ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ γ΄ λυκείου
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΑΠΟΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ M.Sc. BIΟΛΟΓΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο : ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ 1.1 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ 1. Ανθρώπινος μηχανισμός θερμορύθμισης, όταν η θερμοκρασία του εξωτερικού περιβάλλοντος είναι μεγαλύτερη από 36,6οC. ΠΡΟΣΟΧΗ: Λέξεις κλειδιά: Θερμοϋποδοχείς → ανιχνεύουν Γενικό κέντρο αισθήσεων → αντιλαβάνεται Κέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας → ρυθμίζει Κύριο ρόλο στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος παίζει ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
ΔΕΡΜΑ
ΘΕΡΜΟΫΠΟΔΟΧΕΙΣ
ΑΝΙΧΝΕΥΟΥΝ τη μεταβολή στη θερμοκρασία
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
ΚΕΝΤΡΟ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ
ΓΕΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ
ΑΓΓΕΙΑ
ΙΔΡΩΤΟΠΟΙΟΙ ΑΔΕΝΕΣ → ιδρώτας 1
6 ΔΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΡΩΤΟΖΩΩΝ ΜΥΚΗΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ Πρωτόζωα Μονοκύτταροι Ευκαρυωτικοί μικροοργανσιμοί, δηλαδή διαθέτουν οργανωμένο πυρήνα και μεμβρανώδη οργανίδια, όπως μιτοχόνδρια.
Αναπαραγώνται μονογονικά με απλή διχοτόμηση Κινούνται με ψευδοπόδια, βλεφαρίδες ή μαστίγια
Γενετικό υλικό : DNA ΟΧΙ
Μύκητες Μονοκύτταροι ή πολυκύτταροι Ευκαρυωτικοί μικροοργανσιμοί, δηλαδή διαθέτουν οργανωμένο πυρήνα και μεμβρανώδη οργανίδια, όπως μιτοχόνδρια.
Αναπαράγονται μονογονικά με απλή διχοτόμηση ή με εκβλάστηση Σχηματίζουν νηματοειδείς δομές τις υφές
Γενετικό υλικό : DNA ΟΧΙ
ΟΧΙ ΟΧΙ
ΟΧΙ
Έχουν ριβοσώματα ΟΧΙ
Έχουν ριβοσώματα ΟΧΙ
7
Βακτήρια Μονοκύτταροι Προκαρυωτικοί μικροοργανισμοί δηλαδή δεν διαθέτουν πυρήνα, αλλά το γενετικό τους υλικό βρίσκεται συγκεντρωμένο σε μια συγκεκριμένη περιοχή, που ονομάζεται πυρηνική περιοχή ή πυρηνοειδές και επίσης δεν διαθέτουν μεμβρανώδη οργανίδια. Αναπαραγώνται μονογονικά με απλή διχοτόμηση Κινούνται με βλεφαρίδες ή μαστίγια Σχηματίζουν αθροίσματα τις αποικίες Το σχήμα τους μπορεί να είναι ραβδοειδές (βάκιλοι), σφαιρικό (κόκκοι), ελικοειδές (σπειρύλλια) Γενετικό υλικό : DNA Διαθέτουν επιπλέον μόρια γενετικού υλικού τα πλασμίδια. Η πλασματική τους μεμβράνη περιβάλλεται από κυτταρικό τοίχωμα Μπορεί να διαθέτουν ένα επιπλέον περίβλημα την κάψα Έχουν ριβοσώματα Σε αντίξοες συνθήκες σχηματίζουν τα ενδοσπόρια Εκδηλώνουν την παθογονικότητά τους παράγοντας τοξίνες.
Ερωτήσεις
(παράγραφος 1.1. και 1.2.)
