4.1.2. Procedura badawcza

2a) Jeżeli tak, to w jakich obszarach problemy się uwypuklały (np. zakwaterowanie, transport i orientacja w terenie, zakupy, opieka medyczna, kanały komunikowania się, zajęcia poza uczelnią, kontakty z obywatelami kraju goszczącego, inne)? 2b) Jeżeli tak, to jakiego rodzaju były to wyzwania? 2c) Czy wyzwania były związane z ich kompetencjami językowymi w języku polskim lub angielskim?

Pytanie badawcze 3: Jakie czynniki miały największy wpływ na ich końcową pozytywną lub negatywną ocenę pobytu w Polsce?

4.1.2. Procedura badawcza

Dane analityczne zostały zebrane za pomocą 53 wywiadów narracyjnych przeprowadzonych w maju i czerwcu 2018 r. (n = 28) oraz w maju i czerwcu 2019 r. (n = 25) w Polsce. Zapis dźwiękowy wywiadów trwa łącznie 892,36 minut. Średnia sesja trwała 17,6 minuty (Min = 4,19 min; Max = 48,42 min; Me = 16,83 min). Aby zwiększyć poziom komfortu osób uczestniczących w badaniu oraz zapewnić autentyczność nagrywanych sesji, prowadzący wywiady zapewnili respondentów, że ich tożsamość pozostanie anonimowa, a materiał zostanie wykorzystany wyłącznie do celów badawczych. Nagrania spisano dosłownie, zgodnie z uproszczonymi konwencjami transkrypcji opracowanymi przez Davida Bojego (1991), przedstawionymi w Załączniku 1b. W poszczególnych transkrypcjach9 prowadzący badanie został zakodowany jako „I” (od ang. interviewer), a respondent jako „R” (od ang. respondent). Następnym krokiem była analiza zebranych narracji. Opisując wyniki badania, posługujemy się imiennymi pseudonimami.

Zbieranie i wstępne analizowanie danych odbywało się na bieżąco, aż do momentu osiągnięcia nasycenia próby badawczej pod względem wiedzonośnym, czyli do momentu, w którym zbierane dane przestały wnosić nowe zagadnienia lub też punkty widzenia (por. Charmaz, 2009). W podejściu jakościowym przeciętna wielkość próby oscyluje w granicach 20–30 wywiadów, w zależności od typu badania. Przykładowo w badaniach opierających się na teorii ugruntowanej jest to 20–30 wywiadów, w badaniach fenomenologicznych 5–25, a w badaniach etnograficznych 30–60 wywiadów (Pasikowski, 2015). Z uwagi na trudności z definitywnym określeniem wielkości próby decyzja o osiągnięciu nasycenia została oparta na zasadzie teoretycznej wystarczalności (Dey, 1999, za: Charmaz, 2009).

9 Przykładowe transkrypcje kilku wywiadów są dostępne pod adresem: https://doi.org/10.47050/65591425.app

Właściwa analiza danych składała się z czterech głównych etapów: 1. Pierwszy z nich polegał na zakodowaniu stenogramów wywiadów i relacji z wywiadów, wstępnej kategoryzacji wątków oraz ich zbiorczym zestawieniu ilościowym wraz z danymi demograficznymi respondentów w arkuszu kalkulacyjnym (Załącznik 2, Tabele A1–A8). 2. Drugi etap, skupiający się na pytaniach badawczych, polegał na poszukiwaniu powtarzalnych wzorców i słów kluczowych. Ważnymi w procesie analizy były te wydarzenia, które zostały przedstawione przez respondentów jako punkty zwrotne, wyzwania lub kryzysy. 3. Trzeci etap miał charakter jakościowy. Po zidentyfikowaniu wzorców przeprowadzono ponowną, wnikliwą lekturę i zbadano każdy wyodrębniony temat, aby uzyskać wgląd w proces budowania przez respondentów społecznych znaczeń związanych z ich doświadczeniem pobytu za granicą. 4. Na czwartym etapie wyciągnięto wnioski z analizy i sformułowano rekomendacje.

Jak już wspomniano, aby uniknąć pułapki zniekształcania przez respondentów narracji snutych w odpowiedzi na zadawane pytania, ankieterzy starali się budować dobre relacje z uczestnikami badania (np. spotkanie przed wywiadem, spotkanie w przyjemnym miejscu, czasem u ankietera, prowadzenie wywiadu w przyjazny, półformalny sposób).

Zastosowano celowy dobór próby i jednorodną strategię doboru respondentów (ang. homogenous sampling). To rozwiązanie umożliwiło dotarcie do określonej grupy osób, które łączą wspólne cechy oraz uzyskanie spójnego profilu respondentów (por. Dörnyei, 2007). Zaznaczyć należy, że jest to technika niestatystyczna, odrzucająca formalne procedury losowego doboru próby, co sprawia, że uogólnianie wyników na całą populację nie jest uprawnione. Do badania zostały zakwalifikowane młode osoby dorosłe (18–30 lat), obywatele innych krajów, których wspólnym doświadczeniem był pobyt w Polsce w ramach udziału w międzynarodowym programie edukacyjnym.

Ważnym elementem projektu był jego międzykulturowy i międzynarodowy kontekst, który miał istotny wpływ na proces badawczy. Jednym z decydujących czynników był sam język badania. Poszczególne wywiady prowadzone były w języku angielskim przez przeszkolonych ankieterów (studentów trzeciego roku lingwistyki stosowanej), dla których nie był to język ojczysty. Poza czterema wyjątkami angielski nie był też językiem ojczystym rozmówców. Pomimo deklarowanej znajomości angielskiego na poziomie co najmniej komunikatywnym prowadzenie wywiadu w języku obcym z pewnością wpłynęło na samą jakość stawianych pytań i uzyskiwanych odpowiedzi. Zauważalne były problemy z precyzyjnym