bukvalno znači jevrejski, odnosno jevrejsko-nemački, nastao između IX i XII veka. U osnovi, to je germanski jezik i s nemačkim deli veliki broj zajedničkih reči. Osim nemačkog, za osnovu ima i hebrejski, kao i veliki broj pozajmljenica iz slovenskih i romanskih jezika. Toliko je blizak nemačkom, da se više smatra njegovim dijalektom nego posebnim jezikom. Neki lingvisti tvrde da je u samom začetku jidiš imao slovenske korene, koji su kasnije zamenjeni nemačkom osnovom. S obzirom na to da su se izdvojila dva osnovna dijalekta jidiša, zapadni i istočni, upravo je istočni jidiš i zadržao veći deo slovenskih primesa. Inače se jidiš piše prilagođenim hebrejskim pismom. Još jedna od interesantnih činjenica je i ta da je jidiš bio nacionalni jezik ogromne jevrejske populacije koja je odbacila koncept cionizma i pokušala da dobije sopstvenu kulturnu autonomiju, mimo ideje povratka u Palestinu. Dugo se održavala podela između takozvanih sakralnih, pro-jidiš i sekularnih Jevreja, koji su bili hebrejski nastrojeni. Prvi jevrejski pisac koji je dobio međunarodnu nagradu za književnost a pisao jidišom, bio je Isak Baševis Singer (Isaac Bashevis Singer). On je 1978. bio laureat Nobelove nagrade za književnost. S druge strane, Jevreji Sefardi su po-

STOP, LOOK & LISTEN

Drevni hebrejski tekst

tomci prognanika iz Španije i Portugala, te se kao grupacija razlikuju se od Aškenazi Jevreja. Termin Sefardi prvo se vezivao za Malu Aziju, ali je u srednjem veku doveden u vezu sa Španijom jer su tu doživeli svoje zlatno doba. Pored toga što danas uglavnom označava Jevreje s Iberijskog poluostrva, on generalno podrazumeva Jevreje islamskog sveta. Na hebrejskom reč Sefard (Sfarad, ‫ )דַרָפְס‬znači španski. Kao i njihovi sunarodnici iz severne i istočne Evrope, i Sefardi su razvili svoj poseban jezik kojim su se na području Iberijskog poluostrva sporazumevali. To je judeo-španski, odnosno Ladino (‫ )ונידאל‬jezik. Kao i Jidiš, Ladino za osnovu ima hebrejski, ali se razvijao pod velikim uticajem Islama, odnosno arapskog i

Theodor Herzl Idejni tvorac današnje države Izrael

FRENZY SPARK

STOP, LOOK & LISTEN

turskog jezika, koji i čine dobar deo fonda reči Ladina. Takođe su delimičan uticaj izvršili francuski, bugarski i grčki, ali i slovenski jezici. Sve u zavisnosti od geografskog porekla samih Sefarda koji su njime pričali. Piše se standardnim latiničnim fontom, za razliku od Jidiša. Kao što se idejnim vođom stvaranja države Izrael, na prostoru Bliskog istoka, prapostojbini Jevreja, smatra Teodor Hercl (Theodor Herzl), tako je Eliezer Ben-Jehuda (Eliezer Ben-Yehuda) tvorac takozvanog preporoda hebrejskog jezika, jer je postavio temelje za njegov moderni razvoj. Sve je proisteklo iz ideje nacionalnog jevrejskog preporoda (Shivat Tziyon) i velikog ujedinjenja rasutih Jevreja. Otuda kasnije i kovanica cionizam. Jedan od prvih ključnih koraka bio je jezičko ujedinjenje. Naravno, pored Eliezera, tu je i širok krug drugih lingvista i naučnika koji su svojim radom učinili da jedan jezik ponovo oživi. Godine 1885. osnovan je Savet za jezik, a 1890. predstavlja zvanični početak primene obnovljenog hebrejskog, koji je tada uveden u sve institucije, administraciju, škole i međusobno sporazumevanje. Glavni pokretač te revitalizacije je masovni povratak Jevreja u Palestinu, a kasnije i osnivanje države Izrael i masovni povratak Jevreja u svoju, novoosnovanu državu.

FRENZY SPARK

Kao prva osnova za fond reči i gramatička pravila modernog hebrejskog koristile su se Jevrejske svete knjige, kao što je Tora (‫הָרֹוּת‬, biblijsko Petoknjižje), u kojima je odlično očuvan prvobitni jezik, izvorni ivrit. Hebrejski jezik je za Jevreje Leshon haKodesh (‫)שדוקה ןושל‬, odnosno sveti jezik od pradavnih vremena. Za neke od izraza koji nisu proizašli iz hebrejskog korena, a to su uglavnom reči novijeg datuma, korišćen je drugi srodni semitski jezik, arapski. Na taj način sačinjeno je na hiljade reči koje su i danas u upotrebi. Takođe su u osnovni fond reči novog hebrejskog ušli određeni izrazi iz jidiša i ladina, ali i iz ruskog, engleskog i francuskog. Eliezer je tada sastavio prvi enciklopedijski rečnik, koji i danas predstavlja osnovu i suštinu ivrita kao zvaničnog državnog jezika. Veliki uticaj imali su i doseljenici koji su sa sobom donosili određene slengove karakteristične za regije iz kojih su poticali, uglavnom iz istočne Evrope. Odatle i prepoznatljivi, grleni prizvuk semitskog jezika. Hebrejski jezik je konsonantno pismo, u kome se tekst čita i piše s desna na levo. Naziv je dobio od reči – ibri, a povezuje se s biblijskom ličnošću Ebera ili Hebera, Nojevog praunuka, oca Jevreja i Arapa. Font/pismo se sastoji od 22 konsonanta, odnosno suglasnika, koji se slovno pišu.

Samoglasnici, ili vokali, pišu se znakovno, ispod i iznad slova u vidu tačaka i crtica. Oni daju pun smisao i značenje rečima, ali njihovo pisanje nije obavezno, prvenstveno kod ljudi koji dobro vladaju hebrejskim jezikom. S druge strane, postoje primeri gde su vokali obavezni, a to su pre svega tekstovi gde je jako bitno pravilno pisanje reči – poezija, sveto pismo i rečnici. Napisan izraz bez vokala može imati više značenja, a ako se jezik ne zna dobro može rezultirati pogrešnim tumačenjem.

Nastanak pisma iz simbola

Hebrejski alefbet

Numeričke vrednosti hebrejskih slova

Hebrejski alefbet simbol vokala, tek onda se alef čita kao a. Ni jedna reč ne može početi niti se završiti vokalom. Svaki vokal mora biti okačen o konsonant. Postoji takodje i bitna razlika između pisanog i štampanog fonta. Štampani se koristi isključivo u literaturi, na posterima i javnim glasilima, dok se pisani ivrit koristi u svakodnevnoj komunikaciji. Imenice ženskog roda obično se završavaju glasom a. Evo primera za reč razumem – Ani mevina (za pripadnice ženskog roda) – Ani mevin (za muški rod). Još jedna od odlika hebrejskog jezika je da se numeričke oznake, odnosno brojevi, mogu predstaviti putem hebrejskog alefbeta, mada se podjednako danas koriste i standanrdni arapski brojevi. Takođe, nema posebne oznake za nulu. Hebrejski je poznat po tome što je numerički maltene savršeno usklađen, tako da ako bi segmente hebrejske Biblije predstavili numerički, smisao bi bio još dublji i kompleksniji. Taj sistem je posebno izražen u jevrejskom misticizmu i Kabali, preko metoda Gematrije

Izvori: Hebrew Aleph-Bet: An Introduction (video) The Letters (video)

STOP, LOOK & LISTEN

Prvo slovo hebrejskog alefbeta, alef (a), se ne izgovara. Slova su nosioci vokala. Određeni vokal ispod bilo kog slova čita se kao glas a, tj. čita se prvo slovo, a zatim znak (vokal) ispod njega. Evo primera ako napišemo slovo bet (b), a ispod njega obeležimo vokal, čitaće se kao Ba. Ili recimo, ako napišemo samo slovo alef, ono se ne čita, ali ako ispod slova a dodamo

(‫)הירטמיג‬, koji korespondira između alefbeta i numeričkog sistema. Da bi imali jasniju sliku te numeričko-slovne povezanosti, lep primer su numeričke oznake za reči otac, majka i dete. Hebrejska reč za oca je – Ab (tata), čija je vrednost 3, za majku – Haim (mama), vrednosti iznosi 41, dok numerička vrednost reči dete – Yaled, je 44 = 3 + 41. Dakle tata + mama = dete. Čitav hebrejski jezik je prožet povezanostima ovakvog tipa, sve je numerički usklađeno. Nije slučajno da se smatra da stara pisma poseduju dublji smisao nego što to izgleda na prvi pogled, pa tako možemo razumeti opsesiju nekih osoba da prodru u ezoteričko značenje drevnih tekstova. Literatura na hebrejskom jeziku je veoma razvijena i često prevođena širom sveta. Svoj značaj u svetskoj književnosti dobija prvenstveno od 1966. godine, nakon dodele Nobelove nagrade za književnost Šmuelu Josefu Agnonu. Poznata su i dela Davida Grosmana, Oza Amosa, Šulamit Lapid, koji

su prevođeni na desetine drugih jezika. Neki od pomenutih pisaca doživeli su višemilionske tiraže samo na području Sjedinjenih Država. Po nekim procenama kritičara, savremena izraelska književnost stoji rame uz rame s južno-američkom književnošću, po interesovanju čitalačke publike i tiražima prevoda. Danas hebrejskim jezikom govori preko 6 miliona ljudi, uglavnom u Izraelu i drugim delovima Palestine, kao i u Sjedinjenim Državama i drugim jevrejskim zajednicama širom sveta. Pored hebrejskog, u službeni jezik države Izrael spada i arapski. Akademija hebrejskog jezika (‫הָיְמֶדָקָאָה‬ ‫תיִרְבִעָה ןֹוׁשָּלַל‬, HaAkademya laLashon ha’Ivrit) je glavna izraelska institucija koja danas vodi brigu o ivritu, a osnovala ju je izraelska vlada 1953. godine i zamenila je dotadašnji Savet za hebrejski jezik, osnovan od strane Eliezera Ben Jehude. Fokus te institucije je stvaranje novih reči i izraza iz hebrejskog korena i strukture. Kod nas, u Srbiji, hebrejski jezik je zastupljen na nastavno-naučnom odeljenju u Pančevu, Internacionalnom univerzitetu u Novom Pazaru, gde postoje studije hebrejskog jezika i književnosti, i na Institutu za hebrejski jezik i književnost u Beogradu. Takođe postoje i mnoge sekcije i kursevi ivrita u sklopu beogradske sinagoge Sukat Šalom i Jevrejske opštine Beograd.

Autor: Dražen Pekušić

FRENZY SPARK

SPARK PERSONA/MUSIC LOOP

metničko ime Merilin Menson (Marilyn Manson) stvoreno je spajanjem imena poznate američke glumice Merilin Monro (Marilyn Monroe) i podjednako poznatog serijskog ubice Čarlsa Mensona (Charles Manson). Iza njega se krije kontroverzni američki umetnik koji je ova imena izabrao zato što su bila „tako američka“. Inspiraciju za imidž i muziku pronašao je u Dejvidu Bouviju (David Bowie), Alisu Kuperu (Alice Cooper), T-reksu (T-Rex) i glam roku ‘70ih. Nazivao je sebe antihristom, flertovao s nacističkim i satanističkim simbolima, pozivao ljude da ga popiju i pojedu, bivao optužen za podsticanje ubistava i samoubistava tinejdžera. Obožavalac je Ničeove (Nietzsche) filozofije, knjige „Vili Vonka i fabrika čokolade“, apsinta, i filmova Dejvida Linča (David Lynch) sa kojim je više puta sarađivao.

Born Villain Merilin Menson je rođen (kao zlikovac?) u Kantonu u Ohaju, 5. januara 1969. godine. Pravo ime mu je Brajan Vorner (Brian Warner). Išao je u hrišćansku školu gde je često ulazio u sukobe s učenicima i nastavnicima zbog muzike koju sluša,

FRENZY SPARK

načina na koji se oblači i preispitivanja normi i vrednosti koje je crkva pokušavala da nametne. Odrastanje u rigidnom okruženju koje nije tolerisalo različitost, rezultiralo je kasnijim, stalnim sukobom sa hrišćanstvom (kako u pesmama tako i na koncertima). Pošto je u školi bio prilično usamljen okrenuo se muzici, jer je to bila jedina stvar koja ga „nije osuđivala“. Karijeru je započeo kao novinar ali je ubrzo osnovao bend „Marilyn Manson & Spooky Kids“ zajedno sa gitaristom Tvigi Ramirezom (Twiggy Ramirez) sa kojim i sada sarađuje. Privukli su pažnju Trenta Reznora (Trent Reznor) koji je producirao prva tri Mensonova albuma pre no što je došlo do raskola između dvojice muzičara. Prvi album nazvan “Portrait of an American family” izdaju 1994. u koprodukciji „Nothing records“ (producentska kuća Trenta Reznora) i Interscope. Sledeći album “Smells Like Children” (projekat koji sadrži obrade i razne audio zapise) donosi im prvi hit - obradu pesme “Sweet dreams (Are made of This)” koju u originalu izvodi Juritmiks (Eurythmics). Menson je izjavio da mu je melodija za obradu došla u snu, a spot je nominovan za MTV nagradu u kategoriji Best Hard Rock Video. Pesmama u kojima peva o drogi, seksu, smrti, oružju i roku, grupa ubrzo stiče popularnost među američkim tinejdžerima. I dok su tinejdžeri imali sluha za Mensonovu muziku njihovi roditelji nisu delili njihovo oduševljenje. Menson je brzo na sebe navukao bes konzervativnog dela američke javnosti koji je rastao s popularnošću njegovih albuma. Kružile su razne glasine o njemu: kako je izvadio rebro da bi mogao da upražnjava oralni seks sa sobom, kako žrtvuje životinje na nastupima, upražnjava seks sa publikom te odseca slušaocima ekstremitete na koncertima.

100

Antichrist Superstar (Triptih) Najpoznatiji i najprodavaniji Mensonov album ikada bio je “Antichrist Superstar”. Mnogi veruju da album priča priču od dečaku (Wormboy) koga terorišu lepi ljudi (The Beautiful People) pre nego što se pretvori u zvezdu (Antichrist superstar) kojoj kasnije sledi pad (Angel With The Scabbed Wings). Sam Menson je izjavio da je ploča biografska, inspirisana negativnim iskustvima iz hrišćanske škole koju je pohađao, kao i da je antihrist osoba koja „ne veruje ni u kog drugog, osim u sebe.“ Tekstovi su antihrišćanski i inspirisani filozofijom Fridriha Ničea. Na četvrtom albumu Menson pravi otklon od real roka koji je bio zastupljen na prva tri albuma i izdaje blaži, više glam rok album. Za ovaj album stvara lik androgenog vanzemaljca Omege (inspirisan Zigijem Stardastom, svojevremeno alteregom Dejvida Bouvija). Za omot bira androgenu fotografiju sebe a ova androgena verzija

SPARK PERSONA/MUSIC LOOP

101

FRENZY SPARK

SPARK PERSONA/MUSIC LOOP

pevača će se pojavljivati i u brojnim spotovima sa ovog albuma (The Dope show, Rock is dead).