1) Τι είναι η ομοιόσταση και τι εξυπηρετεί; Αναφέρατε παραδείγματα ομοιοστατικών μηχανισμών στον άνθρωπο. 2) Περιγράψτε το θερμορυθμιστικό μηχανισμό του ανθρώπου στην περίπτωση που η θερμοκρασία του περιβάλλοντος : α) υψηλότερη και β) χαμηλότερη των 36,6 ο C. 3) Πώς μπορεί να διαταραχθεί η ομοιόσταση του ανθρώπου και ποιες οι πιθανές συνέπειες; 4) Αν οι θερμοϋποδοχείς βρίσκονται στο δέρμα για να έρχονται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον, τότε σε ποια σημεία του σώματος θα υπάρχουν οι υποδοχείς που αντιλαμβάνονται τις μεταβολές του pH, του CO2 και της γλυκόζης του αίματος; ---------------------------5) Τι είναι οι μικροοργανισμοί και σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται ανάλογα με το αν προκαλούν ασθένειες ή όχι; 6) Δώστε τους εξής ορισμούς : παράσιτο ,ξενιστής. 7) Τι είναι οι δυνητικά παθογόνοι μικροοργανισμοί; Ποια τα οφέλη από την ύπαρξή τους και υπό ποιες προϋποθέσεις προκαλούν ασθένειες; ---------------------------8) Είναι γνωστό ότι τα βακτήρια είναι πολύ ανθεκτικά δηλαδή επιβιώνουν υπό πολύ αντίξοες συνθήκες. Πώς το επιτυγχάνουν αυτό; 9) Γιατί οι ιοί θεωρούνται υποχρεωτικά κυτταρικά παράσιτα; 10) Αναπτύξτε την έννοια της εξειδίκευσης των ιών όσο αφορά την παθογόνο τους δράση. Υπάρχει αντίστοιχη εξειδίκευση και στις άλλες κατηγορίες παθογόνων μικροοργανισμών;
------------------------
11) Τι είναι η μόλυνση ,η λοίμωξη και τα λοιμώδη νοσήματα; Κατατάξτε τα σε χρονική σειρά.. 12) Το Μάρτιο του 2003 σημειώθηκε το πρώτο θανατηφόρο κρούσμα άτυπης πνευμονίας (SARS) στο Τορόντο το Καναδά. Οι υγειονομικές αρχές υποψιάστηκαν ότι ίσως το κρούσμα να οφείλεται σε κάποιο ιό που βρέθηκε στο αναπνευστικό σύστημα του νεκρού. Ποια βήματα οφείλουν να ακολουθήσουν; ώστε να σιγουρευτούν; 13) Αναφέρατε δύο διαφορές μεταξύ ενδοτοξινών και εξωτοξινών. 14) Πώς μεταδίδονται οι ασθένειες στον άνθρωπο; 15) Το πρωτόζωο Plasmodium vivax είναι το παράσιτο που προκαλεί την ελονοσία. Περιγράψτε τον κύκλο ζωής του. 16) Ποιες οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποτελεσματική πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων; Αναφερθείτε ειδικά στην περίπτωση της προστασίας των τροφίμων και του νερού από παθογόνους μικροοργανισμούς και στην περίπτωση της προστασίας από αφροδίσια νοσήματα. 11
1.3. Μηχανισμοί άμυνας του οργανισμού – Βασικές αρχές ανοσίας Η άμυνα του οργανισμού μας αποτελείται από ένα σύνολο μηχανισμών οι οποίοι διακρίνονται:
A) Ανάλογα με τη θέση τους 1 εξωτερική 2 εσωτερική Β) Ανάλογα με το αν έχουν γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση 1) μη ειδική 2) ειδική Συνδυάζοντας τις παραπάνω γραμμές άμυνας και λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν υπάρχει εξωτερική ειδική άμυνα, προκύπτουν οι παρακάτω συνδυασμοί: με βάση τη θέση ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ
ΜΗ ΕΙΔΙΚΗ ΕΙΔΙΚΗ
με βάση τη δράση ΜΗ ΕΙΔΙΚΗ
ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ
ΕΙΔΙΚΗ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ Παράγραφος 1.3.1. : Μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας
Οι μη ειδικοί μηχανισμοί άμυνας μπορούν να αντιμετωπίσουν “οποιονδήποτε’’ παθογόνο μικροοργανισμό. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ : Υπάρχουν μη ειδική μηχανισμοί άμυνας, όπως η λυσοζύμη του δέρματος, που είναι αποτελεσματική μόνον έναντι των βακτηρίων, αυτό δε σημαίνει ότι είναι ειδική άμυνα, γιατί αφορά έναν μεγάλο αριθμό βακτηρίων. Η ειδική άμυνα είναι πολύ ειδική! Δηλαδή, τα αντισώματα για παράδειγμα που ανήκουν στην ειδική άμυνα, είναι εξειδικευμένα για να αναγνωρίζουν ένα συγκεκριμένο στέλεχος ενός ιού Για παράδειγμα, αλλά αντισώματα παράγουμε για τον ιό της γρίπης του 2007 και άλλα για το στέλεχος του 2008. Σχήμα Β1 : Οι εξωτερικοί μη ειδικοί μηχανισμοί άμυνας παρεμποδίζουν την είσοδο των παθογόνων μικροοργανισμών και υπάρχουν ανεξάρτητα από την παρουσία των μικροοργανισμών ή όχι. 15
Επιπλέον παρατηρήσεις
Τα αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα, τα Τ βοηθητικά και τα Τ κατασταλτικά κύτταρα ρυθμίζουν τη δράση των λεμφοκυττάρων, ενώ τα Τ-κυτταροτοξικά και τα πλασματοκύτταρα είναι «εκτελεστικά» κύτταρα. Ανοσία : ο ορισμός βρίσκεται στις σελίδες 34 + 39 Συνδυάζοντας τις 2 παραγράφους του βιβλίου : Ανοσία είναι η ικανότητα κάθε οργανισμού να αναγνωρίζει οποιαδήποτε ξένη προς αυτόν ουσία και να αντιδρά παράγοντας εξειδικευμένα κυτταρικά προϊόντα (αντισώματα) και εξειδικευμένα κύτταρα, ώστε να την εξουδετερώσει. Διακρίνεται σε ενεργητική και παθητική. ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΒΑΣΗ ΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ Κριτήριο Τύποι ανοσίας Ι) Το είδος των προϊόντων της Α) αν είναι αντισώματα = ΧΥΜΙΚΗ ανοσοβιολογικής απόκρισης ΑΝΟΣΙΑ Β) αν είναι Τ – κυτταροτοξικά λεμφοκύτταρα = ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ ΙΙ) Το «ποιος» παράγει τα αντισώματα Α) Αν τα αντισώματα τα παράγει ο ίδιος ο οργανισμός = ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ Β) Αν παρέχονται έτοιμα αντισώματα, που έχουν παραχθεί σε άλλον οργανισμό = ΧΥΜΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ ΙΙΙ) Αν γίνεται με παρέμβαση του ανθρώπου Α) ΦΥΣΙΚΗ ή όχι Β) ΤΕΧΝΗΤΗ Έτσι για παράδειγμα ο ορός είναι : ΧΥΜΙΚΗ (αντισώματα) + ΠΑΘΗΤΙΚΗ (χορήγηση έτοιμων αντισωμάτων) + ΤΕΧΝΗΤΗ Βρείτε τι είναι το εμβόλιο και τι η μεταφορά αντισωμάτων δια μέσω του πλακούντα.
