Piotr Maczuga

Sztuczna inteligencja w edukacji

Myślicie, że sztuczna inteligencja to zabawki i projekty rozwijane w zamkniętych laboratoriach? Nic bardziej mylnego. Maszyny biorą udział w debatach1 , rekrutują ludzi do pracy, a nawet zostają członkami zarządu w firmach. Stają się na tyle „ludzkie”, że pojawiają się pierwsze przepisy sankcjonujące ich działalność2. Nic dziwnego, że także branża edukacyjna zaczęła się interesować tym tematem.

BARTŁOMIEJ POLAKOWSKI

A: Dzień dobry. Salon fryzjerski, w czym mogę pomóc? B: Cześć, chciałabym zamówić wizytę u fryzjera dla mojej klientki. Szukam wolnego terminu na trzeciego maja.  A: Oczywiście, proszę dać mi sekundę. B: Mh-mhh.  A: Która godzina panią interesuje? B: 12.  A: Niestety nie mamy wolnego terminu, najbliższy jest o 13:15. B: A czy jest coś między 10 a 12?  A: To zależy od usługi, której pani potrzebuje. B: Chodzi o zwykłe damskie strzyżenie.  A: W takim razie mogę zaproponować godzinę 10.

Niby prosta rozmowa, ale jedna ze stron nie jest człowiekiem, tylko sprytnym algorytmem. Która? Odpowiedź znajdziecie na końcu tekstu.

Historia sztucznej inteligencji

Sztuczna inteligencja (artificial intelligence, AI) to dziedzina wiedzy zajmująca się tworzeniem i badaniem modeli oraz programów komputerowych symulujących ludzkie zachowania. Termin powstał w 1956 r., a za jego twórcę uważa się Johna McCarthy’ego, który zorganizował pierwszą konferencję na ten temat. Jej celem było udowodnienie, że każdą cechę inteligencji można opisać na tyle dokładnie, żeby maszyna była w stanie ją symulować. Co ciekawe, uważał, że w ciągu kilku miesięcy da się osiągnąć w tej dziedzinie znaczne postępy, a jedynym ograniczeniem, które zauważał, była pamięć ówczesnych komputerów.

Od tamtego czasu minęło ponad 60 lat, a maszyny nadal nie zbliżyły się do naszej inteligencji (albo, uściślając, do inteligencji większości z nas). Od kilku lat obserwujemy jednak wzmożone zainteresowanie tą tematyką. Firma badawcza Gartner umieszcza

1. bit.ly/2mofnHo

2. bit.ly/2EFDD0s

3. gtnr.it/2vTTphv

4. bit.ly/2orAd4y

5. www.rocky.ai

6. woebot.io

7. learn.filtered.com/magpie

8. www.quillionz.com

9. www.wildfirelearning.co.uk sztuczną inteligencję na szczycie swojego zestawienia najpopularniejszych nowych technologii3, a portal Statista ocenia, że w 2025 r. rynek AI może osiągnąć wartość 118 mld dolarów4 .

Z czego wynika to olbrzymie zainteresowanie? Kolejne sukcesy w tej dziedzinie zawdzięczamy technologiom, które umożliwiają tworzenie coraz bardziej skomplikowanych algorytmów. Już teraz sztuczna inteligencja stosowana jest w każdej dziedzinie naszego życia. Uważacie, że Was to nie dotyczy? Korzystacie z Facebooka, który automatycznie oznacza zdjęcia Waszych znajomych, dostajecie spersonalizowane oferty, gdy wchodzicie do sklepów internetowych, używacie internetowych tłumaczy? Za tymi wszystkimi czynnościami kryją się algorytmy nowej generacji, wpisujące się w szeroką definicję sztucznej inteligencji.

Zastosowanie sztucznej inteligencji w edukacji

Coraz więcej dostawców umieszcza w ofertach elementy sztucznej inteligencji. Można je pogrupować w kilka kategorii.

