BoardsED.pdf
1
3/9/11
7:06 PM
theloginproject | empowering creativity guerilla trends τάσεις αυτοοργάνωσης
Τα Εξάρχεια είναι περιοχή όπου το πνεύµα της αυτοοργάνωσης έχει βρει γόνιµο έδαφος εδώ και χρόνια. Οι ενεργές οµάδες πολιτών, τα κατειληµµένα κτήρια και οι παρεµβάσεις στο δηµόσιο χώρο, µαρτυρούν την αγανάκτηση των κατοίκων από το έλλειµµα πολιτικής. Στόχος µας είναι µέσα από το σχεδιασµό να ενισχύσουµε και να εµπλουτίσουµε τις υπάρχουσες τάσεις. Ας πάρουν οι κάτοικοι την κατάσταση στα χέρια τους.
δια βίου µάθηση
lifelong learning
Η εκπαίδευση δε σταµατά στα σχολικά ή ακαδηµαϊκά χρόνια. Η διείσδυση του διαδικτύου στην καθηµερινότητα όλων µας -ανεξαρτήτως ηλικίας- αποδεικνύει ότι υπάρχουν νέοι και ελκυστικοί τρόποι για να διευρύνουµε το γνωστικό µας πεδίο. Η εκπαίδευση χωρίς παραδοσιακές αίθουσες διδασκαλίας, µπορεί να φέρει κοντά διαφορετικές γενιές και κοινωνικές οµάδες.
ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα
01 03
02
competitive advantage
Ένα οικονοµικά βιώσιµο πρόγραµµα δηµιουργεί θέσεις εργασίας και παράγει κέρδος για τους συµµετέχοντες. Ενεργοποιώντας το λανθάνον δυναµικό της περιοχής, συντελεί στην ανάδειξη των στοιχείων που κάνουν τα Εξάρχεια διαφορετικά. Πάνω σε αυτή τη διαφορετικότητα οικοδοµείται το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα των Εξαρχείων σε σχέση µε άλλες περιοχές της Κεντρικής Αθήνας.
user/ creator
αντισυµβατικές δράσεις
Ο χρήστης του δηµόσιου χώρου δεν αρκεί να είναι παθητικός δέκτης των σχεδιαστικών παρεµβάσεων. Στόχος µας είναι να τον καταστήσουµε ενεργό δηµιουργό. Να του δώσουµε τα εργαλεία και τους χώρους για να εκφραστεί. Με τον τρόπο αυτό, η περιοχή θα µεταβληθεί σε ένα εργοστάσιο δηµιουργικής ενέργειας µε οφέλη σε ιδιωτικό και δηµόσιο επίπεδο.
Κάθε µεγάλη ιδέα ξεκινά από µια αντισυµβατική δράση. Τα Εξάρχεια έχουν διαχρονικά αποτελέσει πεδίο αντισυµβατικότητας - και αυτό τα καθιστά µοναδική περίπτωση. Ο ρόλος της αρχιτεκτονικής είναι να ενθαρρύνει τις δράσεις αυτές, που µπορεί να γονιµοποιήσουν ριζοσπαστικές ιδέες. Όλοι έχουν δικαίωµα στην έκφραση πέρα από το κατεστηµένο.
γεφύρωση χάσµατος
bridging the gap
Στα Εξάρχεια χτυπάει µια ενεργή ηλικιακή βόµβα. Συγκρούονται παλαιοί κάτοικοι µεγάλης ηλικίας και ατίθασοι νέοι που απολαµβάνουν τη νυχτερινή ζωή της περιοχής. Όλοι έχουν δικαίωµα στην ποιοτική διαβίωση. Η γεφύρωση του χάσµατος γενεών τίθεται, λοιπόν, ως επιτακτικό ζήτηµα. Καταλύτες της προσπάθειας αυτής είναι η αρχιτεκτονική και ο δηµόσιος χώρος.
δίκτυο δράσεων
action network
Οι δράσεις είναι αδύναµες όταν είναι µεµονωµένες. Αντίθετα, η επιρροή τους πολλαπλασιάζεται όταν αποτελέσουν µέρος ενός οργανωµένου δικτύου. Η σωστή χωροθέτηση των παρεµβάσεων στον αστικό ιστό και η οργάνωση των συνδέσεων µεταξύ τους είναι κρίσιµα ζητήµατα του σχεδιασµού. Η συµµετοχή στο δίκτυο αυτό θα είναι “ανοικτή” για όλους τους κατοίκους - αρκεί να κάνουν “login”.