A onda dolazi šok! Dva učenika gimnazije Kolumbajn upali su 20. aprila 1999. u školu i ubili 12 svojih vršnjaka i jednog nastavnika pre nego što su izvršili samoubistvo. Mediji su glavnog krivca za masakr pronašli upravo u muzici Merilina Mensona (iako je istraga utvrdila da ni jedan ni drugi nisu bili veliki obožavaoci Mensonove muzike). Brzo se organizuju grupe protiv njega, dobija pretnje smrću i zvanično postaje najomraženija osoba u Americi. U dokumentarcu Majkla Mura “Bowling for Columbine”, Menson je okrivio američku kulturu straha za tragediju, a na pitanje šta bi rekao porodicama žrtava odgovorio sa „ne bih im rekao

FRENZY SPARK

ništa, slušao bih šta oni imaju da kažu”. U znak poštovanja prema žrtvama Menson je prekinuo turneju po Americi. Kasnije, iste godine, ponovo se našao na udaru medija kada se u američkom Senatu raspravljalo o negativnom uticaju njegove muzike na adolescente. Senat je saslušao svedočenje oca petnaestogodišnjeg dečaka koji se ubio nakon slušanja albuma „Antihrist superstar“, kao i svedočenja stručnjaka koji su tvrdili da nasilni stihovi mogu uticati na javljanje ubilačkih i samoubilačkih misli kod tinejdžera. Odustajanje od turneje kao i nešto blaži zvuk od onog na koji su njegovi fanovi navikli rezultiralo je i slabijom prodajom ovog albuma od prethodnog. Sledeći album, „Holywood“ (In the Shadow of the Valley of Death), bio je inspirisan pucnjavom u Kolumbajnu. U tekstovima se nalaze brojne reference na ljude koji su se proslavili kao ubice poznatih ličnosti (Džona Kenedija, Džona Lenona itd.). Album predstavlja kritiku američke kulture i medija koji od ubica stvara zvezde čime podstiče ovakve zločine. Gledano iz šire perspektive, ovaj album zajedno sa prethodna dva čini triptih. „Holywood“ je album o mladiću koji pokušava da uđe u mejnstrim kulturu (koja ga ne želi) i svojom muzikom uspeva da napravi revoluciju u tom svetu. Osoba ulazi u taj svet, postaje slavna ali izdavačke kuće i mediji pretvaraju njega i njegovu muziku u proizvod koji treba dobro prodati (deo priče opisan na albumu „Mehanical Animals“). Kada se to desi, mladić shvata da mora da uništi ono što je stvorio, tj. sebe (koncept albuma „Antichrist Superstar“). Ova tri albuma mnogi smatraju njegovim najboljim delima nakon čega je usledio kreativni pad.

102

The High end of Low Nakon što je završio sa triptihom Menson je pokušao da napravi nešto potpuno drugačije. „The Golden Age of Grotesque“ inspirisan je Berlinom tridesetih godina, preciznije kabareom, vodviljom, burleskom, kombinovanim sa elementima nacizma koji je ubrzo postao dominantna ideologija u tadašnjoj Nemačkoj. Album je dobio mešovite kritike a mnogi su sumnjali da je napravljen kao poklon Mensonovoj tadašnjoj devojci. Naime igračica burleske, Dita fon Tiz (Dita Von Teese), kojom se Menson kasnije oženio, obožava epohu tridesetih. Album „Eat me, drink me“ inspirisan je

Holywood (“We will sell our shadow to those who stand within it.”) Iako najpoznatiji kao muzičar, Merilin Menson se bavi i drugim granama umetnosti. Prvi put se pojavio kao glumac u filmu Dejvida Linča (David Lynch) “The Lost Highway”, u kome je korišćena njegova obrada pesme „I put a spell on you“. Još jedna Mensonova obrada („Tainted Love”) našla se na saundtreku filma “Not another teen movie” a njegova dela često možete čuti u brojnim video igricama. Između snimanja albuma Menson se bavio slikarstvom i fotografijom. Osnovao je umetnički pokret The Celebritarian Corporation, čiji slogan glasi “We will sell our shadow to those who stand within it”. Godine 2002. otvorena je prva izložba njegovih radova u Los Anđelesu, gde je otvorio i galeriju (“Celebritarian Corporation Gallery of Fine Art”). Na izložbi iz 2004. pod nazivom “Trismegistus”, glavna postavka bila je slika troglavog Isusa Hrista, nacrtana na panelu od drveta sa stola za balzamovanje. Za izložbu “Genealogies of Pain” Dejvid Linč je kreirao video radove koji su prikazivani zajedno sa slikama kako bi upotpunili doživljaj. Mensonove radove kritičari su opisali kao „duboko lične ali amaterske“.

iju pod nazivom “Long Hard Road Out of Hell”, u kojoj je opisao period svog života od detinjstva do izdavanja svog trećeg albuma. Sadržinu knjige činili su opisi raskalašnog života, odnosa sa članovima benda, devojkama, zloupotrebu droge. Knjiga je bila bestseler iako su ljudi iz njegovog života tvrdili da su mnoge stvari u njoj izmišljene ili preuveličane.

Zajedno sa rok novinarom Nilom Štrausom (Neil Strauss) napisao je biograf-

Autor: Milica Jović

SPARK PERSONA/MUSIC LOOP

istinitim događajem - jedan Nemac je dao oglas u novinama u kojem je naveo da želi da bude pojeden. Želja mu se ispunila i ubrzo se javila osoba koja ga je ubila i pojela. Teme koje se provlače kroz album su kanibalizam, vampirizam ali i romantika, s obzirom da je Menson smatrao kako je odnos između dvojice Nemaca u neku ruku romantičan. Razvod od Dite fon Tiz poslužio je kao inspiracija za “The High End of Low”, sledeći Mensonov album izdat 2009. godine. Po rečima autora, ovaj album sadrži neke stvari koje je ranije trebao da kaže svojoj ženi. Kritičari nisu mogli da se slože oko ocena Mensonovih skorijih radova, te su kritike bile raznovrsne. Publika je bila mnogo složnija. Prodaja Mensonovih albuma konstantno je opadala, te je nakon „The High End of Low“ raskinuo saradnju s Interskopom (izdavačkom kućom sa kojom je sarađivao 15 godina). Trenutno aktuelni album („Born Villain“) izdali su „Cooking Vinyl“ i „Hell, Etc.“ (Mensonova novostvorena izdavačka kuća). Menson je izjavio kako najnoviji album za njega predstavlja comeback, a kao deo promocije snimljen je i kratki film sa istoimenim nazivom. Kao gost na albumu pojavio se i Džoni Dep (Johnny Depp), koji svira bubnjeve i gitaru u obradi pesme “You’re So Vain“.

Merilin Menson je prešao dug put od buntovnika u osnovnoj školi, preko zvezde u usponu, najomraženije osobe u Americi, do umetnika koji pokušava da se vrati na (znatno izmenjenu) muzičku scenu.

Neumorni borac za slobodu govora i kritičar američkog društva (u kome „ljudi više vole da im se kaže šta da rade nego da sami o tome odluče“), trenutno je na turneji na kojoj je posetio i Srbiju. Iako daleko od „zlatnog doba“ devedesetih, Menson se trudi da poboljša svoje sviračko i slikarsko umeće, stvara novu muziku, ne odustaje od šokantnih spotova i još uvek ima šta da kaže!

Merilin Menson i Evan Rejčel Vud iz vremena dok su bili zajedno.

103

FRENZY SPARK

priredila: Beksi Lejdi

MUSIC LOOP

Producent Jonathan Watson aka Smoove i John Turrell, tekstopisac moćnog bluz vokala, pre par godina udružili su svoje iskustvo i kvalitet da publici željnoj dobrog (starog) zvuka priušte soul, dens, disko i brejkdens iz ’70. 2009. izdali su svoj prvenac Antique Soul, koji im je bio više nego elastična odskočna daska, budući da su tokom sledeće godine sarađivali sa James Taylor, Dr Rubberfunk i Kraak & Smaak i vratili se nazad u studio spremni za snimanje još boljeg albuma. Smoove je svojim ubedljivim baratanjem soulom, hip hopom, džezom i fankom, dokazao da mu je profesija da tera ljude na igru, a Turrell da je zadužen za to da nemaju nameru da prestanu. Prošle godine, svo poverenje koje im je ukazano kada su se pojavili, opravdali su drugim albumom Eccentric Audio, koji se već uveliko vrti po radio stanicama u Holandiji, Belgiji, Portugalu, Italiji i Nemačkoj, a pitanje je vremena kada će se prebrojavati oni koji za njih nisu čuli.

Ona se bavi vrhunskim pevanjem, a mogla bi da drži časove iz nestvarnih spojeva muzičkih stilova. Ne znam da li joj je to palo na pamet, ali meni ne silazi s uma čim joj čujem glas. Gaelle Adisson, Haićanka besprekorne muzikalnosti, 1997. predstavila se javnosti popularnim dens hitom King Of My Castle, a onda i kroz saradnju sa Lisom Shaw, Cee-Lo Greenom, Jagged Edge i Esthero. Posle singlova Cascades of Colour iz 1999. i Mercy Street iz 2002., 2004. snimila je svoj prvi album Transient, čudesni spoj chillouta, downtempa, deep housa, ambienta...... Tematski, album se bavi misterijom, iskrenošću i još nekim temama koje se retko nalaze na muzičkom repertoaru, a pošto je izjavila da se trudi da prokrči put muzičarima koji zaziru od inovativnog pristupa muzici u strahu da će dovesti u pitanje umetnički integritet svog dela, možemo samo da nagađamo kakav zvuk nas čeka na njenom predstojećem albumu, koji treba da se pojavi početkom sledeće godine.

FRENZY SPARK

104

MUSIC LOOP

Trojka sačinjena od Marcela Aue, producenta koji se deset godina bavio hip hop deejayingom i člana nemačkog benda Clueso, grafičkog dizajnera Roberta Krausea i Antje Seifarth Spunki, profesionalnim pratećim vokalom, dolazi iz Nemačke i pravi mnogo dobar električni-haus-džez-fank. Za sad imaju tri albuma, tolikog ripitnog potencijala, da vrede barem kao 13: Speed Emotions, Catch a Bird i Small Hours. Muziku prave tako što puno vremena gledaju kroz prozor svog zajedničkog stana u Lajpcigu i mešaju dens muziku sa pesmama, a pesme sa kolačima. I kako čovek da ih ne sluša/preporuči/uvaži preporuku/kupi sve njihove diskove/istetovira članove?Kako?

Julia Johnson i Mark Maclaine su za 10 godina svog rada u duetu, napravili tri toliko dobra albuma da planiram da im pošaljem protestni mejl u kom zahtevam da se pomire. Dobro, nisu se svađali ali zašto su se onda razišli??:( Ovi Britanci su na albumima Chromatography (2004), The Elements (2006) i Come to Dust (2011) miksovali trip i hip hop sa džezom i elektronikom i napisali možda najemotivnije tekstove koje sam u poslednje vreme i kod koga čula. Na drugom albumu radili su sa Tony Plattom koji je producirao drugi najprodavaniji album svih vremena – AC/ DC Back in Black, kao i albume Bob Marlija ili Iron Maidena, što je samo još jedna u nizu nedvosmislenih preporuka da što pre doživite sve melanholične emocije koje je ovaj dvojac pretočio u neponovljive melodije.

105

FRENZY SPARK

MUSIC LOOP/TALK TALK

Ivanu Rašić, poznatiju kao Sajsi MC sam slučajno-namerno upoznao i zamolio za intervju što je ona, nakon upoznavanja sa mladim gospodinom i šarmerom Frenzy Spark-om, rado prihvatila, a ja moram preneti Ivanin komentar: ,,Časopis je kao bombonica.“ Dakle, Frenzy, ti vidi šta ćeš, a tvoji čitaoci će imati priliku da pročitaju deo dugog, za mene vrlo prijatnog razgovora, vođenog neposredno po Ivaninom dolasku iz Požege gde su Ivana, Tijana (sestra) i Damjan Eltech imali nastup. Frenzy Spark: Ivana, kakvi su utisci, kako ste prošli? Ivana: Požega je uvek super! Mi smo tamo već bili. Damjan je tamo bio milion puta i ima milion drugara tamo i uvek je puno ljudi na nastupima. Samo što smo Tijana (sestra) i ja krenule u Požegu bez duksa, čarapa, patika... i pala je temperatura i...

Frenzy Spark: Izašao je treći album Od dvanaest do šest, putujete, nastupate... šta još?

Frenzy Spark: Pa šta nedostaje?

Ivana: Jurimo da završimo spot za pesmu Ono kao vau. Frenzy Spark: Znači u poslu ste? Hoću reći, čitao sam neke intervjue u kojima si ono što Sajsi MC radi nazivala hobijem, a verujem da je popularnost koju si stekla taj hobi pretvorila u posao? Ivana: I dalje je hobi. Prestaće da bude hobi kada budem mogla da plaćam račune od toga, za početak. Mada, ako gledamo na to koliko mi ozbiljno pristupamo, koliko se angažujemo i koliko ljubavi unosimo u celu stvar, onda to jeste posao ali samo do onog finansijskog dela i tu staje.

FRENZY SPARK

Damjan i ja trenutno definitivno ne možemo da zaradimo pare od kojih možemo da sredimo svoje živote, jer mi češće humanitarno nastupamo. Podržavamo svaku super stvar i ideju i ne smeta nam da se dajemo i trošimo za tako nešto. Ali nije nama sad taj finansijski momenat toliko bitan, mi skupljamo za džeparac i radimo mnogo više nego ranije, a to smo hteli – hteli smo da radimo što više, jer tada upoznaješ milion ljudi, otvara ti se milion mogućnosti, sklapaju se neke druge stvari...

Ivana: Fali još! Fali još da se dogodi kao Mama... još pet puta tako nešto. Ja tako mislim. Džabe nama da se pojavljujemo u, ne znam, nekim medijima, tu nema para. Mislim, Srbija. Ne znam ni da li narodnjaci više ne mogu da zarade neke pare, ne znam kako kod njih to funkcioniše. Verovatno moraju da se više finansijski angažuju, da ulože... Frenzy Spark: Ili da uđu u neki televizijski rijaliti šou. Da li su tebe možda zvali u neki od aktuelnih? Ivana: Ne. Valjda vide da bih napravila neko... neki haos.

106

MUSIC LOOP/TALK TALK

107

FRENZY SPARK

Ivana: Verovatno ne takav kakav bih ja mogla da napravim. Frenzy Spark: A da potražite nekog sponzora ili slično? Ivana: Mi se za sada osećamo dobro u poziciji da ne zavisimo ni od koga i sve što smo do sada radili, radili smo sami i uz pomoć prijatelja. Frenzy Spark: Ali vreme prolazi, da li misliš da ćeš ostati u tim vodama...? Ivana: Ja uopšte ne mislim. Ja biram poziciju da ne moram da mislim. Ja dobrovoljno biram da budem izgubljena i dalje u društvu i da nemam pojma šta će da me snađe, jer ja ne znam kako drugačije da funkcionišem a da ne poludim. Znam da će mnogi da kažu da je to lakši put, prepustila se... ali to je moj put. Frenzy Spark: I Majakovski je rekao za Jesenjina da je izabrao lakši put kada je izvršio samoubistvo ali kasnije je i Majakovski sebi oduzeo život. Ivana: Eto!