Automatyzacja procesów szkoleniowych

Zapisywanie ludzi na szkolenia, raportowanie, analiza danych to obszary, które pochłaniają mnóstwo czasu osób zajmujących się szkoleniami w firmach. Wiele z tych działań można zautomatyzować przez inteligentne algorytmy, które potrafią monitorować, identyfikować zgłoszenia uczestników i analizować dostarczane przez nich dane. Dzięki temu osoby zajmujące się rozwojem mogą pracować nad innymi, bardziej kreatywnymi zadaniami.

Chatboty i różnego rodzaju cyfrowi asystenci

Podobnie jak w przedstawionym na początku tego artykułu dialogu, możemy rozmawiać z chatbotem i uzyskiwać od niego potrzebne informacje, bez potrzeby przeszukiwania baz wiedzy czy internetu. Odpowiedzi, które otrzymujemy, są kontekstowe – algorytm pamięta, o czym wcześniej rozmawialiśmy, kim jesteśmy, czym się zajmujemy, nad jakim projektem pracujemy i stara się jak najdokładniej dopasować swoje odpowiedzi. Na rynku zaczęły się też pojawiać chatboty wspomagające procesy coachingowe5 albo rozwojowe6, które symulują rozmowę z trenerem i starają się zachęcić nas do refleksji.

Algorytmy personalizujące proces nauki

Wiele platform e-learningowych i serwisów edukacyjnych wprowadziło moduły personalizujące nauczanie7. Dopasowują one materiały edukacyjne do naszych zainteresowań, profilu, stanowiska, formatu, który preferujemy, czy dotychczasowej historii szkoleniowej. Potrafią także analizować luki kompetencyjne i rekomendować działania umożliwiające ich uzupełnienie. To taki e-learningowy concierge, który pomaga zaplanować nasz rozwój.

Narzędzia authoringowe

Maszyny potrafią „zrozumieć” przetwarzane materiały i ich kontekst. Na rynku pojawiają się pierwsze narzędzia, które mogą z niewielką pomocą człowieka stworzyć testy8, a nawet całe interaktywne szkolenia online9. Na razie są jeszcze dosyć proste,

ale patrząc na liczbę różnego rodzaju kursów online, które pojawiają się każdego dnia, można liczyć, że ten obszar będzie się dynamicznie rozwijał.

Zarządzanie i optymalizacja działań szkoleniowych w firmie

Możemy sobie wyobrazić, że w przyszłości maszyny przejmą zarządzanie szkoleniami w firmach. Wyobraźmy sobie system zasilany danymi pracowników i informacjami

10. bit.ly/2modQBj

11. bit.ly/2moxOf5

12. bit.ly/2mORskA

13. bit.ly/2lcjeY4 rynkowymi, potrafiący stworzyć indywidualną ścieżkę rozwoju dla każdego zatrudnionego na podstawie jego bieżących umiejętności, a także potrzeb kadrowych firmy czy informacji o specjalistach poszukiwanych na rynku. Z przyczyn logistycznych nie jest to obecnie możliwe, ale coraz bardziej popularna cyfryzacja materiałów szkoleniowych i zbieranie coraz większej ilości danych już niedługo wpłynie na zmianę tego stanu rzeczy.

Więcej na temat zastosowania sztucznej inteligencji w edukacji dowiecie się z prezentacji Marka Hyli10 oraz z bardzo ciekawego webinaru „AI in workplace learning: hype or game-changer?”11, przygotowanego przez J.D. Dillona i Donalda Taylora.

Jak rozpocząć przygodę ze sztuczną inteligencją?

Wszystkim polecam kurs „AI for everyone”12na platformie Coursera, który jest świetnym wprowadzeniem do tego tematu dla osób „nietechnicznych”. Bardzo dużo ciekawych materiałów dla początkujących znajdziecie też na portalu Otwarte Zasoby13 .

Do zobaczenia online… albo offline.

Odpowiedź na pytanie z początku artykułu: Maszyna kryje się pod rozmówcą B, a całą konwersację możecie prześledzić tutaj: bit.ly/2Imqbzh.