κοινωνική ενσωµάτωση
κοµβικά σηµεία
τέχνη του δρόµου
Το δίκτυο των δράσεων αναπτύσσεται γύρω από κοµβικά σηµεία (hotspots). Τα hotspots αυτά φιλοξενούν διαφορετικά concepts και βρίσκονται τόσο στο κέντρο όσο και στην περιφέρεια των Εξαρχείων. Καθένα έχει τα δικά του θεµατικά χαρακτηριστικά.
Ο δηµόσιος χώρος ως περιοχή έκφρασης ιδεών. Τα µέσα είναι πολλά: graffiti, stencil, sticker ή αφίσα. Ο δηµιουργός µπορεί να εκφραστεί ελεύθερα, δίνοντας τροφή για σκέψη και προβληµατίζοντας πάνω σε µια πληθώρα ζητηµάτων. Το Street Art µπορεί να είναι µια µορφή ιογενούς προώθησης µηνυµάτων (viral marketing).
Η µουσική ως εργαλείο εξερεύνησης του χώρου. Σε κάθε χρήστη δίνεται η δυνατότητα να “µοιραστεί” µέσω του διαδικτύου ήχους, µουσική, ή ηχογραφηµένες διαλέξεις (podcasts) κ.α. Το ψηφιακό αυτό υλικό θα είναι άµεσα διαθέσιµο για “κατέβασµα” ή αναπαραγωγή σε ειδικά σηµεία (spots), εξοπλισµένα µε θύρες USB και Mini Jack.
κώδικας σάρωσης
ανταποδοτική συλλογή σκουπηδιών
hot spots
unconventional actions
χρήστης/ δηµιουργός
ενισχυµένη πραγµατικότητα
AR
augmented reality
Ένας νέος τρόπος να χαρτογράφησης της πληροφορίας. Με τη χρήση της κάµερας και του δορυφορικού συστήµατος συντεταγµένων, ένα σύγχρονο κινητό τηλέφωνο επιτρέπει το χρήστη να αποκτήσει ένα “ψηφιακό” βλέµµα στο χώρο. Το σύστηµα δορυφορικής πλοήγησης αντιλαµβάνεται το τι καταγράφει η κάµερα και τοποθετεί στρώµατα πληροφοριών στη “ζωντανή” καταγραφόµενη εικόνα. Η πιο διαδεδοµένη εφαρµογή επαυξηµένης πραγµατικότητας (augmented reality application) είναι το Layar.
οριζόντια πλατφόρµα
social integration
horizontal platform
Η εφαρµογή του αρχιτεκτονικού προγράµµατος καλεί κάθε κάτοικο να αναλάβει τον ενεργό κοινωνικό του ρόλο. Κανείς δεν µένει έξω από την “ανοικτή” αυτή διαδικασία. Όσοι σήµερα βιώνουν των κοινωνικό αποκλεισµό λόγω εθνικότητας, οικονοµικής δυσχέρειας ή έλλειψης εργασίας, θα επανενταχθούν στην κοινότητα συµµετέχοντας στις δράσεις της.
Ορίζουµε το δηµόσιο χώρο ως µια “πλατφόρµα δράσεων”. Πάνω σε αυτήν την πλατφόρµα ο κάθε χρήστης µπορέι να εκφραστεί αυθόρµητα - να κοινωνικοποιηθεί και να συνεισφέρει γνώσεις, ιδέες και εµπειρίες. Ο αρχιτέκτονας, λοιπόν, δεν σχεδιάζει υπερβολικά το δηµόσιο χώρο προκαθορίζοντας τις λειτουργίες του, αλλά αφήνει το χρήστη να συµπληρώσει το σχεδιασµό.
στόχοι
goals
18
street art
QR code
Η νέα γενιά barcodes. “∆ιαβάζονται” από την κάµερα του κινητού τηλεφώνου µετά από εγκατάσταση του κατάλληλου λογισµικού (application) και “παραπέµπουν” σε συγκεκριµένη ιστοσελίδα. Πρόκειται, δηλαδή, για έναν τρόπο κωδικοποίησης µηνυµάτων, µε τον κάθε χρήστη να διαθέτει ήδη τον προσωπικό του “σαρωτή” (scanner).
µοίρασµα ήχων
αστική φύτευση
plug-in sounds
rewarding trash
Σε κόµβους του δικτύου τοποθετούνται σηµεία συλλογής σκουπιδιών. Ο κάθε χρήστης µπορεί να φέρει τα σκουπίδια του εδώ, έχοντας ανταποδοτικό όφελος. Η κάθε σακούλα ζυγίζεται και κοστολογείται ανάλογα µε το είδος των σκουπιδιών που περιέχει. Η πόλη διατηρείται καθαρή, η ανακύκλωση συστηµατοποιείται και η δουλειά των απορριµατοφόρων οχηµάτων ελαττώνεται.