MUSIC LOOP/TALK TALK

O ulici stihova Od trenutka kada sam pomenuo imena ruskih pesnika naš razgovor je krenuo ulicom Stihova. Ja sam tako imenovao ulicu u kojoj smo se našli, jer sam sedeo i razgovarao sa Ivanom, anonimnom pesnikinjom, a razmišljao o Sajsi MC, poznatoj reperki, i u tom trenutku mi je negde u vazduhu simpatično lebdela misao ilustrovana uvodnim delom iz poznatog crtaća Bananamen: - „Ovo je ulica Stihova broj... nepoznat. A ovo je Ivana, studentkinja koja vodi dvostruki život. Jer, kada Ivana uzme mikrofon u ruke, događa se neverovatna promena! Ivana postaje Sajsi MC! Uvek spremna da isproziva snobove.“ Zaista, dok sam razgovarao sa Ivanom imao sam utisak da je reč o prilično svilenkastoj, mekanoj, flegmatičnoj osobi, što je sasvim drugačije od utiska koji Sajsi MC ostavlja na publiku. Frenzy Spark: Da li na relaciji Ivana – Sajsi MC postoje momenti koji bi odgovarali odnosima između Dorijana Greja i njegovog portreta ili tragovima koji vode od Dr Džekila ka Mr Hajdu?

Frenzy Spark: Kada si počela da pišeš stihove i šta je to bilo u početku? Ivana: Počela sam da pišem sa sedamnaest godina. To je bila neka poetična, zimsko-pankerska pesma i još par pesmica, da bi se to intenziviralo u mojim dvadesetim i prešlo u megalomansko pisanje. Znaš ono, pisanje, pisanje... svaki dan po tri pesme, samo da se piše. To je ono kao – skapiraš da nešto umeš da radiš i kao VAU! Frenzy Spark: Da li st to objavljivala negde ili pokušala da objaviš? Ivana: Ne, znala sam da nema ništa od toga. Bila sam u fazonu – ko želi da čita to?! I onda sam počela da repujem da bi ljudi to čuli. Frenzy Spark: Ljudi su definitivno čuli ali me zanima da li ti lično u svom radu primećuješ neki pomak između prvog i trećeg

PHOTO CREDIT: HTTP://WWW.MANEKENIBIGZA.ORG

Frenzy Spark: Pa zar im to i ne treba?

Ivana: Pazi, ja nikada ne bih razmišljala o tome da meni ljudi nisu počeli stvarno da prilaze sa pričom – ti si toliko drugačija kada si na bini i privatno. Ja ne odvajam to. U mojoj glavi ne postoji razlika, uopšte. Ja i dalje ne razumem to, jednostavno ga ne vidim. Meni svi kažu – baš si fina. Pa ja sam fina kada je neko fin prema meni. Ali možda to mogu da definišem ovako – bina u meni budi nešto što se ne budi kada sedimo i pijemo čaj, što je normalna stvar. Bina je drugi svet, skroz. To nije posao, iako bi trebalo da bude, s profesionalne strane, ali nije. Bina je mnogo više od toga. Bina je čak jača od droge. Frenzy Spark: Tvoji tekstovi zvuče iskreno, provokativno, obiluju stihovima uvijenim u metafore, simbole i često su na granici između erotike i pornografije. Ivana: Da, znam da se zaustavim tu negde. Frenzy Spark: Da li to znači da razmišljaš o publici kada pišeš stihove ili staješ zbog sebe? Ivana: Stajem zbog sebe i zbog toga što se meni dopada da to bude tako sklopljeno, a i zato što je to bliže Peljevinu. On bi tako možda uradio. To je čisto estetika, u poetskom smislu.

FRENZY SPARK

108

Ivana: Ima ali... Ne znam, tata je to tako snimio na VHS. Ja još nisam bila krenula u školu, a imala sam deset VHS kaseta sa crtaćima, i jedanaestu sa tim filmovima. Nisam još znala da čitam i pišem ali sam znala da koristim video i znala sam sve te crtaće napamet, pa sam jednog dana pustila i gledala Kosu i Briljantin. Meni apsolutno ništa nije bilo jasno, verovatno nisam ni znala da se radi o dva filma. Meni je bilo zanimljivo što su tu neke pesme, neko dešavanje i kožne pantalone Olivije Njutn-Džon!!! I ja sam mojoj nani rekla da ona meni mora da sašije takve pantalone! Ja sam tu kasetu gledala, motala, meni je to ušlo u DNK i tu nema nazad. Ja te filmove mogu da gledam uvek! Ima nešto do toga šta prvo vidiš i šta prvo vidiš deset puta. Ja sam to gledala deset hiljada puta. Frenzy Spark: Reci mi za kraj, da li ti imaš konkurenciju na našoj sceni?

albuma, pošto se muzički razlikuju? Da li zriš u svojim tekstovima?

Iz ulice stihova Frenzy Spark: Odgovarajući na svako pitanje koje sam joj postavio, Ivana mi je dozvolila da odškrinem vrata njenog detinjstva i tamo potražim neke heroje, uzore, srodne duše, koji su možda uticali na dužinu njenih koraka i put kojim će ići. Međutim, Ivanine oči izgleda da nikada nisu crno-belo gledale na svet oko sebe. Betmen vs Supermen, Dilan Dog vs Zagor, Doroti Gejl vs Alisa Kingsli, Majakovski vs Jesenjin, Marks vs Dirkem... to kod nje ne postoji: Ivana: Nisam ta škola. Nisam pristupala tako, sve je moglo. Dobro, crtaći su meni bili nešto najbitnije na svetu u tom nekom periodu ali nikada nisam imala svog heroja i nije bilo potrebe da tragam za njim. Znači sve je moglo, svi Diznijevi crtaći, i Mala Sirena i Štrumfovi, i Gospodar prstenova iz 1978. godine (ozbiljan crtać kog sam se strašno plašila ali koji sam sama gledala), i Kosa i Briljantin... Frenzy Spark: I taj momenat me jako zanima. Kada smo se upoznali i dogovarali za intervju, pitao sam te koji su tvoji omiljeni filmovi. Grease iz 1978, Hair iz 1979. i 24hr Party People iz 2002. godine. OK, treći film mi je skroz Sajsi MC ali prva dva nikada ne bih povezao sa tobom; no, tu se opet vraćam na relaciju Ivana – Sajsi MC... ali kada si ti prvi put gledala Kosu i Briljantin i zar ne misliš da tu ima neke simbolike kosa-briljantin?

MUSIC LOOP/TALK TALK

Ivana: Ima toga. Ne mnogo ali ima. Ima i to da sam ranije bila u fazonu – ja ne mogu da napišem tekst u studiju, to mi nikako nije išlo. Tu mi je Damjan pomogao i ja sam napisala Mamu za pet minuta, ali bukvalno, i to iz trećeg pokušaja, tražeći muziku za tekst Roze tašnica koji mi je, iz nekog mog tripa, bio jako bitan i koji nisam htela da skraćujem, klešem... U principu su pesme ranije nastajale u tišini sobe, vađene su iz naftalina, a sada tekstovi nastaju uz muziku i pišem ih uz nekog pored sebe. Sad je Damjan tu i dogovaramo se, oblikujemo, menjamo... Mada tu su uvek iste teme, opsesije koje se vrte i o kojima ja pričam na drugačiji način. Ali ja smatram da je to meni potrebno kao lečenje, zato ih ponavljam.

Ivana: Nisam razmišljala o tome. Moguće da postoji. Ja sam ranije nerd-ovski, opsesivno pratila i skupljala muziku... baš... kad su bile kasete i vreme zabave, časopisi... Sad kada je krenulo ovo sve što se sada dešava jednostavno sam prestala, zato što mi možda više nije bio taj gušt, a možda sam i preterala sa svim tim. Mada, sada kada ja pravim nešto ne mogu da stignem da pratim ostalo, jer ja ne pratim polovično. Zaista, iz razgovora sa Ivanom sam zaključio da je reč o osobi koja skoro ništa ne radi polovično; zbog toga se ne priklanja nijednoj teoriji i ne iznosi vlastiti sud o stvarima koje dobro ne poznaje, što njenom karakteru pojačava crte objektivnosti i tolerancije – tolerancije koju, normalno, ne pokazuje kada su u pitanju šovinizam, elitizam, kultursnobizam... Njene pesme su često prožete sociološkim momentima, pa i u našem razgovoru nisu izostale diskusije o socijalnom statusu, kiču, medijima, vladajućoj strukturi, potkulturi... Među neobičnim osobinama kod Ivane, najviše me je iznenadilo to što ona nikada nije pripadala nekom čoporu i što joj nije bilo jasno ko je i šta znači biti heroj ulice. Međutim, Ivana je nesvesno odgovorila na ovo pitanje u toku razgovora, kada sam saznao da je njen komšiluk istinski podržava, u šta me je upravo taj komšiluk i uverio. Pa kada je podržava komšiluk, možemo i mi.

P.S. Dok sam se vraćao iz ulice Stihova, opet mi se desilo ono što me ponekad dovede u neprijatnu situaciju – hodam sam, a u misli mi kompulsivno uleti scena iz nekog crtaća koja me natera na smeh. Ovaj put je to bio Sid, lenjivac iz Ledenog doba. Po prirodi flegmatičan i usporen stvor koji se uz muziku transformiše u okretnog, vitalnog šoumena, nešto poput Ivane. Hm... Ivana, Tijana i Damjan. Čini mi se da je neko pronašao svoj čopor, svoju hordu... Kao i Sid.

109

Razgovor vodio: Đorđe Luković FRENZY SPARK

COMIC ZONE VIA HAPPYNOVISAD

Na pitanje o tome da li ga zabrinjava put kojim je krenuo razvoj savremenog stripa i njegov prelazak u elektronsku formu, Jason odgovara sledeće: „Ne. Ne znam. Biciklovi nisu nestali kada se pojavio automobil. Nadajmo se da postoji dovoljno mesta kako za štampane knjige, tako i za elektronske medije. Što se mene lično tiče, ja ću se držati papira. Čitanje sa monitora me ne zanima. Uostalom, biću mrtav za četrdeset godina. Koliko toga mogu da zeznu do tad?“ Povedeni činjenicom da se tek ove jeseni na našim prostorima pojavlo izdanje jednog renomiranog norveškog strip autora, rešili smo da vam kroz ovaj tekst predstavimo Jasona, ozbiljnog i vrednog stvaraoca autentičnih, te samim tim i nešto drugačijih grafičkih novela od onih koje smo navikli na ovdašnjem tržištu. Strip "Pssst!" ("Sshhh!"), objavljen od strane zagrebačke biblioteke 2x2, bio Jasonov prvi veliki poduhvat, kojeg opisuju kao intrigantnu adaptaciju nikada snimljenog nemog filma u kojem glavnu ulogu tumači antropomorfizovana ptica, jedan od njegovih najprepoznatljivijih likova, koja svoj život sagledava sa hronološkog aspekta, sa svim njegovim usponima i padovima. 2002. godine, kada je ovaj strip izdat, Jason još uvek nije oformio svoj specifičan stavaralački stil, pa je samim tim ovo prva knjiga koja ga je usmerila u tom pravcu. Iste godine dobio je prestižnu nagradu Harvey u kategoriji Best new talent, posle čega je usledio velik broj različitih priznanja, a među njema i nekoliko vrlo značajnih Eisner nagrada.

John Arne Sæterøy (kako glasi Jasonovo pravo ime) svoju stripsku karijeru je započeo 1981. godine, a norvešku Nacionalnu akademiju umetnosti, na kojoj je studirao grafički dizajn i ilustraciju, upisao je tek osam godina kasnije. Svoju prvu grafičku novelu izdaje 1995. godine, a zatim sledi lansiranje stripa Mjau Mjau, njegovog prvog serijala koji mu je doneo zapažen uspeh. Od 2002. pa nadalje, posle objavljivanja knjige Pssst!, Jason se usredsredio isključivo na kreiranje grafičkih novela. Tokom godina, Jasonov rad počeo je da dobija sve veću pažnju od šire publike, te je njegova popularnost proširila granice izvan akademskih krugova, a u poslednjih nekoliko godina njegovi stripovi bivaju izdavani u nekoliko evropskih zemalja, pa tako i u Americi u okviru izdavačke kuće Fantagraphic. Ipak, Francuska vremenom postaje glavni izvor njegovih publikacija, s obzirom da već četiri godine ovaj umetnik živi i radi u Montpelijeru.

FRENZY SPARK

Poput nekih njegovih savremenika kao što su Seth i Tom Gauld, Jason se u stilskom smislu koncentriše na stvaranje jednostavnih, minimalističkih slika koje neretko karakteriše nerskidiva veza sa nekom setnom i melanholičnom atmosferom. U njegovi knjigama akcenat je stavljen upravo na taj deo priče, a ne na radnju, koja u pojedinim slučajevima nije izrazito napeta, već se njihova emocionalna i estetska vrednost najviše ogleda po karakteru atmosfere koja vlada u njima. Naime, ono što Jasona najviše izdvaja od ostalih popularnih modernih stvaralaca je to što su njegovi stripovi najčešće nemi, njegovi likovi ćute ili govore vrlo malo, dok razumevanje priča zavisi isključivo od čitaočevog razumevanja onoga što je prikazano na slikama, kao i na ono što je u stripu izostavljeno.

Glavni lik Jasonovog stripa "Pssst!" stavljen je na poštansku markicu povodom proslave stogodišnjice norveškog stripa.

110

Najčešći protagonisti njegovih stripova su antropomorfizovane životinje, pa tako i monstrumi iz B-filmova, a interesantno je to da se Jason neporecivo mnogo oslanja na uticaje iz popularne kulture i književnosti, te se u njegovim delima može primetiti veliki broj referenci na poznata dela poput "Frankenštajna" Mary Shelley ili mnogobrojnih kratkih priča nobelovca Ernesta Hemingwaya. No, bilo da se njegove knjige oslanjaju na priznata dela svetske literature ili na stare i neme holivudske filmove, pa tako i na neke misteriozne i čudovišne elemente, Jasonovi radovi predstavljaju vrhunske primere modernog stripa, dok njegov sada već savršeno oblikovani individualni stil postaje sve prepoznatljiviji širem čitalačkom telu.

COMIC ZONE VIA HAPPYNOVISAD

Jason kaže da u mladosti nije mogao da zamisli sebe kao strip autora koji živi od svog rada, iako je stripove počeo da crta već sa trinaest godina, a sa šesnaest je svoje kaiševe već prodavao lokalnim novinama, što mu je bio glavni izvor džeparca u toku srednjoškolskih dana. Sa norveškom strip scenom se upoznao tek na studijama u Oslu, što ga je na kraju dovelo do preseljenja u Francusku, kako bi se iz prve ruke upoznao sa pravilima velike industrije stripa. Danas, kada mu crtanje stripova predstavlja glavni izvor prihoda, čini se da je upravo taj korak bio neophodan za njegov umetnički razvoj.

