Die Polykatikien | Έντυπη Έκδοση | Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπίας
Page 1 of 2
Ελευθεροτυπία - 04/10/2009
• • • • • • •
Πολιτική Ελλάδα Οικονοµία Τέχνες Κόσµος Αθλητισµός Media
Έντυπη Έκδοση Εψιλον, Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2009
ΜΕ ΤΟΝ ΒΕΡΟΛΙΝΕΖΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑ RICHARD WODITSCH
Die Polykatikien Ο Γερµανός που γοητεύεται -πλάκα µας κάνει;- από τις πολυκατοικίες ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ | ΑΦΡΟ∆ΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΗ | ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΚΟΥ
Εµείς δεν την αντέχουµε πια. Αυτός πάλι τη βρίσκει γοητευτική. Ο γερµανός αρχιτέκτονας και καθηγητής Richard Woditsch ανακάλυψε στην ελληνική πρωτεύουσα έναν -όχι και τόσο κρυµµένο- αρχιτεκτονικό «θησαυρό». Την πολυκατοικία! Το γιατί τον εντυπωσίασε τόσο, εκτός από τους φοιτητές του στο Βερολίνο, το εξηγεί σήµερα και σ' εµάς. Παρηγοριά στον άρρωστο!
Εµείς δεν την αντέχουµε πια. Αυτός πάλι τη βρίσκει γοητευτική. Ο γερµανός αρχιτέκτονας και καθηγητής Richard Woditsch ανακάλυψε στην ελληνική πρωτεύουσα έναν -όχι και τόσο κρυµµένοαρχιτεκτονικό «θησαυρό». Την πολυκατοικία! Το γιατί τον εντυπωσίασε τόσο, εκτός από τους φοιτητές του στο Βερολίνο, το εξηγεί σήµερα και σ' εµάς. Παρηγοριά στον άρρωστο!
Ο γερµανός αρχιτέκτονας Richard Woditsch είναι 37 χρόνων, αλλά φαίνεται 25. Εχει διακριθεί µε το βραβείο Mies Van Der Rohe για νέους αρχιτέκτονες, έχει συνεργαστεί µε τον διάσηµο αρχιτέκτονα Massimiliano Fuksas, έχει σχεδιάσει κτήρια στο Αµβούργο, στο Αµστερνταµ, στην Κίνα, διδάσκει αρχιτεκτονική στο Πολυτεχνείο του Βερολίνου, όπου παράλληλα εργάζεται ως αρχιτέκτονας. Φοράει ένα απλό Τ-shirt κι από ένα ασηµί macbook προβάλλει εικόνες της Αθήνας όπως την είδε ο ίδιος: «Ξέρω ότι είναι άγρια, πυκνοκατοικηµένη, σκληρή, αλλά η οµορφιά της είναι σαν κρυµµένος θησαυρός».
Ο θησαυρός που ανακάλυψε στην πόλη µας ο γερµανός αρχιτέκτονας είναι η «polykatoikia», στην οποία αφιέρωσε τη διατριβή του, µελετώντας 130 πολυκατοικίες σε όλο το Λεκανοπέδιο. Τα έδρανα είναι γεµάτα φοιτητές του ΕΜΠ που ακούν µε προσήλωση τον προσκεκληµένο τού καθηγητή τους Παναγιώτη Τουρνικιώτη. Στο βλέµµα κάποιων διακρίνω τη δυσπιστία. Μόλις τελειώνει η διάλεξη, η δυσπιστία εκφράζεται µε λέξεις: «Εσείς βλέπετε τις πολυκατοικίες όµορφες, εµείς θέλουµε να τις γκρεµίσουµε για να αναπνεύσουµε» πέφτει η πρώτη ερώτηση. «Πώς θα γίνουν πιο οικολογικές;» ρωτάει ο επόµενος. «∆εν υπάρχει µαγική λύση. Μόνωση, ηλιακή ενέργεια, τα αυτονόητα». Για τους Γερµανούς αυτονόητα, για µας όχι. Η διατριβή του Woditsch είναι από τις ελάχιστες που έχουν γίνει στο εξωτερικό µε αποκλειστικό αντικείµενο την ελληνική πολυκατοικία, και αυτό αρκεί για να µας κεντρίσει το ενδιαφέρον. Τι το τόσο ιδιαίτερο είδε ο γερµανός αρχιτέκτονας στα κτήρια που εµείς ως κάτοικοι λατρεύουµε να µισούµε; «Πρώτα απ' όλα, η πολυκατοικία είναι µια µοντέρνα τυ- πολογία. ∆εύτερον, η Αθήνα, όπως και άλλες µεγάλες ελληνικές πόλεις, αναπτύχθηκε µόλις σε 100 χρόνια - εντελώς διαφορετικά από κάθε άλλη ευρωπαϊκή πόλη. Οπότε, η τυπολογία της πολυκατοικίας ήταν ένας τρόπος να λυθούν προβλήµατα κατοίκησης της εποχής. Οµως, εκείνο που εντυπωσίασε περισσότερο εµένα, ως ξένο (και εσείς το θεωρείτε δεδοµένο), είναι πως στην Αθήνα δεν έχετε τόσο έντονο το διαχωρισµό των χρήσεων, όπως σε άλλες πόλεις.