κάθετη πλατφόρµα
αστικά αθλήµατα
κέντρο ηλικιωµένων
urban gardening
urban agriculture
urban sports
Σε κάθε κάτοικο δίνονται κίνητρα για να µεταβάλλει το δώµα της πολυκατοικίας του σε αστικό κήπο. Εκτός από τα δώµατα οι κάτοικοι µπορούν να αναλάβουν να “πρασινίσουν” τις γυµνές µεσοτοιχίες ή να φροντίσουν / εµπλουτίσουν µέρος του υπάρχοντος αστικού πρασίνου (πλατείες, πεζοδρόµια, πεζούλια κλπ.). Η “αστική κηπουρική” (urban gardening) ωφελεί τόσο τους χρήστες, όσο και τον προϋπολογισµό του δήµου.
Σε κάθε κάτοικο δίνονται κίνητρα για να µεταβάλλει το δώµα της πολυκατοικίας του σε αστικό αγροτεµάχιο. Εκεί µπορεί να καλλιεργεί φρούτα και λαχανικά που ευνοούνται από το αττικό κλίµα. Εκτάσεις προς καλλιέργεια παραχωρούνται και στους δηµόσιους χώρους. Τα παραγόµενα αγροτικά προϊόντα πωλούνται σε συνεταιρισµούς κατοίκων µε ανταποδοτικό όφελος για όλους.
Ο αθλητισµός ως κατ’ εξοχήν κοινωνική δραστηριότητα έχει θέση στο δηµόσιο χώρο. Εισάγεται σε πολλές µορφές: κατακόρυφα γήπεδα / γυµναστήρια, ελεύθερες διαµορφώσεις για parkour και οργανωµένες διαδροµές jogging. Η συµµετοχή είναι ανοιχτή για όλες της ηλικιακές οµάδες.
Το αυτοδιαχειριζόµενο κέντρο φροντίδας ηλικιωµένων αποτελεί ένα χώρο συνάντησης των γηρεότερων κατοίκων της περιοχής. Εκεί έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις, να περάσουν δηµιουργικά το χρόνο τους και να οργανώσουν κοινές πρωτοβουλίες. Οι υπάλληλοι του κέντρου λαµβάνουν το µισθό τους απευθείας από τους χρήστες, δίχως γραφειοκρατικές παρεµβολές.
ανοιχτό πανεπιστήµιο
ανοιχτά εργαστήρια
ανοιχτός κινηµατογράφος
παιδικός σταθµός
elderly care center
open university
open workshops
open cinema
day nursery
Η εκπαίδευση δεν κάνει διακρίσεις. Με χρήση νέων οπτικοακουστικών µέσων και του διαδικτύου, κεντρικά σηµεία του δηµόσιου χώρου µπορούν να µεταβάλλονται σε τόπους ελεύθερης διακίνησης ιδεών, συζητήσεων και ανταλλαγής γνώσης. Το “ανοικτό πανεπιστήµιο” (open university), στο οποίο συµβάλλουν άτοµα από κάθε ηλικιακή οµάδα, ειδικότητα και γνωστικό πεδίο, θα αποτελέσει ισχυρό κοινωνικό πυκνωτή και πλούσια τράπεζα γνώσης.
Οργανώνονται δηµιουργικά εργαστήρια, πάνω σε διάφορες δραστηριότητες χειρονακτικής παραγωγής / τέχνης (συγγραφή βιβλίων, ζωγραφική, γλυπτική, φιλοσοφία). Τα εργαστήρια αυτά φιλοξενούνται σε αχρησιµοποίητους µέχρι σήµερα χώρους που αναµορφώνονται. Εκεί οι δηµιουργοί µοιράζονται ιδέες και τεχνογνωσία µε νέους χρήστες και διευκολύνεται η κοινωνικοποίηση.
∆ιαµορφώνονται πολυχώροι, όπου οι κάτοικοι επιλέγουν να προβάλλουν κινηµατογραφικές ταινίες, διαδικτυακά βίντεο ή δικές τους παραγωγές. Η είσοδος είναι ελεύθερη και τα δρώµενα οργανώνονται µε βάση θεµατικές ενότητες. Πέρα από τις προβολές, οι πολυχώροι αυτοί µπορούν να φιλοξενήσουν εκθέσεις, συζητήσεις και άλλες συµµετοχικές δραστηριότητες.
Ο αυτοδιαχειριζόµενος παιδικός σταθµός δίνει δυνατότητες δηµιουργικής απασχόλησης σε παιδιά 3 - 5 ετών. Η δασκάλα λαµβάνει το µισθό της απευθείας από τους γονείς, δίχως γραφειοκρατικές παρεµβολές. Ο χώρος παραµένει ανοικτός µέχρι και το απόγευµα εξυπηρετώντας τις ανάγκες των εργαζόµενων νέων ζευγαριών.