Način na koji on stvara svoja dela se čini pomalo nezgrapnim i Jason je toga poprilično svestan. Ipak, možda je to upravo jedan od razloga koji su uslovili oblikovanje njegovog umetničkog identiteta. „Postoje razne ideje u mojoj glavi koje samo leže tamo, i ponekad počnem da razmišljam o njima“, rekao je Jason pokušavši tako da opiše proces stvaranja njegovih stripova. „To može da traje godinama. I onda odjednom dobijem ideju za dijalog i to zapišem. Tako napravim početnih četiri ili pet stranica. Na tome onda počnem zaista da radim, a u isto vreme razmišljam o tome šta će se sledeće dogoditi. Nikada nisam napisao potpun scenario. Svi moji stripovi se baziraju na improvizaciji.“ Kao svog najvećeg uzora iz sveta stripa, Jason najviše ističe Hergéa, kultnog belgijskog autora koji je stvorio jednog od najprepoznatljivijih likova evropskog stripa – mladog reportera Tintina. Opet, Jasonov neobuzdano velik apetit za umetnošču u svim njenim oblicima, uslovio je pojavu uticaja raznih drugih umetnika u njegovom radu. To su, pre svih, režiseri Jim Jarmusch, Wes Anderson, Hal Hartley, Aki Kaurismäki i braća Coen, a zatim pisci poput Keruaca, Hemingwaya ili Cormaca McCarthyja. Jason, pored toga, priznaje da veliku inspiraciju pronalazi u stripovima koji su izlazili u raznim periodičnicima u prvoj polovini dvadesetog veka, pa tako i u knjigama i stripovima namenjenim deci. Na pitanje o tome da li ga zabrinjava put kojim je krenuo razvoj savremenog stripa i njegov prelazak u elektronsku formu, Jason odgovara sledeće: „Ne. Ne znam. Biciklovi nisu nestali kada se pojavio automobil. Nadajmo se da postoji dovoljno mesta kako za štampane knjige, tako i za elektronske medije. Što se mene lično tiče, ja ću se držati papira. Čitanje sa monitora me ne zanima. Uostalom, biću mrtav za četrdeset godina. Koliko toga mogu da zeznu do tad?“

Stranica iz Jasonovog pomalo kontroverznog stripa "I Killed Adolf Hitler"

John Arne Sæterøy, svima poznat jednostavno kao Jason, autor je velikog broja grafičkih novella među kojima ćemo izdvojiti sledeće naslove koji su svoju distribuciju doživeli i na evropskom i na američkom kontinetu: “Almost Silent”, “What I Did”, “The Living and the Dead”, “Beasts!”, “Hey, Wait…”, “Isle of 10.000 Graves”, “I Killed Adolf Hitler”, “Werewolves of Montpellier”, kao i možda najpoznatija “Sshhh!” i “Pocket Full of Rain”, koje smo već spomenuli u tekstu.

111

Izvor: HAPPYNOVISAD

FRENZY SPARK

TECHIE SPARK & DESIGN

U dizajnu preovladava apsolutni minimalizam, a performanse... Samo ću reći da su se tu tvorci sistema, Torsten Valeur, David Lewis i ostatak Bang & Olufsen ekipe dobrano potrudili. Isproban u test-okruženju firme, takozvanoj „Cube Room“, nakrcanoj raznim „džižama“ koje bi prosečni korisnik mogao imati u svom domu, Playmaker prevazilazi sve barijere i isporučuje kristalni zvuk u svakom scenariju

Kao što možete videti, u dizajnu performanse... Samo ću reći da s David Lewis i ostatak Bang & Oluf u test-okruženju firme, takozv „džižama“ koje bi prosečni korisnik er prevazilazi sve barijere i isporu

Playmaker je posebno fokusiran bukvalno bilo kog smartfona, tabl Playmaker trpi WiFi i Ethernet pove formate. Naravno, postoji

Naravno, ovakav sistem nije za svačiji džep. Playmaker košta oko 380 eura, a na sve to se mora uzeti u obzir da ga kupujete „golog“, odnosno, bez zvučnika... Međutim, ako se odlučite za Playmakera, uz njega savršeno idu bilo koji Bang & Olufsen zvučnici, budući da su svi aktivni (u svaki je ugrađeno pojačalo); imaćete savršen audio sistem koji može zadovoljiti i hard-kor audiofile, ali i one okrenute dizajnu.

FRENZY SPARK

112

Autor: Andreja Kojanić

Ukoliko ste makar i 1% audiofil, sva je prilika da ste do sada čuli za Bang & Olufsen sisteme. Ne bih mogao da kažem da je Playmaker posebno bolji od ostalih iz njihove ponude, ali se u eri bežičnih komunikacija i konektivnosti između uređaja izdvaja na današnjem tržištu, nudeći fuziju B&O kvaliteta zvuka sa modernim digitalnim medijima.

TECHIE SPARK & DESIGN

Playmaker je posebno fokusiran za AirPlay i UpnP / DLNA streaming sa bukvalno bilo kog smartfona, tablet, Mac ili PC računara, media servera.

Playmaker je „ono malo, dole desno“ preovladava apsolutni minimalizam, a su se tu tvorci sistema, Torsten Valeur, fsen ekipe dobrano potrudili. Isproban vanoj „Cube Room“, nakrcanoj raznim k mogao imati u svom domu, Playmakučuje kristalni zvuk u svakom scenariju.

za AirPlay i UpnP / DLNA streaming sa let, Mac ili PC računara, media servera. ezivanje i MP3, AAC, WMA, WAV i FLAC i i klasični konektor za tradicionaliste...

113

FRENZY SPARK

ART & CRAFT

“Kroz Plymtonovsku animiranu mašinu parodije, prepliću se pitanja ljubavi, mržnje, sexa, nasilja, braka, muško-ženskih, odnosa, bontona i svakodnevnih aktivnosti savremenog čoveka, uključujući I elemente basne.”

ill Plymton (William “Bill” Merton Plymton) je rođen 1946 godine u Oregonu. Američki crtač, animator, scenarista i režiser. Krajem 60 – ih započinje karijeru kao ilustrator za mnoge popularne američke magazine. Krajem 70–ih, podstaknut ilustratorskim iskustvom, počinje rad na animiranim filmovima. Koncepcija Plymtonovske animacije se bazira na uobičajenim međuljudskim odnosima sa izrazitim akcentom na njihovu apsurdnost, protkanom prenaglašenim Monty Python-ovskim crnim humorom, u korelaciji sa elementima nadrealizma i pornografije.

FRENZY SPARK

Kroz Plymtonovsku animiranu mašinu parodije, prepliću se pitanja ljubavi, mržnje, sexa, nasilja, braka, muško-ženskih odnosa, bontona i svakodnevnih aktivnosti savremenog čoveka, uključujući i elemente basne. Plymtonovi crteži se odlikuju grubom ekspresivnom šrafurom, karakterističnom za manuelnu animaciju. Estetika takvih crteža daje svežinu i živost sa treperavim preplitanjem frejmova. Jedan od najvećih crtačkih uzora Plymtonu je strip crtač i scenarista Robert Crumb, zatim nadrealisti poput Rene Magritt-a, Ronald Topor-a, kao i rani holivudski animatori Tex Avery, Bob Clampett idr.

114

FILM CORNER

115

FRENZY SPARK

The Tune

ART & CRAFT

Oslanjajući se na svoje rediteljske uzore poput Russ Meyer-a, od kojeg je preuzeo način prikazivanja pornografskih elemenata sa alegorijskim prikazom , kao I elemente Sci-Fi Robert Wise-a. Najveći izliv kreativne “Plymtonovske” energije se ogleda u kratkim animiranim radovima. Izdvojiću pet karakterističnih kratkih animacija koje obiluju Plymtonovskim harizmatičnim načinom pričanja priče. “One of Those Days” (1988) – Kadar postavlja iz perspektive očiju glavnog lika, koji ustaje iz kreveta i obavlja svakodnevne jutarnje aktivnosti. Međutim, to jutro mu ništa ne ide od ruke i to se sve manifestuje kroz karakterističan Bill-ov crni humor. “25 Ways to Quit Smoking” (1989) – Kroz groteskan nadrealizam, prikazuje problematizaciju odvikavanja od pušenja.

FRENZY SPARK

“How to Make Love to a Woman” (1996) – Predstavlja nadrealno-animirani crnohumorni “muški savetnik” o tome kako ženu “odvući u krevet”? “The Exciting life of a Tree” (1998) – Prikazuje iz perspektive gledanja jednog drveta, koje svojim dugovečnim postojanjem, sagledava prolaznost mnogih civilizacija i raznih grotesknih radnji koje se među njima dešavaju. Radnja kratkog animiranog filma “Eat” (2001) se odvija u restoranu, gde se prikazuju različitosti samačkog života, veze i porodice. Uz to sve, prepliću se bontonska pravila samog restorana injegovog osoblja, koje se trudi da na ljubazan način tretira neprijatne goste.

116

25 Ways to Quit Smoking

Bill Plymton je danas aktuelan i popularan umetnik u svetu manuelno crtane animacije, uporno odolivši izazovima i prednostima koje pruža savremena komjuterska 3D tehnologija, što ga svrstava izvan konvencionalnih tokova visoke produkcije.

Autor: Sanjin Mašić

ART & CRAFT

Bill često svoje storyboard-ove koji nastaju tokom stvaranja animiranog filma, sažima u formu grafičke novele. Istaknuti dugometražni animirani filmovi su: “The Tune” ’92, za koji je sam manuelno uradio svaki pokret. Zatim slede “I Married a Strange Person” ’97, “Mondo Plymton” ’99, “Mutant Aliens” ’01 i “Idiots & Angels” ’08 u trajanju od 80 min. bez dijaloga. Do sada iza sebe ima oko 60-ak animiranih filmova.

How to Make Love to a Woman

117

FRENZY SPARK

FILM CORNER

alesa Milećanina, jednog od sedam mudraca, upitali su nekom prilikom da li voli decu: - Da. Volim decu. - odgovorio je Tales. - A zašto ih onda nemaš? - upitaše prisutni. - Upravo zato što ih volim.

Siril (Thomas Doret) ima jedanaest godina i našao se u domu za nezbrinutu decu jer je njegov otac (Jérémie Renier), nakon smrti Sirilove bake, odlučio da započne novi život u kom bi dete predstavljalo samo veliki problem. Dečak ne zna i ne želi prihvatiti da je ostavljen, pa kreće u histeričnu i očajničku potragu za ocem, koja će ga u jednoj neobičnoj situaciji spojiti sa frizerkom Samantom (Cécilie De France). Dirnuta dečakovom sudbinom, Samanta pronalazi i otkupljuje Sirilov bicikl, koji je njegov otac prodao da bi platio račune, ali dečak u početku ne želi da poveruje u tu priču, jer bicikl predstavlja jedinu vezu između njih dvojice kao i nadu da će opet biti zajedno. Nastavljajući opsesivnu potragu Siril uspeva da pronađe oca, ali njihov susret će biti okončan jednom od najpotresnijih scena u filmu, situacijom koja na najbolji način opisuje svu bol koju oseća dete kada shvati da je ostavljeno i odbačeno, situaciju koja Talesove reči sa početka teksta čini sasvim razumljive. Samanta je saosećajna i uporna u nameri da pomogne Sirilu, žrtvujući pri tom bitan deo svog privatnog života, čiji ostatak raspoređuje između svog posla i dečaka. Uprkos njenom trudu, odnos između njih je primetno napet, jer ga Siril stalno opterećuje svojim nepredvidljivim postupcima i ponašanjem koje kao da stavlja na proveru Samantino strpljenje i osećanja.

FRENZY SPARK

Njena vezanost za Sirila je jaka i očigledna, a namere čiste i iskrene, međutim, to kao da nije dovoljno da popuni prazninu koja je nastala izlaskom oca iz Sirilovog života, na način koji se, uprkos socioekonomskim razlozima, može najbolje opisati kao roditeljsko dezerterstvo. Tu situaciju koristi lokalni dripac Stiv Dešamp (Egon Di Mateo) koji se predstavlja kao Ves (skraćeno od Vesker – lik iz filma Resident Evil). Ves vrbuje nove klince sa ulice i uvodi ih u svet kriminala, a pošto zna da je Siril štićenik doma ’Theux’, u kom je i sam proveo tri godine, ne odustaje od namere da i Sirila uvuče u svoju grupu i uključi u razbojništvo koje planira. Tragajući za očinskom figurom, Siril lako potpada pod uticaj prestupnika, od kojeg dobija nadimak Pit Bul – što Sirilu sigurno da imponuje, jer Vesov izgled, status i zaštitnički stav, pružaju Sirilu uverenje da je prihvaćen i da zaslužuje pažnju i poštovanje od strane osoba sa kojima može da se identifikuje. No, opet će Siril biti razočaran i izneveren i opet će Samanta biti jedina luka u koju se može vratiti. Ali desiće se stvari u kojima mu ni ona ne može pomoći. Ukoliko niste, predlažem da pogledate ovaj film braće Darden, koji je bio prikazan na ovogodišnjem FEST-u, i koji je, pored brojnih nominacija za nagrade na različitim filmskim festivalima, osvojio Gran pri žirija na Kanskom filmskom festivalu; nagradu Evropske filmske akademije za najbolji scenario; Zlatnog pegaza za najbolju režiju (Međunarodna dodela Flaiano nagrada – Peskara) i Pohvalu Međunarodnog filmskog festivala u Valjadolidu (Seminci) koju je glumac Toma Dore dobio za tumačenje glavnog lika.

118

Autor: Đorđe Luković

Godina: 2011; Trajanje: 87 minuta; Žanr: Drama; Jezik: Francuski; Zemlja: Belgija, Francuska, Italija; Režija: Žan-Pjer Dardan, Lik Dardan; Scenario: Žan-Pjer Dardan, Lik Dardan; Uloge: Toma Dore, Sesili de Frans, Žeremi Renije, Egon Di Mateo, Fabricio Ronđone.

FILM CORNER

119

FRENZY SPARK

priredio: David Darko

CHECK LIST/FILM CORNER

Ako ste voleli crtaće “2 Nakon filma “Taking WoodStupid Dogs, The Powerstock”, Ang Lee nam se vraća puff Girls i Dexter’s Laborasa novim ostvarenjem “Life tory” možda vam se svidi of Pi”, originalnim u svakom i ovaj dugometražni crtani pogledu i različitim od onoga film iza koga stoji Genndy što je do sada radio. Tartakovsky, poznati animaU filmu koji je zasnovan na tor, režiser i producent u istoimenoj knjizi Yann-a Marčijim smo crtanim filmovima tela, pratimo mladog Indusa, uživali na kanalu Cartoon sina čuvara zoo vrta, koji se Network. nakon pomorske nesreće u U Hotelu Transylvania, prakojoj tone teretnjak na kome timo život grofa Drakule, koji se on nalazio, obre u društvu vodi luksuzno odmaralište hijene, zebre, orangutana i namenjene isključivo natbengalskog tigra sa kojima prirodnim bićima koja su nam poznata iz brojnih klasičnih horor filmova. Hotel pluta negde u Pacifiku, na ostacima teretnjaka i u čamcu za spasavanje. je navodno zaštićen od pristupa ljudi, kako bi sva čudovišta koja odsedaju tamo imala potpuni zagarantovani mir. Ipak, nešto kreće naopako i u hotel stiže jedan Iako su sve životinje u filmu urađene u CGI animaciji, moramo napomenuti da mladi zalutali turista. Da problem bude veći, mladić ubrzo upoznaje Drakulinu su veoma realistične. kćer u koju se zaljubljuje. Režija: Genndy Tartakovsky U glavnim ulogama: Adam Sandler, Kevin James i Andy Samberg Premijera: 28. septembar

Režija: Ang Lee U glavnim uologama: Suraj Sharma, Irrfan Khan i Tobey Maguire Premijera: 21. novembar

Nakon 15 godina imamo novu ekranizaciju Tolstojevog romana, na radost svih srednjoškolaca koje mrzi da pročitaju knjigu. Ipak, nadamo se da će ih film ipak naterati da se dohvate ovog klasika u papirnom obliku. Joe Wright, poznat po ekranizacijama klasika, kao što su Pride & Prejudice i Atonement, i Keira Knightley nastavljaju saradnju i u ovom filmu, a možda je vidimo opet u nekom od njegovih budućih ostvarenja. Koliko je uspešno Keira uspela da dočara lik Ane, da li je Vronski onakav kakvim su ga svi zamišljali, da li je film veran knjizi, ili ipak ima nekih neočekivanih izmena, ostaje nam da sačekamo do novembra. Režija: Joe Wright U glavnim ulogama: Keira Knightley, Jude Law i Aaron Johnson Premijera: 9. novembar

FRENZY SPARK

Ovaj film nas vodi nazad u 1921. godinu, u posleratnu Veliku Britaniju, pravo vreme da se ljudi zbog velikih gubitaka okrenu natprirodnom. Florence Cathcart je devojka koja se bavi pomalo neobičnim poslom. Ona razotkriva šarlatane odnosno kvazimedijume širom zemlje koji se predstavljaju ljudima kao vidovnjaci sposobni da zavire na onu drugu stranu. Florence je uspešna u tom poslu, sve dok je ne pozovu u jednu školu sa internatom gde se deca žale kako po hodnicima tog zdanja, viđaju duha mrtvog dečaka. Ona pokreće istraživanje, ali očitavanja i tragovi ukazuju da tu nešto ipak nije u redu. Kako se njen ostanak tamo produžava zbog neobjašnjivih okolnosti, ona počinje da preispituje sebe i ono u šta veruje. Režija: Ruben Fleischer U glavnim ulogama: Rebecca Hall, Dominic West i Imelda Staunton Premijera: 10. avgust.

