Szkolnictwo wyższe wobec studentów nietradycyjnych
Wstęp Szkolnictwo wyższe w Polsce z uwagi na niezwykle dynamiczne przemiany właściwie nieprzerwanie od trzech dekad dostarcza badaczom bogatego materiału do analiz nie tylko z zakresu socjologii, ale też pedagogiki, ekonomii czy nauk o zarządzaniu. Po przełomie 1989 roku zaobserwowano wyraźny wzrost aspiracji edukacyjnych Polaków, a jednocześnie uczelnie publiczne zaczęły stopniowo tracić monopol na kształcenie na poziomie wyższym. Dywersyfikacja szkolnictwa wyższego oraz wprowadzenie odpłatnych usług edukacyjnych, związane z pojawieniem się zupełnie nowego w polskich realiach sektora uczelni niepublicznych, zmieniły jego obraz nieodwracalnie. Konsekwencje tych zmian uwidoczniły się przede wszystkim wewnątrz środowiska akademickiego, bowiem lawinowy i niekontrolowany rozwój działalności dydaktycznej na uczelniach publicznych i niepublicznych okazał się mieć dalekosiężny wpływ na zróżnicowanie modelu pracy naukowo-dydaktycznej (Antonowicz, 2015a, 2015b). Umasowienie kształcenia na poziomie wyższym z czasem przełożyło się na zmiany w strukturze wykształcenia społeczeństwa, a w połączeniu ze zróżnicowaniem jakości usług edukacyjnych również na spadek wartości dyplomu ukończenia studiów. Rozbudzone aspiracje młodych ludzi zaczęły stopniowo napotykać na ograniczenia na rynku pracy, wypełnionym absolwentami szkół wyższych (Boni, Szafraniec, 2011). Rozwijający się krajowy rynek usług edukacyjnych, na którym funkcjonowało wiele podmiotów, w tym prywatnych, działających na podstawie reguł biznesowych, stworzył podatny grunt do dyskusji na temat zarządzania w szkolnictwie wyższym, planowania strategicznego, polityki personalnej w strukturach uczelni i marketingu usług edukacyjnych (zob. np. Bugaj, 2016; Drapińska, 2011; Jabłecka, 2004; Koźmiński, 1999, 2009; Leja, 2013; Popławski, Markowski, Forkiewicz, 2014). Zasygnalizowane wyżej zjawiska to tylko wybrane spośród wielu zagadnień, które przyciągały uwagę badaczy. Liczne tematy związane z kolejnymi reformami szkolnictwa wyższego były i są przedmiotem szeroko zakrojonej debaty publicznej (zob. np. Dziedziczak-Foltyn, 2017; Stankiewicz, 2018). Nic nie wskazuje na to, aby temat edukacji, w tym kształcenia na poziomie wyższym, stracił w przyszłości na znaczeniu. Z uwagi na szybko zmieniające się realia oraz wyzwania współczesnego świata edukacja pozostanie w centrum zainteresowania nie tylko naukowców, ale i decydentów oraz praktyków szkolnictwa wyższego.
6
