Sławomir Łais

„Złota gwiazdka”, czyli GOLD i STAR jako wsparcie uczenia się „w” i „z” codzienności

BARBARA HABRYCH

Z powodu pandemii nasza rzeczywistość w ciągu kilku dni radykalnie zmieniła się we wszystkich obszarach. Mam możliwość z bliska obserwować nauczycieli i osoby poszukujące (nowej) pracy. Obie te grupy wspieram zawodowo od wielu lat jako trenerka edukacji i rekruterka. Jeszcze kilka tygodni temu przygotowywałam szkolenie dla menedżerów, dotyczące sposobów i źródeł rekrutacji kandydatów w sytuacji, gdy o ręce do pracy było bardzo trudno. Obecnie na mojej „tablicy” LinkedIn codziennie pojawia się kilkanaście nowych wpisów zaczynających się od słów: „Niestety, w związku z pandemią, jestem zmuszony szukać zatrudnienia…”. Pojawiają się prognozy kilkunastoprocentowego bezrobocia i powrotu „rynku pracodawcy”.

Jeszcze kilka tygodni temu słyszałam od nauczycieli, że smartfony mają zgubny wpływ na dzieci, „zabijają relacje”, a w większości szkół obowiązywał całkowity zakaz korzystania z tych urządzeń. Dziś nauczyciele chcą się nauczyć, jak wykorzystać smartfony oraz komputery do prowadzenia lekcji zdalnych i utrzymania kontaktu z uczniami.

Przyspieszony kurs uczenia się „w” i „z” codzienności

Gdy w 2010 roku pisałam pracę dyplomową dotyczącą biograficznego uczenia się w miejscu pracy, cytowałam Adriannę Nizińską, która uważała, że „uczenie się ‘w’ i ‘z’ codzienności to może być jeden z najistotniejszych nurtów andragogiki XXI w., z pewnością jedna z bardziej interesujących refleksji nad wspomaganiem całożyciowego rozwoju”1 .

Przytaczałam także słowa Petera Alheita, który twierdził, że przedmiotem uczenia się może być samo życie, rozumiane jako „własne autokreacyjne działania podmiotów, refleksyjnie organizujących swoje doświadczenia w sposób, który generuje spójną osobowość, tożsamość, nadaje znaczenie historii ich życia oraz komunikowalną, społecznie żywą perspektywę świata życia kierującą ich działaniami”2 .

Czas pandemii powoduje, że każdy z nas przechodzi kryzys osobisty, ale doświadcza go zbiorowo, masowo, w tym samym czasie co inni. Warto sięgnąć

1.

2. Nizińska, A. (2008), Między nauczaniem a uczeniem się. Edukacyjne światy andragogów – praktyków, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW.

Tedder, M., Biesta, G. (2009), Uczenie się bez nauczania? Potencjał i ograniczenia biograficznego uczenia się dorosłych, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, 2(46).

po narzędzia, które pomogą „zorganizować” własne przeżycia i pogłębić refleksję niezbędną do uczenia się.

Jak w praktyce uczyć się „w” i „z” codzienności?

Proponuję dwa proste narzędzia, które wybrałam po rozmowach z osobami wspieranymi w procesach szkoleniowych, mentoringowych i rekrutacyjnych. Nazwy obu to akronimy od angielskich słów wyznaczających kolejne kroki postępowania. STAR, czyli gwiazda, to metoda stosowana przez rekruterów do badania kompetencji kandydatów do pracy. Zadajemy pytania o wcześniejsze doświadczenia i działania, które pozwalają dowiedzieć się, jak osoba ubiegająca się o zatrudnienie działa w konkretnych przypadkach, jak buduje swoje kompetencje. Gdy szukamy np. kogoś komunikatywnego, pytamy o sytuacje, w których wykorzystał swoje umiejętności w tym zakresie, a przy ocenie bierzemy pod uwagę cztery aspekty: → Situation (sytuacja): Opisz krótko sytuację, która wymagała od ciebie… (tu wstawiamy badaną kompetencję). → Task (wyzwanie): Co było wyzwaniem w tej sytuacji? → Action (działanie): Jakie działanie podjęłaś/podjąłeś? Jak się zachowałaś/zachowałeś? → Result (rezultat): Co dzięki temu osiągnęłaś/osiągnąłeś?

Czas pandemii powoduje, że każdy z nas przechodzi kryzys osobisty, ale doświadcza go zbiorowo, masowo, w tym samym czasie co inni. Warto sięgnąć po narzędzia, które pomogą „zorganizować” własne przeżycia i pogłębić refleksję niezbędną do uczenia się.