120

Mark Wahlberg as John Bennett

Mila Kunis as Lori Collins

Seth MacFarlane as Ted (voice)

Ovaj film je prvo dugometražno ostvarenje koje dolazi u potpunosti iz glave Seta Mekfarlejna, čoveka koji je jedan od najplaćenijih producenata iz sveta animacije, a njegova dela poput ‘’Family guy’’ i ‘’American Dad’’ odavno su zauzeli mesto uz ‘’Simpsons’’, ‘’South Park’’, ‘’Futurama’’ i druge gigante komične animacije za odrasle. i Milu Kunis u glavnim ulogama, on nam daje film o teškoćama napuštanja samačkog života.

Sinopsis:

Jednog Božića, Džon, usamljeno dete, poželi da dobije pravog drugara u obliku samosvesnog mede. Njegova želja se ispunjava i pojavljuje se Ted. Njih dvojica zajedno odrastaju (relativno, odrasta samo Džon, dok meda ostaje meda), i film ih zatiče kao cimere. Problem je što Džon ima dugu vezu sa realističnom Lori koja bi trebalo da se pretvori u brak, a Ted želi isto što i uvek: provod, pivo i marihuanu. Problem takođe pred‘’Ted’’ je film za odrasle u kome je glavni lik slatki, plišani medved, poganih usta i još poganijeg uma. Zapravo, ovaj film izgleda kao mnogo lakša (bar što se tiče krvi) verzija ‘’Child’s Play’’ serijala, samo što umesto Čakija, užasne lutke sa ubilačkim namerama, imamo Teda, simpatičnog medvedića koji želi da se provodi, cuga i drogira, uz malo flertovanja i perverznih orgija (doduše, kakve druge postoje) sa ženama, tj. prostitutkama. Ovaj film je prvo dugometražno ostvarenje koje dolazi u potpunosti iz glave Seta Mekfarlejna, čoveka koji je jedan od najplaćenijih producenata iz sveta animacije, a njegova dela poput ‘’Family guy’’ i ‘’American Dad’’ odavno su zauzeli mesto uz ‘’Simpsons’’, ‘’South Park’’, ‘’Futurama’’ i druge gigante komične animacije za odrasle. Mekfarlejn je i ranije pravio celovečerenje filmove, ali nikada sa živim glumcima - ovaj put, uz Marka Volberga

Set Mekfarlejn

stavlja to što Ted ne planira da se odvoji od Džona, a Lori ne pristaje da bude ‘’treći točak’’. Uz Mekfarlejnov talenat, u ovom filmu ćemo dobiti i njegov glas, pa nemojte da se čudite ako primetite da Ted pomalo zvuči kao Piter Grifin. Uz to, sigurno nas očekuje mnogo napadnih šala o seksu i drugim telesnim funkcijama, a Volberg i Kunis nisu stranci ovakvim filmovima i žanru nove američke komedije (‘’The Other Guys’’ i ‘’Forgetting Sarah Marshall’’ su dobri primeri). Bilo bi mi draže da je Mekfarlejn izabrao manji, nezavisan projekat za svoj prvi film, budući da je jasno da Universal studio očekuje da ovo bude mega hit, i ne bi me začudilo da su producenti barem pokušali da pomalo ublaže njegov vrlo oštar smisao za humor. Siguran sam da će film biti zabavan svima, ali isto tako sam siguran da bi, pod drugim okolnostima, Mekfarlejn mogao da napravi film koji bi bio plačuće-urnebesan za mali broj ljudi, a odvratan ili nerazumljiv za ostatak. Takvo ostvarenje bih mnogo radije gledao, i nadam se da nas očekuje u budućnosti.

priredio: Ivica Milarić

121

FRENZY SPARK

PRVI FILMSKI E-MAGAZIN

FILM CORNER

https://www.facebook.com/CINE.magazin.RS

FRENZY SPARK

122

FILM CORNER

123

FRENZY SPARK

FILM CORNER

125

FRENZY SPARK

FILM CORNER FRENZY SPARK

126

FILM CORNER

“One of the first things that you think about when you think of someone for these projects, is you’re going to try to make it believable in terms of appearance.”

umor has it that, after Mary J. Blige, Avatar’s Zoe Saldana is to play the singer Nina Simone in the upcoming biopic, Nina. Although both have been considered as ‘bad picks’ by many Simone fans, who even started an online petition demanding that Saldana be replaced with someone “who actually looks like Nina Simone.” Over the past couple of years there has been quite a number of biopics – from recent fussing-about Lindsay Lohan portraying Elizabeteh Taylor in the upcoming Lifetime film, Liz & Dick, and Katie Holmes as Jackie Kennedy Onassis in the 2011 miniseries The Kennedys, to some who didn’t even get to be made because of uproar they caused – like Whoopi Goldberg’s attempt to portray salsa queen Celia Cruz. Hollywood does it right, sometimes, so we got the wonderful Ray with Jamie Foxx as Ray Charles – the film turned into a major Oscar buzz, and Leonardo DiCaprio starred in two biopics in recent years – Aviator and J. Edgar, but unfortunately both were greatly overlooked. “After I read the script, my back went out,” said Simone Kelly, daughter of the late singer/songwriter. “I couldn’t walk, or sit without pain. Never has my back flared up from something emotional. And from what I know of the body, your back is the foundation. I didn’t even finish the script and my back went out. So that was my reaction to the script.” The married mother of two—an accomplished singer/actress in her own right—is in the midst of a furor over last week’s news

that Saldana will play Nina. “One of the first things that you think about when you think of someone for these projects, is you’re going to try to make it believable in terms of appearance.” As writing and directing goes to Will & Grace producer Cynthia Mort, the film, which was first announced in 2005 with Blige attached, is based on the life rights of Cliff Henderson, the openly gay personal assistant to Nina Simone in her final years. Largely regarded as a jazz singer, Simone had a vast repertoire that includes self-composed anthems such as ‘To Be Young, Gifted & Black,’ ‘Mississippi, Goddamn,’ ‘I Want A Little Sugar In My Bowl,’ and ‘Four Women,’ juxtaposed with her soul-stirring standards such as ‘Feeling Good,’ ‘I Put A Spell On You’ and George Gershwin’s ‘I Loves You, Porgy.’ The film project, scheduled to start filming on October 16th in Los Angeles, also features rising star David Oyelowo as Henderson. According to published reports, the plot – set in the early 1990s – is essentially a love story about Simone and Henderson, whom the singer met while in a psychiatric ward. Pieces from Simone’s actual history reportedly are woven throughout the film, mostly in flashback form. So who would you suggest to portray Nina Simone?

127

Source: Filmofilia Author: Vesna Sundrider

FRENZY SPARK

FILM CORNER

The fourth Mad Max film in the franchise is set to hit theaters 27 years after its last installment is produced in conjunction with Warner Brothers, and the production budget has been compared to the $130m spent on Baz Luhrmann’s Australia.

Here are 32 set photos and concept art images for the upcoming Mad Max 4: Fury Road, George Miller‘s follow up to the Mel Gibson and Tina Turner starring Thunderdome. Hit the jump to check them out. Mad Max is caught up with a group of people fleeing across the Wasteland in a War Rig driven by the Imperator Furiosa. This movie is an account of the Road War which follows. It is based on the Word Burgers of the History Men and eyewitness accounts of those who survived. Starring Tom Hardy, Charlize Theron, Rosie Huntington-White-

FRENZY SPARK

ley, Nicholas Hoult, Abbey Lee, Adelaide Clemens, Richard Norton, Riley Keough, and Zoe Kravitz. The fourth Mad Max film in the franchise is set to hit theaters 27 years after its last installment is produced in conjunction with Warner Brothers, and the production budget has been compared to the $130m spent on Baz Luhrmann’s Australia. No official release date has been set, but we’ll see Mad Max 4: Fury Road sometime next year.

128

Source: Filmofilia Author: Allan Ford

FILM CORNER

129

FRENZY SPARK

130

131

FRENZY SPARK

132

ART & CRAFT/TALK TALK

Working in advertising had major impact on me and my art, as I started to look for an idea in every photo that I took. I believe every photo needs to tell something, that it is not enough to just be crafted perfectly, to just be beautiful.

I was born and raised in Belgrade, the capitol of Serbia, where I still live. It is a small country in south-east Europe where my father worked as a pilot, and for the biggest part of my childhood I thought that I would become one too. I first become interested in photography in high school when I started using a very old family camera - a Russian Zenith. Looking back on the experience, it was horrible - a not so good camera, the worst possible 50mm lens, a typical color film for holidays, and photos that weren’t exposed right. But I fell in love. I started walking around and shooting almost anything, then taking the film to be developed and running in to the store to see the results. When I look at those photos now I see only boring and uninteresting things . They have only sentimental value now. But I didn’t care. I was happy. So I decided to go for it. What can be better than being a photographer? You are always creating something new and interesting, meeting new people, traveling and seeing places. And

133

you can actually make money out of it? It seem too good to be true.

ART & CRAFT/TALK TALK

First of all, Where are you from? And could you tell me about your background? I mean your childhood, how did you become a photographer? Which school did you go and what was your major in college?

In Serbia there was one school for Photography, on the Faculty for Applied Arts, where they were accepting only four people each year. The entrance examination lasted six days, and included two days of drawing, two days of painting and two of days photography.

The school used an old, traditional system of learning, uncommon for the worldly schools. But you could learn a lot from this “out-of-date” methods. People are now doing everything digital and this you can learn anywhere. But here we were thought classical graphics, painting, drawing, typography and anatomy. It was a great thing that I gained a wide spectrum of knowledge. I learned not only about photography, but also about other things that are close and connected, and that help you better understand photography as a true art form. I have also developed interest in design and graphics, and become an Art Director in advertising agency. Working in advertising had major impact on me and my art, as I started to look for an idea in every photo that I took. I believe every photo needs to tell something, that it is not enough to just be crafted perfectly, to just be beautiful. In time I started working on my projects, where each project has its own story.

FRENZY SPARK

ART & CRAFT/TALK TALK

I love your <iphotoeveryting> and <I photo NY> series. Tell me about the < <iphotoeveryting> and <I photo NY> series. I think they are in the same category, am I right? When and How did you start this projects? Yes they are a similar in a lot of ways, with both of them having the same idea - my point of view of life that we see every day. They are two different stories happening in different parts of world. Life in NYC and life in Belgrade. IphotoNY was my graduation project. I’ve never been to New York before, and when I decided to go there for 3 weeks, I didn’t know what to expect. But I was excited. When I got there the city really inspired me. Every day I was walking for hours and just looking for anything that would grab my attention. Iphotoeverything is my visual diary of my day to day routine, everything I see or do. Those are the small, everyday moments, that usually pass us by without being noticed, the moments that most of us forget.

I love this project because it highlights different parts of my life. It is full of people and places that are important to me. What do you want to speak through the <iphotoeveryting> and <I photo NY> series?

FRENZY SPARK

I am speaking about my life and life around me, the present, all the big and the small things that are happening around us. Showing people extraordinary things in ordinary moments. Documenting and connecting moments, places, people. Your works have wit, fun, love, coincidence etc. Could you tell me more? Yes, I am always looking for something outstanding, interesting, unusual. Something that is special, that will make you happy, sad, impressed, confused... Something that engages the spectator and never leaves him untouched. I search for the right emotion that touches the hearts of people through the photo. Your view point is unique. You cut the angle unexpectedly. I think that’s interesting part in your works. What do see? I try to find new and interesting things, or find a new point of view on regular ones. I try to give them a new spin, a new look, a new life. I don’t like to show people just anything. I believe that, like a book, every photo needs to tell a story. It needs to have some kind of an emotion or a message. It needs to speak. I especially love to capture irony in my photos.

134

ART & CRAFT/TALK TALK

You took each picture in different place, with different I go for a “hunt” on anything than model, and different concept. Please tell me about that. will catch my eye. What kind of stories does each pictures have? The first step is seeing it and then comes the emotional part. DefinEvery picture stands alone for itself. One story, one ing in my head what I want to do it moment, one point in time, with its own actors. Some- with it, what would be interesting thing that will never happen again. They are all the to add, something to avoid, what same in that way, they are all moments in time. And I are the emotions, what you want am the one collecting them. to say. Then the technical part - which lens, which angle, aperture, f-stop, Tell me about the model. who are they? and How did iso, flash… etc. And then comes you cast the model? Is there any standard when you the push button part. And then you choose model? (I think you and your friend shows a lot. have a photo. right?) Sometimes I need couple of days They are mostly friends and people around me, or to process something, and somesome new people that I meet. times I have just a few seconds. But I don’t give them rolls, I don’t cast. We just happen to spend a lot of time together, so they become The title of the photo is also very parts of my projects. Everybody can be my model, they important to me. When you work just need to capture my attention somehow. Sometime in advertising, you work a lot with it is deliberate, but mostly I find something that trig- copywriters and you start to think gers me and explore that. what could be the headline of each photo. Sometimes the title is as imDid you use Photoshop program? If it is so, Tell me portant as photo. about the process.

cludes a lot of risk, there is no stopping me. I tend to do really dangerous and stupid things.

In January 2012, I was traveling around Thailand, and on some deserted island, 100 km from civilization, I found a beautiful natural ocean pool surrounded with huge rocks. I wanted to come close to the pool so I started climbing down the rocks in my flip-flops. In one hand I had camera, so I was climbing with just one hand. In one moment the flip-flop slipped, and a part of the rock that I was holding onto broke. I fell two meters down, directly on my back. I was lucky that I fell on some small plain and stayed there, and haven’t continued to fall all the way down. I had just a few small bruises and scratches, and my camera was ok. So I continued to shoot, like nothing happened. Every time when I think of that moment and what could have happen, I get scared. But back then I didn’t. Strange.

