2. Diccionario de las hablas de la Baja Ribagorza Occidental. María Luisa Arnal Purroy. 3. Las hablas de la Alta Ribagorza. Günther Haensch. 4. Fraseología en chistabín. Diccionario de refranes, modismos, locuciones y frases hechas en aragonés del Valle de Chistau. Fernando Blas Gabarda y Fernando Romanos Hernando. 5. Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas. José Antonio Saura Rami. 6. El aragonés de Baixo Peñas. Localidades de Sobrarbe situadas en las faldas de Peña Montañesa. Fernando Blas Gabarda y Fernando Romanos Hernando. 7. Aspectos morfosintácticos del belsetán (aragonés del valle de Bielsa). Chabier Lozano Sierra y Ángel Luis Saludas Bernad. 8. Voces de Aragón. Antología de textos orales de Aragón. 1968-2004. Brian Mott. 9. El aragonés ansotano. Estudio lingüístico de Ansó y Fago. Miguel Ánchel Barcos. 10. Dizionario aragonés de terminos cheograficos. Chesús Casaus Parrilla y Pascual Miguel Ballestín. 11. El aragonés nuclear de Nerín y Sercué (Valle de Vio). Artur Quintana i Font. 12. Dizionario aragonés chistabín. Fernando Blas Gabarda y Fernando Romanos Hernando. 13. Aspectos lingüísticos de Tella. Chabier Lozano Sierra. 14. Borrador de un diccionario de voces aragonesas. José Siesso de Bolea. Edición de José Luis Aliaga Jiménez. 15. Arredol. Una gambadeta por a luenga aragonesa. Mauricio Delgado, Arturo García, Feliciano Martínez y Marieta Longás.
15
cURSO D’ARAGONÉS
ARREDOL
ARREDOL
1. Autas, actas, actes, actas d’as primers chornadas sobre a traduzión. O papel d’a traduzión en o desembolique d’as luengas: o caso de l’aragonés. Conzello de lo Grau, 1997.
Istas cosas siempre prenzipian igual... ¿A que no yes capable d’elaborar un metodo d’autoaprendizache d’a luenga aragonesa?, sin parar cuenta que, a sobén, parellana proposa-trampa se torna en tot un reto y cuasi una custión d’onor ta un aragonés... ¿Que no? Pues agora te bas a enterar tu... Siga como siga, astí lo tiens entre as tuyas mans, prebando d’aberiguar qué ye ixo de “Arredol” y si li fa chustizia a ixatro que diz “una gambadeta por a luenga aragonesa”. Nusatros lo te contamos. “Arredol” quiere estar un metodo t’aprender a fablar y amar a nuestra luenga, ixuplidada en bel caso, y en atros, prou a ormino, refusada u maltratada. Una aina que t’abrá de baler ta fer un curso de traza tradizional, ye dezir, indo ta clase y fichando como un campión, si ye que asinas lo prefieres; pero, y más que más, ye un metodo que te premitirá iniziar-te y fer-te una ideya prou aprosimada d’o que ye l’aragonés, por a tuya cuenta (y risque) y a o tuyo ritmo, porque contas con un amplo bocabulario y modelos de berbos. Pero talmén o que te pueda resultar más atrautibo ye que podrás trobar-ie un apéndiz con toz os exerzizios resueltos... Un traste útil si ye que plegas a tresbatir-te u a embolicar-te. A la finitiba, un metodo fresco y, quizau, no pas a l’uso. Estruturau de traza platera y an que te i podrás trobar con leuturas dialogadas, exerzizios arrienda y chuegos, muitos chuegos. Un tarabidau ludico-lingüistico que te menará por os camins de l’aragonés sin garra (u poquet) esfuerzo, de traza fázil y siempre prebando de no aburrir-te, que ya se sabe, que os idiomas los carga o diaple y que os follez d’as parolas son bien trafucadors. Si lo emos conseguiu, perfeuto. Pero ixo lo abrá de dezir o tiempo y, más que más, busatros, que lo abrez de patir si ye que tos da la lunada d’empezipiar-lo, rematar-lo y no tos tornaz barrenaus. Ta rematar, a tu, aragonés, que has enzertau en agafar ista ferramienta, nomás nos manca que preguntar-te... A que no yes capable d’aprender aragonés...?
