Esse, nosse, posse Common wealth for common people “Η κοινωνία των δικτύων είναι µία καπιταλιστική κοινωνία. Για πρώτη φορά στην ιστορία, ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής διαµορφώνει κοινωνικές σχέσεις σε όλο τον πλανήτη. Αυτή η µορφή καπιταλισµού διαφέρει από τις προηγούµενες γιατί έχει δυο θεµελιώδη ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: είναι παγκόσµια και δοµείται σε µεγάλο βαθµό πάνω σε ένα µεγάλο δίκτυο οικονοµικών ροών.” Manuel Castells (The rise of the network society, 1996)
Η οικονοµία της κοινωνίας των δικτύων είναι µία οικονοµία γνώσης και πληροφορίας. Όπως παρατηρεί ο Castells ήδη από το 1996 πρόκειται για µία µορφή οικονοµίας που η πληροφορία δεν αξιοποιείται απλά για να ελέγχεται η παραγωγή, αλλά και για να διαµορφώνει κοινωνικές σχέσεις οι οποίες κεφαλοποιούνται και γενούν µε τις σειρά τους νέες αξίες που ταιριάζουν στο ρευστό χρόνο και χώρο των δικτύων (1). Η άυλη και συγκινησιακή εργασία που κυριάρχησε στον ανεπτυγµένο κόσµο στη µεταφορντική και µεταβιοµηχανική περίοδο προσέδωσε στην γνώση και την πληροφορία ένα ρόλο κεντρικό και πρωτόγνωρα αντιφατικό. Μία νέα δηµιουργική τάξη γενήθηκε από ένα πλήθος ατόµων που θέλησε να µαθαίνει, να µοιράζεται, να ξεχωρίζει, χωρίς όµως ταυτόχρονα να µπορεί να έχει τον έλεγχο της αξιοποίησης των ικανοτήτων του. Η ελεύθερη γνώση, η συλλογική ευφυϊα, ο κοινός πλούτος της νέας συνδεδεµένης πραγµατικότητας ισχυροποιούν το σύγχρονο πλήθος αλλά και το αφήνουν αµήχανο µπροστά στα δεδοµένα της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης. Ο πολιτισµός των δικτύων, προϊόν του καπιταλισµού αλλά και της κριτικής πολιτικής σκέψης πρόκειται να κλονιστεί κι αυτός ή µπορεί να προσφέρει εναλλακτικά µοντέλα; Μήπως αποτελεί µία ψευδαίσθηση που συντελεί στις δυσκολίες και τις αντιξοότητες που το σύγχρονο πλήθος καλείται να αντιµετώπισει; Η διαδικτυακή πλατφόρµα “Esse, Nosse, Posse : Common Wealth for Common People” αναφέρεται στον πυρήνα του νέου κοινού πλούτου του σηµερινού πλήθους. Το “Είµαι, γνωρίζω, µπορώ” που, όπως παρατηρούν οι Hardt και Negri, συνιστούσε τον πυρήνα του αναγεννησιακού ουµανισµού, φαίνεται να χαρακτηρίζει µε ένα νέο τρόπο την εποχή των δικτύων (2). Σηµασία δεν έχει µόνο η γνώση, αλλά και η διάθεση µας για αυτή καθώς και ο προσδιορισµός της υποκειµενικότητας µας µέσω της γνώσης. Αν και ο “κοινός πλούτος” έχει χρήσιµοποιηθεί κυρίως για να χαρακτηριστούν κοινά αγαθά του υλικού κόσµου όπως η γη, το νερό, ο αέρας, στην εποχή των δικτύων ο όρος έρχεται να περιγράψει ένα σύνολο από άυλα αγαθά όπως η πληροφορία, η γνώση, οι κώδικες, η επικοινωνία και οι κοινωνικές σχέσεις (3). Το σηµερινό κοινωνικό διαδίκτυο και το περιεχόµενο του συνεπώς δε µπορεί παρά να είναι µία σηµαντική έκφανση του σύγχρονου αυτού κοινού πλούτου, που χαρακτηρίζεται από την αφθονία της πληροφορίας και του υλικού που οι ίδιοι οι χρήστες προσφέρουν αφενός, αλλά και από απόπειρες ιδιοποίησης του από την αγορά αφετέρου. Πώς διαµορφώνεται όµως ο νέος αυτός κοινός πλούτος; Ποιοί οι µηχανισµοί ανάπτυξης και στηρίξης του και ποιές είναι οι νέες µορφές οικονοµίας που τελικά αναδύονται; Τι ρόλο παίζουν σύγχρονοι όροι όπως η οικονοµία της προσοχής, η οικονοµία του δώρου και φαινόµενα όπως τα σύγχρονα sweatshops/ τα φτηνά εργατικά χέρια στο διαδίκτυο, το crowdsourcing/ η ανάθεση εργασιών σε ένα πλήθος ατόµων, η σύγχιση των ορίων εργασίας και ελεύθερου χρόνου; Ποιά η σηµασία του ανοιχτού και ελεύθερου λογισµικού, της ανακύκλωσης υλικού, της ανταλλαγής της γνώσης; Η νέα διαδικτυακή έκθεση µε τη µορφή ανοιχτής