Yes I do I use it to for color corrections and contrast, I think there might be some membut I never change the content. Color is very important orable moments when you took picfor me, it sets the mood of the whole photo, and it can tures, kind of episode? If you have, How do you get inspiration? And add a lot to the story. can you tell me about that? is there a certain way to get ideas? I guess Working process might be very interesting. One of mine favorite quotes is: Please tell me about the process. ‘When I have a camera in my hand, I know no fear’ by Alfred EisenstaeProcess is really simple for me. I take my camera dt. And this is true in my case too. wherever I go, and no matter what I do, with one eye When I think that something would I am always looking for something special. But often make a great photo, even if it in-

135

I find inspiration all around me. Everything that I see or do triggers my attention. Dinner with friends, going out, a business meeting, travel… They are all moments waiting to be caught.

FRENZY SPARK

FRENZY SPARK ALL PHOTOS COURTESY OF MARKO SAVIC

ART & CRAFT/TALK TALK

http://www.markosavic.com/

136

Inspiration comes all the time, but you need to be ready to see it and process it, to bounce of it and make something. Senses must always be on.

For me the most important thing is capturing that moment. And the real photographer is the one that is constantly searching for that moment.

What is the most fascinate thing of photography? What is the most important thing when you take pictures?

Photographers are maybe the most underestimated of all artists. Most of the people think that photographers are just pressing the button, and that camera does everything for them.

I would say that the thing that is most fascinating about photography and what differentiates it from all other forms of art is that photography captures that one moment of reality. Moment that will never happen again. In one blink of an eye it says more than a whole movie, more than a whole book. Good photography is made out of an essence of one moment.

Photography is underestimated as art and often taken for granted. Technology has brought a lot of great things but also a couple of bad ones. Today everybody has a camera. On your phones all you need to do is open an app, photo

137

ART & CRAFT/TALK TALK

My plan is to just work hard and something will come out of that. I know myself, I cannot plan very far in the future. I am creative on the inside and my interests change a lot. But from this point of view, I would like to travel as much as I can, and bring my office with me. To work on some new and inspiring projects and inspiration and good photos will come. No doubt about that.

Interview by Jiyoung Seo Source: Photo+

FRENZY SPARK

FILM CORNER

GKids will release the film in North American theaters next March, after holding a run in Los Angeles County for Academy Award qualification in the “November time frame.” Studio also plans to release it on Blu-ray Disc and DVD. Studio Ghibli is producing the English-language version of the film,

tudio Ghibli revealed on Thursday on its Twitter that actors Chris Noth and Sarah Bolger are working on the English language dub of Goro Miyazaki‘s From Up On Poppy Hill film. Noth played opposite Sarah Jessica Parker in HBO’s Sex and the City television series and films as Mr. Big. He also starred in Dick Wolf‘s long-running crime drama Law & Order as Detective Mike Logan, and he currently appears in the legal drama The Good Wife. An Irish actress, Bolger is known as the voice of Eleanor Lamb in 2K Marin’s BioShock 2 game, as Mallory Grace in The Spiderwick Chronicles and as Christy in the Oscar-nominated film In America. The actors join previously announced Gillian Anderson and Oscar-winning director and actor Ron Howard (Happy Days, American Graffiti) on the film’s cast. GKids will release the film in North American theaters next March, after holding a run in Los Angeles County for Academy Award qualification in the “November time frame.” Studio also plans to release it on Blu-ray Disc and DVD. Studio Ghibli is producing the English-language version of the film, with Kathleen Kennedy and Frank Marshall as executive producers. Oscar-winning sound designer and director Gary Rydstrom (Titanic, Jurassic Park) is directing the English dub for the film.

FRENZY SPARK

138

Source: Filmofilia Author: Vesna Sundrider

FILM CORNER

139

FRENZY SPARK

Henri de Toulouse - Lautrec

Mastery of line At the time when formalism and conceptual objectivity were fashionable again, Lautrec was bold enough to prove that resources of sensibility and emotions are infinite. His whole artwork is filled with life, but we can also see that next to the real world, artist is willingly revealing his intimate elements and his general personal presence as well as his obsessions and hopes, likes and dislikes. Toulouse - Lautrec (1864 - 1901) was born in the aristocratic family, his mother being the Countess Adèle and his father, the Count Alphonse. However, his mother and father were actually cousins and it was not rare for the families Lautrec and Tapié to engage in consanguineous marriage. Therefore, it’s been said that Lautrec’s famous monstrosity was a result of this marriage’s nature.

During his childhood as an aristocrat, he enjoyed the privilege of high and comprehensive education but when it comes to health, luck was not on his side. In 1878, when he was 14 years old, he fell off a tiny chair and broke his left hip. He needed extremely long time to recover. Unfortunately, the following year, history repeated itself, this time he broke his right hip when he fell into a burrow. He will remain crippled for ever. Even so, Lautrec’s spirit was high. His mother was nurturing him and trying to provide the best possible health care at the time while his father was discreetly disappointed. We can understand how painful this was for Lautrec but nevertheless he was optimistic and persistent with his drawings and paintings since it was the work he found comfort in. In 1885 Lautrec has already been working for two years in Cormon’s studio after having first studied under Bonnat. In Cormon’s studio he met Van Gogh, Émile Henri Bernard, Louis Anquetin and other young artists. At the time, they have been studying conservative and traditional style which didn’t satisfy their artistic insights and, while they were exalted by the newly discovered impressionism, with every new piece, each of them expressed their own personal adjustments which will later-on mark their personal styles and artworks.

FRENZY SPARK

The turning-point in Lautrec’s artwork was moving to Monmartre where he lived on the Fountain Street, on the first floor, right above Edgar Degas’ studio. Since Degas was one of the greatest live artists in Lautrec’s opinion, we can only imagine the satisfaction this gave to him. As it was the case with many other artists, his life started to change in Paris. Lautrec finally felt like he was “home”. The society of Moulin Rouge, brothels, and streets of Monmartre was not interested in his deformity or his aristocratic background. They accepted him for who he really was. He finally felt selfconfident and appreciated. As he painted the masses and problematic public persons he became even more separated from the social class he originated from. That seems to brought him comfort. Lautrec’s best friend, Maurice Joyant once said: “Some public houses ARE his real home. Lautrec continuously painted there, recoding every single detail

140

from the lives of their residents.” He was actually reduced to seeking the company of prostitutes in brothels and public houses in order to forget the repulsion he inspired in the outside world. And what a successful quest that was! He was appreciated for his art work, accepted and above all, enjoyed life, even though sometimes it was cruel or brutal. Lautrec loved life and painted it just the way it was. No other painter, that lived before or after him presented motives that were considered to be a”taboo” so naturally and honestly; or in any other manner, for that matter. Particularly moving are the lively sketches and paintings of women that Lautrec made during his many stays in brothels. As we already mentioned, he was welcome to stay in these establishments for fairly long periods of time where he always received a simple and unassuming welcome. This was no secret, once he was installed in the brothel, Lautrec felt almost like a member of the family, taking his meals where he slept, and was allowed to follow the inmates into their rooms when they were not demanded by their clients. He would often surprise them in intimacies which have been recorded in his drawings, paintings and sketches. Many of them were found only after his death. However, we have to be amazed with the serenity and even dignity which marks these sketches. Lautrec actually devoted large part of his creative life to a study of the female body caught in the moments of the spontaneous gesture. The most precious attribute of his paintings is irony, but without anger and moralizing. Lautrec was not the one to embellish life but to present any moment as it really was. Another source of fascination for Lautrec was the theatre. It inspired many of his future portraits but we cannot escape the fact that all of them included caricatural elements, even though in a sophisticated manner. He made many sketches at the theatre with the same passion and curiosity which he had shown while making his early Parisian sketches, however, they never reached the same heights as those from Moulin Rouge or the Élysée Montmartre even though he managed to eternalize its most fleeting aspects. During his creative life, Toulouse – Lautrec showed his gift for rendering life as it really is, by his choice of everyday themes as well as by his nervous, sharp draughtsmanship. Sketches were central part of his constant interest in life which he caught in unguarded moments such as dance or scenes of intimacy or public amusement and always painted with strong attentive insight and psychological presentation of the models. He was someone who was not looking at the world in order to accuse it but to seize certain moments of truth without cruelty, always with the same respect for expressive truth. Lautrec gave us objective testimony of the customs and habits of the certain society without even trying, almost unconscientiously. However, even the works from the happiest phase of his life already contain allusions or presentiment of the cruelest disappointments that life will bring: being rejected by his own father and separated from his mother to whom he was very close to, his physical appearance and rejection from the society, not to mention the pain he must have felt while losing his one true love: Suzanne Valadon. From being a model, she became Lautrec’s mistress but she made him experience the most unbearable disappointment – the revelation of her true, cruel and at times violent nature. She deceived Lautrec with lies and made a misery for him with

her almost evil remarks and spiteful observations. Finally, Lautrec’s misery got to him so deeply that he suffered the stroke that was to lead him to the asylum.

The Drinker or The Hangover 1889, Suzanne Valadon posing. A picture of a world soaked in alcohol but transferring a bitter precision and merciless realism of the real world though it was only intended to be the portrait of a woman for the pages of the Courier Français.

Artistically speaking, the works representing this period are the ones in which Lautrec was obviously shaken off Impressionist influences (even though he inserted some of the elements from time to time) while showing us his master graphic talent of a very linear, cursive style. In time, he became much more dramatic than the Impressionists ever were. Most of his works are creations with a minimum of line but oozing the essentials of the models’ personalities and suggesting movement with an economy of means. At the time when formalism and conceptual objectivity were fashionable again, Lautrec was bold enough to prove that resources of sensibility and emotions are infinite. His whole artwork is filled with life, but we can also see that next to the real world, artist is willingly revealing his intimate elements and his general personal presence as well as his obsessions and hopes, likes and dislikes. It is undeniable that many of the artists have struggled with pitiless destinies and its strong strokes but Lautrec was the one who showed the greatest resistance, reserve and pride while fighting it. His view of the world was not the one of a moralist but the one of a person who sees the world as it really is and who believes that all beings living in it fill the places they have chosen for themselves. Lautrec showed us that no matter how strong the intensity of the destiny’s strokes, we can overcome them if we live life with enough intensity and if we are able to see beyond the surface appearances of forms and faces as his artwork did.

“We now realize that Toulouse – Lautrec seemed unusually odd only because he was completely natural.” Tristan Bernard, 1913

141

Author: Aleksandra Hegediš

FRENZY SPARK

FRENZY FASHION

Let’s cut to the chase, Prada has presented a male fashion line for the fall of 2012: basically, they took the contemporary high-end style and rolled it in some steampunk. Now, it seems they used too much flour for the worktop: the steampunk does not stick to the fingers, seems really watered down. There, against all expectations, the day has come that I should write a high fashion post. Okay, I’m not going to turn into a fashionista, mainly because this collection won’t end up on Fashion TV (yacht-gods forbid). You know how you have a bunch of little hipsters and hipsterettes online, sporting tees with „I <3 GEEKS“ written on them, wearing them Roy Orbison glasses and cardigans (not the band), but cannot name anything from a Nintendo catalogue except Game Boy Color, don’t remember the BBS’s or the thrill of dial-up Warcraft or Red Alert battles, or any of the real foundations of the nerd culture? Then again, on the streets, you can see that this trend is now the most interesting one (’cause it’s cool to be weird, geek and proud, or whatever), the most common and, most of all, low maintenance. So, it seems that the big brands have picked up the geek culture vibrations in the ground and decided to exploit it (truthfully speaking, this is neither the first nor the last

FRENZY SPARK

time: remember how many times have Cyberpunk-inspired collections made an appearance in the high-fashion circles, but the trend hasn’t caught on), this time with steampunk. Let’s cut to the chase, Prada has presented a male fashion line for the fall of 2012: basically, they took the contemporary high-end style and rolled it in some steampunk. Now, it seems they used too much flour for the worktop: the steampunk does not stick to the fingers, seems really watered down. But this is where the cookie molds jump in: Gary „commisioner Gordon“ Oldman, Jamie „Tintin“ Bell, Garrett „heir to the TRON“ Hedlund and Willem „Green Goblin“ Dafoe, but it still does not stick to your palate. It boils down to eye-candy only. Choking hazard: careful with the price tag. With that being said, I don’t think that this steamprada will march into the mainstream fashion any time soon, but in any case, dust off your monocles and gaze upon the promo photos.

142

Author: Andreja Kojanić

We warmly invite you to stay with us at Time Hostel in the CITY'S ABSOLUTE CENTER, where we aim to make YOUR BELGRADE ADVENTURE equally exciting and comfortable.

FILM CORNER

We offer you beautiful, spacious rooms; a fully equipped kitchen; two big bathrooms; a cozy common area; as well as a nice, open terraceâ&#x20AC;Ś

Phone Email Website

011 3285160

hello@time-hostels.com

http://time-hostels.com/in-belgrade/

Facebook https://www.facebook.com/timehostel Twitter

http://twitter.com/timehostel Skype

time-hostels

FRENZY SPARK

FILM CORNER

A top-notch cult-movie cast — including Christopher Walken, Sam Rockwell, Woody Harrelson, Tom Waits, Harry Dean Stanton-anchors this wacky, blood-spattered commentary on the psycho-killer thriller from the writer-director of In Bruges. First trailer for Martin McDonagh‘s dark comedy Seven Psychopaths, starring Colin Farrell, Woody Harrelson, Sam Rockwell, and Christopher Walken, has been released. Farrell, Walken and Rockwell play three lowly con men-dog thieves who inadvertently steal a cuddly shih tzu that belongs to a volatile crime kingpin (played by Harrelson). Unsurprisingly, all Hell breaks loose, including shootings, tearful gangsters, femme fatales, Tom Waits cradling a bunny and the requisite philosophical digressions. The film also stars Harry Dean Stanton, Olga Kurylenko, Abbie Cornish, Gabourey Sidibe, Zeljko Ivanek, and Tom Waits. Here’s the synopsis for the film: An alcoholic screenwriter (Colin Farrell) struggling to write a serial-killer script gets more real-life inspiration than he can handle when a dognapping scheme gone awry brings a galaxy of crazies to his doorstep. A top-notch cult-movie cast — including Christopher Walken, Sam Rockwell, Woody Harrelson, Tom Waits, Harry Dean Stanton-anchors this wacky, blood-spattered commentary on the psycho-killer thriller from the writer-director of In Bruges. Seven Psychopaths will premiere at the Toronto Film Festival in September and opens in the U.S. on October 12th, 2012.

Source: Filmofilia, Author: Allan Ford FRENZY SPARK

144

FILM CORNER

145

FRENZY SPARK

SPARK PERSONA/ART&CRAFT

Christophe Vacher

FRENZY SPARK

Will and desire combined together create magnificent things. If you add luck, talent and hunger for knowledge to them you get an artist such as Christophe Vacher. His monumental works and imagination leave you breathless. Dive into his world.