Jak wykorzystać to narzędzie do własnego rozwoju?

Pomyśl o pandemii jak o czasie, w którym rozwijasz posiadane kompetencje. Jedna z uczestniczek prowadzonego przeze mnie procesu mentoringowego opowiedziała podczas spotkania (oczywiście online), jak w ostatnich tygodniach wdrożyła w prywatnej placówce edukacyjnej (firma rodzinna) możliwości edukacji zdalnej oraz komunikacji nauczycieli z uczniami i rodzicami. Przeprowadziłam ją przez tę rozmowę, używając metody STAR.

W skrócie jej odpowiedzi brzmiały następująco: S – Sytuacja, której wszyscy doświadczamy: zawieszenie zajęć w szkołach, a następnie konieczność prowadzenia nauczania zdalnego wraz z obowiązkiem

realizacji podstawy programowej. Placówka prywatna, finansowana z czesnego rodziców. Zagrożenie: przeniesienie dzieci do innej szkoły. T – Wyzwaniem w tej sytuacji był brak narzędzi do komunikacji, niskie kompetencje cyfrowe nauczycieli, brak wcześniejszych doświadczeń w tych obszarach, niedostępność profesjonalnego zaplecza informatycznego, wysokie oczekiwania rodziców. A – Podjęte działania: sprawdzenie i wybór narzędzi komunikacji zdalnej przeznaczonych dla sektora edukacji; wypożyczenie sprzętu komputerowego nauczycielom i dzieciom; organizacja szkoleń dla nauczycieli; zaangażowanie członków rodziny posiadających kompetencje cyfrowe do wsparcia nauczycieli; utrzymanie komunikacji z rodzicami, badanie ich oczekiwań i aktywne odpowiadanie na nie. R – Po dwóch tygodniach kształcenie online funkcjonuje według dopasowanego do potrzeb i możliwości uczniów planu lekcji; nauczyciele odkrywają nowe sposoby pracy zdalnej, są zadowoleni z rozwoju kompetencji cyfrowych; rodzice kontaktują się z nauczycielami i korzystają z ich pomocy; dzieci uczą się, pozostając w kontakcie z pedagogami i rówieśnikami.

W odpowiedziach mojej podopiecznej (mentee) dostrzegłam, że rozwijała w działaniu: umiejętność diagnozowania trudności, planowania, generowania pomysłów, rozwiązywania problemów, delegowania zadań, tworzenia zespołu, inspirowania do działania, budowania relacji i rozumienia potrzeb innych.

Co ciekawe, powiedziała, że bez naszej rozmowy, bez zastanowienia się nad moimi pytaniami, trudno byłoby jej nazwać te kompetencje i dostrzec postęp, jaki zrobiła.

Przygotowując się na rozmowę rekrutacyjną, warto zajrzeć do sekcji „kompetencje/umiejętności” w swoim CV i zadać sobie pytanie, czy każdą z nich mogę udokumentować historią, którą potrafię dostosować do modelu STAR.

Metoda STAR pomaga opisać sukcesy i pozytywne rezultaty w obszarach uczenia się i rozwoju kompetencji.

Przygotowując się na rozmowę rekrutacyjną, warto zajrzeć do sekcji „kompetencje/umiejętności" w swoim CV i zadać sobie pytanie, czy każdą z nich mogę udokumentować historią, którą potrafię dostosować do modelu STAR.

A co, jeśli popełnimy błąd lub sukces nie będzie pełny?

W takiej sytuacji warto sięgnąć po „złoto” uczenia się na błędach, czyli GOLD: → Goal (cel): Co było twoim celem, co chciałaś/chciałeś osiągnąć? → Outcome (wynik): Jaki jest wynik twojego działania? → Learning (uczenie się): Czego się nauczyłaś/nauczyłeś? → Differently (inaczej): Co następnym razem zrobisz inaczej?

Choć często używamy tej metody w sposób dość naturalny, w czasie kryzysu warto te pytania zadać sobie świadomie, potraktować je z pełną powagą. Mam nadzieję, że po tym krótkim wprowadzeniu sięgniesz po „złotą gwiazdkę”, aby skuteczniej uczyć się „z” i „w” codzienności pandemii.

Barbara Habrych

Pedagożka, ekspertka HR, trenerka biznesu i edukacji. Specjalizuje się w tematyce rekrutacji i rynku pracy, uczenia się dorosłych, tutoringu i rozwijania kompetencji przyszłości. Ambasadorka EPALE.