Anna Jarzębska, Grzegorz Idziak

„Dziecięce” metody ewaluacji

Z okazji Dnia Dziecka przedstawiam metody zbierania informacji ewaluacyjnych stosowane w pracy z dziećmi, które doskonale sprawdzają się również w pracy z dorosłymi. Co więcej, dorośli są zachwyceni, gdy sięgam po nie na szkoleniach – szczególnie tych trudnych merytorycznie i wymagających dużego skupienia. W takiej sytuacji ewaluacja staje się odpoczynkiem, przekierowuje uwagę na inne tory, stanowi rodzaj energizera. Jednocześnie jest doskonałą metodą zebrania informacji zwrotnej, umożliwiającą zastanowienie nad procesem uczenia się i osiąganymi efektami. Jest też sposobem na odczarowanie czasem nudnej i śmiertelnie poważnej ewaluacji oraz pokazanie, że może to być przyjemny element wspólnej pracy nad jakością szkolenia. Zachęcam do wypróbowania!

BEATA CIĘŻKA

Kosz, walizka, worek

→ Cel: Podsumowanie efektów szkolenia. → Przygotowanie: Na flipcharcie lub tablicy rysujemy schematyczne obrazki kosza, walizki i worka. Obok rysunków możemy napisać objaśnienia: ◊ walizka: „Co zabieram ze sobą ze szkolenia?” (co mi się przyda, co wykorzystam w swojej pracy, co uważam za szczególnie użyteczne), ◊ kosz: „Co było zbędne na szkoleniu?” (nieużyteczne, niepotrzebne, o czym z pewnością szybko zapomnę), ◊ worek: „Czego zabrakło?” (co powinno się pojawić, o co można uzupełnić kolejne szkolenie). → Wykonanie: Uczestnicy mogą formułować swoje opinie na karteczkach samoprzylepnych i przyklejać je na rysunki lub pisać bezpośrednio na ilustracjach. Później omawiane są wyniki. Warto wykorzystać dyskusję, która się wywiąże, do wzmocnienia efektów szkolenia, np. przez identyfikację planów praktycznego wykorzystania wiedzy z walizki przez uczestników.

Tarcza strzelnicza

→ Cel: Szybkie zebranie informacji zwrotnej od uczestników szkolenia (metoda może służyć do ewaluacji cząstkowej lub końcowej). → Przygotowanie: Rysujemy na flipcharcie lub tablicy tarcze do rzutek z cyframi od 5 (środek tarczy) do 0 (obwód), które wskazują punktację.

Za ich pomocą możemy dokonać oceny jednego elementu, np. przydatności szkolenia. Możemy również ocenić więcej kategorii, np. podzieliwszy tarczę na cztery ćwiartki, podsumować przydatność szkolenia, możliwość wymiany doświadczeń, atmosferę, organizację. Można również zastosować inne kategorie oceny lub nawet podzielić tarczę na ósemki (jak tort), jednak taka komplikacja sprawdzi się jedynie w bardzo małych grupach. → Wykonanie: Uczestnicy podchodzą do tarczy i zaznaczają kropką swoją ocenę (gdy mamy ćwiartki oznaczające różne kategorie, to kropkę należy postawić w każdej z nich). Jeżeli tarcza jest przypięta do tablicy korkowej, to można zastosować prawdziwe rzutki lub wypukłe pinezki. Następnie należy omówić wyniki, zwracając uwagę na skupienia ocen i ich rozrzut, a w dyskusji spróbować zinterpretować otrzymane rezultaty.

Ręka

→ Cel: Podsumowanie przebiegu i efektów szkolenia. → Przygotowanie: Uczestnicy otrzymują kartki (lepiej sprawdza się grubszy papier) i są proszeni o odrysowanie na nich własnych dłoni. Każdemu z palców zostaje przypisana jedna kategoria oceny, np.: ◊ kciuk – najlepszy element szkolenia, ◊ palec wskazujący – informacja, którą przekażę współpracownikom, ◊ środkowy – najsłabszy element szkolenia, ◊ serdeczny – element wymagający poprawy, ◊ mały – informacja, którą zachowam dla siebie.

Kategorie można definiować dowolnie, w zależności od potrzeb danej ewaluacji. → Wykonanie: Uczestnicy indywidualnie na każdym z palców wypisują jedną odpowiedź według zdefiniowanych kategorii. Metoda ta może ograniczyć się do własnej refleksji uczestników. Możliwe jest także stworzenie „galerii dłoni” i wykorzystanie uzyskanych odpowiedzi do przeprowadzenia dyskusji.

Żaba

→ Cel: Szybkie zebranie informacji zwrotnej na tematy omówione podczas szkolenia (szczególnie przydatne po zakończeniu trudnej partii materiału). → Przygotowanie: Uczestnicy otrzymują kartki ze schematycznym rysunkiem żaby oraz kredkę lub flamaster (może być zielony, ale niekoniecznie). → Wykonanie: Uczestnicy zamalowują żabę w takim stopniu, w jakim „zakumali” omawiane zagadnienie. Jeżeli cała żaba jest pokolorowana – oznacza to, że wszystko zostało przez nich zrozumiane. Otrzymane wyniki są pretekstem do powrotu do kwestii, które trzeba ponownie wytłumaczyć, lub sygnałem, że można pójść dalej z omawianym materiałem.

Metoda projekcyjna Tewji Mleczarza1

→ Cel: Sformułowanie rekomendacji dla kolejnych sesji szkoleniowych lub całego projektu rozwojowego. → Przygotowanie: Uczestnicy są proszeni o wcielenie się w trenera lub koordynatora projektu i wskazanie, co zrobiliby w tej roli: ◊ „Gdybym był koordynatorem projektu, to następnym razem zwróciłbym uwagę na…”, ◊ „Gdybym był trenerem, to powinienem uwzględnić…”.

Role mogą być dobierane w zależności od potrzeb. → Wykonanie: Uczestnicy spisują swoje propozycje działań na wskazanych stanowiskach. Otrzymane wyniki mogą być punktem wyjścia do dyskusji nad rekomendacjami dla prowadzonego szkolenia lub projektu.

1. Bohater musicalu Skrzypek na dachu, w którym śpiewa piosenkę Gdybym był bogaczem…

6. Przyszłość zaczyna się dziś

Patrząc w przyszłość każdej branży, snujemy wizje rewolucyjnych zmian. Oczami wyobraźni widzimy futurystyczne modele, aplikacje, które dopiero się pojawią, systemy, których jeszcze nie ma na rynku. Tymczasem najważniejsze rzeczy po prostu się dzieją i z dnia na dzień, niewielkimi krokami, popychają nas do przodu. Przyszłość wyłania się z ewolucji, mało komu zależy na gwałtownych zmianach. Śledźmy zatem obecne trendy i w teraźniejszości szukajmy kluczy do przyszłości.