146

CV: I grew up in Issoire in the middle of the deep French countryside. At the age of 4, I was trying to draw before I learned how to write. The artistic seed was already deeply engrained. Fascinated by Tintin, I was trying to copy vignettes from the books, and eventually got a fascination for all comic books as well as illustration, and later animation and cinema. I wanted to be a comic book artist. At that time, there was nothing around Issoire to help guiding my art career. No internet, no one really knowing about the path to follow, and the Art community there was more interested in modern Art than comic books. After my High school degree, I went to the local Fine Art school. There was no comic book department, but I wanted to learn at least the basics in classical figurative training. I quickly realized that classical figurative art was the black sheep of Fine Art schools in those days, and I felt out of place. One year later, I quit. I tested to get into the main comic book school in France in the city of Angoulême. The test was successful, but the cost of just living there would have been too much, my parents couldn’t really help me much, and grants from the government were very scarce for Fine Art schools. So, I decided to get into the University of Letters and Human Sciences, in the History of Arts Department. There, I was able to get a government grant, and work on my own artistic skills on the side. I learned a lot, about antique, medieval History and architecture. I failed at getting the diploma, but what I got was in essence way more valuable: It opened my eyes on how I could use this for my own creativity; and I still do to this day. Nonetheless, my parents were getting really worried about my failures, especially in the field of The Arts, a field I had chosen. Eventually, and incredibly, I met the right people at the right time, switching from a starting comic book career to an animation and movie career. After starting working for a studio Angoulême (yes, curiously, that same city where I couldn’t live as a student because of the living costs became the city where I first lived as a starting animation professional), then moving to Blois and Paris, I finally got

SPARK PERSONA/ART&CRAFT

Can you tell us something about your home town, growing up, studies, difference between living in a France and America?

hired by the Disney studios that existed at that time in Montreuil. At that time, the movie Lion King had just been released and was making a fortune at the box-office. Soon, all the major studios were opening animation departments. It was the second Golden Age of animation. For artists, it became very easy to negotiate at that time. I almost left Disney, but they made me a good offer and I asked to move to their studios in Burbank, California. When I look at the big picture, it is still incredible to see how the timing of things happened perfectly. The Disney studios in Paris opened right at the time I moved there, and gave me the opportunity to come to the US. They have shut down since and it will probably never happen again. Everything worked out flawlessly. There is no way I could have planned things like this on my own. Whatever you try to plan in your life, some events are meant to happen. Now, about the difference of life between France and the US, there would be a lot to say. To summarize, I would probably say that French people emphasize a quality of life defined by free time, quality of food, and a type of entertainment that is often driven by cultural and intellectual activities. Americans tend to emphasize ease of living, effectiveness in all areas of life and often tend to replace quality with quantity - which can lead to a somewhat controversial way of looking at life, where “bigger is always better”. That being said, each point of view has its pros and cons. As long as you understand exactly the difference, you’re fine. Nonetheless, the first thing I truly enjoy finding again every time I go back to France: Food. You are primarily background artist. You’ve painted backgrounds for animated films such as The Hunchback of Notre Dame, Runaway Brain, Dinosaur, Hercules, Tarzan, Fantasia 2000, Treasure Planet... Why? What is so interesting about background? CV: When I was a teenager, beyond comic books, I started to get a deep interest for painting. After entering animation, and being a character designer, then a background designer for a while, I wanted to get into working with paint and color. I got my chance to do so, and I staid on that path. Eventually, this led me to Art direction.

147

FRENZY SPARK

You’ve worked as production designer on the “Heroes and Monsters” and a visual development artist on “Despicable me” as well. Was it fun?

CV: It’s a long learning process. You never really stop learning. Form pencil work to painting, to digital media, to 3D animation, the tools keep evolving, and with the tools, of course, the techniques and possibilities. What I like about working on movies is that every movie is different, each of them has its own identity. And as an art director, you are partly responsible for helping the director find the movie’s style, its visual identity. You get hints from the director about what he is looking for. Sometimes, he doesn’t really know, he awaits for you to give him ideas, options, visual possibilities. So, you have to do some research. Everywhere. In history books, art books, architecture books, anything that has been done before that could give the director a possible sense of direction. Then, you develop a style based on your findings, until the director is happy with what he sees.

CV: My work on “Despicable Me” was not very long (about 2 months). I was originally offered the Art Director position on the movie, not only because of my previous experience but also because I was French, and the American studio (Illumination Entertainment) had picked a production facility in France (Mac Guff studios). They thought I would automatically accept to go back to France to supervise the movie. But I had been back from Europe just a few months earlier (working on “9”), and I wasn’t really interested in the idea of going back again. So, I only got involved with the very early development of the visuals on “Despicable Me”, and that was it. Still an enjoyable experience, though. As for my work as a Production Designer on “Heroes and Monsters”, I have to say I had a blast. I was supervising everything from design to color and art direction. It was really cool to do all the extensive research and design, and slowly build up the whole universe of the movie. Unfortunately, the production ran into financial problems and was postponed indefinitely.

SPARK PERSONA/ART&CRAFT

You have provided Visual Development and Art Direction for Disney, Dreamworks and Universal Studios since 1989. Can you tell us something about your work?

How does it feel to be working for the best?

CV: I don’t really think of it that way. It’s gratifying, of course, but the main thing is to keep focusing on always giving the best of yourself, to keep improving, to always be your own fiercest critic. That is the only way to evolve. I see so many artists around me who get lazy as they grow older and rest on their past achievements. Then, their technique never evolves, and the studios don’t really care anymore. They kind of stay behind and are eventually forgotten. You have to stay on top of your game. Always. In 2004 you became Art Director on a CG animated short movie for Studio Arts in Los Angeles, then for the animated segment of Disney’s live action movie “Enchanted” and for the CG feature film “9”. Was it hard working on these movies?

How does it feel to win an Emmy Award (in 2011 for CG animated TV series “Transformers Prime”)? CV: Well, you try to do what you do best, and when a recognition like an Emmy happens, it’s an amazing feeling of course. It puts your name out there for people to see, which can possibly bring future opportunities, and it is a mark of prestige that follows you everywhere you go from that point on, because almost everyone knows what an Emmy is. But it doesn’t really change the way you are or how you do your work.

CV: I didn’t really want to become an Art Director. I thought it was so much work that it would kill me, I would have no life left. When it happened, I then understood that not only it was not as hard as I thought, but it was also a lot of fun. You could bring your own vision to the film and after learning to delegate work to the right people, you could really get a lot done without killing yourself. These 3 projects were very different from each others. I enjoyed working on all of them, but my favorite remains “9”. It was such a different type of animated movie, both edgy, dark and beautiful, but also involving attaching characters. You’ve got a 2010 Annie Awards Nomination in the category “Best Production Design for a feature Production” for film “9”. Did it effect you work? CV: Not really. The Annie Awards is not a very well known Award among the general public. It is more like the Academy Awards of animation, but outside the animation community, no one really knows about it. So, the best part was that it was an amazing recognition from my artist peers in animation. To an extent, this is probably even more important to an artist, because the judges were people who do the same thing I do, and therefore are harder to impress than the general public. So, although it didn’t affect my work, and because the movie was so visually different than anything animated out there at that time, it definitely started to put my name for good on the animation map.

FRENZY SPARK

148

You paint your own paintings. Can you tell us something about them? Do they sell? CV: Yes, I have been trying to maintain my own work in parallel to the work I do for the movie industry. I think it is very important for an artist, just to keep your own identity as an artist going. I like to paint different subject matters but all of them having a common spiritual thread, to an extent. I enjoy painting both human figures and huge landscapes. I believe that the spiritual thread I am trying to put in my images can be found and depicted both at a small scale (in the human figure) or a very large one (in huge landscapes). Pretty much all my paintings have sold to this day, as well as many sketches. I slowed down on my personal production for a while, because I was too invested in movie work. But that is changing, I am back into it. And galleries are asking new work, so I’d better get moving! :) All that you paint is fantasy. Why?

Can you describe us your ordinary day? CV: I guess it depends on whether I am working for a studio on location, or at home. But pretty much, if I’m working at home, after getting up and having my breakfast, I usually take care of everything related to internet: correspondence with colleagues or fans, potential contracts or new contacts, posting new works or activities online, interviews and press,

When you do not work – what do you do? CV: Most likely sports, or watching a movie, reading or traveling. You like to travel. Why? CV: Travel opens up your mind, the full scope of your imagination. The further you explore, the more you can imagine new possibilities for your personal work evolution. Music often does that for me as well. Certain musics give me specific feelings that translate into some kind of visions. What do you take home from travels?

SPARK PERSONA/ART&CRAFT

CV: I wouldn’t necessarily qualify it as fantasy, not in the pure sense of the term, like dungeons and dragons, unicorns and fairies. There are a couple of terms that emerged this past decade that I much prefer, like “Imaginary Realism” or “Contemporary Imaginary Realism”. It is geared toward a type of things you can’t see in everyday life, but grounded in imagination, mystery and mysticism. Mystery and Imagination are what propels the world forward.

promotion, etc... All this is necessary to keep being visible to the outside world. Then in the afternoon, I try to keep working on the artwork itself, whatever it is (painting, designing, sketching, illustration, etc...). I always reserve a moment to go to the gym. Then, I come back, and the evening can be open to different options: watching a movie, keep working, meeting with friends, etc... It’s a routine, but a fairly varied routine, which I like.

CV: Pictures, mostly, lots of them for reference. But also you bring back that renewed spirit of imagination I was talking about in the previous question, that broader sense of inspiration. Because as you travel, you don’t just travel through space. Through all the things you see that are related to a country’s Culture and History, you really travel through time as well. I think this has never been so true as when I travelled to China for the first time in 2008. The richness of the historical landscape there just blew. Where do you find inspiration for your work?

CV: Everywhere. But as I mentioned before, in great part in music and travel. Also, I find looking at other artists’ high quality works in any field really gives me a tremendous amount of motivation and inspiration. Why do you think martial art is important for one’s body and soul?

CV: There would be a lot to say about martial arts, and everyone entering them gets their own experience from it, whatever they are looking for. Personally, for me it’s been a changing and evolving journey in parallel to my Art journey. I started it as a young teenager impressed by Bruce Lee and the movies, but also by the traditional Asian philosophy of martial arts. In that regard, I could say it was a bit tinted with fantasy. Then it evolved into something where effectiveness to defend oneself on the street mostly took over, leaving out as much as possible anything that could be identified as unrealistic and useless. It also gave me a sense of discipline, self-control and determination, and a balance to the not very physical artistic life. Eventually, I think I am now entering a phase where, after years of intense physical practice (and injuries of all sorts), growing older makes you look at it a different way, where health and deeper mind work associated with experience become more important. Just like the artist’s journey, it follows a path of its own.

149

Interview by Tamara Lujak Source: Helly Cherry FRENZY SPARK

STOP, LOOK & LISTEN

It is not well known who came out first with the original concept for the club such as the Hellfire Club, or was it previously taken from some earlier ideas. However, the term Hellfire Club was meant primarily for a few clubs, dedicated to higher social class and aristocracy , in Britain and Ireland during the XVIII century. The first Hellfire Club was founded in 1719 in London by Philip Wharton, 1st Duke of Wharton, while the best known branch of the club was founded by Sir Francis Dashwood, around 1749 in England. Later, there was close cooperation between the club of Sir Francis Dashwood and famous Brook’s club, which was considered one

Filip Varton 1st Duke of Wharton

FRENZY SPARK

of the most famous so-called gentleman clubs, founded by the 27 dukes who were very influential at the time. Headquarters of Hellfire Club was at the very heart of London, Pall Mall Street in Westminster (City of Westminster). The motto of the club was Do what thou wilt, which is the philosophical slogan drawn from Thelema novel, written by François Rabelais and later even used in the works of Aleister Crowley, famous British occultist. The slogan does not refer to the encouragement of anarchy, as it usually looks like at first glance, but to individuals in their sacred quest for inner Will and its fulfillment. Membership for women was also available within the club, which was true rarity at the time, when it came to clubs and societies that are this closed. Philip Wharton was a prominent politician of his time, well known for the two so-called separated lives he was living: one as a politician and the other as a rebel and drunkard, regarded as infidel. Meetings organized by Philip in the Hellfire Club mainly consisted of discussions on various topics, such as politics, poetry and philosophy. The members were mostly gathering on Sundays, on various locations around London. Also, seeing as they were often ridiculing religious, cultural and moral trends, soon the club received the title ’satirical gentleman’s club’. For this reason, they were often being accused by the public of blasphemy

150

and satanism, as they, reportedly, turned to worshipping of Satan and other demons. These charges were describing their sessions as apparently distorting the Biblical facts, for example ’serving dishes like Holy Ghost Pie’, ’Breast of Venus’, and ’Devil’s Loin’, while drinking ’Hell-fire punch’. Thus, they were publicly opposing the Church. Of course, not any of the charges of satanism were ever proven and all ended on assumptions of the club critics. Basically, they were often ending their meetings with excessive drinking and smaller outbursts within the club. After all, Wharton’s political opponents used these very arguments in their political battles against him in Parliament, eventually managing to remove him. After his first club disbanded, Philip Varton entered into Freemasonry, and in 1722 became the Grandmaster of England. On the other hand, unlike Philip Wharton, Sir Francis Dashwood was far more serious in understanding freedom of social behavior, going much further in terms of public ridicule and caricaturing moral principles of society. His version of the Hellfire Club initially numbered only twelve members, but soon included many more people. The members were the celebrities of the time. Some of Dashwood’s original members were William Hogarth, English painter and satirist, John Wilkes, a journalist and politician, jurist Robert Vansittart and John Montagu, 4th Earl

Sir Francis Dashwood

15th Baron le Despencer

of Sandwich and the British statesman. Also, in the period around 1758, Benjamin Franklin, politician, diplomat and one of the founding fathers of the United States, appeared at the meetings of the Hellfire Club (albeit as a guest of Francis Dashwood, not as a member of the club), during some time of his stay in England. Benjamin Franklin was also a prominent Freemason, raised to the rank of Grandmaster. In the begining, Sir Francis’s club was not using a name ’Hellfire Club’ - it was attributed in later period. Since its creation club was known as Brotherhood of St. Francis of Wycombe, or Order of Knights of West Wycombe. The name came from the fact that the first meeting of the

club took place in the home of Sir Francis in West Wycombe, during the Walpurgis Night, 1752, which is traditionally celebrated in the spring, between 30th of April and 1st of May. Originally it was typical for peoples of northern and central Europe. In popular culture, from the XVII century is considered as meeting of witches and wizards, known as the Witches’ Sabbath. Slogan Do what thou wilt (Fait ce que voudras) was featured at the door with stained glass at the entrance of Sir Francis’s residence. According to historian Horatio Walpole (4th Earl of Orford), the members of this club mostly identified themselves as pagans; among the most respected deities were Bacchus and Venus, to which symbolic sacrifices were offered. The garden of the house

STOP, LOOK & LISTEN

In the period around 1758, Benjamin Franklin, politician, diplomat and one of the founding fathers of the United States, appeared at the meetings of the Hellfire Club (albeit as a guest of Francis Dashwood, not as a member of the club), during some time of his stay in England. Benjamin Franklin was also a prominent Freemason, raised to the rank of Grandmaster.

contained numerous statues and altars, used for ritual purposes and designed for a variety of deities and mythological creatures, such as Daphne - a beautiful nymph, Dionysus - the Greek god of wine and vegetation, Priapus - the son of Dionysus and the god of gardens and fertility, Flora - goddess of spring and nature. All the rituals were serving the purpose of capturing complete attention of the individuals in their sacred connection with nature, and exactly by means of the ritual dramatization they managed to reach an appropriate level of connection with the gods. Meetings were held twice a month, with one annual gathering lasting whole week, probably in June or September. Within the club, they were addressing each other as brothers, wearing ritual

The Club’s motto plaque Weaving spiders, come not here.