Για τα εμβόλια : Περιέχουν : νεκρούς ή εξασθενημένους παθογόνους μικροοργανισμούς τμήματα νεκρών παθογόνων μικροοργανισμών αδρανοποιημένες τοξίνες. Ενεργοποιούν το ανοσοβιολογικό μας σύστημα και παράγονται κύτταρα μνήμης έτσι ώστε σε ενδεχόμενη επαφή με τον παθογόνο μικροοργανισμό να εκδηλωθεί η δευτερογενής απόκριση, με αποτέλεσμα την αποτελεσματική μας προστασία. Αποτελούν μέσο ΠΡΟΛΗΨΗΣ Το εμβολιασμένο άτομο δεν εκδηλώνει την ασθένεια για την οποία εμβολιάστηκε, κι ούτε τη μεταδίδει. Διαφορές εμβολίων-ορών 1. Ορισμός: τι περιέχουν σελ. 39 + σελ. 40 2. Τα εμβόλια παρέχουν ενεργητική ανοσία γιατί το άτομο παράγει μόνο του κύτταρα μνήμης κι έτσι αποκτά ανοσία Οι οροί παρέχουν παθητική ανοσία γιατί τα αντισώματα χορηγούνται έτοιμα στον οργανισμό και δεν παράγονται από αυτόν 25
2ο κεφάλαιο: Άνθρωπος και Περιβάλλον Παράγραφος 2.1: Η έννοια του οικοσυστήματος Σχήμα1: Ορισμός οικοσυστήματος Σύστημα μελέτης
αλληλεπίδραση
Βιοτικοί παράγοντες: Ζωντανοί οργανισμοί
αλληλεπίδραση
Αβιοτικοί παράγοντες: Φως νερό ανόργανα υλικά κλπ
Στο οικοσύστημα λοιπόν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις μεταξύ: α) ζωντανών οργανισμών και β) μεταξύ αβιοτικών και βιοτικών παραγόντων Σχήμα 2: Επίπεδα οργάνωσης οικοσυστήματος
Άτομα είδους Γ = πληθυσμός Γ
Άτομα είδους Α = πληθυσμός
Α
αλληλεπιδράσεις
Άτομα είδους Β = πληθυσμός Β
Σχήμα 3: Άρα συνολικά:
αλληλεπίδραση
Συναποτελούν τη βιοκοινότητα
Βιοτικοί παράγοντες: Ζωντανοί οργανισμοί
Βιοκοινότητα = το σύνολο των πληθυσμών με τις αλληλεπιδράσεις τους
Η βιοκοινότητα ζει σε μια περιοχή, το Βιότοπο και αλληλεπιδρά με αυτόν
Οικοσύστημα = σύστημα μελέτης
αλληλεπίδραση
34
Αβιοτικοί παράγοντες: Φως νερό ανόργανα υλικά κλπ
Χαρακτηρίζουν το βιότοπο
Απαντήσεις στις Ερωτήσεις του Σχολικού Βιβλίου Παράγραφος 2.1 1. Βλέπε τον ορισμό του οικοσυστήματος. Αυτό αποτελείται από τους βιοτικούς παράγοντες (ζωντανοί οργανισμοί), από τους αβιοτικούς παράγοντες, αλλά και από τις αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους. Δεν θα είχε νόημα να μελετήσουμε τον καθένα παράγοντα ξεχωριστά γιατί η ύπαρξη και η μορφή του κάθε παράγοντα επηρεάζεται από όλους τους άλλους και τους επηρεάζει επίσης. Δεν θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε την ύπαρξη και τη μορφή των διαφόρων παραγόντων του οικοσυστήματος χωρίς να λάβουμε υπόψη και όλους τους άλλους. Παράδειγμα: Αν διαπιστώσουμε ότι ένς πληθυσμός πτηνών μειώνεται, πρέπει να λάβουμε υπόψη την επάρκεια τροφής και νερού, το κλίμα, τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις και πολλά άλλα στοιχεία για να ερμηνεύσουμε τη μείωση αυτή. 2. Η πόλη είναι ετερότροφο οικοσύστημα γιατί οι παραγωγοί της δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες των ανθρώπων (καταναλωτές). Το ίδιο ισχύει και για το νερό.Τέλος, οι αποικοδομητές δεν επαρκούν για να αποικοδομήσουν τις ποσότητες νεκρού υλικού που παράγονται από αυτούς. Άρα η πόλη έχει εισροές ενέργειας (τροφή) από άλλα οικοσυστήματα (πχ καλλιέργειες σε επαρχιακές περιοχές), καθώς και νερού, και εκροές νεκρής ύλης (απεκκρίσεις, σκουπίδια) προς γειτονικά πάλι οικοσυστήματα (θάλασσα, λίμνη, χωματερές κλπ). 