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=04/10/2009&id=88095
4/10/2009
Die Polykatikien | Έντυπη Έκδοση | Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπίας
Page 2 of 2
»Εχετε ένα είδος µεικτής χρήσης: κατοικίες και χώροι δουλειάς στον ίδιο χώρο, που σε πολλά σηµεία θυµίζει µεσαιωνική πόλη. Η πόλη σας έχει ελάχιστους δηµόσιους χώρους, οπότε αυτό που κάνει η πολυκατοικία είναι να απορροφά την πόλη µέσα της και, µε τη σειρά της, να αδειάζει το εσωτερικό της στην πόλη. Η πόλη είναι σαν να χύνεται µέσα στα κτήρια και αντίστροφα - και αυτό είναι κάτι µοναδικό. Το ιδιωτικό και το δηµόσιο συνδιαλέγονται στους διαδρόµους, στα µπαλκόνια, στις προσόψεις. Βλέπεις σηµαίες, ταµπέλες, σηµάδια επικοινωνίας· µπορεί ένας οδοντίατρος να έχει ιατρείο στον πέµπτο όροφο. Αυτό δεν θα το δεις στη Γερµανία. Σ' εµάς είναι εντελώς διαχωρισµένες οι χρήσεις· επιτρέπονται γραφεία µόνο στον 1ο όροφο, και όλα τα άλλα είναι ιδιωτικά». Ο Richard χρησιµοποίησε ως εργαλείο το «Space Syntax» - µία µέθοδο που αναλύει το χώρο και τη χρήση του, µε γραφικά και στατιστικά στοιχεία, εξάγοντας κοινωνικά συµπεράσµατα. Εκτός από αρχιτέκτονας, λειτούργησε και ως ανθρωπολόγος. «Εισέβαλε» µε την κάµερα και το µπλοκάκι του σε δεκάδες πολυκατοικίες, από την Κάνιγγος και τα Εξάρχεια ώς το Γαλάτσι και το Φάληρο. Η υποδοχή ήταν συχνά καχύποπτη, ακόµη και επιθετική. Σε κάθε περίπτωση τους φαινόταν περίεργο που κάποιος ξένος ενδιαφερόταν να µελετήσει την πολυκατοικία - και όχι την Ακρόπολη ή, έστω, τα νεοκλασικά. Μήπως έχει εξιδανικεύσει αυτά τα κτήρια ακριβώς επειδή δεν ζει εδώ; «Είναι καλό να βλέπει κανείς την πόλη του µε τα µάτια ενός ξένου. Αυτό που βλέπω εγώ τη συγκεκριµένη στιγµή είναι η δική µου πόλη, και αυτό που θα δείτε εσείς στο Βερολίνο θα είναι το δικό σας Βερολίνο. Βλέπω µια ιδιαίτερη οµορφιά στην Αθήνα, ξέρω ότι ταυτόχρονα είναι µια σκληρή, πυκνοκατοικηµένη πόλη, ότι σας λείπουν πολλά που σε άλλες πόλεις τα απολαµβάνουµε - οι ελεύθεροι χώροι, για παράδειγµα. Κι όµως, έχετε πολλούς "κενούς" χώρους που θα µπορούσατε να αξιοποιήσετε. ∆εν έχω να προτείνω κάποια λύση για την Αθήνα· υπάρχουν, όµως, στοιχεία της τυπολογίας της πολυκατοικίας που µπορούµε να αξιοποιήσουµε για να δώσουµε λύσεις σε προβλήµατα πυκνοκατοίκησης, µεικτής χρήσης του χώρου, ιδιωτικής και δηµόσιας. Οπως έχει αποδειχθεί, ο διαχωρισµός των χρήσεων -αλλού οι κατοικίες, αλλού τα γραφεία, αλλού τα καταστήµατα- δηµιουργεί περισσότερα προβλήµατα από όσα λύνει· έχεις περιοχές που νεκρώνουν όταν δεν χρησιµοποιούνται». Ποια δείγµατα πολυκατοικιών θεωρεί ως τα καλύτερα; «Τις πολυκατοικίες των δεκαετιών από το 1950 ώς το '70. Ακόµη και κάποιες που δεν έχουν χτιστεί από αρχιτέκτονες, αλλά από ανώνυµους µηχανικούς, έχουν µια ιδιαίτερη ατµόσφαιρα. Είναι συνήθως πιο γενναιόδωρες, πιο ευρύ- χωρες· αυτό φαίνεται στις εισόδους, στα υλικά, στο µέγεθος των παραθύρων, των µπαλκονιών, στη διαρρύθµιση των διαµερισµάτων... Νοµίζω ότι εκείνες οι δεκαετίες ήταν το ζενίθ της αστικής αρχιτεκτονικής - κάτι που µόλις τώρα αρχίζετε κι εσείς σιγά σιγά να ανακαλύπτετε». © 2009 X.K. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=04/10/2009&id=88095
4/10/2009