151

FRENZY SPARK

Skull and Bones in 1947. With George H. W. Bush just left of the clock

STOP, LOOK & LISTEN

robes. After all, many other orders and clubs were operating on a similar structure and pattern as this one. Today, the caves at West Wycombe, where brotherhood was gathering, is kind of a tourist attraction nowadays, known as the Hellfire Club caves or Sir Francis’s Folly. The cave gives a good sense of the mystical atmosphere that prevailed in those circles. Sir Francis, besides Hellfire, also founded Diletanti Society (Society of dilettante). Entrance to the cave was designed to resemble certain Gothic cathedrals, but also to ridicule the architecture of religious buildings. The interior was lavishly decorated and each room was designed for specific ritual act. It consisted of a long corridor with a number of scattered areas for different purposes. At the end of the hall there was a symbolic river, River Styx, ending the Internal Temple (Inner Temple) exactly at 90 meters below the church (St Lawrence’s Church), which was located on the surface. The inside of the temple was called the vulva of the Great Mother Goddess. Some archaeologists argue that the entire tunnel system is intended to represent its shape - the female reproductive system - in honor of the female principle of nature. Also, masonic symbols were often used in decoration and asigning purpose to objects within the cave, refining them with special mythological motifs. All this suggests that the Hellfire Club extends for tens of meters below the ground and goes hundreds of meters in long underground corridors. Also, one of the corridors of the cave was named after Benjamin Franklin, friend of the club.

Hellfire Club Tunnels At West Wycombe

FRENZY SPARK

A branch of the Hellfire Club in Ireland (in Dublin, 1735) was established by Richard Parsons, the first Earl of Rosse, driven by inspiration of Wharton’s club in England. President of the club bore the title ’The King of Hell’. The Irish team had particularly bad reputation for debauched orgies and massive feasts. Of course, the club met the public condemnation of the Irish people, even greater than the English one in London. One of the locations used for the Irish Hellfire Club was a hunting lodge on Montpelier Hill, near Dublin. After the fire in the hunting lodge, club moved a little lower down the same hill, to Killakee Dower House. Today, there is something similar to what resembles the organisation of Hellfire Club, so called Bohemian Grove in California, U.S. It is primarily known for its annual gathering of its members. Ever since 1872 when it was established, every year in July its members are practicing pagan rituals, far from the public eye and even farther from the camera lens. The symbol of the club is owl, which represents hidden knowledge. The story greatly resembles the one of the Hellfire Club. Club’s motto is Weaving Spiders Come Not Here. There are many senior officials and officers on the member list, primarily from the United States but also from around the world. There are also influential artists, sportsmen and businessmen. Perhaps the best known meeting in Bohemian Grove so far is one in 1967, which was graced by presence of two future U.S. presidents - Ronald Reagan and Richard Nixon. This place is also known for many projects con-

The map of Hellfire club caves

152

STOP, LOOK & LISTEN

Hellfire Club Dublin at Dawn tracted there. One of the biggest projects is Manhattan Project, regarding the development of atomic weapons, the use of which has been concluded at the end of the WWII, at the meeting that took place in September 1942. However, when we talk about the culture of secret societies, we must never lose sight of United States, a country with special cultural foundations regarding to that specific cultural frame. It is generally known that even during their student days many successful U.S. students enter brotherhoods and sisterhoods within their university. That is the form of gathering successful young people together in one place, where they can keep developing their young minds, isolated from the rest of society. We should first mention the famous Skull and Bones secret society at Yale University, which is one of the oldest student societies, founded back in 1832. Each year the society selects fifteen young men and women - freshmen - successful in certain areas, as their new members. It is enough to say that such system of choice later produced great number of American statesmen and officials. Among them are the Presidents of the Supreme Court of Justice and of the United States, and also one of the founders of the CIA, James Jesus Angleton, ministers of defense and two

Hellfire Club Tunnels At West Wycombe

U.S. presidents, George H. W. Bush and his son, George W. Bush. In popular literature, Hellfire Club is mentioned in the Marvel comics about X-Men, as a criminal organization. There is also a movie adaptation of the story about this secret society with the same name, shot in 1961, with Peter Cushing in lead role. The film is primarily known for the negative tone with which the club and events within it are represented. It is also mentioned in the British TV series Blackadder as the Naughty Hellfire Club. All these examples show that the potential to create impact lies within the closed circles of power and selected, prominent members of society. Each generation of these closed circle members aimes towards isolating a group of people, because as a group, they can achieve much more in spreading their influence. Hellfire Club is just one of the ways of the British for securing a high class resort, providing them with possibility to freely entertain their beliefs, far away from the daily routine.

Source: http://www.hellfirecaves.co.uk/

Author: Dražen Pekušić

Summer, 1967 at Owls Nest Camp With two future U.S. presidents, Ronald Reagen and Richard Nixon

153

FRENZY SPARK

FILM CORNER

On the website of GFMFilms, which is involved in Vincenzo Natali‘s adaptation of Neuromancer, you’ll find a page dedicated to the film. There, you can see a single news update on the film, and two pieces of concept art design work. The news line goes like this:

21/6/2012 – Pay or Play offers have been made to Liam Neeson for Armitage and Mark Wahlberg for Case. This kinda confirms the story of a week or so ago, and here are the images: This is work by Amro Attia, a designer who has worked with Natali before, contributing to the design of the creatures in Splice (remember that creepy hermaphrodite and the movie’s message regarding genetics/playing gods?). I assume there’s a good chance that Attia was off of the project before last December, though it is possible he shared the images while still working on the film. Stranger things have happened with concept art, that’s for sure. Both images could be potential designs for Case, the protagonist and the role that Mark Wahlberg has been offered; on the other hand, the first could also be Armitage, the Neeson part.

FRENZY SPARK

In William Gibson’s original novel, Henry Dorsett Case is a parttime hacker or ‘cyber cowboy’ looking for a cure to the damage inflicted upon his nervous system after stealing from a powerful contractor. On the other hand, Armitage is a morally dubious ex-military officer who offers Case the cure if he completes a risky, wayway-way-off-the-books hacking job. As the story progresses, Armitage undergoes a drastic transformation and it would give Neeson a lot to chew over, though I have no doubts that he could pull it off. I am inclined to think that the tattoo on his back is a reference to Screaming Fist (though it reminds too much of the ‘resistance’ symbol of a little country in Balkans, from time near the beginning of the century). Fans of the book will know what that is, though, and non-fans (and by this I mean people who haven’t read it yet – I can hardly imagine that someone could read the book and NOT be a fan, heheh), you might be tempted to read it, and you should. It seems that Neuromancer has finally become ‘a work in progress’, so I’m happy about it, and can’t wait to see the film’s reimagining of the book settings. It is suggested that a 2014 release is possible – coinciding nicely with the 30th anniversary of the novel’s publication, so stay tuned!

154

Source: Filmofilia Author: Vesna Sundrider

FILM CORNER

155

FRENZY SPARK

TV CUISINE

The Wire is a comprehensive series where nothing escapes. Like most TV shows that were p Or how the creators would say: Cop series in which the cops do not have much opportunity t David Simon has decided to spend a year with the detectives of Baltimore’s homicide police department. As a result of this experiment, the book Homicide: A Year on the Killing Streets was written. However, it is hard to believe that even Simon himself didn’t expect this book to change not only the history of journalism, but the history of TV series all together. It was not long before the TV series by the same name appeared. We watched religiously and enjoyed the realistic world of detectives who are imperfect, unlike those we are used to watch in Hollywood movies. Depraved in different ways, questioning their own sexuality, victims of sexism ... but we can recognize someone we already know (very well even) in each character and when the series comes to an end, we will miss their company as we would miss the company of friends with whom, for some reason, we suddenly found ourselves not being in contact with. However, David Simon’s role in making this series was, to say the least, limited. David himself was not entirely pleased

FRENZY SPARK

with the presentation through the TV cast members of the real life characters, whom he got to know while worked with for a year. Maybe it’s just the feeling of incomplete satisfaction and the experience he gained while writing episodes of Homicide that forced him to infiltrate deeper into the world and the format of the modern TV series. However, afterwards, a real masterpiece was created. Simon first created The Corner, in cooperation with Ed Burns (one of the detectives he met while writing the book Homicide: A Year on the Killing Streets). The Corner is a semi-documentary series that deals with drug dealers. The research done wile making this series will help him on many occasions during the creation of the highest point of his career and TV series in general. It is, of course, The Wire. Although it can be placed in the crime genre, The Wire is so much more than that. It is a drama as well as political tragedy, but also an intimate TV series. Each season puts a focus on different topic: drug trafficking, shipyard and harbour, the city government and bureaucracy,

156

school system and the print media. There is no leading role, although, some of the characters are appearing in the show during all five seasons. It will happen that some of the characters disappear for an entire season, just to come back again in some of the later ones. Just like in real life. On occasion we would be sorry that the writers didn’t develop some of our favorite characters a little bit further. But The Wire is not courting viewers. Also, the main weapon of the most TV series is, so called cliffhanger, dramatical hook at the end of the each episode that will keep you wanting to see the next one and find out what happens - in The Wire, this moment is almost absent. Instead of anticipation, The Wire episodes end with a cathartic feeling. The Wire is a comprehensive series where nothing escapes. Like most TV shows that were produced by the HBO, The Wire is slow, without much action with the emphasis on the drama. Or how the creators would say: Cop series in which the cops do not have much opportunity to fire guns.

TV CUISINE

produced by the HBO, The Wire is slow, without much action with the emphasis on the drama. to fire guns. It should be kept in mind that the plot of each season (and all seasons in total) is a tiny but perfect Swiss made watch which ticks unmistakably. But also, The Wire is all about the incredibly strong characters. Whether the subject of the episode is, probably the most popular character in the history of TV series, Omar - a modern Robin Hood, a homosexual who plunders dealers and who, until the very end, almost seems like a fantastic entity; or Avon Barksdale whose character is based on a real person about whom even a documentary is made: The Avon Barksdale Story: Legends of the Unwired. You can tell by the following fact that the world which Simon and Burns wrote about is realistic, since it was also mentioned in the documentary about Barksdale. He was once shot from a close range (he survived), only to be attacked in the hospital while he was in a coma and three bullets were fired into his head. Which he shockingly survived as well. The creators didn’t include these moments into series – too much Hollywood, they thought. Who would believe this to be true?

Simon and Burns do not “protect” their characters and therefore you should not be surprised that every now and then someone gets hurt, or die, someone who we thought would be there, maybe not only until the end of the season, but until the end of the entire series as well. These characters, simply, seem larger than life. Even when it comes to “small talk” about the detectives who are trying to balance work and family life, we absorb every word, every shot. We watch how detective McNulty tries to settle down, to leave his work for good, we watch it, even though we know that this is impossible as well as he does. The situation is similar with Kima and her homosexual partner. Good writing skills of Simon and Burns are reflected in the fact that they managed to make some things serious, which wouldn’t be the case if someone else tried to do the same, but they made it possible and even logical. I primarily think of the change of generations, a circular structure in which everyone has its own rise and inevitable fall until someone new takes their place as well and so on. Crime writers George Pelekanos and

157

Dennis Lehane joined as co-writers in some of the later seasons and they have contributed to the series, but it is obvious that all this wouldn’t have been possible without the two phenomenal directors. The series was nominated for the fortythree awards and won eight. The Wire is often being called “the visual book” due to it’s structure and the manner of storytelling which is much more similar to the novel than the classic TV series format. Indeed, once you immerse yourself into The Wire, you’ll have the impression of reading a huge book of five volumes and you wouldn’t want anyone to disturb you until you’re finished reading. And then, you’ll want to be alone for a while, in order to recap everything. Even the intro itself - with the Tom Waits’ music, changes from season to season, but never dramatically, even when performed as a cover by different artists - is an adequate cover for this epic piece. Turn the first page.

Author: Željko Obrenović Translated by: Aleksandra Hegediš & Dražen Pekušić

FRENZY SPARK

ART & CRAFT FRENZY SPARK

158

159

FRENZY SPARK

160

ART & CRAFT

His paintings show extremes of emotion and maybe that is the reason why they occupy our attention so firmly. As soon as we even sneak a peek at Jeremy Geddes work, we recognize photorealism. However, I just had to check twice. The precision that he brings into his work is completely amazing and makes it hard to believe that we are not looking at the actual photographs. Why was Jeremy’s case different? Definition says:” When observing a Photorealist painting, the viewer is always aware that they are looking at a painting.” Well, for a moment there, I wasn’t sure. The motives he picked are a clear sign but a precision is almost unbelievable. The motives in photorealism we most often see are landscapes, mostly urban at that, portraits and still life. Geddes didn’t miss any of them, but he found a very recognizable way to incorporate them all into his paintings, with surreal elements. Jeremy was born in New Zealand, but lives and works in Melbourne, Australia. After finishing Victorian College of Arts he started to paint more seriously. He also illustrated comic book covers in collaboration with his friend Ashley Wood. He is widely known for his Cosmonaut series of paintings. On his website we can find paintings created in 2007 and later. While painting, he uses oil on board and oil on linen.

161

FRENZY SPARK

ART & CRAFT

Definition says: ”When observing a Photorealist painting, the viewer is always aware that they are looking at a painting.”

FRENZY SPARK

162

The quality of his work is recognized by many. He won the Spectrum Gold Award for the creation of the cover for comics Doomed #4, as well as the Chricton Award. Children’s picture book The Mystery of Eilean Mor, created by Geddes, was short listed for The Aurealis Awards in 2005 and was named as one of the CBC Notable Books in 2006. His paintings show extremes of emotion and maybe that is the reason why they occupy our attention so firmly. Or maybe Jeremy’s methodical approach while creating them is the reason. “How does he achieve such precision?” one might ask. Jeremy explains that, before doing the final version of the painting, he starts with a small, preliminary painting where he tries out the composition and does most of the experimenting. Sometimes, he makes even more than one. No room for mistakes in his approach. Salute!

“Everyone brings their own baggage and you can’t control for that, so I just try to make an image that will create a spark that the viewer can take and make his or her own”

163

FRENZY SPARK

164

Sources: http://en.wikipedia.org/wiki/Jeremy_Geddes http://www.jeremygeddesart.com/

ART & CRAFT

The precision that he brings into his work is completely amazing and makes it hard to believe that we are not looking at the actual photographs.

However, Jeremy says that he always aims toward progress. Personal growth, above all. Even with the work that is already recognized as undeniable quality he insists on painting even better paintings. Highlight of his art career is when he gets “at least a bit of a painting good enough, it doesn’t happen too often, but it’s nice when it does”. When asked by the Australian Edge: What do you hope the viewer will take away from your paintings? self-critical Geddes answered: “I don’t mind what they get from them. I have certain feelings that I’m trying to capture in the paintings, and hopefully they pass on to at least a few of the people who view them, but any sort of transmission of this nature is muddy and imprecise at the best of times. Everyone brings their own baggage and you can’t control for that, so I just try to make an image that will create a spark that the viewer can take and make his or her own”. Hurry up and find your spark ;)!

165

Author: Aleksandra Hegediš

FRENZY SPARK

Agencija za prevode, dobarprevod.com, dobarprevod@gmail.com

FRENZY SPARK

166