3. Βλέπε σημειώσεις φυλλαδίου σελίδα 3. Πρώτη περίπτωση: Σε ένα αυτότροφο οικοσύστημα, οι παραγωγοί και οι καταναλωτές είναι άκρως απαραίτητοι και οι καταναλωτές όχι. Δεύτερη περίπτωση: Σε ένα ετερότροφο οικοσύστημα δεν είναι απαραίτητοι οι παραγωγοί γιατί εισέρχεται ενέργεια από άλλα οικοσυστήματα. Επίσης, ενώ υπάρχουν πολλά λύματα και σκουπίδια, αυτά διοχετεύονται προς άλλες περιοχές για να αποικοδομηθούν κι έτσι ούτε οι αποικοδομητές είναι απαραίτητοι. Απαραίτητοι είναι μόνο οι καταναλωτές προκειμένου να γίνει η διανομή ενέργειας μέσα από τις τροφικές σχέσεις, και να υπάρχει το βιοτικό στοιχείο του ετερότροφου αυτού οικοσυστήματος. 4. Στα φυσικά οικοσυστήματα υπάρχει ποικιλότητα αβιοτικών και βιοτικών πααγόντων, η οποία εξασφαλίζει μηχανισμούς διατήρησης της ισορροπίας του οικοσυστήματος. (βλέπε σελίδα 73). Τι αντίθετο ισχύει για τις καλλιέργειες άρα η παραμικρή διαταραχή των συνθηκών και του πλήθους των οργανισμών που ζουν εκεί μπορεί να προκαλέσει καταστροφή του οικοσυστήματος αυτού. Παράδειγμα: Έστω ότι ένα έντομο αναπτύσσεται σε μιά καλλιέργεια και ότι αυτό καταστρέφει το φυτικό είδος Α. Είναι απίθανο να υπάρχει κάποιος φυσικός εχθρός του εντόμου στην καλλιέργεια από πριν, κι έτσι το έντομο δρα ανενόχλητο και καταστρέφει τα φυτά Α της καλλιέργειας. Έστω τώρα ότι το ίδιο έντομο εμφανίζεται σε ένα δάσος. Είναι πολύ πιθανό, λόγω μεγαλύτερης ποικιλότητας, να υπάρχει κάποιο άλλο έντομο που να το τρώει, κι έτσι να μειώσει τη βλαπτική του δράση απέναντι στο φυτό Α. Παράγραφος 2.2
45
από τα διάτομα, αυτά θα μειωθούν γιατί καταναλώνονται περισσότερο από πριν. Η μείωση των διατόμων θα προκαλέσει σχετική μείωση και των σκουληκιών, καθώς τα διάτομα είναι η τροφή τους. Η μεταβολή αυτή, μάλιστα, θα είναι σχετικά έντονη γιατί τα σκουλήκια δεν έχουν άλλες τροφικές επιλογές, που θα μπορούσαν να ευνοήσουν την επιβίωσή τους. Ερώτημα 3ο : Εφόσον ο κύκλος του αζώτου στα υδάτινα οικοσυστήματα είναι ανάλογος με αυτόν στα υδάτινα, θα πρέπει το φυτοπλαγτόν (παραγωγοί) να δεσμεύει νιτρικά ιόντα και να τα ενσωματώνουν στη βιομάζα τους, οι καταναλωτές να παίρνουν αυτό το άζωτο από τους παραγωγούς με την τροφή τους, και οι αποοικοδομητές να επιστρέφουν το άζωτο στην ανόργανη μορφή της αμμωνίας, που μετατρέπεται τελικά σε ελεύθερα νιτρικά ιόντα. Όσο αφορά λοιπόν την ερμηνεία του διαγράμματος, παρατηρούμε ότι από την επιφάνεια ως το βάθος των 800m η συγκέντρωση των νιτρικών ιόντων αυξάνεται. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στα μικρά βάθη γίνεται πιο έντονη απορρόφηση νιτρικών από τους παραγωγούς σε σχέση με τα μεγαλύτερα βάθη. Αυτό οφείλεται στο ότι οι παραγωγοί είναι περισσότεροι, γιατί και το φως είναι περισσότερο στα μικρά βάθη, και αντίστροφα. Η δε σχέση του φωτός με τους παραγωγούς είναι γνωστή, διότι αυτοί είναι αυτότροφοι οργανισμοί που εξαρτώνται ενεργειακά από τον ήλιο (φωτοσύνθεση). Άρα τα νιτρικά ιόντα που απελευθερώνουν οι αποικοδομητές δεσμεύονται αμέσως από τους παραγωγούς στα μικρά βάθη, και γι’αυτό η συγκέντρωσή τους παραμένει χαμηλή.
