Szkolnictwo wyższe wobec studentów nietradycyjnych
w nietradycyjnym wieku studenckim (pracujących dorosłych) i jakie strategie przyjmują w stosunku do tej grupy – czy i w jaki sposób starają się odpowiadać na ich potrzeby, jaką mają dla nich ofertę i jak planują ją rozwijać. Słowem, czy i w jakim stopniu polskie uczelnie są gotowe na wcielanie idei lifelong learning w życie i zdiagnozowanie ewentualnych różnic między nimi. W dalszej kolejności – czy na podstawie istniejących różnic można podjąć się próby prognozy dla tego sektora usług edukacyjnych. Moim zamierzeniem od początku prac nad prezentowanym zagadnieniem było zrekonstruowanie rzeczywistych strategii „w działaniu”, nie zaś formalnych deklaracji zawartych w dokumentach strategicznych. Dlatego dokumenty te stanowiły dla mnie jedynie punkt wyjścia do dalszych badań, którymi objęłam reprezentantów władz i pracowników oraz słuchaczy studiów podyplomowych wybranych szkół wyższych. Założyłam, że osoby z wewnątrz organizacji, w różny sposób powiązane ze studiami podyplomowymi, będą najlepszym źródłem wiedzy na temat priorytetów uczelni, przyjętych reguł funkcjonowania i wewnętrznych mechanizmów rządzących tym obszarem działalności uczelni. Nawiązując do weberowskiej tradycji w naukach społecznych, chciałam zobaczyć procesy w szkolnictwie wyższym oczami ich uczestników. Wyniki przeprowadzonych przeze mnie badań empirycznych stanowią kluczową część niniejszej pracy. Poprzedzają ją cztery rozdziały o charakterze koncepcyjnym i teoretycznym. Celem pierwszych dwóch rozdziałów jest wprowadzenie Czytelnika w tematykę i przybliżenie z jednej strony najnowszej historii i obecnej struktury szkolnictwa wyższego w Polsce, z drugiej zaś – rozwoju naukowej refleksji i praktycznych rozwiązań w zakresie kształcenia całożyciowego, zwłaszcza kształcenia dorosłych. Na przecięciu tych dwóch sfer sytuuje się obszar mojego zainteresowania, czyli instytucjonalne strategie szkół wyższych funkcjonujących w ramach obecnego systemu, adresowane do dorosłych (nietradycyjnych) odbiorców1. Rozdział I jest zatem poświęcony w całości przemianom, które zaszły w obszarze szkolnictwa wyższego od początku lat 90. XX wieku i które ukształtowały dzisiejszy obraz tego sektora. Prezentuje jego kluczowych aktorów, a także najważniejsze współczesne wyzwania i trendy, które stanowią istotny kontekst podejmowanych przeze mnie zagadnień. Skoncentrowałam się w nim głównie na wzroście aspiracji edukacyjnych społeczeństwa oraz upowszechnieniu wykształcenia wyższego, a także na przemianach demograficznych w Polsce. Procesy te sprzyjały przeobrażeniom struktury szkolnictwa wyższego, rozwojowi sektora
1
Kategorię tę zdefiniuję szerzej w jednym z rozdziałów.
8