cURSO D’ARAGONÉS
AINAS
Una gambadeta por a luenga aragonesa
Mauricio Delgado Marco ye naxito d’Exeya d’os Caballers en 1971 y ye l’informatico d’a colla, o que li da una zierta bentacha sobre a resta cuan se trata de treballar rapedo y escoscato. Ye miembro fundador de l’asoziazión Boira, creyata con l’ochetibo d’esfender y espardir a luenga y a cultura aragonesas en Zinco Billas, y si de bez ba dillá d’as nuestras mugas, pues de pistón. Miembro d’o Consello d’a Fabla Aragonesa dende 2008, ye finalista en a VIII edizión d’o concurso Relatos cortos para leer en tres minutos “Luis del Val” 2010 con o relato Trafucas y publica os suyos escritos en Fuellas y en atros meyos d’informazión comarcals. Tamién fabla en o programa de radio “Charrando d’as cosas nuestras”, pero como él diz: “Si me dixan, lo charro tot de toz...”. No contento con ixo, tamién imparte clases d’aragonés en o suyo lugar dende 2004 y ye, posiblemén, o mayestro que más presonas ha formau en luenga aragonesa en a suya redolada. Arturo García Cazcarro ye naxiu de Zaragoza y lo leba con asabelo d’argüello, perque, seguntes as suyas parolas “si a luenga ye patrimonio de toz, yo tamién soi patrimonial, qué puñetas!”. Ha aprofeitau a mayor parti d’a suya bida a estar mayestro de primaria, a suya gran pasión. Como o suyo compañer d’astibaxo, tamién ye a primera cosa que saca ta la luz, “no per no aburrir -como ixatro- sino perque bi ha chen que escribe tan bien que cuasi fa bergüeña”. Manimenos, compensa o que no escribe con o que fabla, que te fote uns charrazos que fan goi. Y amás ye autor d’una parti d’os debuxos d’iste metodo.
Metodo d’autoaprendizache Mauricio Delgado Arturo García Feliciano Martínez Debuxos de Marieta Longás y arturo garcía
Marieta Longás Beamud ye naxita d’Exeya d’os Caballers. Dimpués de rematar os suyos estudeos de Machisterio, se’n torna t’o suyo lugar y prenzipia a suya autibidat arredol d’a luenga, a cultura y as tradizions aragonesas. Ye autora de parti d’os debuxos d’iste metodo: “En primerías resultó difízil perque no sabeba en qué ortografía debuxar, dimpués ya li pillé o tole-tole...” -en comenta ella, prou satisfeita-. Ye parti prou important d’a organizazión d’os Carnabals Tradizionals de Zinco Billas y s’adedica a la replega de material didautico, a fer charradas por toda a comarca y a la elaborazión de disbrazes. En 2010 partizipa con Boira en o Proyeuto d’animazión arredol d’a luenga y cultura aragonesa “Nieus Luzía Dueso” con l´autibidat “Gaiterman y as Broxas de Trasmoz” en os lugars de Sahún, Castilló de Sos, Benás, Biescas y L´Aínsa. Dende 2008 ye miembro d’o Consello d’a Fabla Aragonesa y amás amás, a Marieta tamién li baga ta tañer gaitas por tot Aragón con Zarrakatralla Folk. Feliciano Martínez Tur ye lizenziau en Filolochía Ispanica por a Unibersidat de Barcelona. Dende chobenastro partizipa en bel mobimiento en esfensa d’a luenga catalana. Plega en Aragón en l’año 1990 dende Ibiza y en cuenta d’estudiar anglés, como faría cualsiquier atra presona con dos didos de fren, s’adedica a l’estudio, amostranza y esfensa d’a luenga aragonesa, do y como li dixan. Ísta ye a primera cosa suya que amuestra a o publico. Més que més per no aburrir y conserbar un zierto grau de prestichio y dinnidat, si ye que bella begada n’he teniu -que diz él-.