Ασκήσεις 2ου κεφαλαίου: Ύλη-Ενέργεια Μέρος 1ο: Ροή ενέργειας – Ο κανόνας του 10% Έχοντας υπόψη το διάγραμμα ροής της ενέργειας και της ύλης της σελίδας 3 και 4: Ήλιος Κάποιο ποσό ενέργειας πέφτει στα φύλλα των παραγωγών (100%)
Αυτά που δεν τρώγονται πεθαίνουν και αποικοδομούνται (Γ) Αποικοδομητές
Το μεγαλύτερο μέρος δε δεσμεύεται (99%)
ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ Δεσμεύουν ένα μέρος της ενέργειας αυτής (1%)
Ένα μέρος από αυτά που τρώγονται απεκκρίνονται (Β’)
Ένα μέρος το καταναλώνουν για τις ανάγκες τους (Α)
Ένα μέρος των παραγωγών τρώγεται από τους 1-κατ/τές (Β)
ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ 1ης τάξης Τελικά δεσμεύουν το 10% της ενέργειας που δέσμευσαν οι παραγωγοί 50
3o ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1) Για ποιούς λόγους άργησε να γίνει αποδεκτή η θεωρία της εξέλιξης όπως αυτή διατυπώθηκε από τον Δαρβίνο; 2) Σε τι διαφοροποιήθηκε ο Δαρβίνος από άλλους μελετητές της εξέλιξης; 3) Για ποιό λόγο μελετάμε τη θεωρία της εξέλιξης; 4) Ποιες θεωρίες εξηγούν την ποικιλία των οργανισμών που υπάρχουν στη Γη; 5) Nα δώσετε τους παρακάτω ορισμούς: ταξινόμηση, είδος, πληθυσμός. 6) α) Για ποιο λόγο είναι απαραίτητη η κατάταξη των οργανισμών σε ομάδες; β) Να αναφερετε με τη σειρά ξεκινώντας από το είδος της ομάδες ταξινόμησης που γνωρίζετε, καθώς επίσης και να ονομάσετε τις αντίστοιχες ομάδες ταξινόμησης στις οποίες ανήκει ο άνθρωπος. 7) Γιατί η έννοια του πληθυσμού δεν είναι επαρκής για την κατάταξη των οργανισμών σε ομάδες και απαιτείται στην επιστήμη της εξέλιξης η εισαγωγή μιας ευρύτερης έννοιας, αυτής του είδους; 8) Με ποια κριτήρια κατατάσσονται σήμερα οι οργανισμοί σε ένα κοινό είδος; 9) Σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται το τυπολογικό κριτήριο του είδους; 10) Εκτός από την ανάγκη για ορισμό του είδους τι άλλο εξυπηρετεί το τυπολογικό κριτήριο του είδους και από ποιόν εισήχθη; 11) Για ποιό λόγο το είδος αποτελεί θεμελιώδη μονάδα ταξινόμησης; 12) Ποιός είναι ο πρώτος που υποστήριξε ότι τα είδη μεταβάλλονται; 13) Να αναφερετε τα βασικά σημεία της εξελικτικής θεωρίας του Λαμαρκ 14) Να διατυπώσετε την αρχή της χρήσης και της αχρησίας της θεωρίας του Λαμαρκ. 15) Ποια από τις παρακάτω προτάσεις για τον Κάρολο Δαρβίνο είναι σωστή; α) Ο Δαρβίνος υποστήριξε το μηχανισμό εξέλιξης των ειδών που είχε προτείνει και ο Λαμαρκ. β) Ο Δαρβίνος κατάλαβε ότι η ποικιλομορφία των φυτικών και ζωικών ειδών οφείλεται στις μεταλλάξεις του γενετικού υλικού των οργανισμών. γ) Ο Δαρβίνος συνέβαλε την ιδέα της εξέλιξης. 16) Ποια η προσφορά της δαρβινικής θεωρίας στην επιστήμη; 17) Τι εννοούν οι βιολόγοι όταν λένε ότι τα είδη εξελίσσονται; α) Ότι τα είδη βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου β) Ότι τα είδη μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου γ) Ότι υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι οργανισμοί. Αιτιολογήστε την απάντησή σας 18) Το παράδειγμα του βιομηχανικού μελανισμού δείχνει: α) Ότι μια αλλαγή στο περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει στην εξέλιξη των ειδών β) Η εξέλιξη συμβαίνει μόνο στις βιομηχανικές περιοχές Αιτιολογήστε την απάντησή σας.
58
Ελ. Βενιζέλου 150, 176 76 Καλλιθέα τηλ.: 210 95 92 070 fax: 210 95 65 108 e-mail: zafirop@acci.gr
Μαντζαγριωτάκη 89, 176 72 Καλλιθέα τηλ. / fax: 210 95 33 254 e-mail: ster14@otenet.gr