κατοικία νέων ζευγαριων
φοιτητική κατοικία
όψεις κτιρίων µε ζωντανά τεχνιτά µέσα
δίκτυο ποδηλάτων
vertical platform
young couple housing
Η οριζόντια “πλατφόρµα δράσεων” µπορεί, στρεφόµενη κατά εννενήντα µοίρες να γίνει κατακόρυφη. Οι µεγάλες ανεκµετάλλευτες επιφάνειες µεσοτοιχιών και οι νέες που ενδέχεται να προκύψουν από µελλοντικές κατεδαφίσεις, µπορούν να µεταβληθούν σε ζωντανές πλατφόρµες δράσεων. Οι δυνατότητες αξιοποίησης αυτών των λευκών “καµβάδων” είναι πολλές.
Μετά την κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου οικονοµικού µοντέλου και των ανισοτήτων που γέννησε, το αίτηµα της κατοικίας στο κέντρο επανέρχεται µε νέους όρους. Με ξεκάθαρη πολιτική πρωτοβουλία, δίνονται οικονοµικά κίνητρα σε νέα ζευγάρια για να επιλέξουν το κέντρο ως τόπο κατοικίας. Συγκεκριµένα, η αγορά διαµερίσµατος σε ειδικά σχεδιασµένα συγκροτήµατα επιδοτείται µε µεγάλο ποσοστό συµµετοχής δηµόσιου κεφαλαίου. Με τον τρόπο αυτό, το “κοινωνικό µείγµα” των Εξαρχείων εµπλουτίζεται µε νέα ενεργά µέλη.
εργαλεία
αστική καλλιέργια
student housing
live-media facade
bike points
Λόγω του µεγάλου αριθµού εκπαιδευτικών ιδρυµάτων στην περιοχή, η φοιτητική κατοικία θα έχει απήχηση. Οι θύλακές της διασπείρονται συγκροτώντας δευτερεύον δίκτυο στην περιοχή, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο φοιτητικός πληθυσµός θα “απλωθεί” σε όλα τα Εξάρχεια. Με τον τρόπο αυτό διευρύνεται η βάση των “χρηστών - δηµιουργών” που συµµετέχουν στο πρόγραµµα.
Με χρήση κατάλληλων τεχνολογικών εργαλείων οι όψεις συγκεκριµένων κτηρίων “ζωντανεύουν”: µεταβάλλονται σε πίνακες ανακοινώσεων, οπου ο κάθε χρήστης µπορεί να αναρτήσει πληροφορίες, ιστοσελίδες, ή ενδιαφέροντες συνδέσµους. Έτσι µπορεί κανείς να πληροφορηθεί για τις δράσεις που “τρέχουν” αυτή τη στιγµή στα Εξάρχεια, και µε διαδραστικό τρόπο να συνεισφέρει τις σκέψεις ή τους προβληµατισµούς του.
Προωθείται ενεργά η υιοθέτηση του ποδηλάτου ως εναλλακτικού µεταφορικού µέσου. Το εκτεταµένο ποδηλατικό δίκτυο συνδυάζεται µε στρατηγικά τοποθετηµένα σηµεία ενοικίασης ποδηλάτων (bike points). Η χρήση του ποδηλάτου, πέρα από την εύκολη καθηµερινή µετακίνηση στο εσωτερικό της περιοχής παρέµβασης, αναγάγει τα Εξάρχεια σε κόµβο ποδηλαικών διαδροµών για το ευτύτερο δίκτυο της πόλης.
ιδέες
tools
concepts
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
HOUSES
COMMERCE
OFFICES
BUILDING BLOCKS BUILDINGS EMPTY LOTS PEDESTRIAN STREETS
Λόγω του µεγάλου αριθµού εκπαιδευτικών ιδρυµάτων στην περιοχή, η φοιτητική κατοικία θα έχει απήχηση. Οι θύλακές της διασπείρονται συγκροτώντας δευτερεύον δίκτυο στην περιοχή, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο φοιτητικός πληθυσµός θα “απλωθεί” σε όλα τα Εξάρχεια. Με τον τρόπο αυτό διευρύνεται η βάση των “χρηστών - δηµιουργών” που συµµετέχουν στο πρόγραµµα.
Λόγω του µεγάλου αριθµού εκπαιδευτικών ιδρυµάτων στην περιοχή, η φοιτητική κατοικία θα έχει απήχηση. Οι θύλακές της διασπείρονται συγκροτώντας δευτερεύον δίκτυο στην περιοχή, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο φοιτητικός πληθυσµός θα “απλωθεί” σε όλα τα Εξάρχεια. Με τον τρόπο αυτό διευρύνεται η βάση των “χρηστών - δηµιουργών” που συµµετέχουν στο πρόγραµµα.